PERSVERKLARING: Nieuwspoort donderdag 21 juni 2007
|
|
- Suzanna Molenaar
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 PERSVERKLARING: Nieuwspoort donderdag 21 juni WELKOM Van harte welkom bij de persconferentie van de Stichting Wisselverlies.nl, die de start aankondigt van de nationale actie gericht op het krijgen van compensatie voor het koopkracht- en wisselverlies dat de Nederlandse burgers en bedrijven hebben geleden (en in de meeste gevallen nog steeds lijden) als gevolg van de te lage omwisselkoers van de Nederlandse gulden voor de euro. 2. VOORSTELLEN Allereerst wil ik u de mensen aan de tafel voorstellen: - André ten Dam, initiatiefnemer van de stichting, jurist en bedrijfskundige alsmede secretaris van de stichting. - De heer William Schonewille, advocaat van de stichting (onder meer bekend van de Dexia Legio lease zaak). Hij zal de stichting in de actie juridisch begeleiden. - Mijn naam is Pieter Dijkman, ik ben econoom, bancair adviseur en voorzitter alsmede woordvoerder van de Stichting wisselverlies.nl. 3. STICHTING (BELANGENBEHARTIGING / GÉÉN WINSTOOGMERK) De Stichting behartigt de belangen van diegenen die schade hebben geleden (en in de meeste gevallen nog steeds lijden) als gevolg van de te lage omwisselkoers van de Nederlandse gulden voor de euro. De stichting en dat wil ik onderstrepen is een ideële stichting zónder winstoogmerk. Een externe registeraccountant zal toezien op een correcte financiële gang van zaken binnen de Stichting en op de jaarverslagen. 4. HISTORIE ONTSTAAN WISSELVERLIES a. Nederland in de periode vóór de Euro Met het zogenoemde Akkoord van Wassenaar (1982) werd in Nederland tussen de overheid en de sociale partners de afspraak gemaakt om tot loonmatiging over te gaan ten einde de toen in het slop geraakte economie en de werkgelegenheid een impuls te geven. Als gevolg daarvan bleef de in de daaropvolgende twee decennia de prijzen en inflatie in Nederland laag, versterkte Nederland zijn concurrentiepositie (zowel op de binnenlandse markt als op de exportmarkt) en werd het gestelde doel bereikt: economische ontwikkeling en werkgelegenheid. Die florissante ontwikkeling in Nederland stak in de jaren negentig van de vorige eeuw af bij de economische situatie in Duitsland (die de financiële gevolgen van de hereniging te verwerken kreeg) en in praktisch alle overige Europese landen (die ook met hun economie worstelden).
2 2 De hiervoor beschreven ontwikkelingen resulteerden vlak voor de invoering van de (girale) euro in 1999 in een fors intrinsiek sterker geworden Nederlandse gulden ten opzichte van de buitenlandse valuta. Omdat de Nederlandse gulden binnen het EMS gekoppeld was - als enige- aan de Duitse mark, werd dat echter niet vertaald in een hogere reële wisselkoers van de Nederlandse gulden. b. De onderwaardering van de gulden De gulden was destijds 12% tot 20% ondergewaardeerd t.o.v. van de D-mark. Dit blijkt uit economisch onderzoek van diverse banken naar de koopkrachtpariteiten tussen de gulden en de D-mark. De letterlijke conclusie van één van de rapporten (MeesPierson, augustus 1997) luidt: Taking 1977 as the base year, this has now led to a substantially undervalued guilder, According tot the inflation differential, one guilder should now equal almost one D-Mark, and according to the GDP deflator and export prices the guilder should be valued even more highly. The same conclusions can be drawn if 1987 is used as the base year. Opmerkelijk is verder dat de overige euro-valuta ten opzichte van elkaar (binnen kleine marges) juist gewaardeerd waren. En ook de Duitse mark en de Amerikaanse dollar waren in evenwicht. Conclusie: De Nederlandse gulden was ondergewaardeerd t.o.v. de euro en de dollar! Belangrijk is om op te merken dat Nederland in 1997/1998 (vlak vóór de invoering van de euro in 1999), ook gewoon tot revaluatie (= opwaardering) van de Nederlandse gulden had kunnen overgaan. Immers het Verdrag van Maastricht sloot uitsluitend een devaluatie (= afwaardering) van de munt op eigen verzoek van een aan de euro deelnemend land uit. Conclusie: Revaluatie van een munt was volgens het Verdrag gewoon mogelijk! c. Erkenning onderwaardering gulden De wisselkoersverhouding is in april 1998 vlak voor de fixing van de gulden in de euro in de Tweede Kamer aan de orde gesteld. De minster van Financiën heeft toen gezegd dat de gulden juist gewaardeerd was t.o.v. euro. Op 30 april 2005 geeft dhr. Brouwer van DNB in een kranteninterview voor het éérst toe dat de gulden ondergewaardeerd is bij de invoering van de euro. De minster van Financiën heeft bij Barend en van Dorp in 2005 erkend dat de gulden was ondergewaardeerd maar bleef ontkennen dat er in 1998 vragen gesteld zijn in de tweede kamer. Vervolgens heeft de minister na de publicatie van het CPB zijn woorden over erkenning weer ingetrokken. Tenslotte is er een artikel in Het Parool (tevens in de Haagsche Courant) van 17 mei 2005 waarin door het ministerie van Financiën wordt verklaard dat de minister in 1998 op de hoogte was van onderwaardering maar dat hij toen loog in het landsbelang.
3 3 Wat waren dan de politieke afwegingen om te liegen in het landsbelang en wat was dan dat landsbelang? Daar kunnen wij natuurlijk alleen maar naar gissen. Feit is dat door toedoen van een te lage koers voor de gulden de Nederlandse burgers en bedrijven grote schade hebben geleden. d. De onvrede bij de Nederlanders De onvrede bij de Nederlanders is dan ook zeer groot over de invoering van euro en met name over de - als gevolg daarvan - gestegen prijzen. De Nederlander heeft het idee dat hij minder heeft te besteden en dat blijkt ook het geval te zijn. Maar ook dit wordt steeds ontkend. De prijzen van het CBS komen niet overeen met praktijkonderzoek van HP/De Tijd en het gevoel van de Nederlander. Het is ook merkwaardig dat het CBS stelt dat de woonlasten zijn gedaald terwijl in de periode 1998 t/m 2003 de huizenprijzen (volgens het kadaster) met 65% zijn gestegen, bij min of meer gelijkblijvende rente. Zelfs prof. Heertje laat zich in het amusementsprogramma de Eurometer (juni 2007) verleiden door de stijging van de prijzen aan het eurogevoel te wijten. Merkwaardig want de euro is al in 1999 ingevoerd en de sterke importinflatie was in 2000 en 2001 al meetbaar. 5. HET VOORONDERZOEK Sinds de erkenning in 2005 van de onderwaardering van de gulden is er onder aanvoering van initiatiefnemer André ten Dam vooronderzoek gedaan naar de gevolgen van de invoering van de euro voor de koopkracht van de Nederlanders, hetgeen o.a. heeft geleid tot een berekening van het geleden koopkrachtverlies. 6. KOOPKRACHTVERLIES Hoe is dit verlies opgebouwd? Nominaal inkomensverlies Een Nederlander die in 1998 een netto salaris had van hfl ,-- per jaar, had bij een juiste wisselkoers van stel 0,50 = ,-- netto inkomen gehad. In werkelijkheid heeft deze Nederlander een wisselkoers van 0,45 = ,-- netto inkomen gekregen. Ofwel een koopkracht verlies van per jaar. Als Nederland een gesloten economie zou zijn dan maakt dit geen verschil, want dan dalen ook de prijzen, echter Nederland is een open economie en sterk afhankelijk van het buitenland. 60% van de Nederlandse binnenlandse consumptie komt uit het buitenland. Het buitenland heeft wel hogere prijzen. Ceterus Paribus zal deze Nederlander te maken hebben gehad in 1999 met een kostenverhoging van 60% van per jaar. (Bij onze berekening gaan wij voorzichtig uit van een onderwaarderingspercentage van 12%) Een ander sprekend voorbeeld: een Nederlander met een spaarsaldo die op 1 januari 1999 is geëmigreerd naar Amerika, lijdt op zijn spaargeld direct een verlies van 12-20%. Stel dat dit nu een Nederlandse boer zou zijn geweest, die het zat was in Europa, zijn boerderij en veestal heeft verkocht en naar Canada is geëmigreerd in 1999.
4 4 Zijn bedrijf heeft hij verkocht voor 1 miljoen gulden. De boer had euro moeten ontvangen en ontvangt slechts euro: een verlies van euro dankzij een foutieve invoeringskoers van gulden naar euro. (Bij onze berekening gaan wij voorzichtig uit van een onderwaarderingspercentage van 12%) Koopkrachtverlies Het koopkrachtverlies is uiteindelijk veel hoger geworden door de verstoring van het evenwicht tussen vraag en aanbod, in een op oververhitting afstevenende Nederlandse economie eind jaren negentig. In 1997 hebben zowel IMF als OESO Nederland daarvoor uitdrukkelijk gewaarschuwd en aanbevolen om afremmende maatregelen te nemen. Revaluatie van de gulden was daarbij een uitgelezen kans, om de Nederlandse economie weer in rustiger vaarwater te krijgen en een stabiele economische en inkomensontwikkeling te garanderen. Dat is helaas echter niet gebeurd. De grote prijsstijging door invoering van dure producten uit het buitenland werd in korte tijd zo groot dat daarmee de economie werd verstoord. Het gevolg was dat de prijzen in Nederland veel sneller stegen dan bijvoorbeeld in de rest van Europa. De prijsstijgingen zijn in de lonen gecompenseerd op basis van het prijsindex cijfer van de consumptie. Echter wij betwijfelen ten zeerste of de cijfers van het CBS representatief zijn voor de gemiddelde burger of bedrijf. Deze twijfel wordt door velen gedeeld, waaronder prof. dr. Vermeend (hoogleraar economie aan de Rijks Universiteit Groningen en voormalig staatssecretaris van financiën). Uit het onderzoek van HP/De Tijd blijkt bijvoorbeeld dat de inflatie 49% bedroeg in de periode van 1998 tot en met Vooralsnog gaat wisselverlies.nl in haar rekenvoorbeelden uit van deze percentages. Wij hebben het koopkrachtverlies vervolgens berekend voor de volgende doelgroepen. 1. de AOW-er Koopkrachtverlies 1999 t/m 2007 : 149% huidig inkomen (2007) Structureel koopkrachtverlies : 24% huidig inkomen (2007) 2. de CAO-werknemer Koopkrachtverlies 1999 t/m 2007 : 164% huidig inkomen (2007) Structureel koopkrachtverlies : 27% huidig inkomen (2007) 3. de gepensioneerde zelfstandige afhankelijk van lijfrente uitkering (zonder inflatiecorrectie) Koopkrachtverlies 1999 t/m 2007 : 252% huidig inkomen (2007) Structureel koopkrachtverlies : 39% huidig inkomen (2007) 4. de Spaarder Koopkrachtverlies in 2007 : 33% spaarsaldo (Zie Rekenvoorbeelden)
5 5 In de zojuist besproken voorbeelden hebben wij dus het koopkrachtverlies voorgerekend, dat wil niet zeggen dat het koopkrachtverlies ook het wisselverlies is, want er zouden daarbij ook nog andere invloeden een rol gespeeld kunnen hebben. De voorlopige conclusies van ons vooronderzoek geven aan dat mogelijke andere invloeden beperkt van omvang zijn in relatie met de ondergewaardeerde gulden bij invoering van de euro. Vanzelfsprekend zullen wij ook aan dit punt aandacht besteden in het nadere onderzoek. 7. AANPAK VAN DE ACTIE WISSELVERLIERS.NL a. Allereerst de verjaring stuiten van de deelnemers van de stichting. Door dit collectief te doen kan dit tegen geringe kosten en heeft dit grote voordelen ten opzichte van een individuele stuitingsprocedure door burgers en bedrijven. Mede daarom is het van belang dat zoveel mogelijk burgers en bedrijven zich aanmelden. b. Nader economisch onderzoek. De stichting twijfelt ernstig aan de representativiteit van de CBS-cijfers in de periode Naast de beoordeling van de CBS-methode wil de stichting een onderzoek naar de werkelijke prijsinflatie laten verrichten. Lees een second opinion. Aanleiding hiervoor is o.a. het onderzoek van HP/De Tijd die in de periode van % inflatie heeft vastgesteld. Zelf heeft de stichting inmiddels een aantal voorbeelden waaruit wij opmaken dat de inflatie véél hoger moet zijn geweest. Neem bijvoorbeeld de zojuist genoemde prijsontwikkeling van de huizen en afgeleid daarvan de woonlasten. CBS stelt dat deze zijn gedaald als gevolg van de lagere rente. De rente is in deze periode gemiddeld gelijk gebleven terwijl de huizenprijzen met 65% zijn gestegen. Vooral in het jaar 1999 en Het zijn maar voorbeelden maar deze geven ons aanleiding om nader prijzenonderzoek te gaan doen. Economisch onderzoek naar de koopkrachtschade van burgers en bedrijven als gevolg van de onderwaardering van de gulden ten tijde van de invoering van de euro alsmede gevolg koopkrachtschade, die direct aan deze onderwaardering is toe te rekenen en die is ontstaan door het doorschieten van de inflatie waar slechts een gedeeltelijke prijscompensatie in de lonen en uitkeringen tegenover heeft gestaan. c. Nadere bepaling van het definitieve koopkrachtverlies aan de hand van de uitkomsten van het prijzenonderzoek en het economisch onderzoek. d. Nader juridisch onderzoek. Het besluitvormingsproces van de totstandkoming van de bilaterale koersen (en dus van omwisselkoers van de gulden voor de euro) medio 1998 is een complexe aangelegenheid geweest. Bij dat besluitvormingsproces hebben zowel de EU als de Staat der Nederlanden een rol gespeeld en zijn daarom in het vooronderzoek van de Stichting de betrokken overheden. In het nadere onderzoek zal de Stichting haar pijlen daarom richten zowel op de EU als de Staat der Nederlanden als verantwoordelijke overheden.
6 6 8. Nu wil ik het woord geven aan MR. SCHONEWILLE (hij zal op enkele punten een toelichting geven: (invulling mr. Schonewille) 9. WAT KUNNEN BURGERS EN BEDRIJVEN NU DOEN? Vanaf dit moment is de website van Stichting Wisselverlies.nl geopend. Wij hopen dat burgers en bedrijven het initiatief een warm hart toedragen en zich MASSAAL als deelnemer bij de Stichting zullen aansluiten. Want uitsluitend met veel deelnemers kan de Stichting resultaat boeken! De deelnemingsbijdragen betreffen 25,-- voor een particulier en 75,-- voor een bedrijf. Aanmelden kan (bij voorkeur) via de website Diegenen die niet over internet/ beschikken, kunnen (onder verstrekking van naam, adres en telefoon gegevens) een deelnemersformulier per post bij de stichting aanvragen: Stichting Wisselverlies.nl Aanvraag Deelnemingsformulier Postbus AH Noordwijk Uitsluitend voor de deelnemers die zich bij de stichting hebben aangesloten, zal de verjaring door de stichting collectief worden gestuit. De Stichting heeft, zoals eerder gememoreerd, géén winstoogmerk en zal haar middelen besteden aan de belangenbehartiging van de deelnemers, de noodzakelijke onderzoeken, minnelijke acties en eventueel te voeren procedures. Indien aan het eind van de actie nog middelen overblijven, zullen deze eerst aan de deelnemers en daarna aan de sponsoren naar rato van hun inleg worden terugbetaald (zie website Ook is inmiddels uit uitspraken van de Hoge Raad bekend geworden dat deelnemers hun inleggeld kunnen terugkrijgen als de claim wordt toegekend. Nederlanders, meldt u daarom nu MASSAAL als deelnemer van de Stichting Wiselverlies.nl. Uitsluitend met veel deelnemers kunnen wij een sterke vuist maken. Immers wij willen ons geld terug maar kunnen dat alleen MET ZIJN ALLEN bereiken. Tweede deel van de persconferentie bestaat uit vragen uit de zaal.
Het door ons Nederlanders geleden wisselverlies
Het door ons Nederlanders geleden wisselverlies De verkwanseling van de Nederlandse gulden bij de invoering van de euro en de desastreuze gevolgen daarvan versie d.d. 10 juli 2007 André ten Dam (initiatiefnemer
Nadere informatieExamen HAVO. Economie 1
Economie 1 Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 21 juni 13.30 16.00 uur 20 00 Dit examen bestaat uit 31 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed
Nadere informatieJe Daalder nog maar een Gulden waard
Je Daalder nog maar een Gulden waard Wordt de Euro prijsstijging in de doofpot gestopt? Presentatie over het economisch onderzoeksrapport De Wisselverlieszaak: Analyse en schadeberekening van mei 2009,
Nadere informatieVraag Antwoord Scores. Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt één punt toegekend.
Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt één punt toegekend. Bankzaken 1 maximumscore 1 Voorbeeld van een juiste verklaring: De inflatie van 1,6% is een gemiddelde waarin de
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Inflatie
Praktische opdracht Economie Inflatie Praktische-opdracht door een scholier 1658 woorden 20 juni 2005 6,9 44 keer beoordeeld Vak Economie Wat is Inflatie? Wat is inflatie en wat is een prijsindexcijfer?
Nadere informatieEindexamen economie 1 havo 2000-I
Opgave 1 Meer mensen aan de slag Het terugdringen van de werkloosheid is in veel landen een belangrijke doelstelling van de overheid. Om dat doel te bereiken, streeft de overheid meestal naar groei van
Nadere informatieHoofdstuk 2: Het Taylor-Romer model
Hoofdstuk 2: Het Taylor-Romer model 1. Opbouw van de AV-lijn A. Relatie tussen reële bbp en rente Fragment: Belgische glansprestatie (Tijd, 31/12/2004) Bestedingen De consumptie van de gezinnen groeide
Nadere informatieONDERWERP PRESENTATIE IS EEN STELSELWIJZIGING IN BELANG VAN U ALS DEELNEMER? GENOEMDE ONTWIKKELINGEN / PROBLEMEN OM ONS PENSIOEN STELSEL TE WIJZIGEN
ONDERWERP PRESENTATIE IS EEN STELSELWIJZIGING IN BELANG VAN U ALS DEELNEMER? GENOEMDE ONTWIKKELINGEN / PROBLEMEN OM ONS PENSIOEN STELSEL TE WIJZIGEN 1 GEVOLGEN DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN 2 REKENRENTE,
Nadere informatieSlechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)!
Slechts 1 antwoord is juist, alle andere zijn fout (en bevatten heel vaak onzin)! Vragen aangeduid met een * toetsen in het bijzonder het inzicht en toepassingsvermogen. Deze vragenreeksen zijn vrij beschikbaar.
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Euro
Praktische opdracht Economie Euro Praktische-opdracht door een scholier 1619 woorden 17 februari 2003 6,7 12 keer beoordeeld Vak Economie 1 Onderzoeksvraag. Mijn onderzoeksvraag is: Wat zijn de voor- en
Nadere informatieValutamarkt. fransetman.nl
euro in dollar wisselkoers Wisselkoers (ontstaat op valutamarkt) Waarde van een munt uitgedrukt in een andere munt Waardoor kan de vraag naar en het aanbod van veranderen? De wisselkoers van de euro in
Nadere informatieEindexamen economie 1 vwo 2001-I
Opgave 1 Hoge druk op de arbeidsmarkt Gedurende een aantal jaren groeide de economie in Nederland snel waardoor de druk op de arbeidsmarkt steeds groter werd. Het toenemende personeelstekort deed de vrees
Nadere informatieExamen HAVO - Compex. economie 1
economie 1 Examen HAVO - Compex Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Maandag 23 mei totale examentijd 2,5 uur 20 05 Vragen 1 tot en met 19 In dit deel staan de vragen waarbij de computer niet
Nadere informatieExtra informatie pensioenverlaging
Extra informatie pensioenverlaging Wat is de invloed van de verlaging op mijn netto pensioen? Als u nog niet met pensioen bent, kunnen we u nu niet zeggen hoe uw netto pensioen
Nadere informatieJe Daalder nog maar een Gulden waard
Dinsdag 30 maart 2010 Seminar Waarde - Rotterdam School of Management (Erasmus Universiteit Rotterdam) Je Daalder nog maar een Gulden waard Wordt de Euro-prijsstijging in de doofpot gestopt? door André
Nadere informatieHOOFDSTUK 19: WISSELKOERS EN WISSELMARKT
1 HOOFDSTUK 19: WISSELKOERS EN WISSELMARKT 1. PRIJSVORMING OP DE WISSELMARKTEN 1.1. Enkele begrippen Wisselkoers = prijs van de buitenlandse munt, uitgedrukt in nationale munt bv. wisselkoers () van de
Nadere informatieHandel (tastbare goederen) 61 35 + 26 Diensten (transport, toerisme, ) 5 4 + 1 Primaire inkomens (rente, dividend, ) 11 3 + 8
betalingsbalans Zweden behoort tot de EU maar (nog) niet tot de EMU. Dat maakt Zweden een leuk land voor opgaven over wisselkoersen, waarbij een vrij zwevende kroon overgaat naar een kroon met een vaste
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo II
Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Voorbeelden van een
Nadere informatieDe Wisselverlieszaak: Analyse en schadeberekening
De Wisselverlieszaak: Analyse en schadeberekening Hoe de Nederlandse burgers en bedrijven ernstig benadeeld zijn én nog steeds worden, als gevolg van de in 1998 door de Europese Unie (EU) onjuist vastgestelde
Nadere informatieExamen HAVO. economie. tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen HAVO 2010 tijdvak 2 woensdag 23 juni 13.30-16.00 uur economie tevens oud programma economie 1,2 Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 27 vragen. Voor dit examen zijn maximaal
Nadere informatieMarktwaarde van de pensioenverplichtingen in het tweede kwartaal gestegen van 15.941 miljoen naar 16.893 miljoen ( 15.008 miljoen ultimo Q4 2013).
Kwartaalbericht 2014 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 juni 2014 129,5%, een toename van 0,9%-punt ten opzichte van 31 maart 2014. Over de eerste zes maanden steeg de marktwaardedekkingsgraad
Nadere informatieoverwegingen dringend noodzakelijk!"
Interview irect nadat we met euro's gingen betalen, vielen de prijsstijgingen op. Vooral in de horeca waren de prijzen fors hoger. Net niet verdubbeld maar toch... Toen de conversiekoersen (zie tabel)
Nadere informatie6,3 ECONOMIE. Samenvatting door een scholier 4680 woorden 25 januari keer beoordeeld. Lesbrief Globalisering INFLATIE
Samenvatting door een scholier 4680 woorden 25 januari 2011 6,3 17 keer beoordeeld Vak Economie ECONOMIE Lesbrief Globalisering INFLATIE Soort Oorzaken OPLOSSINGEN Vraag Bestedingsinflatie Door de oplevende
Nadere informatieToetsopgaven VWO bij de euro-editie van het Onderdeel Geld van Percent Economie voor de tweede fase
Toetsopgaven VWO bij de euro-editie van het Onderdeel Geld van Percent Economie voor de tweede fase Opgave 1 Sinds 1 juni 1998 maakt De Nederlandsche Bank (DNB) samen met de centrale banken van andere
Nadere informatiePrijsontwikkeling koopwoningen
Prijsontwikkeling koopwoningen 1. Doelen De doelen van deze les zijn: Leerlingen leren het belang van definities en hoe verschillende definities kunnen leiden tot verschillende uitkomsten en conclusies;
Nadere informatiePraktische opdracht Economie De economische groei in Nederland in jaren-90
Praktische opdracht Economie De economische groei in Nederland in jaren-90 Praktische-opdracht door een scholier 3697 woorden 29 juni 2004 4,7 54 keer beoordeeld Vak Economie Inleiding Deze praktische
Nadere informatieEindexamen economie pilot havo 2009 - I
Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 ja Een voorbeeld van een juiste
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een voorbeeld van een
Nadere informatieZorgtaken voor de gemeente
De Sociale Databank Nederland presenteert in samenwerking met de gemeente een verbreding van inzicht en kennis over structurele oorzaken van de crisis met het terugeisen van 50,9 miljard aan verdwenen
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 havo 2002-I
4 Antwoordmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Voorbeelden van een juist antwoord zijn:
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo 2005-I
4 Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juist antwoord is: Een
Nadere informatieInternationale varkensvleesmarkt 2012-2013
Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt
Nadere informatieExamen VWO. Economie 1 (nieuwe stijl)
Economie 1 (nieuwe stijl) Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Donderdag 17 mei 13.30 16.30 uur 20 01 Voor dit examen zijn maximaal 65 punten te behalen; het examen bestaat uit
Nadere informatieMarktwaardedekkingsgraad per 31 maart 2014: 128,6%, een toename van 3,3%-punt ten opzichte van 31 december 2013.
Kwartaalbericht 2014 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 31 maart 2014: 128,6%, een toename van 3,3%-punt ten opzichte van 31 december 2013. Meer informatie vindt u op de website. Beleggingsrendement
Nadere informatieUw koopkracht in de toekomst
Een goed gesprek over Uw koopkracht in de toekomst Nadenken over de toekomst. Dat is wat ons kantoor dagelijks doet. De toekomst van u, en die van de andere relaties van ons kantoor. De ene keer gaat het
Nadere informatieSterkste groei bij werknemers
In 1994 stagneerde de ontwikkeling van de koopkracht nog. In de daarop volgende jaren nam de koopkracht echter steeds sterker toe: met 1% in 1995 tot 1,5% in 1997. De grootste stijging,,7%, deed zich voor
Nadere informatieKoopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn.
Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn. 1. De Wereldbank berichtte onlangs dat de Chinese economie binnen afzienbare tijd de grootste economie van
Nadere informatieEindexamen vwo economie 2013-I
Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit
Nadere informatieHaarlem. Raadsfractie Trots Haarlem t.a.v. de heer Van den Raadt
Gemeente Haarlem Haarlem Retouradres Postbus 511, 2003PB Haarlem Raadsfractie Trots Haarlem t.a.v. de heer Van den Raadt Datum Ons kenmerk Contactpersoon Doorkiesnummer E-mai] Onderwerp 31 maart 2015 CS//2015/107824
Nadere informatieBarneveld en de Recessie
Barneveld en de Recessie 1 Totstandkoming December 2008: actualisatie van risico s gemeente Het proces vanaf december 2008 tot nu toe Landelijke ontwikkelingen en daarna vertaling naar Barneveld Bespreekstuk
Nadere informatieExamen HAVO - Compex. economie 1 Compex
economie 1 Compex Examen HAVO - Compex Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 31 mei Totale examentijd 3 uur 20 06 Vragen 1 tot en met 21 In dit deel van het examen staan de vragen waarbij
Nadere informatieEindexamen economie havo II
Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 import: 250 + 29 + 139 + 415 460
Nadere informatieDe Wisselverlieszaak: Ontkenning is niet meer mogelijk!
Memorandum van antwoord De Wisselverlieszaak: Ontkenning is niet meer mogelijk! Commentaar en reactie op de brief d.d. 3 september 2007 van de minister van Financiën aan de Tweede Kamer inzake Stichting
Nadere informatieKwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014
Kwartaalbericht 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015 Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Dekkingsgraad: 111,5% Beleidsdekkingsgraad: 112,6% Belegd vermogen: 19,6 miljard Rendement 2014: 27,6%
Nadere informatieEindexamen economie havo I
Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 salaris: 122.000 175 = 86.437
Nadere informatieVoorbeeldcasussen workshop DELFI-tool t.b.v. de LWEO Conferentie 2016. Auteurs: Íde Kearney en Robert Vermeulen
Voorbeeldcasussen workshop DELFI-tool t.b.v. de LWEO Conferentie 2016. Auteurs: Íde Kearney en Robert Vermeulen De voorbeelden in de casussen zijn verzonnen door de auteurs en komen niet noodzakelijkerwijs
Nadere informatieEindexamen havo economie oud programma 2012 - I
Opgave 1 Beleggingen leiden tot inkomensverschillen Aangetrokken door voorspoedige ontwikkelingen op de effectenbeurs, zijn in een land de mensen steeds meer gaan beleggen in aandelen en obligaties. Mede
Nadere informatiewisselkoers Euro in Amerikaanse dollar 1,3644 Hoeveel dollar is 590?
wisselkoers Euro in Amerikaanse dollar 1,3644 Hoeveel dollar is 590? 1,3644 * 590 = $805 2300 is dan 1,3644 * 2300 =$3138,12 Hoeveel euro is $789? 1,3644 dollar = 1 euro $789 / 1,3644 =578,28 euro Bereken
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 havo 2005-I
4 Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 8 per kg 1 Een voorbeeld van een juist antwoord
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 havo 2008-II
Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 De werkgelegenheid verandert met
Nadere informatiehttp://www.economiepagina.com - Alle nuttige economielinks bij elkaar!
Opgave 1 Gulden (ƒ) wordt euro ( ) Geld is een (1) aanvaard ruilmiddel. De maatschappelijke geldhoeveelheid in Nederland bestaat uit munten, bankbiljetten en (2). De komende jaren worden de functies van
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo 2007-I
Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 q v = 200 1,25 + 450 = 200 q a
Nadere informatieAls de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering.
Top 100 vragen. De antwoorden! 1 Als de lonen stijgen, stijgen de productiekosten. De producent rekent de hogere productiekosten door in de eindprijs. Daardoor daalt de vraag naar producten. De productie
Nadere informatieSPD Bedrijfsadministratie. Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE WOENSDAG 9 MAART UUR
SPD Bedrijfsadministratie Correctiemodel ALGEMENE ECONOMIE WOENSDAG 9 MAART 2016 08.45-10.15 UUR SPD Bedrijfsadministratie Algemene economie Woensdag 9 maart 2016 B / 9 2015 NGO-ENS B / 9 Opgave 1 (21
Nadere informatieAntwoorden Lesbrief Waar voor je geld
Antwoorden Lesbrief Waar voor je geld Deze lesbrief (derde druk, 2015) is een uitgave van De Nederlandse Bank en tot stand gekomen met medewerking van Gerrit Gorter en Han van Spanje (VECON). 1. Prijzen
Nadere informatieTe weinig verschil Verschil tussen de hoogte van uitkeringen en loon is belangrijk. Het moet de moeite waard zijn om te gaan werken.
Hoofdstuk 4 Inkomen Paragraaf 4.1 De inkomensverschillen Waardoor ontstaan inkomens verschillen. Inkomensverschillen ontstaan door: Opleiding Verantwoordelijkheid Machtspositie Onregelmatigheid of gevaar
Nadere informatieEindtermen VWO. Domein E. Wisselkoersen
Eindterm VWO Domein E Wisselkoers Domein E Wisselkoers Eindterm 19: e valuta (van e bepaald land): De vraag naar e valuta wordt bepaald door: a) Export op de lopde reking (van de betalingsbalans) Het buitland
Nadere informatieEindexamen economie 1 vwo 2007-I
Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 1 Een antwoord waaruit
Nadere informatie6 Geaggregeerde vraag en geaggregeerd aanbod
6 Geaggregeerde vraag en geaggregeerd aanbod Opgave 1 a Noem vier factoren die bij een gegeven prijsniveau tot een verandering van de Effectieve Vraag kunnen leiden. b Met welke (macro-economische) instrumenten
Nadere informatieEindexamen havo economie oud programma I
Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat mensen met een hoog
Nadere informatieEindexamen economie 1 vwo I
Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 vakbonden, werkgeversbonden, individuele
Nadere informatieIndexcijfers. - We rekenen volumes van allerlei zaken om naar procenten - We vergelijken vervolgens die cijfers om conclusies te trekken
Wat is een? Binnen de economie vergelijken we vaak procentuele ontwikkelingen. Die ontwikkelingen zijn in geld uitgedrukt soms lastig te doorzien. Zo wordt de economische groei van een land uitgedrukt
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo 2002-II
4 Antwoordmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 0,15 Een voorbeeld van een juiste verklaring
Nadere informatieAMF een goed geregeld pensioen. Bulletin Algemeen Mijnwerkersfonds 2005
AMF een goed geregeld pensioen Bulletin Algemeen Mijnwerkersfonds 2005 Het bestuur van het Algemeen Mijnwerkersfonds (AMF) wil haar rechthebbenden van goede en belangrijke informatie voorzien. Leest u
Nadere informatieWoningmarktcijfers 1e kwartaal 2013
8 april 2013 NVM Data & Research Niveau (t.o.v.) 2012-4 (t.o.v.) Opmerking Aantal transacties 17.577-30,3% - 6,4% Gemiddelde verandering t.o.v. 4 e kwartaal: -8,5%. Totale markt naar schatting 23.750 woningen.
Nadere informatieRaming aantal personen/huishoudens onder de lage-inkomensgrens 2018 en 2019 Uitgevoerd op verzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek
CPB Notitie 1 november 2018 Raming aantal personen/huishoudens onder de lage-inkomensgrens 2018 en 2019 Uitgevoerd op verzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek CPB Notitie Aan: CBS, t.a.v. Dhr.
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon
Nadere informatieE F F E C T U E E L. augustus 2011-18. Slachtoffer van eigen succes? Hilaire van den Bergh
E F F E C T U E E L augustus 2011-18 Slachtoffer van eigen succes? Hilaire van den Bergh Hilaire van den Bergh werkt bij BCS Vermogensbeheer B.V. te Rotterdam. De inhoud van deze publicatie schrijft hij
Nadere informatiePersbericht. Prijzen industrie hoger door dure aardolie. Centraal Bureau voor de Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB00-148 30 juni 2000 9.30 uur Prijzen industrie hoger door dure aardolie Het prijsniveau van Nederlandse industriële producten ligt in mei van dit jaar 2,2%
Nadere informatieHoofdstuk 24 Valutamarkt
Hoofdstuk 24 Valutamarkt Open vragen 24.1 Een valutahandelaar van een bank die in dollars handelt, krijgt op een gegeven moment de volgende gegevens op zijn beeldscherm (we gaan ervan uit dat het verschil
Nadere informatieArbeidskosten per eenheid product
Arbeidskosten per eenheid product CPB Achtergronddocument, behorend bij: MEV 2012 September 2011 Martin Mellens CPB Memo Aan: Belangstellenden Centraal Planbureau Van Stolkweg 14 Postbus 80510 2508 GM
Nadere informatieExamen HAVO. economie. tijdvak 1 woensdag 16 mei 13.30-16.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen HAVO 2012 tijdvak 1 woensdag 16 mei 13.30-16.00 uur oud programma economie Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 28 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 60 punten te behalen.
Nadere informatieHOOFDSTUK 14: OEFENINGEN
1 HOOFDSTUK 14: OEFENINGEN 1. Antwoord met juist of fout op elk van de onderstaande beweringen. Geef telkens een korte a) Indien een Amerikaans toerist op de Grote Markt van Brussel een Deens bier drinkt,
Nadere informatieToeslagverlening. Versie
Toeslagverlening Versie 23-02-2017 Versie 23-02-2017 Toeslagverlening Waarom toeslagverlening? Toeslag is een manier om te zorgen dat de pensioenen hun koopkracht behouden. Toeslag wordt ook wel indexatie
Nadere informatieEindexamen economie havo II
Opgave 1 Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. 1 Voorbeeld van een juist antwoord: Een antwoord waaruit blijkt dat
Nadere informatieDebatmanifestatie Pensioenen WELKOM. Senioren
Debatmanifestatie Pensioenen WELKOM Senioren Toetsingscriteria Debatmanifestatie Volgens welke criteria toetsen seniorenorganisaties een nieuw pensioenstelsel? 1. Ambitie 2. Solidariteit en collectiviteit
Nadere informatieToeslagverlening Uitgave mei 2015
Toeslagverlening Uitgave mei 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds Sabic, gevestigd te Sittard (het pensioenfonds ) is van algemene aard, uitsluitend indicatief
Nadere informatieGemiddelde hypotheekrentes in 2012 met NHG
rente rente Datum: 2 januari 2013 Terugblik renteontwikkeling 2012: de hypotheekmarkt is dood 2012 was een heel saai jaar. Er waren maar heel weinig wijzigingen in de hypotheekrentes. Je kunt wel zeggen
Nadere informatieVoorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 26 mei 13.30 16.30 uur
Economische wetenschappen 1 en recht Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Woensdag 26 mei 13.30 16.30 uur 19 99 Dit examen bestaat uit 34 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven
Nadere informatieCare IS klantbijeenkomst. Hotel Van der Valk oktober 2015
Care IS klantbijeenkomst Hotel Van der Valk oktober 2015 Welkom Wij heten u van harte welkom in Van der Valk Hotel 2 Programma 19.00 uur Ontvangst 19.30 uur Opening 19.40 uur Chinese groeivertraging 20.00
Nadere informatieVan Lieshout & Partners Nieuwsbrief 3 e kwartaal Bron: Reuters
In onze eerste nieuwsbrief nieuwe stijl willen wij terugblikken op het afgelopen kwartaal, lichten wij ons beleggingsbeleid nader toe en uiteraard geven wij onze visie op de financiële markten. Terugblik
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo 2003-I
4 Antwoordmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juiste berekening
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 27 400 Nota over de toestand van s Rijks Financiën Nr. 42 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieGemiddelde koopsom per regio Limburg 2014
Prima herstel woningmarkt in 2014. Ook in is het herstel op de woningmarkt in 2014 prima verlopen. De gemiddelde koopsom steeg in vergelijking met het gehele jaar 2013 met 3,9% tot 186.700. Dit blijkt
Nadere informatieKiest u een stabiel of een variabel pensioen?
Kiest u een stabiel of een variabel pensioen? U bouwt pensioen op bij ons fonds in de excedentregeling en u bent 55 jaar of ouder. Wij vragen u om een keuze te maken voor een stabiel of een variabel pensioen.
Nadere informatieMarktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013.
Kwartaalbericht 2013 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 september 2013 122,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Meer informatie vindt u op de website. Beleggingsrendement
Nadere informatieMarktontwikkelingen varkenssector
Marktontwikkelingen varkenssector 1. Inleiding In de deze nota wordt ingegaan op de marktontwikkelingen in de varkenssector in Nederland en de Europese Unie. Waar mogelijk wordt vooruitgeblikt op de te
Nadere informatieDe financiële situatie van Pensioenfonds UWV vanaf 31 augustus 2014
De financiële situatie van Pensioenfonds UWV vanaf 31 ustus 2014 Op 31 ustus 2014 liep het kortetermijnherstelplan van Pensioenfonds UWV af. Tegen de verwachting in heeft het pensioenfonds de pensioenen
Nadere informatieEindexamen vwo economie II
Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat de particuliere
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo 2005-II
4 Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juist antwoord
Nadere informatieERRATUM Economische Topper 6 Algemene Economie
ERRATUM Economische Topper 6 Algemene Economie Er zijn enkele foutjes geslopen in de eerste druk van het leerwerkboek Economische Topper 6 Algemene economie. Hier vind je een overzicht per thema. Als je
Nadere informatieEindexamen economie 1 vwo 2001-II
Opgave 1 CAO-overleg: loon of werk? Bij de CAO-onderhandelingen voor een komend jaar in de industrie wordt uitgegaan van de volgende prognose: inflatie 2,3% stijging arbeidsproductiviteit in de industrie
Nadere informatieDomein Goede Tijden, Slechte Tijden
Domein Goede Tijden, Slechte Tijden Zie steeds de eenvoud!! vwo Frans Etman Hoog- of laagconjunctuur Het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS) heeft 2 filmpjes gemaakt over de indicatoren van de economie.
Nadere informatieInleiding tot de economie Test december 2008 H17 tem H25 VERBETERING 1
Inleiding tot de economie Test december 2008 H17 tem H25 VERBETERING 1 Vraag 1 Bin. Munt/Buit. munt Hoeveelheid buitenlandse munt Beschouw bovenstaande grafiek met op de Y-as de hoeveelheid binnenlandse
Nadere informatieEindexamen havo economie 2012 - I
Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 3 bij (1) substitueerbaar voor bij (2) stijging
Nadere informatieGroei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2
Groei of krimp? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 7 en 4K Hoofdstuk 5 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 2 Als je moet kiezen welk plaatje je op je cijferlijst zou willen hebben,
Nadere informatieGoede tijden, slechte tijden. Soms zit het mee, soms zit het tegen
Slides en video s op www.jooplengkeek.nl Goede tijden, slechte tijden Soms zit het mee, soms zit het tegen 1 De toegevoegde waarde De toegevoegde waarde is de verkoopprijs van een product min de ingekochte
Nadere informatie