nr.4 Samenwerking met Huishan in China Reshape in Europa Gerkesklooster na de brand Op naar een team-based organisatie (met poster) Spark

Transcriptie

1 Samenwerking met Huishan in China Reshape in Europa Gerkesklooster na de brand Op naar een team-based organisatie (met poster) nr.4 is het personeelsblad van FrieslandCampina

2 2 Column 3 Dank voor inzet en loyaliteit! 4 Alles wat je wilde weten over 3S Het jaar 2014 was een jaar van overgang: een weg naar een nieuw tijdperk waarin onze leden-melkveehouders niet meer met een melkquotum te maken hebben. Wie door het Nederlandse landschap gaat, ziet dat sommige melkveehouderijbedrijven flink hebben geïnvesteerd in groei. FrieslandCampina heeft dat ook gedaan om voorbereid te zijn op een toename van de melkstroom. Maar, met een capaciteitsuitbreiding alleen komen we er niet. Het Scope, Scale en Speed programma 3S, stelt ons in staat om ons nog meer te concentreren op onze markten en samen te werken in een team-based organisatie. Daarmee kunnen we sneller en alerter reageren op de snel veranderende omgeving waarin wij werken. (kijk op de poster bij deze )! In november kregen we de eerste resultaten van ons medewerkersonderzoek over2you. 87% van onze bijna medewerkers heeft meegedaan! Fantastisch! We zien een heel goede verbetering ten opzichte van We scoren boven andere voedingsmiddelenbedrijven en zijn op weg om 'world class' te worden... al moeten we daar nog wel een aantal zaken voor verbeteren! Heel hoog is onze score op medewerkersbetrokkenheid, op duurzaamheid en veiligheid. Ook hebben medewerkers een goed beeld van onze strategie en wat zij daaraan kunnen bijdragen. De onderlinge relaties tussen collega s worden positief beoordeeld, evenals de bereidheid om elkaar te helpen. Het onderzoek levert ook aanknopingspunten op om het nog beter te doen, bijvoorbeeld als het gaat om het delen van informatie en kennis, het voortdurend scherp reageren op veranderingen, het ontwikkelen van nieuwe producten en het inspelen op veranderingen in onze markten. 8 van de 9 categorieën zijn verbeterd sinds Een mooie opsteker richting 2015! Als het nieuwe jaar zich aandient, verandert de executive board van samenstelling. Freek Rijna beëindigt zijn werk voor Friesland- Campina. Sinds 1994 is Freek bij onze onderneming: na de fusie trad hij toe tot de executive board als Chief Operating Officer voor Consumer Products Europe en na het overlijden van Kapil Garg heeft Freek de leiding gekregen over onze operatie in Azië. We bedanken hem graag voor de enorme betrokkenheid en de inzet die hij in diverse functies heeft getoond. Wie Freek goed kent weet dat hij met hart en ziel voor ons bedrijf en haar medewerkers heeft gewerkt. Zoals hij zelf heeft aangegeven gaat hij nu meer genieten van muziek, kunst en (toch weer... ) reizen! Freek wordt opgevolgd door Piet Hilarides, die de business group Cheese, Butter & Milkpowder verruilt voor de business group Consumer Products Asia. Piet wordt opgevolgd door Bas van den Berg, die tot heden verantwoordelijk is voor FrieslandCampina Branded NL. Helemaal nieuw in onze onderneming is Hein Schumacher, die per 1 januari de functie van Kees Gielen overneemt als Chief Financial Officer. We zijn blij dat Hein ons team komt versterken met de grote internationale ervaring die hij heeft opgedaan in de voedingsmiddelenwereld. Kees Gielen wordt in zijn nieuwe functie van chief operating officer business development in de executive board verantwoordelijk voor uitbouw van de activiteiten in vooral Azië en Afrika. Met dit vernieuwde team gaan we energiek de tweede helft van route2020 in! Aan het einde van het jaar kijk je terug op wat er in een jaar is gebeurd. Het was een roerig jaar maar we zijn 2014 toch redelijk goed doorgekomen. Dat is vooral te danken aan de ongelofelijk grote inzet en loyaliteit van alle medewerkers! We willen je dan ook zeer bedanken voor de bijdrage die je het afgelopen jaar geleverd hebt aan het realiseren van de ambitie van onze onderneming: het creëren van de meest succesvolle, professionele en aantrekkelijke zuivelonderneming wereldwijd. Wij wensen je fijne feestdagen met diegenen die dichtbij je staan en een gezond en gelukkig 2015! Namens de executive board, Cees t Hart CEO Royal FrieslandCampina 10 Update over2you 12 Nieuwbouw bij Domo 26 Uitbreiding in Hongarije 42 Hoe gaan we om met digitaal? 22 Met boter winnen in de markt En verder: Waar gaan Piet en Bas naartoe? Veel kennis bij de Technology Expert Teams Nieuwe go-lives van Summit Groene ideeën in Veghel dagen LTA vrij op drie locaties! Bij de voorplaat: Derrien Jansen, plantmanager in Gerkesklooster, staat met helm en veiligheidsvestje voor de resten van het afgebrande kaaspakhuis daar. Lees meer over de brand en de bouwwerkzaamheden op pagina 6. Colofon: is het internationale personeelsblad van Royal FrieslandCampina. Het wordt uitgegeven in het Nederlands en het Engels in een oplage van exemplaren. Eindredactie: Helma de Waardt en Suzanne van Hattum. Met medewerking van Johan Boonen, Dora Molnar, Roy Ramaker, Miriam Vijge, Margrit van de Braak, Luuk van der Veen en Esther Krijgsman. Vertaling: Bosch&Bosch, Amsterdam (Nederland) en Lisé Nijman, Arnhem (Nederland). Ontwerp: WAT Ontwerpers, Utrecht (Nederland) Druk: Bek, grafische producties, Veghel (Nederland) Artikelen mogen worden overgenomen met bronvermelding.

3 4 December CEO Cees t Hart: Wij staan allemaal samen op het veld Na ruim een jaar werken aan Scope, Scale en Speed heeft de organisatie van FrieslandCampina een ander gezicht gekregen. De manier waarop we werken staat helemaal in het teken van het leveren van de beste prestaties aan onze afnemers en aan consumenten. Door FrieslandCampina anders in te richten, stellen we de operating companies (onze werkmaatschappijen) meer dan ooit in staat te doen wat zij het beste doen: winnen in de markt, aldus CEO Cees t Hart. Wij hebben te maken met concurrentie in onze markten van lokale aanbieders én van wereldspelers, legt de CEO uit. De marktomstandigheden veranderen voortdurend en dat zorgt ervoor dat we alerter moeten reageren dan we tot nu toe hebben gedaan. Als we willen dat onze werkmaatschappijen, waar ook ter wereld, zich vooral bezig kunnen houden met hun klanten en hun consumenten, moeten ze zich daar ook volledig op kunnen concentreren. Daar maken we echt ruimte voor. Die ruimte komt er omdat we als collega s anders samen werken. We vormen met elkaar een team, waarin ieder onderdeel een eigen plaats heeft en een eigen rol. Er zijn spelers die de aanval uitvoeren (onze operating companies/werkmaatschappijen): die zich helemaal bezighouden met onze afnemers en de consumenten. Er zijn spelers die daar direct achter staan in het middenveld zoals supply chain, R&D en de category teams (marketing) die de operating companies in staat stellen om een topprestatie te leveren en de verdediging met alle disciplines die ervoor zorgen dat de aanvallers optimaal gesteund worden in hun werk. Denk daarbij aan Finance & Reporting, aan Legal (Juridische zaken) etc. Iedere discipline speelt mee in dat totale team en iedere discipline is even belangrijk. Je staat op die positie ten dienste van het hele team. Zo kunnen we scoren. De poster vind je als bijlage bij Samenwerken in een team-based organisatie. Geen aparte speelvelden companies/werkmaatschappijen voor 28 verschillende operating (zoals FrieslandCampina Cheese, FrieslandCampina Domo of Friesland- Campina Indonesia) maar één groot speelveld waarin wij allemaal werken. Met medewerkers die elkaar ondersteunen en bijdragen aan het winnen in onze markten! ONZE 'TEAM-BASED' ORGANISATIE van 28 naar 1 HOE STELLEN DE SPELERS ZICH OP? Tax (belastingen) ALIGNMENT JE STAAT OP EEN LIJN MET DE DOELEN VAN FRIESLANDCAMPINA! Je laat zien hoe we samen kunnen winnen Je zoekt verbinding met elkaar WIE STAAT WAAR IN HET TEAM? IN DE VERDEDIGING: OP HET MIDDENVELD: Internal Audit (interne audits) Treasury (de afdeling die bank- en geldzaken behartigt) Public and Quality Affairs ICT (informatie- en communicatietechnologie) Corporate Communication, sustainability en goodness of dairy Legal affairs SPEED We moeten sneller beslissingen nemen. Dat kan als we de kwaliteit van onze informatie verbeteren. Denk aan de invoering van Summit en de mogelijkheden die dat geeft. Finance & Reporting ACCOUNTABILITY JE VOELT JE VERANTWOORDELIJK! Je neemt eigenaarschap voor je werk Je maakt duidelijk wie wat doet En geeft vertrouwen aan je collega s Supply Chain (productie en logistiek) Category teams (voor marketing van de grootste merken) Research & Development (onderzoek en ontwikkeling) Procurement (Inkoop) Cooperative Affairs (zij behartigen alle zaken rond melkwinning en de leden-melkveehouders) Melkvalorisatie en -Allocatie Human Resources Mergers & Acquisitions (de afdeling die nieuwe bedrijven werft voor FrieslandCampina) SCALE Scale gaat om het opschalen en professioneler maken van de supply chain, van marketing (in de category teams) en over voordeel halen uit onze gemeenschappelijke kennis en mogelijkheden. Door onze schaalgrootte zo goed mogelijk te gebruiken, verbeteren we onze prestaties en verlagen we onze kosten. ACTION/ACTIE JE NEEMT INITIATIEF! Je neemt besluiten en zorgt dat ze worden uitgevoerd Je bent met energie aan het werk En kijkt ook eens van buiten naar binnen FrieslandCampina DMV FrieslandCampina Malaysia FrieslandCampina Foodservice FrieslandCampina Hungary en jouw operating company IN DE AANVAL: Operating companies zoals: DE S&OP HUBS: SCOPE Hierbij draait het om focus op onze afnemers en onze consumenten. De werkmaatschappijen concentreren zich op het winnen in de markten. Langhoudbaar in Europa het Midden-Oosten & Afrika Single Ingredients Gecondenseerde melk Gekoelde zuivel Europa Kant-en-klare drinks Azië Geëncapsuleerde producten Kindervoeding Melkpoeder Boter Kaas Sinds de fusie is FrieslandCampina succesvoller geworden. De onderneming presteert beter (kijk naar onze prestatietoeslag die bovenop de garantieprijs aan de leden-melkveehouders wordt betaald). FrieslandCampina wordt professioneler (zoals in Inkoop, ICT Voor de grote merken (zoals Friso, NoyNoy, Friesche Vlag, Black & White) verhuizen beslissingen over bijvoorbeeld innovatie, prijzen, merkbeleid van de werkmaatschappijen naar de category teams. Bij de business group Ingredients gaan we regionale sales offices oprichten die namens de werkmaatschappijen klanten in de regio gaan bedienen. Disciplines zoals Procurement (Inkoop) en Research & Development werken niet meer voor een werkmaatschappij of een business group, maar voor heel Friesland- Campina. Die ontwikkeling is al een poosje aan de gang. De aansturing van fabrieken gaat van de werkmaatschappijen naar de business group. Dat geldt ook voor de planning van wat waar geproduceerd gaat worden. De 'Sales & Operations planning' gaat van de aparte werkmaatschappijen naar de business groups, verdeeld over tien afzonderlijke hubs. Onderwerpen als Safety en WCOM (Continu verbeteren) zijn en blijven de verantwoordelijkheid van elke medewerker. De aansturing ervan komt bij het Corporate Supply Chain leadership team te liggen. WAT VERANDERT ER OP HET VELD? en category management ) en aantrekkelijker (steeds meer mensen willen bij FrieslandCampina werken.) We hebben echter te maken met stevige concurrentie en druk op onze markten. Vandaar dat we meer Scope nodig hebben. Operating companies (werkmaatschappijen zoals Domo, Cheese of Foodservice) moeten zich helemaal concentreren op winnen in onze markten, zonder dat ze te zeer hun aandacht moeten richten op marketing of supply chain. Dat kan als we beter gebruik maken van onze schaalgrootte, Scale. Bijvoorbeeld door het bundelen van category management en supply chain per business group. En tenslotte door meer snelheid: Speed. De standaarden waar wij mee (gaan) werken (Summit) zorgen ervoor dat we professioneler werken en tegelijkertijd snel in kunnen spelen op veranderingen. We vormen een team, waarbij de ene speler op het middenveld staat, de ander in de verdediging en de volgende de aanval uitvoert. Zo scoren we samen!

4 6 Cheese, Butter & Milkpowder Cheese, Butter & Milkpowder 7 Enorme betrokkenheid in Gerkesklooster De heftige brand die op dinsdag 29 juli 2014 in het kaaspakhuis van het kaasproductiebedrijf Gerkesklooster ontstond, heeft een enorme impact op de medewerkers en het productieproces. Nu, enkele maanden na de brand, wordt er in Gerkesklooster weer Valess, melk- en weipoeder en kaas geproduceerd en werkt iedereen volop aan de wederopbouw. Operators Wietze Kooi en John Babois monitoren de geitenkaas op weg naar de pekelgoot Derrien Jansen, plantmanager, kan nog in detail vertellen hoe de dagen na de brand verliepen. Om kwart voor acht s ochtends ging het alarm. Ik zat op kantoor en zag de rook uit het pakhuis komen. De bedrijfshulpverleners kwamen meteen in actie en de brandweer was snel aanwezig. Iedereen verzamelde bij het meeting point. Toen gingen we kijken: is iedereen die aanwezig was ook echt buiten? Gelukkig is er niemand gewond geraakt. Zonder spullen Het vreemde is dat je naar buiten gaat zonder spullen en vervolgens geen planningen of werkschema s hebt om te kijken wie er dienst had. Ook een plattegrond van de locatie of andere gegevens: alles lag binnen. Samen met de brandweer hebben we het een en ander opgehaald, zodat we goede controles konden doen. Rap tempo De ernst van de brand drong meteen tot me door toen er een medewerker naar buiten kwam die duidelijk flink geschrokken was. Alles ging in rap tempo en de brandweer schaalde snel op. Een commandokeet op het terrein, overal mensen in de weer, veel overleg. Je moet snel handelen. De brandweerploegen werden regelmatig afgelost, maar voor een aantal collega s in Gerkesklooster was er geen nieuwe ploeg. We gingen maar door. De pers dook er bovenop. Daarbij werden we goed ondersteund door collega s uit Amersfoort. Ook omwonenden en leden-melkveehouders uit de buurt zijn snel geïnformeerd. Spierballen De productie lag meteen stil, want de stroom was uitgevallen. Ook al heeft het niet overal gebrand, doordat er geen stroom was en veel water- en roetschade, was de hele locatie aangetast. Op de dag zelf zijn de mensen die naar huis konden, naar huis gegaan. De dagen daarna hebben we de ploegendiensten gewoon laten komen volgens het rooster, zodat ze met eigen ogen konden zien wat er aan de hand was en konden helpen waar nodig. Medewerkers kregen ineens hele andere taken, zoals opruimen en schoonmaken. Wat voorheen geautomatiseerd gebeurde, moest nu met de hand. Veel meer sjouwen, dus spierballen kweken! Heel mooi om te zien hoe iedereen zich meer dan 100% heeft ingezet. Mensen die vrij hadden, zijn toch komen werken om te helpen. Pekellokaal Het pekellokaal heeft veel schade opgelopen. Zonder pekellokaal kan er geen kaas worden geproduceerd, dus het was zaak dit snel te herstellen. De helft kon worden gered, het andere deel wordt buiten, in de open lucht, hersteld. Hoofd technische dienst Arend de Roo: Het is echt heftig geweest, maar we hebben ook geluk gehad. De brand had verder over kunnen slaan en dat is niet gebeurd. Er is een duidelijke grens getrokken tijdens de brand, tot waar de brandweer het pakhuis gecontroleerd heeft laten uitbranden. Dit is een slimme keuze geweest, zo is de kaasmakerij bespaard gebleven. Derrien en Arend wijzen de wand aan die tijdelijk is gebouwd en die de grens markeert. Begin september is de kaasproductie weer gestart. We draaien nu ongeveer de helft van onze capaciteit. We hopen in maart 2015 weer volledig te draaien. Valess en melkpoeder In Gerkesklooster wordt ook Valess, een vleesvervanger op basis van zuivel, en melkpoeder gemaakt. Al op 15 augustus kon er weer Valess geproduceerd worden. Dat dit zo snel lukte, is te danken aan de inzet van de medewerkers en lokale betrokkenen. Iedereen deed enorm z n best, ook lokale aannemers bijvoorbeeld, zegt Derrien. We hebben snel een stuk productiehal aangebouwd en tijdelijke koelingen geïnstalleerd. Natuurlijk moest alles aan de richtlijnen voor veiligheid, hygiëne en kwaliteit voldoen. De installaties voor de productie moesten minutieus worden gereinigd. Ook de melkpoedertoren, daarin was de poeder helemaal aangekoekt doordat deze ineens stil was komen te staan. Gelukkig kon ook deze op 23 augustus weer draaien. Medewerkers hebben echt heel hard gewerkt om alles schoon te krijgen. Nieuw kaaspakhuis Derrien: Ik ben blij dat de directie de plannen voor volledige herbouw van de productielocatie heeft goedgekeurd. We gaan ook moderniseren zodat we straks weer een prachtig kaaspakhuis hebben, waarmee we op het oorspronkelijke niveau van circa ton kaas per jaar komen te zitten. Gerkesklooster in het kort: Derrien Jansen en Arend de Roo bekijken de productielocatie vanaf het dak Foto s: Marten Aukes Productielocatie voor speciaalkazen als Slankie 20+, Mimolette, Goudse 4,5 kg, Edam en geitenkaas en ook Valess, melk- en weipoeder Ongeveer 175 medewerkers Eigen rijpingslocatie Kloosterkaas Gemiddeld leveren 50 melkwagens per dag verse melk

5 8 9 Twee frisse blikken Bas van den Berg, momenteel managing director van de werkmaatschappij Branded Netherlands/Belgium, neemt vanaf januari 2015 het stokje over van Piet Hilarides als executive director van de business group Cheese, Butter & Milkpowder. Piet Hilarides gaat aan de slag als chief operating officer voor de business group Consumer Products Asia. Een dubbelinterview met de twee heren die zich voorbereiden op hun nieuwe functies. We zijn bijna tegelijk gestart, begint Piet te vertellen. Zowel Piet als Bas hebben beiden aardig wat jaren ervaring binnen FrieslandCampina. We startten allebei in 1994, toen nog bij Campina Nederland. We kennen elkaar dus goed en dit maakt de overdracht nog makkelijker. Overdrachtsperiode Sinds september werken Piet en Bas aan hun overdracht. Piet: Het is fijn en goed dat we de tijd kunnen nemen om ons voor te bereiden. De overdrachtsperiode bestaat uit drie stappen: eerst hebben we de strategie van de business group doorgenomen. Vervolgens hebben we gezamenlijk het budget voor 2015 opgesteld en kennis gemaakt met directe medewerkers. Gaandeweg vorm je je een compleet beeld van de business group. In de derde fase check je dit beeld en bepaal je de toekomstige prioriteiten. Op deze manier hebben we beiden het gevoel dat we maximaal de tijd hebben genomen voor de voorbereiding. Bas: Klopt. Ik vind het belangrijk om eerst te luisteren en te kijken wat er speelt, voordat ik mijn eigen mening vorm. Ik wil dan ook zoveel mogelijk locaties van CB&M bezoeken. Bas werkt ook nauw samen met Berndt Kodden, die hem opvolgt als managing director Branded Netherlands. Piet is de opvolger van Freek Rijna en wordt dan ook door Freek ingewerkt in Azië. Gezonde Hollandse jongens Wij zijn allebei echte gezonde Hollandse jongens, die graag een boterham met kaas eten, zegt Bas lachend. Eerder heb ik onder meer gewerkt als managing director van Dutch Lady Malaysia. Daar, en ook bij Branded Netherlands, heb ik meer te maken gehad met consumer products. In 2012 werd merkkaas Piet Hilarides (l) en Bas van den Berg: beiden een nieuwe uitdaging. Foto: Bram Petraeus opgenomen in de Branded Netherlands organisatie met het One Face to the Customer programma, waarmee alle merken die we in supermarkten verkopen onder één FrieslandCampina-paraplu kwamen. Maar de kaaswereld is natuurlijk veel groter dan merkkaas. Piet: Het is goed dat er weer iemand met een frisse blik naar de business group kijkt. Er zijn volop uitdagingen: er komt meer melk in 2015 met het afschaffen van het melkquotum, dat moeten we zien te verwerken volgens ons model van kostleiderschap. En natuurlijk willen we onze posities in de markt behouden of verbeteren en continu blijven inspelen op veranderingen in de markt. Nieuwe uitdagingen In Azië gaat Piet zelf nieuwe uitdagingen tegemoet. Ik heb zin in deze volgende uitdaging. Azië is in een nieuwe fase beland: de onstuimige groei is niet meer vanzelfsprekend. Het is hard werken om groei van onze marktaandelen te behouden en te versterken. Het huidige team heeft een heldere strategie en concrete actieplannen ontwikkeld. Mooie voorbeelden zijn de groeiplannen voor Friso, de distributie-uitbreiding in general trade (het traditionele verkoopkanaal met buurtwinkels, kiosken en markten, red.) en de snelle groei in e-commerce. Op een aantal van deze terreinen liggen we voor op de concurrentie. Ik zie het als een mooie opdracht deze plannen te implementeren. Afscheid Bas: In de Branded Netherlands organisatie is veel gaande. De markt is nog niet uit de recessie en staat stevig onder druk. Het is voor mij daarom een afscheid met gemengde gevoelens. De veranderingen met Reshape (het hervormingsproject in Europa, zie ook pagina 14 en verder) hebben veel impact. Het netwerk van productielocaties is veranderd en de kostenstructuur is aangepast. De plannen om verder te investeren en het volumeaandeel weer te laten groeien zijn in gang gezet en ik heb hier veel vertrouwen in. En succes bepaal je niet in je eentje als leider, dat bepaal je met je team. Ik verlaat een professioneel team waarvan ik zeker weet dat ze de veranderingen goed doorzetten. Uit je comfortzone Veranderingen halen je vaak uit je comfortzone. Dat is ook mijn drijfveer, zegt Piet. Dat er weer iets nieuws van je wordt gevraagd, dat is goed. Bas: Ook al kom je uit je comfortzone, je probeert je steeds aan te passen aan nieuwe omstandigheden en toch jezelf te blijven. Ik krijg nu de kans om met een nog bredere blik naar FrieslandCampina te kijken en te gaan werken in een complexe internationale context. Ik heb deze kans dan ook met beide handen aangegrepen. Met 20 jaar ervaring in de zuivel en als managing director van grote teams, ga ik deze met vertrouwen tegemoet. Succes bepaal je niet in je eentje aldus Bas van den Berg.

6 10 Consumer Products Europe, Middle East & Africa 11 87% van alle collega's deed mee aan over2you! Een geweldige response bij het tweede wereldwijde medewerkersonderzoek van FrieslandCampina. Tussen 8 en 26 september hebben medewerkers meegedaan aan het onderzoek. Zowel op papier als online vulden we massaal de vragenlijsten in. 87% Een eerlijk en duurzaam geproduceerd pak Appelsientje of CoolBest? Dat begint bij de boeren en telers die wereldwijd het fruit verbouwen voor de producten. Piet Haasen, manager R&D van FrieslandCampina Riedel: We willen duurzaamheid nog beter verankeren in de hele productieketen. Om dat te bereiken, werkt FrieslandCampina samen met Solidaridad. Samen werken aan duurzame De handtekening is gezet! Vlnr: Jeroen Kroezen, (Programme manager Sustainable Fruit bij Solidaridad), Marjan Skotnicki- Hoogland, Saskia Jongma (managing director van Solidaridad), Piet Haasen. Foto: William Hoogteyling Hoe was de response verdeeld over de business groups? 72% Consumer Products Europe, Middle East & Africa 100% Consumer Products Asia collega s 80% Cheese, Butter & Milkpowder 88% Ingredients Het onderzoek was beschikbaar in 18 talen 60% van de respondenten vulde de open vraag in Dit leverde maar liefst reacties op! De rapportages zijn vanaf 1 december beschikbaar. Het management gaat aan de slag met het lezen van de resultaten. De resultaten worden daarna ook gedeeld met alle medewerkers. 92% Corporate & Support hebben de eerste dag al gereageerd Vervolgens gaan er gesprekken plaatsvinden met medewerkers en kunnen er actieplannen worden gemaakt die voor 1 maart gereed moeten zijn. 18 talen reacties Dan kunnen we werken aan verbeteringen op onderwerpen die gezamenlijk zijn uitgekozen. fruitteelt sel We deden al veel, zoals het verminderen van energie- en waterverbruik. We beoordeelden onze leveranciers op duurzaamheid, maar de productieketen reikt verder. Die begint bij boeren en fruittelers, legt Piet uit. Voor ons is het lastig om daar grip op te hebben, terwijl daar belangrijke zaken spelen rondom duurzaamheid, zoals veilig werken, verantwoord gebruik van bestrijdingsmiddelen en arbeidsomstandigheden. Riedel is daarom om tafel gegaan met Solidaridad, de organisatie die aan de wieg stond van Max Havelaar (een organisatie die zich inspant voor fair trade ). Ze hebben een wereldwijd netwerk van mensen die de situatie ter plekke als geen ander kennen, zegt hij. Belangrijk, want de materie is best ingewikkeld. Per land én per fruitsoort verschillen de omstandigheden. Gebaseerd op risico s en volumes stellen we prioriteiten. Waar mogelijk sluiten we aan bij bestaande initiatieven. In Brazilië gebruiken we een programma van Solidaridad, Rural Horizons, dat we samen met boeren opzetten. Boeren vullen vragenlijsten in; zo krijgen we zicht op problemen en definiëren we hotspots, waarop we gerichte ondersteuning bieden en verbeteringen doorvoeren. Hart Rural Horizon helpt boeren om duurzamer te produceren en de eigen positie te verbeteren. Met de juiste aanpak vergroot ook de opbrengst en dat helpt weer om aan de groeiende vraag naar voed- te voldoen. Marjan Skotnicki-Hoogland, director FrieslandCampina Riedel: Duurzaamheid raakt het hart van wat wij doen. We maken al meer dan 40 jaar fruitsappen die gezond en lekker zijn. Dat we dit duurzaam doen is echt belangrijk. Consumenten verwachten dit ook van ons: een eerlijk product dat dagelijks bijdraagt aan een gezond eetpatroon en dat de boeren die het fruit telen helpt in hun bestaansrecht; vandaag en in de toekomst. Friesland-Campina en Solidaridad hebben een strategisch partnerschap getekend om het programma te ontwikkelen en uit te rollen. Ook de Europese branchevereniging en andere sappenproducenten worden betrokken om duurzaamheid binnen de Europese industrie optimaal te borgen. De samenwerking met Solidaridad, een organisatie voor internationale samenwerking in de ontwikkeling van sociaal verantwoorde, milieuvriendelijke en winstgevende productieketens, is medio oktober 2014 aangekondigd tijdens de Juice Summit in Antwerpen. Sinaasappeltelers in Brazilië krijgen ondersteuning bij het verduurzamen en verbeteren van het productieproces. In India ligt de nadruk op een goed HR-beleid voor tijdelijke medewerkers bij de mango-oogst. Sinaasappels en mango s vormen bijna 80 procent van het tropische fruit dat FrieslandCampina Riedel inkoopt. FrieslandCampina Riedel BV is een werkmaatschappij van de business group Consumer Products Europe, Middle East & Africa en produceert en verkoopt vruchtensappen en dranken voor consumenten in Nederland, onder de merken Appelsientje, CoolBest, DubbelFrisss, Extran en Taksi.

7 12 Ingredients Ingredients 13 Groot en complex Veiligheid voorop Uitdagende groei bij Friesland- Campina Bedum Tegenwoordig krijgt plantmanager Nicole Eijbergen bijna elke maand een groep bezoekers uit China in het bedrijf in Bedum (Domo, business group Ingredients). Dat zegt iets over het groeiend volume kindervoeding en ingrediënten voor kindervoeding die - ook - hun weg vinden naar Chinese baby s en kinderen. Wij willen graag dat kindervoeding in het DNA van onze medewerkers komt, vertelt Bé Hooiveld, SHE-manager in Bedum. Veiligheid in het werk en het garanderen van voedselveiligheid heeft alles met elkaar te maken, vindt Onno Boulahouache (QA-manager). Het gaat vooral om discipline en verantwoordelijkheid nemen. Met kindervoeding kunnen we ons geen enkel risico veroorloven. Die bewustwording is het allerbelangrijkste, vindt ook Bé. Dat betekent dat er veel aandacht wordt besteed aan preventie. Zowel in het onderhoud van apparatuur, in het registreren van mogelijke ongevallen, in het voorkomen van besmetting et cetera. Het is hier niet een kwestie van: door schade en schande wijs worden. We willen ieder risico voor zijn. Natuurlijk beschikken wij over alle systemen, over ISO-certificeringen en zo meer. Maar het komt uiteindelijk op onze mensen aan. We moedigen medewerkers aan om informatie te delen en daar samen beter van te worden. Dare to share, is ons motto. (Voedsel)veiligheid is hier nummer 1. Operator Sander van Eerden bij de kristallisatietanks in de nieuwe fabriek. Foto: Marten Aukes FrieslandCampina Bedum groeit hard. Verschillende investeringsprojecten hebben ervoor gezorgd dat het poedervolume met 250 procent groeit. Nicole Eijbergen, Wiebe de Brock (manager productie), Rinze Tijsma (manager technologie), André van der Veen (manager verpakking) en Hans Dijkstra (project interface manager) zijn er de afgelopen twee jaar druk mee bezig geweest. Er is eigenlijk een nieuwe fabriek bij gebouwd, vertelt Hans. Een indamper, een droogtoren, een verpakkingsafdeling en een complete uitbreiding van de wei-ontzouting is hier neergezet. FrieslandCampina benut de locatie Bedum om de groei van de melkaanvoer mede op te vangen. Wij verwerken wei en binnenkort ook melk om kindervoeding en opvolgmelk voor kinderen vanaf 1 jaar te produceren. We krijgen dikwijls 'Sfeer van openheid creëren' Chinese klanten op bezoek. Die kunnen we nu een splinternieuwe fabriek laten zien die voldoet aan de hoogste eisen, aldus Nicole. Rinze Tijsma: Wij ontvangen wei van de naastgelegen kaasfabriek en die wei kunnen wij ontzouten. Voor kindervoeding is het heel belangrijk dat het zo min mogelijk zout bevat, om de nieren niet te belasten. Andere instelling Een perfecte kwaliteit kindervoeding, dat is het streven in Bedum. Bovendien kunnen wij bij het verpakken in zakken van 25 kg of in big bags, een nabehandeling geven die ervoor zorgt dat die hoge kwaliteit gegarandeerd blijft, aldus André van der Veen. We hebben een belangrijke overgang gemaakt de afgelopen jaren. De focus ligt nu 100 procent op het maken van kindervoeding, legt Wiebe de Brock uit. Dat vraagt om een andere instelling en daar hebben we hard aan gewerkt. Het aantal medewerkers is in korte tijd gegroeid van circa 75 naar 130. Onze focus op (voedsel)veiligheid, kwaliteit en hygiëne is nu geënt op kindervoeding. Het belangrijkste is dat we een sfeer van openheid creëren, medewerkers aanmoedigen eventuele fouten waar dan ook te signaleren en daarmee naar buiten te komen. Niet om schuldigen aan te wijzen, maar om te leren van onze fouten en ons proces en onze producten te perfectioneren, aldus Nicole. Wij hebben de kwetsbaarheid van een baby elk moment op ons netvlies. In de nieuwe regelkamer van de nieuwe fabriek is het een drukte van belang. Collega s en externe medewerkers bevolken de regelkamer. In deze weken (half oktober) wordt nog hard gewerkt aan de proefproducties. Vanaf volgende week gaan we commerciële productie draaien. Daar zijn we druk mee bezig, vertelt proces operator Sander van Eerden. Hij is een van de operators die het afgelopen jaar in dienst is gekomen in Bedum. Ondanks de hectiek laat Sander zich niet gek maken. Of het spannend is, zo n opstart? Ja natuurlijk. Het is niet eenvoudig, je komt voor problemen te staan die je niet kunt voorzien. Het is een groot en complex proces. Net als zijn collega s heeft Sander een speciale instructietraining gevolgd om de nieuwe installaties te leren kennen. Het is geen kwestie van op een knop drukken, je moet alle processen goed begrijpen. Sander gaat in een stevig tempo door de nieuwe fabriek om al het nieuws te laten zien: van de immens hoge indamper - MVRtechnologie, dat bespaart energie - naar de finisher - een tussenstap in het droogproces - door naar de droogtoren - dit is toren 4, waar wij complete kindervoeding op kunnen maken, de Growing Up Milk - en verder naar de verpakkingsafdeling. Van een medium care naar een high care afdeling: hoesjes om de schoenen, weer de handen desinfecteren. Het is super om hier nog maar zo kort te werken en dan de start van zo n groot project mee te maken. Bedum in het kort: is onderdeel van de business group Ingredients 125 full time functies verwerkt maximaal 1.5 miljard liter melk per jaar

8 14 Consumer Products Europe, Middle East & Africa Consumer Products Europe, Middle East & Africa 15 Reshape in Europa: Twee jaar bouwen aan de toekomst Sinds twee jaar is project Reshape in de lucht: een omvangrijke operatie om de resultaten van FrieslandCampina in Europa te verbeteren. Aan de ene kant: investeren in een nieuw distributiecentrum in Maasdam (NL), een nieuwe PET-lijn in Aalter (België), het opschonen van het productenpakket en investeringen in de markt. Aan de andere kant: sluiting van het productiebedrijf in Eindhoven en Sleidinge (België) en het distributiecentrum in Woerden, het verminderen van de arbeidsplaatsen in Limmen en een reorganisatie in Roemenië. Maatregelen om de toekomst van onze zuivel- in Europa te versterken. Flinke veranderingen in Roemenië Bij FrieslandCampina Romania is Reshape al een paar jaar aan de gang, vertelt Corneliu Caramizaru, sales director in Roemenië. Ook wij zijn bezig met het aanpassen van ons assortiment, onze productie-organisatie en we investeren in ons grootste merk Napolact. In Roemenië heeft FrieslandCampina een kantoor in de hoofdstad Boekarest, en productiebedrijven in Carei, Cluj-Napoca en Targu Mures. Meeuwes Buiten, production manager bij FrieslandCampina Romania. De locatie in Carei, waar wij gele en witte kaas produceren, wordt in januari 2015 gesloten. In Targu Mures, waar wij ook kaas produceren, sluiten we het kaasverpakkingsgedeelte in april De kaasactiviteiten gaan we concentreren in onze fabriek in Cluj-Napoca waar we ook boter, melkpoeder en verse melk in kartonverpakkingen maken. We zetten in op een kwaliteitsverbetering in onze productiebedrijven in Cluj- Napoca en Targu Mures. Medewerkers uit het verpakkingsbedrijf herplaatsen we zoveel mogelijk in het kaasproductiebedrijf in Targu Mures. Voor de medewerkers in Carei hebben we die mogelijkheid helaas niet. Het bedrijf ligt helemaal in het noorden van het land, dat is te ver weg. FrieslandCampina Romania richt zich tegelijkertijd op een sterkere positie van het belangrijkste merk Napolact in de Roemeense winkels. Corneliu Caramizaru: We concentreren ons op de belangrijkste klanten in Roemenië en we investeren vooral in het merk Napolact. Napolact is een populair merk in Roemenië met een lange geschiedenis. Al deze stappen zijn investeringen in een gezonde toekomst. Zij moeten ervoor zorgen dat we beter gaan presteren. Vlnr Lia Damen, Frank Bekkers en Lex Andre. Foto: Van Assendelft Eindhoven neemt stapsgewijs afscheid van mensen en machines 31 oktober 2013 werd bekend: FrieslandCampina sluit de productielocatie Eindhoven. Een jaar later is het proces van verplaatsen en afbouwen in volle gang. Plantmanager Lex André, HR manager Lia Damen en productieassistent Frank Bekkers geven een update. Onze locaties hadden allemaal overcapaciteit. Daarnaast gaat Reshape over minder complex maken, zo verklaart Lex André waarom de vestiging in Eindhoven gesloten gaat worden. Met concentratie van de productie in Rotterdam (lage complexiteit) en Maasdam (specialiteiten) kunnen we de concurrentie weer aan en verder volumeverlies voorkomen. Onze productie verhuist in drie fases naar Rotterdam en Maasdam. Op 1 juni 2015 sluit de productie en 1 september stopt ook de distributie. Rotterdam heeft de makkelijke overplaatsbare producten al overgenomen. Frank: Dat waren lijn 45 en 46 met wekelijks een miljoen liter melk en vla. Toen die eerste lijn in juni wegging, werd voor iedereen ook zichtbaar en goed duidelijk wat de gevolgen van sluiting zijn. Productie Eindhoven. Foto: Van Assendelft Reshape

9 16 Consumer Products Europe, Middle East & Africa 17 Flexibele opstelling In de volgende fase verhuist een machine naar Maasdam. Frank: Voordat dat kan, moeten onze pappen eerst over naar een dertigjarige andere machine. Lijn 47 en 48 draaien voor het laatst in week 2. Vanaf week 20 komen onze pappen uit Maasdam. Yoghurt produceren we hier tot de laatste dag. In week 23 gaan we van zeshonderdduizend eenheden per week ineens naar nul. Stop. Een vreemd idee, ondanks dat we daar nu met z n allen aan werken. En hard ook, want de druk op de overgebleven collega s is groot. Twintig medewerkers zijn al overgeplaatst. Frank: Zowel in de productie als in projecten wordt veel van alles en iedereen gevraagd. Veiligheid is nu extra belangrijk. Lex benadrukt: We hebben kunnen leveren, enkel omdat mensen zich zo flexibel hebben opgesteld. Ondersteunen De medewerkers uit Eindhoven vallen allemaal onder het sociaal plan. Lia: Interne vacatures in de regio zijn via het mobiliteitscentrum verzameld en gematcht met de 142 medewerkers. Daarna hebben wij individuele gesprekken gevoerd en 81 mensen intern kunnen herplaatsen. Zo verwelkomden Veghel en Born procesoperators, verhuisde iemand naar Wageningen, ging een technische man naar Den Bosch en is Nuenen blij met een ploegleider. Lex: Hij neemt maandag zijn nieuwe collega s mee om te leren van ons multidisciplinair ochtendoverleg. Ik bedoel maar: de sluiting ligt beslist niet aan de kwaliteit van mensen die hier werken. Lia: Via ons mobiliteitscentrum ondersteunen we mensen bij de voorbereiding op sollicitatiegesprekken, het maken van een brief met cv of het verbeteren van hun computervaardigheden. We praten onderling veel, geven aandacht en zetten een bedrijfsarts en sociaal-medisch team in. Punt is, dat mensen het uiteindelijk zelf moeten doen. Hoe moeilijk ook, voor 32 niet herplaatste mensen ligt de toekomst buiten FrieslandCampina. Boventallig verklaringen worden per 1 april 2015 vastgesteld. Ook Lia en Frank hebben nog geen zekerheid. Lex gaat met prepensioen. Werken aan de installatie van de PET-lijn. Foto: Tom Talloen Nieuwe verpakkingslijn in Aalter trendsettend Een uiterst spectaculaire productielijn, zo omschrijft plant manager Hugo Verhaegen uit Aalter (B) de nieuwste aanwinst van zijn bedrijf. In Aalter wordt hard gewerkt om een nieuwe PET-lijn neer te zetten. De flesjes die op de nieuwe lijn worden gemaakt en gevuld, geven een impuls aan de markt voor dairy based beverages (zuiveldranken). Ook dat is een onderdeel van Reshape. Het past in de strategie route2020 om sterkere marktposities in Europa uit te bouwen. Met deze verpakkingen kan FrieslandCampina zich onderscheiden van andere aanbieders. Op die manier kunnen we langhoudbare zuiveldranken in aantrekkelijke verpakkingen op de Europese markt brengen. Het verpakken van langhoudbare zuiveldranken in PET-flesjes gebeurt tot nu toe zeer beperkt door andere producenten. We zijn dus trendsetter. PET-verpakkingen (polyethyleenteraftalaat) hebben grote voordelen ten opzichte van PE (polyethyleen)-verpakkingen, legt Hugo Verhaegen uit. Wij kunnen op deze machine flesjes maken die zeer aantrekkelijk zijn voor onze klanten. PET is een ander type kunststof dan PE. Een groot voordeel is dat het doorzichtig is, je ziet dus wat er in de verpakking zit. Verder is het materiaal zo sterk dat je de flessen niet meer hoeft af te sluiten met een extra aluminiumfolie dop wat bij PE wel nodig is. Op deze lijn worden flesjes zelf geblazen, gevuld en van een cap voorzien in een vloeiende beweging en dat in een tempo van flesjes per uur. De complete machine (monobloc) voor het maken en afvullen van de flesjes meet 15 bij 15 meter. De volledig verpakkingslijn is bijna 100 meter lang. Dit is een unieke installatie. In februari 2015 moet deze lijn operationeel zijn. Honderden producten in glas, fles, blik en pak Ons complete assortiment is onder de loep genomen om te bepalen hoe ons productenpakket het beste kan worden samengesteld, vertelt Marisa Navarro, R&D task force leader Reshape. Net als Jos Verberne, supply network manager, maakt ze deel uit van een team dat de productie minder ingewikkeld moet maken. Marisa richt zich op het vereenvoudigen van recepturen, het goedkeuren van alternatieve ingrediënten of leveranciers en de overgang van recepturen naar andere productielocaties, terwijl Jos zich bezig houdt met productieplanning en -optimalisatie (waar produceren we welke producten en hebben we voldoende capaciteit?). Wij maken serieuze afwegingen samen met collega s uit andere disciplines als het om ons productenpakket gaat, stelt Marisa vast. We bekijken het totale productassortiment om te bezien met welke producten we meer of minder omzet behalen en hoe we kosten kunnen verlagen. Daarbij kiezen we soms voor eenvoudiger recepturen, soms voor het schrappen van bepaalde verpakkingen of omverpakkingen, soms voor minder verschillende smaken. Daarbij staat voorop dat we absoluut geen concessies doen aan de kwaliteit, voor de consument mag er in het algemeen geen verschil zijn als we een receptuur aanpassen. Keuzes maken De keuze voor verpakkingen en het aantal omverpakkingen van producten raakt nauw aan de organisatie van de supply chain. Jos Verberne: Als FrieslandCampina in Eindhoven over enkele maanden de deuren moet sluiten, gaan er productielijnen over naar Maasdam en naar Rotterdam. Producten zoals Zacht en Luchtig bijvoorbeeld worden dan in Maasdam geproduceerd. Maar we moeten ervoor zorgen dat de complexiteit van het werk in die bedrijven zo min mogelijk toeneemt. Het is dus belangrijk dat we echt keuzes maken. En er vervolgens voor zorgen dat we niet over vijf jaar weer net zoveel artikelen hebben als nu. Ieder jaar een portfolio review moet ervoor zorgen dat we complexiteit zoveel mogelijk vermijden. Project Reshape wordt uitgevoerd om ervoor te zorgen dat we kunnen innoveren en dus investeren in de toekomst. We moeten dus zorgvuldige stappen zetten. Ready for take-off Bijna twee jaar geleden, in december 2012, maakte Friesland- Campina Germany een begin met een omvangrijk verbeteringsprogramma ready for take-off. Een programma voor de lange termijn, dat de basis legt om de doelen van route2020 te realiseren. Aan de ene kant: kosten verlagen in de sterk concurrerende Duitse markt. Aan de andere kant alle mogelijkheden die diezelfde markt biedt volop benutten. Om op termijn succesvol te blijven hebben we ons gericht op het fit maken van onze eigen organisatie. Dat betekent: werken aan onze eigen cultuur, legt managing director Markus Brettschneider uit. Onze activiteiten aanpassen en processen verbeteren, alleen om kosten te verlagen dat zou niet de beste stap zijn geweest. We hebben er bewust voor gekozen om ons te richten op het motiveren van onze medewerkers en om hen verder te ontwikkelen. Een duurzaam succes vraagt van mensen en organisaties dat ze in staat zijn om steeds te veranderen en verandering te zien als een mogelijkheid om het beter te doen, aldus Markus. Daarom hebben we besloten om een nieuwe managementstructuur aan te brengen en de organisatie aan te passen. En wel zo dat we deel uitmaken van de team-based organisatie die FrieslandCampina nu wordt. Daarbij maken we gebruik van de principes van 3A: Alignment, Accountability and Action. Markus Brettschneider Effectiever Een nieuw leadershipteam van ongeveer 40 leden ging aan de slag met de nieuwe managementcultuur. Het team bestaat onder meer uit plantmanagers en afdelingsmanagers samen met medewerkers uit allerlei functies en allerlei locaties, die hebben laten zien dat ze professioneel werken, dat ze goed kunnen netwerken, resultaatgericht zijn en open staan voor verandering. De verschillende teams en locaties werken nu veel effectiever samen, in lijn met de nieuwe managementstijl en laten zien dat ze weten hoe ze samen moeten werken, verantwoordelijkheid nemen en marktgericht zijn. Markus kijkt met vertrouwen naar de toekomst. Onze medewerkers zijn nu veel gemotiveerder, wisselen ideeën uit, bedenken zelf nieuwe projecten en kijken veel optimistischer naar de toekomst. Dat betekent dat we een stap voorwaarts hebben gemaakt als het gaat om de activiteiten in Duitsland. We zijn begonnen vanuit een moeilijke positie, maar we hebben de afgelopen jaren echt vooruitgang geboekt, stelt Markus vast. In het eerste jaar verbeterde de afzet en de opbrengst aanzienlijk, terwijl we met stijgende melkprijzen te maken hadden. We voeren belangrijke moderniseringen uit in onze fabrieken. Die zijn voltooid of in gang gezet. We zijn bijna aan het einde van 2014 en ook dit jaar zullen we onze doelen behalen. Reshape

10 18 Consumer Products Europe, Middle East & Africa Consumer Products Europe, Middle East & Africa 19 En het distributiecentrum in Woerden dicht Artist impression voorgevel. Nieuw distributiecentrum in Maasdam De eerste paal is in november de grond in gegaan: een nieuw distributiecentrum (DC) bij FrieslandCampina Maasdam wordt realiteit. In dit nieuwe DC gaan we alle producten die we met name in Maasdam produceren gekoeld opslaan en klaarzetten voor transport naar onze afnemers, vertelt Ben Oosterom, projectleider Fresh binnen Reshape. Steeds meer grote klanten verzamelen de orders voor de winkels in hun eigen distributiecentra. We brengen dan ook steeds meer pallets met producten naar distributiecentra en steeds minder naar de winkels zelf in kratcontainers of roll-incontainers, vertelt Ben Oosterom. In Maasdam bouwen we een distributiecentrum voor pallets die allemaal in rekken gestapeld gaan worden met daarbij ook een ruimte voor het verzamelen van orders in kratcontainers en op pallets. We hebben gekozen voor een DC dat vrijwel volledig geautomatiseerd zal werken. Daarnaast blijft er werkgelegenheid voor zo n 70 collega s: medewerkers uit het huidige distributiecentrum in Maasdam en medewerkers uit de DC s Woerden en Eindhoven, welke in 2015 gesloten gaan worden. Met de concentratie van productie in de bedrijven in Maasdam en Rotterdam en nog een klein deel in Limmen is het veel efficiënter om het DC in Maasdam uit te breiden. Dit is hét moment om niet alleen de productie, maar ook de logistiek van onze supply chain aan te passen en in te richten voor de toekomst. Het nog te bouwen distributiecentrum in Maasdam gaat de functie overnemen van het distributiecentrum in Woerden. Orders verzamelen, containers klaarzetten voor de afnemers: vanaf september 2015 gebeurt dat vanuit het DC in Maasdam. Het DC in Woerden sluit dan de deuren. HR-manager Lia Damen zet zich in voor de herplaatsing van zoveel mogelijk collega s. Medio november maakt Lia Damen de balans op: Het nieuwe DC in Maasdam gaat plaats bieden aan 29 medewerkers van het DC in Woerden. Gelukkig hebben we nu al voor een grote groep een vervangende functie kunnen vinden. In dat nieuwe DC komen overigens ook medewerkers uit Maasdam te werken die nu nog in het oude DC in Maasdam werken en collega s uit Eindhoven. Het wordt een heel gemengde groep, maar wel allemaal medewerkers met ervaring in het werken in een distributiecentrum. Een andere groep medewerkers kan met (pre)pensioen en er is een groep van 11 medewerkers voor wie we nu nog geen oplossing hebben. Daar blijven we wel aan werken maar we verwachten dat we niet voor iedereen een andere functie hebben. Er zijn medewerkers die in andere bedrijven van FrieslandCampina terecht zijn gekomen, zoals in de boterfabriek in s-hertogenbosch. Eén collega heeft de stap gewaagd om te verhuizen naar het noorden van het land: die gaat aan de slag in Beilen. Nee, een sluiting is geen gemakkelijk proces, maar de sfeer hier in Woerden is nog altijd heel goed. Ook de medewerkers voor wie we nog geen andere functie hebben blijven positief gestemd. Het duurt nog negen maanden voordat het distributiecentrum in Woerden dicht gaat, dat geeft ons tijd om te blijven zoeken naar vervangende functies. De collega s van het mobiliteitscentrum hebben zoveel mogelijk vacatures aan overplaatsingskandidaten gematcht en mailen als er nieuwe vacatures zijn. Wij beschouwen het als een enorme uitdaging om dat voor elkaar te krijgen: voor zoveel mogelijke medewerkers die met de sluiting te maken krijgen, een goede oplossing vinden. Reshape Allround heftruckchauffeur Richard Lettinck aan het werk. Foto: Dijkstra

11 20 Technology Expert Teams stellen zich voor Als het om drogen, indampen of verpakken gaat (en nog veel meer) is er heel wat kennis in huis bij FrieslandCampina. Kennis die de collega s graag willen delen. De Technology Experts bijvoorbeeld. Welke teams zijn er en naar welke kennis kun je bij hen vragen? Drogen Frank Jeurissen (frank.jeurissen@frieslandcampina.com) Alle poederproducten voor baby- en kindervoeding komen uit drogers. Ons team bestaat uit mensen die al jaren in droogprocessen werken en deze drogers helpen ontwerpen en optimaliseren. Van alle vochtverwijderaars zijn dit de grootste, duurste en meest energieverslindende apparaten, maar onmisbaar voor FrieslandCampina s meest geconcentreerde eindproducten. Ons doel is uitstijgen boven de leveranciergaranties op capaciteit en energieverbruik. Bijvoorbeeld door het temperatuurbereik op te rekken om lucht te ontvochtigen, door later vet bij te mengen of nog een droogstap ervoor in te bouwen. De eerste vingeroefeningen in Borculo, Beilen en Bedum bewijzen dat het kan. Team Drogen Foto's: Marten Aukes en William Hoogteyling Team Preservation Team Verpakkingstechnologie Preservation Vincent Verhoeven (vincent. verhoeven@frieslandcampina.com: Hoe maken we onze eindproducten goed houdbaar? Daarin zijn wij experts. Die stap in het productieproces is kritisch vanwege voedselveiligheid, wettelijke eisen, smaakbehoud en voorkoming van klachten. We ontwikkelen en verspreiden standaarden. Onze design rules for preservation zijn net klaar en die delen we onder meer via workshops. Nieuwe inzichten en technologieën volgen we op en onze kennis verwaarden we door te adviseren bij investeringen en bestaande processen. Zo konden we onlangs na analyse een pasteur, waarmee we de melk verwarmen om micro-organismen te verminderen, veiliger maken en de draaitijd verlengen door het ontwerp aan te passen. Verpakkingstechnologie Gerrit Anker (gerrit.anker@ frieslandcampina.com): Ons team verzamelt onder meer best en next practices van verpakkingen en verpakkingslijnen voor de business group Ingredients. We volgen trends in de industrie en delen kennis en documenten graag. We geven ook interne workshops. Daarnaast hebben we, na analyses van storingen, uitval en transportproblemen, een simpele en flexibele verpakkingsmachine bedacht met een verpakking geheel van kunststof. Dat is lichter, duurzamer en goedkoper dan een papieren zak met kunststof binnenzak. De aanschafprijs van die machines is lager en ze zijn minder foutgevoelig. Welke werkmaatschappij wil een pilotlijn installeren om alle voordelen in de praktijk te bewijzen? Evaporation Arjan Verkerk (arjan.verkerk@frieslandcampina.com): Indampen is een techniek om water uit melk, kaaswei of permeaat te verwijderen. Ons expertteam is actief bij het ontwerpen van nieuwe indampers en het verbeteren van de 73 bestaande indampers. Indampers zijn energieverslinders; enkele procenten verbetering levert significante kostenbesparing. Daarnaast streeft ons team naar het verhogen van het kennisniveau van indampen binnen het bedrijf. We hebben net weer een goed gewaardeerde workshop gegeven met als thema het opzetten van proeven op de pilot indamper in Wageningen. De deelnemers hebben een eigen proefopzet geconfigureerd om het voorwarmtraject en de oorzaak van schuimvorming te onderzoeken. Membraantechnologie Anton Sweere (anton.sweere@frieslandcampina.com): Een membraan is een kunststoffolie die bepaalde moleculen kan tegenhouden en andere door kan laten. Zo kunnen bij de productie van sport- en babyvoeding uit melk of kaaswei bacteriën, vet, lactose of zout worden gescheiden van bijvoorbeeld melkeiwitten. Vragen waar we mee te maken krijgen: Hoe reken je nu uit wanneer een membraan lekt en wanneer een membraan aan vervanging toe is? Wat is de laatste stand van membraantechnieken? Hoe verkort je de tijd voor aan- en afdraaien, en voor het reinigen van een membraaninstallatie? Met adviezen, workshops en audits geven we ondersteuning door het hele bedrijf. Team Evaporation Team Membraantechnologie Meer weten? Neem contact op met deze experts! Team Solid liquid separation 21 Team Proces control & inline measurement Solid liquid separation Gerard van Benthem (gerard.vanbenthem@frieslandcampina.com): Ons team heeft kennis van scheidingstechnieken om vaste stof zoals caseïnewrongel en melksuikerkristallen van vloeistof te scheiden. We helpen het lactoseproces optimaliseren. Uit onze bedrijfsinventarisatie van caseïne- en lactosefabrieken bleek de helft van de 75 decanters en zeefcentrifuges ouder dan dertig jaar. De oudste stamt uit We oriënteren ons op het beste proces en de beste leveranciers en machines voor de aankomende vervangingsvragen en uitbreidingen, zoals de nieuwe lijn in de lactosefabriek in Veghel. Drie nieuwe decanters zijn qua capaciteit gelijk aan vijf oude, maar hygiënischer, beter te reinigen, onderhoudsvriendelijker en zuiniger in energieverbruik. Process control & inline measurement René Tassche (rené.tassche@ frieslandcampina.com): Ons doel is de variatie in het product en proces minimaliseren. Om zo constant mogelijk te produceren, moet je niet een enkele unit, maar complete lijnen slim inregelen. Dat kan door vooraf kwaliteit en ingrijpmomenten te definiëren en die te automatiseren. Dankzij feedforward control verminderde de variatie bij indampers met dertig tot zestig procent. Drogers wonnen zes procent capaciteit. Standaardiseren op eiwitkwaliteit kan beter door continue metingen in leidingen in plaats van monsternames uit een tank. Voor een nieuwe generatie meettechnieken kijken we ook naar nanotechnologie en de medische wereld. We doen aan chip- en sensorscouting.

12 22 23 Met je neus in de boter Hoe kunnen we met Campina Botergoud winnen in de markt? Zo n 30 Youngstars kregen deze vraag voor de kiezen bij een serious game met de naam Operatie Liquid Gold 15 : een rollenspel wat leuk is én concreet advies oplevert voor een business case. Vooraf had het gemêleerde gezelschap Youngstars zich al ingelezen in de botercase: over de huidige positie van Campina Botergoud in de markt, de trends en ontwikkelingen, de positie en acties van andere spelers en concurrenten en de plannen voor In de eerste ronde werd dit nog eens toegelicht. Positie bepalen Vervolgens verplaatsen de deelnemers zich in hoog tempo in de positie van andere spelers op de markt. De tweede ronde stond in het teken van plannen maken vanuit deze posities: hoe zie je bijvoorbeeld de markt als retailer? Net als in een schaakspel helpt dit om de positie van FrieslandCampina te begrijpen, waardoor je beter voorbereid bent op plannen en acties van andere spelers. Met verve werden de marketingplannen van concurrenten en retailers gepresenteerd. Een scenario dat zomaar morgen waarheid zou kunnen worden, zei Bas van den Berg, managing director Branded NL, tegen de groep die retailer Albert Heijn vertegenwoordigde. Samen met Hans Meeuwis, managing director Butter & Milkpowder, voorzag hij iedere groep Youngstars van feedback en tips voor de volgende ronde. Actie! Nog een flinke uitdaging in de volgende ronde: visualiseer je plan op een groot wit bord en presenteer het in twee minuten. Bas en Hans en ook Mariëlle Vonk (marketing manager Butter), Bram van IJsel Smits (brand manager) en Erik Elgersma (director business insight bij corporate strategy) vormden de jury en kozen het beste plan: we love butter. De energie in de zaal was voelbaar tot op de laatste minuut. Veel animo Irma Kluifhooft (op de foto hiernaast met het grijze jasje) werkt als werkt als portfolio coördinator en is ook bestuurslid van de Youngstars. Het idee kwam vanuit Corporate Strategy. Zij faciliteren vaker serious games om strategieën te toetsen. Heel gaaf dat de Youngstars deze kans kregen om strategisch mee te denken en te adviseren bij een concrete business case. Er was ook veel animo voor; we moesten helaas een aantal potentiële deelnemers teleurstellen. En omdat het bij Campina Botergoud zowel om business-tobusiness gaat als om consumentenboter, kwamen veel verschillende facetten aan bod. Kortom: heel leerzaam voor de Youngstars en als uitkomst een inspirerend advies! Een scenario dat zomaar morgen waarheid zou kunnen worden Foto s: Sandra Peerenboom

13 24 Anke Schlatmann, voedingskundige: Er lijkt de laatste tijd meer aandacht te zijn voor lactose-intolerantie in sommige landen. Op zich is dat een goede zaak, omdat mogelijke klachten met een kleine aanpassing in het voedingspatroon verholpen kunnen worden. Er zijn meerdere zuivelproducten die minder of bijna geen lactose bevatten en daardoor geen klachten geven. Wel is het zo dat een goede diagnose vaak ontbreekt en dat de klachten lang niet altijd zijn toe te schrijven aan het niet kunnen verteren van melk. Als je geboren wordt, kun je lactose verteren; lactose is een suiker die te vinden is in moedermelk. Ook koemelk bevat lactose, net als melk van andere zoogdieren zoals geiten en schapen. Als kinderen een jaar of vijf zijn, kunnen zij de mogelijkheid om lactose te verteren verliezen. Daardoor komt er lactose in de dikke darm waar de darmbacteriën deze lactose fermenteren. Hierdoor ontstaat gasvorming en dat kan klachten geven. Lactose-intolerantie komt voor bij ongeveer tweederde van de wereldbevolking, vooral in Azië, Zuid- en Midden-Amerika en landen rond de Middellandse Zee. Veel Noord-Europeanen en sommige populaties in Afrika, het Midden-Oosten en Zuidoost-Azië kunnen wel hun hele leven lactose verteren. Dit komt door een verandering in het gen voor de productie van lactase, het enzym dat voor vertering van lactose zorgt. Als mensen lactose-intolerant zijn, betekent dit niet dat ze helemaal geen zuivel meer kunnen eten of drinken. De meeste mensen met lactose-intolerantie kunnen een beker melk per dag verdragen als ze deze bij een maaltijd drinken of verspreid over de dag. Ook kan men kiezen voor melkproducten met minder lactose. In yoghurt zit bijvoorbeeld minder lactose dan in melk. Bovendien kunnen de aanwezige yoghurtbacteriën meehelpen aan de vertering van lactose in de dunne darm. En in halfharde en harde kaas zit nagenoeg geen lactose. Nog een alternatief is lactosevrije melk, die in sommige landen te krijgen is. Zo krijg je wel het goede van melk binnen, zoals eiwitten, vitaminen B2 en B12 en calcium, maar dan zonder de lactose. Meer vragen? Vraag van Saskia Lauschke, brandmanager Landliebe, uit Duitsland: Ik hoor veel over lactose-intolerantie de laatste tijd; betekent dit dat je dan helemaal geen melkproducten meer kan eten en drinken? Heb je zelf vragen of krijg je wel eens vragen van anderen over melk? Informilk geeft antwoord op deze vragen. Kijk op en speel de melkquiz of lees verder bij de vragen over melk. Via je eigen FrieslandCampina-account (gebruikersnaam en wachtwoord voor je computer) kun je inloggen op Summit-projecten update: Altijd spannend richting een go live FrieslandCampina gaat over naar een nieuw model voor de hele bedrijfsvoering: Summit. Door de uitvoering van Summit standaardiseren en harmoniseren we onze bedrijfsprocessen, data en systemen. Wereldwijd. Een hele verandering, waar elke medewerker in zijn of haar werk en vroeg of laat mee te maken krijgt. In november waren Friesland- Campina Creamy Creation (de producten van zuivellikeuren van FrieslandCampina in Rijkevoort) en DFE Pharma (voor farmaceutische lactose, gevestigd in Goch - Duitsland) zover dat ze deze stap konden maken. Vier collega s uit werkmaatschappijen die middenin hun Summit-implementatie zaten, vertellen in oktober hoe dat ging. In januari zal Friesland- Campina Russia live gaan terwijl de collega s in Duitsland ook begin 2015 zullen volgen. Sigrid Jaegers (Creamy Creation, team lead plant maintenance Rijkevoort): Over drie werkdagen gaan we vol vertrouwen live. Alles loopt. Rijkevoort gaat van losse excelbestanden naar SAP, dus geen systeem aanpassen maar wel veel data invoeren. De nieuwe werkorders voor monteurs zijn al ingeboekt. Die krijgen ze maandag uit het nieuwe systeem. In ons nieuwe magazijn worden dan ook de materialen gescand zodat we de voorraad beter kunnen beheren. Markus Brettschneider (Managing Director FrieslandCampina Germany en project sponsor) We zitten middenin de testfase. De omvang en impact van de implementatie, qua hoeveelheid data en nieuwe routines, betekent een hele verandering. Ik ben onder de indruk van hoe de collega s van onze werkmaatschappij en Summit-collega s samenwerken en de uitdagingen en het werk oppakken. Ze gaan er als team echt voor en zijn erop gebrand begin 2015 live te gaan. Vyacheslav Kononov (business project manager Rusland): Tijdens het testen, bleek meer tijd nodig te zijn om een beter systeem en een eindgebruikerstraining te kunnen realiseren. Grootste uitdaging is het land-specifieke, zoals meerdere valuta. De stuurgroep heeft de go live uitgesteld van 3 november tot januari. Verstandig, want een kwalitatief beter systeem en goede implementatie strookt met onze hoogwaardige business in Rusland. Marlou van de Wouw (DFE Pharma, stream lead order to cash) vertelt in de week voor de 'go live': Alle voorraden zijn net overgezet van het oude naar het nieuwe systeem. Zaterdag gaan we live. Na negen maanden hard werken zien we dan het resultaat. Dinsdag en woensdag zijn de eerste uitleveringen van klantorders. Een belangrijk ijkpunt: zijn alle goederen uitgeleverd zoals besteld en met bijbehorende documenten? We kijken er naar uit! 25 Na maanden hard werken zien we dan het resultaat.

14 26 Consumer Products Europe, Middle East & Africa Consumer Products Europe, Middle East & Africa 27 Uitbreiding productiebedrijf in Mátészalka FrieslandCampina Hongarije heeft leidende posities in de Hongaarse zuivelmarkt. Het biedt een groot assortiment hoogwaardige merkproducten aan voor consumenten met eigen productiebedrijven in het oosten van Hongarije in Mátészalka en Debrecen waar de lokale pareltjes Pöttyös, Milli en Mia worden gemaakt. Er is een grote investering gedaan in de fabriek in Mátészalka. Hoe ziet het bedrijf er nu uit? De officiële opening van de nieuwe unit was in juli Daarbij waren aanwezig Gajus Scheltema (Nederlandse ambassadeur), Sándor Kovács (parlementslid), Peter Szautner, managing director FrieslandCampina Hungary), Róbert Zsigó (Staatssecretaris voor Landbouw en Plattelandsontwikkeling) en István Szabó, (burgemeester van Mátészalka). De beroemde kwarkrepen van Pöttyös Túró Rudi. FrieslandCampina Hongarije: Twee productiebedrijven in Mátészalka en Debrecen Produceert desserts, kwark en de populaire kwarkreep Pöttyös Túro Rudi Werkte onlangs 900 dagen zonder LTA Péter Szautner, managing director van Friesland- Campina Hongarije, legt uit: Het bedrijf in Mátészalka is onze belangrijkste productielocatie. We kijken terug op een lange geschiedenis. Sinds 1960 wordt het bedrijf gezien als de thuisbasis voor Pöttyös, het meest populaire merk van Hongarije. Pöttyös Túro Rudi is hier heel geliefd (een zuivelreep gevuld met kwark). We maken jaarlijks 240 miljoen stuks Túro Rudi. De locatie in Mátészalka is versterkt door de bouw van een nieuwe dessertafdeling die voor een bedrag van 2,2 miljoen is neergezet. De bouw van deze nieuwe unit, die m 2 groot is, is in augustus vorig jaar begonnen en de eerste productie ging van start in maart 2014, vervolgt Peter. Nieuw tijdperk Met de uitbreiding van de fabriek is een nieuw tijdperk begonnen. Naast Pöttyös worden nu ook producten als Mia zuiveldesserts en Milli smeerbare zuivel in Mátészalka geproduceerd. Deze werden vroeger in de fabriek in Debrecen gemaakt. Péter Szautner: Het bedrijf in Mátészalka is nu een van de grootste verse kwarkbedrijven in Hongarije met een capaciteit van ongeveer ton per jaar. We zijn trots op de verhuizing van de productielijnen en de start van een nieuw gebouwde fabriek zonder dat we problemen hadden in de service aan onze klanten. Daarbij werden nog eens 50 nieuwe banen gecreëerd, zodat we nu bijna 300 medewerkers hebben in Mátészalka. Marianna Poórné Fejes, HR Director: Deze ontwikkeling maakte het noodzakelijk om goede nieuwe medewerkers in dienst te nemen, die goed zijn opgeleid en over de juiste kennis beschikken om zulke hoogwaardige producten te maken. Belangrijk is ook dat ze leren hoe ze hier op een veilige manier werken. Dat laatste was echt heel belangrijk, vooral omdat we hier al ver zijn met veiligheid op de werkvloer. In 2014 hebben we de mijlpaal van 900 dagen zonder LTA s bereikt. We zijn goed op weg naar een steeds veiliger werkplek. Hoe past de investering bij de strategie van Friesland- Campina? Deze investering ondersteunt het langetermijnplan voor ons bedrijf, aldus Péter Szautner. Het maakt deel uit van project Reshape en maakt onze positie alleen maar sterker en het draagt ook bij aan onze reputatie als een van de beste werkgevers in de regio. Boven: Het nieuwe fabrieksgebouw voor de productie van desserts; Onder: Productie van Mia desserts. Foto s FrieslandCampina

15 28 Consumer Products Europe, Middle East & Africa 29 Leeuwarden realiseert grootste condensfabriek ter wereld Energiezuinig, groot en hypermodern. In Leeuwarden kreeg in 2014 het PAVE2-project vorm: een nieuwe fabriek voor het maken van gecondenseerde (geëvaporeerde) melk, kortweg evap genoemd. In 2016 start de productie. De bestaande keuken, de afdeling processing waar evap wordt gemaakt, is inmiddels behoorlijk op leeftijd en produceert op de grens van z n capaciteit. Vandaar dit nieuwbouwproject, waarmee een investering is gemoeid van meer dan 110 miljoen. De plek: een voormalig parkeerterrein van Friesland- Campina. Nadat daar in maart van dit jaar de eerste paal is geslagen (of eigenlijk geschroefd omdat dit stiller is), verrees er de afgelopen maanden in rap tempo een 42 meter hoog gebouw. Zo n tienduizend m 3 beton is erin verwerkt. Terwijl bouwvakkers dit in gestaag tempo en met veel aandacht voor veiligheid voltooiden, zijn daar in september en oktober zo n dertig tanks naar binnen gehesen. Een bijzonder moment was, op 15 november, het plaatsen van de drie kolossale indampers. Ze vormen het hart van de nieuwe fabriek: het zijn de installaties waarin de melk echt wordt ingedikt. 67,5 ton zwaar, 28 meter hoog, elk voorzien van verdamperpijpen: per indamper zijn er 24 kilometer pijpen aan boord. Er waren twee unieke telescoopkranen met een haakhoogte van 80 meter nodig om ze het gebouw in te takelen. Uiteraard gaat het om state of the art installaties: duurzaam, energiezuinig en gebouwd om grote volumes efficiënt te verwerken. Driedimensionaal Ondertussen werkt in het kantoorgebouw in Leeuwarden een team van engineers, technici en operators gedreven door aan de vertaling van het projectplan in concrete machines, leidingen, bereidingsprocessen, besturingsprogramma s, werkinstructies en opleidingen. Ook daarbij gebeuren bijzondere dingen. Zo wandelen operators en monteurs al sinds de zomer van 2014 wekelijks virtueel door een driedimensionale animatie van hun fabriek: ze bekijken installaties en leidingen en beoordelen die op hun werkbaarheid, veiligheid en kwaliteit. Uniek dat je zo naar je toekomstige werkplek kunt kijken, vertelt allround procesoperator Koos Bosma. We hebben er veel puntjes uitgehaald die in de praktijk nog net iets beter konden, stelt zijn Technische Dienst-collega Hessel Schaafsma vast. Voorbeeld: de monteurs hebben er met succes voor gepleit dat alle onderdelen uit de nieuwe tanks zo kunnen worden gedemonteerd dat je ze buiten de tank kunt reviseren of repareren. Veiliger en hygiënischer! Groei Leeuwarden is er nog niet: er liggen nog megaklussen voor tegelzetters (6.000 m 2 ) en wandafwerkers, vele honderden kleinere installaties en leidingen komen nog op hun plek, besturingssystemen worden geschreven en getest ook de komende maanden werken mensen achter hun bureaus en in de nieuwe fabriek hard om PAVE2 in de zomer van 2015 mechanically complete te hebben en later in het jaar gedeeltelijk in bedrijf te stellen. Waarna FrieslandCampina Leeuwarden een volumesprong gaat maken: van één naar anderhalf miljard kilo aanvoer, die efficiënt kan worden verwerkt tot maar liefst 550 miljoen kilo evap! Medio november werden indampers het gebouw in gehesen. Alles is groot en hoog aan deze fabriek in aanbouw. Foto: Het Hoge Noorden Leeuwarden is, als verwerker van één miljard liter melk per jaar, in volume een van de grootste fabrieken van FrieslandCampina. Het belangrijkste deel van de aangevoerde melk verlaat het bedrijf in ingedikte vorm. In blik vindt het onder bekende merknamen als Peak, Dutch Lady, Rainbow, Black and White en NoyNoy zijn weg naar consumenten in Europa, Afrika, het Midden-Oosten en Azië.

16 30 Cheese, Butter & Milkpowder Cheese, Butter & Milkpowder 31 Roadshows Cheese: De rijkdom van kaas delen Vier maanden lang reisden de managementteamleden van de werkmaatschappij Cheese alle locaties langs. Productiebedrijven, verpakkingsbedrijven, verkoopkantoren in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en Spanje: de medewerkers van Cheese werden allemaal betrokken in het gesprek over de toekomst van kaas, over hun rol en over dat wat hen bindt: de passie voor dit prachtige product. Wij willen s werelds beste kaasbedrijf zijn. Peter Weltevreden, managing director van Cheese, staat midden oktober voor een groep van 40 collega s uit Lutjewinkel, een kaasbedrijf in Noord-Holland, waar de beroemde Noord-Hollandse Gouda kaas wordt gemaakt. Een van de laatste roadshows voor Peter en collega Yves van Coillie. Peter steekt zijn mensen een hart onder de riem, vertelt het verhaal van Cheese, hoe trots het hem maakt en schetst de kansen die er zijn voor kaas in onze markten. Die kansen kunnen we alleen maar benutten mét jullie. Jullie zijn het die de waarde van onze kaas bepalen. Yves van Coillie, director global B2B & Wholesale, neemt de medewerkers mee naar de dynamiek in de markt, de uitdagingen die er zijn en de toenemende kwaliteitseisen van de klant. Om de expert van Nederlandse kaas, dé voorkeursleverancier in onze markt te zijn, moeten we het beste uit onszelf halen. Het gaat om V + K3: veiligheid, kwaliteit, kosten en klantfocus. Vragen De collega s uit Lutjewinkel hebben zelf ook nogal wat vragen. Over Noord-Hollandse kaas, en de manier waarop die in de markt wordt gezet, over de concurrentie van kaasproducenten in Nederland en of we niet méér NH-kaas kunnen gaan maken? Operator Huib Jansen: En hoe zit het met het duurzaam ondernemen. Halen we onze doelstellingen als het gaat om minder energie verbruiken bijvoorbeeld? Peter Weltevreden legt uit hoe Friesland- Campina werkt aan duurzaamheid en hoe belangrijk dat is voor onze afnemers. Maar dan wil hij weten: Wat maakt jullie trots? Dat wij hier met relatief weinig mensen een prachtig product maken, en dat iedereen daar zijn uiterste best voor doet, zo klinkt het. Gesprek Dit programma Cheese, the better taste is gemaakt om onze passie voor ons product met elkaar te delen, vertelt communication officer Isabel Heg. Wat is het verhaal van Cheese, welke rol spelen wij allemaal in dit verhaal en hoe kunnen we onze trots op ons product delen met elkaar? We hebben elkaar nodig om te winnen. Vanuit dat besef zijn de managementteamleden van Cheese naar de locaties toegegaan, waar ze samen met de plant manager met de medewerkers in gesprek gaan. Deze roadshows, zoals we die noemen, zijn een eerste stap in het proces. In de komende jaren zullen we blijven werken aan het verbinden van medewerkers met elkaar door de hele organisatie heen. Yves van Coillie Peter Weltevreden, managing director Cheese: In 2015 zitten we op de helft van onze strategie route2020. Wat wordt er de komende jaren van ons verwacht, waar zetten we op in? We hebben zo n 40 bijeenkomsten gehouden waar collega s aan hebben meegedaan. Alle leden van het managementteam van Cheese hebben steeds in teams de locaties bezocht. Wij hebben onze medewerkers willen laten zien wat wij doen en waarom we het doen. We hebben persoonlijke verhalen verteld: van het hoofd naar het hart. Wij staan voor flinke uitdagingen in onze markten. Om succesvol te zijn, moeten we het beter doen dan onze concurrenten. Dat beseffen onze medewerkers heel goed. Gert-Jan Hoogers, director manufacturing Cheese: Voor mij waren deze sessies een cadeautje. Ik ben sinds juni in deze functie en ik had zo de gelegenheid om in korte tijd kennis te maken met heel veel mensen in heel veel bedrijven. Dat gaf mij een podium om de zaken die mij na aan het hart liggen: veiligheid en voedselveiligheid met de medewerkers te bespreken. Dat zijn thema s die ik bij me draag. Ik zorgde steeds dat ik een uurtje eerder bij de bijeenkomsten was, Peter Weltevreden Wat vonden zij er van? zodat ik ook wat meekreeg van het programma vóór onze presentaties. Ik merkte dat er goede en stevige discussies werden gevoerd. Daar heb ik van genoten. Bij de evaluatie bleek steevast dat medewerkers deze dagen echt waardeerden. Yves van Coillie, director global B2B & Wholesale: Het feit dat wij een klantgerichte benadering en schaalgrootte weten te combineren, maakt ons uniek in de markt. We hebben een complete verandering doorgevoerd van productiegericht naar marktgericht. Hoe onze klanten onze producten ervaren, hangt af van het werk en de service van onze medewerkers. Wij vertellen het grotere verhaal van Cheese, en brengen het terug naar de locatie waar we op dat moment zijn. Tijdens deze roadshows heb ik ervaren dat we met z n allen geloven in de unieke waarde van onze kazen. Deze sessies waren heel interactief. Ik zeg altijd: wij werken allemaal in sales. Samenwerken aan een product is beslissend voor ons succes. Fridjov Broersen, director European Retail: Ik vond elke bijeenkomst een geweldige ervaring. Er waren veel vragen, onder meer over onze Met medewerkers in gesprek. In het midden Huib Jansen, operator in Lutjewinkel. Foto s: Studio Dijkstra klanten. Medewerkers willen graag weten aan wie wij leveren, welke producten, waarom we bepaalde kaas wel of niet in de winkels hebben. Die betrokkenheid is heel belangrijk. Als wij een kaas afleveren die niet goed verpakt is, hebben we een klacht te pakken. Een medewerker beslist of hij die kaas door laat gaan op de lijn of niet. Wij maken samen de kwaliteit van onze producten en dus bepalen we samen hoe tevreden onze klanten over ons zijn. Als iedereen zijn werk beter doet, leveren we een betere prestatie. Het is de moeite waard om daarover in gesprek te zijn en een voorwaarde om te winnen in de markt.

17 32 Ingredients Consumer Products Asia 33 FrieslandCampina en Huishan Dairy samen in kindervoeding Green Team Veghel. Foto: Van Assendelft Green Quest bij DMV: Top 10 duurzame ideeën Een maand lang zijn ze bezig geweest met het zoeken naar besparingen in het bedrijf. Besparingen op het gebied van energie, water en afvalwater. Duurzaamheidsexperts en medewerkers van FrieslandCampina DMV bogen zich tijdens de Green Quest over duurzamer werken in Veghel. Die speurtocht leverde een lange lijst suggesties op. Peter Paul Huijnen, environmental coordinator: Natuurlijk zijn de quick wins al door onszelf gevonden. Maar deze zoektocht levert zeker nieuwe aanknopingspunten op. De betrokkenheid van medewerkers bij duurzaam ondernemen is heel belangrijk. Tijdens de bijeenkomsten van de Green Quest deden medewerkers een duit in het zakje. Bij DMV is duurzaamheid een van de pijlers van het Continu Verbeterprogramma. Bob Bont, (Site director Veghel), Christel van Wintershoven, (projectmanager), Bob Jakobs, (procestechnoloog), Ad Snoeijen (energy officer), Peter Paul Huijnen (voorzitter duurzaamheidspilaar en environmental coordinator) allemaal waren ze betrokken bij de Green Quest. Het eindrapport is in september opgeleverd. Bij DMV kunnen wij een verschil maken als het om het verlagen van het energieverbruik van FrieslandCampina gaat, stelt Bob vast. DMV verbruikt, net als sommige andere grote productielocaties, veel energie en veel water. In 2020 wil FrieslandCampina 20 procent minder energie water en afvalwater verbruiken bijvoorbeeld. Dan helpt het echt als een bedrijf als DMV daaraan bijdraagt. Top 10 De besparingen op energie, water en afvalwater speelden de hoofdrol tijdens de Green Quest, onderwerpen die samengaan met de doelstellingen van FrieslandCampina. De afgelopen jaren heeft DMV al tal van besparingen gerealiseerd op deze gebieden. We kiezen bij investeringen altijd voor energie-efficiency. Het energieverbruik per kilo product is sinds 2010 met 11 procent gedaald, weet Peter Paul. Bob: De meeste besparingen zijn gehaald bij vernieuwing en aanpassing van de indampers en bij verbeteringen in de utilities. Ook op dit moment voeren we projecten uit of staan projecten op stapel waar energie en water mee bespaard kunnen worden. Door de Green Quest hebben we een overzicht gemaakt, een soort top 10, van maatregelen die we gaan bestuderen om te kijken welke stappen we verder gaan zetten. Het geeft je toch positieve energie om je er in te verdiepen met elkaar, vindt Christel. Dat is Ad met haar eens. Een van de punten in de top 10 is onze CIP-strategie (Cleaning in Place) van onze apparatuur. Daar is misschien relatief makkelijk winst te behalen. Centraal De Green Quest heeft ook weer eens duidelijk gemaakt hoe belangrijk de betrokkenheid van medewerkers is, stelt Bob vast. Duurzaamheid is een van de pilaren uit ons Continu Verbeterprogramma. Er is een team van zes medewerkers voortdurend bezig met het streven naar duurzaam werken. Als je dat als bedrijf centraal zet in de strategie zoals we bij FrieslandCampina doen moet je belangrijke verbeteringen kunnen bereiken. Investeren in duurzaamheid moeten we altijd doen: in tijden van voorspoed maar ook als het wat minder voor de wind gaat. We moeten duurzamer werken om een toekomst voor ons en onze boeren te creëren. En daarom zetten programma s als de Green Quest zoden aan de dijk. FrieslandCampina en het Chinese Huishan Dairy hebben in oktober 2014 een joint venture opgericht voor de productie van een volledig nieuw merk kindervoeding in China. Het is de eerste joint venture tussen een Chinees en een buitenlands zuivelbedrijf die in China kindervoeding gaat produceren, vermarkten en distribueren. Beide bedrijven krijgen een belang van vijftig procent en blijven de eigen activiteiten op het gebied van kindervoeding voortzetten. Dat wil zeggen: Huishan blijft haar eigen zuivelmerken op de markt brengen en FrieslandCampina blijft in Nederland het merk Friso produceren voor de Chinese markt. Friso blijft daarmee een eigen, zelfstandig merk op de Chinese zuivelmarkt. China (en Hongkong) is wereldwijd de grootste markt voor kindervoeding, met een totale omvang van tien miljard euro per jaar. Voor FrieslandCampina is het belang van de Chinese markt de afgelopen jaren flink gegroeid. Van gras tot glas FrieslandCampina wil met de joint venture een nieuw merk kindervoeding op de Chinese markt introduceren. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de hoogwaardige productieketen van Huishan en de internationale kennis en ervaring van FrieslandCampina. Huishan beschikt in Xiushui (Shenyang) al over een moderne zuivelproductiefaciliteit. Die faciliteit komt straks in handen van de nieuwe joint venture. De boerderijmelk wordt geleverd door melkveebedrijven die nu al zijn aangesloten bij Huishan. James Chiu, managing director Greater China van FrieslandCampina: FrieslandCampina en Huishan hebben dezelfde visie op het produceren van melk. Het van gras tot glas concept dat Friesland- Campina gebruikt, geldt ook bij Huishan. Beide bedrijven hebben de hele productieketen in handen. Dat sluit goed aan op de nieuwe weten regelgeving in China die strenge voorschriften hanteert voor het produceren van babyvoeding. Huishan kan daarbij profiteren van de kennis die FrieslandCampina in huis heeft. De joint venture maakt gebruik van melk die in China wordt geproduceerd. En de onderneming zal alleen kindervoeding voor China zelf produceren. Logisch vervolg Cees t Hart, CEO, toont zich trots: Friesland- Campina maakt deel uit van de eerste joint venture tussen een Chinees en een buitenlands zuivelbedrijf. Deze joint venture laat zien dat we onze klanten en consumenten in China graag van dienst zijn en blijven. Deze stap is ook een logisch vervolg op de oprichting van het Sino-Dutch Dairy Development Centre (SDDDC) in China, een jaar geleden. De solide productieketen van Huishan Dairy in combinatie met onze 140-jarige technologische kennis, vormen een goede basis voor een hechte, duurzame relatie met de Chinese consument. De CEO s Cees t Hart (l) en Yang Kai, CEO van Huishan Dairy bezegelen de samenwerking. Foto s FrieslandCampina In deze fabriek van Huishan in Shenyang in China wordt in de toekomst het nieuwe merk kindervoeding gemaakt van FrieslandCampina en Huishan samen.

18 34 Ingredients December 2014 Ingredients 35 Betrokkenheid operators zorgt voor succes Ze zijn er bescheiden over, maar FrieslandCampina Kievit behaalt uitstekende scores op kritische succesfactoren binnen Operations. De hoge scores zeggen veel over het productieproces en het besturen van drogers. Op de droogtorens van Kievit in Meppel worden 180 verschillende recepten gedraaid. We moeten veel omschakelen en voortdurend alert zijn, vertelt Jan Beun, vervangend teamleider en eerste procesoperator. Hij werkt 26 jaar bij Kievit en kent alle producten. Manufacturing director Erik Petter: We mogen ons gelukkig prijzen met een groep ervaren mensen; eerstelijns operators met de kennis van een procestechnoloog. wikkeld. Jan: Zoiets kan omdat we als operators de ruimte krijgen. Naar goede ideeën wordt geluisterd. Dat houdt mensen ook gemotiveerd. Professionaliseren Het zit dus goed met de prestaties en de werkhouding, maar achterover leunen is er in Meppel niet bij. Jan: Als het werk routine wordt, ga je fouten maken. Erik: We zijn groot geworden dankzij creatieve en enorm betrokken operators. Nu gaan we verder professionaliseren. De kennis die in de hoofden zit, moet worden gestructureerd. We zetten stappen op het gebied van veiligheid en kwaliteit en we werken aan WCOM, waarmee we nog verder kunnen verbeteren. Er is nog veel winst te behalen, denkt Erik. We passen onze vaardigheden steeds meer toe op andere productgroepen. Zo hebben we bekende technologie voor creamers recent ook ingezet voor cappuccinoschuim. Dat levert meteen een flinke capaciteitsverbetering op. Kievit krijgt voor WCOM hulp vanuit FrieslandCampina, met name Frisian Flag Indonesia. We leren van collega s, omgekeerd delen we graag onze drogerkennis binnen FrieslandCampina. Ploegen Recent is de ploegindeling in Meppel flink veranderd, mede om de kennis in alle ploegen op hetzelfde peil te hebben. Jan: Dat was wennen, maar mensen zien het belang ervan. We pakten snel de draad weer op. Vier weken na de wijziging sprak ik een collega die me vertelde: ik heb nooit zo veel geleerd als in de voorbije weken. Vier weken na de wijziging sprak ik een collega die me vertelde: ik heb nooit zo veel geleerd als in de voorbije weken. Werkhouding Kievit presteert al langere tijd goed op output; er zit veel groei in de geproduceerde volumes. Ook de Overall Equipment Effectiveness (OEE) ligt hoog: veelal boven de 80 procent, soms zelfs boven de 90 procent. Vooral de werkhouding en betrokkenheid van operators zijn belangrijk, verklaart Jan. We houden elkaar scherp en we gaan er samen voor. Binnen de ploegen rouleren we. Elke dag sta je op een andere positie in het proces. Zo zie je steeds nieuwe dingen. De operators hebben een belangrijk aandeel in de acht vaardigheden waarmee Kievit zich onderscheidt. Zo heeft Kievit unieke methodes om de viscositeit (stroperigheid) van stoffen te omzeilen en kan het poeders produceren met een hoog vetgehalte. Erik: Een methode voor poederinjectie heeft een flinke capaciteitsverhoging opgeleverd. Kievit heeft deze zelf ont- Foto: Robin Britstra Operator Jan Beun: We houden elkaar scherp

19 36 Consumer Products Asia Consumer Products Asia 37 De plaatsvervangend minister van Onderwijs II P. Kamalanathan (tweede van rechts) treedt officieel op tijdens de viering van de Wereldschoolmelkdag in centraal Kuala Lumpur. Nauwere banden met de overheid van Maleisië koesteren De viering van de Wereldschoolmelkdag in Kelantan, waarbij Puan Hjh officieel aanwezig was. Rosnah Binti Wan Ibrahim (uiterst rechts), sectorhoofd van de divisie Human Resource Management van het Staatsdepartement van Onderwijs van Kelantan. Foto s Friesland- Campina Managing director van FC Malaysia Rahul Colaco spreekt tot de toehoorders op het SEANUTS-forum. Kinderen in Maleisië gezonder laten eten en meer bewegen. Dat onderwerp heeft bij FrieslandCampina Maleisië dit jaar veel aandacht gehad. 'Vanaf het begin van het jaar hebben we doelbewust onze relaties met overheidsinstanties versterkt, variërend van het Ministerie van Jeugd en Sport tot het Ministerie van Onderwijs, omdat we de waarde die zij aan onze zakelijke activiteiten en ons bedrijf leveren waarderen en erkennen', aldus Rahul Colaco, managing director van FrieslandCampina Malaysia. Die relatie met het Ministerie van Onderwijs werd aanzienlijk verstevigd toen in april 2014 een South East Asian Nutrition Surveys (SEA- NUTS) forum met de titel Bringing Health and Nutrition Back to Malaysian Children (Maleisische kinderen weer gezondheid en goede voeding bieden) werd gehouden. Ouders, professionele zorgverleners en belangrijke opinieleiders werden uitgenodigd om deel te nemen aan een gesprek over de gevolgen van de zorgwekkende gezondheidssituatie van Maleisische kinderen. Eén van de sprekers was Dr. Mehander Singh, deskundige op het gebied van sport en lichamelijke opvoeding van het Ministerie van Onderwijs. Hij belichtte de gevolgen van de levensstijl met weinig lichaamsbeweging van de Maleisische kinderen. Hij prees FrieslandCampina Malaysia voor de initiatieven die in lijn zijn met het overheidsbeleid 1Murid1Sukan (1Student1Sport), waarbij ieder kind minimaal één sportactiviteit op school moet uitoefenen. Bezoek De maand daarop nodigde FrieslandCampina Malaysia de plaatsvervangend Minister van Onderwijs P. Kamalanathan en belangrijke functionarissen van het ministerie uit voor een bezoek met als thema 'Van gras tot glas'. Een melkveehouderij en de fabriek voor langhoudbare zuivelproducten op het fabrieksterrein in Petaling Jaya, Selangor, werden bezocht. De groep kreeg een uitgebreide uiteenzetting over de lokale zuivelindustrie met Dutch Lady Malaysia als belangrijke referentie, omdat dit één van de vier leveranciers van het nationale schoolmelkprogramma PS1M is. Minister Kamalanathan gaf aan dat hij tijdens de toer meer inzicht had gekregen in de bijdrage van FrieslandCampina Malaysia aan het PS1M programma en in het verbeteren van de zuivelindustrie in Maleisië. 'Ik was getuige van de strenge eisen die deze onderneming hanteert op het gebied van veiligheid en kwaliteitscontrole bij het produceren van de pakken lang houdbare melk. Gecombineerd met de eersteklas opslag- en magazijnfaciliteiten is dit goede resultaat geen verrassing', aldus de plaatsvervangende minister. Tegelijkertijd kreeg FrieslandCampina Malaysia steun van het Ministerie van Onderwijs doordat deze goedkeuring verleende aan de allereerste Drink.Move.Be Strong campagne. 'We blijven ons inzetten voor het leveren van een bijdrage aan een gezonder leven van de kinderen in dit land met betrouwbare zuivelproducten, aldus Colaco. 'Ik ben trots op de belangrijke ingangen die we hebben gecreëerd voor het versterken van de werkrelaties met het ministerie.' 1,2 miljoen 1012 Wereldschoolmelkdag in Maleisië Tijdens de viering van de allereerste Wereldschoolmelkdag in Maleisië, leverde FrieslandCampina een bijdrage aan de feestelijkheden in de staat Kelantan. 1,2 miljoen schoolkinderen in Kuala Lumpur en meer dan 1012 studenten in Long Gafar in de staat Kelantan dronken tegelijkertijd melk. Deze gelegenheid werd opgetekend in het Maleisische Book of Records als Het grootste aantal schoolkinderen in Maleisië dat samen melk dronk op Wereldschoolmelkdag 2014.

20 38 FrieslandCampina Rijkevoort, Veghel (Nutrifeed) en Delhi (USA) dagen LTA vrij Locaties die op 1 november 1000 dagen LTA-vrij waren: FrieslandCampina Rijkevoort Creamy Creation FrieslandCampina Domo Delhi (USA) FrieslandCampina Domo Dronrijp FrieslandCampina Domo Workum FrieslandCampina Nutrifeed Veghel FrieslandCampina Butter & Milkpowder Aalter FrieslandCampina Cheese Rijkevoort DFE Pharma - Borculo Delhi (USA) dagen Het SHE-team in Delhi: Boven van links naar rechts Bertha Maya, Maryalice Butler, Marc Hammond, Joann Schreurs Beneden van links naar rechts: Thomas Slawsky, Autumn Mercadante Cheese Rijkevoort dagen Delhi (USA): 'We zijn net begonnen' Of we nu klaar zijn? Je maakt een grapje zeker. Meer dan duizend dagen zonder ongevallen is een mooi resultaat, maar we zijn eigenlijk pas begonnen, vertelt Tom Slawsky, SHE-manager van de fabriek in Delhi, in de staat New York. De fabriek in de Verenigde Staten is onderdeel van de business group Ingredients. Er worden onder meer gehydrolyseerde eiwitten gemaakt uit plantaardige of zuivelgrondstoffen. De 114 medewerkers hier hebben met elkaar dit resultaat bereikt, benadrukt Tom. Het is erg belangrijk dat het management het goede voorbeeld geeft: veilig werken betreft ons allemaal. We hebben hard gewerkt om onze systemen en de cultuur te veranderen. We hebben trainingen in veilig werken gegeven en als we een mijlpaal bereiken, vieren we dat. Collega s coachen elkaar en maken elkaar erop attent als er iets mis gaat. Wat zijn de gevaren van je gedrag? En wat doe je goed waar een ander van kan leren? We hebben een heel actieve SHE-commissie die allerlei initiatieven stimuleert. We investeren in de apparatuur om veilig mee te werken, bijvoorbeeld door apparatuur aan te schaffen voor het zware tilwerk. Wij hebben een groot project gedaan voor het werk met chemicaliën. Het managementteam voert veiligheidsinspecties uit en er zijn KPI s ingesteld voor veilig werken. Veilig werken moet niet een kwestie zijn van regels en nog eens regels. Wij maken het ook leuk: we houden loterijen waarbij je bijvoorbeeld een brandblusser of een brandvluchtladder kunt winnen. Veilig werken is ook: mensen een schouderklopje geven voor alles wat er goed gaat. We benaderen veilig werken op een positieve manier. Al dagen geen LTA s bij Cheese Rijkevoort De teller op het bord staat al op meer dan dagen LTA-vrij. Plant manager Wim Stams van het kaasproductiebedrijf in Rijkevoort is er trots op. Samen met Angelique Paulus, SHE-expert, Rene Martens, ploegleider en Gerard Jans, onderhouds- en storingsmonteur, legt hij uit hoe ze tot dat mooie resultaat zijn gekomen. Wij zijn circa 10 jaar geleden al begonnen om mensen bewust te maken van onveilige situaties. Als je daar jaren mee bezig bent, leidt dat natuurlijk op den duur tot goede resultaten, aldus René. Wim valt hem bij: Wij hebben het een paar jaar geleden echt een boost gegeven. Zo zijn we begonnen met awareness-trainingen en BOGS-meldingen. Dat zijn Bijna-Ongevallen Gevaarlijke Situaties die via formulieren gemeld kunnen worden. Die meldingen worden heel snel opgevolgd, vertelt Gerard. Daardoor raken medewerkers ook betrokken en nemen zij zelf de meldingen serieus. Wim: Alle BOGS-meldingen worden behandeld, teruggekoppeld en geëvalueerd. Dat wérkt. Angelique: Wat mij opvalt, is dat de meeste collega s hier lang in dienst zijn en goed weten waar de risico s liggen. We hebben regelmatig trainingen voor de medewerkers om aan safety awareness te blijven werken. Als er externe mensen komen in het bedrijf die zich niet aan de regels houden, worden ze daar zeker op aangesproken. Dat zit er intussen wel in. Toen we 3 jaar LTA-vrij waren hebben alle medewerkers een fleece trui gekregen met het Safety at Work logo er op. We hadden iets te vieren, vindt Wim. En volgend jaar? We zijn bezig met temperatuurmetingen in de kaasmakerij. Het kan namelijk erg warm worden in ons bedrijf. Hoe kunnen we daar het beste mee om gaan? Dat maakt deel uit van een uitgebreid plan om veiligheid verder te verbeteren. We hebben geen LTA s maar wel heel wat pleister-incidenten. En die kunnen leiden tot een echt ongeval. Dat moet minder worden. Werken aan veiligheid houdt nooit op. Nutrifeed dagen LTA-vrij: betere sfeer Bij FrieslandCampina Nutrifeed in Veghel (onderdeel van de business group Ingredients) hebben ze een mooie dag gemaakt van de mijlpaal die ze samen hebben bereikt. We hebben de dagen veilig werken gevierd met alle medewerkers van Nutrifeed en het managementteam van Ingredients. Dat was echt leuk. Bram Dekkers, plantmanager bij Nutrifeed, had een langgekoesterde wens om dagen LTAvrij te werken. Een droom ja, maar die kon ik niet zelf bereiken, dat kan alleen als alle medewerkers meedoen. Toen we een jaar LTA vrij waren hebben we dat gevierd, maar we hebben tegelijk een plan gemaakt om de mijlpaal van dagen veilig werken te bereiken. Dat werd een combinatie van hoe we ons gedragen, welke (nieuwe) procedures we volgen (we hebben LoToTo en contractor management ingevoerd) en slim investeren. We moedigen iedereen aan om ideeën over veiliger werken aan te dragen, en voeren die ook zoveel mogelijk uit. Een belangrijke investering betreft de nieuwe premix-afdeling. Hier worden verschillende ingrediënten aan de receptuur voor onze eindproducten toegevoegd: babyvoeding voor jonge dieren op basis van zuivel. Dat werd vroeger met de hand gedaan. Veel tillen en veel stof. Nu gebeurt dit met automatische wegers, die voorgeprogrammeerd uit de juiste silo de ingrediënten selecteren. Het is goed dat de medewerkers zien dat we zulke investeringen doen. Het gaat om hun welzijn en hun gezondheid. Maar we eisen wel van elkaar dat alle medewerkers meedoen, want anders blijven we steken op de onderste trede. En je ziet dat als medewerkers consequent veilig gaan werken, er in ieder geval veel meer discipline komt in het werk. Zelfs de sfeer in het bedrijf is er veel beter van geworden! Collega's van Cheese Rijkevoort 39 Veghel (Nutrifeed) dagen Feestje bij Nutrifeed Foto: van Assendelft

21 40 Consumer Products Europe, Middle East & Africa Consumer Products Asia 41 Jan Uijttewaal overleden Met droefheid moeten wij u meedelen dat Jan Uijttewaal, vice-voorzitter van het bestuur van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. en vice-voorzitter van de raad van commissarissen van Koninklijke FrieslandCampina N.V., op zondag 30 november 2014 is overleden. Jan was sinds de zomer ernstig ziek. Hij laat zijn vrouw Antoinette en drie dochters Simone, Judith en Inez achter. Jan is slechts 52 jaar oud geworden. Het bestuur, de raad van commissarissen en de executive board van FrieslandCampina zijn Jan bijzonder dankbaar voor zijn gepassioneerde inzet en betrokkenheid in de ontwikkeling van FrieslandCampina na de fusie. Wij koesteren warme herinneringen aan Jan s enorme betrokkenheid bij de coöperatie en bij de onderneming. Wij wensen Jan s vrouw Antoinette, zijn drie dochters Simone, Judith en Inez en verdere familie alle sterkte bij het verwerken van het verlies van Jan. Piet Boer, Voorzitter raad van commissarissen, Voorzitter bestuur Zuivelcoöperatie U.A. Cees t Hart CEO Royal FrieslandCampina Foto: FrieslandCampina Nieuw laboratorium in Nigeria Een laboratorium met moderne apparatuur en instrumenten: FrieslandCampina WAMCO in Nigeria heeft in augustus een state-of-the-art laboratorium in gebruik genomen. De afdeling Quality Control is in de loop der jaren gegroeid en heeft steeds meer taken gekregen. Het oude laboratorium, waar de afdeling in werkte, was al 41 jaar in gebruik, terwijl het Quick-Fix laboratorium dat in 2013 is gebouwd, niet meer kon voldoen aan de eisen van de tijd. Ook was het niet geschikt voor efficiënte kwaliteitscontroles die voortkomen uit een verdere groei van het bedrijf. Het nieuwe laboratorium heeft moderne faciliteiten, moderne instrumenten en een uitrusting met een hoger niveau van automatisering en technologie die zorgt voor snelle analyses en First Time Right testing. Het nieuwe lab heeft verschillende aanbevelingen ontvangen van allerlei instanties. Food Safety System auditors zijn zeer te spreken over het garanderen van de voedselveiligheid in alle productiestadia door de nieuwe technologie die gebruikt kan worden in het laboratorium. FrieslandCampina Indonesië helpt scholen met sponsorprogramma FrieslandCampina Indonesië en Hypermart, een bekende hypermarktketen in Indonesië, hebben het SEHATI programma gelanceerd: een sponsorprogramma voor schoolkinderen, die via activiteiten van het Indonesische Rode Kruis worden bereikt. Het programma wordt uitgevoerd in Jakarta, Makassar, Yogyakarta en Surabaya. De scholen in deze regio s werken met School Health Units, teams die zich inzetten voor gezondheidsvoorlichting op scholen. De overheid ondersteunt deze teams en het SEHATI programma helpt om deze teams verder te ondersteunen bij hun gezondheidswerk. Jeugd Rode Kruis Het bedrag van 1.2 miljard Indonesische Rupiah (ongeveer euro) wordt gedoneerd aan de scholen via het Indonesische Rode Kruis. Het is bedoeld om de scholieren toegang te geven tot gezondheidsvoorzieningen. Via het programma zal binnen scholengemeenschappen meer aandacht worden besteed aan gebalanceerde voeding en een gezonde leefstijl. Een ander belangrijk doel van het programma is meer voorlichting geven over hygiëne en sanitaire voorzieningen, om het verspreiden van infectieziekten onder kleuters en schoolgaande kinderen te voorkomen. De verdere ontwikkeling van de School Health Units en de ontwikkeling van de activiteiten van het Jeugd Rode Kruis maken ook deel uit van het programma. Leefstijl Als zuivelbedrijf met ruim 90 jaar ervaring zijn we altijd betrokken en zetten we ons graag in om een bijdrage te leveren aan voorlichting en activiteiten over voeding en gezondheid. In aansluiting op het programma van de overheid zijn we daarom met dit programma gestart. Hiermee willen we kinderen meer leren over hun dagelijkse voeding en over een gezonde leefstijl, zegt Sri Megawati, director human resources en cooperative affairs bij FrieslandCampina Indonesië. Het Indonesische Rode Kruis ondersteunt het programma ook met het infrastructuur, zoals sanitaire voorzieningen, wastafels en voorzieningen voor de School Health Units. De organisatoren, met helemaal links Sri Megawati, proosten samen op het programma. Foto: FrieslandCampina

22 42 43 Nektarios Misios, global marketing manager digital: Digital marketing is de verbindende factor tussen digitaal, social, CRM, e-commerce, loyalty en mobile om consumenten via alle kanalen te bereiken. Als FrieslandCampina lopen we hierin voorop op onze concurrenten. Friso in Mexico, Frico kaas in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, Peak en Bonnet Rouge in Afrika en de NoyNoy milkstory in Griekenland zijn recente voorbeelden. Een goede samenwerking tussen lokale teams en category teams is hierin sleutel tot succes. Digital marketing = de manier waarop we de consument beïnvloeden met communicatie E-commerce = het online verkoopkanaal Customer relationship management (CRM) = consumentengegevens verzamelen in een systeem en op basis hiervan de relatie beheren die je met je klanten opbouwt Winnen in de digitale economie Steeds meer bedrijven gaan digitaal. Veel mensen doen hun bankzaken tegenwoordig digitaal en boeken vakanties online. In China kopen steeds meer moeders kindervoeding online. Als consumenten steeds meer online shoppen, wat betekent dit dan voor FrieslandCampina? Frenkel Denie, global category director, Lies Ellison-Davis, global director shopper marketing en Erwin Logt, corporate director ICT, vormen samen de digital board. We leggen hen vijf vragen voor. Wat doet de digital board precies? Erwin legt uit: Ieder jaar stelt de executive board een overzicht op van de onderwerpen waar Friesland- Campina meer aandacht en energie aan wil besteden: de 9-grid. Dit jaar is embrace digital een van die onderwerpen. Hoewel digital op vele bedrijfsprocessen van invloed is, doelen we hier specifiek op digitale marketing, e-commerce en customer relationship management (CRM). Die drie heb je samen nodig om op een geïntegreerde manier succesvol te zijn in de digitale wereld. De digital board houdt zich bezig met het definiëren van de prioriteiten, het helpen van lokale digital teams en het bouwen van fundamentele platformen en services. Waarom is embrace digital belangrijk voor FrieslandCampina? Lies werkt vanuit Singapore en vertelt over de ontwikkeling van kindervoeding in China: Al een paar jaar verkopen we Friso-producten online, vaak samen met online retailers waar shoppers ook andere producten bestellen. Door samen met de retailers plannen te maken, eigenlijk op dezelfde manier als met gewone retailers, hebben we een zeer goede positie behaald en zien zij ons ook echt als strategische partner. Een ander voordeel van online verkoop is dat je alles kunt meten: zodra een shopper op een website producten aanklikt en in het winkelmandje doet, kunnen we bijhouden hoe het aankoopproces verloopt en onze plannen razendsnel optimaliseren. Ik vind het fascinerend om te zien hoe snel deze ontwikkelingen gaan. Wat leren we ervan? Frenkel: Een groot voordeel is dat digitale marketing soms heel snel kan gaan en vaak tegen relatief lage kosten. Online kun je ervoor zorgen dat de shopper met één klik een product kan kopen. Consumenten oriën- Chester Tan, CRM manager: Digitale marketing en CRM zijn heel belangrijk voor ons het category team kindervoeding in Azië. Hierdoor kunnen we in plaats van massamedia kiezen voor meer doelgroepgerichte communicatie, waardoor we ons kunnen richten op zwangere vrouwen of vrouwen met jonge kinderen. We zetten CRM in om een relatie met deze moeders op te bouwen en maken samen met hen mee hoe hun kleine kinderen opgroeien. We geven advies en informatie en bieden allerlei voordelen aan waarmee we hen binden aan ons merk en waardoor ze vaker en langer ons merk blijven kopen. Hierdoor zien we dat de tijd dat we de moeders aan ons merk weten te binden is verlengd met 10 tot 20 procent (wisselt per markt). teren zich steeds vaker eerst online voordat ze een aankoop doen. In dit proces willen we aanwezig zijn met de juiste informatie. Zeker voor een product als kindervoeding is dit cruciaal omdat moeders vaak trouw blijven aan de poedermelk die ze als eerste hebben aangeschaft. De digitale ontwikkelingen sluiten perfect aan bij de transformatie waar we als FrieslandCampina aan werken met het 3S programma: scope, scale en speed. We focussen op merken waarmee we in meerdere landen actief kunnen zijn en het verder versterken van deze merken lukt digitaal soms sneller dan via de traditionele kanalen. Met deze snelheid kunnen we winnen in de markt. Lees meer over 3S op pagina 4. Aan welke activiteiten werken we in 2014? Frenkel vertelt verder: Onze focus ligt op kindervoeding. We hebben dit jaar onze activiteiten in China verder verbeterd en kijken naar andere markten waar we kindervoeding online kunnen verkopen. Een goed voorbeeld hiervan is Friso in Mexico (zie kader). Een ander voorbeeld is het Eurosparenprogramma in Nederland, waarmee consumenten kunnen sparen voor leuke uitjes en kortingen. We zien dat de groep Eurospaarders meer van onze producten zijn gaan kopen. Erwin vult aan: Daarnaast werken we aan de juiste middelen om de eerste of volgende digitale stap voor lokale teams makkelijk te maken. Er is een digitale toolkit ontwikkeld, het CRM platform wordt verder uitgebouwd en we delen steeds meer kennis over digitale activiteiten met elkaar. Zo zorgen we dat we niet steeds het wiel opnieuw moeten uitvinden. Wat zijn de plannen voor 2015? Lies: China zal in 2015 de grootste e- commerce markt ter wereld zijn. Toch blijven we kijken naar de totale markt: wat je online doet, heeft ook invloed op je offline marketing- en salesactiviteiten. We hebben een geweldige samenwerking met het lokale team en nu regelen we onze activiteiten ook centraal steeds beter. Het tempo ligt hoog en samen zetten we de schouders eronder. Erwin: We gaan in 2015 volop verder met onze digitale activiteiten. We zijn op de goede weg, maar kunnen nog veel leren. We staan open voor suggesties en ideeën; neem gerust contact op met de digital board! David Heijkoop, global ecommerce manager, over Friso in China: China is het eerste land waar wij een eigen online winkel hebben opgezet voor Friso. Niet alleen verkopen we succesvol via dit platform, het biedt ook fantastische mogelijkheden om nieuwe initiatieven te testen omdat we precies kunnen meten hoe succesvol ze zijn. Vervolgens rollen wij deze initiatieven verder uit met onze online retailers. Goed voorbeeld is het loyaliteitsprogramma dat we zo hebben ontwikkeld en getest, waardoor de omzet met ruim 10% is gestegen. Neem via deze QR code een kijkje op de Chinese website