Elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten: nieuwe T 013/IA. Marc Grondelaers

Transcriptie

1 Elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten: nieuwe T 013/IA Marc Grondelaers 16 December

2 Elektrische installaties medisch gebruikte ruimtes

3 T 013/IA INHOUD PRESENTATIE T 013 Deel IA Voorschriften voor het ontwerp en de realisatie van veilige elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten Situering Toepassingsgebied Termen en definities Classifikatie Doelstellingen voedingen en installaties Beschermingsmaatregelen Keuze en installatie van elektrisch materieel Controle

4 T 013/IA - INHOUD Regels Voorschriften voor de elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten Wetgeving: KB 06/11/1979 (BS 11/01/1980) Codex op het welzijn op het werk (en alle uitvoeringsbesluiten) AREI KB 04/12/2012 (BS 21/12/2012) Regel van goed vakmanschap: T 013/IA

5 T 013/IA T 013 Deel IA Voorschriften voor het ontwerp en de realisatie van veilige elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten Technische nota van het BEC Tweetalig FR/NL Praktijkgids voor België Conform het AREI Gebaseerd op het harmonisatiedocument van CENELEC: HD

6 T 013/IA T 013 Deel IA Overgangsperiode van T 013/IA ( 1993) naar T 013/IA ( ) tot 09/01/2015: datum waarop nationale regelgeving niet meer in tegenstrijd verondersteld is met HD

7 T 013/IA INHOUD PRESENTATIE T 013 Deel IA Voorschriften voor het ontwerp en de realisatie van veilige elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten Situering Toepassingsgebied Termen en definities Classifikatie Doelstellingen voedingen en installaties Beschermingsmaatregelen Keuze en installatie van elektrisch materieel Controle

8 Hoofdstuk 1 Onderwerp, toepassingsgebied en fundamentele uitgangspunten (710.1)

9 T013 1 Toepassingsgebied van deze technische nota Gekende omgevingen Ziekenhuizen Verplaatsbare eenheden mammografie; tbc-onderzoek; MR-onderzoek; PET-onderzoek. Minder gekende Tandartsen Artsenpraktijk Bedrijfsgeneeskundige ruimte Cosmetica behandelingen Dierenkliniek Thuisbehandeling Thuisdyalyse Thuisbeademing

10 T 013/IA INHOUD PRESENTATIE T 013 Deel IA Voorschriften voor het ontwerp en de realisatie van veilige elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten Situering Toepassingsgebied Termen en definities Classifikatie Doelstellingen voedingen en installaties Beschermingsmaatregelen Keuze en installatie van elektrisch materieel Controle

11 Hoofdstuk 2 Termen en definities (710.3)

12 2 Termen en definities (710.3) 2.1 Medisch gebruikte ruimte ( ) 2.2 Patiënt ( ) 2.3 Elektromedische uitrusting ( ) 2.4 Aanwendingsdeel ( ) 2.5 Groep 0 ( ) 2.6 Groep 1 ( ) 2.7 Groep 2 ( ) 2.8 Elektromedisch systeem ( ) 2.9 Patiëntengebied ( ) 2.10 Medisch IT-systeem ( ) 2.11 Hoofdverdeelbord ( ) 2.12 Behandelplaats 2.13 Vitale stroombaan

13 2.4 - Aanwendingsdeel T Deel van een elektromedische uitrusting dat bij normaal gebruik: noodzakelijkerwijze in fysisch contact komt met de patiënt, of redelijkerwijze in contact met de patiënt kan worden gebracht; of door de patiënt moet worden aangeraakt opdat de elektromedische uitrusting of het elektromedische systeem zijn functie kan uitvoeren

14 2.4 - Aanwendingsdeel T Type B Type BF Type CF Aanwendingsdeel dat bescherming biedt tegen elektrische schokken. Aanwendingsdeel van het type F dat een hogere graad van bescherming tegen elektrische schokken biedt dan de aanwendingsdelen van het type B. Aanwendingsdeel van het type F dat een hogere graad van bescherming tegen elektrische schokken biedt dan de aanwendingsdelen van het type BF.

15 2.5 Groep 0 ( ) Medisch gebruikte ruimte niet bedoeld voor het gebruik van aanwendingsdelen en waar een discontinuïteit (uitval of storing) van de elektrische voeding niet levensbedreigend is.

16 2.6 Groep 1 ( ) Medisch gebruikte ruimte waar een discontinuïteit (uitval of storing) van de elektrische voeding de veiligheid van de patiënt niet in het gedrang brengt en waar aanwendingsdelen als volgt gebruikt worden: uitwendig Hierdoor kan de patiënt gevoeliger worden voor stroomdoorgang. bv. fototherapie (PUVA), niet-interventionele radiologie, uitwendige echografie, elektrocardiografie met uitwendige elektroden,... Invasief in enig deel van het lichaam, behalve in medisch gebruikte ruimten waar groep 2 van toepassing is; Hierdoor zal de patiënt gevoeliger worden voor stroomdoorgang. Bovendien verhoogt deze medische handeling ook het bloedings-, embolie- en besmettingsgevaar. bv. infuuspomp, elektromyografie, vaginale echografie, (diagnostische) endoscopie, voedingspomp,

17 2.7 Groep 2 ( ) Medisch gebruikte ruimte bedoeld voor het gebruik van aanwendingsdelen: bij intracardiale handelingen; of bij vitale handelingen en bij heelkundige ingrepen waarbij een discontinuïteit (uitval of storing) van de elektrische voeding levensbedreigend kan zijn. bv. operatiezalen (operatielampen, ), beademing, hemodynamische bewakingsapparatuur intensieve eenheid, endoscopische chirurgie, coronaire angiografie, thoraxchirurgie, cardiac outputmeting met thermodilutiemethode, invasieve stimulatie met uitwendige pacemaker, Handelingen tot aan of in het hart zijn handelingen waarbij een elektrische geleider geplaatst wordt in het hart van een patiënt of in contact kan komen met het hart en waarbij deze geleider bereikbaar is buiten het lichaam van de patiënt. In deze context worden geïsoleerde geleiders, zoals cardiale pacing elektroden en intracardiale ECG-elektroden, of leidingen gevuld met een geleidende vloeistof of gas, beschouwd als elektrische geleiders.

18 Classifikatie Medisch gebruikte ruimte T T T Handeling Geen gebruik elektromedische uitrusting Batterijgevoede Elektromedische uitrusting met huidkontakt Elektromedische uitrusting met galvanisch kontakt intakte huid Elektromedische uitrusting met galvanisch kontakt slijmvliezen of lichaamsvloeistoffen Elektromedische uitrusting met galvanisch kontakt in of in omgeving van hart + OP zaal T013 (1993) T013 () S0 Groep 0 S0 Groep 1 S1 Groep 1 S2 + E0-1 Groep 1 S2 + E2-3-4 Groep 2 S3 Groep 2

19 2.9 Patiëntengebied T 013/IA 2.9 Elk volume waarin gewild of ongewild contact is of kan ontstaan tussen een patiënt en delen van de elektromedische uitrusting of elektromedisch systeem of tussen een patiënt en andere personen die delen van elektromedische uitrusting of elektromedische systeem kunnen aanraken.

20 2.9 Patiëntengebied T 013/IA 2.9 In deze technische nota is het patiëntengebied minimaal een omhullende van 2,5 m rond de positie van de patiënt (zie figuur) in de hoogte beperkt tot 1,5 m t.o.v. de positie van de patiënt. Dit is van toepassing wanneer de positie van de patiënt vooraf is vastgelegd. Wanneer dat niet het geval is moeten alle mogelijke posities van de patiënt in aanmerking worden genomen.

21 Patiëntengebied figuur T 013/IA 2.9

22 Patiëntengebied (1/3)

23 Patiëntengebied (2/3)

24 Patiëntengebied (3/3) - verplaatsbaar

25 2.10 Medisch IT-systeem T 013/IA 2.10 T 013/IA T 013/IA Bewaking temperatuur F1 T1 Vermogen 0.5 kva P 10 kva NBN EN Totale lekstroom systeem max 5 ma Isolatiebewaking ingesteld min 50 kω F1.1 F1.2 F1.3 F1.4 F1.5 Maximaal 5 kringen waarvan 1 voorbehouden voor de isolatiebewaking IMD

26 2.11 Hoofdverdeelbord T 013/IA 2.11 Verdeelbord in het gebouw dat alle functies vervult van een elektrische hoofdverdeelinrichting voor de voeding van het daaraan toegewezen gebouwdeel en waar de spanningsval wordt gemeten om de elektrische installatie voor veiligheidsvoorzieningen te kunnen activeren. Hoofdverdeelbord 1 G

27 2.12 Behandelplaats De plaats waar een individuele patiënt wordt behandeld, wordt in deze technische nota als een behandelplaats beschouwd. In een ruimte waarin meerdere patiënten kunnen worden behandeld, is het aantal behandelplaatsen gelijk aan het aantal gelijktijdig te behandelen patiënten. Een behandelplaats is bv. een bed, een operatietafel, een zetel,...

28 2.13 Vitale stroombaan Stroombaan die een installatie voedt die gedurende een bepaalde tijd om veiligheidsredenen in dienst moet blijven.

29 T 013/IA INHOUD PRESENTATIE T 013 Deel IA Voorschriften voor het ontwerp en de realisatie van veilige elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten Situering Toepassingsgebied Termen en definities Classifikatie Doelstellingen voedingen en installaties Beschermingsmaatregelen Keuze en installatie van elektrisch materieel Controle

30 Hoofdstuk 3 Classificatie van medisch gebruikte ruimten (710.30)

31 3 Classificatie van medisch gebruikte ruimten (710.30) 3.1 Algemeenheden 3.2 Het beheer van de veiligheidsvoorzieningen van medisch gebruikte ruimten Identificatiefiche Bouwen en renoveren Ingebruikname Bestendiging van het juiste gebruik

32 3 Classificatie van medisch gebruikte ruimten (710.30) 3.1 Algemeenheden De classificatie van medisch gebruikte ruimten omvat het toekennen van de groep en het toekennen van de klasse van de veiligheidsvoorzieningen (zie ) van een medisch gebruikte ruimte op basis van een risicoanalyse. Deze moet plaatsvinden in samenspraak met de medisch verantwoordelijke en met deskundigen ter zake, al dan niet verbonden aan de gezondheidsinstelling (bv. technische dienst voor medische uitrusting of medisch instrumentele dienst, technische dienst, preventiedienst, erkend organisme hiervoor geaccrediteerd, )

33 Elektrische installaties medisch gebruikte ruimtes PRAKTIJK

34 Toekennen van de groep T 013/IA Bijlage C

35 Toekennen van de klasse (1/2) T 013/IA Bijlage C t F = Maximaal toelaatbare tijd van functieverlies van het medisch toestel in seconden (opgegeven door de medische verantwoordelijke en de deskundigen ter zake) t S = Opstarttijd van het medisch toestel in seconden (informatie van fabrikant)

36 Toekennen van de klasse (2/2) T 013/IA Bijlage C t F = max toelaatbare tijd van functieverlies medisch toestel in sec. t S = opstarttijd van het medisch toestel in sec.

37 Klasse van veiligheidsvoorzieningen T 013/IA Klasse 0 (Class 0) geen onderbreking Automatische omschakeling van de voeding zonder onderbreking Klasse 0,15 (Class 0,15) zeer korte onderbreking Automatische omschakeling van de voeding met een omschakeltijd 0,15 s Klasse 0,5 (Class 0,5) korte onderbreking Automatische omschakeling van de voeding met een omschakeltijd 0,5 s Klasse 15 (Class 15) gemiddelde onderbreking Automatische omschakeling van de voeding met een omschakeltijd 15 s Klasse > 15 (Class > 15) lange onderbreking Automatische omschakeling van de voeding met een omschakeltijd > 15 s

38 T 013/IA INHOUD PRESENTATIE T 013 Deel IA Voorschriften voor het ontwerp en de realisatie van veilige elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten Situering Toepassingsgebied Termen en definities Classifikatie Doelstellingen voedingen en installaties Beschermingsmaatregelen Keuze en installatie van elektrisch materieel Controle

39 Hoofdstuk 4 Doelstellingen, voedingen en installaties (710.31)

40 4 Doelstellingen, voedingen en installaties (710.31) 4.1 Netstelsels (systemen van verbindingen met de aarde) ( ) 4.2 Elektrische voeding ( ) Algemeen ( ) Het netstelsel van de voeding voor veiligheidsvoorzieningen

41 4 Doelstellingen, voedingen en installaties (710.31) 4.1 Netstelsels (systemen van verbindingen met de aarde) ( ) M M M M

42 4 Doelstellingen, voedingen en installaties (710.31) 4.1 Netstelsels (systemen van verbindingen met de aarde) ( ) Het TN-C-netstelsel is niet toegelaten in medisch gebruikte ruimten en in gebouwen waarin zich medisch gebruikte ruimten bevinden stroomafwaarts van het hoofdverdeelbord. Het is aanbevolen om het TN-C-netstelsel niet toe te passen in het gehele ziekenhuiscomplex. Het toepassen van het TN-C-netstelsel is ongunstig in het kader van de EMC-problematiek en verhoogt ook het brandrisico (stroomvoerende PEN-geleider). Voor de omschrijving van het TN-C-netstelsel zie AREI art. 79 & 80.

43 Het netstelsel voor de voeding van veiligheidsvoorzieningen T 013/IA Het is verboden de stroombanen van de voeding voor veiligheidsvoorzieningen bij de eerste isolatiefout te onderbreken. Automatische onderbreking VERBODEN bij eerste fout Mogelijke maatregelen zijn: Toepassing van ZLVS of ZLBS Materieel van klasse II Voeding door IT-net (met isolatiebewaking) Veiligheidsscheiding van stroombanen

44 T 013/IA INHOUD PRESENTATIE T 013 Deel IA Voorschriften voor het ontwerp en de realisatie van veilige elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten Situering Toepassingsgebied Termen en definities Classifikatie Doelstellingen voedingen en installaties Beschermingsmaatregelen Keuze en installatie van elektrisch materieel Controle

45 Hoofdstuk 5 Beschermingsmaatregelen

46 5 Beschermingsmaatregelen 5.1 Bescherming tegen elektrische schokken (710.41) Algemene eisen ( ) Automatische onderbreking van de voeding ( ) Beschermingsmaatregel: zeer lage veiligheidsspanning: ZLVS (SELV) en zeer lage beschermingsspanning ZLBS (PELV) ( ) Bescherming door bijkomende potentiaalvereffeningsverbinding ( ) 5.2 Bescherming tegen spanningsvervorming en elektromagnetische interferentie (710.44) Algemeenheden Maatregelen tegen elektromagnetische interferentie ( )

47 Beschermingsmaatregelen T 013/IA In het algemeen mag de grenswaarde van de contactspanning niet groter zijn dan 25 V wisselspanning. Dit wordt gerealiseerd met passieve en actieve maatregelen (uitschakeling van de voeding). In medisch gebruikte ruimten groep 1 en groep 2 is het volgende van toepassing: de absolute conventionele grenswaarde van de contactspanning U L mag voor IT-, TN- en TT-netstelsels niet groter zijn dan 25 V wisselspanning

48 5.1.2 Automatische onderbreking van de voeding Het gelijktijdig gebruik van veel toestellen die op dezelfde eindstroombaan zijn aangesloten, mag niet leiden tot het ongewenst aanspreken van de automatische differentieelstroominrichting. Het aantal automatische differentieelstroominrichtingen moet voldoende groot zijn om te vermijden dat een groot aantal toestellen gelijktijdig uitvallen bij een isolatiefout. Per behandelplaats dient minstens één automatische differentieelstroominrichting te worden voorzien. In medisch gebruikte ruimten waar volgens deze bepaling automatische differentieelstroominrichtingen zijn toegelaten, mag, afhankelijk van de foutstroom die mogelijk kan optreden, alléén type A of type B zijn gekozen.

49 TN-netstelsels T 013/IA In medisch gebruikte ruimten van groep 1 is elke eindstroombaan met een nominale beveiliging kleiner dan of gelijk aan 63 A voorzien van een automatische differentieelstroominrichting met een nominale aanspreekstroom van ten hoogste 30 ma. In medisch gebruikte ruimten van groep 1 is elke eindstroombaan met een nominale beveiliging groter dan 63 A voorzien van een automatische differentieelstroominrichting met een nominale aanspreekstroom van ten hoogste 300 ma.

50 TN-netstelsels T 013/IA In medisch gebruikte ruimten van groep 2 (behalve voor het medisch IT-systeem) zijn alleen voor de volgende eindstroombanen automatische differentieelstroominrichtingen met een nominale aanspreekstroom van ten hoogste 30 ma toegelaten: eindstroombanen voor de voeding van vast opgestelde operatietafels; eindstroombanen voor röntgentoestellen; eindstroombanen voor toestellen waarvan het nominale vermogen groter is dan 5 kva. Per eindstroombaan dient in dit geval een automatische differentieelstroominrichting met een nominale aanspreekstroom van ten hoogste 30 ma te worden voorzien.

51 Toestel voor permanente isolatiecontrole Signalering fouten Groen signaal voor aanduiden normaal bedrijf Geel signaal voor aanduiden te lage isolatiewaarde Dit signaal mag niet kunnen uitgeschakeld worden of afgezet Acoustisch alarm voor te lage isolatiewaarde Dit signaal mag worden onderdrukt Signalering onderbreking aarding T 013/IA

52 Bescherming door bijkomende potentiaalvereffeningsverbinding T 013/IA Algemeenheden In elke medisch gebruikte ruimte van groep 0 moet ten minste één potentiaalvereffeningspunt zijn aangebracht per behandelplaats. Potentiaalvereffeningspunten moeten zijn aangesloten op de beschermingsgeleider (met minimale kerndoorsnede van 2,5 mm 2 ) van het dichtstbijzijnde stopcontact.

53 Bescherming door bijkomende potentiaalvereffeningsverbinding T 013/IA In groep 1 en groep 2 moet het aantal potentiaalvereffeningspunten ten minste gelijk zijn aan de helft van de bijhorende stopcontacten. Het aantal potentiaalvereffeningspunten dient voldoende in aantal te zijn om de apparatuur te kunnen aansluiten. De potentiaalvereffeningspunten worden geplaatst in de onmiddellijke nabijheid van de bijhorende stopcontacten De beschermingscontacten van de vaste stopcontacten zijn met de potentiaalvereffening verbonden door middel van beschermingsgeleiders. De beschermingsgeleiders van bij elkaar gegroepeerde enkelvoudige contactdozen en de potentiaalvereffeningsgeleider van de bijhorende vereffeningspunten mogen worden samengevoegd tot één enkele geleider.

54 Bescherming door bijkomende potentiaalvereffeningsverbinding T 013/IA Deze bepaling geldt niet voor vreemde geleidende delen met een aanraakbaar oppervlak kleiner dan 0,1 m² en een grootste afmeting van ten hoogste 1 m zoals: deurknoppen; scharnieren; ophanghaken. Delen van de installatie (inclusief elektrisch materieel en toebehoren) waarvan vaststaat dat deze zich ten allen tijde buiten het patiëntengebied bevinden, mogen op grond van risicoanalyse worden uitgevoerd volgens een lagere classificatie. De ruimte boven een verlaagd plafond is geen medisch gebruikte ruimte in zoverre er geen elektrische verbinding kan ontstaan tussen deze ruimten.

55 Bescherming door bijkomende potentiaalvereffeningsverbinding T 013/IA In medisch gebruikte ruimten van groep 1 mag de impedantie van de bijkomende beschermingsgeleiders niet groter zijn dan 0,7 Ω. In medisch gebruikte ruimten van groep 2 mag de impedantie van de beschermingsgeleiders niet groter zijn dan 0,2 Ω.

56 T 013/IA Bijlage F Bijlage F voorbeeld potentiaalvereffeningsverbinding 1 Aardingsklem in verdeelbord medisch gebruikte ruimte 2A Centrale potentiaalvereffeningsstrip 2B Potentiaalvereffeningsstrip 3 Deurkader uit geleidend materiaal opgesteld binnen het patiëntengebied 4 Verwarmingselement uit geleidend materiaal opgesteld binnen het patiëntengebied 5 Vensterraam uit geleidend materiaal opgesteld binnen het patiëntengebied 6 Pendel(s) 7 Operatielamp(en) 8 Stopcontacten met vereffeningspunt 9 Aansluitpunt(en) van de vloer (DIFF of ECF) 10 Geleidenden delen zoals wandhouders, metalen wastafels,.

57 Voorbeeld situatieplan van de aardverbindingen

58 T 013/IA INHOUD PRESENTATIE T 013 Deel IA Voorschriften voor het ontwerp en de realisatie van veilige elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten Situering Toepassingsgebied Termen en definities Classifikatie Doelstellingen voedingen en installaties Beschermingsmaatregelen Keuze en installatie van elektrisch materieel Controle

59 Hoofdstuk 6 Keuze en installatie van elektrisch materieel

60 6 Keuze en installatie van elektrisch materieel 6.1 Algemene bepalingen (710.51) Algemeenheden Verdeelborden ( ) Ruimten van de elektrische dienst ( ) Bedrijfsomstandigheden en uitwendige invloeden ( ) Bedrijfsomstandigheden ( ) Transformatoren voor medische IT-systemen ( ) Voeding van medisch gebruikte ruimten van groep 2 ( ) Uitwendige invloeden ( ) Algemeenheden Ontploffingsgevaar ( ) Identificatie ( ) Schema s, documentatie en instructies ( ) Schema s en documentatie ( ) Instructies voor gebruik en onderhoud ( )

61 Stopcontacten T 013/IA Om de continuïteit van de beschermingsgeleider te verzekeren (verbinding tussen stopcontact en stekker) moeten stopcontacten met penaarde worden geïnstalleerd.

62 Voeding voor veiligheidsvoorzieningen T 013/IA Wanneer de spanning van de normale voeding van het hoofdverdeelbord kleiner is dan 90 % van de nominale spanning gedurende meer dan 0,5 s, dient het voedingssysteem voor veiligheidsvoorzieningen de normale voeding automatisch over te nemen. De elektrische installatie voor veiligheidsvoorzieningen is onafhankelijk aangelegd van alle andere elektrische installaties opdat een defect, ingreep of wijziging in de normale voeding de goede werking van de elektrische installatie voor veiligheidsvoorzieningen niet nadelig beïnvloedt. In verband met de bepaling van de selectiviteit van de stroombanen, dient in het bijzonder aandacht te worden besteed aan de selectiviteit van de vitale stroombanen en de stroombanen voor de voeding van de veiligheidsvoorzieningen.

63 Vitale stroombanen voor veiligheidsvoorzieningen T 013/IA T 013/IA T 013/IA De vitale stroombanen voor veiligheidsvoorzieningen die afzonderlijk van de stroombanen van de normale voeding zijn aangelegd, lopen rechtstreeks van de voeding voor veiligheidsvoorzieningen tot aan het verdeelbord. Zij zijn thermisch en dynamisch kortsluitvast voor de te verwachten maximale kortsluitstroom.

64 Vitale stroombanen voor veiligheidsvoorzieningen T 013/IA T 013/IA T 013/IA De vitale stroombanen zijn derwijze uitgevoerd, aangelegd of door bouwelementen afgeschermd dat ze bij een uitwendige brand gedurende tenminste 1 uur operationeel blijven Verdeelborden met vitale stroombanen voor de voeding van andere verdeelborden worden niet geplaatst in lokalen met brandgevaar (BE2), of met ontploffingsgevaar (BE3).

65 Vitale stroombanen voor veiligheidsvoorzieningen T 013/IA T 013/IA T 013/IA Minimaal 1 uur Functiebehoud

66 Voeding van medisch gebruikte ruimte van groep 2 T 013/IA T 013/IA T 013/IA Het totale verlies van de voeding in een medisch gebruikte ruimte van groep 2 door een enkele fout dient voorkomen te worden. Ongeacht de toepassing van een medisch IT-systeem en het borgen van de totale selectiviteit van de beschermingsinrichtingen, kan dit bereikt worden door: het voorzien van twee onafhankelijke voedingen (zie ), of het voorzien van een ringstructuur, met de mogelijkheid om de hoofdvoeding te waarborgen, of het voorzien van een lokale bijkomende voedingsbron (bv. UPS), of het voorzien van een bijkomende voedingsbron voor meerdere medisch gebruikte ruimten van groep 2, of het voorzien van andere gelijkwaardige effectieve technische maatregelen om de continuïteit van de hoofdvoeding te verzekeren.

67 Algemene eisen voor de voedingsbronnen voor veiligheidsvoorzieningen voor groep 1 en groep 2 T 013/IA Een bijkomende aansluiting op het openbare distributienet kan niet als voedingsbron voor veiligheidsvoorzieningen worden toegepast ALSB Verdeelbord medisch gebruikte ruimte Verdeelbord hulpdiensten, lift,

68 Voedingsbron veiligheidsvoorzieningen Algemene omschakeling totale vermogen VOORDELEN Lage kostprijs Eenvoudig in uitvoering Eenvoudig in onderhoud Overgang TN naar IT mogelijk G NADELEN Verlies van grote delen installatie bij enkele fout Moeilijk om selektief te blijven Testen enkel met onderbreking ALSB Verdeelbord medisch gebruikte ruimte Verdeelbord hulpdiensten, lift, Voldoet NIET aan de voorschriften veiligheidsvoorzieningen

69 Voorbeeld van installatie

70 Voorbeeld Voeding van ALSB Kritisch Q0 Door enkele fout op de voeding vanaf ALSB is totaal verlies mogelijk F1 T1 F2 T2 F1.1 F1.2 F1.3 F1.4 F1.5 F2.1 F2.2 F2.3 F2.4 F2.5

71 Voorbeeld Voeding van ALSB Kritisch Waarborging door lokaal UPS te voorzien Q0 UPS F1 T1 F2 T2 F2.1 F2.2 F2.3 F2.4 F2.5 F1.1 F1.2 F1.3 F1.4 F1.5

72 Voorbeeld van installatie

73 Voorbeeld Voeding van ALSB Kritisch Kabels volgen afzonderlijk traject Voeding van ALSB Minder Kritisch F1 T1 Omschakeling F2 T2 F1.1 F1.2 F1.3 F1.4 F1.5 F2.1 F2.2 F2.3 F2.4 F2.5

74 Voorbeeld Voeding van ALSB Kritisch Kabels volgen afzonderlijk traject Voeding van ALSB Minder Kritisch UPS F1 T1 Omschakeling F2 T2 F2.1 F2.2 F2.3 F2.4 F2.5 F1.1 F1.2 F1.3 F1.4 F1.5

75 T 013/IA Keuze en installatie van elektrisch materieel Eindstroombanen met stopcontacten van een medisch IT-systeem voor medisch gebruikte ruimten van groep 2 Stopcontacten bedoeld voor de voeding van medische uitrustingen, zijn uitgerust met een aanduiding voor aanwezigheid van de spanning. NOTA 1: De aanduiding voor aanwezigheid van de spanning gebeurt bij voorkeur met een groen licht.

76 T 013/IA Keuze en installatie van elektrisch materieel Indien stopcontacten worden gevoed uit een voedingsbron voor veiligheidsvoorzieningen dienen deze duidelijk, conform hun classificatie van veiligheidsvoorzieningen, herkenbaar te zijn.

77 T 013/IA Keuze en installatie van elektrisch materieel Kleurcode stopcontacten i.f.v. de klasse voor Veiligheidsvoorzieningen GROEP GROEN GROEN GROEN + spanningsaanduiding met groen licht 0,15 0,5 GEEL GEEL GEEL + spanningsaanduiding met groen licht KLASSE 15 ORANJE ORANJE > 15 ROOD ROOD Geen veiligheidsvoorziening WIT WIT ORANJE + spanningsaanduiding met groen licht ROOD + spanningsaanduiding met groen licht WIT + spanningsaanduiding met groen licht

78 T 013/IA INHOUD PRESENTATIE T 013 Deel IA Voorschriften voor het ontwerp en de realisatie van veilige elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten Situering Toepassingsgebied Termen en definities Classifikatie Doelstellingen voedingen en installaties Beschermingsmaatregelen Keuze en installatie van elektrisch materieel Controle

79 Hoofdstuk 7 Controle (710.6)

80 7 Controle (710.6) 7.1 Algemeenheden 7.2 Controle door erkend organisme hiervoor geaccrediteerd ( ) 7.3 Controle door vakbekwaam persoon (BA5 voor medisch gebruikte ruimten) ( ) 7.4 Gelijkvormigheidscontrole (710.61) 7.5 Periodieke controle (710.62) Algemeenheden ( ) Periodieke controle door erkend organisme hiervoor geaccrediteerd ( ) Periodieke controle door vakbekwaam persoon (BA5 voor medisch gebruikte ruimte) ( )

81 Bijlage A Beperken en afvoeren van elektrostatische ladingen

82 Beperken en afvoeren van elektrostatische ladingen Inleiding Het is aanbevolen om opbouw van elektrostatische lading te vermijden. De bescherming tegen de gevolgen van elektrostatische ladingen wordt bekomen door een combinatie van volgende materiële voorzieningen toe te passen: antistatische materialen (wielen, kledij, schoeisel, ) aangepaste vloeren luchtbevochtiging

83 Vloeren in medische ruimten: indeling - classificatie IEC art. 4.1 IEC T Ω Ω 10 6 Ω 10 6 Ω 50k<R<M Ω V 2 kv

84 Beperken en afvoeren van elektrostatische ladingen Beperken en afvoeren van elektrostatische ladingen in medisch gebruikte ruimten Groep 0:minimaal antistatische vloer (ASF) Groep 1:minimaal antistatische vloer (ASF) en bijkomende materiële voorzieningen (antistatische materialen)

85 Beperken en afvoeren van elektrostatische ladingen Beperken en afvoeren van elektrostatische ladingen in medisch gebruikte ruimten Groep 2: tenminste één van de volgende maatregelen: antistatische vloer (ASF) en luchtvochtigheid (RH ten minste 55 %) en bijkomende materiële voorzieningen (antistatische materialen) dissipatieve vloer (DIF) en luchtvochtigheid (RH tussen 35 en 45 %) en bijkomende materiële voorzieningen (antistatische materialen) elektrisch geleidende vloer (ECF) en bijkomende materiële voorzieningen (antistatische materialen)

86 Bijlage D Wijzigingen, uitbreidingen of instandhouding van medisch gebruikte ruimten

87 Wijzigingen, uitbreidingen of instandhouding van medisch gebruikte ruimten in gebouwen MET oude elektrische installaties T 013/IA Bijlage D Indien er wijzigingen of uitbreidingen van medisch gebruikte ruimten van groep 2 in gebouwen met oude elektrische installaties (KB 04/12/2012) worden uitgevoerd: waarvan de maatregelen van voormeld actieplan voor deze oude elektrische installatie volledig zijn uitgevoerd, dient de nieuwe elektrische installatie te beantwoorden aan de voorschriften van deze technische nota. waarvan de maatregelen van voormeld actieplan voor deze oude elektrische installatie niet volledig zijn uitgevoerd, dient de nieuwe elektrische installatie te beantwoorden aan de voorschriften van deze technische nota, aangevuld met een geïsoleerde opstelling (Zie BIJLAGE E) als bijkomende veiligheidsvoorziening voor deze medisch gebruikte ruimten.

88 Wijzigingen, uitbreidingen of instandhouding van medisch gebruikte ruimten uitgevoerd conform T 013/IA (editie 1993) T 013/IA Bijlage D Bij wijzigingen of uitbreidingen van bestaande elektrische installaties in een medisch gebruikte ruimte die zijn uitgevoerd conform de bepalingen van de technische nota T 013 (1 ste editie 1993) met geïsoleerde opstelling, kan het toevoegen van delen van de elektrische installatie die niet geïsoleerd zijn opgesteld, de reeds geïsoleerde opstelling in het gedrang brengen. Eén van volgende maatregelen dient genomen te worden: ofwel behoud van de geïsoleerde opstelling voor de nieuwe installatie (zie BIJLAGE E); ofwel aanpassing van de installatie van deze medisch gebruikte ruimte met betrekking tot bijkomende potentiaalvereffeningsverbinding conform deze technische nota,

89 Bijlage E Uitvoering van een geïsoleerde opstelling

90 Uitvoering van een geïsoleerde opstelling Deze bijlage is enkel van toepassing voor bestaande medisch gebruikte ruimten die zijn uitgevoerd conform de bepalingen van de technische nota T 013 (1 ste editie 1993). Bij een geïsoleerde opstelling dienen de vreemde geleidende delen en vaste aanraakbare metalen delen van de elektrische installatie geïsoleerd te zijn opgesteld ten opzichte van de gebouwconstructie. De impedantie van al deze delen tezamen moet ten minste 3 kω zijn. Deze bepaling geldt niet voor vreemde geleidende delen met een aanraakbaar oppervlak kleiner dan 0,1 m² en waarvan geen enkele afmeting groter is dan 1 m. Metalen leidingen voor gassen moeten zijn voorzien van isolatiekoppelingen op die plaatsen waar deze leidingen de ruimte binnenkomen of verlaten. De isolatie-impedantie van voormelde vreemde geleidende delen en metalen leidingen ten opzichte van de lokale centrale potentiaalvereffeningsstrip is > 3 kω. Meet de impedantie met een meetstroom van ten minste 1 ma en een meetspanning van 500 V. Indien de meting met gelijkstroom wordt uitgevoerd, meet de impedantie dan ook met tegengestelde polariteit.

91 Elektrische installaties in medisch gebruikte ruimten: nieuwe T 013/IA Marc Grondelaers December