Algemene inleiding Pag. 1 Inlei ding Ontwik ke ling dou a ne recht Struc tuur hui di ge dou a ne wet ge ving EG 9

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Algemene inleiding Pag. 1 Inlei ding Ontwik ke ling dou a ne recht Struc tuur hui di ge dou a ne wet ge ving EG 9"

Transcriptie

1 INHOUD LES 1 Pag. 1 Inlei ding Ontwik ke ling dou a ne recht Struc tuur hui di ge dou a ne wet ge ving EG Struc tuur hui di ge dou a ne wet ge ving Ne der land Dou a ne ge bied van de EG Enke le be lang rij ke be grip pen Dou a neau to ri tei ten Dou a nes ta tus Com mu nau tai re goe de ren Niet-com mu nau tai re goe de ren Rech ten bij in voer Dou a ne be stem ming van goe de ren Dou a ne re ge ling 16 2 Bin nen breng en van goe de ren Bin nen breng en en dou a ne toe zicht Breng en bij de dou a ne 18 3 Aan breng en 20 4 Tijdelijke opslag 22 5 Vol gen van een dou a ne be stem ming 23 6 Aang if te doen De dou a ne re ge ling en Plaat sing on der een dou a ne re ge ling Aang if te doen Schrif te lij ke aang if te Elek tro ni sche aang if te Mon de linge aang if te Aang if te door een an de re han de ling 31

2 Pag. 6.3 Ver een vou dig de wij zen van aang if te doen Soor ten ver een vou dig de pro ce du res Onvol le di ge aang if te Ver een vou dig de aang if te Do mi ci li ëringsprocedure 35 7 De dou a ne re ge ling brengen in het vrije verkeer 37 8 Con tro le vra gen en ant woor den Vra gen Antwoor den 40 9 Ca sus Uit wer king ca sus Bijlagen Ruim te voor no ti ties 46

3 1 INLEIDING Voor u ligt de les, de eer ste les van de schrif te lij ke leer gang Douane & btw in de praktijk. In deze les ge ven we een over zicht van het ont staan, de ge schie de nis en het ka - rak ter van de rech ten bij in voer en gaan we in op het hui di ge in ter na ti o na le en na ti o na le stel sel van re gel ge ving op het ge bied van de dou a ne. Hier bij zul len we een aan tal ba sis be gin se len en -ter men na der toe lich ten, en aan dacht bes te den aan een aan tal al ge me ne on der wer pen uit het com mu nau tai re douanerecht, zoals in het bijzonder het doen van aangifte. Enke le op mer king en voor af. Deze leer gang richt zich in prin ci pe op het fis ca le dou a ne recht. Het niet-fis ca le dou a ne recht, zo als wet ge ving op het ge bied van bij voor beeld mi lieu, wa pens, ver - dovende mid de len, be dreig de dier- en plan ten soor ten, waar mee de kwa li teit en de vei lig heid van de sa men le ving wordt be waakt, blijft bui ten be schou wing. Deze leer gang heeft een prak tisch ka - rak ter. Er wor den daar om geen uit ge brei de ju ri di sche be schou wing en ge ge ven. Wel zal waar dat van be lang is, ge we zen wor den op be lang rij ke Eu ro pe se en na ti o na le ju ris pru den tie en op nieu - we, re le van te ont wik ke ling en op dou a ne ge bied. Zo is in de vo ri ge edi tie van deze leer gang het deel Authorised Eco no mic Ope ra tor (AEO) ge ïntroduceerd en zal in deze edi tie aan dacht be - steed wor den aan de on langs ge wij zig de na ti o na le dou a ne wet ge ving. Ver der zal in deze edi tie bij elk on der werp - voor zo ver van be lang - ge we zen wor den op wij zi ging en die voort zul len vloei en uit het com mu nau tai re Gemoderniseerd Douanewetboek 1 (verd er aang eduid als GDW) en de in ont wik ke ling zijn de uit voe rings be pa ling en daar voor. 2 Mede naar aan lei ding van vra gen van eer de re cur sis ten wij zen wij nog op het vol gen de. Alle ver - wij zing en die in de les sen wor den ver meld zien op de wet- en re gel ge ving zo als van toe pas sing op het mo ment van schrij ven van de schrif te lij ke leer gang. Bij het be stu de ren van de ver schil len - de les sen van de schrif te lij ke leer gang is het dan ook van be lang dat u de juis te tek sten van de wet- en re gel ge ving raadpleegt. Deze zijn als volgt te vinden. Communautaire wetgeving Ga naar de web si te van de Eu ro pe se Unie: ro pa.eu/. Kies voor de Ne der land se ver sie door te klik ken op De toe gang tot het recht van de Eu ro pe se Unie. 1 Ver or de ning (EG) nr. 450/2008 van het Eu ro pees Par le ment en de Raad van 23 april 2008 tot vast stel ling van het Com mu nau tair Dou a ne wet boek (Ge mo der ni seerd Dou a ne wet boek), Pb EU nr. L 145, Het GDW treedt in wer king zo dra de uit voe rings be pa ling en van kracht wor den (de op vol ger van de hui di ge Uit voe - rings ver or de ning Com mu nau tair Dou a ne wet boek (UCDW), maar ui ter lijk op 24 juni 2013, al dus ar ti kel 188, GDW. Arit kel 30, lid 1, GDW, dat han delt over het vor de ren van hef fing en en kos ten voor het ver rich ten van dou an econ - tro les en an de re dou a ne han de ling en, treedt in wer king op 1 ja nu a ri

4 Hier na dient links bo ven op de pa gi na ge ko zen te wor den voor EENVOUDIG ZOEKEN. Ver vol gens kan een al ge me ne zoe kac tie wor den ge start, of kan er ge zocht wor den op do cu - ment soort, do cu ment num mer of vind plaats. Wij ad vi se ren hier zo veel mo ge lijk te kie zen voor het zoe ken op do cu ment num mer, en dan met name te zoe ken op Geconsolideerde tekst. Op deze wij ze vindt u - van de door u ge zoch te wet ge ving - de laatst be ken de tekst waar in alle wij zi ging en en rec ti fi ca ties zijn ver werkt. Na ti o na le wet ge ving Ga naar de web si te van de Ne der land se over heid: heid.nl/. Klik op wet- en regelgeving. Kies de soort regeling, vul de ge wen ste da tum in en zoek ver vol gens op woord of zinsdeel. Bij het zoe ken naar ju ris pru den tie die u bij uw stu die wilt raad ple gen kunt u ge bruik ma ken van spraak.nl (uit spra ken van Ne der land se rech ter lij ke in stan ties) of ria.eu ro - pa.eu (uit spra ken van het Hof van Jus ti tie van de Eu ro pe se Ge meen schap pen). 1.1 Ontwikkeling douanerecht Hef fing en op de in- en uit voer van goe de ren be staan in Ne der land in ie der ge val al sinds de tol - hef fing en uit de Mid del eeu wen. Uit deze tol hef fing en ont ston den in de tijd van de Re pu bliek der Ne der lan den con vooi- en li cen trech ten, wel ke wer den ge he ven tot dat in 1822 de Algemeene wet over de hef fing der reg ten van in-, uit- en door voer en van de accijnzen in wer king trad. Deze wet werd pas in 1962 ver vang en door de Algemene wet in za ke de dou a ne en de accijnzen. Na dat in 1992 de re gel ge ving rond de hef fing van ac cijn zen werd op ge no men in de Algemene wet in za ke rijksbelastingen, werd in 1993 de Algemene wet in za ke de dou a ne en de accijnzen om ge vormd tot de Wet inzake de douane. De Ne der land se dou a ne wet ge ving is van af het ont staan van de EEG in 1958 sterk be ïnvloed door com mu nau tai re wet ge ving. Tot 1994 was de com mu nau tai re dou a ne wet ge ving vast ge legd in een groot aan tal ver or de ning en en richt lij nen. Dit kwam de dui de lijk heid niet ten goe de. In 1994 on der ging de com mu nau tai re dou a ne wet ge ving een ing rij pen de ver een vou di ging. De ont sta ne war boel van ver or de ning en en richt lij nen werd in dat jaar ver vang en door twee ver or de ning en, het Communautair Douanewetboek (CDW) 3 en de Uitvoeringsverordening van het CDW (UCDW). 4 3 Ver or de ning (EEG) nr. 2913/92 van de Raad van 12 ok to ber 1992 tot vast stel ling van het Com mu nau tair Dou a ne - wet boek, Pb EG 19 ok to ber 1992, nr. L 302, zo als laat ste lijk ge wij zigd bij Ver or de ning (EG) nr. 1791/2006 van de Raad van 20 no vem ber Ver or de ning (EG) nr. 2454/93 van de Com mis sie van 2 juli 1993 hou den de vast stel ling van enk ele be pa ling en ter uit voe ring van Ver or de ning (EEG) nr. 2913/92 van de Raad tot vast stel ling van het com mu nau tair dou a ne wet boek, Pb EG 2 juli 1993, nr. L 253, zo als laat ste lijk ge wij zigd bij Ver or de ning (EG) nr. 214/2007 van de Com mis sie van 28 fe bru a ri

5 Voor het krij gen van een idee van het aan tal verordenin gen en richt lij nen dat ten ge vol ge van de in voe ring van het CDW kwam te ver val len wordt ge we zen op ar ti kel 251, CDW, en ar ti kel 913, UCDW. Als ge volg van de in wer king tre ding van het CDW en de UCDW dien de de Wet in za ke de dou ane ing rij pend her zien te wor den. Deze werd (ui tein de lijk) in 1996 dan ook ing etrok ken en ver vang en door de Douanewet, waar in ech ter niet lang er het ma te ri ële dou a ne recht wordt ge re - geld (dat is nu im mers via recht streeks wer ken de EG-ver or de nin g en ge re geld). Met het oog op een verd ere ver een vou di ging van de wet ge ving in za ke het dou a ne toe zicht op en de dou an econ - tro le van goe de ren en goe de ren ver keer in rui me zin, is een nieu we wet ont wik keld en de Doua- newet - per 1 au gus tus ing etrok ken en ver vang en door de Algemene douanewet. Van ouds her ont le nen hef fing en op in- en uit voer hun be staans recht aan het feit dat zij een bij - dra ge le ve ren ener zijds aan de ver ze ke ring van een ong estoor de door gang van goe de ren en an - der zijds aan de schat kist. La ter is daar ook nog het han dels po li tie ke ka rak ter bij ge ko men, waar bij de hef fing en op in voer een rol kre gen bij de be scher ming van de na ti o na le in dus trie van het land van in voer en de hef fing en bij uit voer er voor zorg den dat na ti o naal ge pro du ceer de goe de ren zo - veel mo ge lijk op de na ti o na le markt te recht kwa men. Door de we reld wijd door ge voer de verlagin - gen van de ta rie ven van de hef fing en die op in- en uit voer wor den ge he ven, is het nut van hef fin - g en bij in- en uit voer te gen woor dig gro ten deels nog slechts het ver le nen van op breng sten voor de schat kist. Han del spo li tiek speelt met name nog een rol bij de mo ge lijk heid tot het in stel len van an ti dum ping rech ten en com pen se ren de rech ten (hoge hef fing en bij in voer die voor be paal de tijd op be paal de pro duc ten wor den ge he ven), wan neer een be drijfs tak in de EG scha de heeft van pro duc ten die van bui ten af op de EG-markt wor den ge dumpt of met sub si die naar de EG wor den uit ge voerd. Een an de re vorm van han dels po li tiek is het in stel len van pre fe ren ti ële ta rie ven (ver- laag de heffin gen bij in voer die op be paal de pro duc ten uit be paal de lan den wor den ge he ven), waar mee wordt be oogd in dus trie ën in der de lan den te be vor de ren of te ont zien. Der ge lij ke pre fe - ren ti ële ta rie ven wor den voor al ing esteld tus sen be vrien de na ties in het ka der van een han dels - ak koord (we der zijd se pre fe ren ties) en ten be hoe ve van ont wik ke lings lan den (een zij di ge pre fe ren - ties) 5. In de loop van de vo ri ge eeuw is de aan zet ge ge ven tot li be ra li se ring van het we reld wij de han - dels ver keer en tot eco no mi sche sa men wer king tus sen lan den. Dit heeft vorm ge kre gen in het we - reld wij de over leg in het ka der van de Ge ne ral Agree ment on Tariff and Tra de of GATT (thans de World Tra de Orga ni za ti on (WTO)). Een be lang rijk mid del is ge weest de zo ge he ten meest- begun - sti gingsclausule. Deze houdt in dat, als een land het ta rief van in voer rech ten op een be paald pro duct ver laagt, deze ver la ging in prin ci pe heeft te gel den voor producten uit alle bij de WTO aan gesloten landen. 5 Zie ook les 7 (Her komst en oor sprong). 8

6 Bin nen de WTO heb ben lan den ove ri gens het recht om, als uit zon de ring op de meest-be gun - stigingsclausule, on der ling over te gaan tot nau we re vor men van sa men wer king, bij voor beeld in de vorm van een vrij han dels zo ne. Hier bij schaf fen lan den hun rech ten bij in voer op el kaars pro - duc ten af, maar hand ha ven zij voor alle pro duc ten uit niet-aang eslo ten lan den hun ei gen ta rie - ven. Een voor beeld van een vrij han dels zo ne is de North Ame ri can Free Tra de Asso ci a ti on, de NAFTA. Een meer ver gaan de vorm van sa men wer king is de in stel ling van een dou a ne-unie. Hier bij schaf fen lan den hun rech ten bij in voer op hun on der linge goe de ren ver keer af en stel len zij een ge meen schap pe lijk en uni form bui ten ta rief in op goe de ren uit niet-aang eslo ten lan den. Het meest be ken de voor beeld van een dou a ne-unie zijn de in de vijf ti ger ja ren van de vo ri ge eeuw ge vorm de Eu ro pe se Ge meen schap pen. Een nog ou de re dou a ne-unie is die tus sen Bel gië, Ne der land en Luxem burg (Be ne lux), die vanaf 1948 bestaat. 1.2 Structuur huidige douanewetgeving EG De ba sis voor de dou a ne-unie bin nen de EG ligt in het Verdrag tot oprich ting van de Eu ro pe se Gemeenschap (EG-Ver drag), in ar ti kel 23. In de daar op vol gen de ar ti ke len wordt be paald op wel - ke wij ze die dou a ne-unie vorm moet krij gen. De Raad van Mi nis ters en de Eu ro pe se Com mis sie ont le nen hun be voegd heid tot het vast stel len van wet- en re gel ge ving op het ge bied van het dou - a ne recht aan dit ar ti kel 23, als me de aan de ar ti ke len 26, 95 en 133. De in stru men ten die hen daar toe ter be schik king staan, wor den ge ge ven in ar ti kel 249, EG-Ver drag en be staan uit ver or - de ning en, richtlijnen, beschikkingen, aanbevelingen en adviezen. Sinds het Ver drag van Maas tricht tot oprich ting van de Eu ro pe se Unie van 1992, wor den in het EG-Ver drag de ter men EG en EU naast el kaar ge bruikt. In de on derd elen die van be lang zijn voor het dou a ne recht, wordt nog de term EG ge bruikt, daar sluit deze leer gang bij aan. Het dou a ne recht van de EG be staat voor het me ren deel uit ver or de ning en, waar van sinds 1994 de ba sis wordt ge vormd door het CDW, een ver or de ning van de Raad. Be pa ling en ter uit voe ring van het CDW zijn door de Com mis sie op ge no men in de UCDW. Het ta rief van dou a ne rech ten is neer ge legd in de Verordening van de Raad met be trek king tot de ta rief- en sta tis tie kno men cla tuur van het ge meen schap pe lijk douanetarief (Ver or de ning (EEG), nr. 2658/87, Pb EG 1987, nr. L ). Dou a ne vrij stel ling en wor den ge re geld in Verordening (EEG) nr. 918/83, Pb EG 1983, nr. L Laat ste lijk ge wij zigd bij Vo. (EG) nr. 1352/2007 van de Com mis sie van 21 no vem ber 2007 (Pb L 303). 7 Laat ste lijk ge wij zigd bij Vo. (EG) nr. 274/2008 van de Raad van 17 maart 2008 (Pb EG L 85). 9

7 Het ken merk van ver or de ning en, dus ook van het CDW/GDW, de UCDW, de ta rief ver or de ning en de vrij stel lings ver or de ning, is dat zij in al hun on derd elen ver bin dend en recht streeks van toe pas - sing zijn in elke lid staat van de EG. De lid sta ten móe ten uit voe ring ge ven aan ver or de ning en. Ook de on derd anen van de lid sta ten zijn aan de verordeningen gebonden. Dit be te kent ech ter niet dat lid sta ten in het ge heel geen na ti o na le dou a ne wet ge ving mo gen of hoe ven te heb ben. Een aan tal be pa ling en uit het CDW geeft de lid sta ten de vrij heid om op spe ci - fie ke on derd elen zelf re gel ge ving vast te stel len, zo als bij voor beeld ten aan zien van de zo ge he - ten dou a ne com mis si o nair (artikel 5, CDW) en van de wij ze waar op een dou a ne schuld aan een dou a ne schul de naar wordt be kend ge maakt (artikel 221, le den 1 en 4, CDW). Daar naast blijft een aan tal za ken voor be hou den aan de lid sta ten, zo als de in vul ling van de be voegd he den van de na - ti o na le douaneautoriteiten en de vormgeving van nationale bezwaar- en beroepsprocedures. 1.3 Structuur huidige douanewetgeving Nederland De na ti o na le wet- en re gel ge ving op het ge bied van het dou a ne recht be staat in Ne der land hoofd - zakelijk uit: De Alge me ne douanewet In deze wet is een be perkt aan tal re gels vast ge legd ter uit voe ring van het CDW; voorts be vat deze wet be pa ling en die niet op het CDW zijn ge ba seerd, zo als de re ge ling en voor het uit oe - fe nen van con tro le (ar ti kel 1:20-1:37), de re ge ling in za ke de dou a ne-ex pe di teur (ar ti kel 1:9-1:13), de mo ge lijk heid om kos ten te hef fen als ver goe ding voor ambte lij ke werk zaam he - den (ar ti kel 1:19), de re ge ling en met be trek king tot be stuur lij ke boe ten (ar ti kel 9:1-9:16) en de straf rech te lij ke be pa ling en op het ge bied van de dou a ne (ar ti kel 10:1-11:14), als me de de re - ge ling van de in be slag ne ming (ar ti kel 1:37) en de com pe ten tie be pa ling voor be zwaar en be - roep (ar ti kel 8:1-8:4). De Alge me ne wet be stuurs recht (de Awb) Deze wet geeft kort ge zegd de spel re gels voor het con tact tus sen bur gers en over heids dien - sten, waar on der ook de be las ting dienst/dou a ne. Daar naast valt de ad mi ni stra tie ve recht spraak - ook die met be trek king tot de be las ting en en de dou a ne rech ten - on der de wer king van deze wet. De toe pas sing van de Awb is ech ter niet van zelf spre kend. De Alge me ne dou a ne wet be vat be - pa ling en die een aan tal ar ti ke len van de Awb niet of slechts ten dele van toe pas sing ver kla ren (zie bij voor beeld ar ti kel 1:8, 1:18, 8:1 en 8:2). 10

8 Het Alge meen dou a ne be sluit Dit Ko nink lij ke Bes luit dient hoofd za ke lijk ter uit voe ring van de Alge me ne dou a ne wet met be - pa ling en over ambte lij ke kos ten, lijfs vi si ta tie, ge bruik van ge weld, wij zi ging en in de ad mi ni stra - tie van ver gun ning hou ders, be stuur lij ke boe ten en straf recht. Ook be vat het Alge meen dou a - ne be sluit eni ge uit wer king en van in ter na ti o naal recht. De Dou a ne re ge ling In deze Mi nis te ri ële re ge ling zijn voor al re gels neer ge legd voor de prak ti sche uit voe ring van het dou a ne recht, zo als het ge ven af ge ven van cer ti fi ca ten, te ge brui ken wis sel koer sen, for ma - li tei ten voor het bin nen breng en en aang even van goe de ren, de af gif te van ver gun ning en voor ver een vou dig de pro ce du res en het ge bruik van for mu lie ren, maar de re ge ling om vat ook een groot aan tal be pa ling en met be trek king tot land bouw pro duc ten, uit voe rings be pa ling en voor de dou a ne re ge ling en, het vast stel len van uitnodigingen tot betaling, verzuimen en strafbare fei - ten. Het vorenstaan de be knop te en geens zins vol le di ge over zicht il lus treert de com plexi teit van de na - ti o na le dou a ne wet ge ving. In de prak tijk zal daar om ui ter ma te zorg vul dig moe ten wor den ge werkt bij de be han de ling van vraag stuk ken en pro ble men, om dat juist door de veel heid van in de wet - ge ving geregelde on der wer pen re le van te be pa ling en over het hoofd kun nen wor den ge zien. In deze leer gang zal zo veel mo ge lijk wor den ge werkt met ver wij zing en om het com plexe wet te lijk kader van de diverse on der wer pen zo volledig mogelijk weer te geven. 1.4 Douanegebied van de EG De dou a ne wet ge ving van de EG is uni form van toe pas sing bin nen het dou a ne ge bied van de EG. Het is dus van be lang te we ten wat on der het dou a ne ge bied van de EG moet wor den ver staan. Vol gens ar ti kel 3, CDW, om vat het dou a ne ge bied van de EG het grondgebied van: het Ko nink rijk Bel gië; het Ko nink rijk De ne mar ken, met uit zon de ring van de Faeröer en Groen land; de Bonds re pu bliek Duits land, met uit zon de ring van Hel go land en het grond ge bied van Büsingen; het Ko nink rijk Span je, met uit zon de ring van Ceu ta en Melilla; de Fran se Re pu bliek, met uit zon de ring van de over zee se ge bie den, van St. Pier re et Mi que lon en van May ot te, maar met in be grip van de over zee se de par te men ten Gu a de lou pe, Guy a na, Mar ti ni que en Réu ni on en met in be grip van het vorstendom Monaco; de Hel leen se Re pu bliek; 11

9 Ier land; de Ita li aan se Re pu bliek, met uit zon de ring van de ge meen ten Li vig no en Cam pi o ne d Italia, als me de van de na ti o na le wa te ren van het Meer van Lu ga no van af de oe ver tot aan de po li tie ke grens van de zone tus sen Ponte Tresa en Porto Ce re sio; het Groot her tog dom Luxem burg; het Ko nink rijk der Ne der lan den in Eu ro pa; de Re pu bliek Oos ten rijk; de Por tu ge se Re pu bliek; de Re pu bliek Fin land; het Ko nink rijk Zwe den; het Ver enigd Ko nink rijk van Groot-Brit tan nië en Noord-Ier land, als me de de Ka naal ei lan den en het ei land Man; de Tsjechi sche Re pu bliek; de Re pu bliek Estland; de Re pu bliek Cyprus; de Re pu bliek Let land; de Re pu bliek Li tou wen; de Re pu bliek Hong arije; de Re pu bliek Mal ta; de Re pu bliek Po len; de Re pu bliek Slo ve nië; de Slo waak se Re pu bliek; de Re pu bliek Bul ga rije; Roe me nië. Om het exac te grond ge bied van een lid staat vast te stel len zal men te rade moe ten gaan bij al - ler lei be pa ling en van vol ken rech te lij ke aard. Tot het dou a ne ge bied van de EG be ho ren ook de ter ri to ri a le zee (de Ne der land se ter ri to ri a le zee reikt tot 12 zee mijl van uit de kust), de ma ri tie me bin nen wa te ren en het lucht ruim van de lidstaten. 12

10 Het dou a ne ge bied van de EG is niet ge lijk aan het ge bied waar op de ac cijns- en btw-wet ge ving van de EG van toe pas sing is. Zo is bij voor beeld op de Ca na ri sche ei lan den (die tot het dou a ne - ge bied van de EG be ho ren) wél de dou a ne wet ge ving van de EG van toe pas sing, maar niet de EG-re gel ge ving op het ge bied van de ac cijn zen en de btw. 1.5 Enke le be lang rij ke be grip pen In de schrif te lij ke leer gang wordt een aan tal be grip pen ge bruikt die hun ba sis vin den in de com - mu nau tai re en na ti o na le dou a ne wet ge ving. Om de dou a ne wet ge ving goed te kun nen be grij pen is be kend heid met deze be grip pen van be lang. In deze les van de schrif te lij ke leer gang zal aan - dacht wor den be steed aan be grip pen die in de hele dou a ne wet ge ving een rol spe len. In de vol - gen de les sen van de schrif te lij ke leer gang ko men de be grip pen aan de orde die meer spe ci fiek zijn voor het on der werp dat in het des be tref fen de les deel wordt be han deld. De uit leg van een aantal van de meest voorkomende begrippen is hierna opgenomen. 13

11 In het CDW, de UCDW, de Alge me ne dou a ne wet, het Alge meen dou a ne be sluit en de Alge me ne dou a ne re ge ling zijn veel be grip pen ge de fi nieerd. De be lang rijk ste de fi ni ties vin den we meest al in een van de eer ste ar ti ke len van elke ver or de ning, wet, be sluit of re ge ling (zie bij voor beeld artikel 4, CDW, artikel 1, UCDW, ar ti kel 1:3, Alge me ne dou a ne wet, en artikel 1:6, Alge meen dou a ne be - sluit). Daar naast zijn ook vaak de fi ni ties op ge no men aan het be gin van een af de ling of een hoofd stuk (zie bijvoorbeeld artikel 84, CDW en ar ti kel 99, CDW) Dou a neau to ri tei ten De com mu nau tai re dou a ne wet ge ving ver staat on der douaneautoriteiten de au to ri tei ten die on der meer voor de toe pas sing van de dou a ne wet ge ving be voegd zijn (ar ti kel 4, lid 3, CDW). De aan - wij zing van de na ti o na le over heids dienst die dou a neau to ri teit is in de zin van het CDW en de toe - de ling van be voegd he den laat de com mu nau tai re wet ge ver over aan de lid sta ten. De Ne der land - se wet ge ver heeft in ar ti kel 1:3, lid 1, d, Alge me ne dou a ne wet, de inspec teur en de ontvang er aang ewe zen als dou a neau to ri teit. Via ar ti kel 1:3, lid 1, c, Alge me ne dou a ne wet, wijst ar ti kel 1:4 tot en met ar ti kel 1:10, Alge me ne dou a ne re ge ling, ver vol gens de func ti o na ris sen aan die als in - spec teur en ont vang er op tre den Dou a nes ta tus In het CDW wordt on der scheid ge maakt tus sen com mu nau tai re en niet-com mu nau tai re goe de ren (de zo ge he ten dou a nes ta tus; ar ti kel 4, lid 6, CDW). Zo als we hier na zul len zien is dit on der scheid van groot be lang. Zo zijn in be gin sel al leen nietcom mu nau tai re goe de ren onderworpen aan dou a ne toe zicht Com mu nau tai re goe de ren Com mu nau tai re goe de ren zijn goe de ren die (ar ti kel 4, lid 7, CDW): a. ge heel van oor sprong zijn uit het dou a ne ge bied van de EG. Dit zijn on der meer goe de ren die zijn ge won nen uit de bo dem van het dou a ne ge bied van de EG, al daar zijn ge oogst of ge - teeld, of af kom stig zijn van al daar ge hou den die ren (zie ook ar ti kel 23, lid 2, EG-Ver drag); b. zijn ing evoerd van bui ten het dou a ne ge bied van de EG en in het vrije ver keer zijn ge bracht (zie ook ar ti kel 23, lid 2, en ar ti kel 24, EG-Verdrag; en c. in het dou a ne ge bied van de EG zijn ver kre gen uit de hier voor on der a en b ge noem de goe - de ren. 14

12 1.5.4 Niet-com mu nau tai re goe de ren Dit zijn alle goe de ren die niet on der het be grip com mu nau tai re goe de ren val len. Be denk hier bij dat com mu nau tai re goe de ren hun com mu nau tai re sta tus ver lie zen op het mo ment dat zij het dou - a ne ge bied van de EG ver la ten (ar ti kel 4, lid 8, CDW). Op deze re gel be staan wel uit zon de ring en; de com mu nau tai re sta tus wordt dan vastgehouden. 8 Nor maal ge spro ken (her)krij gen com mu - nau tai re goe de ren bij het ver la ten van het dou a ne ge bied van de EG dus de niet-com mu nau tai re status Rech ten bij in voer Onder rech ten bij in voer wor den ver staan: de dou a ne rech ten en hef fing en van ge lij ke wer king; de be las ting en bij in voer die zijn vast ge steld in het ka der van het ge meen schap pe lijk land - bouw be leid of in het ka der van spe ci fie ke re ge ling en die van toe pas sing zijn op goe de ren waar in land bouw pro duc ten zijn ver werkt (artikel 4, lid 10, CDW). De com mu nau tai re wet ge ver geeft verd er niet aan wel ke hef fing en of be las ting en on der het be - grip heffingen van ge lij ke werking val len. Een be lang rijk ken merk van heffingen van ge lij ke werking is dat zij uit slui tend wor den ge he ven van ing evoer de goe de ren en niet van binnenlandse goederen. Met an de re woor den: zij heb ben, even als de dou a ne rech ten zelf, een dis cri mi na toir ka rak ter. Ook an ti dum ping rech ten en com pen se ren de rech ten heb ben een dis cri mi na toir ka rak ter. Laatst ge - noem de hef fing en wor den im mers uit slui tend ge he ven ter zake van de in voer van be paal de goe - de ren en wor den dan ook be schouwd als heffingen van ge lij ke werking. Dit in te gen stel ling tot bij voor beeld de ac cijn zen en omzetbelasting die niet al leen wor den geheven van ingevoerde maar ook van binnenlandse goederen Dou a ne be stem ming van goe de ren Goe de ren die het dou a ne ge bied van de EG wor den bin neng ebracht, moe ten een zo ge noem de dou a ne be stem ming krij gen. We zul len hier na zien op wel ke wij ze aan bin neng ebrach te goe de ren een dou a ne be stem ming wordt ge ge ven. De com mu nau tai re dou a ne wet ge ving kent vijf dou a ne be stem ming en van goederen: plaat sing on der één van de acht dou a ne re ge ling en (zie hier na 1.5.7); bin nen breng en in een vrije zone of in een vrij en tre pot; 8 Zie les 3 (Dou a ne ver voer). 15

13 we der uit voer uit het dou a ne ge bied van de EG; ver nie ti ging; af staan aan de Schat kist (ar ti kel 4, lid 15, CDW) Dou a ne re ge ling De com mu nau tai re wet ge ving kent acht zo ge he ten dou a ne re ge ling en 9 : in het vrije ver keer breng en; dou a ne ver voer; dou a ne-en tre pot; ac tie ve ve re de ling; be han de ling on der dou a ne toe zicht; tijdelijke invoer; pas sie ve ve re de ling; uit voer. De eer ste re ge ling is ei gen lijk geen re ge ling, maar meer een han de ling. Als goe de ren wor den ge - plaatst on der de dou a ne re ge ling in het vrije ver keer brengen (dus als voor goe de ren een aang if - te voor het vrije ver keer wordt ge daan), wor den de com mu nau tai re be las ting en (de rech ten bij in - voer) ver schul digd. In Ne der land wor den bo ven dien de na ti o na le be las ting en (omzetbelasting, accijnzen, en zo voort) verschuldigd. 9 In het GDW is nog slechts spra ke van drie dou a ne re ge ling (ar ti kel 4, lid 12, GDW): in het vrije ver keer brengen, bijzondere regelingen en uitvoer. Onder de dou a ne re ge ling bijzondere regelingen val len ver vol gens (ar ti kel 135, GDW) dou a ne ver voer (ex tern en in - tern), op slag (tij de lij ke op slag, dou a ne-en tre pot en vrije zo nes), spe ci fie ke be stem ming (tij de lij ke in voer en bij zon de - re be stem ming) en ve re de ling (ac tief en pas sief). In het GDW wordt de hui di ge dou a ne re ge ling behandeling on der douanetoezicht sa meng evoegd met de bij zon de re re ge ling actieve veredeling. De hui di ge dou a ne re ge ling actieve verd eling met terugbetalingssysteem komt na de in wer king tre ding van het GDW te ver val len. 16

14 2 BINNENBRENGEN VAN GOEDEREN 2.1 Binnenbrengen en douanetoezicht Wan neer goe de ren over de bui teng rens van het dou a ne ge bied van de EG wor den binnenge - bracht, zijn in prin ci pe rech ten bij in voer ver schul digd. In prin ci pe, want rech ten bij in voer zijn al - leen ver schul digd als de bin neng ebrach te goe de ren op de vrije markt wor den ge bracht. Als de bin neng ebrach te goe de ren on der een be gun sti gen de re ge ling (zie hier voor de ar ti ke len 184 tot en met 188, CDW en de vrij stel ling en als be doeld in Ver or de ning (EEG) 918/83) of on der een schor sings re ge ling (zo als bij voor beeld de dou a ne re ge ling en douane-entrepot en actieve ver - edeling ) wor den ge bracht, zijn geen rech ten bij in voer ver schul digd. Rech ten bij in voer zijn ui ter - aard ook niet ver schul digd als bin neng ebrach te goe de ren in het vrije ver keer wor den ge bracht en voor deze goe de ren het ta rief van de dou a ne rech ten ni hil is. Om er voor te zor gen dat bin neng ebrach te goe de ren niet aan de be las ting hef fing ont snap pen is voor zien in een wet te lijk sys teem van over heids toe zicht op het bin nen breng en van goe de ren. In het CDW wordt be paald dat binnengebrachte goe de ren di rect bij hun en tree op het dou a ne ge - bied van de EG on der dou a ne toe zicht ko men (ar ti kel 37, lid 1, CDW). De bui teng rens van het dou a ne ge bied ligt bij bin nenk omst over zee op de plaats waar de ter ri to ri a le zee van de EG be - gint, bij bin nenk omst door de lucht op de plaats waar het EG lucht ruim wordt bin neng evlo gen en bij bin nenk omst over land op de plaats waar de EG landgrens wordt overschreden. Door de lucht Over zee Luchtruim EG Over land Internationale wateren Territoriale wateren EG Derde land Europese Gemeenschap 17

15 Van af het mo ment waar op goe de ren bin nen de ter ri to ri a le wa te ren, bin nen het lucht ruim of over de land grens van een lid staat wor den ge bracht, kan de dou a ne van de des be tref fen de lid staat toe zicht uit oe fe nen (ar ti kel 37, lid 1, twee de vol zin, CDW). Ne der land grenst aan de land zij de vol le dig aan an de re lid sta ten van de EG. Daar om zijn voor Ne der land, wat be treft het bin nen breng en van goe de ren, slechts de for ma li tei ten met be trek king tot het bin nenk omen over zee en door de lucht re le vant. De Ne der land se dou a ne be perkt haar toe zicht op bin nenk omen de goe de ren dan ook tot de Ne der land se ter ri to ri a le wateren en het Nederlandse luchtruim. Door mid del van con tro les ziet de dou a ne erop toe dat de dou a ne wet ge ving die van toe pas sing is op bin neng ebrach te goe de ren, wordt na ge leefd en dat de bin neng ebrach te goe de ren een toe - ge sta ne be stem ming vol gen. De con tro le be voegd he den van de Ne der land se dou a ne zijn op ge no - men in de ar ti ke len 1:20-1:37, Alge me ne dou a ne wet. Zo dra de bin neng ebrach te goe de ren de sta tus communautaire goederen (ar ti kel 4, lid 7, CDW) krij gen, wordt het dou a ne toe zicht be ëindigd. Dat ge beurt door het doen van aang if te voor het vrije ver keer. Het dou a ne toe zicht op niet-com mu nau tai re goederen (ar ti kel 4, lid 8, CDW) blijft ge hand haafd, en wel tot het mo ment waarop zij: de com mu nau tai re sta tus krij gen (zie hiervoor); in een vrije zone of een vrij en tre pot wor den ge bracht; recht streeks weer wor den uit ge voerd; of wor den ver nie tigd (ar ti kel 37, lid 2, CDW). Bin neng ebrach te goe de ren die wel in het vrije ver keer wor den ge bracht, maar dan on der een ver laagd recht of een nul recht dat is ver bon den aan het vol gen van een bij zon de re be stem ming, blij ven on der douanetoezicht. 2.2 Breng en bij de dou a ne Van af de plaats van grens over schrij ding moeten bin neng ebrach te goe de ren, door de ge ne die de goe de ren bin nen brengt, on ver wijld bij de dou a ne wor den ge bracht, en wel langs de door de dou - a neau to ri tei ten aang ewe zen rou tes (ar ti kel 38, CDW). Ne der land heeft in ar ti kel 2:1, lid 1, Alge me ne dou a ne re ge ling, be paal de vaar we gen aang ewe zen waar langs bin neng ebrach te goe de ren van af de plaats van grens over schrij ding die nen te wor den ver voerd naar de dou a ne. De Ne der land se wet ge ver heeft geen vlieg rou tes aang ewe zen. Wel is in ar ti kel 2:1, lid 2, Alge me ne dou a ne re ge ling, een aan tal lucht ha vens aang ewe zen waar dou a ne aan we zig is. 18

16 Goe de ren aan boord van bin nenk omen de lucht vaar tui gen die nen op deze aang ewe zen lucht ha - vens bij de dou a ne te wor den ge bracht. De Ne der land se wet ge ver laat het aan wij zen van de vliegroutes over aan de luchtverkeersleiding van de aangewezen luchthavens. Ve rant woor de lijk voor het na ko men van de ver plich ting de bin neng ebrach te goe de ren on ver wijld langs de daar voor aang ewe zen rou tes bij de dou a ne te breng en, is de per soon die zich met het ver voer van de bin nenk omen de goe de ren be last (in het al ge meen de ver voers maat schap pij), (ar- ti kel 38, lid 2, CDW). Met uit zon de ring van de ge val len waar bij van toe val of over macht spra ke is, wordt de ver voer der van bin nenk omen de goe de ren die de ver plich ting en met be trek king tot het op de juis te wij ze bin nen breng en en aan breng en niet nakomt de rechten bij invoer ver schul digd (artikel 202, CDW). Niet in alle ge val len geldt de ver plich ting bin neng ebrach te goe de ren on ver wijld langs de daar voor aang ewe zen rou tes bij de dou a ne te breng en. Onder be paal de voor waar den hoe ven goe de ren die door lijnvliegtuigen en lijn bo ten recht streeks wor den ver voerd tus sen twee in het dou a ne ge - bied ge le gen plaat sen - ook als zij het dou a ne ge bied tij dens hun vlucht of boot reis tij de lijk heb - ben ver la ten - niet bij de dou a ne te wor den ge bracht. Ook goe de ren aan boord van sche pen en vlieg tui gen die de ter ri to ri a le wa te ren res pec tie ve lijk het ter ri to ri a le lucht ruim van een lid staat slechts pas se ren op hun reis naar een bestemming buiten die lidstaat, hoeven niet bij de douane te worden gebracht. Met be trek king tot goe de ren die bin neng ebracht wor den in het ka der van toe ris tisch ver keer, grens ver keer, post ver keer en goe de ren met een te ver waar lo zen eco no misch be lang, kun nen de lid sta ten ie der voor zich af wij ken de of aan vul len de be pa ling en vast stel len. Strand jut ters moe ten hun vond sten on ver wijld mel den aan de in spec teur (ar ti kel 2:4, Alge me ne dou a ne re ge ling). 19

17 3 AANBRENGEN Zo dra de bin ne nge brach te goe de ren bij de dou a ne zijn ge bracht, moet de per soon die de goe de - ren heeft bin neng ebracht of de ge ne die het ver voer na bin nenk omst heeft over ge no men, de aank omst van de goe de ren mel den bij de dou a ne ambte na ren, het zo ge he ten aanbrengen (ar ti - kel 40, CDW). Na dat de goe de ren bij de dou a ne zijn aang ebracht kan ie mand die daar bij be lang heeft (meest al de im por teur) de goe de ren, na daar toe ver kre gen toe stem ming van de dou a ne, on der zoe ken of mon sters daar van ne men (ar ti kel 42, CDW, junc to ar ti kel 182, UCDW). Door de goe de ren te on - der zoe ken of te be mon ste ren kan de soort, de kwa li teit en de hoe veel heid van de goe de ren vast - ge steld wor den. Hierd oor kan wor den voor ko men dat voor wat be treft de soort, kwa li teit en hoe - veel heid een onjuiste aangifte wordt ingediend. Zo dra de goe de ren bij de dou a ne zijn aang ebracht, dient van de goe de ren een op ga ve ( sum- miere aangifte ) te wor den ge daan. Hier op be staat één uit zon de ring: voor goe de ren die bij het bin nen breng en in het dou a ne ge bied van de EG reeds on der een re ge ling voor dou a ne ver voer zijn ge plaatst (ar ti ke len 54 en 55, CDW) 10. De sum mie re aang if te is de eer ste aang if te die voor de bin neng ebrach te goe de ren wordt ge daan. Door deze eer ste aang if te ver krijgt de dou a ne de voor het verd ere dou a ne toe zicht ver eis te ge ge - vens. De sum mie re aang if te dient te worden gedaan door: de per soon die de goe de ren het dou a ne ge bied heeft bin neng ebracht; de per soon die zich heeft be last met ver voer van de goe de ren na dat deze zijn binnenge - bracht; of door de ge ne in wiens naam vo ren be doel de per so nen heb ben ge han deld (de op dracht ge ver). Voor het in die nen van de sum mie re aang if te kan de dou a ne uit stel ver le nen tot ui ter lijk de eer ste werk dag na de dag waar op de goe de ren zijn aang ebracht (ar ti kel 43, CDW). Het CDW en de UCDW la ten in het mid den hoe een sum mie re aang if te er uit moet zien. Arti kel 44, CDW, schrijft wel is waar voor dat de sum mie re aang if te moet wor den op ge steld op een for mu - lier dat in over een stem ming is met het door de dou a ne voor ge schre ven mo del en ar ti kel 183, UCDW, dat de sum mie re aang if te dient te wor den on der te kend door de ge ne die deze in dient, maar verd er laat de Eu ro pe se wet ge ver het aan de lid sta ten over om na de re be pa ling en met be - trek king tot de vorm en inhoud van de summiere aangifte vast te stellen. 10 In les 3 (Dou a ne ver voer) wordt na der ing egaan op deze uit zon de ring. 20

18 In Ne der land wordt ter zake van over zee bin neng ebrach te goe de ren de sum mie re aang if te ge - daan door in le ve ring van één of meer de re volg lijs ten (for mu lier Dou a ne 11) die be ho ren tot de ge ne ra le ver kla ring (ar ti kel 2:5, lid 2, Alge me ne dou a ne re ge ling). Naast de sum mie re aang if te dient in Ne der land voor bin nenk omen de sche pen ook een op ga ve van het schip zelf (de ge ne ra le ver kla ring, for mu lier IMO/FAL 1, zie bij la ge) en de daar in aan we zi ge pro vi sie (de scheeps voor ra - den aang if te, formulier IMO/FAL 3, zie bij la ge) te wor den ge daan (ar ti kel 2:2, lid 1 en ar ti kel 2:5, lid 2, Alge me ne dou a ne re ge ling). Bij bin nenk omst door de lucht wordt de sum mie re aang if te ge daan door in le ve ring van een generale ver kla ring luchtvaart met daar in ver vat het manifest van lading of door in le ve ring van al leen het manifest van lading (ar ti kel 2:5, lid 3, Alge me ne douaneregeling). Het aan breng en van de goe de ren en het in die nen van de sum mie re aang if te kan in Ne der land ook elek tro nisch wor den ge daan (ar ti kel 1:11, Alge me ne dou a ne re ge ling). Hier voor is een ver - gun ning van de in spec teur no dig. De dou a ne be waart de sum mie re aang if te en con tro leert aan de hand daar van of de daar op ver - mel de goe de ren tij dig een toe ge sta ne dou a ne be stem ming krij gen (ar ti kel 183, lid 2, UCDW). Bij over zee bin neng ebrach te goe de ren geldt hier voor een ter mijn van 45 da gen van af de da tum waar op de sum mie re aang if te is ge daan, bij door de lucht en over land bin neng ebrach te goe de - ren een termijn van 20 dagen (artikel 49, CDW). Als voor bin neng ebrach te goe de ren di rect na aank omst bij de dou a ne een aang if te voor een dou - a ne be stem ming wordt ge daan, kan de dou a ne af zien van de eis om een sum mie re aang if te in te die nen (artikel 45, CDW). Zo lang de goe de ren niet zijn ge lost en nog geen dou a ne be stem ming heb ben ge kre gen, kan de dou a ne van de ge ne die de sum mie re aang if te heeft ing ediend, vor de ren dat de goe de ren wor den ge lost en uit ge pakt om deze te con tro le ren (ar ti kel 46, CDW). De be lang heb ben de mag de goe - de ren niet los sen of over la den zon der voorafgaande toestemming van de douane. Van af het tijd stip waar op de goe de ren bij de dou a ne zijn aang ebracht tot het mo ment waar op de goe de ren een dou a ne be stem ming vol gen of weer wor den uit ge voerd uit het dou a ne ge bied van de EG, zijn de goe de ren in zo ge he ten tijdelijke opslag. Zij mo gen niet wor den weg ge voerd van de plaats waar zij na los sing zijn ge plaatst (ar ti kel 47, CDW). Als dit toch ge beurt of geacht wordt ge beurd te zijn, is de ge ne die de goe de ren tij dens de op slag on der zich had de rech ten bij in voer ver schul digd op de voet van ar ti kel 203, CDW Hof van Jus ti tie EG 15 sep tem ber 2005, Uni ted Antwerp Ma ri ti me Agen cies, C-140/04, Dou a ne Upda te

19 4 TIJDELIJKE OPSLAG De goe de ren blij ven in tij de lij ke op slag tot het mo ment waar op zij een dou a ne be stem ming krij gen (ar ti kel 50, CDW). Zo als ge zegd moe ten de goe de ren bin nen 45 da gen (bij bin nenk omst over zee) of 20 da gen (bij bin nenk omst door de lucht of over land) na dat voor de goe de ren een sum - mie re aang if te is ing ediend een dou a ne be stem ming krij gen. De goe de ren kun nen dus maxi maal 45 of 20 dagen in tijdelijke opslag blijven. Goe de ren in tij de lij ke op slag mo gen al leen op door de dou a ne goed ge keur de plaat sen ver blij ven en de goe de ren mo gen geen an de re be han de ling en on der gaan dan die wel ke nood za ke lijk zijn om ze in ong ewij zig de staat te be hou den. De goe de ren mo gen, na dat daar voor toe stem ming van de dou a ne is ver kre gen, wel worden onderzocht of be mon sterd. In Ne der land vindt de tijdelijke opslag in de re gel plaats op ter rei nen, in ge bou wen, lo ka len en der ge lij ke die door de dou a ne voor dit doel per ma nent zijn goed ge keurd. De goed keu ring is ge bon den aan een ver gun ning (ar ti - kel 2:6, Alge me ne dou a neregeling). Voor dit doel per ma nent goed ge keur de plaat sen wor den ruimten voor tij de lij ke opslag (RTO s) genoemd (artikel 185, UCDW). De aan vraag van een ver gun ning om een RTO te mo gen be he ren moet op grond van ar ti kel 4:1, Alge me ne wet be stuurs recht, schrif te lijk wor den ing ediend bij de in spec teur. De dou a ne zal, al vo rens een per ma nen te goed keu ring te ver le nen, ei sen dat de RTO met twee sleu tels dient te wor den af ge slo ten (één sleu tel blijft in het be zit van de dou a ne) of dat de be - heer der van de RTO een deug de lij ke voor raad ad mi ni stra tie voert (ar ti kel 185, UCDW). Vol gens de com mu nau tai re wet ge ving ge schiedt het plaat sen van goe de ren in een RTO in prin ci - pe op ba sis van de sum mie re aang if te. De lid sta ten kun nen even wel ei sen dat een na de re aan - gifte wordt ing ediend (ar ti kel 186, UCDW). De Ne der land se wet ge ver heeft in ar ti kel 2:8, Alge me - ne dou a ne re ge ling, be paald dat een na de re aang if te moet wor den ing ediend als niet alle in de ing edien de sum mie re aang if te om schre ven goe de ren in één RTO wor den ge plaatst. Deze na de re aang if te dient te wor den ge daan op de wij ze zo als voor tij de lij ke op slag is om schre ven in de Toe - lich ting Enig Document (bijlage VI, Alge me ne dou a ne re ge ling). Op grond van ar ti kel 51, twee de lid, CDW, kan de in spec teur - ter waar bor ging van een even tu e - le dou a ne schuld - een ze ker heid ei sen van de per soon die hou der is van de goe de ren die in een RTO wor den op ge sla gen. Dat ze ker heid kán wor den ge ëist, be te kent dat ook kan wor den af ge - zien van de eis tot zekerheidstelling. Voor goe de ren die zijn op ge sla gen in een RTO dient een aang if te voor een dou a ne be stem ming te wor den ge daan. 22

20 5 VOLGEN VAN EEN DOUANEBESTEMMING Zo als hier voor is be spro ken, kan aan bin neng ebrach te goe de ren di rect na aank omst bij de dou a - ne een dou a ne be stem ming wor den ge ge ven. Ver der is uit eeng ezet hoe bin neng ebrach te goe de - ren, als daar aan niet di rect na aank omst bij de dou a ne een dou a ne be stem ming wordt ge ge ven, de sta tus goederen in tij de lij ke opslag krij gen en dat deze sta tus ver lo ren gaat op het mo ment dat zij wor den uit ge sla gen uit een RTO en er bij deze uit slag een aangifte voor een dou a ne be - stem ming wordt gedaan. Aan bin neng ebrach te goe de ren res pec tie ve lijk uit een RTO uit ge sla gen goe de ren kan één van de vol gen de dou a ne be stem ming en wor den ge ge ven (ar ti kel 4, lid 15, CDW): plaat sing van goe de ren on der een dou a ne re ge ling; bin nen breng en van goe de ren in een vrije zone of in een vrij en tre pot; we der uit voer van goe de ren uit het dou a ne ge bied van de EG; ver nie ti ging van goe de ren; af staan van goe de ren aan de Schat kist. Onge acht aard, hoe veel heid, oor sprong, her komst of be stem ming, kan aan goe de ren te al len tij - de on der de vast ge stel de voor waar den een dou a ne be stem ming wor den ge ge ven. Alleen als an - der slui den de be pa ling en zich hier uit druk ke lijk te gen ver zet ten kan aan goe de ren geen dou a ne - be stem ming wor den ge ge ven (ar ti kel 58, lid 1, CDW). Zo n an der slui den de be pa ling kan bij voor - beeld in hou den dat de in voer van goe de ren uit een be paald land ver bo den is. Aan alle goe de ren van herkomst uit zo n land kan dan geen douanebestemming worden gegeven. Ver der kan de toe pas sing van ver bo den of be per king en wel ke ge recht vaar digd zijn uit hoof de van de be scher ming van de open ba re ze de lijk heid, de open ba re orde, de open ba re vei lig heid, de ge zond heid en het le ven van per so nen, die ren of plan ten, het na ti o naal ar tis tiek, his to risch en ar - che o lo gisch be zit of uit hoof de van be scher ming van de in dus tri ële en com mer ci ële ei gen dom er toe lei den dat aan be paal de goe de ren geen dou a ne be stem ming mag wor den ge ge ven (ar ti kel 58, lid 2, CDW). Als een lid staat bij voor beeld heeft be paald dat zwaar vuur werk niet mag wor den ing evoerd, dan mag aan dat vuur werk geen dou a ne be stem ming worden gegeven (althans niet bin nen de desbetreffende lidstaat). Aan goe de ren moet bin nen 45 da gen (bij bin nenk omst over zee) of 20 da gen (bij bin nenk omst door de lucht of over land) na de dag waar op voor de goe de ren een sum mie re aang if te is inge - diend, een dou a ne be stem ming wor den ge ge ven (artikel 49, CDW). 23

21 Voor de dou a ne be stem ming binnenbrengen in een vrije zone of in een vrij entrepot kent het CDW geen for ma li tei ten. Bin neng ebrach te goe de ren kun nen dus recht streeks van de grens van het dou a ne ge bied van de EG naar een vrije zone of een vrij en tre pot wor den over ge bracht en hoe ven niet eerst bij de dou a ne te wor den aang ebracht (ar ti kel 170, CDW). Bin nen Ne der land is een be paald ge bied op en rond de lucht ha ven Schip hol aang ewe zen als een vrije zone van con - tro le ty pe II. Omdat Ne der land bui ten deze Schipholse vrije zone geen vrije zo nes of vrije en tre - pots kent, zal in deze leer gang - in deel 4A - uit slui tend aan dacht wor den be steed aan de wer - king van de Schipholse vrije zone, als me de aan het bin nen deze vrije zone ope ra ti o ne le Docu- mentloos Goederenvolgsysteem (DGVS). Vrije en tre pots kun nen in Ne der land wor den ge ves tigd in een aan tal daar toe aang ewe zen plaat - sen (ar ti kel 4:11 en bij la ge 1, Alge me ne dou a ne re ge ling). Dit zijn de zelf de plaat sen als de plaat - sen waar dou a ne kan to ren zijn ge ves tigd. Een vrij en tre pot wordt voor zien van een om hei ning om on re gel ma ti ge ver wij de ring van goe de ren te gen te gaan (ar ti kel 805, UCDW). Het bij hou den van een voor raad ad mi ni stra tie is voor een vrij en tre pot ver plicht. Het CDW schrijft voor de dou a ne be stem ming en wederuitvoer uit het dou a ne ge bied van de EG en vernietiging geen (schrif te lij ke) aang if te voor. Wel moet de dou a ne voor af in ken nis wor den ge steld (ar ti kel 182, lid 3, CDW). De Ne der land se wet ge ver schrijft voor dat dit ge beurt door in le - ve ring van de ge ne ra le ver kla ring (ar ti kel 4:18, Alge me ne dou a ne re ge ling). Met be trek king tot de dou a ne be stem ming afstaan aan de Schatkist ver wijst het CDW naar de na ti o na le be pa ling en (ar ti kel 182, lid 3, CDW). De Ne der land se wet ge ver heeft hier geen uit voe - ring aan ge ge ven, zo dat deze dou a ne be stem ming in Ne der land geen betekenis heeft. Met be trek king tot de dou a ne be stem ming plaatsing on der een douaneregeling kent het CDW een aan tal for ma li tei ten Zie hier na pa ra graaf 6.2 (Plaat sing on der een dou a ne re ge ling). 24

22 6 AANGIFTE DOEN 6.1 De douaneregelingen Het CDW kent acht dou a ne re ge ling en (ar ti kel 4, lid 16, CDW): in het vrije ver keer breng en; tijdelijke invoer; dou a ne ver voer; dou a ne-en tre pot; ac tie ve ve re de ling; be han de ling on der dou a ne toe zicht; pas sie ve ve re de ling; uit voer. Goe de ren die on der de dou a ne re ge ling brengen in het vrije verkeer wor den ge bracht, blij ven bin nen het dou a ne ge bied van de EG. Het dou a ne toe zicht op deze goe de ren houdt op na het ver - vul len van de daar voor be no dig de for ma li tei ten en de be ta ling van de (even tu eel) ver schul dig de rech ten bij in voer. Als goe de ren on der één van de ze ven ove ri ge dou a ne re ge ling en wor den geplaatst, blijft het douanetoezicht gehandhaafd. De dou a ne re ge ling en tijdelijke invoer, douanevervoer, douane-entrepot, ac tie ve veredeling, be han de ling on der douanetoezicht en passieve veredeling zijn te on der schei den in schorsings- regelingen en economische douaneregelingen (ar ti kel 84, lid 1, CDW). Dit on der scheid is van be lang in ver band met een aan tal ge meen schap pe lij ke be pa ling en die op elk van bei de re ge ling - en van toe pas sing zijn (ar ti ke len 85 tot en met 90, CDW). In het ge val van niet-com mu nau tai re goe de ren heeft de term schorsingsregeling be trek king op de vol gen de re ge ling en: ex tern dou a ne ver voer; dou a ne-en tre pot; ac tie ve ve re de ling met schor sing; be han de ling on der dou a ne toe zicht; en tijdelijke invoer. Al deze re ge ling en be o gen een voor lo pi ge of de fi ni tie ve op schor ting van de hef fing van de rech - ten bij invoer. 25

Vereniging. NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009

Vereniging. NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009 NF ë vi V Skandina Vereniging NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009 Vei ling re gle ment Skandinavië NFV Vereniging Arti kel 1 Inzend voor waar den a. Ma te ri aal kan, des ge wenst na voor over

Nadere informatie

Vereniging. NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009

Vereniging. NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009 NF ë vi V Skandina Vereniging NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009 Reg le ment rond zend ver keer Skandinavië NFV Vereniging Artikel 1 Algemene bepalingen a. Alle ar ti ke len in dit re gle ment,

Nadere informatie

Een HAN DEL S Pand kopen of huren?

Een HAN DEL S Pand kopen of huren? Een HAN DEL S Pand kopen of huren? 22 oktober 2016 00:00 Tekst: Ellen Cleeren Als u een zaak op richt, be kijkt u na tuur lijk wat de beste lo ca tie zou zijn. Droomt u van een ex clu sie ve kle ding -

Nadere informatie

Nor ge ska ta lo gen 2014

Nor ge ska ta lo gen 2014 Ton Steen bak kers Nor ge ska ta lo gen 2014 Wat er te vin den is aan nieuw tjes en spe ci - a le ar ti ke len: - De post ze gels in kro nen-waar den met de beel te nis van Kong Haak on VII uit 1946. Dit

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Studenten tewerkgesteld met een overeenkomst voor studenten: derde kwartaal 2011 rijksdienst voor sociale zekerheid Open ba re in stel ling van So ci a le Ze ker heid

Nadere informatie

Les 1 Inleiding: wie is btw-ondernemer en actuele ontwikkelingen

Les 1 Inleiding: wie is btw-ondernemer en actuele ontwikkelingen Co ördinator: Prof. dr. R.N.G. van der Paardt Bel as ting ad vi seur bij Loy ens & Loeff N.V. en te vens hoog le raar be las ting recht aan de Eras mus Uni ver si teit Rot ter dam (Ca pa ci teits groep

Nadere informatie

Het register van akten van de burgerlijke stand

Het register van akten van de burgerlijke stand Het register van akten van de burgerlijke stand 91 door Hans Merckens Zo als ker ke lij ke re gis ters er voor ker ke lij ke aang if tes en voor het vast leg gen van de voor de kerk be lang rij ke za ken,

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Gelijkgestelde periodes van de in de sociale zekerheid (RSZ) opgenomen werknemers voor de vier kwartalen van 2009 rijksdienst voor sociale zekerheid Openbare Instelling

Nadere informatie

Bij la ge 1 Ver keers bor den met om schrij ving

Bij la ge 1 Ver keers bor den met om schrij ving Bij la ge 1 Ver keers bor den met om schrij ving........................................................................ Snelheid A1 Maxi mum snel heid A2 Einde maxi mum snel heid A3 Maxi mum snel heid

Nadere informatie

Vereniging. NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009

Vereniging. NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009 NF ë vi V Skandina Vereniging NFV Skandinavië Statuten en reglementen 2009 NFV Skan di na vie Sta tu ten en re gle men ten Inhoud Statuten Huishoudelijk reglement re gle ment rond zend ver keer veilingregelent

Nadere informatie

Les 1 Inleiding / Pensioenen in de loonheffing

Les 1 Inleiding / Pensioenen in de loonheffing Deze schriftelijke cursus staat onder redactie van: Les 1 Inleiding / Pensioenen in de loonheffing Mr. J.J. Buijze CPL 2010 Fis caal up to Date bv Hoe wel ui ter ste zorg is be steed aan de cursus Fis

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Gelijkgestelde periodes van de in de sociale zekerheid (RSZ) opgenomen werknemers voor de vier kwartalen van 2011 rijksdienst voor sociale zekerheid Openbare Instelling

Nadere informatie

Fail lie te Take Eat Easy Had den ego moe ten op zij zet ten'

Fail lie te Take Eat Easy Had den ego moe ten op zij zet ten' Fail lie te Take Eat Easy Had den ego moe ten op zij zet ten' Adrien Roose zat de voor bije jaren op een rol ler coas ter. Samen met zijn zus en twee jeugd vrien den start te de van daag 29-ja ri ge han

Nadere informatie

Gratis proefles. Schriftelijk studeren bij Fiscaal up to Date: de juiste keuze voor u? In deze proefles. Inschrijven of brochure downloaden?

Gratis proefles. Schriftelijk studeren bij Fiscaal up to Date: de juiste keuze voor u? In deze proefles. Inschrijven of brochure downloaden? Gratis proefles Schriftelijk studeren bij Fiscaal up to Date: de juiste keuze voor u? U wilt up-to-date blijven en tegelijkertijd uw kennis verbreden en verdiepen. Dan zit u goed bij Fiscaal up to Date.

Nadere informatie

Mo na co Zien en Ster ven

Mo na co Zien en Ster ven Mo na co Zien en Ster ven Meer en meer Bel gi sche za ken men sen geven een ap par te ment in Mo na co op als thuis adres. Maar wonen ze er echt? De Tijd brengt de zon ni ge adres sen in kaart. Op val

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten Studenten tewerkgesteld met een overeenkomst voor studenten: eerste kwartaal 2012

Nadere informatie

INKIJKEXEMPLAAR. Ó œ j œ œ. œ œ. œ œ œ œ. œ J. œ œ. ?# œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ Œ # œ j J. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

INKIJKEXEMPLAAR. Ó œ j œ œ. œ œ. œ œ œ œ. œ J. œ œ. ?# œ œ œ œ œ œ œ. œ œ. œ œ œ œ œ Œ # œ j J. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 41 10 Exit cue: Daar leeft Thomas. 2. Liz+Gina 10 Zorg dat e 10 54 58 D 10 Zorg dat Zorg dat Zorg dat al - le re-gels kent van dit groots ex per-i- ment, dan draag e i aan on-ze maat-schap- pi. Geen al

Nadere informatie

INHOUD: ACTUEEL. SPECIAL Hoe gaat het anno 2011 met de VAR?... 16

INHOUD: ACTUEEL. SPECIAL Hoe gaat het anno 2011 met de VAR?... 16 REDACTIE: Mw. Mr. L. Porsius Inspec teur loon hef fing en, Bel as ting dienst te Amster dam Mr. C.F.M. Berkhout Senior wetgevingsjurist, ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid te Den Haag Mr.

Nadere informatie

HOOFDARTIKEL. VERBINTENISSENRECHT mw mr. R. Bie ren brood spot, Nau tadu tilh N.V., Rotterdam mr. K.J. Krze min ski, Nau tadu tilh N.V.

HOOFDARTIKEL. VERBINTENISSENRECHT mw mr. R. Bie ren brood spot, Nau tadu tilh N.V., Rotterdam mr. K.J. Krze min ski, Nau tadu tilh N.V. 13 ja nu a ri 2011 Pa gi na 21 HOOFDARTIKEL VERBINTENISSENRECHT mw mr. R. Bie ren brood spot, Nau tadu tilh N.V., Rotterdam mr. K.J. Krze min ski, Nau tadu tilh N.V., Rot - ter dam Over schadebeperking

Nadere informatie

DE NIEU WE BEL GI SCHE WET GE VING OVER DE OPLEI DING EN PROEF DIER KUN DE: EEN VER GE LIJKING MET DE NE DER LAND SE WET- EN RE GEL GE VING

DE NIEU WE BEL GI SCHE WET GE VING OVER DE OPLEI DING EN PROEF DIER KUN DE: EEN VER GE LIJKING MET DE NE DER LAND SE WET- EN RE GEL GE VING Vlaams Dier ge nees kun dig Tijd schrift, 2005, 74, 330-339 Over zicht 330 DE NIEU WE BEL GI SCHE WET GE VING OVER DE OPLEI DING EN PROEF DIER KUN DE: EEN VER GE LIJKING MET DE NE DER LAND SE WET- EN RE

Nadere informatie

Bo mar sund. Ton Steen bak kers

Bo mar sund. Ton Steen bak kers Ton Steen bak kers Bo mar sund Al eni ge ja ren heb ik in mijn bu reau la de wat schrijf sels lig gen die be trek king heb - ben op een en het zelf de on der werp: Bo - mar sund. Een on der werp wat me

Nadere informatie

Statistisch Bulletin. Centraal Bureau voor de Statistiek. Inhoud. Overige ge ge vens (Niet in dit Statistisch bulletin opgenomen)

Statistisch Bulletin. Centraal Bureau voor de Statistiek. Inhoud. Overige ge ge vens (Niet in dit Statistisch bulletin opgenomen) Centraal Bureau voor de Statistiek Statistisch Bulletin 57e jaar gang no. 42 / 25 oktober 2001 Inhoud Overige gegevens pag. 1 Arbeid Werkloosheidscijfers juli 2001 september 2001. pag. 2 Cao-lonen per

Nadere informatie

Stamboomonderzoek in het voetspoor van Napoleon

Stamboomonderzoek in het voetspoor van Napoleon Stamboomonderzoek in het voetspoor van Napoleon 61 door J.A. Paasman Het sys teem van re kru te ring en de mi li tai re ad mi ni stra tie in de Na po le on ti sche tijd bie den vele in te res san te aank

Nadere informatie

Getto s en pleinen. Verslag van het Christelijk-Sociaal Congres, augustus 2000 te Doorn. redactie: Hans Groen

Getto s en pleinen. Verslag van het Christelijk-Sociaal Congres, augustus 2000 te Doorn. redactie: Hans Groen 1 Getto s en pleinen Verslag van het Christelijk-Sociaal Congres, augustus 2000 te Doorn redactie: Hans Groen Amsterdam: HaGé-Uitgeverij / Doorn: Stichting Christelijk-Sociaal Congres 2000 Dit verslag

Nadere informatie

Een huis om in te wonen Een maatschappij met hart en ziel!

Een huis om in te wonen Een maatschappij met hart en ziel! Een huis om in te wonen Een maatschappij met hart en ziel! Verslag van de conferentie van het Christelijk-Sociaal Congres, 25 & 26 augustus 2010 te Doorn redactie: Wim Eikelboom Hans Groen Doorn: Stichting

Nadere informatie

Con clu sie van Advo caat-ge ne raal voor bo de van ar rest van de Hoge Raad?

Con clu sie van Advo caat-ge ne raal voor bo de van ar rest van de Hoge Raad? Con clu sie van Advo caat-ge ne raal voor bo de van ar rest van de Hoge Raad? Een on der zoek naar de voor spel len de waar de van ad vie zen van Advo ca ten-ge ne raal aan de be las ting ka mer van de

Nadere informatie

Sta tis tisch Bulletin

Sta tis tisch Bulletin Cen traal Bu reau voor de Sta tis tiek Sta tis tisch Bulletin 60e jaar gang no. 17 / 29 april 2004 Inhoud Overige gegevens pag. 1 Bouwnijverheid Inputindexcijfers voor bouwkosten van woningen, februari

Nadere informatie

10. Zout is goed (Scheveningse kuren, een opera over 200 jaar badplaats)

10. Zout is goed (Scheveningse kuren, een opera over 200 jaar badplaats) 10. goed (Scheveningse kuren, een opera over 00 jaar badplaats) Moderato (q = 10) 6 L'istesso teo (q = q.) student Johan 6 8 Da-mes en he-ren ook, luis-ter goed naar wat ik u ver-tel! Is je 13 le-ven een

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Verminderingen v an de bijdragen voor sociale zekerheid voor het eerste kwartaal 2010: aantal betrokken werknemers en bud ge ttaire impact rijksdienst voor sociale zekerheid

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Studenten tewerkgesteld met een overeenkomst voor studenten: vierde kwartaal 2011 rijksdienst voor sociale zekerheid Open ba re in stel ling van So ci a le Ze ker heid

Nadere informatie

AutoCAD (LT) Symbolen CD 5e druk

AutoCAD (LT) Symbolen CD 5e druk i AutoCAD (LT) Symbolen CD 5e druk 25 november 2009 ii Inhoud 1 Installatie...3 1.1 Inleiding...................... 4 1.2 Stap 1: Setup.................... 8 1.3 Stap 2: Instellen map symbolen..........

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Studenten tewerkgesteld met een overeenkomst voor studenten: tweede kwartaal 2010 rijksdienst voor sociale zekerheid Open ba re in stel ling van So ci a le Ze ker heid

Nadere informatie

Installatiehandleiding Symbolen

Installatiehandleiding Symbolen i Installatiehandleiding Symbolen Voor AutoCAD Versie 7.0 juli, 2018 Laatste versie handleiding en film ii Inhoud 1 Installatie...3 1.1 Inleiding...................... 4 1.2 Stap 1: Setup....................

Nadere informatie

De internationale handel in goederen van Nederland in 2006

De internationale handel in goederen van Nederland in 2006 7 De internationale handel in goederen van Nederland in 26 Wiel Packbier Publicatiedatum CBS-website: 29 januari 28 Voorburg/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x =

Nadere informatie

Herstel het vertrouwen

Herstel het vertrouwen Herstel het vertrouwen Verslag van de conferentie van het Christelijk-Sociaal Congres, 27 & 28 augustus 2009 te Doorn redactie: Wim Eikelboom Doorn: Stichting Christelijk-Sociaal Congres 2009 De congrescommissie

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Verminderingen v an de bijdragen voor sociale zekerheid voor het tweede kwartaal 2010: aantal betrokken werknemers en bud ge ttaire impact rijksdienst voor sociale zekerheid

Nadere informatie

INHOUD COLOFON. Redactie: W. v. Midlum - Lay out Bes tuur stichting OPS - eindredactie. Opla ge: 750 exem pla ren. issn: 1572-770X

INHOUD COLOFON. Redactie: W. v. Midlum - Lay out Bes tuur stichting OPS - eindredactie. Opla ge: 750 exem pla ren. issn: 1572-770X COLOFON Redactie: W. v. Midlum - Lay out Bes tuur stichting OPS - eindredactie Opla ge: 750 exem pla ren issn: 1572-770X Co py right: Arti ke len mo gen met naam en bron ver mel ding over ge no men wor

Nadere informatie

Statistisch Bulletin. Centraal Bureau voor de Statistiek. Inhoud

Statistisch Bulletin. Centraal Bureau voor de Statistiek. Inhoud Centraal Bureau voor de Statistiek Statistisch Bulletin 57e jaar gang no. 44 / 8 no vem ber 2001 Inhoud Algemeen Maandplanning sociaal-economische kerncijfers. pag. 13 Arbeid Banen, loon en arbeidsduur

Nadere informatie

Menselijkheid als maat

Menselijkheid als maat 1 Menselijkheid als maat Verslag van de conferentie van het Christelijk-Sociaal Congres, 26 augustus 2005 te Doorn met bijdragen van o.a. René Paas Karien van Gennip Maarten Verkerk André Rouvoet redactie:

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Werknemers onderworpen aan de sociale zekerheid naar plaats van tewerkstelling: gegevens op 31 december 2006 gedecentraliseerde statistiek (arbeidsplaatsen) rijksdienst

Nadere informatie

A 7 8. Dit is de stad van 't leed. Allegro Moderato q. = 63 SOPRANO ALTO TENOR BASS. Mm mp. Componist: Erika Budai Leuven, 12 januari 2014

A 7 8. Dit is de stad van 't leed. Allegro Moderato q. = 63 SOPRANO ALTO TENOR BASS. Mm mp. Componist: Erika Budai Leuven, 12 januari 2014 Tekst: Emile Verhaeren Vertaling: Frans Boenders SOPRANO A Dit is de stad van 't leed Allegro Moderato q. = 63 Coonist: Erika Budai Leuven, 1 januari 01 ALTO TENOR BASS 6 11 B q=63 16 Tra nen, kwel ling

Nadere informatie

De Ver bon den Stad. Essays over de ste de lij ke om ge ving in de con text van Diversiteit en Mobiliteit. Met als mot to: door bloe ding

De Ver bon den Stad. Essays over de ste de lij ke om ge ving in de con text van Diversiteit en Mobiliteit. Met als mot to: door bloe ding De Ver bon den Stad Essays over de ste de lij ke om ge ving in de con text van Diversiteit en Mobiliteit CONCEPTVERSIE 11 maart 2015 Met als mot to: door bloe ding Luud Schim mel pen nink, Jaap van Till,

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten Studenten tewerkgesteld met een overeenkomst voor studenten: eerste kwartaal 2012

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Verminderingen v an de bijdragen voor sociale zekerheid voor het derde kwartaal 2011: aantal betrokken werknemers en bud ge ttaire impact rijksdienst voor sociale zekerheid

Nadere informatie

Schepping & Samenleving

Schepping & Samenleving Schepping & Samenleving Een duurzame relatie (tweede, gecorrigeerde, druk) redactie: Jan-Willem van den Braak Wim Eikelboom Hans Groen Doorn: Stichting Christelijk-Sociaal Congres 2011 i De cong res com

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Verminderingen v an de bijdragen voor sociale zekerheid voor het tweede kwartaal 2011: aantal betrokken werknemers en bud ge ttaire impact rijksdienst voor sociale zekerheid

Nadere informatie

NUMMER 18 9 oktober 2008

NUMMER 18 9 oktober 2008 NUMMER 18 9 oktober 2008 In het kort Berichten Be kend ma ken ge meen te be slui ten op in ter net vol staat Ne der land se over na me markt loopt vast WGA in stroom cij fers gro te werk ge vers 2007 NMa

Nadere informatie

Les 10 De prak tijk: gro te en klei ne organisaties W. Schee pens

Les 10 De prak tijk: gro te en klei ne organisaties W. Schee pens Les 10 De prak tijk: gro te en klei ne organisaties W. Schee pens 1e edi tie 2007 EUROFORUM UITGEVERIJ BV Hoe wel ui ter ste zorg is be steed aan de leer gang Duur zaam ondernemen, aan vaardt de uit ge

Nadere informatie

De Ver bon den Stad, Luud Schim mel pen nink, Jaap van Till, Kyra Kui tert, Lu cia Lind ner, met Luc Sala

De Ver bon den Stad, Luud Schim mel pen nink, Jaap van Till, Kyra Kui tert, Lu cia Lind ner, met Luc Sala De Ver bon den Stad, Luud Schim mel pen nink, Jaap van Till, Kyra Kui tert, Lu cia Lind ner, met Luc Sala 2015 Mind lift Pu blis hers Hil ver sum NL Mind flift@gmail.com Omslag: To mas Sala Beeld ma te

Nadere informatie

Solidariteit in de global village Ons antwoord op diversiteit, Europeanisering en globalisering

Solidariteit in de global village Ons antwoord op diversiteit, Europeanisering en globalisering 1 Solidariteit in de global village Ons antwoord op diversiteit, Europeanisering en globalisering Verslag van de conferentie van het Christelijk-Sociaal Congres, 28 & 29 augustus 2008 te Doorn redactie:

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Verminderingen v an de bijdragen voor sociale zekerheid voor het vierde kwartaal 2010: aantal betrokken werknemers en bud ge ttaire impact rijksdienst voor sociale zekerheid

Nadere informatie

Cy ber spa ce: op weg naar de nieuwe rechtvaardigheid of juist to ta le wil le keur

Cy ber spa ce: op weg naar de nieuwe rechtvaardigheid of juist to ta le wil le keur Cy ber spa ce: op weg naar de nieuwe rechtvaardigheid of juist to ta le wil le keur Cliprecht, clic krecht, kli krecht, kliprecht, stre am recht De ont wik ke ling en van Cy ber spa ce, bin nen en bui

Nadere informatie

Sterven bij rampen. Complementaire hulpverlening bij massaal sterven

Sterven bij rampen. Complementaire hulpverlening bij massaal sterven Sterven bij rampen Complementaire hulpverlening bij massaal sterven Stich ting Sa men wer kings ver band Trau ma hulp ver le ning Ne der land STNL in sa men wer king met Ma rie ke de Vrij. Se lec tie van

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Verminderingen v an de bijdragen voor sociale zekerheid voor het derde kwartaal 2010: aantal betrokken werknemers en bud ge ttaire impact rijksdienst voor sociale zekerheid

Nadere informatie

De Bel gi sche bi o tech be drij ven op de beurs ver lo ren dit jaar ge mid deld al

De Bel gi sche bi o tech be drij ven op de beurs ver lo ren dit jaar ge mid deld al NIEUWS MARKTEN MIJN TIJD t w Tour nee door de Brus sel se bi o tech De Bel gi sche bi o tech be drij ven op de beurs ver lo ren dit jaar ge mid deld al Page 1 of 10 15,6 pro cent, na een glans pres ta

Nadere informatie

maart 2007 nr. 21 Nieuwe sportzaal in de Arcade klaar in 2008 Huisvesting in Roomburg

maart 2007 nr. 21 Nieuwe sportzaal in de Arcade klaar in 2008 Huisvesting in Roomburg maart 2007 nr. 21 Huisvesting in Roomburg Nieuwe sportzaal in de Arcade klaar in 2008 De eer ste paal voor de bouw van de bre de school Arca de werd woens dag om 12.00 uur door wet hou der Ger da van den

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Studenten tewerkgesteld met een overeenkomst voor studenten: eerste kwartaal 2006 rijksdienst voor sociale zekerheid Open ba re in stel ling van So ci a le Ze ker heid

Nadere informatie

THEMANUMMER 29 mei 2008. Inhoud

THEMANUMMER 29 mei 2008. Inhoud THEMANUMMER 29 mei 2008 Duurzaam ondernemen Duur zaam on der ne men: doing things right Duur zaam on der ne men wint in toe ne men de mate ter - rein. Sta ke hol ders van de on der ne ming, zo als aan

Nadere informatie

Inhoud. Co lo fon. Stichting Tamsarya Activiteiten Re dac tie: Trees van Rij se wijk Ein dre dac tie: Mo ni que Phe ijf fer

Inhoud. Co lo fon. Stichting Tamsarya Activiteiten Re dac tie: Trees van Rij se wijk Ein dre dac tie: Mo ni que Phe ijf fer december 2017 NIEUWS UIT NEPAL Co lo fon Re dac tie: Trees van Rij se wijk Ein dre dac tie: Mo ni que Phe ijf fer Ge ge vens van Stich ting Tam sa rya Nieu wen dam mer dijk 151 1025 LG Amster dam ING:

Nadere informatie

Inhoud Jaarboekje. en Stichting Tamsarya. Co lo fon 2013-2014

Inhoud Jaarboekje. en Stichting Tamsarya. Co lo fon 2013-2014 december 2014 NIEUWS UIT NEPAL Co lo fon Re dac tie: Trees van Rij se wijk Ein dre dac tie: Mo ni que Phe ijf fer Ge ge vens van Stich ting Tam sa rya Nieu wen dam mer dijk 151 1025 LG Amster dam ING:

Nadere informatie

Goed werk leveren: bezieling WAAR maken

Goed werk leveren: bezieling WAAR maken 1 Goed werk leveren: bezieling WAAR maken Verslag van de conferentie van het Christelijk-Sociaal Congres, 27 & 28 augustus 2004 te Doorn bijdragen van o.a. prof.dr. Hans Adriaansens dr. Erik Borgman prof.dr.

Nadere informatie

Inhoud jaar boek je Stichting Tamsarya Colofon. Re dac tie: Trees van Rij se wijk Ein dre dac tie: Mo ni que Phe ijf fer

Inhoud jaar boek je Stichting Tamsarya Colofon. Re dac tie: Trees van Rij se wijk Ein dre dac tie: Mo ni que Phe ijf fer 2018 NIEUWS UIT NEPAL Colofon Re dac tie: Trees van Rij se wijk Ein dre dac tie: Mo ni que Phe ijf fer Ge ge vens van Stich ting Tam sa rya Nieu wen dam mer dijk 151 1025 LG Amster dam ING: NL64 INGB 0000

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Aangegeven bijdragen bij de RSZ met betrekking tot 2011 rijksdienst voor sociale zekerheid Openbare instelling van Sociale Zekerheid Aangegeven bijdragen bij de RSZ met

Nadere informatie

UIT BRA KEN EN BE STRIJ DING VAN KLAS SIE KE VAR KENS PEST, MOND- EN KLAUW ZEER EN HOOG PA THO GE NE AVI AI RE IN FLU EN ZA IN DE EU RO PE SE UNIE

UIT BRA KEN EN BE STRIJ DING VAN KLAS SIE KE VAR KENS PEST, MOND- EN KLAUW ZEER EN HOOG PA THO GE NE AVI AI RE IN FLU EN ZA IN DE EU RO PE SE UNIE Vlaams Dier ge nees kun dig Tijd schrift, 2005, 74, 103-116 Over zicht 103 UIT BRA KEN EN BE STRIJ DING VAN KLAS SIE KE VAR KENS PEST, MOND- EN KLAUW ZEER EN HOOG PA THO GE NE AVI AI RE IN FLU EN ZA IN

Nadere informatie

INFLUENZA BIJ VOGELS EN ZOOGDIEREN: HOE STERK IS DE DIERSOORTBARRIERE?

INFLUENZA BIJ VOGELS EN ZOOGDIEREN: HOE STERK IS DE DIERSOORTBARRIERE? Vlaams Dier ge nees kun dig Tijd schrift, 2005, 74, 394-402 Actu a li teit 394 INFLUENZA BIJ VOGELS EN ZOOGDIEREN: HOE STERK IS DE DIERSOORTBARRIERE? K. Van Reeth La bo ra to ri um voor Vi ro lo gie Fa

Nadere informatie

Nieuwsbrief. Schooljaar V.U.: Karla De Ruyck, Guido Gezellelaan 105, 9800 Deinze - tel

Nieuwsbrief. Schooljaar V.U.: Karla De Ruyck, Guido Gezellelaan 105, 9800 Deinze - tel Nieuwsbrief Schooljaar 2016-2017 V.U.: Karla De Ruyck, Guido Gezellelaan 105, 9800 Deinze - tel. 09 386 13 76 Inhoud Het jaarthema..........................................1 Info voor nieuwe leerlingen.......................

Nadere informatie

Een gesprek met TG over de Man met het Gebit

Een gesprek met TG over de Man met het Gebit Een gesprek met TG over de Man met het Gebit Ti tus Rivas 1 Samenvatting De au teur voer de een fol low-up uit van de be faam de ca sus van de bij na-dood er va ring van de Man met het Gebit. Hij in ter

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Werknemers onderworpen aan de sociale zekerheid naar plaats van tewerkstelling: gegevens op 31 december 2010 gedecentraliseerde statistiek (arbeidsplaatsen) rijksdienst

Nadere informatie

Zien en zingen. Een bundel oude kinderliedjes

Zien en zingen. Een bundel oude kinderliedjes Zien en zingen. Een bundel oude kinderliedjes Hugo de Groot bron. Met illustraties van Corina. A.J.G. Strengholt, Amsterdam 1945 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/groo172zien01_01/colofon.php

Nadere informatie

INHOUD COLOFON. Jaarverslag 2015

INHOUD COLOFON. Jaarverslag 2015 COLOFON Redactie: W. v. Midlum - Lay out Bes tuur stichting OPS - eindredactie Opla ge: 750 exem pla ren issn: 1572-770X Co py right: Arti ke len mo gen met naam en bron ver mel ding over ge no men wor

Nadere informatie

Nieuwsbrief. Jaarthema Schooljaar Guido Gezellelaan 105, 9800 Deinze - tel

Nieuwsbrief. Jaarthema Schooljaar Guido Gezellelaan 105, 9800 Deinze - tel Nieuwsbrief Jaarthema 2018-2019 Schooljaar 2018-2019 Guido Gezellelaan 105, 9800 Deinze - tel. 09 386 13 76 Inhoud Het jaarthema............................... 1 Info voor nieuwe leerlingen.......................

Nadere informatie

Vlaams Dier ge nees kun dig Tijd schrift, 2006, 75, 187-195 Actu a li teit 187

Vlaams Dier ge nees kun dig Tijd schrift, 2006, 75, 187-195 Actu a li teit 187 Vlaams Dier ge nees kun dig Tijd schrift, 2006, 75, 187-195 Actu a li teit 187 PEILING NAAR DE BEROEPSACTIVITEITEN EN DE KWALITEIT VAN DE DIERGENEESKUNDIGE OPLEIDING BIJ RECENT AFGESTUDEERDE DIERENARTSEN

Nadere informatie

8. Samenstelling met tussenletters -e- of -en-

8. Samenstelling met tussenletters -e- of -en- Leidraad 76 8. Samenstelling met tussenletters -e- of -en- Een samenstelling* maken we doorgaans door twee of meer woorden aan elkaar vast te schrijven. Een deur die naar een kamer leidt waar het bad staat,

Nadere informatie

BEROEPSAANSPRAKELIJKHEID IN DE GENEESKUNDE EN IN DE DIERGENEESKUNDE: EEN BE KNOP TE VER GE LIJ KING

BEROEPSAANSPRAKELIJKHEID IN DE GENEESKUNDE EN IN DE DIERGENEESKUNDE: EEN BE KNOP TE VER GE LIJ KING Vlaams Dier ge nees kun dig Tijd schrift, 2006, 75, 348-352 The ma: be roeps aan spra ke lijk heid van de die ren arts 348 BEROEPSAANSPRAKELIJKHEID IN DE GENEESKUNDE EN IN DE DIERGENEESKUNDE: EEN BE KNOP

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Aangegeven bijdragen bij de RSZ met betrekking tot 2007 Uit gave vol gens de Nace-Bel 2008 (Nace Rev. 2) rijksdienst voor sociale zekerheid Openbare instelling van Sociale

Nadere informatie

Wat zijn waarden waard?

Wat zijn waarden waard? 1 Wat zijn waarden waard? Verslag van de conferentie van het Christelijk-Sociaal Congres, 29 augustus 2003 te Doorn bijdragen van o.a. Bert de Jong, Herman Kaiser, Kees Klop, Paul van Tongeren redactie

Nadere informatie

INHOUD COLOFON. Redactie: W. v. Midlum - Lay out Bes tuur ver. OPS - eindredactie. Opla ge: 950 exem pla ren. issn: 1572-770X

INHOUD COLOFON. Redactie: W. v. Midlum - Lay out Bes tuur ver. OPS - eindredactie. Opla ge: 950 exem pla ren. issn: 1572-770X COLOFON Redactie: W. v. Midlum - Lay out Bes tuur ver. OPS - eindredactie Opla ge: 950 exem pla ren issn: 1572-770X Co py right: Arti ke len mo gen met naam en bron ver mel ding over ge no men wor den.

Nadere informatie

CONTRACT VOOR DE VERPLICHTE BURGERRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERING INZAKE MOTORRIJTUIGEN

CONTRACT VOOR DE VERPLICHTE BURGERRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERING INZAKE MOTORRIJTUIGEN CONTRACT VOOR DE VERPLICHTE BURGERRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERING INZAKE MOTORRIJTUIGEN ALGEMENE VOORWAARDEN 21.26.109 Enkel de waarborgen die vermeld zijn in de bijzondere voorwaarden zijn van

Nadere informatie

Nieuwsbrief. We gaan voor verbinding Jaarthema Louise Bourgeois, 10AM is when you come to me

Nieuwsbrief. We gaan voor verbinding Jaarthema Louise Bourgeois, 10AM is when you come to me Nieuwsbrief Louise Bourgeois, 10AM is when you come to me We gaan voor verbinding Jaarthema 2017-2018 Schooljaar 2017-2018 Guido Gezellelaan 105, 9800 Deinze - tel. 09 386 13 76 Inhoud Het jaarthema 1

Nadere informatie

L i mb u r g s e L a n d m a r k s

L i mb u r g s e L a n d m a r k s L i mb u r g s e L a n d m a r k s P r o g r a m m a I n v e s t e r e n i n S t ed e n e n D o r p e n, l i j n 2 ; D e L i m b u r g s e I d e n t i t e i t v e r s i e 1. 0 D o c u m e n t h i s t o

Nadere informatie

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e P r o v i n c i e L i m b u r g 23 april 2 0 0 7 D e f i n i t i ef r a p p

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Aangegeven bijdragen bij de RSZ met betrekking tot 2011 rijksdienst voor sociale zekerheid Openbare instelling van Sociale Zekerheid Aangegeven bijdragen bij de RSZ met

Nadere informatie

NOE De betonbekisting. NOEboard. De hightech bekistingbeplating. Technische informatie. Stand: 03.2010

NOE De betonbekisting. NOEboard. De hightech bekistingbeplating. Technische informatie. Stand: 03.2010 NOE De betonbekisting NOEboard De hightech bekistingbeplating Technische informatie Stand: 03.2010 Technische informatie NOEboard innovatieve plaatopbouw NOEboard is een hightech bekistingbeplating die

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Verminderingen v an de bijdragen voor sociale zekerheid voor het eerste kwartaal 2011: aantal betrokken werknemers en budgettaire impact rijksdienst voor sociale zekerheid

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Verminderingen v an de bijdragen voor sociale zekerheid voor het vierde kwartaal 2011: aantal betrokken werknemers en budgettaire impact rijksdienst voor sociale zekerheid

Nadere informatie

Staats se cre ta ris be kijkt al ter na tie ven voor rittenregistratie bestelauto 11-062

Staats se cre ta ris be kijkt al ter na tie ven voor rittenregistratie bestelauto 11-062 31e jaar gang Nummer 7 1 Staats se cre ta ris be kijkt al ter na tie ven voor rit tenre gis tra tie bes te lau to 1 Borg stel lings ver lies af trekbaar vóór af los sing schuld 3 Te hoge af dracht di vi

Nadere informatie

Inhoud Jaarboekje Stichting Tamsarya

Inhoud Jaarboekje Stichting Tamsarya september 2016 NIEUWS UIT NEPAL Co lo fon Re dac tie: Trees van Rij se wijk Ein dre dac tie: Mo ni que Phe ijf fer Ge ge vens van Stich ting Tam sa rya Nieu wen dam mer dijk 151 1025 LG Amster dam ING:

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Aangegeven bijdragen bij de RSZ met betrekking tot 2006 rijksdienst voor sociale zekerheid Openbare instelling van Sociale Zekerheid Aangegeven bijdragen bij de RSZ met

Nadere informatie

J A P U O I Z S E O G K G J V S Z H T J U Z V I O E U A L I G I T K U I H U U K O Z A E I Z J L O G P B E L V H P

J A P U O I Z S E O G K G J V S Z H T J U Z V I O E U A L I G I T K U I H U U K O Z A E I Z J L O G P B E L V H P 1 80 Cijfers(45) Beschikbare letters: A B E G H I J K L O S T U V J A U O I Z S E O G K G J V S Z H T J U Z V I O E U A L I V K I B G T H G I T K U O H B I I H U U K O Z A E I Z J L O G G J B A Z E S H

Nadere informatie

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M +

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + A a n l e i d i n g I n d e St a t e nc o m m i s si e v o or R ui m t e e n G r o e n ( n u g e n o em d d e St at e n c

Nadere informatie

Psalm 31. Driestemmig gemengd koor. Tekst: Joh. Eus. Voet Melodie: Louis Bourgeois, 1551 Bewerking: Roelof Elsinga (*1945) son. son. Gij, mijn.

Psalm 31. Driestemmig gemengd koor. Tekst: Joh. Eus. Voet Melodie: Louis Bourgeois, 1551 Bewerking: Roelof Elsinga (*1945) son. son. Gij, mijn. Psalm 31 Driestemmig gemengd koor Nr. 10.031.002 Tekst: Joh. Eus. Voet Melodie: Louis Bourgeois, 1551 Bewerking: Roelof Elsinga (*1945) Ky - ri - e e - - - lei - - - son, e - - - le - - - - - - i - son.

Nadere informatie

Hoofdstuk 13 MediaOne Plus

Hoofdstuk 13 MediaOne Plus Hoofdstuk 13 MediaOne Plus U ge bruikt Paint Shop Pro Photo? Dan be werkt u vast en ze ker di gi ta le foto s. We heb ben goed nieuws voor u: Corel le vert Me di aone Plus gra tis bij Paint Shop Pro Photo

Nadere informatie

Inhoud Jaarboekje Stichting Tamsarya Co lo fon. 3. Stichting Tamsarya bestaat 25 jaar! 4. Van het be stuur

Inhoud Jaarboekje Stichting Tamsarya Co lo fon. 3. Stichting Tamsarya bestaat 25 jaar! 4. Van het be stuur december 2012 NIEUWS UIT NEPAL Co lo fon Re dac tie: Trees van Rij se wijk Ein dre dac tie: Mo ni que Phe ijf fer Ge ge vens van Stich ting Tam sa rya Nieu wen dam mer dijk 151 1025 LG Amster dam Giro:

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Aangegeven bijdragen bij de RSZ met betrekking tot 2007 rijksdienst voor sociale zekerheid Openbare instelling van Sociale Zekerheid Aangegeven bijdragen bij de RSZ met

Nadere informatie

rijksdienst voor sociale zekerheid

rijksdienst voor sociale zekerheid rijksdienst voor sociale zekerheid Snelle ramingen van de tewerkstelling (RSZ) voor het eerste kwartaal 2012 Document gepubliceerd onder de bescherming van het College van administrateurs-generaal van

Nadere informatie

Virtual Reality: Metafysische kermis - trac tie

Virtual Reality: Metafysische kermis - trac tie 1 Virtual Reality: Metafysische kermis - trac tie Ir. Luc H.D.J. Sala en John P. Bar low Her zie ne 4e druk en uit ga ve 1995 Uit ga ve 90 en 95: SALA Com mu ni ca ti ons GmbH Dus sel dorf BRD 1e Druk:

Nadere informatie