Risicoanalyse modelcasus
|
|
- Jan Sanders
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1/7 Modelcasus Van Bleek fabriek - Risicoanalyse Risicoanalyse modelcasus Inleiding Risico s hebben betrekking op het zich voordoen van (on)gewenste gebeurtenissen. Deze gebeurtenissen hebben gevolgen voor het project, omdat zij leiden tot (i) een slechter financieel resultaat dan verwacht, (ii) een lagere kwaliteit dan verwacht of (iii) een latere oplevering dan verwacht. Projectbeheersing richt zich dan ook altijd op (een van) deze drie factoren. De Risicoanalyse geeft inzicht in de gebeurtenissen die zich kunnen voordoen en die tot gevolg hebben dat de vooraf vastgestelde verwachtingen niet uitkomen. Voor het opstellen van de Risicoanalyse voor het project behoud Van Bleek fabriek is gebruik gemaakt van het volgende stappenplan: Stappenplan Risicoanalyse I. Vaststellen doel van de analyse II. Inventariseren en definiëren van risico s III. Structureren van risico s IV. Prioriteren van risico s V. Clusteren van risico s VI. Waarderen van risico s VII. Beheersen en alloceren van risico s Stap I: Vaststellen doel van de analyse Deze Risicoanalyse heeft tot doel om een realistische indicatieve inschatting te maken van de waardering van de risico s, mede ter bepaling van de financiële haalbaarheid van het project. In de achterliggende periode is al aandacht besteed aan de optimale risicoverdeling op hoofdlijnen tussen betrokken projectpartners, op basis waarvan de Samenwerkingsovereenkomst is ingevuld. De beheersing van risico s speelt in deze projectfase in mindere mate een rol en zal bij de nadere uitwerking en bij de uitvoering aan relevantie winnen. Stap II: Inventariseren en definiëren van risico s Doelstelling van de risico-inventarisatie is om een zo volledig mogelijk zicht te krijgen op het spectrum aan risico s in een project (binnen de scope van de Business case). Besloten is om bij de risico-inventarisatie uit te gaan van een verdeling in de volgende invalshoeken: Geografisch en demografisch Sociaal-maatschappelijk Ecologisch Juridisch Technisch Financieel / Economisch Technologisch Politiek
2 2/7 Modelcasus Van Bleek fabriek - Risicoanalyse Op basis van een aantal interviews en een brainstorm met een interdisciplinaire groep projectmedewerkers is een eerste lijst risico s samengesteld. Deze lijst is vervolgens aangevuld met ervaringen bij andere projecten. Invalshoek Geografische en demografische risicofactoren Risico Tegenvallende bereikbaarheid Snellere ontwikkeling van de organisatie Logistieke problemen Ecologische risicofactoren Aantreffen bodemvervuiling Natuurgebeurtenissen Risico beschermde flora en fauna Onvoldoende beschikbaarheid van grondstoffen (Extreem) Onwerkbaar weer Overmacht Fijnstofproblematiek Technische risicofactoren Ontwerpfouten Interpretatiefouten bestekken Monumentale status leidt tot onverwachte eisen Behoud cultuurhistorische identiteit vereist onvoorziene bouwkundige aanpassingen Productiefouten off site productie Verborgen gebreken Onzekerheid uitvoeringsmethode Onzekerheid materiaalgebruik Onzekerheid arbeidsinzet renovatie Risico onvoldoende beschikbaarheid materialen Afstemming tussen leveranciers Schade wegen door bouwverkeer Aantreffen archeologische vondsten Aantreffen explosieven Aantreffen verontreiniging Aantreffen asbest Onvoorziene kabels en leidingen Vertraging in gereedkomen bouw- en werkterrein / bouwen woonrijp maken Vertraging in afstemming nutsbedrijven / aanleg nutsvoorzieningen Omvang winkelprogramma Technologische risicofactoren Unproven technology Onconventionele ontwerptechnieken
3 3/7 Modelcasus Van Bleek fabriek - Risicoanalyse Invalshoek Sociaal-maatschappelijke risicofactoren Risico Tegenwerking van omwonenden Demonstratie van milieugroeperingen Kraak Diefstal Vandalisme Hinder als gevolg van bouwwerkzaamheden Schade aan derden Schade aan omgeving Veiligheids- en gezondheidsrisico Veranderende gebruikseisen Vergeten' afspraken met omgeving Juridische risicofactoren Wijziging nationale wet- en regelgeving Wijziging internationale wet- en regelgeving Niet-nakoming leveranciers / onderaannemers Planschaderisico Risico niet nakomen wettelijke termijnen Risico (tijdige) verkrijging gebruiksvergunning Aanvullende eisen brandweer Risico (tijdige) verkrijging bouwvergunning Vertraging in bestemmingsplanprocedures Derden benutten bezwaarprocedures in artikel 19, lid 2 Economische en financiële risicofactoren Behoud cultuurhistorische identiteit maakt bepaald gebruik niet mogelijk Verandering belastingregime Bouwstakingen Inflatie, loon- en prijsstijgingen Renterisico Vertraagde afzet cluster winkels en horeca Vertraagde verkrijging vrijstelling bestemmingsplan Vraag naar appartementen valt tegen Zandopbrengsten vallen tegen Risico hoogte subsidie gemeente Risico hoogte subsidie provincie Politieke risicofactoren Vertraging door slechte publiek-publieke afstemming Aanvullende voorwaarden betrokken overheden Politieke verschuivingen leiden tot afkalven draagvlak De indeling in invalshoeken moet niet te rigide opgevat worden. De toedeling naar categorieën is niet meer dan een hulpmiddel bij de inventarisatie. Om de risico s nader te definiëren zijn ook de gevolgen van de risico s benoemd in termen van tijd, geld of kwaliteit. Alle informatie over de risico s is vastgelegd in een risicodatabase, die ook de onderlegger zal vormen voor vervolganalyses en een dynamisch instrument is voor het projectmanagement.
4 4/7 Modelcasus Van Bleek fabriek - Risicoanalyse Stap III: Structureren van risico s Als logisch vervolg op de voorgaande stap is de risico-inventarisatie gestructureerd. Het structureren van risico's vergroot het inzicht in het risicoprofiel van een project en geeft betere aangrijpingspunten voor beheersing en waardering. Een goede manier om dit doen is het opstellen van een Risk Relation Map (RRM). In een boom -structuur worden risico s in oorzaakgevolg relaties tot elkaar geplaatst, waardoor reliëf in de platte risicolijst ontstaat. Daarmee komen de belangrijkste risico's die leiden tot afwijkingen in de projectdoelstellingen (geld, tijd en kwaliteit) naar voren. Er zijn Risk Relation Maps opgesteld met de volgende toprisico s: 1. Opbrengsten vallen tegen 2. Kosten vallen tegen 3. Vertraging 4. Kwaliteit valt tegen Onderstaand een fragment van de eerste Risk Relation Map. Kwaliteit zand valt tegen Zandopbrengsten Zandprijs valt tegen Afname zand valt tegen Opbrengsten cluster winkels en horeca vallen tegen Opbrengsten vallen tegen Opbrengsten textielfabriek Opbrengsten appartementencomplex vallen tegen Tegenvallende vraag Onvoldoende ontsluiting Tegenvallende kwaliteit Tegenvallende economische groei Concurrerende locaties Subsidies Plan komt niet in aanmerking subsdie gemeente Plan komt niet in aanmerking voor subsidie provincie Te late aanvraag subsidie Plan voldoet niet aan criteria Concurrerende projecten Het opstellen van de Risk Relation Map heeft de risico-inventarisatie verder gecompleteerd. Bovendien is een beter inzicht ontstaan in de causale relaties tussen de risico s.
5 5/7 Modelcasus Van Bleek fabriek - Risicoanalyse Stap IV: Prioriteren van risico s In het kader van deze Risicoanalyse is geen prioritering uitgevoerd. De reden hiervoor is dat vanuit de doelstelling van de Risicoanalyse - de waardering van alle risico s en de optimale allocatie hiervan - een volledig beeld van de risico s nodig is. In een vervolganalyse, waarin de nadruk ligt op risicobeheersing, zal wel expliciet aandacht worden besteed aan de prioritering. Stap V: Clusteren van risico s Vervolgens zijn als opmaat naar de risicowaardering de risico s ingedeeld in clusters. Hierbij zijn de volgende vier clusters onderscheiden: Cluster Beslisonzekerheden Pure risico s Normale ramingsonzekerheden Marktrisico s Onderscheidend kenmerk Onzekerheden die het gevolg zijn van een keuze van de projectorganisatie, overheden of andere stakeholders. Risico s die het gevolg zijn van een onvoorziene gebeurtenis met een kans van optreden en een schadelijk effect. Onzekerheden m.b.t. kosten of opbrengsten die geen samenhang vertonen met de conjunctuur. Onzekerheden m.b.t. kosten of opbrengsten die een samenhang vertonen met de conjunctuur. Alle geïnventariseerde risico s zijn ingedeeld in de vier clusters: Cluster Risico s Beslisonzekerheden Hoogte subsidie gemeente Hoogte subsidie provincie Omvang winkelprogramma Pure risico s Aantreffen explosieven Onvoorziene kabels en leidingen Bouwstakingen Normale ramingsonzekerheden Onzekerheid uitvoeringsmethode Onzekerheid materiaalgebruik Onzekerheid arbeidsinzet renovatie Marktrisico s Inflatie, loon- en prijsstijgingen Renterisico Vraag naar appartementen
6 6/7 Modelcasus Van Bleek fabriek - Risicoanalyse Stap VI: Waarderen van risico s Volgens economen kunnen alle risico s gewaardeerd worden. Echter, als risico s eigenlijk meer het karakter hebben van keuzes (beslisonzekerheden) of als risico s niet daadwerkelijk in de markt gezet worden (bijvoorbeeld grote marktrisico s), is het niet zinvol de risico s te waarderen. Deze typen risico s en onzekerheden hebben een plaats gekregen in de scenario s die zijn opgenomen in de Business case. De waardering van risico s is een complexe materie. Er is zo veel mogelijk gebruik gemaakt van de state-of-the-art methoden, zoals onder andere tot uitdrukking komt in de aanvulling op de Leidraad OEI 1 en het rapport van de Commissie Risicowaardering 2. In lijn met de Commissie Risicowaardering is bij de waardering van risico s zo veel mogelijk aangesloten bij marktprijzen. Als marktprijzen niet voorhanden waren, is uitgeweken naar meer theoretische waarderingsmethoden. In de onderstaande tabel is aangegeven op welke wijze de risico s zijn gewaardeerd. Risicocluster Bron marktprijzen Waarderingsmethoden Beslisonzekerheden Geen waardering, wel scenario s Pure risico s Verzekeringspremies Kans x gevolg Prijs beheersmaatregel Raming beheersmaatregelen Marktconforme opslag winst en risico Object en project onvoorzien Normale ramingsonzekerheden Marktconforme opslag indirecte kosten Marktrisico s BAR (bruto aanvangsrendement) IRR (internal rate of return) WACC (weighted average cost of capital) Bepalen laagste en uiterste waarde van de spreiding (Len U-waarden) en realistische zekerheidsmarge Projectspecifieke ß-analyse De beslisonzekerheden zijn zoals aangegeven niet gewaardeerd, maar als scenario s opgenomen in de Business case (zie cockpit Business case model). De pure risico s zijn opgenomen in de ramingen, die onderdeel uitmaken van de Business case. De normale ramingsonzekerheden zullen in een Monte Carlo simulatie in de Business case worden opgenomen. De marktrisico s komen tot uitdrukking in een risico-opslag in de marktconforme disconteringsvoet, die is gebruikt om de projectwaarde (netto contante waarde) in de Business case te bepalen. 1 bron: Ministerie van Verkeer en Waterstaat et al.; Risicowaardering, aanvulling op de Leidraad OEI; december bron: Commissie Risicowaardering; Risicowaardering bij Publieke Investeringsprojecten; 2003
7 7/7 Modelcasus Van Bleek fabriek - Risicoanalyse Stap VII: Beheersen en alloceren van risico s In deze Risicoanalyse stonden risicobeheersing en risico-allocatie niet centraal. Een afzonderlijke analyse voor de risico-allocatie op hoofdlijnen heeft de basis gevormd voor de onderhandelingen over de samenwerkingsovereenkomst. De komende periode zal de Risicoanalyse verder worden uitgebreid voor een meer gedetailleerde invulling van het afsprakenkader in de samenwerking. Bovendien zal meer aandacht worden besteed aan concrete beheersmaatregelen en de uitvoering daarvan. Besluit Het opstellen van de Risicoanalyse geeft een gestructureerd inzicht in de risico s en onzekerheden in het project. Bovendien zijn realistische indicatieve inschattingen van de waarde van de verschillende risicoclusters bepaald. Deze zijn in de Business case opgenomen. Het is duidelijk geworden dat het project nog een aantal grote risico s kent. Met deze kennis kunnen de komende tijd de risico s beheerst worden, bijvoorbeeld door alvast een geïnteresseerde belegger voor het cluster winkels en horeca te zoeken en met de gemeente de benodigde vrijstelling van het bestemmingsplan af te stemmen. De Risicoanalyse en bijbehorende risicodatabase vormen een uitstekende basis voor de verdere ontwikkeling van een vervolganalyse met de nadruk op de risico-allocatie en risicobeheersing.
Instrument: de Risicoanalyse. 1. Wat is een Risicoanalyse. Instrumenten Risicoanalyse
Instrument: de Risicoanalyse Instrument: de Risicoanalyse 1 1. Wat is een Risicoanalyse 1 2. Doel van een Risicoanalyse 2 3. Het opstellen van een Risicoanalyse 3 3.1 Stap 1: Vaststellen doel van de analyse
Nadere informatieBusiness case modelcasus
1/5 Modelcasus Van Bleek fabriek - Business Case Business case modelcasus Inleiding De Business case geeft antwoord op de vraag of het financiële resultaat over de gehele levensduur van het project voldoende
Nadere informatie1. WAT IS EEN RISICOANALYSE?...1 2. RISICO S IN WARMTE-UITWISSELINGSPROJECTEN...2 3. DE TECHNIEK VAN RISICOANALYSE EN MANAGEMENT...
Instrument: Risicoanalyse en management 1. WAT IS EEN RISICOANALYSE?...1 2. RISICO S IN WARMTE-UITWISSELINGSPROJECTEN...2 3. DE TECHNIEK VAN RISICOANALYSE EN MANAGEMENT...2 4. RELATIE MET ANDERE INSTRUMENTEN...7
Nadere informatieRisicoanalyse en management Projectfase: Verdieping
Print dit instrument 37 Risicoanalyse en management Projectfase: Verdieping Bij het maken van een projectplan en een inschatting van de financiële haalbaarheid in een business case, worden aannames en
Nadere informatieInstrument: Risicoanalyse voor een ketenproject
Instrument: Risicoanalyse voor een ketenproject 1. WAT IS EEN RISICOANALYSE?...2 2. RISICO S IN KETENPROJECTEN...3 3. DE TECHNIEK VAN RISICOANALYSE EN MANAGEMENT...4 4. EISEN AAN EEN GOEDE RISICOANALYSE...10
Nadere informatieInstrument: de Business case. 1. Wat is een Business case. 2. Doel van een Business case. Instrumenten Business Case
Instrument: de Business case Instrument: de Business case 1 1. Wat is een Business case 1 2. Doel van een Business case 1 3. Het opstellen van een Business case 3 3.1 Het Business concept 3 3.2 Opbrengsten,
Nadere informatieNOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG
NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG Opgesteld door: G.Z-H In opdracht van: Recreatieschap Voorne-Putten-Rozenburg Postbus 341 3100 AH Schiedam Tel.: 010-2981010 Fax: 010-2981020
Nadere informatieBegeleidende samenvatting en advies behorende bij de. Concept Rapportage Regionaal Risicoprofiel
Begeleidende samenvatting en advies behorende bij de Concept Rapportage Regionaal Risicoprofiel 1. Inleiding 1.1 Veiligheidsregio Drenthe en het Regionaal risicoprofiel De Veiligheidsregio Drenthe heeft
Nadere informatieBijlage 05 Stad en Regio Sleutelprojecten
Bijlage 05 Stad en Regio Sleutelprojecten Toelichting sleutelprojecten programma Stad en Regio 2012-2015/17 1 1 Inlichtingen bij dhr. A.J.H.P. Elferink, (026) 3599756, e-mailadres a.elferink@gelderland.nl
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE EN KOUDE
TEO/WKO WARMTE EN KOUDE BEDRIJVENTERREIN MARSLANDEN Op het bedrijventerrein de Marslanden in Zwolle zijn bedrijven gevestigd, met uiteenlopende behoefte aan warmte en koeling. Vanuit gegevens over het
Nadere informatieInnovatie. Inkopen. Risico s. Niels van Ommen Projectmanager CROW Programmamanager RISNET 2010 CROW
Innovatie Risico s 2010 CROW Inkopen Niels van Ommen Projectmanager CROW Programmamanager RISNET 1 Stellingen 1. Innovatie inkopen gaat prima met een reguliere, relatief eenvoudige aanbestedingsprocedure
Nadere informatieMarleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden
HANDOUT SCENARIO-ONTWIKKELING Marleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden SCENARIO-ONTWIKKELING I n h o u d Scenario-ontwikkeling 1 1 Wat zijn scenario s? 1 2 Waarom
Nadere informatieFRYSLÂN FOAR DE WYN. Plan van aanpak. Finale versie, 14 november 2013
FRYSLÂN FOAR DE WYN Plan van aanpak Finale versie, 14 november 2013 Albert Koers, Comité Hou Friesland Mooi Hans van der Werf, Friese Milieu Federatie Johannes Houtsma, Platform Duurzaam Friesland FRYSLÂN
Nadere informatiePrioriteringsmatrix Zelfverklaring NEN-ISO 26000
Prioriteringsmatrix Zelfverklaring NEN-ISO 26000 Bijlage C Vaststellen van relevantie, significantie en prioriteit van MVO-onderwerpen NPR 9026 Versie: 2015 Auteurs Rob Boers Erwin Vos CSU CSU 1 Prioriteringsrapport
Nadere informatieVoorstel. Aan algemeen bestuur 1 maart 2011
Voorstel Aan algemeen bestuur 1 maart 2011 Portefeuillehouder A.H. Nooteboom Datum 16 februari 2011 Thema Herstel en behoud bijzondere natuur Opgemaakt door Projecten Docbasenummer 217283 Onderwerp Voortgang
Nadere informatieHow to build a Business Case for Capital Investments. Presentatie 8e Asset Management Control Seminar 28 en 29 oktober 2009
How to build a Business Case for Capital Investments Presentatie 8e Asset Management Control Seminar 28 en 29 oktober 2009 Drs.S.A.G.Burgers OAM Consultancy BV 1. Inleiding 2. Business Plan 3. Business
Nadere informatieOefenopgaven contextuele competenties deel 1, level C en D
Oefenopgaven contextuele competenties deel 1, level en e antwoorden van onderstaande oefenopgaven zijn op de laatste bladzijde van dit document te vinden. ito ertification V rnhem Oefenopg context comp
Nadere informatieRisico s D&C, aannemerservaringen
Risico s D&C, aannemerservaringen Robbert Naus, Dura Vermeer Asfaltontwikkelingen 1 Inhoud Inleiding risicoanalyse Uniforme methodiek Ervaringen Conclusies en aanbevelingen Asfaltontwikkelingen 2 Inleiding
Nadere informatieInstrument: De business case van een warmte-uitwisselingsproject
Instrument: De business case van een warmte-uitwisselingsproject 1. WAT IS EEN BUSINESS CASE?...1 2. DE BUSINESS CASE VAN EEN WARMTE-UITWISSELINGSPROJECT...2 3. DE TECHNIEK VAN EEN BUSINESS CASE...3 4.
Nadere informatieInformele raadsbijeenkomst over de risico s van de 3 decentralisaties in het sociaal domein. Heerenveen, 17 oktober 2013
Informele raadsbijeenkomst over de risico s van de 3 decentralisaties in het sociaal domein Heerenveen, 17 oktober 2013 Programma over risico s 3D s - Welkom. Door Frederike Gossink. - Wat zijn risico
Nadere informatieOlde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj
BUSINESS CASE: Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum: LET OP: De bedragen in deze business case zijn schattingen op grond van de nu beschikbare kennis en feiten.
Nadere informatieRisicowaardering. Aanvulling op de Leidraad OEI. Aanvulling op de Leidraad OEI. december 2004
Risicowaardering Aanvulling op de Leidraad OEI Aanvulling op de Leidraad OEI december 2004 Risicowaardering Aanvulling op de Leidraad OEI Aanvulling op de Leidraad OEI december 2004 Opgesteld door: Ministerie
Nadere informatieCompetenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek.
Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek. In de BEROEPSCOMPETENTIES CIVIELE TECHNIEK 1 2, zijn de specifieke beroepscompetenties geformuleerd overeenkomstig de indeling van het beroepenveld.
Nadere informatieGeo-Impuls. Rijkswaterstaat
Geo-Impuls Impact op projecten van Rijkswaterstaat Marès van den Hark Rijkswaterstaat GPO directeur Techniek en Technisch Management voorzitter Stuurgroep Aanleiding Faalkosten bouw ca. 10 30 % van totale
Nadere informatieA L G E M E E N B E S T U U R
A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d.: 11 juli 2018 Agendapunt: 8 Betreft: Besluitvormend Programma: 1. Waterveiligheid Portefeuillehouder: Luitjens Route: DB-AB Onderwerp Aanvullend voorbereidingskrediet
Nadere informatieWEL KOM. Gemeenschapshuis Asten 05 juli 2018 startbijeenkomst
WEL KOM Agenda - Kennismaking - Doelstelling - Aanpak - Vragen / afronding www.macoo.nl Dietmar Schrijnemakers Hoe realiseren we één centraal gelegen gemeenschapshuis indekernasten. Hoe realiseren we,
Nadere informatieRisico s & Aanbesteden
Risico s & Aanbesteden Themabijeenkomst RISNET Ambassadeurs, 19 mei 2010 Niels van Ommen, Programmamanager RISNET Nico van den Wollenberg, Aiber 1 Programma 1. Welkom en toelichting RISNET Ambassadeurs
Nadere informatieRuimtelijke ordening in Leiden
Ruimtelijke ordening in Leiden Presentatie 25 mei 2009 KvK Leiden 2 Programma 1. Wet Ruimtelijke Ordening 2. Structuurvisie Leiden 3. Actualiteit bestemmingsplannen in Leiden 4. Hoe komt een bestemmingsplan
Nadere informatieVechtdal Verbinding WOW bijeenkomst Risicomanagement 19 april. Wie beheerst, die draagt. Of...
Vechtdal Verbinding WOW bijeenkomst Risicomanagement 19 april Wie beheerst, die draagt. Of... Agenda Achtergrond en toelichting op het project Stand van zaken Contractvorm Risicomanagement Knoop A28 Onderdoorgang
Nadere informatieBijlage 3a Vragen gemeenteraad, welke we nu reeds kunnen beantwoorden:
Bijlage 3a Vragen gemeenteraad, welke we nu reeds kunnen beantwoorden: Datum: 9 maart 2011 1. Waarom komen de opbrengsten van het niet bouwen van de parkeergarage niet terug naar de gemeente Loon op Zand?
Nadere informatieoáëáåçã~å~öéãéåí= `ÉåíêìãîÉêåáÉìïáåÖ=bããÉå=sÉêëáÉ=MPJMPJOMNQ=
oáëáåçã~å~öéãéåí= `ÉåíêìãîÉêåáÉìïáåÖ=bããÉå=sÉêëáÉ=MPJMPJOMNQ= Vastgesteld door b&w dd 11-03-2014 Risicomanagement Centrumvernieuwing Emmen Inhoud: 1. Inleiding 2. Invulling risicomanagement binnen CvE
Nadere informatieMethodiek onzekerheidsanalyse (project)planning
Methodiek onzekerheidsanalyse (project)planning Principes en rekenmodel van een probabilistische analyse Joris Hoogerwerf Riskineering B.V. DACE contactdag, 24 november 2016 Presentatie in vogelvlucht
Nadere informatieWelkom 1 ste Ledeninformatie bijeenkomst ( )
Welkom 1 ste Ledeninformatie bijeenkomst (7-12-2017) Doel van deze bijeenkomst Leden van de Coöperatie te informeren over de stand van zaken op dit moment m.b.t. het bouwplan Jozefschool De voorlaatste
Nadere informatieSamen delen van belangen!
Leren communiceren over risico s Samen delen van belangen! Iedereen kan inhoudelijk aan risicomanagement doen. Het is de kunst om verschillende individuele acties expliciet te verbinden, door goed te communiceren.
Nadere informatieHandreiking bi: 36*028 Risicomanagement
Handreiking bi: 36*028 Risicomanagement Ministerie van Verkeer en Waterstaat (D Rijkswaterstaat BIBLIOTHEEK RIJKSWATERSTAAT UTRECHT NR. Zj.Z\.g...C >
Nadere informatieRAADSVOORSTEL Raadsvergadering : 4 juli 2011 Agendapunt : 5 Onderwerp. : Polderhoofdkanaal GO-NO GO Portefeuillehouder : Rob Jonkman
RAADSVOORSTEL Raadsvergadering : 4 juli 2011 Agendapunt : 5 Onderwerp : Polderhoofdkanaal GO-NO GO Portefeuillehouder : Rob Jonkman Beetsterzwaag, 10 juni 2011 Voorstel 1. Tot een 'Go' voor het project
Nadere informatieThema Zonnestroom, Projectfinanciering. Onderdeel 1. Inspiratiebijeenkomst Netwerk Duurzame Dorpen
Thema Zonnestroom, Projectfinanciering Onderdeel 1 Inspiratiebijeenkomst Netwerk Duurzame Dorpen Inhoud Wat is projectfinanciering? Proces; opzetten van een business case Financieringsvormen -- Projectvoorbeeld:
Nadere informatie11.2. Weerstandsvermogen en risicobeheersing
11.2. Weerstandsvermogen en risicobeheersing Risicomanagement Risicomanagement is het proces waarbij de organisatie continue en systematisch doorlopen wordt op risico s, met als doel de gevolgen ervan
Nadere informatieF O D I Federatie van Oppervlaktedelfstoffenwinnende Industrieën. Zorgvuldig winnen. Gedragscode Flora- en faunawet voor natuurbewust ontgronden
F O D I Federatie van Oppervlaktedelfstoffenwinnende Industrieën Zorgvuldig winnen Gedragscode Flora- en faunawet voor natuurbewust ontgronden Zorgvuldig In Nederland is in het verleden veel zand, grind,
Nadere informatieZonnevelden in Nederland (Toekoms(ge) mogelijkheden
Zonnevelden in Nederland (Toekoms(ge) mogelijkheden Den Bosch, 26 september 2013 TAB in Gelderland Tijdelijk Anders Bestemmen Grootste provincie van Nederland 56 gemeenten 4.975 km2 Gemeente in Gelderland
Nadere informatieNotitie GREX Voorzieningencluster
Notitie GREX Voorzieningencluster Betreft : Grondexploitatie Voorzieningencluster Leerdam Datum : 30 mei 2018 Afgelopen periode is gewerkt aan het plan voor de invulling van het Voorzieningencluster en
Nadere informatiePPS roadshow voor lokale overheden Limburg 18 juni 2013. Marc Dillen Directeur Generaal Vlaamse Confederatie Bouw
PPS roadshow voor lokale overheden Limburg 18 juni 2013 Marc Dillen Directeur Generaal Vlaamse Confederatie Bouw Definitie van PPS Projecten die door publiek- en privaatrechtelijke partijen, gezamenlijk
Nadere informatieHandreiking gebiedsgericht warmte-uitwisseling
Handreiking gebiedsgericht warmte-uitwisseling De verdiepingsfase In de verdiepingsfase gaat u, samen met uw partners, de haalbaarheid en kansrijkheid van het door u voor ogen staande warmte-uitwisselingsproject
Nadere informatieGrondexploitatie, rekenen en tekenen
Grondexploitatie, rekenen en tekenen Inbo academie Marleen Sanders 17 september 2009 Onderwerpen Planproces en context van haalbaarheid Haalbaarheid gebiedsontwikkelingen Businesscase Grondexploitatie
Nadere informatiePRESTATIEVERKOOP BENT U ER KLAAR VOOR?
PRESTATIEVERKOOP BENT U ER KLAAR VOOR? Utrecht, 4 oktober 2012 BEST VALUE PROCUREMENT / PRESTATIEINKOOP Een aanbieder vinden die boven het maaiveld uitsteekt en die weet waar hij het over heeft Waardevermeerdering
Nadere informatie2. De opbrengstpotentie van het huidige schoolterrein aan het Ot en Sienpad
Keuzenotitie scholencomplex Ot en Sienpad Huissen De Financiële aspecten. Naast de algemene notitie met de bijbehorende 6 bijlagen waarin de voor- en nadelen en de omgeving factoren en de financiële gevolgen
Nadere informatieNota risicomanagement 2014
Nota risicomanagement 2014 Opgesteld door: Afdeling concerncontrol D.d.: Februari 2014 2 Inhoud 1 Inleiding... 5 2 Wettelijk kader en doelstellingen... 6 2.1 BBV... 6 2.2 Doelstellingen... 6 3 Risicomanagement...
Nadere informatieMonte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van
Waarom gebruiken we Monte Carlo analyses? Bert Brandts Monte Carlo-analyses waarschijnlijkheids- en nauwkeurigheidsberekeningen van gebeurtenissen kunnen een bruikbaar instrument zijn om de post Onvoorzien
Nadere informatieNota Risicomanagement en Weerstandsvermogen
Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen September 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Aanleiding... 4 3. Nadere toelichting... 5 4. Doelstellingen en wettelijke kaders... 6 4.1. Doelstellingen...
Nadere informatieRisicowaardering bij PPS-projecten
Risicowaardering bij PPS-projecten Een beschouwing van de wijze waarop het Rijk risico s meeneemt bij afwegingen om publiek vermogen te investeren. Discussiepaper ASRE Onderzoeksseminar september 2008
Nadere informatieNota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018
Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 *** Onbekende risico s zijn een bedreiging, bekende risico s een management issue *** Samenvatting en besluit Risicomanagement is een groeiproces waarbij
Nadere informatieAWZI Nieuwe Waterweg Dinsdag 12 oktober 2016
AWZI Nieuwe Waterweg Dinsdag 12 oktober 2016 Opening Jos van der Knaap Voorzitter LTO Glaskracht Westland Michiel van Haersma Buma Dijkgraaf Hoogheemraadschap van Delfland Programma 15.30 uur Ontvangst
Nadere informatieRapport GHOR. Datum 4 augustus 2010. Status Gepubliceerd. GHOR Procedure. Versie 1.1. Risicomanagement bij evenementen
Rapport GHOR GHOR Procedure Datum 4 augustus 2010 Status Gepubliceerd Versie 1.1 Colofon Opdrachtgever Bureau GHOR Brabant-Zuidoost Auteur(s) Gemeente Eindhoven / dhr. E.J. Smeets Eindredactie dhr. E.J.
Nadere informatieVoorstel Het dagelijks bestuur adviseren over onderstaand conceptvoorstel aan het algemeen bestuur.
Onderwerp: Programmaplan versnelling HWBP dijkversterking WPM Regi_stratienummer: 2016.03155 Gezamenlijke commissie Portefeuillehouder: Rein Dupont Datum: 4 mei 2016 Vergaderingnummèr: 1 Agendapunt: 4
Nadere informatieNAP contactbijeenkomst 15 februari 2007, Zeist Gerard Filé adviesgroep Kosten- en RisicoManagement DHV Management Consultants
Kostenmanagement in de GWW-sector NAP contactbijeenkomst 15 februari 2007, Zeist Gerard Filé adviesgroep Kosten- en RisicoManagement DHV Management Consultants Programma - Introductie (DHV) - Achtergrond
Nadere informatieLangjarige gebiedsontwikkelingen Project Watertorenberaad. Rapportage, 30 april 2014
Langjarige gebiedsontwikkelingen Project Watertorenberaad Rapportage, 30 april 2014 Langjarige gebiedsontwikkelingen Project Watertorenberaad Rapportage, 30 april 2014 Opdrachtgevers: Ministerie van Binnenlandse
Nadere informatieCENTRAAL FONDS VOLKSHUISVESTING
Onroerende zaken in exploitatie, bestemd voor verkoop Bij het bepalen van de bedrijfswaarde van voor verkoop bestemde huurwoningen verwijst de richtlijn voor woningcorporaties (RJ 645) naar de richtlijn
Nadere informatieEen evenement, en dan?
Een evenement, en dan? Een Risicoanalyse uitvoeren Stappen rondom het organiseren van publieksevenementen Een risicoanalyse uitvoeren Toelichting: In onze regio organiseren wij publieksevenementen conform
Nadere informatieBeslisdocument en plan van aanpak
Beslisdocument en plan van aanpak TIENDEVEEN Inleiding In oktober 2006 heeft de gemeenteraad ingestemd met het plan van aanpak Woningbouw dorpen. Het project bestaat uit drie fasen. Deze fasen worden telkens
Nadere informatieProject verbouwing/nieuwbouw Noordbrabants Museum en renovatie Statenzaal en Waterstraatcomplex te s-hertogenbosch: post onvoorzien
Nota van Wijziging 09/09 D Voorgestelde behandeling: PS-vergadering : 10 juli 2009 Statencommissie : Commissie Zorg, Welzijn en Cultuur, 26 juni 2009 s-hertogenbosch Onderwerp Project verbouwing/nieuwbouw
Nadere informatieGeoRM. GOED GEORISICOMANAGEMENT in de Praktijk. Dr. Ir. Martin van StaverenMBA. woensdag 23 april 2014 www.geoimpuls.org
GeoRM GOED GEORISICOMANAGEMENT in de Praktijk Dr. Ir. Martin van StaverenMBA Kennismaking Martin van Staveren TA / Ingenieursgeologie TU Delft MBA Nimbas/ Bradford Promotie Risicomanagement UT 19 jaar
Nadere informatieGroen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory.
Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Een uitdagend klimaat 20 20 2020 In 2020 moet de uitstoot van CO 2 in de EU met 20% zijn teruggebracht ten opzichte van het 1990 niveau.
Nadere informatieagendapunt H.04 Aan Verenigde Vergadering RENOVATIE TORENTJE, GEVELS EN DAKEN GEMEENLANDSHUIS Gevraagd besluit Verenigde Vergadering 20-06-2013
agendapunt H.04 1061816 Aan Verenigde Vergadering RENOVATIE TORENTJE, GEVELS EN DAKEN GEMEENLANDSHUIS Gevraagd besluit Verenigde Vergadering 20-06-2013 I. Vast te stellen het investeringsplan m.b.t. renovatie
Nadere informatieBusiness Case. <<Naam project>>
Business Case SYSQA B.V. Almere Versie : Datum : Status : Opgesteld door : Pagina 2 van 8 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1.1 Doel van dit document...
Nadere informatieMaatschappelijke Kosten- Batenanalyses
Maatschappelijke Kosten- Batenanalyses Wat kun en moet je ermee? Imagine the result Agenda Introductie Thermometers, informatie en beslissingen Theoretische achtergrond MKBA Stappen in toepassing MKBA
Nadere informatieChecklist voor Gemeente betreffende de aanvraag decentralisatie-uitkering spoorse doorsnijdingen 2 e tranche, onderdeel SSK-raming
Checklist voor Gemeente betreffende de aanvraag decentralisatie-uitkering spoorse doorsnijdingen 2 e tranche, onderdeel SSK-raming Het doel van deze checklist is de gemeente (de aanvrager) een hulpmiddel
Nadere informatieIB â fa. Oranjewijk, fase I. Grondexploitatie, bestuurlijke samenvatting
IB 2016 00398 â fa Oranjewijk, fase I Grondexploitatie, bestuurlijke samenvatting u Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE 2 1. INLEIDING 3 1.1 VAN HISTORIE NAAR DE HUIDIGE SITUATIE 3 2. UITGEEFBAAR GEBIED EN PROGNOSE
Nadere informatieFUWASYS Algemene Karakteristieken
Blz. 1 Hoofdgroep karakter I Het betreft op zichzelf staande routinematige werkzaamheden, waarbij het effect van de werkzaamheden zich uitstrekt tot een beperkte groep medewerkers. Er zijn gedetailleerde
Nadere informatieVaststellen belangrijkste risico s
Bijlage: Methodiek risicoanalyse RISMAN Quick-scan De RISMAN-methode 1 is een gebruikelijke methode om een integrale risicoanalyse op grote ()projecten uit te voeren. De RISMAN quick-scan voor en is een
Nadere informatieOnderdeel Risico Kans op risico Maatregelen Schade worst case Kans x schade Conclusie risico
Bijlage b: : risicoanalyse r nieuwbouw MFA/BHS Bij de raadsbehandeling van de informatie omtrent de mogelijkheden om het MFA/BHS nieuw te bouwen heeft de raad gevraagd om een risicoanalyse op de beoogde
Nadere informatie3 e ARTIKEL RISICOMANAGEMENT HET RISICOPROFIEL; EEN METHODE OM RISICO'S TE KENNEN OP ESSENTIËLE MOMENTEN IN HET BOUWPROCES
3 e ARTIKEL RISICOMANAGEMENT HET RISICOPROFIEL; EEN METHODE OM RISICO'S TE KENNEN OP ESSENTIËLE MOMENTEN IN HET BOUWPROCES 1 Onvermoede tegen- (of mee)vallers In de dagelijkse bouwpraktijk komt het voor
Nadere informatieKernenergie. Van uitstel komt afstel
23 Kernenergie. Van uitstel komt afstel Bart Leurs, Lenny Vulperhorst De business case van Borssele II staat ter discussie. De bouw van een tweede kerncentrale in Zeeland wordt uitgesteld. Komt van uitstel
Nadere informatieWaarde versus Prijs De Golfbaan Case. Han Dieperink register valuator
Waarde versus Prijs De Golfbaan Case Han Dieperink register valuator Drie manieren om prijs te bepalen Gelijkwaardig vraag & aanbod Dominante vrager of bieder Fairness Drie manieren om waarde te bepalen
Nadere informatieAdvies Auditcommissie m.b.t. financiële risico's KVL-project. Versie 3.0 d.d. 10-9-2013
Advies Auditcommissie m.b.t. financiële risico's KVL-project. Versie 3.0 d.d. 10-9-2013 1. Inleiding. Op verzoek van de Raad van de gemeente Oisterwijk heeft de Auditcommissie zich gebogen over de financiële
Nadere informatieSTARTPAKKET RURAAL ERFGOED
STARTPAKKET RURAAL ERFGOED CHECKLIST Startpakket Ruraal Erfgoed komt tot stand onder auspiciën van Innovatieplatform Duurzame Meierij met een financiële bijdrage van Belvedere, EU (Leader+) en IDM. Projectontwikkeling:
Nadere informatie'DE ZWAAN' vof. Inhoud. 01 Bouwmanagement. 02 Initiatieffase bij het kopen van een gebouw. 03 Initiatieffase bij bestaande bouw
0 T Inhoud 01 ouwmanagement 02 Initiatieffase bij het kopen van een gebouw. 03 Initiatieffase bij bestaande bouw 04 Initiatieffase bij nieuwbouw 05 Schetsfase bij verbouwing of nieuwbouw 06 Voorontwerp
Nadere informatieLeidraad Flora- en faunawet
Leidraad Flora- en faunawet 2013-2018 Inleiding De Flora- en faunawet is de nationale uitwerking van Europese regelgeving aangaande soortbescherming. Het betreft in hoofdzaak de Habitatrichtlijn en Vogelrichtlijn.
Nadere informatieMKBA Windenergie binnen de 12-mijlszone
MKBA Windenergie binnen de 12-mijlszone Den Haag, 3 november 2014 Niels Hoefsloot Ruben Abma Inhoud presentatie 1. Onderzoeksmethode en uitgangspunten 2. Directe effecten 3. Indirecte/externe effecten
Nadere informatieBenodigde capaciteit, middelen, faciliteiten en infrastructuur
Elementen van een businessplan De toegevoegde waarde en doelstellingen Doelgroepen en waarde proposities Aanbod van producten en diensten Risicoanalyse en Concurrentie Speelveld / Ecosysteem Business model
Nadere informatieProjectplan Slikken van Flakkee Ontwerpfase quick wins 28-5-2014 Projectnummer: 16508
Projectplan Slikken van Flakkee Ontwerpfase quick wins 28-5-2014 Projectnummer: 16508 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Overzicht van het Plangebied... 3 3 Ambitie... 3 4 Scope... 4 5 De opgave... 4 6 Fasering...
Nadere informatieRJ-Uiting 2014-3: ontwerp-richtlijn 400 Jaarverslag
RJ-Uiting 2014-3: ontwerp-richtlijn 400 Jaarverslag Ten geleide In de jaareditie 2013 van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving is hoofdstuk 400 Jaarverslag opgenomen met geringe aanpassingen in de
Nadere informatieEXTRA RENDEMENTSEIS BIJ DE WAARDERING VAN MIDDELGROTE ONDERNEMINGEN
!"# $ %&'()()*+$ %&'()(,-. /,-- ) EXTRA RENDEMENTSEIS BIJ DE WAARDERING VAN MIDDELGROTE ONDERNEMINGEN Over het algemeen worden kleinere ondernemingen relatief lager gewaardeerd dan grotere ondernemingen
Nadere informatieZeetoegang IJmond. Rijkswaterstaat Noord-Holland. Beter Benutten Brabant. Programmateam Beter Benutten Brabant. Oktober 2012 - heden
Zeetoegang IJmond Vormgeving en aansturing van risicomanagement ter voorbereiding op aanbesteding en realisatie van nieuwe zeesluis bij IJmuiden in een DBFM-contract, met toepassing van parallelle procedures
Nadere informatieBijlage 4. Stresstest. Kadernota mei Kadernota 2018 Bijlage 4: Stresstest 1
Bijlage 4 Stresstest Kadernota 2018 10 mei 2017 Kadernota 2018 Bijlage 4: Stresstest 1 1. Aanleiding 3. Uitwerking stappen stresstest Op verzoek van Provinciale Staten wordt sinds 2013 jaarlijks een stresstest
Nadere informatieNieuw pensioencontract. DIRK BROEDERS, Toezichtstrategie Seminar voor vermogensbeheerders, 27 juni 2012
Nieuw pensioencontract DIRK BROEDERS, Toezichtstrategie Seminar voor vermogensbeheerders, 27 juni 2012 Kernpunten 1. Eén ftk met twee soorten contracten (nominale contract en reële contract) 2. Contracten
Nadere informatieBouwproces volgens de visie van Veelzijdigbouw
2011 Bouwproces volgens de visie van Veelzijdigbouw Veelzijdigbouw Walnootstraat 26 2461 DV Ter Aar Telefoon 06-43822608 Fax 0847-593939 info@veelzijdigbouw.nl www.veelzijdigbouw.nl Het bouwproces volgens
Nadere informatieInhoudsopgave. Bijlagen 121 Literatuur 144
Inhoudsopgave 5 Voorwoord 7 Ten geleide 9 1 Inleiding 11 2 De risicoanalyse 25 3 Uitvoeren van de risicoanalyse 65 4 Risicomanagement 77 5 Uitvoeren van risicomanagement 85 6 Implementatie van risicomanagement
Nadere informatieVERSLAG WORKSHOP KETENPROJECT LUIERS 26 november 2014
VERSLAG WORKSHOP KETENPROJECT LUIERS 26 november 2014 1. DOEL VAN DE WORKSHOP Aan de hand van enkele presentaties gaan Eric de Baedts, Marc Pruijn en Geert Cuperus in op de achtergrond van het ketenproject
Nadere informatieNotitie weerstandsvermogen gemeente Ten Boer
Notitie weerstandsvermogen gemeente Ten Boer 1. Inleiding In 2008 heeft Aniek Geerts, student Master of Business Administration met begeleiding vanuit de Rijksuniversiteit Groningen door de heer B.J.W.Pennink
Nadere informatieINLEIDING GEORISICOSCAN 2.0 VOOR TE TOETSEN PROJECTEN
INLEIDING GEORISICOSCAN 2.0 VOOR TE TOETSEN PROJECTEN Wat is de GeoRisicoScan (GRS) 2.0? De GRS 2.0 is een instrument om de kwaliteit van de toepassing van GeoRM in een project te toetsen. Wat is het doel
Nadere informatieConvenant gezamenlijk werken aan de stedelijke ontwikkeling van Heerlen
Convenant gezamenlijk werken aan de stedelijke ontwikkeling van Heerlen In het provinciale coalitieakkoord 2015-2019 is aangegeven dat de provincie de economische en sociale structuur binnen de provincie
Nadere informatieONTWIKKEL EEN GEZAMENLIJKE VISIE OP HET DUURZAAM BODEMGEBRUIK. Bijeenkomst XXX dag-maand-jaar, Locatie
ONTWIKKEL EEN GEZAMENLIJKE VISIE OP HET DUURZAAM BODEMGEBRUIK Bijeenkomst XXX dag-maand-jaar, Locatie OPZET VAN DE PRESENTATIE Bodemvisie Waarom? Doel Middel Ingrediënten SPRONG Wie, wat, waarom? Het proces
Nadere informatieCopyright SBR, Rotterdam
Rapporteurs: ir. H.M. Vermande en ir. M.G.Spalburg, PRe Bouwcentrum B.V., Bodegraven Vormgeving: Full House, Rotterdam Fotografie: Jan Zweerts, Den Haag Druk: Drukkerij van Tilburg BV, Waddinxveen Risicomanagement
Nadere informatieOpenbaar Lichaam Park Lingezegen. Begroting 2019
Openbaar Lichaam Park Lingezegen Begroting 2019 09 februari 2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Algemeen... 4 3. Begroting... 5 4. Toelichting bij de begroting... 7 LASTEN... 7 BATEN... 9 DEKKINGSSTAAT
Nadere informatieHET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN
HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN Janssen REM Consulting INTRODUCTIE EN KENNISMAKING ONS AANBOD Uitvoeren van Levensduur analyses Het bieden van softwareoplossingen
Nadere informatieDoen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd
Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd Wie, wat en hoe Eric Lopes Cardozo & Rik Jan van Hulst sturen naar succes Doel Delen van inzichten voor praktisch operationeel risico management
Nadere informatieEigen initiatief Duurzame bereikbaarheid Flower Mainport Aalsmeer
Plantijnweg 32, 4104 BB Culemborg / Postbus 141, 4100 AC Culemborg Telefoon (0345) 47 17 17 / Fax (0345) 47 17 59 / www.multiconsultbv.nl info@multiconsultbv.nl Eigen initiatief Duurzame bereikbaarheid
Nadere informatieHet wettelijk kader van het investeringsstatuut is verankerd in het BBSH artikel 11 lid 1 en 2.
Inleiding Met ingang van 1 juli 2011 is de nieuwe Governancecode voor woningcorporaties van kracht. In de nieuwe code is opgenomen dat iedere corporatie een toetsingskader dient op te stellen voor de investeringen
Nadere informatieInnovatie in de samenwerking
Innovatie in de samenwerking Bijeenkomst vereniging Stadswerk regio Noord, NLingenieursNL Noord en Platform Infra Noord van Bouewend Nederland 14 februari 2017 Managen van risico s 1. Project in vogelvlucht
Nadere informatieAdviespunt 4: Breng in kaart op welke onderdelen kennis en expertise tekort zou kunnen schieten en maak een plan hoe hiermee om te gaan.
Bijlage: Aanbevelingen uit second opinion rapportage Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (NAR) op proces en systematiek risicomanagement CvE/Atalanta Adviespunt 1 : Benoem een bestuurlijk verantwoordelijk
Nadere informatie