Begrijpend en studerend lezen. Groep 4. Proeflessen Basisboek 4 - Blok 2

Transcriptie

1 Begrijpend en studerend lezen Groep 4 Proeflessen Basisboek 4 - Blok

2

3 Inhoudsopgave Inleiding Basisboek 4 blok 2 (pagina s 26 t/m 45) Woordenlijst (uit Basisboek 4) (pagina 70) Uitleg van de pictogrammen (uit Basisboek 4) (pagina 79)

4 Inleiding Beste leerkracht, Maak kennis met Overal tekst!, onze nieuwe methode voor begrijpend en studerend lezen! In deze map treft u proeflessen aan uit deze methode. Het betreft alle lessen uit blok 2 van groep 4. Hiermee kunt u meteen aan de slag en krijgt u een representatief beeld van Overal tekst! De proeflessen bestaan uit lessen uit het leerlingmateriaal. U kunt deze lessen voor uw leerlingen kopiëren. Voor het bijbehorende leerkrachtmateriaal (Handleiding, Groepsmap, Kopieerbladen) verwijzen wij u graag naar de zichtzending Overal tekst! Wilt u na het doornemen van deze proeflessen meer informatie over Overal tekst!, neemt u dan contact met ons op. Wij helpen u graag met het maken van een goede keuze. Kijk voor meer informatie ook op Met vriendelijke groet, ThiemeMeulenhoff Team Basisonderwijs T I E info.bao@thiememeulenhoff.nl

5 Bladzijde 26 Leesmanier Herken waar het woord naar verwijst Blok Zie de volgorde in de tijd Zie het probleem en de oplossing 38 Zie de overeenkomst en het verschil 42 De leesmanieren samen!

6 Blok 2 basisles 1 Herken waar het woord naar verwijst Wat leer je? Je leert wat verwijswoorden zijn en waar ze naar verwijzen. Ik ga mijn tanden poetsen. Mo, wat wil jij op jouw boterham? Verwijswoorden In dit verhaaltje staat heel vaak Mo. Dat leest niet fijn. Mo is een jongen. In plaats van Mo kun je ook hij zeggen. De moeder van Mo is zij. De woorden hij en zij zijn verwijswoorden. Ook zijn is een verwijswoord. Kijk maar. Verwijswoorden zijn korte woorden. Een verwijswoord wijst naar een ander woord. Of naar een groepje woorden. In een tekst staan verwijswoorden. Kijk maar. Mo is vroeg wakker. Mo springt uit bed. Mo loopt naar de badkamer en poetst zijn tanden. De moeder van Mo smeert een boterham. De moeder van Mo vraagt wat Mo op zijn brood wil. Mo is vroeg wakker. Hij springt uit bed. Hij loopt naar de badkamer en poetst zijn tanden. De moeder van Mo smeert een boterham. Zij vraagt wat hij op zijn brood wil. verwijswoorden ik mijn (van) mij jij/je jouw (van) jou hij/zij/het zijn/haar (van) hem/haar wij/we ons/onze (van) ons jullie/je jullie/je (van) jullie zij/ze hun (van) hen/hun 26

7 Samen oefenen In dit gedicht staan verwijswoorden. Waar verwijzen ze naar? De wind de wilde wind waait door de lucht blaadjes op de vlucht maar vliegers blijven staan waar waait de wind naartoe waar komt de wind vandaan waait hij in het wilde weg wie blaast hem uit wie blaast hem aan als de wind gaat liggen is er niemand die hem hoort is er niemand die hem vindt waar op de wereld woont de wind Bron: Hans & Monique Hagen, Van mij en van jou. 27

8 Blok 2 basisles 1 Bekijk de tekst. Maak de opdrachten. Schrijf de antwoorden in je schrift Nu jij! De markt Niels, loop nou eens door! Niels kijkt naar zijn moeder. Ze zijn op de markt. Niels is op zoek naar monsters. Hij heeft een grote verzameling. Die staat op zijn kamer. Mam draait zich om. Schiet nou eens op! roept ze. Ik moet nog meer doen vandaag. Maar Niels blijft staan. Op de grond ligt allemaal oude troep. Zou er ook een monster tussen liggen? Naar: Harmen van Straaten, Het monster. 28

9 Dit zijn de opdrachten. 1 Bekijk het verhaal. a Raad eens: hoeveel verwijswoorden staan er in de tekst? Kies uit: 1 of 2 verwijswoorden 3 of 4 verwijswoorden meer dan 5 verwijswoorden. b Klaar? Lees nu het verhaal. Tel de verwijswoorden. Hoeveel tel je er? 2 Lees regel 2: Niels kijkt naar zijn moeder. Waarnaar verwijst het woord zijn? 3 Lees regel 3 en regel 8. a Wie zijn ze in regel 3? b Wie is ze in regel 8? 4 Wie is ik in regel 9? 5 In de tekst staat: Niels is op zoek naar monsters. Hij heeft een grote verzameling. Die staat op zijn kamer. a Schrijf de zinnen over in je schrift. Sla steeds een regel over. b Zet een streep onder de verwijswoorden. c Laat met een pijl zien waar het woord naar verwijst. 29

10 Blok 2 basisles 2 Zie de volgorde in de tijd Wat leer je? Je leert over de volgorde waarin iets gebeurt. In een verhaal gebeurt veel. Maar niet alles gebeurt tegelijk! Wat gebeurt eerst? Wat daarna? En wat aan het eind? Dat heet: de volgorde. In een verhaal wordt vaak iets verteld in een vaste volgorde. Als alles door elkaar staat, snap je het verhaal niet meer. In een tekst staan vaak woorden voor de volgorde. Eerst, daarna en dan zijn zulke woorden. Ook een doetekst heeft meestal een volgorde. Eerst maak ik het beslag. Daarna bak ik ze in de koekenpan. Dan eet ik... eh... ze op!

11 Samen oefenen Deze tekst heeft een volgorde. Wat gaat mama eerst doen? Wat daarna? En wat dan? Lieve Jet, Ik ben niet thuis. Eerst ga ik naar oma. Ik help oma met het huis schoonmaken. De badkamer moet schoon. En de keuken, en de slaapkamer, en de woonkamer Oei, dat wordt veel werk. Daarna ga ik samen met oma naar de winkel. Boodschappen doen bij de supermarkt. Naar de groenteboer, naar de bakker en naar de slager. Dan gaan we naar de dokter. Misschien heeft oma nog een pilletje nodig. Of een vies drankje. Om vijf uur ben ik thuis. Liefs en een dikke kus, mama 31

12 Blok 2 basisles 2 Nu jij! Bekijk de tekst. Maak de opdrachten. Schrijf de antwoorden in je schrift. Rol ze op! Dit heb je nodig: flensjes Kies uit deze dingen om te vullen: kaas, plakjes worst, mais uit een blikje, tomaat, paprika, roerei, bosui, sla, dipsaus 1 Snijd de groenten in stukjes. het flensje 2 Beleg het flensje met kaas of worst. Vul het flensje naar je eigen smaak. 3 Sla het flensje een stukje om. Rol het dan heel strak op. de folie 4 Snijd het flensje schuin door. Verpak het in folie. Lekker om mee te nemen voor tussendoor! Naar: Annemarie Bon, Kook het jaar rond, zelf lezen + zelf koken. 32

13 Dit zijn de opdrachten. 1 Bekijk de tekst nog eens. a Heeft deze tekst een volgorde? b Zo ja, waaraan zie je dat? 2 Lees de tekst. a In welke zin zou je het woord eerst kunnen zetten? b In welke zin past het woord daarna? c Kun je dan nog ergens kwijt? 3 Teken een strip van de tekst. Teken de plaatjes in de goede volgorde. 4 Als je eten meeneemt, wil je dat het koel blijft in je tas. De schrijver geeft een tip daarvoor. Maar de volgorde van de tekst is niet goed. Schrijf de goede volgorde op. Gebruik de nummers. Tip 1 Leg de fles in de vriezer. 2 Het eten in je tas blijft zo ook koel. 3 Vul een fles met sap. 4 Wacht een paar uur. 5 Neem de fles in je tas met eten mee. 6 Het sap ontdooit vanzelf. 33

14 Blok 2 basisles 3 Zie het probleem en de oplossing Probleem en oplossing Wat leer je? Je leert wat een probleem en een oplossing is. probleem = wat niet goed is oplossing = waardoor het goed komt Poeh... probleem. Ik heb het warm! Een verhaal gaat vaak over een probleem. Soms lees je in het verhaal ook over de oplossing. probleem Oma Bep is eenzaam. Rond de school ligt veel afval. Poekie, de poes van Job, is weggelopen. oplossing De kinderen uit de buurt gaan bij haar langs. Groep 4 gaat opruimen. Job belt het asiel. Daar is Poekie gebracht. Oplossing! Lekker koel! In een tekst lees je soms woorden voor probleem en oplossing. probleem nare toestand Wat is er aan de hand? oplossing goed idee Wat kunnen we eraan doen? 34

15 Samen oefenen In deze teksten lees je over een probleem en een oplossing. Wat is het probleem? Wat is de oplossing? Een snurkend paard In Engeland kan iedereen weer lekker slapen. Weet je hoe dat komt? Er was een paard, Bruintje. Het dier kreeg last van een verstopte neus. Hij snurkte zo hard, dat het twee weilanden verder te horen was! Het kwam doordat er heel veel snot in zijn neus zat. Een dierenarts heeft het snot weggehaald. Nu is het weer heerlijk stil in Engeland. Naar: Minitijdschrift Greenpeace Kids. de pinguïn (spreek uit: ping-win) Schoenen voor de pinguïn In een opvanghuis in Nieuw-Zeeland leven pinguïns. Ze lopen er wel gek bij. Aan elke voet hebben ze een schoentje! De pinguïns staan veel stil. Daar krijgen ze blaren van. De schoentjes helpen heel goed tegen de blaren. Naar: Minitijdschrift Greenpeace Kids. 35

16 Blok 2 basisles 3 Nu jij! Bekijk de tekst. Maak de opdrachten. Schrijf de antwoorden in je schrift. Het idee van meester Jeroen Onze juf is volgende week jarig, zegt Dik tegen Jan. Heb jij al een plan? Jan kijkt Dik verbaasd aan. Dat is waar ook, zegt Jan. Daar hebben we nog niet aan gedacht. Jan kijkt heel ernstig. Hij denkt diep na. Ik weet zo gauw niks, zegt hij dan, maar we kunnen het aan meester Jeroen vragen. De meester heeft vast wel een goed idee. Dat lijkt Dik een prima plan. Hij zegt: Ga jij maar vast naar de meester. Ik bespreek het eerst nog even met Pim en Ger. En de rest van de groep. Oké, zegt Jan. Mij best. Naar: Kees de Baar, Juf is jarig. 36

17 Dit zijn de opdrachten. 1 Lees de tekst. Wat is het probleem van Dik? 2 Welke oplossing bedenkt Jan? 3 Welke oplossing bedenkt Dik? 4 Heb jij een goed idee voor een feest voor juf? Schrijf op wat jouw idee is. 5 Lees de mop hieronder. Wat is het probleem? Lees je ook een oplossing? Mop Een oud vrouwtje zit te vissen bij de sloot. Een man vraagt wat zij doet. Ik probeer mijn toffee op te vissen. Die is in het water gevallen, zegt het vrouwtje. U mag van mij wel een nieuwe hebben, zegt de man. Dat is aardig van u, antwoordt het vrouwtje, maar het probleem is dat mijn kunstgebit nog aan die toffee vast zit. 37

18 Blok 2 basisles 4 Wat leer je? Je leert wat een overeenkomst en een verschil is. Zie de overeenkomst en het verschil Overeenkomst en verschil overeenkomst = wat hetzelfde is verschil = wat anders is 38 Wat zijn de overeenkomsten? Wat zijn de verschillen? In een tekst komt dit ook voor. Voorbeeld Joeri en Mara hebben allebei rood haar. Maar Joeri heeft krullen en Mara niet. Overeenkomst: rood haar. Verschil: wel en geen krullen.

19 Samen oefenen Lees de tekst. Zie jij wat hetzelfde is? En wat anders is? Weet jij dus wat de overeenkomst en het verschil is? Aangenaam! Mijn naam is haas. Oeps... konijn. Geen twee konijntjes zijn hetzelfde. Het ene is bruin, het andere is wit. Het ene heeft vlekjes, het andere krulletjes. Het ene heeft hangoren, het andere mini-oortjes... Er zijn zelfs konijnen met rode ogen. Alle konijnen zijn anders, maar één ding hebben ze allemaal: een witte staart. In het donker is het net een achterlicht. Naar: Monique Hoeksma, Alles over mijn knabbelende konijn. 39

20 Blok 2 Bekijk de teksten. Maak de opdrachten. Schrijf de antwoorden in je schrift. 40 basisles 4 Nu jij! Lapje Hoi Tom! Ik mocht een poesje uitzoeken. Ik stuur je snel een foto. Ik kon heel moeilijk kiezen. Ik vond alle poezen heel erg lief. En ze hebben allemaal een heerlijk zacht velletje. Toch verschillen ze ook van elkaar. De witte poezen met zwarte oortjes zijn allebei heel rustig. De grijze kat trouwens ook: die slaapt de hele dag. Maar de gevlekte kat is speels en druk. En dat vond ik zo leuk! Dus die heb ik genomen. Ik heb hem Lapje genoemd. Tot snel! Groetjes, Heleen Verhuisd Alles is anders. Een grote stad. Een andere straat. Een nieuwe school. Een vreemd huis. Met een grote deur. Mijn kamer heeft een rare geur. Niet van mij. Alles is anders. En toch. Is iets hetzelfde. En dat is dat ik ik nog ben. En dat ook blijf.

21 Dit zijn de opdrachten. 1 Lees het briefje van Heleen. Wat vindt zij van alle poezen? Schrijf over en maak af. Overeenkomsten: heel erg lief en 2 Wat vindt Heleen van drie poezen? Schrijf over en maak af. Overeenkomst: heel 3 Heleen zoekt een poes uit die anders is. Wat is er anders aan Lapje? Schrijf over en maak af. Verschil: alleen Lapje is 4 Lees het gedicht Verhuisd. Er is veel anders, maar wat is nog hetzelfde? 5 Maak een tekening bij het gedicht Verhuisd. Teken wat anders is. 41

22 Blok 2 basisles 5 Wat leer je? Je leert hoe je de leesmanieren samen in een tekst kunt gebruiken. De leesmanieren samen! Herken de tekst Verken de tekst Gebruik wat je al weet Onderzoek de tekst Blok 1 Herken waar het woord naar verwijst Zie de volgorde in de tijd Zie het probleem en de oplossing Zie de overeenkomst en het verschil Blok 2 Blok 3 Deze leesmanieren leer je later! 42

23 Samen kijken Kun jij de leesmanieren uit blok 2 gebruiken? Zie de overeenkomst en het verschil Herken waar het woord naar verwijst Zie het probleem en de oplossing Zie de volgorde in de tijd Plobleem Buurman Bas ligt in bed. Hij ziet er heel anders uit dan gisteren. Hij heeft een rode neus. Die steekt boven de dekens uit. En hij heeft zijn bril niet op. Pfffffschngggr. Steeds snuit hij zijn neus. En hij hoest. Uch-uch-uch. Buurman Bas woont alleen. Ik heb een plobleem, zegt hij tegen mij. Mijn neus zit dicht. Om betel te worden, moet ik in bed blijven. Maal de hond moet uit. En hij moet ook nog eten. Ik kijk naar Tim, de hond van Bas. Hij zit voor de deur. Geen plobleem, hoor! zeg ik. Eerst laat ik de hond uit. Daalna geef ik hem te eten. Ik doe de deur open. Tim springt naar buiten. Blaaf zijn! roept Bas Tim na. 43

24 Blok 2 basisles 5 Nu jij! Bekijk de tekst. Maak de opdrachten. Schrijf de antwoorden in je schrift. afkoelen de volwassene Ruzie Ruzie begint ermee dat je het niet eens bent met elkaar. Het wordt ruzie als je gaat schelden, schreeuwen of vechten. Als je ruzie hebt, ben je boos. Maar je kunt je ook verdrietig of alleen voelen. Om een ruzie goed te maken, moet je het soms uitpraten. Maar als je erg boos bent, moet je eerst afkoelen voordat je de ruzie gaat uitpraten. Een oplossing waar je allebei tevreden mee bent, is een eerlijke oplossing. Volwassenen maken ook wel eens ruzie. Soms moet er een rechter bij komen. Hij zegt wie er gelijk heeft. Naar: Jakob van Sonderen, Ruzie.

25 Dit zijn de opdrachten. Leesmanier Zie het probleem en de oplossing Leesmanier Zie de volgorde in de tijd Leesmanier Herken waar het woord naar verwijst Leesmanier Zie de overeenkomst en het verschil 1 Over welk probleem gaat deze tekst? Schrijf het op. 2 Lees Maar als... gaat uitpraten. (regel 9-11) Wat is de goede volgorde? Schrijf de goede letter op. a eerst uitpraten, dan afkoelen b eerst afkoelen, dan uitpraten 3 Lees Volwassenen maken... gelijk heeft. (regel 14-16) Naar welk woord verwijst hij? Schrijf de goede letter op. a volwassenen b ruzie c rechter 4 Lees Volwassen maken... gelijk heeft. (regel 14-16) nog eens. Kinderen maken ruzie. Volwassenen ook. Wat is het verschil? Schrijf over en maak af. Bij volwassenen moet er soms 5 Heb jij wel eens ruzie? Hoe zou jij nu een ruzie oplossen? 45

26 Woordenlijst (uit Basisboek 4)

27 Woordenlijst Blok 1 Blok 2 Basisles 1 de dobber klutsen Basisles 2 de schutkleur Basisles 3 het voedsel het asiel Basisles 4 het vuur uit je sloffen lopen drijvend bolletje aan een vislijn iets goed door elkaar kloppen kleur die niet opvalt eten tehuis voor huisdieren zonder baasje heel goed je best doen Basisles 2 het flensje de folie Basisles 3 de pinguïn (spreek uit: ping-win) Basisles 5 afkoelen de volwassene kleine, dunne pannenkoek dun, doorzichtig spul om eten in te verpakken watervogel die rechtop loopt rustig worden, zorgen dat je niet meer boos bent grote mensen, ze zijn geen kind meer 70

28 Uitleg van de pictogrammen (uit Basisboek 4)

29 Uitleg van de pictogrammen = voor het lezen = tijdens het lezen = na het lezen = deze leesmanier kun je soms gebruiken = deze leesmanier kun je altijd gebruiken = dit doe je alleen = dit doe je samen 78