4 7 Paramedische onderzoekslijn 'Ouderen' KIJK OOK OP Resultaten praktijkonderzoek Psychosomatische Oefentherapie

Transcriptie

1 KWARTAALUITGAVE VAN HET NEDERLANDS PARAMEDISCH INSTITUUT KIJK OOK OP Paramedische onderzoekslijn 'Ouderen' Resultaten praktijkonderzoek Psychosomatische Oefentherapie Meer scholing in Noord-Nederland Ontwikkelingen op het gebied van Nekklachten: Neck Care Tool Kit, klinische predictieregels Weer uit de startblokken met de upgrade Master of Physical Therapy in Sports

2 Fysio4deel is een gratis netwerk voor ondernemende fysiotherapeuten. Het netwerk heeft op basis van schaalvoordeel interessante inkoopvoordelen kunnen afspreken voor alle aangesloten fysiotherapeuten. Fysio4deel is gratis en zonder verplichtingen Voordelen op het gebied van scholing, verzekeringen, kantoorartikelen, trainingsapparatuur en vele andere praktijkbenodigdheden. Financieel voordeel Betrouwbaarheid Exclusiviteit Gemak Wilt u weten welke voordelen Fysio4deel u kan bieden, kijk dan op W W W. F YS I O 4 D E E L. N L A A N G E S LOT E N L E V E R A N C I E R S : Webdesign & Video Sluit u nu aan bij Fysio4deel en maak direct gebruik van de vele schaalvoordelen.

3 Drs. Hans Hobbelen versterkt Onderzoek & Innovatie NPi Even voorstellen Paramedische onderzoekslijn 'Ouderen' Zijn hart ligt bij de geriatrie waarin hij zich heeft gespecialiseerd. Al meer dan 20 jaar is hij hierin als fysiotherapeut werkzaam, tot voor kort in de Vitalis Woon Zorg Groep Eindhoven. Hij is ook bewe gings wetenschapper en heeft dit voorjaar zijn pro - motie-onderzoek over paratonie bij demente ouderen afgerond. Sinds 1 sep tember jl. werkt hij als senior wetenschap pelijk onderzoeker / projectleider bij het NPi. Zijn op dracht is het ontwikkelen van de paramedische onderzoekslijn 'Ouderen'. Door zijn functie bij het NPi kan hij zijn praktijkervaring combineren met zijn weten - schappelijke ambities. Behalve bij het NPi werkt hij als docent aan de Master - opleiding 'Fysio thera pie in de Geriatrie' van de Hogeschool Utrecht. Hans Hobbelen (45) is gehuwd en heeft twee dochters. Voorbereiden op vergrijzing paramedische patiëntenpopulatie Met meer dan 20 jaar praktijkervaring als fysiotherapeut in een verpleeghuis kun je wel stellen dat mijn hart binnen de geriatrie ligt. Mijn expertise en netwerk op dat gebied was voor het NPi aanleiding om met mij in zee te gaan. Immers, de dubbele vergrijzing is in aantocht, dus ouderen hebben de toekomst. De gezondheidszorg en de maatschappij in bredere zin worden uitgedaagd om oplossingen te zoeken voor het vergrijzingsvraagstuk. Ook de patiënten - populatie van de paramedici zal vergrijzen. Om de zorg te optimaliseren is het van belang om een brug te slaan tussen wetenschap en praktijk. Wetenschapsloket Mijn eerste plannen zijn daarom gericht op het beter toegankelijk maken van weten - schappelijke evidentie voor de parame - dische praktijk en een verbinding te leggen tussen die praktijk en de wetenschap. Het blijkt immers erg lastig om uit de enorme berg beschikbare literatuur, die vaak ook nog in een andere taal geschreven is, de essentie voor de dagelijkse praktijkvoering te destilleren. Daarnaast is het ook zo dat veel wetenschappers niet goed op de hoogte zijn van wat er leeft in de praktijk en dan iets gaan onderzoeken wat geen verbinding heeft met de uitoefening van het paramedische vak. Om dit tweerich - tingen proces te faciliëren ga ik eraan werken, mogelijk in nauwe samenwerking met de verschillende beroepsverenigingen, een zogenaamd wetenschapsloket te ontwikkelen (in eerste instantie met betrekking tot het thema 'geriatrie'). Hier kunnen paramedici terecht met hun praktijkvragen, die na gezamenlijke analyse moet leiden tot een up-to-date evidence based antwoord. Het NPi krijgt op basis van de gestelde vragen inzicht in wat er leeft binnen de verschillende werksettingen en kan hiermee onder zoeksvragen genereren en in gesprek treden met de verschillende onder zoek s instituten en universiteiten. Proefschrift Paratonie De verdediging van mijn proefschrift over paratonie bij demente ouderen staat gepland op 14 december 2010 in Maas - tricht. Paratonie is een verhoogde spier - spanning die bij dementie ontstaat en die vooral in de laatste fase van dementie de kwaliteit van leven ernstig aantast. Mijn promotie-onderzoek is ontstaan vanuit mijn eigen praktijkervaringen. Als fysiother apeut in het verpleeghuis werd ik betrokken bij de problemen die de verzorging ondervond bij het wassen en aankleden van demente patiënten. In mijn zoektocht naar de meest effectieve wijze om deze mensen te behandelen bleek dat er nog maar zeer weinig bekend was over dit fenomeen. Interventies die wel werden toegepast waren nog niet onderzocht op hun effecten. Prof.dr. Rob de Bie van de Universiteit Maastricht stimuleerde mij om hier een promotie-onderzoek van te maken en de Vitalis WoonZorg Groep Eindhoven was bereid om hierin te investeren. ISSUE

4 RESULTATEN PRAKTIJKONDERZOEK PSYCHOSOMATISCHE OEFENTHERAPIE Minder medicijngebruik, minder arbeidsverzuim, minder klachten Meer grip op het eigen leven door het (h)erkennen van factoren die stress veroorzaken en daar beter mee om kunnen gaan, minder psychosomatische klachten, minder arbeids - verzuim, minder medicijn gebruik. In 14 praktijken oefen therapie zijn van 119 patiënten via een webbased registratiesysteem gegevens verzameld en geanalyseerd door het NPi. Ook drie maanden na afsluiten van de behandeling bleken de positieve effecten behouden. De vraag of psychosomatische oefentherapie aantoonbaar helpt is vaak gesteld en heeft nu een antwoord gekre gen via een door het NPi uitgevoerd pilot-onderzoek. Stress geeft niet alleen gejaagdheid in je hoofd, maar leidt vaak tot allerlei fysieke klachten en symptomen. Op basis van onderzoek worden diagnosen gesteld als spanningshoofdpijn, stressgerelateerde lagerugpijn, chronische pijnklachten, fibro - myalgie, overspanning/burn-out, hyper - ven tilatie bij angst- en paniekklachten. Deze problematiek vraagt om een andere bena dering dan bij patiënten met klachten die niets met stress te maken hebben. In een pilot-onderzoek zijn tot nu toe ge - gevens verkregen van 119 patiënten. Deze gege vens zijn aangeleverd door 14 psycho - so matisch werkende oefenthera peuten ver - spreid over Nederland. Van 119 patiënten zijn - met informed consent - geanonimi - seerde gegevens verkregen. Het onder - zoek is opgezet in nauwe samen werking tussen NPi, VvOCM en Platform PSOT. Pilot-onderzoek Om inzicht te verkrijgen in de kenmerken van de PSOT-patiëntengroep en in resul - taten van de behandeling is een patiënt - gericht onderzoek opgezet. Dit betrof een longitudinale klinische trial met herhaalde metingen met zes gevalideerde meet in - strumenten die de psychosomatisch oefen - therapeut standaard gebruikt. Dat zijn: de vierdimensionale klachtenlijst (4-DKL), SF36/RAND 36 (algemeen functioneren en gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven), VAS-klachten (ernst van de hoofdklacht), Meetlat Algemeen Functioneren (MAF; beoordeling door patiënt van zijn algemeen functioneren), de Maslach Burnout Inventory (MBI; symptomen van burn-out), de Nijmeegse Hyperventilatielijst (NHL; ernst hyperventilatiesymptomen). De MBI en NHL worden slechts afgenomen bij vermoeden van burn-out of hyper ven ti - latieproblemen. Kenmerken van de patiënten De gemiddelde leeftijd van de 119 patiënten is 40,6 jaar; 18,5% mannelijke en 81,5% vrouwelijke patiënten. De patiënten zijn als groep relatief hoog opgeleid: 38,7% van de patiënten heeft hoger beroepsonderwijs of wetenschappelijk onderwijs genoten; 37,8% heeft een MBO-opleiding. Het grootste deel van de patiënten (67,2%) heeft betaald werk en werkt gemiddeld 29 uur per week. De gezondheidsproblemen van de patiënten zijn geklasseerd onder stressgerelateerde klachten (48,7%), overspanning / surmenage en burn-out (26%) en angst- en paniek - klachten met hyperventilatie (24,4%). Bijna de helft van de patiënten (49,5%) gaf aan dat hun gezondheidsproblemen recidi - veerden of chronisch aanwezig waren. Interne en externe stressoren De psychosomatisch oefentherapeuten besteden in hun anamnese en patiënt - educatie uitgebreide aandacht aan de fac - toren die stress opwekken bij hun patiënten. Daarin zijn te onderscheiden externe stressoren: factoren van buitenaf, en interne stressoren: factoren die vanuit de patiënt zelf komen. De top-4 externe stressoren De top-4 van externe stressoren bij de patiënten zijn stressoren gerelateerd aan dagelijkse bezigheden als huishouden, arbeid, sport of opleiding (58,8%), 'gezins - omstandigheden' (37,0%: partner, kind e - ren), 'familieomstandigheden' (33,6%), en lichamelijke problemen (22,7%). Meer dan de helft van de patiënten (51,3%) gaf aan dat er naast de actuele stress oren, ernstige stressoren zijn uit het verleden die nog steeds opspelen. De top-3 interne stressoren Interne stressoren zijn geklasseerd naar cognities, emoties en gedrag. De top-3 van disfunctionele cognities: 'moetisme': het gevoel van alles moeten doen, klaar moeten hebben (53,8%), een negatief zelfbeeld (40,3%); onjuiste, herstelbelemmerende opvattingen over de ervaren gezondheids - problemen (27,7%). De top-3 van disfun c - tionele emoties: ingehouden emoties als faalangst, boosheid (52,9%), een overmatig verantwoordelijkheids gevoel (47,9 %) en weinig zelfvertrouwen (35,3%). De top-3 van disfunctioneel gedrag: te weinig assertiviteit (57,1%), zichzelf forceren of roofbouw plegen op zichzelf (51,3%) en perfectionisme (50,4%). Behandeling Therapeutisch lichaamswerk (93,3%) werd het meest frequent toegepast, gevolgd door Cognitieve gedragstherapie (92,4%), Psycho-educatie (81,5%) en Taakgerichte hulpverlening (77,3%). Alle patiënten kre gen combinaties van behandelvormen. Gemiddeld was er sprake van 10,2 behan delzittingen. Situatie bij afsluiten van de therapie en drie maanden later Bij het afsluiten van de therapie en ook drie maanden daarna was de gezond heids - toestand van de patiënten als volgt: de scores op alle gebruikte meet instru - menten bleken significant te zijn verbe terd, het merendeel ook met een klinisch relevant verschil van 30%; bij het afsluiten van de behandeling gaf 90,8% van de patiënten aan dat de gezond heidsproblemen sterk zijn verbeterd. En nog mooier: bij de meting drie maanden na het afsluiten van de behandeling gaf 81,5% aan dat de gezondheid nog verder was verbeterd; 19 patiënten rapporteren geen verander ing en één patiënt is van mening 4 ISSUE

5 DRS. LONNEKE VAN BERKEL projectmedewerker NPi dat de klachten licht verslechterd zijn; het arbeidsverzuim bleek significant te zijn afgenomen zowel wat betreft het aantal mensen met verzuim als het gemiddelde aantal verzuimde uren per week. De patiënten gingen weer (meer) aan het werk in de loop van de behan de - ling en ook na afloop van de behandeling daalde het arbeidsverzuim; eenzelfde beeld van verbetering is te zien in afname van het medicijngebruik voor de stressgerelateerde klachten. Oefentherapeut of psycholoog De psycholoog beschikt over specifieke competenties zoals het stellen van psycho - logische diagnosen, het uitvoeren van DR. DORINE VAN RAVENSBERG programmaleider Kwaliteit & Doelmatigheid NPi speci fieke psychologische tests en andere diagnostiek, en het voorschrijven of aan - bevelen van medicatie. Bij behandeling van de patiënt en bij de inventarisatie van de problematiek volgt de psycholoog uit de aard van zijn competenties een psycho - logische benadering. De ingang van de probleeminventarisatie door de psychosomatisch oefentherapeut is in eerste instantie voor een groot deel vanuit het lichamelijk / bewegend functio - neren en de problemen die de patiënt daarin ervaart. De oefentherapeut gaat daarnaast uitgebreid in op de stressoren die ten grondslag zouden kunnen liggen aan de klachten. Door deze 'eerste' bena - dering vanuit het lichamelijk / bewegend functioneren als aangrijpingspunt zal een behandeling door PSOT door een deel van de patiënten meer geaccepteerd worden en meer aanspreken dan een behandeling door bijvoorbeeld psycholoog of GGZ. Bovendien blijkt de PSOT de minder com - plexe patiënten vanuit de in de literatuur onderscheiden diagnosegroepen te behan - delen, hetgeen wordt bewerkstelligd door het hanteren van de 'beslisboom voor indicaties PSOT'. Expertise van PSOT De expliciete aandacht die de therapeuten geven aan de interne en externe stress - oren in de anamnese en in het behandel - proces vereist een patiënt die in staat is om zijn eigen situatie en gevoelens goed te analyseren en te reflecteren op gebeurte - nissen en zijn of haar reactie daarop. De therapeuten moeten goed zijn opgeleid in het hanteren van de meetinstrumenten en in de behandelvormen. Dit onderzoek waarin de patiëntkarakteristieken, de behandelvormen en de resultaten zijn beschreven vormt het fundament voor verder onderzoek. PSYCHOSOMATISCHE OEFENTHERAPIE De psychosomatisch oefentherapeut (PSOT) richt zich op het opsporen, bewerken en neutraliseren van psychosociale oorzaken achter stressgerelateerde (lichamelijke) klachten, met als doel de klachten te verminderen en de patiënt te leren omgaan met stressvolle gebeurtenissen. De PSOT volgt daarin de verschillende stappen van het methodisch handelen waarin het klinisch redeneren een belangrijke plaats inneemt. Het identificeren van externe, omgevings- en werkgerichte stressoren en van interne stressoren - zoals disfunctionele opvat tingen/cognities, emoties en gedrag van de patiënt - is essentieel voor diagnose en be handeling, naast het 'normale' onderzoek naar de lichamelijke aspecten van de klachten. Voor de indicatiestelling volgt de oefentherapeut de 'beslisboom PSOT', waarbij de uitkomsten van een specifieke set van diagnostische en evaluatieve meetinstrumenten leidend zijn. De PSOT-diagnose vormt de basis voor het behandelplan, waarin de doelen samen met de patiënt worden geformuleerd. Enny Versteeg, Platform PSOT, stuwende kracht achter de PSOT De psychosomatisch oefentherapeut hanteert een viertal meervoudige interventies: I Therapeutisch lichaamswerk met onder andere Ontspanningstherapie, Ademtherapie en vaak ook Mindfulness Based Stress Reduction. II Psycho-educatie zoals het geven van informatie en voorlichting over het ontstaan van stress en de samenhang tussen emoties, stress en klachten en het adviseren en begeleiden van de patiënt in het omgaan met problemen, emoties en klachten en het verdelen van de energie over de dagelijkse taken. III Cognitieve gedragstherapie met technieken zoals cognitieve herstructurering en re-labelling, herconditionering en assertiviteitstraining. IV Taakgerichte hulpverlening: het stellen van doelen en taken, geven van opdrachten en het opstellen van stappenplannen die de patiënt moet uitvoeren ter oefening in het effectief leren omgaan met problemen. ISSUE

6 Nieuwe cursusdag MARLEEN BURUMA fysiotherapeut/cursusleider/ cursuscoördinator NPi Masterclass Cardiale anatomie Op vrijdag 11 maart 2011 zal er een nieuwe masterclass worden aangeboden door het NPi. Deze masterclass, specifiek bedoeld voor de ervaren (poli) klinische hartrevalidatie-fysiotherapeut, betreft een dag in de snijzaal van het Erasmus MC in Rotterdam waar uitgebreid wordt stilgestaan bij de bouw en functie van het hart. Tijdens deze masterclass zullen theoretische inleidingen worden gevolgd door demonstraties en snijzaalpractica. De cursusleider zal ingaan op de samenhang tussen structuur en functie van het hart en de ver - schillende adaptaties van het hart die plaatsvinden na bijvoor - beeld een myocardinfarct of bij hartfalen. De praktijk zal bestaan uit bege - leide dis sectie van schapen - harten en het bestude ren van pathologische hartpreparaten, waardoor de deelnemer een driedimensionaal beeld krijgt. Tevens kan men zien welke proporties hart schade en hartfalen kunnen aannemen. Er wordt een vertaalslag gemaakt van kennis over de anatomie, pathologie en morfo - logie van het hart naar het praktisch handelen van de hartrevalidatie-fysiotherapeut bij het trainen en inspannen van hartpatiënten tijdens reva - lidatie. Een interessante dag waarbij het hart eens letterlijk onder handen wordt genomen! Doel en doelgroep Deze masterclass is alleen toe - gankelijk voor fysiothera peuten die de cursus Hart revalidatie (voor tweedelijns fysio thera - peuten) hebben gevolgd. Na deze masterclass heeft de deelnemer inzicht verkregen in de relatie tussen fysiologische veranderingen en morfologische adaptaties van het hart en heeft hij een duidelijker driedimen - sio naal beeld gekregen van het hart. Hij kan de verkregen in - zichten toepassen bij het op - stellen van het behandelplan in het kader van de hartreva li datie. Nadere informatie Voor nadere informatie en het inschrijfformulier zie de NPi-Cursuskalender op COLOFON ISSUE is de gratis kwartaal uitgave van het Nederlands Paramedisch Instituut en verschijnt in februari, mei, augustus en november in een oplage van ruim exemplaren. Issue is ook volledig op internet te vinden onder Issue Online op Redactie H.E. Askes H.W.A. Wams E. Wieberdink Vormgeving Idem Dito, Kampen Advertenties H.E. Askes E askes@paramedisch.org ISSN Neder lands Paramedisch Instituut Contact Postbus BD Amersfoort T (033) F (033) I E info@paramedisch.org twitter.com/paramedisch 6 ISSUE

7 Meer scholing in Noord-Nederland Regionale Genootschappen Fysiotherapie en NPi slaan handen ineen KARIN HEYL Senior verenigingsadviseur Regiokantoor Noord-Nederland, KNGF Stel, u woont op Ameland, in Coevorden, Blokzijl of Dokkum en u wilt als fysio therapeut op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen, van nieuwe kennis en nieuwe behandelinzichten. Wat zou het dan fijn zijn als er meer scholings moge - lijkheden zijn in de eigen regio! Het NPi en de Noordelijke Regionale Genootschappen Fysio therapie (RGFen) hebben elkaar daarin gevonden. V.r.n.l.: Karin Heyl, Harry Gosselink, Marloes Meurs en Frans Lanting. De meeste scholing voor fysiotherapeuten vindt plaats beneden de grote rivieren of in de Randstad. RGF Het Noorden en RGF Groot IJsselland hebben eind 2009 met het NPi concrete afspraken gemaakt over het aanbieden van NPi-cursussen in Noord- Nederland. In het voorjaar van 2010 hebben de fysiotherapeuten uit het Noorden daar voor het eerst iets van gemerkt in de vorm van de cursus Beweegprogramma s (deel 1). Het NPi en de RGFen zijn tevreden over de samenwerking. Het NPi regelt de scholing en de docenten en de RGFen verzorgen de logistiek eromheen. De locatie, meestal het Abe Lenstra Stadion in Heerenveen, is een stuk dichter bij huis en heeft een prettige ambiance. Gecombineerd met de garantie van goed onderwijs blijkt dit een succesformule te zijn. De deelnemers aan de cursussen zijn zeer te spreken over het initiatief. Marloes Meurs, voorzitter van RGF Het Noorden en Harry Gosselink, voorzitter van RGF Groot IJssel - land krijgen van hun leden positieve berichten. Na de eerste onvermijdelijke kinderziektes draait de samenwerking tussen beide partijen soepel. In een eva - luatiegesprek van de RGFen met Harm Askes en Frans Lanting van het NPi gaven beide partijen aan door te willen gaan op de ingeslagen weg. De inspiratie die van de samenwerking uitgaat is prettig en opbouwend. De ervaring leert dat er op tijd aandacht besteed moet worden aan de vooraankon - diging van de scholingen en cursussen. Daarom wordt het programma voor 2011 binnenkort bekendgemaakt. Om alvast een tipje van de sluier op te lichten, er wordt een leerlijn naar het Noorden gehaald en eind 2011 organiseren het NPi en de RGFen een gezamenlijk congres in Heerenveen. Met de RGFen Maasvallei en Midden- en Oost- Brabant is inmiddels overeenstemming bereikt over een vergelijkbare samen - werking. Meer hierover in Issue 1, 2011 ISSUE

8 NPi geregi streerd in CRKBO In september 2010 ontving het Neder lands Paramedisch Instituut (NPi) bericht van het Centrum Post Initieel Onderwijs Nederland (CPION) met de bevestiging dat het NPi definitief geregistreerd is in het Centraal Register Kort Beroeps Onderwijs (CRKBO). De opname in het register is gebeurd op basis van een audit. Deze audit is uitge voerd door de onafhankelijke organisatie CPION. Het NPi is hiermee een erkende instelling als bedoeld in de Euro - pese BTW-richtlijn. Die richtlijn bepaalt dat niet door de over heid bekostigd beroepsonderwijs met BTW belast is, tenzij het wordt gegeven door een instelling die erkend is. De NPi-cursussen zullen dus ook in de toekomst niet belast worden met BTW. Drs. C.C. Blomberg Nieuw lid Raad van Toezicht van het NPi Drs. C.C. (Kees) Blomberg (52) trad in juni 2010 toe tot de Raad van Toezicht van het NPi. In zijn dagelijkse leven is de heer Blomberg werkzaam als adjunct-directeur Financiën en ICT bij de Cordaan (Groep) in Amsterdam. Cordaan is een multifunctionele Care organisatie met verpleeg- en verzorgingshuizen, verstandelijk gehandicaptenzorg, dagbesteding en beschermd wonen. Behalve op het financiële en ICTgebied ligt de expertise en belangstelling van de heer Blomberg bij de algemene organisatieprocessen en de plaats van de mens daarin. Hoewel hij al jaren als financieel expert werkzaam is, is hij eerst als andragoloog afgestudeerd. Prof. dr. C.P. van der Schans Hoogleraar in de Revalidatiegeneeskunde Dr. C.P. van der Schans is per 1 augustus 2010 bij het Universitair Medisch Centrum Groningen/Rijksuniversiteit Groningen benoemd tot hoogleraar in de Revali - datiegeneeskunde, in het bijzonder de Paramedische Zorgverlening. Hij blijft tevens Lector Transparante Zorgverlener aan de Hanzehogeschool Groningen. Van der Schans richt zich in zijn onderzoekswerk op de effectiviteit en werkingsmechanismen van parame di - sche interventies in het algemeen en de actieve leef - stijl, inspanningstraining en sport bij ouderen met chronische aandoeningen en/of beperkingen in het bijzonder. Cees van der Schans (Roosendaal, 1957) volgde zijn opleiding tot fysiotherapeut aan de Academie voor Fysiotherapie in Groningen. Hij promoveerde in 1991 tot doctor in de Medische Wetenschappen op een proefschrift getiteld Physiotherapy and bronchial mucus transport. 8 ISSUE

9 LITERATUURONDERZOEK Huidtherapeuten werken aan de onderbouwing van hun behandeling van patiënten met lymfoedeem na mammacarcinoom DORINE VAN RAVENSBERG programmaleider Kwaliteit & Doelmatigheid NPi Een groot aantal vrouwen die zijn behandeld voor mammacarcinoom ontwikkelt lymfoedeem in de arm aan de aangedane zijde. Daardoor ondervinden zij onder meer ernstige beperkingen in hun dagelijkse activiteiten en ervaren zij participatie proble men. Ook mentaal ervaren zij problemen, zowel door het feit dat zij een carcinoom hadden als door de ontsierende oedemateuze arm. Zowel huidtherapeuten als fysiothera peu ten behandelen deze patiëntengroep. De Vakgroep Lymfoedeem van de Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten zijn samenwerking aangegaan met het NPi voor het ontwikkelen van 'Evidence Based Statements' op basis van systematisch literatuur - onderzoek om het huidtherapeutisch handelen wetenschappelijk te onderbouwen. Lymfoedeem in de arm is een progressieve, chronische aandoening waarbij ophoping van eiwitrijk weefselvocht (lymfe) in het interstitium ontstaat door een disbalans tussen de productie van lymfevocht ener - zijds en de afvoer van lymfevocht ander zijds, die zich klinisch manifesteert als zwelling in de arm. De zwelling kan zich verder uit - breiden. Deze situatie heeft vaak ernstige gevolgen voor het functioneren van de desbetreffende vrouwen. Behandeling van lymfoedeem in de arm met huidtherapie De huidtherapeut behandelt patiënten met lymfoedeem met een integraal pakket aan verrichtingen, zoals voorlichting, manuele lymfedrainage (MLD), bandageren, inter - mitterende pneumatische compressie (IPC), het stimuleren van de patiënt tot en instrueren in het uitvoeren van bewegingsen ademhalingsoefeningen, huidverzorging / hygiëne, lymftaping, het aanmeten van een Therapeutisch Elastische Kous (TEK) voor de arm en het begeleiden van de patiënt naar zelfmanagement. Indien nodig omvat de huidtherapeutische behandeling ook wondverzorging en littekenbehandeling. Via literatuuronderzoek op zoek naar evidence Door het literatuuronderzoek ontstaat inzicht in het wetenschappelijk bewijs dat er is voor de effectiviteit van de diverse behandelvormen die de huidtherapeut hanteert bij de behandeling van vrouwen met secundair lymfoedeem in de arm. Daarbij wordt gezocht naar effecten op het niveau van functies / anatomische eigen - schappen, activiteiten, participatie en welbevinden of kwaliteit van leven. Ook wordt gezocht naar de indicaties en contraindicaties voor de verschillende inter ven - ties en naar mogelijke negatieve effecten. De enthousiaste vakgroep van huidthera - peuten - gespecialiseerd in de behandeling van deze patiëntengroep - participeert in het literatuuronderzoek. Daartoe hebben zij een korte methodo logische scholing gekregen. Aanvankelijk waren de huid - therapeuten van mening dat zijzelf het grootste deel van het literatuur onderzoek zouden uitvoeren. In de loop van de tijd bleek dit veel tijdsintensiever dan waar tevoren rekening mee was gehouden. In feite was het naast hun gebruikelijke veel - omvattende werkzaamheden in de praktijk niet uitvoerbaar. Daardoor zijn de werk - zaamheden verschoven naar het NPi en zetten de huidtherapeuten hun speci fieke expertise in op het gebied van defi niëring van begrippen en voor toelichting van de huidtherapeutische interventies. Ook wer - pen zij een kritische blik op de inhoude lijke aspecten die uit de literatuur naar voren komen. Evidence Based Statements Momenteel zijn Evidence Based Statements afgerond op het gebied van de interventies meerlagig bandageren met korte-rek zwachtels, intermitterende pneumatische compressietherapie en het aanmeten en instructie in het toepassen van een thera - peutisch elastische kous voor de arm. Interventies als manuele lymf drainage en complexe decongestieve therapie worden nu onderzocht. Met de Evidence Based Statements leggen de huidtherapeuten een wetenschappelijke basis voor het verantwoorden van een handelen bij vrouwen met lymfoedeem na mammacarcinoom. Het uitvoeren van patiëntgericht beschrijvend onderzoek zou een mooie eerste vervolgstap zijn op de weg naar onderbouwing van het handelen. BALANS BIJ LYMFOEDEEM VAN DE ARM Auteurs: Tom Zee en Marjan Steenks Dit cursusboekje is geschreven voor patiënten met lymfoedeem van de arm als gevolg van een borst - amputatie. Het boekje hoort bij de cursus 'Balans bij lymfoedeem van de arm', die de schrijvers, fysio - thera peuten, Tom Zee en Marjan Steenks, ontwikkel - den voor deze patiënten. In deze cursus geven zij informatie over lymfoedeem, over het ontstaan ervan en over de behandeling. Als u als therapeut meerdere exemplaren wilt bestellen voor uw patiënten geldt vanaf 30 exemplaren een prijs van 5,- per boekje. Prijs: 9,-. Met NPi-kortingskaart: 8,25. Te bestellen in de NPi-Shop op ISSUE

10 NIEUWE NPi-CURSUSSEN IN HET VOORJAAR VAN 2011 MET Vanaf 1 oktober 2010 staat vrijwel het volledige aanbod van NPi-scholingsactiviteiten in de periode januari t/m juni 2011 in de NPi-Cursuskalender op Naast een groot aantal al bekende cursussen wordt ook weer een aantal nieuwe cursussen aangeboden. NIEUW IN 2011 CURSUS NEURODYNAMICS AND THE NEUROMATRIX Cursusnr Data: Wo. 19 jan. (geen avondprogramma) en do. 20 jan Dit betreft een cursus van het Neuro Ortho paedic Institute (NOI) uit Australië, waarmee het NPi een samenwerking is aangegaan. Doel: Na deze cursus is de deelnemer bekend met het 'neuro - matrix paradigma' en op de hoogte van de laatste inzichten op het gebied van pijnmechanismen. De deelnemer kan de neuro - dynamische onderzoeks- en behandeltechnieken plaatsen binnen het concept van perifere en centrale sensitisatie en integreren binnen zijn fysiotherapeutisch respectievelijk manueelthera peu tisch handelen. Tevens kan hij de principes van 'therapeutic neuroscience education' hanteren bij het informeren en adviseren van cliënten. Hoewel het een cursus betreft die ontwikkeld is door het NOI uit Australië, wordt de cursus in het Nederlands gedoceerd door NOI-trainer M. Coppieters die sinds 2002 in Australië werkzaam is. Docent: Michel Coppieters, PhD, fysiotherapeut en hoofddocent aan de School of Health and Rehabilitation Sciences, Division of Physiotherapy, the University of Queensland, St. Lucia, Australia. CURSUS KNIEPIJNSYNDROMEN Cursusnr Data: Vr. middag en -avond 4 feb. en za. 5 feb WACHT LIJST + gratis Doel: Na de cursus is de deelnemer in staat om aan de hand van casuïstiek de diverse kniepijnsyndromen te diagnosticeren en op grond van klinisch redeneren uitgangspunten te formu - leren voor de begeleiding en behandeling van deze cliënten. Vanuit cliëntprofielen worden klinische redeneringen toegepast uit zowel de screeningsfase, als uit de diagnostische en thera - peutische fase. Alle elementen van de biopsychosociale bena - deringswijze komen aan bod, zowel de biomedisch-procedurele als de persoonlijk-narratieve. Er wordt gewerkt met interactieve werkvormen en open gespreksvormen op basis van casuïstiek. Tevens zullen ver schil lende onderdelen van de diagnostiek en behandeling van cliënten met kniepijn worden gedemonstreerd en geoefend. De cursus 'Kniepijnsyndromen' maakt onderdeel uit van een leerlijn betreffende de knie binnen het NPischolingsaanbod. MASTERCLASS CARDIALE ANATOMIE Cursusnr Datum: Vr. 11 mrt MASTER CLASS Doel: Na deze masterclass heeft de deelnemer inzicht verkre gen in de relatie tussen fysiologische veranderingen en mor fo lo gi sche adaptaties van het hart en heeft een duidelijker drie dimensionaal beeld gekregen van het hart. Hij kan de verkre gen inzichten toepassen bij het opstellen van het behandelplan in het kader van de hartrevalidatie. Zie ook de informatie op pagina 6. Docent: Drs. Y.J.H.J. Taverne, Master in de kinesitherapie, bewegings- en revalidatiewetenschappen met als specialisatie de cardio-pulmonale revalidatie, MSc in Clinical Research (cardiovascular research), 6e jaars student geneeskunde, Erasmus MC Rotterdam. CURSUS CYSTIC FIBROSIS Cursusnr Data: Vr. 18 mrt. (incl. avondprogramma) en za. 19 mrt Doel: Na de cursus is de deelnemer in staat de patiënt met Cystic Fibrosis fysiotherapeutisch te onderzoeken, de juiste airway clearance technieken toe te passen, fysieke tests uit te voeren en een trainingsprogramma op te stellen. Tevens leert de deelnemer gesprekstechnieken toe te passen teneinde de patiënt gemotiveerd te houden tijdens zijn behandeling. De laatste jaren zijn de therapeutische mogelijkheden voor patiënten met Cystic Fibrosis (CF) drastisch gewijzigd, waar - door de prognose bij deze aandoening aanzienlijk is verbeterd. Fysiotherapie neemt in het totale therapeutische beleid een belangrijke plaats in. De rol van de fysiotherapeut als bege - leider van CF-patiënten vereist specifieke kennis, vaardigheden en attitude. Tijdens deze cursus zal worden ingegaan op het klinische beeld van patiënten met CF en op het therapeutische beleid. Uitgaande van de samenhang tussen algemene conditie, voedingstoestand en pulmonale conditie, worden behandel - strategieën zoals airway clearance technieken en training besproken. De beoogde effecten van de verschillende behandel - methoden worden nader aangegeven en een beeld zal worden geschetst van de meest recente ontwikkelingen. De behande ling van bovenstaande onderwerpen vindt plaats in het kader van de leeftijdgebonden psychosociale problematiek, die ten gevolge van de aanzienlijke toename van de levensduur van patiënten met CF nadrukkelijk op de voorgrond treedt. Tevens wordt aandacht besteed aan aspecten van motivatie en thera pietrouw. Docenten: mw.dr. L.J. van der Giessen, kinderfysiotherapeut, W.J. Paterson, fysiotherapeut, dr. H.J. Hulzebos, fysiotherapeut, medisch fysioloog, mw.dr. E. Weersink, longarts, mw. E. Toet, fysiotherapeut, J.N.A.A. Vaassen, trainer/coach, oefentherapeut Mensendieck en mw. L. van Zuiden, trainer/coach, fysiotherapeut. Docenten: I.J.R. Tak MSc, fysiotherapeut en C. Kolbeck, fysio - therapeut. 10 ISSUE

11 BEKKEN HART EN LONGEN SPORT EN BEWEGEN NEUROLOGIE ORTHOPEDIE / TRAUMATOLOGIE / REUMATOLOGIE PIJN PSYCHOSOMATIEK LYMFOLOGIE EN ONCOLOGIE OUDEREN KINDEREN OVERIGE CURSUSSEN INTERNATIONALE KOPSTUKKEN MASTERCLASS SCHOUDER Cursusnr Data: Vr. 27 mei (geen avond - programma) en za. 28 mei Doel: Na deze masterclass kent de deelnemer de Shoulder Symptom Modification Procedure, een gestructureerde fysiotherapeutische onderzoeks- en behandel - Jeremy Lewis strategie, gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten met betrekking tot de schouder, en kan deze toepassen bij cliënten met schouder klachten. Tijdens deze masterclass wordt ingegaan op de weten schap pe - lijke onderbouwing van de laatste inzichten op het gebied van schouderproblematiek. Hieruit volgt een functioneel model waarmee de fysiotherapeut wordt aangezet tot kritisch denken over de inzet van middelen binnen de eigen praktijk en de samenwerking met andere disciplines. Het functionele model is zeer recent beschreven als de Shoulder Symptom Modifi ca - tion Procedure, een model waarbij gebruik wordt gemaakt van een aantal interventies (manuele behandelvormen/ mobili sa ties, tape-applicaties en oefentherapie) en waarmee fysio- en manueeltherapeuten een zeer gestructureerde onderzoeks- en behandelstrategie wordt geboden voor in de dagelijkse praktijk. Deze masterclass wordt gegeven in de Engelse taal. MASTER CLASS Docent: Jeremy Lewis, PhD, Consultant Physiotherapist, Visiting Reader St George s University of London / Research Lead, Chelsea and Westminster Hospital, London, England. CURSUS UNDERSTAND AND EXPLAIN PAIN Cursusnr Data: Vr. 24 juni (geen avondprogramma) en za. 25 juni Doel: Na deze cursus is de deelnemer op de hoogte van de meest recente concepten en Lorimer Moseley inzichten met betrekking tot het complexe fenomeen (chronische) pijn en de beïn vloeding ervan door middel van nieuwe pijneducatietechnieken. This two-day course aims to teach people enough about pain biology to teach their patients about it, and give people practice in using modern pain language and concepts in their everyday clinical practice. The first day is primarily lecture format and covers paradigms of pain, conceptual models for understanding the complex psychoneurobiology of pain, current thought about the effects of persistent pain, including effects on the brain and the immune system, the rationale for teaching patients with persistent pain about the biology of pain; recent advances in the evidence for the efficacy of doing this and the mechanisms by which its effects may be mediated. The second day focuses on the clinical application of the information. Participants will be introduced to the conceptual change pathway, from meta phors and stories to biological concepts and management implications, including practical exercises and discussion. This course will be of great use to anyone wanting to understand modern pain concepts and a must for people who treat patients with chronic pain. Deze cursus wordt gegeven in de Engelse taal. Docent: Lorimer Moseley, PhD, fysiotherapeut/onderzoeker, Prince of Wales Medical Research Institute, Randwick, Australia. Voor nadere informatie over en inschrijving voor deze cursussen zie de NPi-Cursuskalender op onder Cursussen en congressen. Nieuws van het NPi nu ook via Twitter te volgen Naast de wekelijkse Nieuwsbrief met meer dan 8000 abonnees en de maandelijke CursistenService met meer dan abonnementen van bijna 5000 abonnees is het sinds enige tijd ook mogelijk om nieuwsberichten van het NPi te volgen via Twitter. De tweets (twitterberichten) zijn uiteraard via een PC te bekijken maar het is handiger om Twitter via een mobiele telefoon te gebruiken. Paramedici kunnen de NPi-twitterberichten volgen via Gemiddeld verschijnen er ongeveer 2 tot 4 tweets (twitterberichten) per week over o.a. nieuwe cursussen, cursussen waar nog plaats is, aanbiedingen, nieuwe uitgaven en onderzoek. TWITTER.COM/PARAMEDISCH ISSUE

12 Ontwikkelingen op het gebied van Nekklachten: Neck Care Tool Kit, klinische predictieregels Over nekklachten is veel wetenschappelijke literatuur beschikbaar. Recent verschenen elf systematische reviews van de literatuur over de conservatieve behandeling van nekklachten bij de Cervical Overview Group (Gross 2009). Dat leidde tot de ontwikkeling van de 'Neck Care Tool Kit' (NCTK) door de Cervical Overview Group (COG). De reviews leverden ook inzichten op in de verbetering van de toegepaste onder - zoeksmethoden. Daarnaast konden we kennis - nemen van een paar interessante artikelen over het nut van de zogeheten klinische predictie - regels (KPR) om effecten van bepaalde verrich - t ingen bij patiënten met nekklachten te voorspellen. foto: Henriëtte Houtsma Voor patiënten die in 2008 zijn behandeld in de fysiotherapiepraktijk stonden 'nekklachten' (10,1%) na 'rugklachten zonder uitstraling' (11,7%) op de tweede plaats bij de meest voorkomende verwijsdiagnosen (verwezen patiënten) of klachten (rechtstreeks naar fysiotherapeut) (Bron: LiPZ, Nivel), gecodeerd volgens de International Classification of Primary Care (ICPC). De jaarprevalentie van nekklachten varieert van 30 tot 50%, de lifetime prevalentie is ongeveer 70%, en de puntprevalentie is 22%. De geschatte incidentie van nekklachten is 213 per 1000 personen per jaar (Gross 2009). Nekklachten worden ingedeeld (Gross 2009) in: aspecifieke nekklachten = mechanical neck disorders = mechanische nekklachten nekklachten met cervicogene hoofdpijn nekklachten met radiculaire symptomen nekklachten geassocieerd met whiplash nekklachten met degeneratieve veranderingen nekklachten geassocieerd met myofasciale pijn Evidence uit de elf reviews De elf beschikbare reviews leverden de volgende inzichten op: Er is sterk bewijs voor een meervoudige behandeling van oefen therapie / mobilisatie / manipulatie met of zonder medicijnen / educatie bij chronische aspecifieke nekklachten. Er is matig bewijs voor spierversterking en rekken, propriocep - tieve training en oogfixatie- oefeningen bij chronische nekpijn. Er is matig bewijs voor low level laser therapie bij chronische nekpijn. Er is matig bewijs voor actieve mobiliserende oefeningen en huiswerkoefeningen bij acute whiplash. Er is matig bewijs voor spierversterking, rekken en cranio - cervicale flexieoefeningen bij chronische nekpijn met cervicogene hoofdpijn. Er is matig bewijs voor intermitterende tractie bij chronische nekpijn met radiculaire symptomen. Voor de meervoudige behandeling van oefentherapie / mobilisatie / manipulatie met of zonder medicijnen / educatie bij chronische aspecifieke nekklachten is sterk bewijs van effectiviteit voor pijn uit een lange termijn follow-up en er is bewijs uit een lange termijn follow-up dat er geen effect is op functioneren. Neck Care Tool Kit Elf systematische reviews leverden een grote hoeveelheid nieuwe kennis op over de conservatieve behandeling van nekklachten (Gross 2009). Om die informatie over nekklachten naar de praktijk te brengen zodat de professionals die nieuwe kennis kunnen integreren in hun dagelijks handelen, ontwikkelde de Cervical Overview Group een communicatiehulpmiddel, de 'Neck Care Tool Kit' (NCTK). De Cervical Overview Group (COG) is een inter - disci pli naire internationale werkgroep die systematische reviews over de conservatieve behandeling van nekklachten uitvoert en bijhoudt. De COG stelde een stroomschema en tabel op van de onderzochte verrichtingen en vermeldde via symbolen de mate van bewijslast bij de verschillende vormen van nekklachten, 12 ISSUE

13 S.P. VAN DEN HEUVEL informatiespecialist NPi alsmede voor de duur van de follow-up. Door het gebruik van symbolen en vormen is de bewijslast per interventie snel te achterhalen (Gross 2009). Onderzoeksmethoden in 10 jaar niet verbeterd De Cervical Overview Group vergeleek een overzicht van onder - zochte verrichtingen uit 1996 met een overzicht uit In 1996 kon er een uitspraak worden gedaan over acht verrichtingen en in 2007 over 23 verrichtingen. De methodologische kwaliteit van het onderzoek naar de effecten van nekklachten over deze tien jaren bleek - ondanks de CONSORT-richtlijnen - nauwelijks verbeterd. CONSORT staat voor Consolidated Standards of Reporting Trials: zie Veel medische tijdschriften hanteren deze richtlijnen bij de beoordeling van een artikel over gerandomiseerd effectonderzoek. Klinische predictieregels Er zijn recent interessante artikelen over klinische predictieregels (KPRs) verschenen en over KPRs voor nekklachten. Stanton schreef een kritisch review in Physical Therapy (2010). 1 Op basis van 15 KPRs - waarvan één gevalideerd - is zijn conclusie dat er weinig bewijs is dat de gepubliceerde KPRs gebruikt kunnen worden om effecten van de behandeling te voorspellen. Klinische predictieregels voor nekklachten Cleland (2010) onderzocht de validiteit van de klinische predictieregel (KPR) voor patiënten met nekklachten die waarschijnlijk baat hebben bij thoracale manipulatie, oefentherapie en voorlichting (Cleland, 2007). De KPR luidt: duur symptomen 30 dagen geen symptomen distaal van de schouder naar boven kijken geeft geen verergering van de klachten FABQPA score 12 afvlakking van de bovenste thoracale kyfose extensie cervicale wervelkolom 30 graden. De validiteit van de KPR is onderzocht in een gerandomiseerd effectonderzoek in meerdere centra bij 140 patiënten met nek - klachten die óf stretching en spierversterking kregen óf thoracale manipulatie + stretching en spierversterking. De validiteit van deze KPR kon niet worden bevestigd. Onafhankelijk van de status van de patiënten op de KPR toonden degenen met de verrichting 'manipulatie' significante verbeteringen in pijn na één week en in beperkingen na één week, na vier weken en na zes maanden. De onderzoeksgroep van Schellingerhout ontwikkelde en testte een KPR op validiteit. Het betreft een prognostische regel om bij het eerste consult te voorspellen welke eerstelijns patiënten met nekklachten na zes maanden blijvende klachten hebben. Hiervoor werden de gegevens van drie RCTs met 468 volwassenen (18-70 jaar) met aspecifieke nekklachten uit een eerstelijns populatie in Nederland nader geanalyseerd. De primaire uitkomstmaat is 'global perceived recovery', gemeten na zes maanden. Zeventien karakteristieken van de patiënten zijn in de analyse meegenomen. Significante predictoren zijn vastgesteld met behulp van multi - 1 In Issue 2 van 2009 stond een overzicht van klinische predictie regels voor het bewegingsapparaat met de fase van ontwikkeling (Van den Heuvel 2009) variabele logistische regressie-analyse. Dit leverde een score - kaart op die op externe validiteit is getest in Groot Brittannië in een RCT bij een cohort van 315 patiënten met aspecifieke nek pijn. Daaruit is een set van negen predictoren vastgesteld, die goed discrimineren en waarmee kan worden voorspeld welke patiënten na zes maanden blijvende klachten hebben (zie Tabel). Tabel Valide Klinische predictie regel: voorspellen bij het eerste consult welke eerstelijns patiënten met nekklachten na 6 maanden blijvende klachten hebben (Schellingerhout, 2010) leeftijd: +7/10 jaar* ook rugklachten: +21 traumatische oorzaak: +6 gezondheidsstatus (0 tot 100): -3/25 punten** ook hoofdpijn: +5 (uitstraling naar elleboog/schouder -4, al eerder last van nekklachten +4, betaald werk +9, pijnintensiteit (1-10) +2/punt ***) geen hoofdpijn: (uitstraling naar elleboog/schouder -14, al eerder last van nekklachten +13, betaald werk +9, pijnintensiteit (1-10) -1/punt) Score: %, %, %, %, %**** Toelichting tabel: * de score wordt verhoogd met 7 punten per 10 jaar (bijvoorbeeld iemand van 60 jaar 6 x 7 punten ** vraag: Hoe is uw gezondheidstoestand vandaag? (0 = slechter kan niet, 100 = beter kan niet). De score vermindert met 3 punten per 25 punten op de gezondheidsschaal. Bij een score 50 krijgt men 2 x -3 = -6 punten. *** vraag: Hoeveel pijn heeft u op dit moment? (0 = geen pijn, 10 = meer pijn kan niet) Score +2 per punt **** bij minder dan 10 punten is de kans op blijvende klachten na 6 maanden 0 tot 20%. Bij een score tussen 10 en 34 is die kans 20 tot 40%, etc. NPi-cursussen over nekklachten Praktijk vaardigheidstraining Nek / Thorax / Schouder / Elleboog (13 december 2010, 10 januari en 31 januari 2011) Patroonherkenning: nek (nog geen datum vastgesteld) Hoofd-, hals- en nekklachten: a state of the art (nog geen data vastgesteld) CursistenService Thema Orthopedie en pijn Boeken Hagenaars, LHA en Bos, JM. De halswervelkolom, nekpijnklachten en fysiotherapie. Hagenaars, LHA en Bos, JM. Patronen in profielen. Literatuur De bij dit artikel behorende literatuurlijst is op te vragen bij Sylvia van den Heuvel: vandenheuvel@paramedisch.org. ISSUE

14 Weer uit de startblokken met de upgrade Master of Physical Therapy in Sports (MPTS) foto: shutterstock De Nederlandse Vereniging van Fysiotherapeuten in de Sport - gezondheidszorg (NVFS) heeft besloten dat sportfysiothera - peu ten in 2015 verplicht de Master of Physical Therapy in Sports (MPTS) moeten hebben gevolgd of zijn gestart. Op die manier vindt er een (her)registratie plaats van sportfysio - thera peuten in Nederland. In samenwerking met het Neder - lands Paramedisch Instituut ontwikkelde Avans+ in 2007 deze masteropleiding. Deze opleiding is in juli 2008 geaccrediteerd door de NVAO (Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie). Op speciaal verzoek van de NVFS heeft het NPi een upgradetraject ontwikkeld specifiek voor oud-ias- en ESP-cursisten waar door zij, met een aantal vrijstellingen, de registratie als sportfysio therapeut (tot 2015) kunnen verkrijgen. Dit traject bestaat uit de ontbrekende delen binnen de specialistische masterclasses van de opleiding. Na het afsluiten van dit upgrade-traject kan gestart worden met het generieke deel van de MPTS bij Avans+. Planning en plaats: alle bijeenkomsten vinden plaats in Hotel en Congrescentrum Papendal te Arnhem. De opleiding start op vrijdag 4 februari De lengte van de opleiding is afhankelijk van het aantal vrijstellingen. Meer informatie over de planning en inhoud van de opleiding is te vinden op: Studiegids en meer informatie: Voor deze opleiding is een studiegids beschikbaar. Voor meer informatie en het aanvragen van de studiegids kunt u contact opnemen met Caroline Schouten, telefoonnummer (033) of schouten@paramedisch.org. Ook treft u meer informatie aan in de NPi-Cursuskalender (trefwoord: upgrade). Ervaringen van een deelnemer van het vorige upgrade-traject De ontwikkelingen binnen ons vakgebied gaan de laatste jaren zeer snel. Eigenlijk is het pre cies zoals in hoofdstuk 1 van het boek Inleiding in evidenced based medicine beschreven staat: Changing on the basis of new evidence means accepting the uncomfortable notion that we did it wrong, or less well, before. Thus we have needlessly harmed people in the past. This is painful for health pro fes - sionals, motivated by the urge to help and heal, even if our ac - tions were unintentional or the evidence didn t exist pre viously. Some find it easy to say: Well better stop harming now than carry on. But denial is simpler, powerful and comfor ting. Zelf vond ik het niet eenvoudig maar ik ben in januari 2009 aan het upgrade-traject begonnen en sta er nu aan het einde van de opleiding volledig achter. Concreet betekent het voor mij dat ik nu meer tijd vrijmaak om via internet te zoeken naar evidentie van uit de literatuur. Ook probeer ik tijdens lichame - lijk onderzoek met mezelf te discussiëren over welk onder - zoek eerst en waarom. Eerlijk gezegd val ik (vaak door tijdge - brek) nog makkelijk terug op mijn oude manier van hande - len maar het begin is er. Maar om gelijk in de spiegel te kijken ik heb nog een lange weg te gaan. Wat er in de opleiding besproken is, verwerk ik in mijn dagelijkse handelen. Om mijn arsenaal verder uit te breiden vraagt echter veel tijd. Voor mij is het belang rijkste dat de ingeslagen manier van denken en hande len niet stil valt maar gestaag zal doorgaan. Ik wilde deze ruimte gebruiken voor een korte evaluatie van het afgelopen upgrade-jaar. In het begin van het jaar was de manier van studeren en de indeling van het jaar en stages me niet helemaal duidelijk. Maar gaandeweg het jaar heb ik veel geleerd en er veel plezier in gekregen, uitmondend in de mooiste masterclass (MC 4 over sportmedisch diagnostisch handelen) waardoor ik de knoop door heb gehakt om direct door te gaan bij Avans+ voor het mastergedeelte. Bedankt voor de hulp bij mijn persoonlijke ontwikkeling! Den Haag, 30 december 2009 Edwin Coret, sportfysiotherapeut ADO Den Haag 14 ISSUE De deelnemersgroep van de MPTS-upgrade 2009

15 De ijzersterke pluspunten van de unieke Paramedische Databank DocOnline De enige paramedisch brede databank in Nederland, dus hét startpunt voor het zoeken naar paramedische informatie! Alleen al de grootste collectie Nederlandse & Vlaamse paramedische referenties in vergelijking met welke andere databank dan ook. Nederlandse paramedische trefwoorden: snel en handig! Drie themadatabanken: Literatuur, Meetinstrumenten, Protocollen/richtlijnen. Wordt uitgebreid met Databank Paramedisch Onderzoek. Een portal met fraai overzicht van andere voor paramedici relevante databanken. BIJBLIJVEN? Meer dan literatuurreferenties van voor paramedische zorg relevante artikelen uit Nederlandse én internationale tijdschriften. Ook veel niet in andere databanken opgenomen referenties uit internationale tijdschriften en referenties van casuïstiek, rapporten & nota's. De enige specifieke bron voor wetenschap pe - lijke informatie over oefentherapie Cesar en Mensendieck. Meer dan referenties van inhoudelijke, procesmatige, mono- en multidisciplinaire protocollen en richtlijnen op paramedisch gebied. Meer dan 450 referenties van meetinstru men ten voor paramedische zorg: vragenlijsten, observa - tielijsten en antropometrische instrumenten. Neem een abonnement op DocOnline.nl de Paramedische Databank van het NPi KOSTEN MULTI-USERABONNEMENT Hogescholen met paramedische opleiding(en) met: < 500 studenten paramedische opleiding: 250 per jaar excl. BTW. > 500 studenten paramedische opleiding: per jaar excl. BTW. Universiteitsbibliotheken: 500 per jaar excl. BTW. Topklinische ziekenhuizen: 500 per jaar excl. BTW. Streek- en basisziekenhuizen, verpleeg-/ verzorgingshuizen, revalidatiecentra en andere organisaties in de gezondheidszorg of het onderwijs: 150 per jaar excl. BTW. NADERE INFORMATIE EN AANMELDING > DocOnline databanken > Informatie/abonneren Al ruim collega's gingen u voor NPi-KORTINGSKAART 10% korting op NPi-cursussen 50,- per jaar KORTINGSKAART naam: P.A. Ramedicus nummer: geldig tot: 31 december % korting op NPi-congressen 10% korting op NPi-publicaties vrije toegang tot DocOnline Zie: ISSUE

16 PAPENDAL EEN COMPLEET GROEN-ARRANGEMENT VANAF F 89,- PER PERSOON Arnhem Groenste Stad HOTEL EN CONGRESCENTRUM PAPENDAL LIGT AAN DE VOET VAN HET GROENE HART VAN NEDERLAND: NATIONAAL PARK DE HOGE VELUWE. MAAR WIST U OOK DAT ARNHEM TOT GROENSTE STAD VAN EUROPA IS VERKOZEN? Het Groen-arrangement bestaat uit: overnachting in een 2-persoons kamer uitgebreid ontb tbuffet een 3-gangendiner in Restaurant etsverhuur met etsroutes rond Papendal en omgeving De pr zen voor dit arrangement, op basis van 2 personen per kamer, z n: 99,- per persoon, per nacht voor Hotel Papendal**** (4 sterren) 89,- per persoon, per nacht voor Hotel Papendal*** (3 sterren) Dit arrangement is online te reserveren via