Dordtse Kil III - Dordrecht

Transcriptie

1 W& @6X W-X @0Y W26X ALGEMENE INFO INTRO AAN DE SLAG MET MOGELIJKHEDEN LEERERVARINGEN pagina 1 BEDRIJVENTERREIN DUURZAAMHEID VOOR DUURZAME EN TIPS pagina 2 pagina 2 ONTWIKKELING pagina 4 pagina 3 Het project Duurzaam Economisch Ruimtegebruik (DECOR) van de provincie Zuid-Holland initieert, faciliteert en stimuleert de ontwikkeling van duurzame bedrijventerreinen. DECOR ondersteunt regionale initiatieven, draagt bij aan oplossingen voor regionale problemen en stelt kennis en ervaringen beschikbaar. In deze beschrijving van het project Dordtse Kil III laten direct betrokkenen u in de keuken van hun project kijken. Aan bod komen hun leerervaringen, moeilijkheden, oplossingen en tips om tot een duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein te komen. Dordtse Kil III - Dordrecht Het terrein Dordtse Kil III ligt aan de zuidkant van de gemeente Dordrecht, ten zuiden van het bestaande bedrijventerrein Dordtse Kil II. De locatie wordt in het noorden en oosten begrensd door autowegen (de N3 en de Rijksstraatweg). In het zuiden en westen wordt het terrein omgeven door de Wieldrechtse Zeedijk en de Dordtsche Kil. Voordat het terrein bestemd werd als bedrijventerrein had het een agrarische bestemming. Het terrein is bestemd voor gemengde bedrijvigheid. Er is ruimte gereserveerd voor bedrijven van milieucategorie 3.1 tot en met 4.2. Een typerend kenmerk van het terrein is de killen-(=kreken)structuur. Bij de ontwikkeling van het bedrijventerrein is er voor gezorgd dat de killenstructuur behouden blijft. In 2000 is gestart met de gronduitgifte. In de periode moet het terrein zijn uitgegeven.

2 Zwijnd echt Achter-Lindt 2 Dordtse Kil III - Dordrecht Puttershoek Groote Lindt Wieldrecht Dordrecht 's-gravendeel s-gravendeel Dordrecht Mookhoek Schenkeldijk Kenmerken Nieuw te ontwikkelen terrein 101,5 ha bruto, 72,3 ha netto Verwacht: ca. 250 bedrijven Kenmerken: killen-(=kreken)structuur moet behouden blijven Type bedrijven: gemengd, met name kleine en middelgrote bedrijven in sectoren als lichte industrie, groothandel, bouwnijverheid en transport,milieucategorie 3.1 t/m 4.2 Fase: planvormingsfase afgerond, uitvoeringsfase gestart. Uitgifte grond gestart eind 2000 Contactpersonen Gemeente Dordrecht: dhr. G. Lappee, telefoon , gm.lappee@dordrecht.nl Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden (ROM-D): dhr B. ten Veen, telefoon , ec.ten.veen@dordrecht.nl Provincie Zuid-Holland: mw. M. Knapen, telefoon , knapen@pzh.nl Documenten en haalbaarheidsstudies (tot december 2002) Gemeente Dordrecht, Uitwerking energievisie bedrijventerrein Dordtse Kil III, BRO, december 1999 Duurzaam bedrijventerrein Dordtse Kil III, Kea Consult, notitie energie, februari 2000 Een gemeentevergelijkend onderzoek naar het beheer en onderhoud van de openbare ruimte, Sociaal Geografisch Bureau gemeente Dordrecht, mei 2000 Haalbaarheidsonderzoek Vervoersmanagement Dordtse Kil III, AVM, september 1999 Werkdocument Beeldvorming Dordtse Kil III, juli 1999 Provincie Zuid-Holland, Duurzaam Afvalmanagement Dordtse Kil III, BRO, 30 maart 2000 Uitvoeringsplan Duurzaamheid Dordtse Kil III, BECO Advies, februari 2002 AAN DE SLAG MET DUURZAAMHEID De gemeente Dordrecht werkt sinds 1996 aan de ontwikkeling van Dordtse Kil III. Het idee om het bedrijventerrein duurzaam te ontwikkelen, stamt uit De gemeente heeft er voor gekozen om Dordtse Kil III duurzaam te ontwikkelen. Bij dit besluit speelde mee dat bij een ander bedrijventerrein in de gemeente de kwaliteit door verpaupering achteruitging. De verwachting is dat bewuster met het duurzame terrein omgegaan wordt, zodat verpaupering niet zal optreden. In 1998 stelt de provincie Zuid-Holland voor om de ontwikkeling van Dordtse Kil III als proef te benoemen in het kader van het project DECOR. Dit gebeurt in samenspraak met de gemeente, de regio en de Kamer van Koophandel. Het grondeigendom van Dordtse Kil III is verdeeld over meerdere partijen: projectontwikkelaars en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden (ROM-D). Gemeente Dordrecht heeft de grond die zij in haar bezit had overgedragen aan ROM-D. Dit is tweederde van de uit te geven grond op Dordtse Kil III. De ambitie om het terrein duurzaam te ontwikkelen, is vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst met de gronduitgevers. Eind 2000 is gestart met de uitgifte van de grond. Het is de bedoeling om het terrein tussen 2007 en 2010 volledig uit te geven. Tussen 1997 en 2001 is gewerkt aan: een haalbaarheidsstudie vervoermanagement; een draaiboek vervoermanagement; een energievisie; een uitwerking van de energievisie; een model voor terreinmanagement; een haalbaarheidsstudie naar afvalmanagement; het oprichten van een Vereniging van Eigenaren en het vormgeven van parkmanagement.

3 Dordtse Kil III - Dordrecht 3 In 2001 stokten de werkzaamheden even rondom de duurzame ontwikkeling. Het aantrekken van een extern bureau bracht in 2002 de vaart er weer in. Het bureau brengt de ambities van de betrokkenen in kaart voor: afval, energie, vervoer en parkmanagement. Vervolgens wordt het uitvoeringsplan met de betrokkenen uitgewerkt. In 2003 is de gronduitgifte in volle gang. Eind 2002 was ruim 10 ha van het terrein uitgegeven. Projectorganisatie Gemeente Dordrecht heeft een interne projectgroep Dordtse Kil III, geleid door de projectleider Ontwikkeling Dordtse Kil III. Hierin zijn verschillende disciplines vertegenwoordigd (stedebouw, civiele werken, verkeer, milieu, acquisitie, grondbedrijf). De projectgroep richt zich op de uitgifte en vergadert om de twee maanden. Verder is er een driewekelijks overleg tussen gemeente, milieudienst Zuid-Holland Zuid en het vervoerscoördinatiecentrum. Hierin vindt afstemming plaats over de duurzaamheidsaanpak voor de zich vestigende bedrijven Tot slot is een begeleidingscommissie Duurzaamheid Dordtse Kil III ingesteld. Deze bewaakt de duurzaamheidsaanpak in het geheel en zorgt voor de evaluatie. In de begeleidingscommissie zijn alle partijen vertegenwoordigd die te maken hebben met duurzaamheid: gemeente, provincie, gronduitgevers, milieudienst Zuid-Holland Zuid, vervoerscoördinatiecentrum (VCC) en de parkmanagementorganisatie MOGELIJKHEDEN VOOR DUURZAME ONTWIKKELING Vanaf de ontwikkeling wordt rekening gehouden met de volgende aspecten: het verminderen van de milieubelasting, het realiseren van een prettig bedrijventerrein met aandacht voor veiligheid en arbeidsomstandigheden en het realiseren van bedrijfseconomisch voordeel door samenwerking. Uitgangspunten zijn dat duurzaamheid voor de bedrijven geen extra kosten oplevert, er winst voor het milieu moet zijn en er geen segmentering wordt nagestreefd. Al in een vroeg stadium zijn vier speerpunten benoemd, te weten: afval, energie, vervoer en parkmanagement. Deze speerpunten zijn uitgewerkt in het Uitvoeringsplan Duurzaamheid Dordtse Kil III (februari 2003). Andere belangrijke aspecten zoals het behoud van de natuuren landschappelijke waarden (o.a. de killenstructuur) en de groenvoorzieningen zijn via het bestemmingsplan en de grondexploitatie geregeld. De milieudienst Zuid-Holland Zuid past in Dordtse Kil III de verruimde reikwijdte van de Wet milieubeheer toe. De bedrijfsmilieudienst Advies Rijndelta (BMD) is door ROM-D ingeschakeld om bedrijven daarbij te ondersteunen. De milieudienst heeft een centrale rol met betrekking tot duurzaamheid: naast de gebruikelijke rol als vergunningverlener, wijst de dienst bedrijven op mogelijkheden voor duurzaamheid en brengt kaveladviezen uit (zie kader Duurzaam vestigen). In het Uitvoeringsplan Duurzaamheid Dordtse Kil III is vastgelegd hoe in het uitgifteproces aandacht wordt besteed aan de volgende duurzaamheidsaspecten. Duurzaam vestigen Wanneer een bedrijf aangeeft geïnteresseerd te zijn in Dordtse Kil III volgt eerst een gesprek met de gronduitgever. Hierin wordt mondeling uitleg gegeven over de mogelijkheden op Dordtse Kil III. De gronduitgever vult met het bedrijf een formulier in dat naar de milieudienst Zuid-Holland Zuid wordt verzonden. Dit formulier bevat informatie over onder meer de aard van de bedrijfsactiviteiten (volgens SBI-code), de kavel waarvoor interesse bestaat, werktijden, geluidsbronnen, vervoersbewegingen, gevaarlijke stoffen, geurgegevens en energiebehoefte. De milieudienst Zuid-Holland Zuid geeft op basis van dit formulier een kaveladvies af. De gronduitgever heeft een inspanningsverplichting om aan dit kaveladvies tegemoet te komen. Een bedrijf dat een ROM-D-kavel wil verwerven wordt vervolgens in contact gebracht met de bedrijfsmilieudienst Advies Rijndelta (BMD). Indien het bedrijf dit wenst, begeleidt de BMD het bedrijf bij het verdere contact met de milieudienst Zuid-Holland Zuid. De volgende stap in het uitgifteproces is een vooroverleg tussen de milieudienst Zuid-Holland Zuid en het bedrijf. In dit vooroverleg vraagt de milieudienst het bedrijf in het kader van de vergunningaanvraag of melding AMvB informatie over de volgende onderwerpen: energie, water, afval, vervoer, bodemsituatie, veiligheid, geur, geluid. Het bedrijf wordt gevraagd te motiveren welke maatregelen het wel en niet zal nemen. Het bedrijf wordt geadviseerd zich te laten ondersteunen door deskundigen ten aanzien van de te nemen maatregelen. Daarnaast wijst de milieudienst het bedrijf op de mogelijkheid adviezen in te winnen over duurzaam bouwen bij de gemeente Dordrecht en ten aanzien van vervoermanagement bij het VCC. Het is de bedoeling dat deze adviezen vroegtijdig plaatsvinden, om te garanderen dat ze zoveel mogelijk meegenomen worden in het voorlopige en definitieve ontwerp van het bedrijfspand. Als het bedrijf niet bereid is zich te laten adviseren wordt het gestimuleerd om in een zo vroeg mogelijk stadium de informatie te verschaffen om te voorkomen dat achteraf dure aanpassingen moeten worden doorgevoerd. Intensief ruimtegebruik Intensief ruimtegebruik wordt door de gronduitgevers ter sprake gebracht. Het bestemmingsplan biedt de mogelijkheid om het percentage bebouwd oppervlak te vergroten. Bij de realisatie van een gebouwde parkeerruimte (onder of op het gebouw) wordt toestemming verleend om 75% van het kaveloppervlak te bebouwen i.p.v. 65%.

4 Dordtse Kil III - Dordrecht 4 Milieucategorie en kavelkeuze. In principe wordt gestreefd naar: geen lagere categorie waar hogere categorie bedrijven zich kunnen vestigen. Woon-werkverkeer. De ambitie is een automobiliteit op Dordtse Kil III die 10% lager is dan op Dordtse Kil II. Elk bedrijf groter dan tien werknemers krijgt een gratis vervoersadvies van het VCC. Dit bevat een advies om te komen tot regelingen voor het woon-werkverkeer, bijvoorbeeld voor lease-fietsen, deelauto s, carpoolers, taxi s, gezamenlijk busvervoer enz. Laden en lossen is alleen toegestaan op eigen terrein. De parkeernorm per bedrijf is gerelateerd aan de hoeveelheid bruto vloeroppervlak. Het betekent niet dat alle parkeerplaatsen gerealiseerd moeten worden, maar dat in ieder geval de ruimte ervoor gereserveerd blijft. Goederenvervoer De ambitie is de hoeveelheid transportbewegingen te beperken. Dit kan onder meer bereikt worden door transporten te bundelen. Dit is nog onderwerp van studie. Parkmanagement Het basispakket parkmanagement omvat de eerste jaren de volgende aspecten: stimuleren van vervoersmanagement; collectief afvalinzamelcontract beperken aantal inzamelaars en bevorderen scheiding; aanbieding collectief ingekochte groene stroom; collectieve beveiliging; onderhoud aan het onbebouwde openbare gebied (vegen, snoeien van groen, maaien); bewegwijzering. Naast het basispakket kunnen bedrijven facultatief andere diensten afnemen. Afval. Bevorderen van afvalpreventie als onderdeel van het toepassen van de verruimde reikwijdte van de Wet milieubeheer. Bevorderen van maximale scheiding van afval met behulp van de Wet milieubeheer en met een collectief afvalinzamelcontract via parkmanagement. Energie. De ambitie is te komen tot 45% minder CO2-emissie van het niet-procesgebonden energieverbruik, ten opzichte van Dordtse Kil II (niveau 1990). Maatregelen: energieadvies, inkoop groene energie, duurzaam bouwen, benutting verruimde reikwijdte Wm, kansen voor collectieve maatregelen signaleren en aan de orde stellen in het kaveladvies. Waterverbruik. Reductie van het waterverbruik wordt gestimuleerd als onderdeel van duurzaam bouwen en als onderdeel van de Wet milieubeheer. Geur. Bewoners van nabijgelegen woningen mogen geen overlast hebben van Dordtse Kil III. Geluid. Bedrijven moeten voldoen aan de gestelde geluidscontouren (<50 db op de zonegrens). Geluidszone moet consequent worden bewaakt. Leefbaarheid. Aandacht voor leefbaarheid door onderhoud groenvoorzieningen en beveiliging (beide onderdeel van parkmanagement), fietspaden, verlichting. Duurzaam bouwen. Inspanningsverplichting voor niveau B checklist Bouwen en Milieu, utiliteitsbouw, Wet milieubeheer. Toepassen van de mogelijkheden van de Wet milieubeheer ten aanzien van afvalpreventie en scheiding, energiebesparing, waterbesparing en reductie van vervoersbewegingen (verruimde reikwijdte). LEERERVARINGEN EN TIPS Duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein is een proces, een weg die door de gemeente en bedrijven gezamenlijk moet worden afgelegd. Een weg die soms goed geplaveid is, maar ook hobbels en scherpe bochten kan bevatten. Betrokkenen bij het project Dordtse Kil III geven de volgende succesfactoren aan: In het bestemmingsplan is een aantal duurzaamheidsfactoren vastgelegd: bebouwingspercentage, geluidhinderbeleid, wijze van bouwrijp maken, mogelijkheden voor bereikbaarheid per fiets. Ondanks het late stadium van de planontwikkeling van Dordtse Kil III, is het externe bureau in staat gebleken om duurzaamheidsambities concrete invulling te geven en alle partijen op een lijn te krijgen. Financiële ondersteuning en enige bestuurlijke druk vanuit de provincie richting de gemeente. Bedrijven zitten in een vroeg stadium aan tafel met de milieudienst. Bedrijven zijn verplicht lid van de Vereniging van Eigenaren waarmee zij de werkzaamheden van de parkmanagementorganisatie financieren. Milieudienst Zuid-Holland Zuid kreeg opdracht van de gemeente voor het toepassen van de verruimde reikwijdte Wet milieubeheer. In de volgende tabel zijn de hobbels samengevat die betrokkenen van gemeente, gronduitgevers, provincie en milieudienst hebben ervaren. Ook de gekozen en mogelijke oplossingen worden genoemd.

5 5 Dordtse Kil III - Dordrecht MOEILIJKHEDEN EN OPLOSSINGEN Moeilijkheden Gekozen of mogelijke oplossingen Onduidelijkheid in projectorganisatie. Alle contacten tussen verschillende partijen (gemeente, milieudienst, gronduitgevers, provincie) zijn in feite informeel. Dubbele petten door inhuur van mensen van de gemeente door ROM-D. Adviesbureau aangetrokken om opstellen uitvoeringsplan te begeleiden, werkt goed. Duurzaamheidsambities steeds minder in beeld. Provincie Zuid Holland heeft initiatief genomen om duurzaamheid weer op te pakken. Begeleidingscommissie ingesteld om duurzaamheid te bewaken. Er is een samenwerkingsovereenkomst getekend. Moeizame samenwerking voor implementatie duurzaamheid. Duurzaamheid heeft geen prioriteit voor gronduitgever. Betrokkenen hebben verschillende belangen en verantwoordelijkheden. Machtsverhoudingen gronduitgevers/gemeente. Heldere projectorganisatie met duidelijke taken en verantwoordelijkheden. Gedeputeerde druk uit laten oefenen op gronduitgever voor implementatie duurzaamheid. Gemeente moet meer regie voeren om duurzaamheid te borgen. Gronduitgevers ook aan tafel bij planvorming, omdat anders vertaalproblemen van gemeente naar gronduitgever. Juiste bedrijf op de juiste plaats is moeilijk te realiseren. Kaveladvies is niet bindend (alleen inspanningsverplichting). Veelheid aan gronduitgevers (en het verloop erin) maakt verschuiven van bedrijf moeilijk (zoekruimte beperkt). Inspanningsverplichting voor opvolgen kaveladvies van gronduitgevers zichtbaar maken door hen schriftelijk te laten antwoorden op kaveladvies, is in overweging. De uitgifte van een bedrijventerrein zou idealiter in handen moeten zijn van één partij. Duurzaamheid is niet af te dwingen bij bedrijven en gronduitgevers. Duurzaamheidsaanpak was niet concreet gemaakt op het moment dat bestemmingsplan en exploitatieovereenkomst gereed kwamen. Duurzaamheidsaspecten eerder in planvormingsfase vastleggen. Ook op bestuurlijk niveau in gemeente vastleggen. Duurzaamheidsplan moet eerder worden vastgelegd: dan kan bij de gronduitgifte meteen duidelijkheid worden verschaft over wat de bedrijven kunnen verwachten. Milieudienst kan meer gebruik maken van wettelijke mogelijkheden (verruimde reikwijdte) om duurzaamheid af te dwingen (ipv vrijblijvend advies). Voor deze rol moet Milieudienst echter wel goed geschoold zijn. Duurzaamheid in een vroeg stadium inbrengen en concreet maken (niet verzanden in haalbaarheidsstudies). Meer vastleggen in bestemmingsplan. Traagheid gronduitgifte. Milieudienst onbekend met gronduitgifteproces. Snel klant kunnen bedienen is essentieel. Milieudienst kan kaveladvies nu al na 2-3 dagen opstellen. Geen actief commitment op bestuurlijk niveau bij gemeente en provincie. Expliciet vragen om bestuurlijk aanspreekpunt binnen gemeente en provincie. Weinig ervaring en kennis hoe duurzaamheid te implementeren. Meer gebruik maken van kennis en ervaringen andere gemeenten en van bestaande studies. Geen lijst beschikbaar van milieuhinderlijke bedrijven in de regio. Inventarisatie heeft plaatsgevonden, maar heeft niet geleid tot concrete gevallen.

6 6 Dordtse Kil III - Dordrecht Structurele aandacht voor vervoersmanagement was aanvankelijk niet opgenomen in het basispakket parkmanagement. Bron: TNO-MEP R 2003/107 Na intensief overleg en enige bestuurlijke druk vanuit de provincie, is structurele aandacht voor vervoersmanagement alsnog opgenomen in het basispakket parkmanagement. De overheid zou de regie moeten nemen bij het bepalen van het basispakket parkmanagement; anders bestaat het gevaar dat activiteiten die niet op korte termijn geld opleveren (zoals vervoersmanagement) geschrapt worden. TIPS Proces en organisatie Gemeente of provincie moet duidelijke regie voeren in de opzet van parkmanagement om duurzaamheid daarin te borgen. Anders bestaat het gevaar dat activiteiten die voor marktpartijen op korte termijn geen geld opleveren (zoals vervoermanagement) geschrapt worden. Gronduitgevers moeten ook al in planvormingsfase aan tafel zitten. Dit voorkomt vertaalproblemen van gemeente naar gronduitgever in uitgiftestadium. (Actief) bestuurlijk commitment is belangrijk. Bestuurders kunnen ontwikkeling bijsturen als dat nodig is. Een heldere organisatiestructuur is één. Twee is dat binnen die structuur de taken en bevoegdheden van stuurgroepen, begeleidingsgroepen, werkgroepen en projectgroepen moeten worden afgesproken. Zo voorkom je dat onduidelijk is wat de consequentie moet zijn van de uitspraak van bijvoorbeeld een begeleidingsgroep. Het is mogelijk om samen te werken vanuit verschillende belangen. Hierover moeten echter wel duidelijke afspraken worden gemaakt en er moet een duidelijke regie zijn. Dubbele petten hoeft geen probleem te zijn, mits men duidelijk aangeeft met welke pet men aan tafel zit. Bijvoorbeeld in het bestemmingsplan en de contractvoorwaarden voor de grondoverdracht met gronduitgever. Dan heb je als gemeente iets om op terug te vallen als het gaat om duurzaamheidsambities. Maar er moet nog beter bekend worden wat er in contractvoorwaarden en in een bestemmingsplan kan staan. En hoe vroeg je als gemeente al over duurzaamheidsambities moet beginnen. Leg duurzaamheidsaspecten eerder in planvormingsfase vast in documenten voor grondoverdracht/contract met gronduitgever, bestemmingsplan. Leg duurzaamheidsaspecten ook op bestuurlijk niveau vast. Gronduitgifte moet vlot verlopen. De klant moet snel bediend worden. Dit vergt een goede voorbereiding bij gemeente, milieudienst en gronduitgevers. Actieve acquisitie van geschikte bedrijven. (in geval van Dordtse Kil III: milieuhinderlijke bedrijven) Meerdere gronduitgevers maken duurzame inrichting van een terrein moeilijk. Verzand niet in eindeloze haalbaarheidsstudies. Kijk naar vergelijkbare studies elders (andere gemeenten, Novem, provincie) en maak de zaken concreet. Inhoud Bij Dordtse Kil III heeft de gemeente al heel snel de grond overgedragen aan ROM-D. De les die daaruit is getrokken is dat duurzaamheidsambities en aspecten eerder en meer in de planvormingsfase vastgelegd moeten worden. Financiën Financiering van de benodigde capaciteit bij gemeente moet worden gedekt vanuit de grondexploitatie. Bron: TNO-MEP R 2003/107 Focus voor 2003 en verder Sinds medio 2002 is al conform het uitvoeringsplan gewerkt. Bestuurlijke vaststelling heeft echter pas begin 2003 plaatsgevonden. Op 6 maart 2003 is een samenwerkingsovereenkomst ondertekend. In 2003 zal tevens het verloop van de duurzame ontwikkeling van Dordtse Kil III totnogtoe worden geëvalueerd. Dit zal leerpunten opleveren voor de verdere ontwikkeling. Colofon Dit is een uitgave van de provincie Zuid-Holland, project DECOR Telefoon Fax ballari@pzh.nl Onderzoek en redactie TNO-MEP, Arjan Ekelenkamp, Elsbeth Roelofs Eindredactie Provincie Zuid-Holland Vormgeving Ontwerpbureau Smidswater Druk Quantes, Rijswijk Juni 2003