Risicoanalyse van het transport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas. Voor de ontwikkeling van "De Elementen" in Spijkenisse

Transcriptie

1 Risicoanalyse van het transport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas Voor de ontwikkeling van "De Elementen" in Spijkenisse

2 Risicoanalyse van het transport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas Voor de ontwikkeling van "De Elementen" in Spijkenisse Auteurs :M.L. de Bruijne en S.W.J. Post Documentnummer : Afdeling :Expertisecentrum Datum :4 juni 2008 DCMR Milieudienst Rijnmond s-gravelandseweg 565 Postbus AV Schiedam T F E info@dcmr.nl W

3 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding voor de risicoanalyse Conclusie 4 2 Invoergegevens Rekenprogramma Uitgangspunt 5 3 Resultaten Inleiding Het plaatsgebonden risico Het groepsrisico 8 Bijlage 1 Achtergrondinformatie 10 Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas Blad 3 van 14

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding voor de risicoanalyse De gemeente Spijkenisse heeft plannen voor het ontwikkelen van woningbouw door transformatie van een bedrijventerrein langs de Oude Maas tot een nieuwe woonwijk. Het project De Elementen zal bestaan uit een drietal deelprojecten De Dijk, Het Land en De Haven. Voor het gehele project wordt voor in het kader van de ruimtelijke ontwikkeling een MER procedure gevolgd waarbij ook het aspect externe veiligheid in ogenschouw moet worden genomen. Omdat het projectgebied voor externe veiligheid binnen de invloedssfeer van de Oude Maas is gelegen, wordt het noodzakelijk geacht om voor een relevant deel ook de risico s van de Oude Maas te bepalen. De Oude Maas maakt deel uit van de zogenaamde zeevaartroute in Nederland voor de transport van gevaarlijke stoffen over water. Voor een groot deel deze zeevaartroute in Nederland zijn voor externe veiligheid in verschillende rapporten de risico s van transport van gevaarlijke stoffen over water beschreven. Voor de Oude Maas is dit gebeurt door AVIV Adviserende ingenieurs in het eindrapport van de risicoanalyse van het transport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas, Dordtsche Kil en het Hollands Diep, project 01375, d.d. 29 april 2002 dat in opdracht van Rijkswaterstaat is uitgevoerd. Aan de hand van dit rapport kan, wanneer rekening wordt gehouden met de transportontwikkelingen op de vaarweg, een redelijke inschatting worden gemaakt van de actuele risico s (plaatsgebonden- en groepsrisico) van transport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas. Door het ontwikkelen van De Elementen zal binnen het invloedsgebied van de Oude Maas sprake zijn van een significante toename van de populatie met een toename van het groepsrisico tot gevolg. Voor de besluitvorming in het kader van de ruimtelijke ordening is het voor de verantwoording van het groepsrisico noodzakelijk om de toename van het groepsrisico te bepalen. Om de kwantitatieve toename van het groepsrisico als gevolg van het ontwikkelen van De Elementen te kunnen bepalen, is een nieuwe risicoanalyse uitgevoerd. Daarbij is expliciet het aandeel zeevaart in de berekening verwerkt. 1.2 Conclusie Vergeleken met de resultaten voor het relevante deel van de Oude Maas uit het rapport van AVIV uit 2002, kan voor deze risicoanalyse worden geconcludeerd dat het plaatsgebonden risico hoger uitvalt dan voorheen en dat sprake is van een significante toename van het groepsrisico. Plaatsgebonden risico Er is nog altijd geen sprake van een PR contour. De PR contour ligt ten opzichte van het AVIV-rapport uit 2002 een stuk verder op de oever en reikt tot voorbij het deelproject De Dijk. Groepsrisico Het groepsrisico bedraagt in de huidige situatie minder dan 10% van de oriëntatiewaarde maar zal door de ontwikkeling van Elementen toenemen tot meer dan 10% van de oriëntatiewaarde maar wel onder deze oriëntatiewaarde blijven. Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas Blad 4 van 14

5 2 Invoergegevens 2.1 Rekenprogramma Voor deze risicoanalyse is gebruik gemaakt van het rekenprogramma Phast Risk (SAFETI-PRO 6.53). Voor de default parameters is aansluiting gezocht bij SAFETI-NL Uitgangspunt Voor deze risicoanalyse is uitgegaan van de invoergegevens die gebruikt zijn bij de studie van AVIV in Het rapport van AVIV van 29 april 2002, project (AVIV-rapport) heeft daarbij voor een groot deel als bron voor de invoergegevens gefungeerd. Als van de invoergegevens uit het AVIV-rapport is afgeweken, wordt dit expliciet in dit rapport vermeld Studiegebied In tegenstelling tot het AVIV-rapport is voor deze studie uitsluitend gekeken naar het relevante deel van de Oude Maas dat langs het projectgebied loopt. Dit betreft de eerste kilometer van het meest noordelijke deel van deelgebied 3 (Oude Maas midden ) van het studiegebied uit het AVIV-rapport Scheepvaartintensiteiten Conform AVIV-rapport. Oude Maas zeevaart binnenvaart Midden Het aantal zee- en binnenvaartschepen met gevaarlijke lading Conform AVIV-rapport. Er is hierbij wel voor 2008 een correctiefactor toegepast op basis van de prognosecijfers die gehanteerd zijn bij de MER studie voor Maasvlakte 2 Dit resulteert in de volgende aantallen: Zeevaart Traject Gf2 Gf3 Lf1 Lf2 Lt1 Jaar Oude Maas Transporten zeevaart uit de AVIV studie Binnenvaart Traject Gf2 Gf3 Gt3 Lf1 Lf2 Lt1 Jaar Oude Maas Transporten zeevaart uit de AVIV studie Prognose vervoer gevaarlijke stoffen over de Oude Maas, zeevaart. Categorie Lf1 Lf2 Gf overig % per jaar 0,8-0, Groeipercentages in aantallen transportmiddelen per jaar, MER Maasvlakte 2. Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas blad 5 van 14

6 Prognose vervoer gevaarlijke stoffen over de Oude Maas, binnenvaart. Categorie Lf1 Lf2 Gf overig % per jaar 0,8-0, Groeipercentages in aantallen transportmiddelen per jaar, MER Maasvlakte 2. Groeiindex zeevaart 2008 voor Oude Maas Jaar Gf2 Gf3 Lf1 Lf Groeiindex binnenvaart 2008 voor Oude Maas Jaar Gf2 Gf3 Gt3 Lf1 Lf2 Lt Aantal zee- en binnenvaartschepen met gevaarlijke stoffen over de Oude Maas in 2008: Zeevaart: Traject Jaar Gf2 Gf3 Lf1 Lf2 Oude Maas Binnenvaart: Traject Jaar Gf2 Gf3 Gt3 Lf1 Lf2 Lt1 Oude Maas De kans op vrijkomen van een hoeveelheid lading Conform AVIV-rapport. Alleen voor de kans op uitstroming bij zeeschepen is door twijfel aan de juistheid van de gebruikte waarden, gekozen om gebruik te maken van de uitstroomkansen voor de Nieuwe Maas zoals door AVIV gehanteerd bij de risicoanalyse van het transport van gevaarlijke stoffen over de nieuwe Waterweg en de Nieuwe Maas (project 98152, d.d. 14 juni 2002 in opdracht van Provincie Zuid Holland en Gemeente Werken Rotterdam). Er is twijfel over de juistheid van de voor de Oude Maas gebruikte uitstroomkansen ontstaan omdat tegen de verwachting in voor een bepaald scenario de kans op een grote uitstroming groter is dan de kans op een kleine uitstroming en bovendien de relatie met de Westerschelde studie waarnaar verwezen wordt, niet kan worden herleid. Omdat de uitstroomkansen bij zeeschepen op de Nieuwe Maas aantoonbaar hoger liggen dan die voor het te bestuderen deel van de Oude Maas, zullen door gebruik te maken van de uitstroomkansen voor de Nieuwe Maas, de resultaten van de studie iets hoger uitvallen dan in werkelijkheid het geval zal zijn Bevolkinggegevens Voor de bevolkinggegevens is gebruik gemaakt van populatiebestanden voor Spijkenisse en Hoogvliet op basis van de regionale verkeer- en milieukaart (RVMK). Voor deze kaart is de iedere gemeente verdeeld in bepaalde vlakken. In deze populatiebestanden wordt zowel voor de dag- als de nachtperiode voor elk vlak het aantal inwoners en arbeiders vermeld. De originele indeling geeft vlakken tot aan de oever van de Oude Maas. Voor de juistheid van de berekeningen zijn de vlakken die ter hoogte van het studiegebied grenzen aan de oever van de Oude Maas aangepast aan de werkelijk bebouwde gebieden. Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas Blad 6 van 14

7 Voor de huidige situatie is het projectgebied voor De Elementen beschouwd als huidig bedrijventerrein. Voor de nieuwe situatie, na realisatie van Elementen, is uitgegaan van volledige vervanging van bedrijven door woningen. Daarbij is de aanwezigheid gesteld op 2,4 personen per woning. Voor de bevolking is er vanuit gegaan dat 100% van de bewoners aanwezig is in de nacht en 50% overdag. Voor arbeiders geldt een aanwezigheid van 100% overdag en 10% in de nacht. Aantal woningen voor De Elementen: - De Dijk 1800 stuks (hoogbouw) - De Haven 750 stuks (laagbouw) - Het Land 500 stuks (voornamelijk laagbouw) 3 Resultaten 3.1 Inleiding De resultaten van de risicoberekening betreffen het plaatsgebonden risico (PR) en het groepsrisico (GR) voor het gedeelte van de Oude Maas ter hoogte van het project De Elementen. Het plaatsgebonden risico wordt als PR-contouren gepresenteerd in Figuur 1. Het groepsrisico wordt gepresenteerd in een grafiek (FN-curve), Figuur 2. Hierbij wordt in één grafiek zowel het GR van de huidige situatie als het GR na realisatie van De Elementen inzichtelijk gemaakt. 3.2 Het plaatsgebonden risico Figuur 1, PR contouren voor eerste kilometer Oude Maas midden Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas blad 7 van 14

8 In figuur 1 worden de PR contouren weergegeven voor het voor De Elementen relevante deel van de Oude Maas. De rode lijnen langs de route vormen geen contour maar geven de ontstekingsroutes aan die gebruikt zijn bij de berekening. Voor dit deel van de Oude Maas geeft de berekening geen resultaat voor PR contour. De PR contour (donker rood) reikt tot voorbij het deelgebied De Dijk en ligt dus gedeeltelijk over De Elementen. 3.3 Het groepsrisico Figuur 2 GR curves voor eerste kilometer Oude Maas midden Het groepsrisico kan worden gedefinieerd als de cumulatieve kansen per jaar dat ten minste 10, 100 of 1000 personen overlijden als rechtstreeks gevolg van hun aanwezigheid in het invloedsgebied van een bepaalde risicobron. In bovenstaande grafiek wordt het groepsrisico weergegeven voor het voor De Elementen relevante deel van de Oude Maas. Door middel van twee lijnen wordt dubbel logaritmisch aangegeven hoe het aantal slachtoffers zich verhoudt met de cumulatieve kans per jaar dat een groep slachtoffers kan komen te overlijden als gevolg van een transportincident met gevaarlijke stoffen over de Oude Maas. De rode lijn toont het groepsrisico voor de populatie van Hoogvliet en Spijkenisse in de huidige situatie, zonder de ontwikkeling van De Elementen. De blauwe lijn toont het groepsrisico voor de populatie van Hoogvliet en Spijkenisse in de nieuwe situatie, inclusief de ontwikkeling van De Elementen. Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas Blad 8 van 14

9 In de huidige situatie betreft het groepsrisico maximaal 5% van de oriëntatiewaarde, namelijk voor 600 personen bij een kans van 1,4 e -9 per jaar. Dit is tevens het maximaal aantal personen waarvoor in de huidige situatie een groepsrisico wordt berekend. Na ontwikkeling van De Elementen neemt het groepsrisico toe tot maximaal 35% van de oriëntatiewaarde. Dit maximum geldt voor ca. 400 slachtoffers bij een kans van 2,2 e-8 per jaar. Het maximaal aantal slachtoffers waarvoor in de nieuwe situatie het groepsrisico wordt berekend bedraagt ca bij een kans van 1,3 e -9 per jaar. Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas blad 9 van 14

10 Bijlage 1 Achtergrondinformatie Aard van de gevaarlijke stoffen Categorie Zeevaart binnenvaart Voorbeeldstof Brandbare gassen GF2 Gastanker Gastanker Butaan GF3 Gastanker Gastanker Propaan Toxische gassen GT3 Gastanker Gastanker Ammoniak Brandbare stoffen LF1 Olietanker Enkelwandig Nonaan LF2 Olietanker Enkelwandig Pentaan Toxische vloeistoffen LT1 Chemicaliëntanker Dubbelwandig Acrylonitril Hoeveelheid gevaarlijke stoffen Zeevaart, op basis van AVIV-studie uitsluitend kleine zeeschepen Scheepstype Tankgrootte Percentage % Gastanker druk (GF) 1250 m Olietanker (LF) 500 ton 100 Chem. tanker (LT) 500 ton 100 Binnenvaart, op basis van AVIV-studie Scheepstype Tankgrootte m 3 Gastanker 180 Vloeistoftanker enkelwandig 150 Vloeistoftanker dubbelwandig of gekoeld 150 Scenario definities op basis van AVIV-studie. Zeevaart onderling Scheepstype Uitstroming Gat diameter Uitstroomdebiet Max. hoeveelheid (mm) (m3/s) Gastanker druk Klein lek tankinhoud Groot lek tankinhoud Olie/Chem tanker Enk.w of dubb.w. Klein lek ew 0.02 dw 0,5*tankinhoud Groot lek ew 0.11 dw 0,5*tankinhoud Binnenvaart (ongevallen met zeeschepen) Scheepstype Uitstroming Gat diameter (mm) Uitstroomhoeveelheid (m3) Uitstroomtijd (s) Gastanker Klein lek (max) Groot lek (max) Vloeistoftanker enkelwandig Klein lek Groot lek Vloeistoftanker Klein lek dubbelwandig of gekoeld Groot lek Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas Blad 10 van 14

11 Binnenvaart (ongevallen met enkel binnenvaart) Scheepstype Uitstroming Gat diameter (mm) Uitstroomhoeveelheid (m3) Uitstroomtijd (s) Gastanker Klein lek (max) Groot lek (max) Vloeistoftanker enkelwandig Klein lek Groot lek Vloeistoftanker Klein lek dubbelwandig of gekoeld Groot lek Evenals in de AVIV-studie wordt er vanuit gegaan dat brandbare gassen tot vloeistof verdicht onder druk in gastankers worden vervoerd en vloeistoffen in vloeistoftankers. Daarbij worden brandbare vloeistoffen in enkelwandige en giftige vloeistoffen in dubbelwandige vloeistoftankers vervoerd. Scheepsschadefrequentie op basis van AVIV-studie De scheepsschadefrequenties zijn gebaseerd op ongevallen tussen binnenvaartschepen onderling, zeevaartschepen onderling en tussen binnenvaartschepen en zeeschepen. Daarnaast is onderscheid gemaakt tussen zware scheepsschades en lichte scheepschades. Vaarwegdeel Aantalscheepsschade Intensiteit scheepsschadefrequentie AVIV-studie Oude maas 0, *10-8 Tabel 2-7 Frequenties zeeschepen onderling. Vaarwegdeel Aantalscheepsschade Intensiteit scheepsschadefrequentie AVIV-studie Oude maas 0, ,4*10-7 Tabel 2-8 Frequenties binnenvaartschepen onderling. Vaarwegdeel Aantalscheepsschade Intensiteit scheepsschadefrequentie AVIV-studie Oude maas 0, ,6*10-9 Tabel 2-9 Frequenties zeeschepen en binnenschepen. Zeevaart, met uitstroomkans Nieuwe Maas Scheepstype Uitstroming Uitstroomkans Nieuwe Maas! Uitstroomfrequentie 1/vtgkm Gastanker gekoeld Klein lek Nvt Groot lek Nvt Gastanker druk Klein lek 0, e-9 Groot lek 0, e-10 Olie tanker enkelwandig Klein lek 0, e-8 Groot lek 0, e-9 Chem tanker dubbelwandig Klein lek 0, e-9 Groot lek 0, e-10 Binnenvaart Scheepstype Scenario Uitstroomkans Uitstroomfrequentie Enkelwandig Klein lek E-8 Groot lek E-8 Dubbelwandig Klein lek E-9 Groot lek E-10 Gastanker Klein lek E-9 Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas blad 11 van 14

12 Groot lek E-12 Zeevaart-Binnenvaart Scheepstype Scenario Uitstroomkans Uitstroomfrequentie 1/vtgkm Enkelwandig Klein lek E-9 Groot lek E-9 Dubbelwandig Klein lek E-10 Groot lek E-11 Gastanker Klein lek E-11 Groot lek E-13 Zeevaart Stof Scheepstype Scenario Tankgroot Uitstroomfreq Aantal/jr Freq/kmjr te 1/vtgkm GF2 Gastanker Klein lek e e-8 druk Groot lek e e-9 GF3 Gastanker Klein lek e e-7 druk Groot lek e e-8 LF1 Olie tanker Klein lek e e-7 enkelwandig Groot lek e e-7 LF2 Olie tanker Klein lek e e-6 enkelwandig Groot lek e e-7 LT1 Chem tanker Klein lek e-9 Nvt dubbelwandig Groot lek e-10 Nvt Binnenvaart: Stof Scheepstype Scenario Tankgroo Uitstroomfreq Aantal/jr Freq/kmjr tte 1/vtgkm GF2 Gastanker Klein lek e e-7 Groot lek e e-9 GF3 Gastanker Klein lek e e-7 Groot lek e e-9 GT3 Gastanker Klein lek e e-8 Groot lek e e-10 LF1 Olie tanker Klein lek e e-4 enkelwandig Groot lek e e-4 LF2 Olie tanker Klein lek e e-4 enkelwandig Groot lek e e-4 LT1 Chem tanker Klein lek e e-7 dubbelwandig Groot lek e e-8 Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas Blad 12 van 14

13 Binnenvaart zeevaart: Stof Scheepstype Scenario Tankgroo Uitstroomfreq Aantal/jr Freq/kmjr tte 1/vtgkm GF2 Gastanker Klein lek e e-8 Groot lek e e-10 GF3 Gastanker Klein lek e e-8 Groot lek e e-10 GT3 Gastanker Klein lek e e-9 Groot lek e e-11 LF1 Olie tanker Klein lek e e-5 enkelwandig Groot lek e e-5 LF2 Olie tanker Klein lek e e-5 enkelwandig Groot lek e e-6 LT1 Chem tanker Klein lek e e-8 dubbelwandig Groot lek e e-9 Vervolgkansen Atmosferisch Directe ontsteking Vertraagde ontsteking 0.13 Plasbrand 1) 0.87 Geen effect 0.7 Plasbrand Uitstroming 0.6 Explosie Gekoeld Flashfire 0 Geen effect Groot: 0.7 Jet/wolkbrand Klein: 0.5 Onder druk 0.6 Explosie 1 Groot: Flashfire Klein: Geen effect 1) Het effect van de vertraagde ontsteking van een gaswolk is vergelijkbaar met het effect van een plasbrand. Bij de ontwikkelingen wordt alleen plasbrand beschouwd. De frequentie van de plasbrand is gelijk aan de som van de directe ontsteking en vertraagde ontsteking uit het Paarse Boek, zijnde 0.13 voor LF2 vloeistoffen. Voor LF1 vloeistoffen wordt alleen directe ontsteking beschouwd, zijnde Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas blad 13 van 14

14 Ontsteking Voor ontsteking is gebruik gemaakt van de defaultgegevens uit SAFETI waarbij populatie ook als ontstekingsbron wordt meegenomen. Daarnaast is op de vaarweg aan weerszijden van de vaargeul een ontstekingslijn voor transport gemodelleerd met voor zowel zee- als binnenvaart een ontstekingskans van 0,33 per minuut dat een passerend schip in de wolk verblijft. Dit is overeenkomstig de AVIV-studie waarbij tevens wordt uitgegaan van een gemiddelde snelheid van 3,5 m/s ten opzichte van de oever. Voor ca bewegingen geldt voor iedere ontstekingslijn bij een gelijke verdeling voor zowel dag en nacht als komen en gaan, een transportintensiteit van gemiddeld 6 voertuigen per uur. Risicoanalyse van het tranport van gevaarlijke stoffen over de Oude Maas Blad 14 van 14