Vergoeding van Medicinale Cannabis door Nederlandse Zorgverzekeraars

Transcriptie

1 Vergoeding van Medicinale Cannabis door Nederlandse Zorgverzekeraars stand per 1 januari 2012 Een rapport van: STICHTING NEDERLANDSE ASSOCIATIE VOOR LEGALE CANNABIS EN HAAR STOFFEN ALS MEDICATIE

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Vergoeding medicinale cannabis per zorgverzekeraar 4 Agis 4 Azivo 5 CZ 6 Delta Lloyd 7 FBTO 9 De Friesland 10 Interpolis ZorgActief 11 Menzis 12 OHRA 13 ONVZ 14 Salland verzekeringen 15 Trias, Univé en VGZ 16 Zilveren Kruis Achmea 17 Statistieken 18 Conclusies 22 Bronvermelding 23 Bijlagen 24 I. Totaaloverzicht Verzekeringsaspecten Medicinale Cannabis per II. Enquête afgenomen onder De Friesland Zorgverzekeraar 25 III. Vervolgenquête afgenomen onder zorgverzekeraars anders dan De 27 Friesland Zorgverzekeraar 2

3 Inleiding Stichting NCSM Sinds september 2003 is medicinale cannabis van farmaceutische kwaliteit beschikbaar op recept van een arts. Het product wordt beschikbaar gesteld door het Bureau Medicinale Cannabis (BMC) van het Ministerie van VWS. De NCSM (Nederlandse associatie voor legale Cannabis en haar Stoffen als Medicatie) is een stichting die tot doel heeft om (wetenschappelijke) kennis over het medicinaal gebruik van cannabis te verbeteren en te verspreiden. Voor het verzamelen van kennis maakt de stichting veel gebruik van de wetenschappelijke literatuur, maar ze voert ook eigen onderzoek uit. Zo houdt de stichting zich bezig met het verzamelen van klinisch onderzoek naar de werking van cannabis, met verschillende toedieningsvormen zoals thee of verdampen, en met de effecten van overheidsbeleid op het gebruik en voorschrijven van medicinale cannabis. De verkregen kennis wordt voornamelijk verspreid via de website van de stichting ( en verder via publicaties en presentaties. Ook voert NCSM actief gesprekken met patiënten(-verenigingen) en met professionals die in aanraking kunnen komen met medicinale cannabis, zoals artsen, apothekers en zorgverzekeraars. Op deze manier wil de stichting bijdragen aan veilig en verantwoord gebruik van cannabis als medicijn. De stichting is hierbij afhankelijk van donaties. Vergoeding van medicinale cannabis Medicinale cannabis in Nederland is momenteel (nog) geen geregistreerd geneesmiddel en wordt niet automatisch vergoed uit het basispakket. Het is nu verkrijgbaar als zogenoemde magistrale grondstof. Als gevolg daarvan zijn er geen algemeen geldende voorwaarden, en kan iedere zorgverzekeraar zijn eigen beleid ontwikkelen voor de vergoeding van cannabis. In 2009 voerde NCSM voor het eerst een onderzoek uit naar de vergoeding van medicinale cannabis door zorgverzekeraars (zie de NCSM website voor dit rapport uit 2009). Uit die studie bleek dat de bekendheid van dit product onder Nederlandse zorgverzekeraars behoorlijk groot was. Dit leidde echter niet automatisch tot gehele of gedeeltelijke vergoeding: in 2009 vergoedde slechts één verzekeraar medicinale cannabis vanuit de basisverzekering, terwijl vijf andere verzekeraars een coulanceregeling hanteerden bij bepaalde aandoeningen. De situatie in 2012 Sinds 2006 neemt het aantal recepten voor medicinale cannabis jaarlijks toe. Daarmee wordt het vergoeden van dit medicijn dus relevant voor een toenemend aantal patiënten in Nederland. Ruim twee jaar na het verschijnen van het eerste rapport over vergoeding van medicinale cannabis vonden wij het daarom tijd om de situatie weer eens onder de loep te nemen. Dit nieuwe rapport geeft een overzicht van het vergoedingbeleid van dezelfde 14 grote zorgverzekeraars als in Daarnaast is nu ook zorgverzekeraar De Friesland in de studie opgenomen. De NCSM hoopt dat dit verslag voor patiënten meer duidelijkheid schept over de verzekeringsaspecten van medicinale cannabis. Het rapport is gemaakt op basis van telefonische interviews met de betreffende verzekeraars, door middel van een standaard vragenlijst (zie de bijlagen van dit rapport). Stichting NCSM wil er op wijzen dat het altijd mogelijk is dat de hier getoonde informatie niet volledig is, of een fout kan bevatten. Deze informatie moet daarom enkel gezien worden als indicatief. Indien u meer wilt weten wordt u daarom aangeraden om zelf contact op te nemen met de betreffende verzekeraar. 3

4 Vergoeding medicinale cannabis per zorgverzekeraar Agis Zorgverzekeringen Sinds 2010 vergoedt Agis Zorgverzekeringen medicinale cannabis via een coulanceregeling vanuit de basisverzekering en niet meer vanuit een aanvullende verzekering. De aanvraag voor vergoeding moet ingediend worden door een specialist, die moet aangeven dat het om een medische noodzaak gaat. Ook dient de arts aan te geven hoeveel cannabis de patiënt nodig heeft. Vervolgens beslist een medisch beslisteam van Agis of de desbetreffende patiënt voor vergoeding in aanmerking komt. De vergoeding is niet langer beperkt tot de aandoeningen die in 2009 werden vermeld (zie tabel). Er wordt nu per persoon bekeken of Agis wel of niet overgaat tot vergoeding. Als de aanvraag is goedgekeurd en er vergoeding plaatsvindt, dan is deze vergoeding volledig zonder maximum. De cannabis moet afkomstig zijn uit de apotheek. Er is geen vergoeding van hulpmiddelen voor de toediening van medicinale cannabis. Agis Zorgverzekeringen Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? : slaapstoornissen bij ALS, spierspasmen bij MS, pijn bij maligniteit Vanuit aanvullende verzekering Via coulanceregeling vanuit basisverzekering Kostenvergoeding Bepaald percentage? 75% 100% En/of tot maximaal bedrag? Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? Afhankelijk van aanvullende verzekering: variërend van 200,- tot 600,- per jaar, afkomstig uit coffeeshop mag ook Zonder maximum Vergoeding hulpmiddelen mogelijk? Zo ja, op welke manier? - - Door wie moet aanvraag gedaan worden? Behandelend arts Specialist 4

5 Azivo Zorgverzekeraar In 2011 is Azivo onderdeel geworden van zorgverzekeraar Menzis. Azivo hanteert daarom met ingang van 2012 dezelfde regeling als Menzis met betrekking tot de vergoeding van medicinale cannabis. Het beleid van Menzis betreffende vergoedingen is ongewijzigd ten opzichte van Echter, omdat de regeling van Azivo verschilde van die van Menzis, is de vergoeding door Azivo veranderd. Azivo vergoedt in 2012 nog altijd medicinale cannabis. De vergoeding is nu echter beperkt tot bepaalde aandoeningen: - ernstige pijn bij kanker; - MS met ernstige krampen; - neuropatische pijn; - ernstige misselijkheid en verminderde eetlust als gevolg van AIDS. De vergoeding van medicinale cannabis vindt plaats via een coulanceregeling en bedraagt 75% van de gemaakte kosten met een maximum van 45,- per maand. De aanvraag voor vergoeding moet gedaan worden door een behandelend arts, wat een specialist of huisarts inhoudt. De cannabis moet uit de apotheek afkomstig te zijn, maar dat hoeft niet langer een eigen Azivo apotheek te zijn. Mogelijk kan er ook vergoeding van hulpmiddelen voor de toediening van cannabis plaatsvinden. Geadviseerd wordt om de vergoeding van cannabis en het toedieningmiddel samen aan te vragen. Er is nog geen zicht op hoe de vergoeding van deze hulpmiddelen plaatsvindt, omdat vergoeding nog niet is voorgekomen. Wanneer een hulpmiddel wordt vergoed, kan deze via de apotheek geleverd worden of men kan aan Azivo aangeven door welke leverancier het desbetreffende hulpmiddel kan worden geleverd. Azivo Zorgverzekeraar Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? Via coulanceregeling Uit basisverzekering Via coulanceregeling Uit basisverzekering Kostenvergoeding Bepaald percentage? 75% 75% En/of tot maximaal bedrag? 45,- per maand 45,- per maand Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? Vergoeding hulpmiddelen mogelijk?, uit eigen Azivo apotheek In principe niet, misschien in uitzonderlijk geval Mogelijk, op aanvraag samen met vergoeding medicinale cannabis Zo ja, op welke manier? - - Door wie moet aanvraag gedaan worden? Specialist Behandelend arts 5

6 CZ Zorgverzekeraar CZ Zorgverzekeraar hanteert momenteel een heel andere regeling voor vergoeding van cannabis dan die waar in 2009 sprake van was. Op dit moment is er in principe geen sprake van vergoeding, alleen in zeer uitzonderlijke situaties en na toestemming van CZ Zorgverzekeraar. De aanvraag voor vergoeding moet ingediend worden door een arts of specialist. De situatie waarin vergoeding plaats kan vinden, is niet beperkt tot bepaalde aandoeningen, maar deze hangt af van de medische toestand van de patiënt. Als CZ overgaat tot vergoeding van cannabis, is dit vanuit de basisverzekering. Alle kosten worden dan volledig en zonder maximum vergoed. De cannabis moet afkomstig zijn uit de apotheek. Mogelijk kan er ook vergoeding van hulpmiddelen voor de toediening van cannabis plaatsvinden. De aanvraag hiervoor moet tegelijk met die van de cannabis zelf worden gedaan. Er kan dan goedkeuring worden gegeven voor vergoeding van de cannabis en het hulpmiddel samen. CZ Zorgverzekeraar Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? Vanuit aanvullende verzekering, in zeer uitzonderlijke situaties Via coulanceregeling vanuit basisverzekering Kostenvergoeding Bepaald percentage? 100% 100% En/of tot maximaal bedrag? Afhankelijk van aanvullende verzekering: tot 4500,- per jaar Zonder maximum Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? Vergoeding hulpmiddelen mogelijk?, onder dezelfde voorwaarden als de cannabis zelf Mogelijk, op aanvraag samen met vergoeding medicinale cannabis Zo ja, op welke manier? - - Door wie moet aanvraag gedaan worden? - Arts of specialist 6

7 Delta Lloyd Zorgverzekering In 2009 vergoedde Delta Lloyd medicinale cannabis vanuit verschillende aanvullende verzekeringen. Op dit moment zijn er twee manieren waarop Delta Lloyd vergoed: nog steeds vanuit aanvullende verzekeringen en daarnaast is vergoeding ook via een coulanceregeling mogelijk. Wanneer de patiënt een compleet polis, of een comfort verzekering of een top verzekering als aanvullende verzekering heeft, is de vergoeding niet veranderd ten opzichte van Nog steeds is de vergoeding van medicinale cannabis in dit geval niet beperkt tot bepaalde aandoeningen: indien de patiënt een van bovenstaande aanvullende verzekeringen heeft, wordt, ongeacht de aandoening, de medicinale cannabis vergoed. De aanvraag voor vergoeding moet ingediend worden door de behandelend arts. De hoogte van de vergoeding hangt af van de aanvullende verzekering: - Compleet polis: 100% vergoeding tot maximaal 150,- per jaar - Comfort verzekering: 100% vergoeding tot maximaal 200,- per jaar - Top verzekering: 100% vergoeding zonder maximum Mogelijk kunnen hulpmiddelen voor toediening van de cannabis vergoed worden indien sprake is van een aanvullende verzekering. De behandelend arts moet duidelijk en uitgebreid onderbouwen waarom het gebruik van een verdamper beter is dan thee trekken van de cannabis, wat door Delta Lloyd is vastgesteld als werkzame toediening. Wanneer de vergoeding van hulpmiddelen zoals een verdamper is goedgekeurd, hangt de hoogte van het vergoede bedrag af van de aanvullende verzekering. Elke aanvullende verzekering heeft een maximaal bedrag dat beschikbaar is voor de vergoeding van hulpmiddelen. Dit is doorgaans 1000,- tot maximaal 1500,- per jaar. Indien de patiënt geen aanvullende verzekering heeft, is het nog altijd mogelijk een aanvraag in te dienen voor vergoeding van medicinale cannabis. De vergoeding geschiedt dan via een coulanceregeling. Deze regeling wordt getroffen wanneer het gaat om terminale patiënten, die uitbehandeld zijn en bij wie geen andere medicatie werkzaam is. De aanvraag voor medicinale cannabis moet door een specialist ingediend worden. Wat voor specialist dat moet zijn is niet vastgelegd. De specialist moet een uitgebreide, goed onderbouwde aanvraag indienen waarin moet worden aangegeven welke medicatie tot dan toe is toegediend, waarom dat niet voldoende is en waarom men tot toediening van medicinale cannabis wil overgaan. Ook andere patiënten zonder aanvullende verzekering kunnen een specialist vragen een aanvraag te in te dienen voor de vergoeding van medicinale cannabis. Hier is ook een zeer uitgebreide en goed onderbouwde aanvraag van een specialist voor nodig. Indien toestemming wordt gegeven voor vergoeding, dan is er 100% dekking zonder maximum. Vergoeding van hulpmiddelen voor de toediening van cannabis is in dergelijke situaties echter niet mogelijk. In alle gevallen, vanuit een aanvullende verzekering of via een coulanceregeling, moet de cannabis afkomstig zijn uit de apotheek. 7

8 Delta Lloyd Zorgverzekeraar Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? Kostenvergoeding Bepaald percentage? En/of tot maximaal bedrag? Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? Vergoeding hulpmiddelen mogelijk? Vanuit aanvullende verzekering Vanuit aanvullende verzekering Voornamelijk terminale patiënten Via coulanceregeling uit basisverzekering 100% 100% 100% Afhankelijk van aanvullende verzekering: 150,- of 200,- per jaar of zonder maximum Zo ja, op welke manier? - Door wie moet aanvraag gedaan worden? Afhankelijk van aanvullende verzekering: 150,- of 200,- per jaar of zonder maximum Zonder maximum, als in aanvullende verzekering is opgenomen Via aanvullende verzekering: bedrag afhankelijk van aanvullende verzekering Behandelend arts Behandelend arts Specialist - 8

9 FBTO Zorgverzekering Door FBTO Zorgverzekering wordt medicinale cannabis nog steeds vergoed, maar vanaf 2012 vindt de vergoeding alleen nog plaats bij de zes door BMC genoemde indicaties: - Multiple Sclerose - Ernstige misselijkheid en/of braken door chemo- of radiotherapie - Therapie-resistente neuropatische pijn - Gilles de la Tourette syndroom - Palliatieve behandeling bij pijn als gevolg van kanker of AIDS - Therapie-resistente glaucoom De vergoeding vindt plaats vanuit de basisverzekering, waarbij de kosten voor 100% vergoed worden, zonder maximum. Hierbij betaalt de patiënt wel eerst het wettelijk en eventueel vrijwillig eigen risico, voordat de kosten door FBTO Zorgverzekering vergoed worden. Niet elke behandelend arts kan nog een aanvraag voor vergoeding indienen, dat is beperkt tot een neuroloog, oncoloog of pijnspecialist. De cannabis moet afkomstig zijn uit de apotheek. Hulpmiddelen voor toediening van cannabis worden niet vergoed. FBTO Zorgverzekering Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? Via coulanceregeling vanuit basisverzekering Via coulanceregeling vanuit basisverzekering Kostenvergoeding Bepaald percentage? 100% 100% En/of tot maximaal bedrag? Zonder maximum Zonder maximum Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? Vergoeding hulpmiddelen mogelijk? Zo ja, op welke manier? - - Door wie moet aanvraag gedaan worden? Behandelend arts Neuroloog, oncoloog of pijnspecialist 9

10 De Friesland Zorgverzekeraar De Friesland Zorgverzekeraar is in dit onderzoek naar de vergoeding van medicinale cannabis voor het eerst over vergoeding benaderd. De huidige regeling betreffende vergoedingen wordt daarom niet vergeleken met hoe deze in 2009 was. Er vindt bij De Friesland Zorgverzekeraar vergoeding van medicinale cannabis plaats via een coulanceregeling. Deze geldt alleen als de patiënt aanvullend verzekerd is bij de Friesland Zorgverzekeraar, met een andere aanvullende verzekering dan de budgetaanvulling. De behandelend arts moet een gemotiveerde aanvraag indienen. Vergoeding vindt plaats bij een beperkt aantal indicaties: - Pijn en spiertrekkingen - Spierspasmen (Multiple Sclerose) - Misselijkheid, braken, verminderde eetlust of pijn bij kanker of AIDS - Misselijkheid en braken ten gevolge van een behandeling bij kanker of AIDS - Langdurige pijn aan het zenuwstelsel - Gordelroos - Gilles de la Tourette syndroom De vergoeding vindt daarnaast alleen plaats als de normale behandeling niet effectief blijkt te zijn. De kosten worden voor 100% vergoed,echter tot een maximum van 840,- per jaar. De cannabis mag afkomstig zijn van de apotheek of een coffeeshop. Er moet wel een nota overlegd kunnen worden. Een verdamper wordt mogelijk vergoed als de aanvraag hiervoor samen met de cannabis wordt gedaan. De aanvraag hiervoor moet tegelijk met die van de cannabis zelf worden gedaan. Er kan dan goedkeuring worden gegeven voor vergoeding van de cannabis en het hulpmiddel samen. De verdamper kan door een apotheek geleverd worden. Voor alle kosten geldt dat de patiënt deze eerst zelf betaalt. Na indiening van de desbetreffende nota wordt het aankoopbedrag door De Friesland Zorgverzekeraar overgemaakt aan de patiënt. De Friesland Zorgverzekeraar Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? Via coulanceregeling vanuit aanvullende verzekering Kostenvergoeding Bepaald percentage? 100% En/of tot maximaal bedrag? Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? Vergoeding hulpmiddelen mogelijk? Zo ja, op welke manier? Door wie moet aanvraag gedaan worden? 840,- per jaar Mogelijk, op aanvraag samen met vergoeding medicinale cannabis Volledig nadat zelf vooruit is betaald Behandelend arts 10

11 Interpolis ZorgActief Interpolis kende in 2009 een vergoeding van medicinale cannabis, via een coulanceregeling na aanvraag door een specialist. In 2012 is de situatie iets gewijzigd. Vergoeding is nog steeds 100% na een machtiging door een specialist zoals een neuroloog, oncoloog of pijnarts. Vergoeding is nu echter beperkt tot de indicaties beschreven door BMC, te weten MS, misselijkheid en braken bij chemo- en radiotherapie bij kanker, therapieresistente pijn, Gilles de la Tourette syndroom, palliatieve zorg en therapieresistent glaucoom. De machtiging moet in eerste instantie aangevraagd zijn door een pijnspecialist, oncoloog of neuroloog. Vervolgmachtigingen mogen door een huisarts worden aangevraagd. Interpolis Zorgactief Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? Via coulanceregeling, vanuit basisverzekering Via coulanceregeling vanuit basisverzekering Kostenvergoeding Bepaald percentage? 100% 100% En/of tot maximaal bedrag? 900,- nb Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? nb Vergoeding hulpmiddelen mogelijk? nb Zo ja, op welke manier? - nb Door wie moet aanvraag gedaan worden? Specialist Neuroloog, oncoloog of pijnspecialist *nb: niet bekend 11

12 Menzis De vergoeding van medicinale cannabis door Menzis blijft grotendeels ongewijzigd ten opzichte van de situatie in Medicinale cannabis wordt door Menzis nog steeds alleen in het uiterste geval vergoed. Dit vindt dan plaats via een coulanceregeling en op aanvraag van de behandelend arts (huisarts of specialist). Deze aanvraag wordt vervolgens beoordeeld. Menzis vergoedt cannabis bij de volgende indicaties: - ernstige pijn bij kanker - MS met ernstige krampen - neuropatische pijn - ernstige misselijkheid en verminderde eetlust als gevolg van AIDS Voor alle aandoeningen geldt dat andere behandelingen onvoldoende werkzaam moeten zijn of te veel bijwerkingen geven. De vergoeding bedraagt 75% van de kosten tot een maximum van 45,- per maand. De cannabis moet uit de apotheek afkomstig zijn. Mogelijk kan er, net als bij partner Azivo, ook vergoeding plaatsvinden van hulpmiddelen zoals een verdamper. Geadviseerd wordt om de vergoeding van cannabis en de verdamper samen aan te vragen. De vergoeding van een verdamper is nog niet voorgekomen. Er is daarom nog geen zicht op hoe de vergoeding eruit ziet. Indien de verdamper vergoed wordt, kan deze via de apotheek geleverd worden, of men kan aan Menzis aangeven door welke leverancier het desbetreffende hulpmiddel kan worden geleverd. Menzis Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? Via coulanceregeling, vanuit basisverzekering Via coulanceregeling, vanuit basisverzekering Kostenvergoeding Bepaald percentage? 75% 75% En/of tot maximaal bedrag? 45,- per maand 45,- per maand Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? Vergoeding hulpmiddelen mogelijk? Mogelijk, op aanvraag samen met vergoeding medicinale cannabis Zo ja, op welke manier? - - Door wie moet aanvraag gedaan worden? Behandelend arts Behandelend arts 12

13 OHRA Zorgverzekeringen In 2009 was het bij OHRA weliswaar bekend dat cannabis als medicijn gebruikt kan worden, maar het werd niet vergoed. Dit komt doordat de overheid het niet als geregistreerd geneesmiddel heeft aangemerkt. OHRA vergoedt alleen geneesmiddelen die vermeld staan in het geneesmiddelen vergoedingssysteem (GVS) van de overheid, en hier wordt medicinale cannabis niet vermeld. Ook van vergoeding van hulpmiddelen zoals een verdamper, was geen sprake. Deze situatie is in 2012 gewijzigd. OHRA vergoedt medicinale cannabis in zeer uitzonderlijke situaties, coulancehalve uit de basisverzekering. Toestemming dient vooraf te worden aangevraagd. Indien toestemming wordt verleend wordt 100% vergoed. OHRA Zorgverzekeringen Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats?, in zeer uitzonderlijke situaties - nee - Via coulanceregeling uit basisverzekering Kostenvergoeding Bepaald percentage? - 100% En/of tot maximaal bedrag? - - Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? - ja Vergoeding hulpmiddelen mogelijk? Zo ja, op welke manier? - - Door wie moet aanvraag gedaan worden? - specialist 13

14 ONVZ Zorgverzekeraar ONVZ heeft de regeling betreffende vergoedingen aangepast ten opzichte van In principe is er geen vergoeding, maar er kan wel een verzoek ingediend worden. Indien er vergoeding plaatsvindt, is dit via een coulanceregeling en niet langer vanuit een aanvullende verzekering. Om voor vergoeding in aanmerking te komen, moet er een aanvraag ingediend worden door een behandelend arts. Deze moet duidelijk verklaren waarom medicinaal gebruik van cannabis door de patiënt nodig is. De aanvraag wordt vervolgens voorgelegd aan een medisch adviseur van ONVZ. Of er vergoeding is, hoeveel en gedurende welke periode, is afhankelijk van de ernst van de situatie en zal vastgesteld worden door de medisch adviseur. De cannabis moet uit de apotheek afkomstig zijn. Er is niet bekend of er vergoeding is van hulpmiddelen zoals een verdamper. ONVZ Zorgverzekeraar Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? Vanuit aanvullende verzekering Via coulanceregeling, vanuit basisverzekering Kostenvergoeding Bepaald percentage? 100% Afhankelijk van situatie En/of tot maximaal bedrag? Zonder maximum Afhankelijk van situatie Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? Vergoeding hulpmiddelen mogelijk? - Zo ja, op welke manier? - - Door wie moet aanvraag gedaan worden? Behandelend arts Behandelend arts 14

15 Salland verzekeringen In 2009 was er al sprake van vergoeding van medicinale cannabis door Salland verzekeringen. Er was toen geen beperking in de indicaties waarbij vergoeding plaats kon vinden: via een coulanceregeling werd bepaald of de patiënt vergoeding kreeg en hoe hoog deze was. Voor 2012 heeft Salland verzekeringen op deze punten de regeling betreffende vergoedingen aangepast. Vergoeding vindt nu plaats als sprake is van de door BMC genoemde indicaties: - Multiple Sclerose - Ernstige misselijkheid en/of braken door chemo- of radiotherapie - Therapie-resistente neuropatische pijn - Gilles de la Tourette syndroom - Palliatieve pijn bij kanker of AIDS - Therapie-resistente glaucoom Cannabis wordt alleen vergoed wanneer voor bovenstaande indicaties andere middelen onvoldoende werken of te veel bijwerkingen hebben. De cannabis moet worden voorgeschreven door de behandelend arts (huisarts of specialist). Vergoeding vindt alleen plaats vanuit aanvullende verzekeringen die zogenoemde overige verstrekkingen bevatten. Dat zijn de aanvullende verzekeringen 55+ en Top. De hoogte van de vergoeding staat vast: deze bedraagt 100% tot een maximum van 250,- per jaar. Er wordt nog steeds geen uitspraak gedaan over of de cannabis uit de apotheek afkomstig moet zijn. Er is ook niet bekend of er vergoeding is van hulpmiddelen zoals de verdamper. Salland Zorgverzekering Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? Via coulanceregeling, vanuit basisverzekering Vanuit aanvullende verzekering Kostenvergoeding Bepaald percentage? Per situatie bepaald 100% En/of tot maximaal bedrag? Per situatie bepaald 250,- per jaar Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? - - Vergoeding hulpmiddelen mogelijk? - Zo ja, op welke manier? - - Door wie moet aanvraag gedaan worden? Arts of specialist Behandelend arts 15

16 Trias, Univé Zorgverzekering en VGZ Trias, Univé Zorgverzekering en VGZ, alle vallend onder de overkoepelende verzekeringsmaatschappij UVIT, hanteren dezelfde regeling omtrent vergoeding van medicinale cannabis. Daarom worden deze drie zorgverzekeraars hier samen genoemd. In 2009 kenden geen van deze drie verzekeraars vergoeding van medicinale cannabis en van de verdamper. In 2012 is deze situatie niet anders. Trias, Univé Zorgverzekering en VGZ Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? Kostenvergoeding Bepaald percentage? - - En/of tot maximaal bedrag? - - Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? - - Vergoeding hulpmiddelen mogelijk? Zo ja, op welke manier? - - Door wie moet aanvraag gedaan worden?

17 Zilveren Kruis Achmea De vergoeding van medicinale cannabis door Zilveren Kruis Achmea is op een aantal punten significant gewijzigd ten opzichte van de situatie in Zilveren Kruis Achmea vergoedde vanaf 2010 alleen vanuit een aanvullende verzekering (met 4 sterren). Met ingang van 2012 is dit weer gewijzigd en vergoeding vindt nu plaats vanuit de basisverzekering. Er moet wel eerst toestemming gegeven worden door adviseurs van Zilveren Kruis Achmea. De aanvraag voor vergoeding moet nog steeds worden ingediend door een neuroloog, oncoloog of pijnspecialist. Vervolgaanvragen mogen door de huisarts worden gedaan. Vergoeding vindt alleen plaats bij de zes door BMC genoemde indicaties: - Multiple Sclerose - Ernstige misselijkheid en/of braken door chemo- of radiotherapie - Therapieresistente neuropatische pijn - Gilles de la Tourette syndroom - Palliatieve behandeling bij pijn als gevolg van kanker of AIDS - Therapieresistente glaucoom De kosten worden voor 100% vergoed zonder maximum, nadat de patiënt de eerste kosten volgens het wettelijk en eventueel vrijwillig eigen risico zelf heeft betaald. Vergoeding is van toepassing op cannabis uit de apotheek. Er is geen vergoedingsregeling voor hulpmiddelen voor gebruik van medicinale cannabis. Zilveren Kruis Achmea Situatie in 2009 Situatie vanaf 2012 Is er vergoeding van medicinale cannabis? Vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? Via coulanceregeling, vanuit basisverzekering Via coulanceregeling vanuit basisverzekering Kostenvergoeding Bepaald percentage? 75% 100% En/of tot maximaal bedrag? 900,- per jaar Zonder maximum Moet cannabis uit apotheek afkomstig zijn? Vergoeding hulpmiddelen mogelijk? Zo ja, op welke manier? - - Door wie moet aanvraag gedaan worden? Neuroloog, oncoloog of pijnspecialist Neuroloog, oncoloog of pijnspecialist 17

18 Statistieken In dit hoofdstukje zullen de antwoorden op de vijf kernvragen uit dit onderzoek schematisch worden weergegeven. De resulterende statistieken bieden een goed overzicht van de verdeling van de vergoeding onder de 15 benaderde zorgverzekeraars. Op die manier wordt in grote lijnen zichtbaar hoe het staat met bepaalde aspecten van de vergoeding van medicinale cannabis in Nederland. 1. Is er een vergoeding van medicinale cannabis? 3 ja nee Van de 15 benaderde zorgverzekeraars hebben er 12 bevestigd medicinale cannabis te vergoeden. In 2009 waren dat er 10 van de 14. De Friesland Zorgverzekeraar vergoedt cannabis en is voor 2012 voor het eerst benaderd voor onze studie. De zorgverzekeraars die in 2009 geen cannabis vergoedden, doen dit ook in 2012 nog steeds niet. Het gaat daarbij om Trias, Univé Zorgverzekering en VGZ (alle vallend onder de overkoepelende verzekeringsmaatschappij UVIT). Voor deze drie verzekeraars zijn onderstaande vragen niet relevant, en daarom worden zij niet meegenomen in de statistieken hieronder Middels welke polis / regeling vindt vergoeding plaats? 1 2 via basisverzekering 9 via aanvullende verzekering afhankelijk van soort verzekering Medicinale cannabis wordt door de diverse zorgverzekeraars op verschillende manieren vergoed. De vergoeding kan standaard plaatsvinden vanuit de basisverzekering of uit een aanvullende verzekering. In beide gevallen is meestal ook sprake van een individuele coulance regeling. Deze 18

19 is bedoeld om schrijnende situaties op te lossen, zonder dat andere patiënten daar rechten aan kunnen ontlenen. Het ligt in dat geval aan het oordeel van de verzekeraar om een beslissing te nemen over de noodzaak tot wel of niet vergoeden. In de meeste gevallen vindt vergoeding plaats via een dergelijke coulanceregeling. Bij één verzekeraar is de coulance alleen mogelijk wanneer de patiënt aanvullend verzekerd is, de anderen vergoeden via coulance uit de basisverzekering. Salland verzekeringen vergoedt vanuit de aanvullende verzekering, indien deze overige verstrekkingen bevat. Bij Delta Lloyd Zorgverzekering is de situatie anders: deze verzekeraar biedt vergoeding afhankelijk van de situatie: de patiënt kan vanuit een aanvullende verzekering vergoeding krijgen bij verschillende aandoeningen. Daarnaast heeft Delta Lloyd een coulanceregeling vanuit de basisverzekering voor een beperkte groep mensen, met name voor terminale patiënten. In het geval van een aanvullende verzekering, hangt de hoogte van de vergoeding af van het type aanvullende verzekering. De Friesland Zorgverzekeraar vergoedt alleen via een coulanceregeling bij een aanvullende verzekering; de patiënt kan in dat geval uit twee verschillende aanvullende verzekeringen kiezen. 3. Is vergoeding beperkt tot bepaalde aandoeningen? 1 ja 4 7 nee afhankelijk van regeling In 2009 was bij 2 van de 10 verzekeraars de vergoeding van medicinale cannabis beperkt tot bepaalde aandoeningen. Nu in 2012 is dit veel meer algemeen, namelijk bij 7 van de 12 verzekeraars. Vier van deze vergoeden cannabis indien sprake is van de door BMC opgestelde aandoeningen. Drie verzekeraars hebben zelf criteria gesteld. Alleen bij Delta Lloyd is de vergoeding afhankelijk van de regeling: wanneer de patiënt aanvullend verzekerd is bij Delta Lloyd, gelden geen beperkingen met betrekking tot de aandoeningen die de patiënt heeft om voor vergoeding in aanmerking te komen. Delta Lloyd vergoedt buiten aanvullende verzekeringen om, met name wanneer het om terminale patiënten gaat. Vier zorgverzekeraars stellen geen eisen aan het soort aandoeningen: zij kijken van patiënt tot patiënt of de cannabis wel of niet vergoed wordt. Bij drie van de vier verzekeraars die geen beperkingen aangeven, gaat de vergoeding dan ook via een coulanceregeling. 19

20 4. Moet de cannabis uit de apotheek afkomstig zijn? 2 1 ja nee niet bekend 9 Bij negen van de twaalf zorgverzekeraars die cannabis vergoeden moet de cannabis afkomstig zijn uit de apotheek. De Friesland Zorgverzekeraar is de enige die niet eist dat de cannabis uit de apotheek afkomstig is en staat daarmee toe dat patiënten zelf cannabis gaan kopen bijvoorbeeld in een coffeeshop. Er moet echter wel een nota overlegd kunnen worden om de cannabis vergoed te krijgen. Niet alle coffeeshops zijn bereid of in staat om een nota of bon te verschaffen bij aankoop. Van Interpolis en Salland Verzekeringen hebben wij niet vernomen wat het beleid is ten opzichte van herkomst van de medicinale cannabis. In 2009 was het beleid van Interpolis dat cannabis uit de apotheek afkomstig moest zijn. 5. Is vergoeding van hulpmiddelen mogelijk? 3 ja 4 nee 1 afhankelijk van regeling niet bekend 5 Onder hulpmiddelen verstaat de NCSM alle zaken die nodig zijn voor het veilig en efficiënt toedienen van de medicinale cannabis, zoals die in gedroogde bloemvorm in de apotheek wordt verkregen. Vooral wordt hierbij gedacht aan een apparaat voor toediening, zoals een cannabisverdamper. De stichting NCSM raadt daarbij de verdamper van het type Volcano aan, omdat dit apparaat aan alle wettelijke eisen voor een medisch hulpmiddel voldoet. Vergoeding van dergelijke hulpmiddelen is zeker nog geen algemene zaak; vier zorgverzekeraars hebben wel aangegeven dat vergoeding mogelijk zou kunnen zijn. Zij geven aan dat de aanvraag voor vergoeding voor een hulpmiddel, zoals een verdamper, tegelijk ingediend moet worden met de aanvraag voor vergoeding van de cannabis zelf. Vijf zorgverzekeraars hebben aangegeven 20