Verantwoording bij de lessenserie Redactioneel schrijven

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Verantwoording bij de lessenserie Redactioneel schrijven"

Transcriptie

1 Verantwoording bij de lessenserie Redactioneel schrijven Wij, Marita Swinkels en Jesse van Rijn, hebben de lessenserie Redactioneel schrijven met veel enthousiasme ontwikkeld. Deze lessenserie is een onderdeel van de afsluiting van de cursus Schrijfvaardigheid die wij volgen voor de master Nederlands aan de Hogeschool Utrecht. Het materiaal voor de lessenserie is online te vinden, op In deze tekst verantwoorden wij de keuzes die we hebben gemaakt bij het ontwikkelen van deze lessenserie. De verantwoording bestaat uit de volgende delen: 1)Leeswijzer website 2)Relatie doelgroep - lessenserie 3)Beginsituatie en voorkennis 4)Legitimering doelstellingen en beoordeling 5)Legitimering didactische keuzes 6)Samenwerking 7)Gebruikt materiaal 8)Literatuurlijst 1) Leeswijzer website De website die bij deze lessenserie hoort, bevat vrijwel al het materiaal dat nodig is om de lessenserie uit te voeren. De website bestaat uit twee delen: een gedeelte voor de docent en een gedeelte voor de leerlingen. Hieronder vindt u een beschrijving van de twee gedeeltes. Het docentgedeelte bevat onder het menu Projectopzet de pagina s Instructiemateriaal & praktische tips, D.A.-modellen en Beoordelingsmodel. Op de pagina Instructiemateriaal & praktische tips staan de powerpointpresentaties per les en een document met praktische aanwijzingen voor de gehele lessenserie. De beoordelingsrubric is te vinden op de pagina Beoordelingsmodel. De pagina Verantwoording bevat het document dat u nu aan het lezen bent. Het gedeelte voor de leerling bevat een aantal pagina s met opdrachtbeschrijvingen, achtergrondinformatie en formulieren die ze nodig hebben om de opdrachten uit te voeren. We hebben voor deze opzet gekozen, omdat we de mogelijkheid willen bieden om de lessenserie zowel digitaal als op papier uit te voeren. Doordat alle documenten voor leerlingen op school én thuis beschikbaar zijn, kan de docent allerlei (tussen)vormen kiezen van volledig digitaal en tot volledig op papier. 2) Relatie doelgroep - lessenserie In de opdracht zoals beschreven in de syllabus staat bij de doelgroep de keuze tussen 4havo of 5vwo. Omdat wij beide lesgeven in een 4havo-klas, leek de keuze snel gemaakt. De praktijkervaring zouden we goed kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van de lessenserie. Dit was echter niet de enige reden waarom wij voor 4havo hebben gekozen. Door de cursus Didactiek van het schoolvak Nederlands hadden wij ons al verdiept in deze doelgroep en wisten we welke aandachtspunten er zijn bij het selecteren van didactische werkvormen Een 4havoklas kenmerkt zich vaak door een sterk heterogene samenstelling. Leerlingen die regulier vanuit 3havo zijn doorgestroomd, doubleurs uit havo4 of vwo4, afstromers van vwo3 en opstromers van vmbo-t4 kunnen een havo4-klas vormen. Hierdoor [bestaat] een niveauverschil tussen de leerlingen. (Vermaas & Van der Linden, 2007) De heterogeniteit uit zich ook in de verschillende leerstijlen. In een havoklas is vaak een breder spectrum van leerstijlen en intelligentieprofielen vertegenwoordigd (Michels, 2006). Met zowel individuele opdrachten

2 als samenwerkingsopdrachten en zowel observerend leren als schrijven met tekstbespreking voorziet de lessenserie in de verschillende manieren van leren. Michels (2006) schrijft verder dat havoleerlingen over het algemeen een wat minder brede algemene ontwikkeling [hebben] en dat hun belangstelling ligt bij onderwerpen die praktischer en meer toepassingsgericht zijn, direct aansluitend bij hun eigen belevingswereld. De lessenserie sluit hier goed op aan. Het is een praktische opdracht, waarbij de leerlingen de instructies ook meteen moeten toepassen. Zij kunnen kiezen uit een krant die of tijdschrift dat (enigszins) aansluit bij hun belevingswereld. Ook het feit dat havoleerlingen meer behoefte [hebben] aan structuur en controle, kleinere stappen [moeten] maken en meer oefenen komt terug in de lessenserie. Vermaas & Van der Linden (2007) schrijven dat de concentratieboog van de havoleerlingen kort [is]. en dat activerende didactiek een zeer waardevol instrument is. Daarnaast adviseren zij om de buitenwereld binnen [te] halen. De lessenserie haalt de buitenwereld binnen door de echtheid (Ekens, 2008) van de opdrachten. Leerlingen maken namelijk een krantenpagina of tijdschriftpagina van een bestaande krant of bestaand tijdschrift. Daarnaast hebben ze keuzevrijheid, doordat ze (redelijk) vrij zijn in het selecteren van teksteonderwerpen en bronnen. Door de korte, verschillende werkvormen wordt rekening gehouden met de korte concentratieboog van de havoleerlingen. Het feit dat de lessenserie aandacht besteedt aan reflectie en evaluatie sluit ook aan bij de behoeften van de doelgroep, omdat de leerlingen moeite [hebben] om te reflecteren (Vermaas & Van der Linden). Ook Michels (2006) ziet die moeite: havoleerlingen zijn wat oppervlakkiger in hun reflecties ten aanzien van de leerstof en hun eigen werk. In de lessenserie werken de leerlingen op verschillende manieren aan reflectie en evaluatie. Ten eerste stelt de leerling eigen leerdoelen op en na iedere les volgt een evaluatie van die leerdoelen. Aan het einde van de lessenserie schrijft de leerling ook een evaluatieverslag. Daarnaast reflecteren de leerlingen ook op hun eigen schrijfproducten, want in verschillende fases van het schrijfproces vinden er tekstbesprekingen plaats. Aangezien de leerlingen moeite hebben om te reflecteren, gebeurt dit vrij gestructureerd. De docent treedt hierbij nadrukkelijk op als begeleider van het reflectieproces. 3) Beginsituatie en voorkennis De hiervoor beschreven heterogeniteit van de doelgroep maakt het moeilijk om uit te gaan van een gezamenlijke beginsituatie. Twee ijkpunten zijn echter wel vast te stellen (we laten het examenprogramma VMBO-T buiten beschouwing). Het eerste ijkpunt zijn de kerndoelen voor de onderbouw. Deze kerndoelen zijn vrij algemeen geformuleerd en het is lastig om daar concrete voorkennis uit af te leiden. Vanuit de kerndoelen mogen we er wel van uitgaan dat de leerlingen in ieder geval bekend zijn met begrippen als reflectie, conventies en het voorbereiden van schrijftaken (De Boer, 2007). De lessenserie sluit aan bij de veronderstelde voorkennis vanuit de kerndoelen door opdrachten die voortborduren op deze voorkennis. Een voorbeeld van zo n opdracht is het maken van een evaluatieverslag. De leerling moet dan niet alleen kunnen reflecteren op een concreet product, maar ook het grotere geheel kunnen zien. Het Referentiekader taal is het tweede ijkpunt. Leerlingen die in 4havo zitten, moeten zich minimaal op niveau 2F bevinden. Dit houdt in dat ze samenhangende teksten [kunnen] schrijven met een eenvoudige, lineaire opbouw, over uiteenlopende vertrouwde onderwerpen... (Ministerie van OCW, 2009, p. 15). De teksten die horen bij niveau 2F hebben een kern, inleiding en slot en een logische alineaindeling waarin verbanden expliciet worden aangegeven (Ministerie van OCW, 2009). Dit zijn ook de vaardigheden die leerlingen nodig hebben om de lessenserie te kunnen volgen. Er wordt van uitgegaan dat de basisvaardigheid aanwezig is en de lessenserie bouwt daarop voort door de tekstonderwerpen minder vertrouwd te maken en hogere eisen te stellen aan de tekststructuur en de gehanteerde schrijfstijl.

3 Andere voorkennis die leerlingen nodig hebben voor de lessenserie bevindt zich vooral op het gebied van terminologie. Zo moeten leerlingen vanuit de leesvaardigheid en fictie (beperkte) kennis hebben van verschillende tekstvormen, zoals de ingezonden brief of de recensie. Als je kijkt naar de verschillende lesmethodes, kun je concluderen dat deze termen behandeld horen te zijn in de onderbouw. 4) Legitimering doelstellingen en beoordeling Bij het formuleren van de doelstellingen hebben we rekening gehouden met een aantal factoren. Ten eerste moet de lessenserie goed aansluiten bij het schoolexamen schrijfvaardigheid in 5havo. Hier hangen ook de eindtermen Nederlands voor havo/vwo mee samen. Leerlingen moeten voor het schoolexamen een gedocumenteerde uiteenzetting, betoog of beschouwing kunnen schrijven. Ze moeten hun tekst kunnen reviseren en oog hebben voor het publiek waarvoor ze schrijven. De lessenserie heeft deze vaardigheden opgenomen als doelstellingen. Door te werken aan bovenstaande vaardigheden bereiden leerlingen zich voor op het examenjaar. Bovendien biedt de lessenserie handvatten aan de leerling om zichzelf te verbeteren in zijn schrijfvaardigheid. Zo stellen leerlingen eigen leerdoelen op en gaan ze na in hoeverre ze die leerdoelen behaald hebben. Een andere belangrijke factor zijn de referentieniveaus taal. Leerlingen moeten zich aan het einde van 5havo bevinden op niveau 3F. Op dit niveau moeten de leerlingen coherente teksten kunnen schrijven voor een algemeen publiek. Ze kunnen bronnen selecteren en gebruiken bij het schrijven van de teksten en ze moeten in staan zijn om layout en schrijfstijl aan te passen op het publiek (Ministerie van OCW, 2009). Aan deze doelstellingen werken de leerlingen door zich te verdiepen in de lezer van hun krant of tijdschrift. Ze moeten bij hun tekst ook minimaal één bron gebruiken. Bij deze doelstellingen is het belangrijk om te bedenken dat de vastgestelde eisen gelden voor 5havo. Je kunt niet van alle 4havo-leerlingen verwachten dat ze aan het einde van deze lessenserie alle vaardigheden bezitten. De lessenserie is nadrukkelijk bedoeld om leerlingen zich te laten ontwikkelen in deze vaardigheden. Dit is ook terug te vinden in het beoordelingsmodel. De leerling wordt niet alleen beoordeeld op het schrijfproduct, ook het schrijfproces telt mee in de beoordeling. Op die manier wordt het belang van aandacht aan het schrijfproces vergroot. Het beoordelingsmodel bij deze lessenserie is een rubric. Hiervoor hebben we gekozen, omdat de leerling zo een goed beeld krijgt van de eisen die aan hen gesteld worden. De rubric sluit aan op de doelstellingen van de lessenserie en heeft een duidelijke puntenschaal, waarbij concrete omschrijvingen staan. Om aan te sluiten bij hetgeen in de vorige alinea staat, biedt de rubric de mogelijkheid om ook voldoendes te geven wanneer een leerling een bepaalde doelstelling niet volledig heeft behaald. 5) Legitimering didactische keuzes Wij maken in deze lessenserie gebruik van diverse didactische werkvormen. Zo passeren onder andere schrijven met tekstbespreking, observerend leren en werken in een redactie de revue. In deze paragraaf verantwoorden we onze keuze voor deze werkvormen. Werken in een redactie Leerlingen werken in een redactie samen om een kranten- of tijdschriftpagina te maken. Ze houden redactievergaderingen, stellen gezamenlijk een lezersprofiel op en bespreken op regelmatige basis de vorderingen van de redactieleden. Deze werkwijze vergroot de echtheid van de opdracht, waardoor leerlingen zich meer betrokken voelen bij de opdracht en de intrinsieke motivatie toeneemt (Ekens, 2008). De redacties schrijven voor een bestaand lezerspubliek en hebben een keuzevrijheid wat betreft de tekstonderwerpen.

4 Daarnaast past deze werkwijze goed in de didactiek van de Tweede Fase. Leerlingen moeten namelijk samenwerken om tot een goed resultaat te komen. De redactievergaderingen en de deadlines waaraan de redactieleden zich moeten houden vergen een actieve studiehouding en een goede planning, iets wat in de didactiek van de tweede fase centraal staat. Daarnaast past ook het idee dat leerlingen vrij zelfstandig aan de opdrachten kunnen werken binnen het onderwijs van de tweede fase. Om aan te sluiten met de mogelijkheden van de havoleerlingen, hebben we er wel voor gekozen om de opdrachten vrij gestructureerd aan te bieden, onder andere met behulp van formulieren voor diverse opdrachten. Observerend leren en schrijven met tekstbespreking! Doordat zij [de leerlingen] niet zelf schrijven, kunnen zij zich beter richten op de leertaak, het! leren schrijven.!leerlingen kunnen kijken en luisteren hoe lezers met een tekst omgaan. Zo! krijgen!ze inzicht in de interactie tussen kenmerken van de tekst en leerprocessen en gaat! voor hen een wereld open. Leerlingen krijgen zicht op tekstwerking. Maar leerlingen kunnen ook zien! hoe andere leerlingen leertaken oplossen, kunnen uitvoeringen!vergelijken en reflecteren dan op de! schrijftaak. (Rijlaarsdam & Braaksma, 2004, p.7) Leerlingen hebben vaak moeite met het opbouwen, schrijven en herschrijven van hun teksten. Om meer inzicht in hun schrijfproces en -strategie te krijgen, maakt observerend leren deel uit van onze lessenserie. Observerend leren wordt in deze lessenserie gebruikt bij het opstellen van een schrijfplan, het schrijven van een inleiding en het schrijven van een slot. Het inzicht in eigen schrijfproces en -strategie wordt ook vergroot door het geven en krijgen van feedback, wat vanaf les 3 een rol gaat spelen. Leerlingen geven elkaar feedback op inleiding, kern en slot van de tekst. Ekens (2008) geeft diverse voordelen van schrijven met tekstbespreking: - Leerlingen krijgen in de meeste gevallen geen inhoudelijke feedback op hun schrijfproduct noch op hun schrijfproces. - Leerlingen ontwikkelen zelfvertrouwen, omdat de tekstbespreking niet met de beoordelaar plaatsvindt. - Leerlingen krijgen meer feedback krijgen tijdens het schrijfproces. Hij kan daardoor al tijdens het schrijfproces vorderingen maken. - Leren schrijven met tekstbespreking leidt tot een betere ontwikkeling van een procesmatige schrijfaanpak. Door in de lessenserie zowel aandacht aan observerend leren als aan schrijven met tekstbespreking te besteden, werken de leerlingen op regelmatige basis aan het verbeteren van hun schrijfproces, en daarmee hun schrijfproduct. Bij deze twee werkvormen werken de leerlingen in expertgroepen, waardoor alle leerlingen te maken hebben met dezelfde schrijfopdracht en dus goed op de hoogte zijn van de eisen die aan die opdracht gesteld worden. 6) Samenwerking Nadat we gezamenlijk een concept hadden bedacht voor de lessenserie zijn we taken gaan verdelen. Tijdens het uitvoeren van die taken hebben we veelvuldig overleg gehad. We hebben elkaars producten kritisch bekeken en waar nodig aangepast of aangevuld. Hieronder staat een verdeling van die taken: Concept lessenserie!! Marita & Jesse Website!!! Jesse Docentgedeelte: Verantwoording!! Marita & Jesse D.A.-modellen!!! Marita Praktische informatie!! Jesse PowerPointpresentaties! Marita

5 Beoordelingsmodel!! Jesse Leerlinggedeelte: Schrijfopdrachten!! Jesse Achtergrondinformatie!! Marita Schrijfplanformulieren!! Jesse Observatieformulieren!! Marita Feedbackformulieren!! Marita Evaluatieformulieren!! Jesse 7) Gebruikt materiaal Voor de lessenserie maken we gebruik van materiaal van de methode Ta!ent 4/5havo. Dit materiaal komt terug in het leerlinggedeelte, bij de pagina Achtergrondinformatie. We hebben voor dit materiaal gekozen, omdat het concrete tips en aanwijzingen geeft voor het schrijven van een tekst. Daarnaast kunnen leerlingen via dit materiaal meer te weten komen over de tekstvorm die ze moeten schrijven. Het materiaal is duidelijk bedoeld als ondersteuning bij de opdrachten en is niet het materiaal waar primair mee gewerkt wordt. Leerlingen maken ook geen opdrachten uit de methode. Naast Ta!ent hebben we materiaal gebruikt bij twee opdrachten: het maken van een lezersprofiel en het opstellen van leerdoelen voor de lessenserie (lesevaluatie 1). Dit materiaal hebben we slechts gebruikt als inspiratie. De bronnen staan aangegeven in de twee opdrachten zelf. 8) Literatuurlijst Boer, M. de. (2007). Concretisering van de kerndoelen Nederlands. Enschede. Braaksma, M. & Rijlaarsdam, G. (2004). Schrijven en leren schrijven. In: Vonk, 33 (3), Ekens, T. (2008). Activerende lees- en schrijflessen. Een handreiking voor het vak Nederlands in de 2e fase. Enschede: SLO. Michels, B. (2006). Verschil moet er wezen. Een werkdocument over verschillen tussen havo- en vwoleerlingen in de tweede fase en handreikingen om daarmee om te gaan. Enschede: SLO. Ministerie van OCW (2009). Referentiekader taal en rekenen. De referentieniveaus. Enschede. Projectgroep Nederlands V.O. (2002). Nederlands in de tweede fase. Een praktische didactiek. Bussum: Coutinho. Ravesloot, C., Mallaant, I., Hart, F. 't, & Blik, A. Talent Nederlands voor de tweede fase handboek 4/5 havo. (1e druk). 's-hertogenbosch: Malmberg. Vermaas J. & Van der Linden, R. (2007). Beter inspelen op havo-leerlingen. Tilburg: IVA Beleidsonderzoek en advies.

Praktische informatie voor de docent bij lessenserie Redactioneel schrijven

Praktische informatie voor de docent bij lessenserie Redactioneel schrijven Praktische informatie voor de docent bij lessenserie Redactioneel schrijven In dit document vindt u praktische informatie over de lessenserie Redactioneel schrijven. Eerst wordt er een algemene beschrijving

Nadere informatie

[DIA MET TITEL+COVER HIER]

[DIA MET TITEL+COVER HIER] [DIA MET TITEL+COVER HIER] Bijeenkomst 1 Beter schrijven in alle vakken Programma Aanleiding Schrijven in fasen Oriëntatiefase Opdrachtfase Schrijffase Revisiefase en publicatiefase (bijeenkomst 2) Voorwerk

Nadere informatie

Werken met tussendoelen in de onderbouw

Werken met tussendoelen in de onderbouw Laura Punt 2013 Werken met tussendoelen in de onderbouw Interactief lees- en schrijfonderwijs Inhoud Het waarom en het wat van tussendoelen Aansluiting tussen po en vo Werken met tussendoelen Voorbeelden

Nadere informatie

Schrijven groep 7-8. Didactische richtlijnen

Schrijven groep 7-8. Didactische richtlijnen Schrijven groep 7-8 Leerdoelen De leerlingen schrijven allerlei soorten teksten, waaronder verhalende, informatieve, directieve, beschouwende en argumentatieve teksten herkennen en gebruiken kenmerken

Nadere informatie

LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen

LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen Algemene gegevens Docent Evah den Boer School Helen Parkhurst Titel lessenserie Recensie schrijven CKV/NETL Klas (en niveau) 4 vwo Aantal leerlingen

Nadere informatie

Leerdoelen, leerlijnen en leeractiviteiten

Leerdoelen, leerlijnen en leeractiviteiten Leerdoelen, leerlijnen en leeractiviteiten Wanneer je werkt vanuit leerlijnen, is de methode slechts een van de bronnen waarmee leerlingen zich de leerstof eigen maken. Ilse Gmelig 8 februari 2018 Leerdoelen

Nadere informatie

Kinderen leren schrijven. www.taalvorming.nl

Kinderen leren schrijven. www.taalvorming.nl Kinderen leren schrijven www.taalvorming.nl Uitgangspunten van taalvorming Taalvorming is een lang bestaande werkwijze die je ook kunt zien als schrijfdidactiek werken vanuit eigen ervaringen samenhang

Nadere informatie

BIJLAGEN DOCENTENHANDLEIDING. Doel van de lessenserie

BIJLAGEN DOCENTENHANDLEIDING. Doel van de lessenserie BIJLAGEN DOCENTENHANDLEIDING Doel van de lessenserie De lessenserie is ontworpen met het oog op inzicht te geven over het schrijfproces. Als de leerlingen nu weten hoe een tekst te schrijven en die kennis

Nadere informatie

Lesontwerp 9. Examenvoorbereiding maatschappijwetenschappen

Lesontwerp 9. Examenvoorbereiding maatschappijwetenschappen Lesontwerp 9. Examenvoorbereiding maatschappijwetenschappen Ontwikkelaar School Vak Groep Genre Gianna Troiani & Henri Boer Cartesius Lyceum, Amsterdam Maatschappijwetenschappen 5 havo/ 6 vwo argumenteren,

Nadere informatie

Schrijven leerjaar 1-2 vmbo-b/k

Schrijven leerjaar 1-2 vmbo-b/k Schrijven leerjaar 1-2 vmbo-b/k De leerlingen in de onderbouw van het vmbo hebben de doelen voor referentieniveau 1F vaak nog niet of nog maar net bereikt. In de onderbouw van het vmbo moet deze basis

Nadere informatie

Ronde 6. Beter worden in schrijven gaat niet vanzelf. 1. Inleiding. 2. Het schrijfproces en de didactiek

Ronde 6. Beter worden in schrijven gaat niet vanzelf. 1. Inleiding. 2. Het schrijfproces en de didactiek Ronde 6 Bert de Vos APS Contact: b.devos@aps.nl Beter worden in schrijven gaat niet vanzelf 1. Inleiding De afgelopen jaren heeft een verschuiving plaatsgevonden naar meer communicatief en meer procesgericht

Nadere informatie

Vakdidactiek 2 Didactiek van de hoofdvaardigheden

Vakdidactiek 2 Didactiek van de hoofdvaardigheden Onderwijs en Opvoeding MODULEHANDLEIDING Vakdidactiek 2 Didactiek van de hoofdvaardigheden Fase Hoofdfase, jaar 2 Leerroute Voltijd en deeltijd Schrijver(s)/docenten Ilona de Milliano, Catherine van Beuningen,

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 De vijf fasen van het schrijfproces

Hoofdstuk 5 De vijf fasen van het schrijfproces Hoofdstuk 5 De vijf fasen van het schrijfproces Een geoefend schrijver lijkt zijn teksten zo uit zijn mouw te schudden. Of dat ook zo is, weten lezers lang niet altijd. Wie weet hoeveel moeite en tijd

Nadere informatie

Aan het einde van leerjaar 2 moeten alle havo vwo leerlingen minimaal niveau 2f behaald hebben voor schrijfvaardigheid.

Aan het einde van leerjaar 2 moeten alle havo vwo leerlingen minimaal niveau 2f behaald hebben voor schrijfvaardigheid. Schrijven leerjaar 1 en 2 havo/vwo Aan het einde van leerjaar 2 moeten alle havo vwo leerlingen minimaal niveau 2f behaald hebben voor schrijfvaardigheid. Leerdoelen De leerlingen schrijven allerlei soorten

Nadere informatie

Hypertekst schrijven en observerend leren als aanvullende didactiek 1

Hypertekst schrijven en observerend leren als aanvullende didactiek 1 Ronde 2 Martine Braaksma & Gert Rijlaarsdam Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Contact: braaksma@uva.nl Hypertekst schrijven en observerend leren als aanvullende didactiek 1

Nadere informatie

Schrijven leerjaar 1 en 2 vmbo-g/t

Schrijven leerjaar 1 en 2 vmbo-g/t Schrijven leerjaar 1 en 2 vmbo-g/t De leerlingen in de onderbouw van het vmbo hebben de doelen voor referentieniveau 1F vaak nog niet of nog maar net bereikt. In de onderbouw van het vmbo moet deze basis

Nadere informatie

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO

Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde

Nadere informatie

Leerlingen beter leren schrijven

Leerlingen beter leren schrijven Leerlingen beter leren schrijven en zelf minder nakijken Naam Datum Marieken Pronk, m.pronk@aps.nl 23 januari 2015 Start Wanneer heeft u voor het laatst iets geschreven? Waar liep u toen tegen aan? Hoe

Nadere informatie

Voorwoord. Veel succes met de schrijftraining! Amsterdam, februari 2012. Freek Bakker Joke Olie. 6 Voorwoord

Voorwoord. Veel succes met de schrijftraining! Amsterdam, februari 2012. Freek Bakker Joke Olie. 6 Voorwoord Voorwoord Schrijven op B2 is een takenboek dat hulp biedt bij de training in het schrijven van korte en langere teksten in het Nederlands, die geschreven moeten worden op het Staatsexamen NT2 II. Schrijven

Nadere informatie

Naar een betere mondelinge taalvaardigheid Het belang van feedback

Naar een betere mondelinge taalvaardigheid Het belang van feedback Naar een betere mondelinge taalvaardigheid Het belang van feedback Drs. J.G.R. Wurth, Prof. Dr. J.C. de Jong, Prof. Dr. H. Hulshof, Dr. E.H. Tigelaar en Prof. Dr. W.F. Admiraal Recent is in Nederland een

Nadere informatie

Faculteit Geesteswetenschappen BASISGEGEVENS STAGE. onvoldoende voldoende. goed. goed. Eindoordeel (cijfer): Toelichting: ONDERTEKENING STAGEDOCENT

Faculteit Geesteswetenschappen BASISGEGEVENS STAGE. onvoldoende voldoende. goed. goed. Eindoordeel (cijfer): Toelichting: ONDERTEKENING STAGEDOCENT Faculteit Geesteswetenschappen FEEDBACK & BEOORDELINGSFORMULIER ONDERWIJSSTAGES (BA & MA) De beoordeling van de onderwijsstages op Bachelor 3 en masterniveau bestaat uit twee onderdelen: het functioneren

Nadere informatie

Methodeanalyse Talent

Methodeanalyse Talent Methodeanalyse Talent Wij hebben gekozen voor de methode Talent. Voornamelijk omdat Tessa en Wouter er veel mee hebben gewerkt. Wouter en Tessa hebben wel hele verschillende ervaringen met de methode.

Nadere informatie

Academisch schrijven in voortgezet en hoger onderwijs: effectieve didactiek

Academisch schrijven in voortgezet en hoger onderwijs: effectieve didactiek wil niet alleen écht gekend worden als hij in verleiding wordt gebracht; diezelfde echtheid zoekt hij in de boeken. Gert Rijlaarsdam (a), Mariet Raedts (b) & Wilma van der Westen (c) (a) Universiteit van

Nadere informatie

Op weg naar vlammende betogen. Een doorlopende leerlijn voor spreekvaardigheid

Op weg naar vlammende betogen. Een doorlopende leerlijn voor spreekvaardigheid 10. En verder nog Ronde 4 Leontien van den Berg & Geppie Bootsma APS Contact: l.vandenberg@aps.nl g.bootsma@aps.nl Op weg naar vlammende betogen. Een doorlopende leerlijn voor spreekvaardigheid 1. Inleiding

Nadere informatie

NEDERLANDS VMBO. Syllabus GT centraal examen 2012. November 2010 - 1 -

NEDERLANDS VMBO. Syllabus GT centraal examen 2012. November 2010 - 1 - NEDERLANDS VMBO Syllabus GT centraal examen 2012 November 2010-1 - Verantwoording: 2010 College voor Examens vwo, havo, vmbo, Utrecht. Alle rechten voorbehouden. Alles uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

Bijlage 3: Format beschrijving opdrachten onderzoekend leren

Bijlage 3: Format beschrijving opdrachten onderzoekend leren Bijlage 3: Format beschrijving opdrachten onderzoekend leren Dit format is bedoeld voor docenten die onderzoekend-lerenopdrachten gaan maken voor het gebruik in hun eigen groep en/of voor gebruik door

Nadere informatie

Rubrics vaardigheden

Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 13602 25 juli 2011 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 29 juni 2011, nr. VO/309740, houdende

Nadere informatie

Nederlandse taal Syllabus BB, KB en GT centraal examen 2010

Nederlandse taal Syllabus BB, KB en GT centraal examen 2010 Nederlandse taal Syllabus BB, KB en GT centraal examen 2010 augustus 2008 Verantwoording: 2008 Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven vwo, havo, vmbo, Utrecht Alle rechten voorbehouden. Alles uit

Nadere informatie

Rubrics vaardigheden

Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden

Nadere informatie

Leerwerktaak Bouwen aan grammatica

Leerwerktaak Bouwen aan grammatica Leerwerktaak Bouwen aan grammatica Titel Bouwen aan grammatica! Onderwijstype Niveau Competenties(s) Beroepstaak VO MBO 1 propedeusefase 2 hoofdfase 3 eindfase (lio) 1 interpersoonlijk 2 pedagogisch 3

Nadere informatie

Mbo, toets je taal! Taalvaardigheid Nederlands beoordelen in competentiegericht onderwijs

Mbo, toets je taal! Taalvaardigheid Nederlands beoordelen in competentiegericht onderwijs . Competentieleren Hajer, M. & T. Meestringa (2004). Handboek taalgericht vakonderwijs. Bussum: Coutinho. Ministerie van OC&W (2004). Van A tot Z betrokken. Aanvalsplan Laaggeletterdheid 2006-2010 (http://taalinmbo.kennisnet.nl/bronnen/aanvalsplan).

Nadere informatie

TULE inhouden & activiteiten Nederlands. Kerndoel 8. Toelichting en verantwoording

TULE inhouden & activiteiten Nederlands. Kerndoel 8. Toelichting en verantwoording TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 8 130 TULE inhouden & activiteiten Nederlands Kerndoel 8 De leerlingen leren informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of

Nadere informatie

Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen

Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt

Nadere informatie

Stap 1 Doelen vaststellen

Stap 1 Doelen vaststellen Stap 1 Doelen vaststellen! Lesdoelen staan altijd in relatie tot langere termijn doelen. Zorg dat je de leerlijn of opbouw van doelen op schoolniveau helder hebt! Groepsdoelen staan altijd in relatie tot

Nadere informatie

Beroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool

Beroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool Beroepsproduct Project Wetenschap en technologie op de basisschool In dit beroepsproduct ontwerp je onderwijs op het gebied van Wetenschap en technologie voor de basisschool. Uitgangspunt bij je onderwijsontwerp

Nadere informatie

HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES?

HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES? OPDRACHT HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES? In deze opdracht doorloop je in vogelvlucht alle stappen die je kunt zetten om van leerdoelen te komen tot een goede les voor de leerlingen. Het betreft

Nadere informatie

PTA Nederlands KBL Bohemen, Kijkduin, Statenkwartier Waldeck cohort 15-16-17

PTA Nederlands KBL Bohemen, Kijkduin, Statenkwartier Waldeck cohort 15-16-17 Exameneenheden Nederlands NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en op het belang van Nederlands in de maatschappij. NE/K/2 Basisvaardigheden De kandidaat

Nadere informatie

LESPLANNEN GS-HOLOCAUST

LESPLANNEN GS-HOLOCAUST LESPLANNEN GS-HOLOCAUST 1. ophalen kennis Jodenvervolging / Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog / pers in oorlogstijd 2. ophalen kennis argumenteren Les in reeks (nr): 1 Vooraf: uitdelen leerlingen

Nadere informatie

me nse nkennis Competentiegericht opleiden in de BIG opleidingen Getting started

me nse nkennis Competentiegericht opleiden in de BIG opleidingen Getting started me nse nkennis Competentiegericht opleiden in de BIG opleidingen Getting started Inhoud Competentiegericht opleiden 3 Doel van praktijktoetsen 4 Wijze van evalueren en beoordelen 4 Rollen 5 Getting started

Nadere informatie

Leerstofoverzicht Lezen in beeld

Leerstofoverzicht Lezen in beeld Vaardigheden die bij één passen, worden in Lezen in beeld steeds bij elkaar, in één blok aangeboden. Voor Lezen in beeld a geldt het linker. Voor Lezen in beeld b t/m e geldt het rechter. In jaargroep

Nadere informatie

ONDERZOEK. Heterogene en homogene klassen 3 H/V

ONDERZOEK. Heterogene en homogene klassen 3 H/V ONDERZOEK Heterogene en homogene klassen 3 H/V In opdracht van: Montessori Lyceum Amsterdam Joram Levison Jeroen Röttgering Lisanne Steemers Wendelin van Overmeir Esther Lap Inhoudsopgave Inhoudsopgave

Nadere informatie

Taalkunde in het schoolvak Nederlands: wat hebben methodes ons te bieden?

Taalkunde in het schoolvak Nederlands: wat hebben methodes ons te bieden? VIERENTWINTIGSTE CONFERENTIE HET SCHOOLVAK NEDERLANDS Ronde 5 Maria van der Aalsvoort ILS, Radboud Universiteit Nijmegen Contact: m.vanderaalsvoort@ils.ru.nl Taalkunde in het schoolvak Nederlands: wat

Nadere informatie

ONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK

ONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK ONDERWIJSONTWIKKELING - ACTIVERENDE DIDACTIEK Iedereen heeft er de mond van vol: Het beste uit de leerling halen Recht doen aan verschillen van leerlingen Naast kennis en vaardigheden, aandacht voor het

Nadere informatie

Opbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking

Opbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Opbrengstgericht omgaan met verschillen Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Programma Doelen en programma toelichten Terugblik op huiswerkopdracht Een

Nadere informatie

Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen.

Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen. Bonaventuracollege Leiden Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen. Advies voor docenten Sanne Macleane 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 3 De opbouwende leerlijn van het zelfstandig

Nadere informatie

Leerwerktaak Samenwerkend lezen

Leerwerktaak Samenwerkend lezen Leerwerktaak Samenwerkend lezen Titel Niveau Samenwerkend lezen Hoofdfase WPL 2B Competenties 3 vakinhoudelijk/vakdidactisch 4 organisatorisch 7 reflectie en ontwikkeling Beroepstaak 1 lesgeven 2 begeleiden

Nadere informatie

Getting Started. Competentie gericht opleiden in de BIG opleidingen

Getting Started. Competentie gericht opleiden in de BIG opleidingen Getting Started Competentie gericht opleiden in de BIG opleidingen De BIG-opleidingen worden competentiegericht vormgegeven. Met het competentiegericht opleiden hebben de opleidingen een duidelijker inhoudelijk

Nadere informatie

Verslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen

Verslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen Verslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen Data verzameld in de derde graad van de basisschool en verslag opgesteld door Amber Van Geit Opleiding:

Nadere informatie

Professionaliseren van de didactische aanpak van het informatievaardighedenonderwijs

Professionaliseren van de didactische aanpak van het informatievaardighedenonderwijs Professionaliseren van de didactische aanpak van het informatievaardighedenonderwijs Angelique van het Kaar Risbo Erasmus Universiteit Rotterdam 7 november 2012 Overzicht onderwerpen Training Didactische

Nadere informatie

Lesontwerp 6. Het schrijven van een filosofisch essay

Lesontwerp 6. Het schrijven van een filosofisch essay Lesontwerp 6. Het schrijven van een filosofisch essay Ontwikkelaars School Vak Groep Genre Joop van der Kuip & Frans Diederen St.-Odulphuslyceum, Tilburg filosofie & Nederlands 5 vwo argumenteren Doel

Nadere informatie

Introduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:

Introduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal: Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen

Nadere informatie

Voor ons als leermiddelenontwikkelaars dienden zich twee hoofdvragen aan:

Voor ons als leermiddelenontwikkelaars dienden zich twee hoofdvragen aan: Ronde 6 Paul de Maat & Marianne Molendijk CED-groep Contact: P.demaat@cedgroep.nl M.Molendijk@cedgroep.nl Actueel Schrijven. Teksten leren schrijven bij Nieuwsbegrip 1. Inleiding Schrijven is de moeilijkste

Nadere informatie

Leerwerktaak Hoor je wat ik zeg?!

Leerwerktaak Hoor je wat ik zeg?! Leerwerktaak Hoor je wat ik zeg?! Titel Hoor je wat ik zeg?! Onderwijstype Niveau Competenties(s) Beroepstaak VO MBO Alle 1 propedeusefase 2 hoofdfase 3 eindfase (lio) 1 interpersoonlijk 2 pedagogisch

Nadere informatie

Doorgaande leerlijn taal voor alle kinderen. Els Loman

Doorgaande leerlijn taal voor alle kinderen. Els Loman Doorgaande leerlijn taal voor alle kinderen Els Loman Doelen Verdieping in de inhouden van de domeinen van taal van de referentieniveaus www.taalenrekenen.nl 2 Waar Wil Je Heen? Alice kwam bij een tweesprong.

Nadere informatie

Toelichting bij de concretiseringen wiskunde in de vorm van tussendoelen voor 3 havo/vwo ctwo en SLO oktober 2010

Toelichting bij de concretiseringen wiskunde in de vorm van tussendoelen voor 3 havo/vwo ctwo en SLO oktober 2010 Toelichting bij de concretiseringen wiskunde in de vorm van tussendoelen voor 3 havo/vwo ctwo en SLO oktober 2010 Achtergrond De globale kerndoelen voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs bieden

Nadere informatie

PTA Nederlands TL/GL Bohemen, Houtrust, Kijkduin, Media&Design cohort 14-15-16

PTA Nederlands TL/GL Bohemen, Houtrust, Kijkduin, Media&Design cohort 14-15-16 Examenprogramma PTA Nederlands TL/GL Bohemen, Houtrust, Kijkduin, Media&Design cohort 14-15-16 NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en op het belang

Nadere informatie

Lezen om te schrijven en schrijven om te lezen; samenhang met behulp van de onderwijsleercyclus

Lezen om te schrijven en schrijven om te lezen; samenhang met behulp van de onderwijsleercyclus Ronde 1 Bart van der Leeuw & Theun Meestringa Nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Contact: b.vanderleeuw@slo.nl t.meestringa@slo.nl Lezen om te schrijven en schrijven om te

Nadere informatie

Rubrics voor de algemene vaardigheden - invulblad. 1. Zelfstandig leren Het kunnen sturen van het leerproces en daarop reflecteren.

Rubrics voor de algemene vaardigheden - invulblad. 1. Zelfstandig leren Het kunnen sturen van het leerproces en daarop reflecteren. ingevuld door :. Zelfstandig leren Het kunnen sturen van het leerproces en daarop reflecteren Aanpak kiezen en planning maken Ik verdiep me in een opdracht zodat ik overzicht heb. Ik kan een passende aanpak

Nadere informatie

Training. Coachend begeleiden

Training. Coachend begeleiden Training Coachend begeleiden Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteurs: Bertine Pruim Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Factor-E Coachend begeleiden

Nadere informatie

PTA Nederlands TL voor overstappers uit 3H Houtrust cohort 14-15-16

PTA Nederlands TL voor overstappers uit 3H Houtrust cohort 14-15-16 Examenprogramma PTA Nederlands TL voor overstappers uit 3H Houtrust cohort 14-15-16 NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en op het belang van Nederlands

Nadere informatie

Leerwerktaak Spreken is goud!

Leerwerktaak Spreken is goud! Leerwerktaak Spreken is goud! Titel Spreken is goud! Onderwijstype Niveau Competenties(s) Beroepstaak VO MBO 1 propedeusefase 2 hoofdfase 3 eindfase (lio) 1 interpersoonlijk 2 pedagogisch 3 vakinhoudelijk/vakdidactisch

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89 Inhoud Inleiding 9 1 Zelfsturend leren 13 1.1 Zelfsturing 13 1.2 Leren 16 1.3 Leeractiviteiten 19 1.4 Sturingsactiviteiten 22 1.5 Aspecten van zelfsturing 25 1.6 Leerproces vastleggen 30 2 Oriëntatie op

Nadere informatie

Les Dieren met een baan, thema vermaak

Les Dieren met een baan, thema vermaak Les Dieren met een baan, thema vermaak Lesvoorbereidingsformulier Doelgroep: groep 6 Beginsituatie: Wat kunnen en kennen de leerlingen al m.b.t. de doelstelling? Kijk in de methode, praat met je mentor,

Nadere informatie

Introduceren thema Áchtbanen. Thema: Achtbanen. centraal: 2. Hoe komt het dat de wagentjes toch op de rails blijven zelfs

Introduceren thema Áchtbanen. Thema: Achtbanen. centraal: 2. Hoe komt het dat de wagentjes toch op de rails blijven zelfs Natuur & Techniek Achtbanen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Achtbanen In deze les staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Ontwerp een wagentje voor je eigen achtbaan. 2.

Nadere informatie

Leerwerktaak Schatrijk aan woorden

Leerwerktaak Schatrijk aan woorden Leerwerktaak Schatrijk aan woorden Titel Schatrijk aan woorden Niveau Hoofdfase WPL2A Competenties 3 vakinhoudelijk/vakdidactisch 4 organisatorisch 7 reflectie en ontwikkeling Beroepstaak 1 lesgeven 2

Nadere informatie

Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder. Student(e) Klas Stageschool Plaats

Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder. Student(e) Klas Stageschool Plaats Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Mentor Datum Groep Aantal lln Vak- vormingsgebied: beeldende

Nadere informatie

Ronde 8. Referentiekader taal: hoe werkt dat? 1. Inleiding. 2. Wat is het Referentiekader taal?

Ronde 8. Referentiekader taal: hoe werkt dat? 1. Inleiding. 2. Wat is het Referentiekader taal? Ronde 8 Theun Meestringa & Bart van der Leeuw SLO, Enschede Contact: t.meestringa@slo.nl b.vanderleeuw@slo.nl Referentiekader taal: hoe werkt dat? 1. Inleiding Het Nederlandse Ministerie van Onderwijs,

Nadere informatie

CKV Festival 2012. CKV festival 2012

CKV Festival 2012. CKV festival 2012 C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van

Nadere informatie

Omgaan met geld, oorzaken en gevolgen

Omgaan met geld, oorzaken en gevolgen Omgaan met geld, Taalhandeling: Verklaren Verklaren ervaarles Schrijftaak: Flyer maken over omgaan met geld, instructieles oefenles Lesdoel: Leerlingen passen de VOGELSstrategie oefenlesles voor het schrijven

Nadere informatie

Opdracht Feedback Feed up Feed forward

Opdracht Feedback Feed up Feed forward Opdracht Feedback Feed up Feed forward In deze workshop ga je aan de slag met het inbouwen van verschillende feedbackmomenten in je les. In deze workshop leer je het verschil tussen: - feedback, feed up

Nadere informatie

Kies jij Duits? Docentenhandleiding doorstromers havo en vwo. Differentiatie 3 havo/vwo. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Kies jij Duits? Docentenhandleiding doorstromers havo en vwo. Differentiatie 3 havo/vwo. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Kies jij Duits? Docentenhandleiding doorstromers havo en vwo Differentiatie 3 havo/vwo SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Kies jij Duits? Docentenhandleiding doorstromers havo en vwo

Nadere informatie

PTA Nederlands KBL Bohemen, Kijkduin, Media&Design, Statenkwartier (Vakcollege) cohort

PTA Nederlands KBL Bohemen, Kijkduin, Media&Design, Statenkwartier (Vakcollege) cohort Examenprogramma NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en op het belang van Nederlands in de maatschappij. NE/K/2 Basisvaardigheden De kandidaat kan

Nadere informatie

Eindverslag Academische Opleidingsschool Sophianum, juni 2011

Eindverslag Academische Opleidingsschool Sophianum, juni 2011 Eindverslag Academische Opleidingsschool Sophianum, juni 2011 Welke middelen kan een docent tijdens zijn les gebruiken / hanteren om leerlingen van havo 4 op het Sophianum meer te motiveren? Motivatie

Nadere informatie

Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding

Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding Checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F - handleiding Inleiding De checklist Sollicitatiebrief schrijven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die moeten leren schrijven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht

Nadere informatie

Programma. Inleiding. Project LOB - Codename Future. Arrangeren. Begeleiden van studenten

Programma. Inleiding. Project LOB - Codename Future. Arrangeren. Begeleiden van studenten Programma Inleiding Project LOB - Codename Future Arrangeren Begeleiden van studenten LOB arrangeren Drie scholen Studenten arrangeren lesmateriaal voor een vakdocent Lesmateriaal gaat over de relatie

Nadere informatie

Doorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen

Doorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen Ronde 5 Bert de Vos APS, Utrecht Contact: b.devos@aps.nl Doorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen 1. Over de drempels met taal Het rapport Over de drempels met taal is al ruim een jaar oud.

Nadere informatie

Sterkte-Zwakte Analyse

Sterkte-Zwakte Analyse Sterkte-Zwakte Analyse Naam en klas student: Dirkje Martens PEH16DA Stagegroep: Groep 5 en 6. Naam SLB: Frank Verwater Datum: Februari 2017 t/m april 2017 Naam Werkplekbegeleider: Stageschool: Taal stellen

Nadere informatie

Technisch gesproken reken ik daarop. Taal, techniek en rekenen-wiskunde bij jonge kinderen.

Technisch gesproken reken ik daarop. Taal, techniek en rekenen-wiskunde bij jonge kinderen. Technisch gesproken reken ik daarop. Taal, techniek en rekenen-wiskunde bij jonge kinderen. In dit document lees je wat het beroepsproduct Technisch gesproken reken ik daarop inhoudt. De vakken rekenen-wiskunde,

Nadere informatie

Van leerdoel tot les. Door Femke Loos

Van leerdoel tot les. Door Femke Loos Van leerdoel tot les Door Femke Loos Wie ben ik? Film Persoonlijk Leren Het Stormink Inhoud Wat is leerdoeldenken? Wat levert leerdoeldenken op? WAT wil ik dat de leerlingen leren? HOE wil ik dat de leerlingen

Nadere informatie

ACTIVERENDE WERKVORMEN. Pedagogische dag COLOMAplus Johan Fouquaert

ACTIVERENDE WERKVORMEN. Pedagogische dag COLOMAplus Johan Fouquaert ACTIVERENDE WERKVORMEN Pedagogische dag COLOMAplus 2013-03-01 LEERPLANREALISATIE Het handboek. is de bijbel voor vele leraars ik krijg mijn handboek niet uit Nochtans. Activerend onderwijs Wat? Ll verwerkt

Nadere informatie

Een overtuigende tekst schrijven

Een overtuigende tekst schrijven Een overtuigende tekst schrijven Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Je mening geven over een andere manier van herdenken op school instructieles oefenlesles Lesdoel: Leerlingen kennen

Nadere informatie

2015 In nauw overleg met docenten Nederlands en experts wordt het vernieuwend lesmateriaal vertaald naar een vernieuwende, didactische leerlijn.

2015 In nauw overleg met docenten Nederlands en experts wordt het vernieuwend lesmateriaal vertaald naar een vernieuwende, didactische leerlijn. Het vak Nederlands Historie 2013 Malmberg voert veel gesprekken met docenten Nederlands havo en vwo bovenbouw en besluit om andere lesmethode te gaan ontwikkelen dan de huidige traditionele lesmethodes.

Nadere informatie

Toetsvragen bij domein 6 Stellen

Toetsvragen bij domein 6 Stellen bijvoorbeeld Exemplarische opleidingsdidactiek voor taalonderwijs op de basisschool Toetsvragen bij domein 6 Stellen Bart van der Leeuw (red.) Jo van den Hauwe (red.) Els Moonen Ietje Pauw Anneli Schaufeli

Nadere informatie

CKV Rubric Rembrandt College Veenendaal december 2007

CKV Rubric Rembrandt College Veenendaal december 2007 Rubric CKV op het Rembrandt College Veenendaal (in ontwikkeling) Domeinen in CKV: A. Culturele activiteiten B. Kennis van Kunst en Cultuur C. Praktische activiteiten D. Reflectie en Kunstdossier We kiezen

Nadere informatie

Doorlopende leerlijnen Nederlands (PO - havo/vwo) 2011

Doorlopende leerlijnen Nederlands (PO - havo/vwo) 2011 Doorlopende leerlijnen Nederlands ( - havo/vwo) 2011 De samengevatte kerndoelen en eindtermen in samenhang met de referentieniveaus taal Domein 1. Leesvaardigheid Nr. 4: Informatie achterhalen in informatieve

Nadere informatie

SAMENVATTING DIGITALE VELDRAADPLEGING. Syllabus Nederlands 2014 vwo

SAMENVATTING DIGITALE VELDRAADPLEGING. Syllabus Nederlands 2014 vwo SAMENVATTING DIGITALE VELDRAADPLEGING Syllabus Nederlands 2014 vwo Juni 2012 2 Inhoud Inleiding 4 1. Resultaten digitale veldraadpleging 5 2. Samenvatting en conclusie syllabuscommissie 7 Bijlage 1: Vragenlijst

Nadere informatie

docent-leerling* vaksectie school tevredenheid over de DTT

docent-leerling* vaksectie school tevredenheid over de DTT Modelbeschrijving Interventies DTT implementatie gericht op: docent-leerling* vaksectie school levert: bekendheid met de DTT * van toepassing op deze interventie 1 Naam interventie: tevredenheid over de

Nadere informatie

De inrichting van het nieuwe examen schrijfvaardigheid

De inrichting van het nieuwe examen schrijfvaardigheid De inrichting van het nieuwe examen schrijfvaardigheid Hans Goosen In het schooljaar 2000-2001 zijn voor het eerst op alle havo-scholen de nieuwe examenprogramma s afgerond. Voor Nederlands betekent dit

Nadere informatie

Leerwerktaak Samenspraak

Leerwerktaak Samenspraak Leerwerktaak Samenspraak Titel Niveau Samenspraak 2 hoofdfase WPL 2B Competenties(s) 3 vakinhoudelijk/vakdidactisch 4 organisatorisch 7 reflectie en ontwikkeling Beroepstaak 1 lesgeven 2 begeleiden van

Nadere informatie

Lesvoorbereidingsmodel

Lesvoorbereidingsmodel Gegevens student Gegevens basisschool Naam Naam Groep Voltijd Deeltijd Dagavond Plaats Studiejaar/periode Sem 1 Sem 2 Soort onderwijs Regulier Montessori Dalton OGO Studentnummer Stagementor(en) Email

Nadere informatie

Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018)

Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018) Leergebied Overstijgend Onderwijs in de VMBO stroom (versie juni 2018) In de VMBO stroom van het ACL wordt sinds het schooljaar 2016-2017 expliciet aandacht besteed aan de leergebied overstijgende (LGO)

Nadere informatie

Het flexibel inzetten van de taalmethode heeft te maken met de functie van taal.

Het flexibel inzetten van de taalmethode heeft te maken met de functie van taal. Taal: vakspecifieke toelichting en tips Taalverwerving en -onderwijs verlopen als het ware in cirkels: het gaat vaak om dezelfde inhouden, maar de complexiteit en de mate van beheersing nemen toe. Anders

Nadere informatie

NEDERLANDS VMBO. Syllabus BB, KB en GT centraal examen 2012

NEDERLANDS VMBO. Syllabus BB, KB en GT centraal examen 2012 NEDERLANDS VMBO Syllabus BB, KB en GT centraal examen 2012 November 2010 Verantwoording: 2010 College voor Examens vwo, havo, vmbo, Utrecht. Alle rechten voorbehouden. Alles uit deze uitgave mag worden

Nadere informatie

Naam leerlingen. Groep BBL 1 Nederlands. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment. Leertijd; 5 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen.

Naam leerlingen. Groep BBL 1 Nederlands. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment. Leertijd; 5 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. Verdiepend Basisarrange ment Naam leerlingen Groep BBL 1 Nederlands Leertijd; 5 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 5 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten.

Nadere informatie

Een doorlopende leeslijn voor elke leerling. Alle facetten van leesontwikkeling in het voortgezet onderwijs belicht

Een doorlopende leeslijn voor elke leerling. Alle facetten van leesontwikkeling in het voortgezet onderwijs belicht 2. Taalonderwijs van 12-18 Ronde 5 Regine Bots CED-Groep, Unit VO-BVE, Rotterdam Contact: r.bots@cedgroep.nl 2 Een doorlopende leeslijn voor elke leerling. Alle facetten van leesontwikkeling in het voortgezet

Nadere informatie

ALGEMEEN. Doel & inhoud. Evaluatie

ALGEMEEN. Doel & inhoud. Evaluatie NI04_02 Komunikace v obchodním styku a v zaměstnání Sofie Royeaerd Ústav germanistiky, nordistiky a nederlandistiky Arna Nováka 1 602 00 Brno CZ sofie.royeaerd@gmail.com ALGEMEEN Doel & inhoud In deze

Nadere informatie