Participatie van mensen met een v erstandelijke beperking in buurthuizen

Transcriptie

1 Participatie van mensen met een v erstandelijke beperking in buurthuizen S. Breure en P. Hoekman PRAKTIJKONDERZOEK 1 Inleiding Maatschappelijk wordt de participatie van mensen met een verstandelijke beperking aan reguliere voorzieningen nadrukkelijk nagestreefd (Eikelboom & Finkenflugel, 2006; M inisterie VWS, 2007). In dit onderzoek wordt de participatie van mensen met een verstandelijke beperking in reguliere voorzieningen voor vrijetijdsactiviteiten onderzocht. Medewerkers van buurthuizen 1 beschrijven en beoordelen de participatie van mensen met een verstandelijke beperking. Zowel factoren in het buurthuis die de participatie bevorderen, dan wel belemmeren, als het functioneren van mensen met een verstandelijke beperking en de problemen die dit kan geven zijn middels een verkennend empirisch onderzoek bestudeerd. 2 International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) Om tot een verkenning van de participatie van mensen met een verstandelijke beperking in buurthuizen te komen wordt in dit onderzoek gebruik gemaakt van de ICF. In de ICF wordt participatie gedefinieerd als deelname aan het maatschappelijk leven. De ICF is een classificatiesysteem waarmee zowel het functioneren van degene die participeert als omgevingsfactoren beschreven worden. Mensen functioneren in wisselwerking met hun omgeving. (ICF, 2007) De manier waarop iemand met een verstandelijke beperking in de samenleving participeert en de mate waarin hierbij problemen optreden wordt beïnvloed door de wisselwerking tussen zijn verstandelijke vermogens, zijn beperking in het functioneren, zijn persoonlijke achtergrond én de omgeving, waarin hij functioneert. Het functioneren van mensen is in de ICF geoperationaliseerd door een verdeling in categorieën van gedrag op negen levensgebieden (domeinen). De omgeving waarin iemand functioneert is geoperationaliseerd door een verdeling in categorieën van externe facto- 1 Deze voorzieningen voor vrije tijd worden ook wel genoemd: buurtcentrum, clubhuis, wijkcentrum of sociaalcultureel centrum. De onderzoekers gebruiken de term buurthuis. 250 NTZ

2 S. Breure en P. Hoekman ren op vijf omgevingsgebieden. Om zicht te krijgen op het menselijk functioneren is het noodzakelijk niet alleen de situatie (in dit onderzoek: vrije tijd besteden in het buurthuis) te beschrijven, maar er ook een oordeel over te geven. Een beoordeling van de mate waarin het functioneren participatieproblemen geeft en van de mate waarin de buurthuisfactoren belemmerend dan wel bevorderend zijn voor de participatie. De ICF kent hiervoor een vijfpuntsschaal. 3 Methode Onderzoeksvraag Hoe beschrijven en beoordelen buurthuismedewerkers de participatie van mensen met een verstandelijke beperking in hun buurthuizen? Type onderzoek Gekozen is voor een exploratief onderzoek. Door systematische ondervraging van buurthuismedewerkers worden gegevens verzameld over hun buurthuizen en het functioneren van de mensen met een verstandelijke beperking, die in die buurthuizen participeren. Selectie en omvang van de onderzoeksgroep Via websites zijn 86 adressen van buurthuizen in Rotterdam en Schiedam gevonden. Elke buurthuisorganisatie is telefonisch door de onderzoekers benaderd met de vraag of er in hun buurthuizen ook mensen met een verstandelijke beperking participeren. Het totaal aantal buurthuizen waarvan de onderzoekers te weten zijn gekomen dat er mensen met een verstandelijke beperking participeren is 18. Uiteindelijk hebben 7 van deze buurthuizen meegewerkt aan het onderzoek. Dit was voor de onderzoekers het maximale aantal buurthuizen waarover zij gegevens wilden verzamelen. De andere buurthuizen zijn niet meer gevraagd om mee te werken. In elk buurthuis zijn één of twee informanten geïnterviewd. Deze informanten waren als medewerker van het buurthuis betrokken bij de participatie van mensen met een verstandelijke beperking. Onderzoeksinstrument Door de onderzoekers is een vragenlijst ontwikkeld, gebaseerd op de ICF. Uit de ICF zijn die gebieden geselecteerd die betrekking hebben op de participatie van mensen met een verstandelijke beperking in een maatschappelijke voorziening voor vrije tijd. Deze selectie is gebaseerd op eerder onderzoek (Bates & Davis, 2004; Burbidge, 2008; Buttimer & Tierney, 2005; Cardol e.a., 2007; Van Lange- Frunt & Wajon, 2007; Post en Verdonschot, 2003; Rilotta & Nettelbeck, 2007; Siperstein, Parker, Norins Bardon, & Widaman, 2007; Todd, 2000). Een verslag van dit literatuuronderzoek kan bij de onderzoekers worden opgevraagd. Ten behoeve van het functioneren van mensen met een verstandelijke beperking in een buurthuis bleken vijf van de negen levensgebieden relevant. Daarover zijn 16 vragen gesteld. Toepassen van kennis. Vier vragen over concentratievermogen, problemen oplossen, keuzes maken en leren. Algemene taken en eisen. Twee vragen over het uitvoeren van eenvoudige en complexe taken en hoe wordt omgegaan met stress. NTZ

3 Participatie van mensen met een verstandelijke beperking in buurthuizen Communicatie. Twee vragen over taalbegrip en het zich kunnen uiten. Zelfverzorging. Vier vragen over mobiliteit, toiletgang, eten en drinken. Tussenmenselijke interacties. Twee vragen over algemene tussenmenselijke interacties. Na het beantwoorden van elke vraag over het functioneren, is de informant gevraagd om een oordeel te geven over de mate waarin het functioneren participatieproblemen geeft. Daarvoor is de vijfpuntsschaal, die het ICF hanteert gebruikt: Geen (0-4 %), gering (5-24%), matig (25-49%), aanzienlijk (50-95%), volledig (96-100%) Ten behoeve van de beschrijving en beoordeling van het buurthuis zijn vier van de vijf omgevingsgebieden van de ICF gebruikt. Daarover zijn 11 vragen gesteld. Producten voor ontspanningsdoeleinden. Vier vragen over het aanbod van buurthuisactiviteiten. Ondersteuning en relaties. Twee vragen over de ondersteuning bij de activiteiten. Attitudes. Twee vragen over de opvattingen van buurthuismedewerkers en buurthuisbezoekers. Diensten, systemen en beleid. Drie vragen over regelingen en beleid op het gebied van participatie van mensen met een verstandelijke beperking. Na het beantwoorden van elke vraag over het buurthuis, is aan de informanten een oordeel gevraagd over de mate waarin het betreffende buurthuisaspect een bevorderend of belemmerd effect heeft op de participatie. Ook daarvoor is de vijfpuntsschaal van de ICF gebruikt. 4 Resultaten In de zeven onderzochte buurthuizen namen 130 mensen met een verstandelijke beperking deel aan activiteiten die speciaal voor hen georganiseerd zijn. Daarnaast participeerden ongeveer 235 mensen met een verstandelijke beperking aan het algemeen toegankelijke aanbod. Dit aantal is een schatting van de informanten. Buurthuizen houden daarover geen exacte gegevens bij. Er werkten 5 mensen met een verstandelijke beperking als vrijwilliger in het buurthuis. Deelvraag 1: Hoe beschrijven en beoordelen buurthuismedewerkers hun buurthuis als omgeving waarin mensen met een verstandelijke beperking participeren? Aanbod van activiteiten speciaal voor mensen met een verstandelijke beperking Er is in vijf van de zeven buurthuizen een aanbod van activiteiten speciaal voor mensen met een verstandelijke beperking: eetcafé s, koken, creatieve activiteiten, sport en beweging cursus sociale vaardigheden en muziek. In één buurthuis is de organisatie van de activiteit in handen van een hulpverleningsinstelling. Het buurthuis verhuurt de ruimte. In alle andere buurthuizen organiseren de buurthuizen zelf de activiteit. Het speciale aanbod wordt door de buurthuismedewerkers verschillend beoordeeld. In één buurthuis waar een speciaal aanbod is, 252 NTZ

4 S. Breure en P. Hoekman Tabel 1: Aantal bezoekers en vrijwilligers met een verstandelijke beperking Buurthuizen Speciaal aanbod Algemeen aanbod Werk als vrijwilliger 1 eetcafé 20 wekelijks 2 geen aanbod wekelijks 3 sport koken muziek (= als groep speciaal aanbod) geen aanbod muziek sociale vaardigheden 12 8 wekelijks 6 creagroep 7 wekelijks 7 schilderen koken soos Totaal oordeelt de informant dat dit de participatie aanzienlijk belemmert. In twee buurthuizen waar geen speciaal aanbod is, vinden de informanten dat juist dit de participatie aanzienlijk belemmert. In drie buurthuizen mét een speciaal aanbod vinden de informanten dat het speciale aanbod de participatie in geringe tot matige mate bevordert. Aanbod voor alle buurtbewoners In elk buurthuis neemt een enkele buurtbewoner met een verstandelijke beperking wel eens deel aan het voor iedereen toegankelijke aanbod: sportieve evenementen (ouderenvierdaagse), muziekfeesten, culturele feesten, bingo, rommelmarkten en theatervoorstellingen. Dit wordt door vijf informanten gezien als bevorderend voor de participatie. In twee buurthuizen vinden de informanten dat het aanbod voor alle buurtbewoners de participatie van mensen met een verstandelijke beperking belemmert. Drie informanten zien dat participatie niet lukt als mensen met een verstandelijke beperking als groep gaan deelnemen aan een voor iedereen toegankelijke activiteit. Als er een grote groep mensen met een verstandelijke beperking deelneemt aan een activiteit dan is de balans in het buurthuis verstoord. Dat leidt tot ernstige problemen in de participatie en vraagt om extra begeleiding. De groepen stellen toch hun eigen eisen en dat kan wel eens ten koste van anderen gaan. Eén informant ziet dat buurthuisbewoners wegblijven als aan de activiteit ook mensen met een verstandelijke beperking deelnemen. NTZ

5 Participatie van mensen met een verstandelijke beperking in buurthuizen De participatie van mensen met een beperking werkt wel, maar die van de mensen uit de wijk niet. Die blijven weg bij de activiteit en daardoor is participatie niet haalbaar. Opvattingen Buurthuismedewerkers hebben de opvatting dat mensen met een verstandelijke beperking, net als alle andere buurtbewoners, in hun vrije tijd iets in het buurthuis kunnen doen. Volgens de informanten staan hun buurthuizen open voor alle buurtbewoners, ook voor mensen met een verstandelijke beperking. Ze moeten worden geaccepteerd zoals ze zijn. We hebben respect voor elkaar, we staan open voor iedereen. De informanten zien dat buurthuisbezoekers er na enige tijd aan wennen dat mensen met een verstandelijke beperking in het buurthuis participeren. Bij een buurtfeest voor ouderen, werden de mensen met een verstandelijke beperking gewoon opgenomen in het gezelschap. De informanten beoordelen de opvattingen van zowel buurthuismedewerkers als buurthuisbezoekers als aanzienlijk bevorderend voor de participatie. Ondersteuning Degenen, die deelnemen aan het aanbod voor mensen met een verstandelijke beperking, krijgen ondersteuning bij het uitvoeren van de activiteiten, bij het oplossen van problemen en het maken van keuzes, bij de communicatie en de interactie. Soms wordt ook ondersteuning geboden bij de persoonlijke verzorging. De ondersteuning wordt geboden door buurthuismedewerkers, al dan niet samen met hulpverleners, of door hulpverleners van de instantie die de activiteit in het buurthuis organiseert. De medewerkers hebben veel geduld en geven extra aandacht en stimulans. Ook de buurthuisbezoekers bieden ondersteuning. Er heerst een huiskamersfeer. Bezoekers zijn betrokken bij elkaar en helpen meteen als dat nodig is. De ondersteuning wordt door alle informanten beoordeeld als aanzienlijk bevorderend voor de participatie. Deelvraag 2: Hoe beschrijven en beoordelen buurthuismedewerkers het functioneren van mensen met een verstandelijke beperking in hun buurthuis? Bij de analyse van de antwoorden op de vragen over het functioneren van mensen met een verstandelijke beperking bleek dat de informanten tegelijkertijd de wijze van ondersteuning beschrijven. Opvallend is het aanpassingsvermogen van de buurthuismedewerkers aan de mensen die er participeren en de vanzelfsprekendheid ervan. Diversiteit aan problemen bij de participatie Buurthuismedewerkers zien op verschillende functioneringsgebieden participatieproblemen, die te maken hebben met de verstandelijke beperking. De zelfverzorging geeft vrijwel geen problemen. Op het gebied van communicatie, omgaan met stress en problemen oplossen doen zich in zes van de zeven buurthuizen problemen voor. In vijf buurthuizen zien de informanten op de helft van de gebieden participatieproblemen. In twee buurthuizen worden op een kwart van de gebieden problemen in de participatie gezien. 254 NTZ

6 S. Breure en P. Hoekman In alle buurthuizen wordt voor die problemen gezocht naar oplossingen, zodat de beperking in het functioneren geen belemmering is voor de participatie in het buurthuis. Uitvoeren van activiteiten Er ontstaan geringe tot matige problemen bij het uitvoeren van activiteiten. In alle buurthuizen wordt dan gezocht naar beter passende taken. Dit kan betekenen dat iemand iets anders of een eenvoudiger taak te doen krijgt. De medewerker verdeelt de taken en gaat samen met hen koken. Met hulp en aandacht van de buurthuismedewerkers lukt het om een taak uit te voeren. Mensen met een beperking hebben soms een motortje nodig om iets te gaan doen. Iedereen levert een bijdrage in welke vorm dan ook. Communicatie De wijze van communiceren leidt in zes van de zeven buurthuizen tot participatieproblemen. De mate waarin varieert van gering tot aanzienlijk. In alle buurthuizen passen zowel medewerkers als buurtbewoners hun taal aan het niveau van de mensen met een verstandelijke beperking aan. Er is altijd wel iemand die kan helpen met verwoorden. Niet iedereen heeft een mond om te praten. Personeel neemt de tijd om de mensen met een verstandelijke beperking te begrijpen. Interactie De informanten zien dat de meeste mensen met een verstandelijke beperking makkelijk contact leggen. Ze zijn spontaan. Ze gaan met open vizier contact aan. De bezoekers van het buurthuis maken gewoon een praatje. In drie buurthuizen geeft de interactie geen problemen in de participatie. Eén informant geeft aan dat een aantal mensen met een verstandelijke beperking niet goed aanvoelt of de ander ook contact wil. En dat dit problemen geeft in de participatie. Alle informanten noemen dat mensen met een verstandelijke beperking zich niet altijd houden aan de gebruikelijke omgangsregels in het buurthuis. Bij een buurtfeest werd bijvoorbeeld teveel alcohol gebruikt door een aantal mensen met een verstandelijke beperking. Dit heeft ertoe geleid dat het alcoholbeleid is aangepast. De informanten noemen een aantal voorbeelden van gedrag dat problemen geeft in de participatie. Als iemand luidruchtig is, niet groet bij binnenkomst, niet wacht op anderen als er getrakteerd wordt of meteen de ander gaat knuffelen. Soms storen andere buurthuisbezoekers zich aan dit gedrag en blijven weg of geven aan dat ze willen dat de ander niet meer meedoet aan de activiteit. In drie buurthuizen leidt dit tot problemen in de participatie. De buurthuismedewerkers geven grenzen aan, grijpen in als dat nodig is en betrekken de hulpverleners erbij. 5 Discussie Leidt participatie in speciaal aanbod tot participatie in algemeen toegankelijk aanbod? Buurtbewoners met een verstandelijke beperking nemen vooral deel aan de activiteiten, die speciaal voor hen zijn georganiseerd. Het aanbod is beperkt: eetcafé en koken, sport en beweging, creatieve activiteiten, cursus sociale vaardigheden, cursus muziek. In elk buurt- NTZ

7 Participatie van mensen met een verstandelijke beperking in buurthuizen huis worden 2 á 3 van deze activiteiten aangeboden. Dat mensen met een verstandelijke beperking vooral deelnemen aan het speciale aanbod komt overeen met de uitslag van het grootschalige Nivel onderzoek van Cardol, Speet & Rijken (2007). Het merendeel van de ondervraagden gaf aan mee te doen aan vrije tijdsactiviteiten die speciaal voor hen georganiseerd zijn. Als redenen daarvoor gaven zij onder andere het gevoel van veiligheid en verbondenheid met anderen met een verstandelijke beperking, de aanwezigheid van begeleiding en de aard van de activiteiten. Uit de beschrijvingen en beoordelingen van de buurthuismedewerkers blijkt dat deelname aan het speciaal aanbod nauwelijks leidt tot activiteiten en contacten met bezoekers zonder beperking. De bezoekers met een verstandelijke beperking participeren vooral als groep in het buurthuis. Hierdoor ligt naar onze mening de nadruk op de verstandelijke beperking en worden andere persoonlijke eigenschappen mogelijk minder gezien. M eininger ( 2007) zegt hierover in zijn inaugurele rede dat sociale integratie vooral een interpersoonlijk proces is, dat helpt om mensen die zich een vreemde ander voelen of die door anderen als vreemde ander worden gezien, te erkennen en te waarderen in hun eigenheid. Onderzoek van Rilotta & Nettelbeck (2007) heeft uitgewezen dat contacten van mensen zonder verstandelijke beperking met mensen met een verstandelijke beperking een positief effect hebben op de attitude. Juist door regelmatige contacten tussen bezoekers zonder en met verstandelijke beperking ontstaat er gewenning aan elkaar. Participatie van mensen met een verstandelijke beperking in het algemeen toegankelijke aanbod kan worden bevorderd wanneer ook in dat aanbod, net als in het speciale aanbod, een aantal aanpassingen is gerealiseerd. We denken daarbij met name aan het vergemakkelijken van wat iemand kan doen bij de activiteit en aan extra ondersteuning. Ondersteuning, een taak voor hulpverleners of buurthuismedewerkers? In de onderzochte buurthuizen is al een aantal jaren sprake van participatie van mensen met een verstandelijke beperking. De ondersteuning in het buurthuis wordt door alle informanten beoordeeld als aanzienlijk bevorderend voor de participatie. Naar de definitie van Luckasson e.a. (2002) hebben mensen met een verstandelijke beperking bij de deelname aan het maatschappelijk leven bijzondere ondersteuning nodig. Door wie deze ondersteuning in de buurthuizen gegeven wordt, verschilt per buurthuis en per activiteit. Zowel buurthuismedewerkers, hulpverleners als andere bezoekers bieden de ondersteuning. Wat opvalt is de vanzelfsprekendheid ervan. Een buurthuis is er voor alle buurtbewoners. We passen ons aan de mensen aan. In een aantal buurthuizen ondersteunen hulpverleners een activiteit voor de mensen met een verstandelijke beperking, die zij bij het wonen of bij hun dagbesteding ook ondersteunen. De buurthuismedewerkers hebben bij deze activiteiten geen rol. We gaan ervan uit dat de ondersteuning bij de activiteiten door het buurthuis zelf gegeven kan worden. De activiteit is dan gewoon een activiteit van het buurthuis. 256 NTZ

8 S. Breure en P. Hoekman Een andere situatie doet zich voor wanneer iemand door zijn gedrag niet meer kan participeren, bijvoorbeeld wanneer iemand de gangbare omgangsregels vaak overschrijdt. In dergelijke situaties vinden buurthuismedewerkers contact met hulpverleners van belang. In sommige situaties lukt het om de participatieproblemen met elkaar op te lossen. Bij moeilijk te begrijpen gedrag kan de hulpverlener tot steun zijn. In hoeverre afwijkend gedrag wordt geaccepteerd en wanneer grenzen van de mogelijkheden tot aanpassing in het buurthuis bereikt zijn, is op grond van de resultaten van ons onderzoek niet aan te geven. Is de WMO bevorderend voor de participatie? In het kader van de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning hebben gemeenten de opdracht gekregen de voorwaarden te scheppen om participatie mogelijk te maken. (Ministerie VWS, 2007) Zowel burgers als maatschappelijke organisaties zouden hierin een rol krijgen. De buurthuismedewerkers merken niet dat er vanuit de gemeente extra initiatieven zijn gekomen ter bevordering van de participatie van mensen met een verstandelijke beperking. Ook uit het onderzoek van Kröber (2008) blijkt dat de sociaal politieke omgeving niet bijdraagt aan participatie van mensen met een verstandelijke beperking. De resultaten van ons onderzoek wijzen uit dat de ondersteuning een belangrijke factor is om de participatie in het buurthuis te bevorderen. Juist deze ondersteuning zou door de WMO gestimuleerd en bevorderd kunnen worden. Auteurs: Drs. Sophie Breure en Drs. Petra Hoekman zijn als orthopedagoog werkzaam bij Stichting Paus Johannes XXIII. Dit onderzoek kwam tot stand in het kader van een Masterclass Wetenschappelijk onderzoek in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking van de VGN, geleid door Prof.dr. Adri Vermeer. Correspondentie-adres: Literatuur Bates, P., & Davis, F.A. (2004). Social capital, social inclusion and services for people with learning disabilities. Disability & Society, 19, Burbidge, J.G. (2008). Social interaction and Participation in Activities for Students with and without Intellectual Disabilities. Ontario: Queens University Kingston. Buttimer, J., & Tierney, E. (2005). Patterns of leisure participation among adolescents with a mild intellectual disability. Journal of Intellectual Disabilities, 9, Cardol. M., Speet, M., & Rijken, M. (2007). Anders of toch niet? Deelname aan de samenleving van mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking. Utrecht: Nivel. Eikelboom., J.A., & Finkenflügel, H.J.M. (2006). De WMO als instrument voor inclusie van mensen met een verstandelijke beperking in de samenleving. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen, 32, ICF (2007). International Classification of Functioning, Disability and Health; Nederlandse vertaling. Bilthoven: WHO-FIC Collaborating Centre. Kröber, R.Th., & Dongen, H.J. van (1997). Mensen met een handicap en hun omgeving. Bouwstenen voor anders denken. Het leren ondersteunen van mensen met een handicap in en met de samenleving. Baarn: Nelissen. Kröber, R.Th. (2008). Gehandicaptenzorg, Inclusie en organiseren. Proefschrift: Lange-Frunt, A. van, & Wajon, T. (2007) Het gewone voorbij..., Tilburg: Avans Hogeschool. Luckasson, R, Borthwick-Duffy, S., Buntinx, W.H.E., Coulter, D. L., Craig, E. M., Reeve, A., Shalock, R.L., NTZ

9 Participatie van mensen met een verstandelijke beperking in buurthuizen Snell, M.E., Spitalnik, D.M., Spreat, S., & Tasse, M.J. (2002). Mental retardation: Definition, classification, and systems of supports (10 th ed.). Washington, DC: American Association on Mental Retardation. Luckasson, R., & Reeve, A. (2001). Naming, defining, and classifying in mental retardation. Mental Retardation, 39, Meininger, H.P. (2007). Verhalen verbinden. Een narratiefethisch perspectief op sociale integratie van mensen met een verstandelijke handicap (Inaugurele rede.) Amsterdam: Vrije Universiteit. Meininger, H.P. (red.) (2007). Plaatsen waar plek is. Amersfoort: s Heerenloo. Ministerie VWS, (2007). Post, M., & Verdonschot, M. (2003). Instrument ter beoordeling van de invloed van de omgeving op participatie (O&P). Een instrument voor de beoordeling van omgevingsfactoren van invloed op participatie in de samenleving door mensen met een verstandelijke handicap. Hoensbroek: Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap. Rilotta, F., & Nettelbeck, T. (2007). Effect of an awareness program on attitudes of students without an intellectual disability towards persons with an intellectual disability. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 32, Siperstein, G.N., Parker, R.C., Norins Bardon, J., & Widaman, K.F. (2007). A National Study of Youth Attitudes Toward the Inclusion of Students With Intellectual Disabilities. Council for Exceptional Children, 23, Todd, S. (2000). Working in the public and private domains: staff management of community activities for and the identities of people with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 44, Verdonschot, M.M.L., Post, M.W.M., Pijl, D.J. Van der, Buntinx, W.H.E., & Gennep., A.Th.G. van (2005). Invloed van de omgeving op de participatie van mensen met verstandelijke beperkingen. Ontwikkeling van het instrument Omgeving en Participatie (O&P). NTZ, 31, Samenvatting In dit onderzoek beschrijven en beoordelen medewerkers van zeven buurthuizen in Rotterdam en Schiedam de participatie van mensen met een verstandelijke beperking. De manier waarop de mensen met een verstandelijke beperking in de buurthuizen functioneren laat meer verschillen zien dan overeenkomsten. In alle buurthuizen worden op diverse functioneringsgebieden participatieproblemen ervaren. Medewerkers blijken zich op diverse gebieden aan te passen aan het functioneren van de mensen met een verstandelijke beperking. De geboden ondersteuning in de buurthuizen wordt door de medewerkers als aanzienlijk bevorderend voor de participatie gezien. De buurthuismedewerkers verschillen van oordeel over hun aanbod aan activiteiten. Nader onderzoek naar de invloed van de buurthuisaspecten op de participatie zal meer informatie opleveren over de voorwaarden die nodig zijn om participatie van mensen met een verstandelijke beperking in een maatschappelijke voorziening mogelijk te maken. De gegevens voor dit onderzoek zijn verzameld via een semi-gestructureerd interview. De vragen zijn gebaseerd op de ICF (International Classification of Functioning, Disability and Health, 2007). Er is gevraagd naar aspecten van het buurthuis die de participatie bevorderen dan wel belemmeren en naar het functioneren van de mensen met een verstandelijke beperking en de problemen die dit kan geven bij de participatie in het buurthuis. 258 NTZ