I Patiënteninformatie I. Totale knieprothese

Transcriptie

1 I Patiënteninformatie I Totale knieprothese

2

3 HHZH_INF_127.02(1015) h.-hartziekenhuis vzw Mechelsestraat Lier tel fax Patiënteninformatie Totale knieprothese

4 1

5 Voorwoord Samen met uw arts heeft u de beslissing genomen om een totale knieprothese te laten plaatsen. Wellicht roept dit bij u en uw familie een aantal vragen op. Deze brochure voorziet u van praktische informatie over de knieprothese, de voorbereiding op de operatie, de operatie zelf, uw verblijf in het ziekenhuis en de verdere revalidatie. Hebt u na het lezen nog bijkomende vragen, aarzel dan niet deze met uw arts, de verpleegkundigen, de kinesitherapeut, de ergotherapeut of de sociaal verpleegkundige te bespreken. Het orthopedisch team wenst u een spoedig herstel toe. Orthopedisch chirurgen Revalidatie artsen Kinesitherapeuten Dr. F. Verheyden, Dr. G. Nelen, Dr. G. Vandeputte, Dr. J. Myncke, Dr. R. Jacobs, Dr. N. Van Opstal Dr. C. Gorris, Dr. M. Schreurs Dhr. J. Van Hoecke, Dhr. Walter Van Noten, Mevr. A Frans Ergotherapeuten Mevr. D. Van de Poel, Mevr. H. Vranckx Verpleegkundigen Dhr. R. Beirinckx Hoofdverpleegkundige Heelkunde 3 Sociaal Verpleegkundige Mevr. K. Van Dessel 2

6 Inhoudstafel Voorwoord 1 1. Wat is een totale knieprothese? 4 2. Hoe bereid u zich voor op de opname Verloop van uw verblijf Ontslag uit het ziekenhuis Revalidatie Algemene raadgevingen Veelgestelde vragen 25 3

7 1. Wat is een totale knieprothese? 1.1 Anatomie De knie vormt een gewricht tussen het bovenbeen (femur) en het scheenbeen (tibia). Het is een scharniergewricht dat kan plooien en strekken. De knieschijf vormt het derde botdeel van het kniegewricht. Op de botuiteinden bevindt zich kraakbeen, dat ervoor zorgt dat botten zonder wrijving kunnen bewegen. Dit kraakbeen beschermt het gewricht bij beweging en belasting. In de knie zit een binnenste (mediale)- en een buitenste (laterale) meniscus. Dit zijn twee halvemaanvormige kraakbeenschijfjes die het contact tussen de kraakbeenoppervlakken van het gewricht verbeteren. Deze hebben een schokdempende functie tussen het bovenbeen en het onderbeen. De gewrichtsbanden of ligamenten zorgen voor stabilisatie van de knie. Rond de knie bevindt zich een kapsel dat aan de binnenkant bedekt is met slijmvlies. Het vocht van dit slijmvlies 4

8 vergemakkelijkt de glijbeweging en gaat slijtage tegen. Het bevat ook voedingsstoffen voor het kraakbeen. 1.2 Artrose van de knie Artrose is slijtage van de kraakbeenlaag die de botuiteinden beschermt. Artrose kan veroorzaakt worden door kraakbeen dat overbelast is. Een oorzaak hiervan kan fysieke arbeid, obesitas of een asafwijking van de benen zijn. Artrose kan optreden in het binnenste (mediale) compartiment, het buitenste (laterale) compartiment of het knieschijfapparaat (patellofemorale compartiment). Bij ernstige artrose ontstaat er wrijving tussen twee botuiteinden. De botuiteinden zijn ruw en schuren tegen elkaar, waardoor er pijn ontstaat. Als gevolg van de artrose kan een gewrichtsontsteking ontstaan in de knie. Omdat kraakbeen niet meer teruggroeit, kan het bij een ernstige beschadiging alleen worden vervangen door een prothese. gezonde knie knie met artrose 1.3 Mogelijke complicaties Zoals elke operatie houdt het plaatsen van een totale knieprothese ook een risico in. Zo is er een kleine kans op infectie, bloeding, de vorming van bloedklonters of problemen bij de verdoving. Om deze risico s tot een minimum te herleiden worden steeds de nodige voorzorgen genomen. 5

9 Door dagelijkse inspuitingen met bloedverdunnende medicatie (Fraxiparine ) trachten we bloedklonters te voorkomen. De eerste dagen na de operatie kan er wondlekkage optreden. Dit wondvocht kan doorzichtig, geelachtig of bloederig zijn. De wonde is meestal helemaal droog enkele dagen na de ingreep. Indien de wonde blijft lekken of opnieuw begint te lekken, dient u uw arts te contacteren. Een zeldzame maar ernstige complicatie is een infectie van de knieprothese. Om de kans op een infectie zo laag mogelijk te houden is het belangrijk om de huisarts en de chirurg te verwittigen in geval van blaasinfecties, huidinfecties, tandinfecties. Tandinfecties kunnen aanleiding geven tot een infectie van de prothese. Vermeld bij een consult bij de tandarts steeds dat u een knieprothese heeft. Zo kunnen de nodige maatregelen getroffen worden. Voor meer informatie: arts tandingrepen en gewrichtsprothesen 1.4 De knieprothese Om toegang te hebben tot de knie wordt er bij de operatie een snede gemaakt op de voorzijde van de knie. Het degeneratieve kraakbeen wordt dan verwijderd en de beschadigde botuiteinden worden vervangen door een orthopedisch implantaat. De prothese zelf bestaat uit vier componenten: een component voor het onderbeen, een component voor het bovenbeen, een polyethyleen insert en een component voor de knieschijf. Deze onderdelen worden aan het bot gefixeerd met botcement (Polymethylmetracrylaat). 6

10 afbeelding: knieprothese 1.5 Plaatsing van de knieprothese Via een verticale snede langs de binnenzijde van de knieschijf wordt de knieprothese geplaatst. De slechte oppervlakken van het dijbeen en het scheenbeen worden op maat gemaakt. afbeelding plaatsing knieprothese 7

11 De onderdelen van de prothese worden met botcement op het dijbeen en het scheenbeen vastgeplakt. Een polyethyleen schijfje tussen deze metalen delen zorgt voor een soepele en stabiele beweging in het kniegewricht. De gemiddelde levensduur van een prothese is nog ongekend, schattingen duiden aan dat dit meer dan 15 tot 20jaar kan zijn. Indien een prothese faalt op termijn door slijtage of loslating kan ze vervangen worden. Een nieuwe operatie is dan wel noodzakelijk. 1.6 Verwachtingen na de ingreep De normale revalidatie na een knieprothese kan 3 tot 9 maanden duren. De eerste maanden na de ingreep kan u roodheid, warmte en zwelling ervaren in de knie. Dit zijn normale gevolgen na het plaatsen van een knieprothese. Uw lichaam moet zich aanpassen aan het nieuwe materiaal. Dit zal langzaam verbeteren over het verloop van de volgende maanden. Het kan tot negen maanden duren vooraleer de knie volledig hersteld is. Ondertussen blijft de revalidatie zeer belangrijk. Door te blijven oefenen zal de knie terug soepel worden en traint u de kracht van de dijspieren. Door de revalidatie zal u een goede functie van de knie herwinnen. Volgehouden revalidatie kan het eindresultaat en de tevredenheid na de operatie verbeteren. 1.7 Kostprijs In 2014 was de gemiddelde kostprijs van een knieprothese 800 à 900 voor een verblijf op een tweepersoonskamer. Dit bedrag omvat de kosten voor het verblijf, de honoraria van artsen en de prijs van de prothese. Bij een verblijf op een eenpersoonskamer worden de nationaal geldende supplementen aangehouden. Het kamersupplement bedraagt 32 per dag, het honorariumsupplement bedraagt 100%. 8

12 Meer informatie kan u terugvinden op Patiënt Verblijfsopname 2. Hoe bereidt u zich voor op de opname? 2.1 Afspraak voor de operatie De afspraak voor uw operatie wordt gemaakt met het secretariaat van de Ortho-Clinic via Bij het plannen van uw operatie geeft u best uw kamerkeuze door. Dit zorgt ervoor dat men bij de opnameplanning in het ziekenhuis rekening probeert te houden met uw keuze. Bij het plannen van uw operatie maakt u ook een afspraak voor de controleraadplegingen. Deze dienen plaats te vinden drie weken na de ingreep en negen weken na de ingreep. De dag voor de operatie moet u zich tussen 15u en 16u aanmelden in het H. Hartziekenhuis te Lier. 2.2 Vooronderzoeken of preoperatieve onderzoeken Volgende onderzoeken zijn noodzakelijk voor de ingreep: o Elektrocardiogram ( ECG) o Bloedonderzoek o RX van de knie Richtlijnen over welke preoperatieve onderzoeken aangewezen zijn, vindt u op Het is zeer belangrijk dat u de resultaten van uw vooronderzoeken meebrengt bij opname. 2.3 Voorbereiding op de ingreep Voor uw opname gaat u best langs de huisarts. U kan samen met hem een medicatielijst invullen. Deze lijst moet alle medicatie bevatten die u op dat ogenblik neemt en hoeveel u er van neemt. De huisarts zal met u ook de preoperatieve vragenlijst invullen. 9

13 Indien u bloedverdunnende medicatie neemt, contacteer steeds uw arts zodat deze medicatie tijdig kan gestopt worden en indien nodig tijdelijk kan vervangen worden door andere medicatie. De aanpassing van uw bloedverdunnende medicatie gebeurt onder controle van uw huisarts. Indien u tandproblemen heeft kan u voor de opname best op consultatie gaan bij een tandarts. Meld dit aan uw arts. Tandproblemen van alle soort kunnen namelijk aanleiding geven tot infecties. Bij allergieën aan bepaalde producten (vb: latexallergie) dient u dit voor de ingreep te melden aan de arts. 2.4 Voorbereiding op de revalidatie Bij de revalidatie in het ziekenhuis wordt gebruik gemaakt van een kinetec. Dit is een toestel dat de knie op een passieve manier laat bewegen. U kan dit toestel ook bestellen voor een verdere revalidatie thuis bij orthopedie Leunen. Hiervoor moet een maatname voor de brace gebeuren. Dit dient u voor de opname te plannen. U kan een afspraak voor de maatname maken via het secretariaat van de Ortho-Clinic via Indien u moeilijkheden verwacht in de latere thuisopvang regelt u dit best op voorhand met uw familie, vrienden en/of de sociale dienst van de mutualiteit. De sociaal verpleegkundige van het ziekenhuis kan u hierover informeren en een aantal regeling treffen zoals maaltijden aan huis, gezinshulp en poetshulp. Wanneer u verwacht na uw opname opvang nodig te hebben, kan u terecht in een revalidatiecentrum of een hersteloord. Contacteer dan zo snel mogelijk de sociaal verpleegkundige van het ziekenhuis voor de opname via

14 3. Verloop van uw verblijf De onderstaande richtlijnen zijn algemene richtlijnen. Het is mogelijk dat het verloop van uw verblijf afwijkt van deze richtlijnen. Omdat het herstel bij elke patiënt anders verloopt, wordt het verloop van uw verblijf aangepast aan uw noden en mogelijkheden. 3.1 Opname in het ziekenhuis U wordt de dag vóór de ingreep tussen 15u en 16u verwacht in het ziekenhuis waar u zich begeeft naar de opnamedienst ( ), gelegen in de centrale hal van het ziekenhuis. U hoeft die dag niet nuchter te zijn. Bij de inschrijving dient u verschillende documenten te ondertekenen: o Opnameverklaring o Toestemming inzage medische gegevens o Centrale aansprakelijkheid Meer informatie over deze documenten kan u terugvinden op Patiënt Verblijfsopname Wanneer uw inschrijving is voltooid krijgt u een identificatiebandje. Dit bevat identificatiegegevens en kenmerken van de afdeling waar u verblijft. Dankzij dit bandje kan men u nog veiliger begeleiden tijdens uw verblijf. 3.2 Wat neemt u mee naar het ziekenhuis? Identiteitskaart Bloedgroepkaart Resultaten van vooronderzoeken o Uitslag Labo o Uitslag ECG o RX knie Geneesmiddelen die u momenteel neemt (Breng ook de verpakking van deze geneesmiddelen mee, samen met een tweetal comprimés) De ingevulde preoperatieve vragenlijst en medicatiekaart 11

15 Persoonlijke benodigdheden zoals: o Kleding, ondergoed o Handdoeken, washandjes, zeep, shampoo o Tandenborstel, tandpasta, scheergerief, kam, zakdoeken o Kamerjas, (gesloten) pantoffels, nachtkledij Het ziekenhuis is niet aansprakelijk voor verlies of diefstal. Waardevolle voorwerpen (geld, juwelen, sieraden, ) laat u best thuis! 3.3 Hoe verloopt de dag van uw opname? Wanneer u op de afdeling toekomt, krijgt u een kamer en een bed toegewezen. Er wordt bloed genomen om uw bloedgroep te bepalen en om bloed te bestellen om dit indien nodig toe te dienen tijdens of na de ingreep. Er wordt een urinecultuur genomen om zeker te zijn dat u geen urinaire of urineweginfecties heeft. De anesthesist zal met u de methode van verdoving bespreken. Hij overloopt de vragenlijst en de medicatielijst die zijn ingevuld door de huisarts. Indien nodig kan de anesthesist u een slaapmiddel of een kalmerend middel voorschrijven. Na de operatie zal u pijnmedicatie krijgen indien nodig. Dit kan onder de vorm van orale medicatie (pillen) of een pijnpomp. 3.4 Hoe verloopt de operatiedag? Voor de operatie dient u nuchter te zijn. Daarom mag u 6 uur voor de operatie niets meer eten. Blijf plat water, suikerwater, heldere fruitsappen zonder vruchtvlees (appelsap, druivensap), heldere thee (zonder melk) of zwarte koffie (zonder melk) drinken tot 2 uur voor uw operatie! Wanneer de operatie plaatsvindt na 14 uur krijgt u nog een licht ontbijt en mag u de ochtendmedicatie nog nemen. Eén uur voor de operatie zal de verpleegkundige u klaarmaken. U krijgt een operatieschortje. U verwijdert uw 12

16 kunstgebit, bril, lenzen, make-up, nagellak, juwelen, piercings en dergelijke meer. U kan bepaalde voorwerpen in het kluisje op uw kamer bewaren. Er wordt gecontroleerd of u een kruis heeft getekend op het juiste been. Dit kruis dient 10 op 10cm groot te zijn. U wordt in bed naar de onthaalruimte van het operatiekwartier gebracht waar bij u een infuus wordt aangebracht. 3.5 Verdoving en pijnstilling De anesthesist zorgt voor bescherming en stabilisatie van de levensbelangrijke functies van het lichaam. De anesthesist controleert uw vitale functies tijdens de operatie. De kleur van uw gelaat en nagelbed zijn belangrijke indicaties, daarom wordt gevraagd om make-up en nagellak te verwijderen. De operatie vindt plaats onder algemene verdoving. Door het infuus krijgt u intraveneus pijnmedicatie toegediend. U krijgt ook pijnbestrijding via een infuuspomp. Bij deze vorm van pijnbestrijding zal er een slangetje in een bloedvat worden aangebracht, net zoals bij een infuus. Dit wordt verbonden met een infuuspomp. Op deze manier kan u zelf een extra dosis pijnmedicatie toedienen via een drukknop. De infuuspomp wordt zo ingesteld dat er geen gevaar is voor overdosis. Het is belangrijk dat u uw pijnervaring meedeelt aan de arts en de verpleegkundige. Indien nodig kan uw pijnmedicatie worden aangepast. 13

17 Wanneer u nog vragen heeft over de anesthesie of u zich ongerust maakt mag u steeds contact opnemen met de anesthesisten via Na de ingreep wordt u naar de ontwaakkamer gebracht. Hier wordt na de operatie gestart met pijnstillende medicatie. 3.5 De dag van de ingreep De dag van de operatie blijft u in bed. Door een kussen onder de hiel te leggen strekt u de knie. Dit is belangrijk voor een vlotte revalidatie. Tracht zoveel mogelijk uw voeten te bewegen en regelmatig uw spieren op te spannen. Dit bevordert de bloedsomloop in de benen. Door dagelijkse inspuitingen met bloedverdunnende medicatie (Fraxiparine ) trachten we bloedklonters te voorkomen. Deze inspuitingen worden dagelijks toegediend gedurende 6 weken, tenzij u reeds andere bloedverdunnende medicatie neemt. De verpleegkundige zal u of uw familie aanleren hoe u dit moet inspuiten. U kan hiervoor ook beroep doen op de thuisverpleegkundige. Vraag hiervoor een voorschrift bij uw arts. 3.6 De eerste dag na de ingreep De dag na de operatie krijgt u s ochtends een licht ontbijt en s middags een lichte maaltijd. s Avonds mag u normaal eten. Het verband wordt verwisseld en de wonde wordt gecontroleerd. Er wordt een bloedonderzoek uitgevoerd, indien u teveel bloed heeft verloren krijgt u bloed toegediend. Een bloedtransfusie wordt toegediend bij 3 tot 5 % van de patiënten. Pijnstilling wordt toegediend via uw infuus. Er wordt ook maagbeschermende medicatie toegediend via het infuus. De pijnpomp is nog aanwezig. De kinesitherapeut komt voor de eerste keer op de kamer en zal de kinetec aanleggen. Hierdoor wordt de knie passief geplooid en gestrekt. 14

18 Indien u zich goed genoeg voelt mag u reeds rechtstaan en met behulp van een looprekje en/of de hulp van een verpleegkundige stappen. 3.7 De tweede dag na de ingreep Het infuus wordt verwijderd. U krijgt nu pijnmedicatie onder de vorm van pilletjes die u moet innemen. Het verband wordt opnieuw verwisseld en de wonde wordt gecontroleerd. Er wordt een RX gemaakt van uw prothese als bevestiging voor een goede positionering van de prothese. In de voormiddag oefent u op de kamer met de kinetec. De kinesitherapeut komt hiervoor langs. Indien mogelijk gaat u in de namiddag naar de revalidatiezaal waar de kinesitherapeut u een aantal oefeningen zal aanleren. (de revalidatiezaal is gesloten op weekend- en feestdagen) Indien mogelijk leert u vandaag opnieuw stappen met 2 krukken. De kinesitherapeut leert u stappen met krukken naar behoefte. De ergotherapeut zal met u bespreken bij welke activiteiten van het dagelijks leven u hulp nodig heeft en u krijgt ook de nodige informatie over mogelijke hulpmiddelen. 3.8 De derde dag na de ingreep De ergotherapeut kan s morgens langskomen voor een ADL (activiteiten dagelijks leven). De ergotherapeut observeert het zelfstandig functioneren van het ochtendtoilet en reikt hulpmiddelen aan waar nodig. In de voormiddag oefent u op de kamer met de kinetec. De kinesitherapeut komt hiervoor langs. Indien mogelijk gaat u s namiddags naar de revalidatiezaal waar u de aangeleerde oefeningen uitvoert onder begeleiding van een kinesitherapeut. (de revalidatiezaal is gesloten op weekend- en feestdagen) 15

19 4. Ontslag uit het ziekenhuis Wanneer er geen contra -indicaties zijn kan u vanaf de 4e dag het ziekenhuis verlaten. Het is wel belangrijk dat u thuis de oefeningen voldoende uitvoert op zelfstandige basis. U kan het ziekenhuis verlaten indien de wonde voldoende geheeld is, uw pijn voldoende onder controle is, u geen temperatuurverhoging heeft en zelfstandig kan stappen al of niet met behulp van een kruk. Er mogen zich geen complicaties meer voordoen. U moet ook volgende handelingen zelfstandig kunnen uitvoeren: o veilig en zelfstandig stappen o zelfstandig trappen doen o zelfstandig behelpen bij aankleden, wassen, o de knie 90 plooien o de knie volledig strekken Bij uw ontslag ontvangt u de volgende documenten: o ontslagbrief voor uw huisarts o een oefenschema voor verdere revalidatie o voorschift voor medicatie: pijnstilling en bloedverdunnende inspuitingen in de buik (Fraxiparine ) o voorschrift voor thuisverpleegkundige Voorzie dat iemand u naar huis kan voeren. Bij problemen raadpleegt u best uw huisarts. 5. Mijn revalidatie Het doel van de revalidatie is de knie zo beweeglijk mogelijk te houden en zo weinig mogelijk spierkrachtverlies te krijgen. Het succes van uw revalidatie hangt af van uw inzet. Van zodra het mogelijk is zullen de kinesitherapeuten u helpen om enkele oefeningen aan te leren, te leren stappen, trappen doen, enz. Het is belangrijk dat u de aangeleerde oefeningen regelmatig herhaalt en inoefent. Op deze manier werkt u actief mee aan een vlot herstel. 16

20 De oefeningen die u hieronder kan terugvinden zijn eenvoudig, maar dienen 4 tot 5 keer per dag consequent te worden uitgevoerd. Bijkomende oefeningen zijn uiteraard toegelaten. Pendelen U gaat op een hoge stoel of tafelrand zitten. Beweeg het geopereerde been naar voor en achter. Plooi en strek het been zover u kan zonder de pijngrens te overschrijden. Geassisteerd pendelen Leg de voet van uw niet geopereerd been op de voet van uw geopereerd been. Duw het geopereerd been naar achter. Houdt deze positie 3 seconden aan en ontspan. Herhaal deze oefening meermaals. 17

21 Extensiepostuur Ga zitten op een stoel. Gebruik een voetbankje of een andere stoel om uw voet op te laten rusten. Leg een klein gewicht of ijs op de bovenzijde van de knie. Deze oefening kan pijnlijk zijn. Wordt de pijn te belangrijk dan kan u de oefening onderbreken en enkele minuten rusten. Hervat daarna de oefening. Fietsen achter hometrainer Plaats een stoel achter de hometrainer. Neem plaats op de stoel en begin te trappen. Wanneer dit moeilijk gaat kan u eerst achterwaarts trappen. De afstand tussen de stoel en de hometrainer bepaalt de mate waarin uw knie zal plooien. Naarmate de revalidatie vordert kan u de stoel dichter bij de hometrainer plaatsen. 18

22 Variatie op de pendeloefening: Pendelen met brace kinetec Onder de zool van de brace staan wieltjes. Beweeg het geopereerde been voorwaarts en achterwaarts door het te laten rollen over de grond. 6. Algemene raadgevingen Probeer regelmatig tijd te maken voor uw oefeningen. Regelmatig oefenen voorkomt verstijving en heeft een pijnstillend effect. De aangeleerde oefeningen dient u bij voorkeur 4 tot 5 maal per dag telkens gedurende 20 tot 30 minuten uit te voeren. Indien gewenst kan u een kinesitherapeut contacteren om u thuis verder te begeleiden bij uw revalidatie. Probeer zo normaal mogelijk te stappen. Indien u de behoefte voelt voor het gebruik van één of twee kruk(ken) kan dat. De eerste twee maanden herstellen de weke delen rondom de knie. Dit gaat gepaard met warmte/zwelling. Deze zwelling zal geleidelijk aan verminderen en het is normaal dat ze pas na 6 maanden volledig verdwenen is. U mag opnieuw met de wagen rijden indien u vlot in en uit uw wagen kan en vlot stapt zonder kruk. Meestal lukt dit na een zestal weken. 19

23 Meermaals per dag oefenen op een hometrainer of kinetec bevordert de beweeglijkheid van de knie. Alvorens u opnieuw op een gewone fiets stapt, moet u voldoende spiercontrole hebben. Meestal lukt dit na een zestal weken. Gebruik bij voorkeur een damesfiets zodat u uw been niet over de fiets moet zwaaien. 7. Veelgestelde vragen Passeer ik zonder problemen de metaaldetector op bijv. de luchthaven? o Wanneer u een knieprothese heeft zal de metaaldetector dit detecteren. o De verantwoordelijke zal u moeten fouilleren om de plaats van het metalen voorwerp te ontdekken. o Het heeft geen nut om attesten of foto s van de knieprothese mee te nemen. Eens de metaaldetector afgaat, is de verantwoordelijke sowieso verplicht om u te fouilleren. Kan ik zonder problemen onder een CT scan? o Dit is absoluut geen probleem. Kan ik zonder problemen onder een NMR toestel? o Dit is absoluut geen probleem. o De aanwezigheid van de prothese dient wel gemeld te worden aan de radioloog en kan mogelijk storend werken op de beelden. Wanneer mag ik terug fietsen? o U start eerst met fietsen op een hometrainer. o Als uw kinesitherapeut/fysiotherapeut het toelaat, mag u ook buiten fietsen. Dit is meestal 6 weken na de operatie. o Start best op een damesfiets, omdat de opstap lager is. 20

24 Wanneer mag ik gaan zwemen? o De wonde mag niet meer lekken en de hechtingen moeten verwijderd zijn. Mag ik op mijn knie zitten? o Op de knieën zitten is toegelaten. o Het mag wanneer u voelt dat het kan. o Nochtans vermelden patiënten vaak dat op de knie zitten ongemakkelijk is, en doen ze dit daarom niet. 8. Contact Secretariaat Ortho-Clinic Polikliniek Orthopedie Verpleegafdeling Heelkunde D3 Dienst kinesitherapie Dienst ergotherapie Sociale dienst Anesthesie Als u na het lezen van deze infobrochure nog vragen heeft in verband met deze ingreep, aarzel niet ze te stellen aan uw orthopedisch chirurg of verpleegkundige van de afdeling Wij wensen u een aangenaam verblijf en een vlot herstel. 21

25 Notities 22