INSTITUT FÜR NIEDERLÄNDISCHE PHILOLOGIE SOMMERSEMESTER 2008

Transcriptie

1 BITTE BEACHTEN: Eine verbindliche Anmeldung erfolgt für alle Veranstaltungen (außer für Vorlesungen - hierfür bitte vor Semesterbeginn im Sekretariat anmelden) in der ersten Sitzung. Studierende, die aus triftigen Gründen verhindert sind, müssen sich unbedingt vorher direkt beim jeweiligen Dozenten anmelden, da andernfalls ist eine Teilnahme nicht mehr möglich ist. PROF. DR. AMAND BERTELOOT Vorlesung: Geschiedenis van het Nederlands Di 8-10, Seminarraum 1.05, Haus der Niederlande Beginn: Module: Basismodul Sprachwissenschaft, Aufbaumodul Sprachwissenschaft, Aufbaumodul Fachwissenschaft. Is het Nederlands een dialect van het Duits of omgekeerd? Waarom spreken Nederlanders anders dan Vlamingen? Hoelang bestaat het Nederlands al? Op deze en vele andere vragen geeft de taalgeschiedenis een antwoord. De bedoeling van het college is kennis te maken met zowel de externe als de interne geschiedenis van het Nederlands. Aan de hand van voorbeeldteksten worden de behandelde ontwikkelingen zo concreet mogelijk voorgesteld. In een begeleidende "Übung" worden deze teksten diepgaander bestudeerd. G. Janssens & A. Marynissen: Het Nederlands vroeger en nu. Leuven 20052; M.C. van den Toorn e.a. (red.): Geschiedenis van de Nederlandse taal. Amsterdam 1997; M. van der Wal (in samenwerking met C. van Bree): Geschiedenis van het Nederlands. Utrecht 1992; R. Willemyns: Het verhaal van het Vlaams. De geschiedenis van het Nederlands in de Zuidelijke Nederlanden. Antwerpen /2,5 LP PROF. DR. AMAND BERTELOOT Vorlesung: Middelnederlandse dierenverhalen Do 8-10, Seminarraum 1.05, Haus der Niederlande Beginn: Module: Basismodul Literaturwissenschaft, Aufbaumodul Literaturwissenschaft, Aufbaumodul Fachwissenschaft. Het Nederlands beschikt over een rijke traditie aan dierenverhalen, die in een lange internationale traditie staan. Uit de Middeleeuwen zijn een aantal fabelbundels overgeleverd en vooral het grote epos "Van den vos Reynaerde" dat door bemiddeling van de jongere bewerking "Reynaerts Historie" nog eeuwenlang in binnen- en buitenland bleef doorwerken. Het college poogt een beeld op te hangen van deze verhalen, hun voorgangers, hun auteurs, hun overlevering, hun strekking en de invloeden die ervan zijn uitgegaan. Reynaert in tweevoud. Deel I. Van den vos Reynaerde. bezorgd door A. Bouwman en B. Besamusca; Deel II. Reynaerts Historie. Bezorgd door Paul Wackers. Amsterdam 2002.; Meester Willem. In: F.P. van Oostrom, Stemmen op schrift. Geschiedenis van de Nederlandse litertuur vanaf het begin tot Amsterdam 2006, /2,5 LP PROF. DR. AMAND BERTELOOT Seminar: Vreemde woorden in het Nederlands Do 14-16, Seminarraum 117, Robert-Koch-Str. 29 Beginn: /5 LP - 1 -

2 Module: Aufbaumodul Sprachwissenschaft, Aufbaumodul Fachwissenschaft. Gebruiken Nederlandstaligen meer vreemde woorden dan anderen? Op het eerste gezicht lijkt dat inderdaad zo te zijn, maar dit moet toch nader onderzocht worden. Het college houdt zich bezig met de vraag wat leenwoorden zijn, waarom woorden ontleend worden en wat de favoriete brontalen voor Nederlandse leenwoorden zijn. Er wordt o.a. bekeken wat er met de vreemdelingen allemaal kan gebeuren, welke reacties ze uitlokken en op welke manier ermee omgegaan wordt. N. van der Sijs: Van Dale groot leenwoordenboek. Utrecht 2005; S. Theissen: Germanismen in het Nederlands. Hasselt 1978; M. Görlach (ed.): A Dictionary of European Anglicisms. A Usage Dictionary of Anglicisms in Sixteen European Languages. Oxford 2001 PROF. DR. AMAND BERTELOOT Seminar: Koning Arthur in de Nederlanden Di 14-16, Seminarraum 2.02, Haus der Niederlande Beginn: Module: Aufbaumodul Literaturwissenschaft, Aufbaumodul Fachwissenschaft. Ondanks het feit dat een groot aantal Middelnederlandse teksten rondom koning Artur onherroepelijk verloren gegaan is, getuigt wat overgebleven is nog steeds van een indrukwekkende bloei van de Arturepiek in de Nederlanden. We tellen talrijke bewerkingen van Oudfranse voorbeelden, waaronder ten minste drie vertalingen van de Lancelot en prose, maar ook origineel Nederlandse teksten zoals de Roman van Walewein. De bedoeling van het college is deze teksten, hun lezers en de belangrijkste kenmerken van het genre in internationaal perspectief te leren kennen. F.P. van Oostrom, Het grote verhaal. In: F.P. van Oostrom: Geschiedenis van de Nederlandse litertuur vanaf het begin tot Amsterdam 2006, /5 LP PROF. DR. AMAND BERTELOOT Übung: Lektürekurs zur Vorlesung Geschiedenis van het Nederlands Do 18-19, Haus der Niederlande, Bibliothek Beginn: Module: Basismodul Sprachwissenschaft, Aufbaumodul Sprachwissenschaft, Aufbaumodul Fachwissenschaft. De tijdens het hoorcollege over de geschiedenis van het Nederlands gepresenteerde teksten worden in deze Übung taalkundig nader onderzocht. De deelnemers leren aan de hand van woordenboeken en grammatica's historische Nederlandse teksten begrijpen en analyseren. Een bloemlezing met teksten wordt ter beschikking gesteld. BEATRIX VAN DAM M.A Seminar: Multatuli Do 12-14, Seminarraum 117, Robert-Koch-Str. 29 Beginn: Module: Basismodul Literaturwissenschaft, Basismodul Fachwissenschaft

3 Dit college houdt zich bezig met teksten van een van de meest fascinerende auteurs van de negentiende-eeuwse literatuur in Nederland. Het pseudoniem "Multatuli" ("Ik heb veel geleden") is een karakteristieke naam die Eduard Douwes Dekker voor zich zelf koos, want Multatuli bevond zich vaak in conflict met de maatschappelijke normen. Daarvoor is zijn meest bekende roman Max Havelaar het beste voorbeeld. In het college zullen we door het lezen van Multatuli's belangrijkste teksten (bv. Woutertje Pieterse, Minnebrieven, Ideeën) aan de ene kant kennis maken met de Nederlandse literatuur van de negentiende eeuw. Aan de andere kant zal aan de hand van Multatuli's hoofdwerk Max Havelaar zowel verteltheorie als het genre van de Nederlands-Indische literatuur worden verdiept. Max de Havelaar is dan ook verplichte lectuur voor de toelating tot dit college. BEATRIX VAN DAM M.A Seminar: Amsterdam in de Nederlandse literatuur Fr 10-12, Seminarraum 117, Robert-Koch-Str. 29 Beginn: Module: Basismodul Literaturwissenschaft, Basismodul Fachwissenschaft. Amsterdam is niet alleen het culturele centrum van Nederland, maar hoort ook tot de steden die vaak in literaire teksten voorkomen. De metropool aan de Amstel is zowel toneel van de handeling in Vondels zeventiende-eeuwse toneelstuk Gysbreght van Aemstel als centrale component in de twintigste-eeuwse romans van A.F.Th. van der Heijden, die ook wel de "kroniekschrijver" van Amsterdam wordt genoemd. Dit zijn maar twee voorbeelden van teksten waarin Amsterdam een belangrijke rol speelt en waarin de hoofdpersonages zich door de stedelijke ruimte van Amsterdam bewegen. Dit college wil nagaan hoe Amsterdam in literaire teksten van verschillende tijdperken (bv. Nescio: Titaantjes, Thijssen: Kees de jongen, A. F. Th.: De slag om de Blauwbrug) wordt gerepresenteerd en wat voor rol de stedelijke ruimte in deze "city-texts" speelt. Bij het college hoort bovendien een dagexcursie naar Amsterdam waar we de stedelijke ruimte in een zelf voorbereide literaire wandeling willen ontdekken. A.F.Th. De slag om de Blauwbrug (De tandeloze tijd/proloog, 1983).. INGEBORG HARMES M.A Einführung: Einführung in die Sprachwissenschaft Mo 10-12, S 8, Schlossplatz 2 Beginn: Module: Basismodul Sprachwissenschaft, Basismodul Fachwissenschaft. In deze inleiding maakt de student kennis met de verschillende deelgebieden en basisbegrippen van de Nederlandse taalkunde, zoals fonetiek en fonologie, morfologie, syntaxis, lexicologie en semantiek. Bij dit college hoort een begeleidend tutorium. Appel, René, Anne Baker, Kees Hengeveld, Folkert Kuiken en Pieter Muysken (red.) (2002). Taal en taalwetenschap. Oxford: Blackwell. INGEBORG HARMES M.A Seminar: Nederlands in de wereld Mo 12-14, Seminarraum 117, Robert-Koch-Str. 29 Beginn:

4 Module: Basismodul Sprachwissenschaft, Basismodul Fachwissenschaft. Het Nederlands wordt vandaag de dag met name in Nederland en delen van België gesproken. Maar ook buiten Europa zijn er sporen van de Nederlandse taal te vinden die terugvoeren op het Nederlandse handelsverleden, zoals bijvoorbeeld in Noord-Amerika, op de Caraïbische eilanden en in het huidige Indonesië. In dit werkcollge zullen we zowel de invloed van de Nederlandse taal als ook de daardoor ontstane mengtalen en hun invloed op het Nederlands bestuderen. Daarbij staat de interne taalbeschrijving van deze variëteiten centraal. wordt ter beschikking gesteld. INGEBORG HARMES M.A. UND SUSAN FITTKAU M.A Tutorium: Sprachwissenschaft Do 18-20, Seminarraum 1.05, Haus der Niederlande Beginn: Module: Basismodul Sprachwissenschaft, Basismodul Fachwissenschaft. Het tutorium is een verplicht college voor studenten die de Einführung Sprachwissenschaft volgen. In dit college heeft de student de mogelijkheid om de leerstof van de inleiding te herhalen en te verdiepen. Daarnaast zal er worden geoefend in de omgang met vakliteratuur en het 'wissenschaftliche Arbeiten'. wordt ter beschikking gesteld. 1,5/2 LP DRS. JULES VAN DER MARCK Sprachkurs: Niederländisch II (4 std., 2 Gruppen) Mo 8-10, Seminarraum 117, Robert-Koch-Str. 29 und Do 10-12, Seminarraum 1.05, Haus der Niederlande oder Mo 16-18, Seminarraum 1.05, Haus der Niederlande und Do 12-14, Seminarraum 1.05, Haus der Niederlande. Beginn: Modul: Basismodul Sprache. Verplichte vervolgcursus voor vakstudenten Niederländische Philologie (Bachelor of Arts Niederlandistik, Bachelor of Arts Niederlandistik KJ, Lehramt Sek II/I, GymGes en GHR, Magister), die de taalcursus Nederlands I met goed gevolg hebben afgesloten. Aan het begin van het semester wordt het cursusboek Nederlands in actie van B.de Boer en B. Lijmbach (Uitgeverij Coutinho, Bussum 2004) voor alle deelnemers besteld door de docent. 4 LP DRS. JULES VAN DER MARCK Seminar: Schriftliche Sprachkompetenz kontrastiv Mi 12-14, Seminarraum 117, Robert-Koch-Str. 29 Beginn: Module: Fachdidaktik und Vermittlungskompetenz, Vermittlungskompetenz und Kultur. Vertaalcollege voor vakstudenten Niederländische Philologie (Bachelor of Arts Niederlandistik, Bachelor of Arts Niederlandistik KJ, lerarenopleiding GrHR, GymGes/BK resp. Sek. II/I, Sek. II, Sek. I, Magister HF/NF) en Niederlande- Studien die zich in het vijfde of zesde semester bevinden. Er worden wetenschappelijke en journalistieke teksten vanuit het Duits naar het Nederlands 3/5 LP - 4 -

5 vertaald waarbij grammaticale, orthografische en semantische problemen contrastief benaderd zullen worden. De deelnemers dienen ertoe bereid te zijn iedere week een behoorlijk tekstgedeelte te vertalen. Het college wordt afgesloten met een tentamen waardoor men in het bezit van een Schein (LN, QS, TN) en de creditpoints () kan komen. Vertaalcollege voor vakstudenten Niederländische Philologie (Bachelor of Arts Niederlandistik, Bachelor of Arts Niederlandistik KJ, lerarenopleiding GrHR, GymGes/BK resp. Sek. II/I, Sek. II, Sek. I, Magister HF/NF) en Niederlande- Studien die zich in het vijfde of zesde semester bevinden. Er worden wetenschappelijke en journalistieke teksten vanuit het Duits naar het Nederlands vertaald waarbij grammaticale, orthografische en semantische problemen contrastief benaderd zullen worden. De deelnemers dienen ertoe bereid te zijn iedere week een behoorlijk tekstgedeelte te vertalen. Het college wordt afgesloten met een tentamen waardoor men in het bezit van een Schein (LN, QS, TN) en de creditpoints kan komen. DRS. JULES VAN DER MARCK Übung: Mündliche Sprachkompetenz (2 Gruppen) Di 10-12, Seminarraum 117, Robert-Koch-Str. 29 oder Di 12-14, Seminarraum 1.05, Haus der Niederlande Beginn: Modul: Basismodul Sprache. Deze Übung is uitsluitend toegankelijk voor studenten van de tweede taalcursus en heeft tot doel de algemene spreekvaardigheid van studenten in de beginfase van de taalverwerving te verbeteren. De deelnemers krijgen een inleiding in de argumentatieleer en zullen zich bekwamen in het houden van betogen en kleine spreekbeurten. Bovendien zal aan de hand van authentieke teksten zoals krantenartikelen en korte literaire teksten in groepsverband gediscussieerd worden. 2 LP DRS. JULES VAN DER MARCK Übung: Mündliches und schriftliches Präsentieren Mo 10-12, Seminarraum 117, Robert-Koch-Str. 29 Beginn: Modul: Aufbaumodul Sprache, Aufbaumodul Sprache und Kultur. In dit werkcollege zal er speciale aandacht worden besteed aan het houden van presentaties in het Nederlands. Daarbij komen verschillende aspecten van de presentatietechnieken, zoals de opbouw van een presentatie, het gebruik van (audio)visuele hulpmiddelen, verbale en non-verbale communicatie aan bod. Daarnaast wordt de vaardigheid om wetenschappelijke teksten in het Nederlands te schrijven geoefend. Van de deelnemers wordt actieve deelname (zowel mondeling als schriftelijk) en de bereidheid tot het houden van een presentatie met een vakinhoudelijk thema (literatuur- of taalwetenschap) verwacht. DRS. JULES VAN DER MARCK Übung: Kommunikation und Vermittlung Mi 8-10, Seminarraum 2.02, Haus der Niederlande Beginn: Module: Vermittlungskompetenz und Kultur, Fachdidaktik und Vermittlungskompetenz LP

6 In dit werkcollege staat de praktijkgerichte communicatie centraal: het ontwerpen, plannen, uitvoeren en evalueren van een leseenheid in de Nederlandse taal. Vaardigheden als het presenteren met interactie en het evualueren van leerdoelen en lesmaterialen zullen hierbij worden behandeld. Verder zal er geoefend worden in het schrijven van korte verslagen ter bevordering van de schriftelijke vaardigheden. Van de deelnemers wordt actieve deelname (zowel mondeling als schriftelijk) en de bereidheid tot het presenteren van een leseenheid verwacht. PROF. DR. LUT MISSINNE Vorlesung: Canonisering in de 19de en 20ste eeuw Di 10-12, Seminarraum 1.05, Haus der Niederlande Beginn: Module: Basismodul Literaturwissenschaft, Aufbaumodul Literaturwissenschaft, Aufbaumodul Fachwissenschaft. Tot de gecanoniseerde auteurs van de moderne Nederlandse literatuur behoren ongetwijfeld auteurs als Multatuli, Guido Gezelle, Louis Couperus, Paul van Ostaijen, Willem Frederik Hermans, Hugo Claus, etc. Ze hebben in literatuurgeschiedenissen, schoolboeken, academische studies en bloemlezingen een vaste plaats veroverd, die vanuit een hedendaags standpunt onaantastbaar lijkt. Toch is canonisering een proces dat zelden rechtlijnig verloopt en bovendien wordt gestuurd door vele niet-literaire factoren. De jongste discussies omtrent de Nederlandse canon zijn daarvan een duidelijke illustratie. Diverse aspecten van canoniseringsprocessen in de Nederlandse literatuur sinds 1850 worden in deze Vorlesung behandeld. Op die manier worden tevens tien 'klassieke' auteurs gepresenteerd. 2/2,5 LP PROF. DR. LUT MISSINNE Seminar: Nederlandse poëzie in de twinigste eeuw (2 Gruppen) Mi 8-10, Seminarraum 117, Robert-Koch-Str. 29 oder Mi 10-12, Seminarraum 117, Robert-Koch-Str. 29 Beginn: Module: Vertiefungsmodul Fachwissenschaft und ihre Vermittlung, Vertiefungsmodul Fachdidaktik und Vermittlungskompetenz, Aufbaumodul Literaturwissenschaft. De bedoeling van dit college is in de eerste plaats een aantal naoorlogse Nederlandse en Vlaamse dichters te leren kennen en hun gedichten te lezen en te analyseren. Daarbij zullen belangrijke poëtische ontwikkelingen in de naoorlogse Nederlandse poëzie aan bod komen, maar een literair-historisch overzicht wordt niet nagestreefd. We zullen het terrein van de naoorlogse poëzie via een thematische benadering verkennen. Daarbij zullen ook thema's die in het Duitse middelbaar onderwijs gevraagd worden, aan bod komen. Aan het begin van het college wordt een lijst met secundaire literatuur over poëzieanalyse aan de studenten ter beschikking gesteld. 3/5 LP PROF. DR. LUT MISSINNE Seminar Cultuurkunde: De Gouden Eeuw Mo 14-16, Seminarraum 1.05, Haus der Niederlande Beginn: Modul: Vermittlungskompetenz und Kultur. De zeventiende eeuw is in de Nederlandse geschiedenis een onbetwistbaar hoogtepunt. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden beschikte over grote - 6 -

7 politieke macht, een wereldwijde economische uitstraling en een uitzonderlijk rijk cultureel leven. In dit college bestuderen we diverse aspecten van de Nederlandse maatschappij en cultuur gedurende deze periode: politieke ontwikkelingen, religie, economische bloei (V.O.C.), schilderkunst, literatuur, etc. We gaan ook na hoe de geschiedschrijving omtrent deze periode is verlopen, wanneer en hoe de beeldvorming omtrent de Gouden Eeuw is ontstaan, en wat er in die periode in het Zuiden gebeurde. Al deze thema s worden behandeld aan de hand van inleidende teksten die door alle deelnemers worden gelezen en die in verdiepende referaten worden gepresenteerd. Het college wordt voor de studenten die een Leistungsnachweis wensen, afgesloten met een Klausur. Willem Frijhoff en Marijke Spies, Bevochten eendracht (1991); Johan Huizinga, Nederland s beschaving in de zeventiende eeuw (1941); Maarten Prak, Gouden Eeuw, het raadsel van de republiek (2002) Simon Schama, Overvloed en onbehagen. De Nederlandse cultuur in de Gouden Eeuw (1988); Riet Schenkeveld-van der Dussen, Nederlandse literatuur in de tijd van Rembrandt (1994); René van Stipriaan, Het volle leven. Nederlandse literatuur en cultuur ten tijde van de Republiek (2002); Christophe De Voogd, Geschiedenis van Nederland (1996). DR. VERONIKA WENZEL Seminar: Nederlands op school Mi 14-16, Seminarraum 1.05, Haus der Niederlande Beginn: Modul: Fachdidaktik und Vermittlungskompetenz Dit college vakdidactiek geeft een breed overzicht over thema's die relevant zijn voor wie leerkracht Nederlands in Duitsland wil worden. We zullen ons bezig houden met vragen zoals: Hoe is het vreemdetalenonderwijs ontwikkeld? Welk lesmateriaal is er en welke instanties moet ik kennen? Waar wordt Nederlands gegeven? Hoe zijn lessen opgebouwd? Ook diagnostische vaardigheden en de beoordeling van leergangen worden getraind. We zullen verschillende leervormen leren kennen en evalueren. Bemerkung: Dit college is geschikt als instap. Het dient tevens ter voorbereiding op de stage (Kernpraktikum). 5 LP DR. VERONIKA WENZEL Seminar: Fachdidaktik II: Dramapädagogik (Blockveranstaltung) Vorbesprechung: , 10 Uhr, R Modul: Fachdidaktik bzw.vertiefungsmodul Fachdidaktik und Vermittlungskompetenz (Lehramt Gym/Ges LPO 2003, Lehramt GHR) Dramalessen, impro(visatietoneel), theatersport, rollenspelen of een opvoering van een heel toneelstuk op de schoolbühne: er zijn verschillende mogelijkheden om de vreemde taal toe te passen in de rol van een acteur. Dramapedagogische activiteiten vullen de traditionele taalles aan, trainen de uitspraak en breiden de woordenschat uit. Vooral bevorderen ze de expressieve competenties en de spontaniteit van de leerling om de vreemde taal doelgericht te gebruiken. In dit college zullen dan ook de expressieve kanten van de deelnemers naar voren (moeten) komen, want we zullen een aantal activiteiten zelf uitproberen en evalueren. We werken in de vorm van workshops, onder andere samen met - 7 -

8 gastdocenten Nt2 en een lerarenbijscholing Nvt. Wie aan het college wil deelnemen moet open staan voor alternatieve werkvormen en zich kunnen instellen op de data van de workshops. Aanmelding in het sekretariaat vóór 1 april. (Ook KP-begeleidend college). Do, 17 april, 10-12, R. 202 (voorbespreking), mi, 7 mei, 18-21, bibliotheek; woe, 28 mei (hele dag, Wasserburg Rindern); vr., 27 (hele dag) en za., 28 juni (voormiddag), do, 3 juli 10 12, R Wijzigingen zijn niet uitgesloten. DR. VERONIKA WENZEL Übung: Sprach- und literaturwissenschaftliche Aspekte des Niederländischunterrichts Mi 10-12, Seminarraum 2.02, Haus der Niederlande Beginn: Modul: Fachdidaktik bzw. Vertiefungsmodul Fachdidaktik und Vermittlungskompetenz (Lehramt Gym/Ges LPO 2003, Lehramt GHR) Deze oefening slaat een brug tussen de vakwetenschappelijke inhouden van de opleiding en de didactische eisen die aan docenten worden gesteld. Uitgaande van het taal-, cultuur- en letterkundig studieprofiel van de deelnemers zullen we praktijkgerichte opdrachten voor de les of een lessenreeks ontwerpen en voor zover mogelijk in een concrete lessituatie omzetten. Deze oefening sluit dan ook nauw aan bij colleges over literatuur (poëzie, romans, korte verhalen), en taal- en cultuurkundige thema s zoals de taalnorm en de Gouden Eeuw. Bemerkung: De oefening ist verplicht voor alle studenten Lehramt maar is niet (!) identiek aan de Übung Fachdidaktik. De deelnemers worden verwacht het portfolio (zie studium) mee te brengen en delen ervan zelfstandig te hebben ingevuld. (Ook KP-begeleidend college)

9 ALLGEMEINE STUDIEN (Sprachkurs findet statt!) JOOST ROBBE M.A Sprachkurs: Niederländisch für Hörer aller Fachbereiche (4 Std.) Mo 10-12, Raum H 17 (Johannisstraße 12-20) Mi 12-14, Raum H 17 (Johannisstraße 12-20) Beginn: Modul: Wahlpflichtmodul. Studiengang B-Fach, Allgemeine Studien, Abschluss B2, Prüfungsordnung 1 (B2AST) Dieser vierstündige Sprachkurs ist Bestandteil der Allgemeinen Studien (Wahlpflichtmodul). Die Studierenden sollen allgemein-kommunikative Kompetenzen sowie Vermittlungskompetenzen erwerben indem sie adressatenbezogen in der niederländischen Sprache sprechen, schreiben, präsentieren und vermitteln lernen. Zudem soll das Hör- und Leseverständnis durch Textmaterial und Medien aus den Niederlanden und Flandern geübt werden. Eine schnelle Progression im Spracherwerb wird angestrebt, so dass die Studierenden nach Abschluss des Moduls das Niveau A2 des Europäischen Referenzrahmens erreicht haben. Fox, Stephen und Josina Schneider-Broekmans: Taal vitaal. Niederländisch für Anfänger. Kursbuch. 3. aktualisierte Auflage. Max Hueber Verlag. (ISBN ), Fox Stephens und Hubertus Wynands: Taal vitaal. Niederländisch für Anfänger. Arbeitsbuch. 3. aktualisierte Auflage. Max Hueber Verlag (ISBN ) 5 LP - 9 -

10 - 10 -