Het Verhaal van de. Vrede van Utrecht

Transcriptie

1 Het Verhaal van de Vrede van Utrecht

2 Een jaar lang tentoonstellingen en activiteiten in het kader van 300 jaar Vrede van Utrecht, door Musea Utrecht Van 2 maart 2013 tot 2 maart 2014 vertellen de Utrechtse musea het verhaal van de Vrede, in al zijn facetten, onder het motto Wélke Vrede? Want je wilt toch weten wat je viert? Het Verhaal van de Vrede van Utrecht Met de Vrede van Utrecht, gesloten in 1713, kwam een einde aan de Spaanse Successieoorlog. Aan deze vrede ging een uiterst bloedige oorlog vooraf, die in meerdere werelddelen werd uitgevochten. Officieel begon de oorlog in 1701, maar goed beschouwd was de strijd een voortzetting van allerlei eerdere conflicten. Zo waren er de godsdiensttwisten die al twee eeuwen lang overal in Europa geregeld tot felle strijd leidden. Over deze religieuze tegenstellingen kom je meer te weten in het Catharijneconvent. In 2013 bestaat de Vrede van Utrecht 300 jaar. Dat weet iedereen inmiddels. Maar om welke vrede gaat het eigenlijk? Wie sloot vrede met wie en waarom? De Utrechtse musea geven het antwoord. Een jaar lang vertellen wij het Verhaal van de Vrede van Utrecht. Om te beginnen in deze brochure. Aan de hand van het historische verhaal tref je het volledige programma aan. Een jaar lang tentoonstellingen en activiteiten voor iedereen die wil weten wat de betekenis is van de vrede, zowel toen als nu. Museum Catharijneconvent Nederland in de Gouden Eeuw Religieuze (in)tolerantie In de vele conflicten in de zestiende en zeventiende eeuw speelden religieuze tegenstellingen een belangrijke rol. De Republiek der Verenigde Nederlanden werd gezien als een gebied waar diverse geloofsgroepen vreedzaam naast elkaar konden leven. Hoe zag die tolerantie er in de praktijk uit? Museum Catharijneconvent vertelt het verhaal van de religieuze verdraagzaamheid in de Gouden Eeuw aan de hand van drie thema s: Ons zelfbeeld: bestaat de tolerante Nederlander? Religieuze verdeeldheid Pragmatische tolerantie Prachtige kunstwerken uit de eigen collectie en verschillende bruiklenen uit binnen- en buitenland illustreren dit verhaal. Daarnaast wordt een ruimte ingericht als een katholieke schuilkerk en zijn schilderijen te zien van katholieke kunstenaars voor protestantse opdrachtgevers en andersom. De Blijde Boodschap door Hendrik ter Brugghen Van 6 september 2013 t/m 5 januari 2014

3 De Spaanse opvolging Aan het einde van de zeventiende eeuw was Spanje nog altijd een groot wereldrijk, bestaande uit koloniën in Noord- en Zuid Amerika, grote gebieden in Italië en de Zuidelijke Nederlanden, maar lang niet meer zo machtig als voorheen. Op de troon zat Carlos II, triest resultaat van generaties lange inteelt door de Spaanse Habsburgers. Zijn tong was te groot voor zijn kaak, zijn kaak te groot voor zijn hoofd en zijn hoofd te groot voor zijn lichaam. Hij was geestelijk beperkt en niet in staat nageslacht te verwekken. Daarom werd vanaf zijn troonsbestijging al druk onderhandeld over zijn erfenis. Veel landen bemoeiden zich ermee, want zijn dood dreigde de machtsverhoudingen in Europa te verstoren. Beste papieren voor de opvolging hadden de twee machtigste dynastieën van die tijd, de Franse Bourbons en de Oostenrijkse Habsburgers, in de persoon van koning Lodewijk XIV en keizer Leopold I. Zij waren allebei zowel een volle neef als een zwager van Carlos II. Omdat de andere Europese mogendheden nooit zouden accepteren dat zo veel macht geconcentreerd zou worden onder één hoofd, hoefden Lodewijk en Leopold de erfenis niet zelf te hebben: Lodewijks kandidaat was zijn kleinzoon Filips, Leopold had zijn tweede zoon Karel in gedachten voor de Spaanse troon. Er werden pogingen gedaan het rijk op te delen tussen de kandidaten er was immers land genoeg voor minstens vijf koningen maar men kon het niet eens worden. Toen Carlos II eind 1700 overleed, bleek hij zijn gehele rijk nagelaten te hebben aan de Franse kandidaat Filips, maar op voorwaarde dat deze zou afzien van zijn rechten op de Franse troon. Er mocht immers geen Frans-Spaans machtsblok ontstaan. Lodewijk XIV Daar dacht Lodewijk XIV heel anders over. Hij riep uit dat de Pyreneeën niet meer bestonden en stuurde een Franse troepenmacht naar Madrid om zijn kleinzoon als Filips V op de troon te zetten. Vervolgens liet hij Franse troepen de Italiaanse gebieden en de Zuidelijke Nederlanden binnen marcheren. Lodewijk schond daarmee allerlei verdragen, die nota bene waren gesloten na een reeks oorlogen die hij zélf begonnen was. Want meer nog dan van pracht en praal hield de Zonnekoning van oorlog voeren. Zijn hele leven was hij uit op uitbreiding van grondgebied, macht, handelsbelangen en het katholicisme. Dat had hem al heel vaak met zijn buurlanden in conflict gebracht. Dat gebeurde nu weer, helemaal toen hij de Engelsen schoffeerde door de protestantse Willem III niet langer te erkennen als rechtmatig vorst van Engeland. Deze en andere hoofdrolspelers ontmoet je in het Centraal Museum. Centraal Museum In Vredesnaam Wist je dat je de Vrede van Utrecht kunt zien letterlijk? Het originele verdrag is te zien in het Centraal Museum. Precies 300 jaar nadat de eerste handtekeningen werden gezet gaat In Vredesnaam van start, een grootschalige, internationale tentoonstelling die het verhaal vertelt van oorlog en ellende, en de Vrede van Utrecht die hieraan een einde maakte. Vanuit de tegenwoordige tijd beland je in de tijd waarin Europa bepaald werd door tegenstellingen en door opeenvolgende oorlogen. Je maakt kennis met de voornaamste hoofdrolspelers zoals Lodewijk XIV en Willem III, je krijgt uitgelegd waar de oorlog om ging en hoe men de weg naar vrede vond. Vanuit de historie eindig je weer in het heden: in de Werkplaats voor de Vrede, waar je zelf actief mee kunt doen. Van 12 april t/m 21 september 2013 Het oude stadhuis, waar de onderhandelingen plaatsvonden Het duurde niet lang tot in Den Haag een nieuwe alliantie tegen Frankrijk werd gevormd. Engeland, de Republiek der Verenigde Nederlanden en enkele Duitse staten kozen nu definitief de kant van de Oostenrijkers omdat ze van keizer Leopold veel minder gevaar hadden te duchten. Ten eerste leek hij niet zo oorlogszuchtig als Lodewijk en ten tweede had hij zijn handen vol om in het oosten van zijn rijk de Turken van het lijf te houden. Oorlog Al gauw was het op vele plekken in Europa oorlog. Het was de Oostenrijkers vooral om de Spaanse bezittingen in Italië te doen, daarom stuurde de keizer om te beginnen troepen naar de Italiaanse gebieden om de Bourbons te verdrijven. De oorlog werd verder vooral uitgevochten in de Zuidelijke Nederlanden en in de Zuidelijke Duitse staten.

4 Op zee boekten de Engelse en Nederlandse schepen grote successen, waardoor Portugal in 1703 eieren voor zijn geld koos en overliep naar de Alliantie. Vanaf die tijd werd ook in en om Spanje zelf gevochten. Ook in Noord-Amerika werd veel strijd geleverd. De strijdende partijen troffen elkaar zelfs in hun koloniën in Afrika en Azië. Je kunt gerust stellen dat het een van de eerste oorlogen was die wereldwijd werd uitgevochten. En na deze oorlog was dat niet over, kun je zien in het AAMU. De oorlog kostte heel veel geld en putte met name de Nederlanders uit (die met een leger van man nog nooit zo n grote troepenmacht op de been hadden gebracht). Ook de Adam Hill en Adam Geczy, beeld uit videowerk 26 January zwart en wit. Door middel van multimediale installaties, video, muurschilderingen, performance en foto s laten kunstenaars Adam Hill en Adam Geczy zien hoe het is om als groep weggezet te worden en dat er van verzoening voorlopig geen sprake kan zijn. Tegelijk is dit de eerste, intensieve samenwerking op deze schaal tussen een kunstenaar met een Aboriginal achtergrond en een kunstenaar van Europees-Australische origine. Hill en Geczy staan bekend om hun uitgesproken politieke mening en werk, en maken in BOMB korte metten met het vaak geromantiseerde beeld van Australië en de Aboriginal cultuur. Van 10 juni 2013 t/m 5 januari 2014 AAMU BOMB door Adam Hill & Adam Geczy De oorlog werd niet alleen in Europa uitgevochten, ook in de koloniale gebieden. En nadat in Utrecht de vrede werd gesticht, werd elders in de wereld gewoon doorgevochten met de oorspronkelijke bevolking. Zo ook in Australië. De gewelddadige botsingen tussen de Europese kolonisten en de Aboriginal bevolking hebben diepe sporen achtergelaten waarvan de gevolgen nog steeds zichtbaar en voelbaar zijn. BOMB is een prikkelend, fascinerend en activistisch schouwspel over extreem nationalisme, de relatie tussen onderdrukkers en onderdrukten en tegenstellingen tussen Fransen raakten door hun reserves heen. De vele oorlogen van Lodewijk hadden het land tot aan de rand van de financiële afgrond gebracht. De Fransen probeerden dan ook om tot afzonderlijke vredesverdragen te komen met de Republiek en Engeland, maar dat mislukte. De geallieerden vonden dat men gezamenlijk tot overeenstemming moest komen, of niet. Vroege onderhandelingen Rond 1706 stonden de Fransen er behoorlijk slecht voor. De Engelsen en Nederlanders hadden de Zuidelijke Nederlanden veroverd en waren heer en meester op de Middellandse zee. De Oostenrijkers hadden de overhand gekregen in Italië. Daarmee was het hoofddoel, doorbreking van het Frans-Spaanse machtsblok, feitelijk bereikt. Maar de Engelsen en Oostenrijkers wilden meer en eisten nog altijd de gehele Spaanse erfenis op voor Karel van Oostenrijk, onder het motto No peace without Spain. Spanje was namelijk de enige plek waar de geallieerden nog weinig greep op kregen. Filips V zat er vast in het zadel en verweerde zich sterk. Lodewijk XIV was intussen zelfs bereid Spanje op te geven, maar alleen als zijn kleinzoon gecompenseerd werd met een ander koninkrijk. En dat hoefde niet eens zo groot te zijn. De Nederlanders stelden voor om hem Napels of Sicilië te geven, maar daar waren de Oostenrijkers tegen hen ging het immers vooral om de Italiaanse gebieden en ook Engeland zag het niet zitten om zo n strategische plek in de Middellandse zee aan de Bourbons te geven. De Republiek durfde zijn bondgenootschap met de Engelsen niet te verbreken en de oorlog ging verder, ondanks dat iedereen de strijd behoorlijk moe werd. Vrede stichten is dan ook een moeizaam proces. Probeer het zelf maar eens, in het Universiteitsmuseum. In 1709 begonnen nieuwe onderhandelingen. Het zag het er inmiddels zo slecht uit voor de Fransen dat Lodewijk nu zelfs een leger en geld aan de geallieerden wilde geven om Filips uit Spanje te verdrijven. Toen de geallieerden antwoordden dat zij alleen akkoord gingen als Lodewijk zélf de wapens tegen zijn kleinzoon zou opnemen, kon hij daarmee natuurlijk niet akkoord gaan. En opnieuw werden de onderhandelingen afgebroken; Frankrijk was immers op een haar na verslagen?

5 Maak je eigen vredeskunst Universiteitsmuseum Peace of cake? Vrede: geen kant en klaar recept Aan de hand van drie recente conflicten, in Oeganda, Joegoslavië en Zuid-Afrika, laat het Universiteitsmuseum zien dat de weg terug naar vrede lang niet altijd gemakkelijk is. Soms moet je lastige keuzes maken. Wat voor de ene partij goed is, kan voor de andere juist heel slecht uitpakken. Ondervind zelf hoe moeilijk het is om beslissingen te nemen in het dilemmaspel. Wetenschappers van de Universiteit Utrecht vertellen in de tentoonstelling over hun onderzoek dat te maken heeft met het sluiten van vrede. Schoolgroepen vullen de tentoonstelling aan met kunstwerken die hun kijk op vrede weergeven. Het hele jaar zal het Universiteitsmuseum op zijn kop staan met dans, creativiteit, verdieping en muziek. In Museumcafé het Zaadhuis staat de koffie en een peace of cake klaar. Een deel van de opbrengst daarvan gaat naar War Child. Van 2 maart 2013 t/m 2 maart 2014 Het Utrechts Archief Hoge pruiken, plat vermaak Dat Utrecht, en niet Nijmegen, het centrum voor de vredesonderhandelingen van 1712/1713 werd, was te danken aan haar brede, koetsvriendelijke straten. Rijtuigen met diplomaten konden elkaar hier moeiteloos passeren geen protocollair gedoe over voorrang dus en voor het stadhuis was parkeerruimte genoeg. In Het Utrechts Archief kunnen bezoekers in een koets een virtuele rijtoer maken. Op het beeldritme van schilderijen uit die tijd schuift het 18e eeuwse Utrecht voorbij. Met de tentoonstelling Hoge pruiken, plat vermaak schetst het Archief een levendig beeld van het verblijf van al die Europese delegaties. Want die brachten in de toen bescheiden provinciestad heel wat teweeg. Wat is er te zien en te doen? Stap in de koets en maak een virtuele rit door het Utrecht van 1713 Schuif aan de feesttafel van een diplomatendiner Ontdek hoe de diplomaten en hun gevolg zich s nachts vermaakten Ontmoet de buitenlandse afgezanten en zie waar ze woonden Leer meer over de Vrede van Utrecht Van 16 maart t/m 25 november 2013 De virtuele koetsrit doet ook de stadskraan bij de Ganzenmarkt aan De kansen keren Maar toen deden zich een paar ontwikkelingen voor, die niemand voorzien had. Ten eerste begonnen de Fransen weer een paar veldslagen te winnen, zodat ze er wat gunstiger voor kwamen te staan. Maar belangrijker nog waren de gebeurtenissen in Oostenrijk. Daar was keizer Leopold opgevolgd door zijn oudste zoon Jozef I, die de strijd om de erfenis voor zijn jongere broer Karel voortzette. Maar toen Jozef I in 1711 plotseling óók overleed, werd Karel onverwacht zelf keizer. Daarmee viel een belangrijke aanleiding voor de oorlog weg; het had weinig zin om het Bourbon-machtsblok te bestrijden om een Habsburgse supermacht in het zadel te helpen. Daarnaast waren in Engeland na verkiezingen de Tories aan de macht gekomen en die wilden zo snel mogelijk de oorlog beëindigen. Wat ze hun andere bondgenoten iedere keer verboden hadden, deden de Engelsen nu zelf: onderhandelen met Frankrijk. Samen met de Fransen bereidden ze een vredescongres voor, dat zou plaatsvinden in Utrecht. Waarom? Dat weten ze in Het Utrechts Archief. Naar Utrecht Engeland, sinds 1707 met Schotland verenigd tot Groot-Brittannië, voerde nu definitief de boventoon. Vooral op zee hadden de Engelsen zich ontwikkeld tot de machtigste natie ter wereld. Dat was voornamelijk ten koste gegaan van de Republiek. Met deze oorlog waren de Nederlanders over de grenzen van hun kunnen gegaan.

6 Utrecht werd dan ook niet aangewezen omdat het zo belangrijk was, maar omdat het beschouwd werd als min of meer neutraal gebied. Bovendien was het al langer gebruikelijk om rustige provinciesteden voor vredescongressen aan te wijzen; in de hoofdsteden liepen te veel diplomaten en regeringsfunctionarissen rond om tot resultaten te komen. Ter vergelijking: als een van eerdere onderhandelingen was gelukt, was het resultaat de geschiedenis in gegaan als de Vrede van Geertruidenberg. Hoewel Groot-Brittannië en Frankrijk het nodige voorbereidende werk hadden gedaan, duurden de onderhandelingen lang, zo n anderhalf jaar. Inmiddels ging het allang niet meer om de Spaanse opvolging alleen: er speelde veel meer, zoals het beschermen van allerlei handelsbelangen. De Britten wensten internationale erkenning van de protestantse opvolging van hun vorstenhuis en de Republiek wilde dat in de Zuidelijke Nederlanden de Domtoren Getuige van oorlog en vrede veiligheidszone tegen Frankrijk werd hersteld. Pas in de laatste plaats ging het om een redelijke vergoeding voor de belangen van Oostenrijk. Daarom deed keizer Karel officieel niet mee aan de onderhandelingen, hoewel hij wel vertegenwoordigers stuurde. De vredesbesprekingen gingen in de eerste plaats tussen Groot-Brittannië en de Republiek met Frankrijk. Toen die het eens waren, werden Pruisen, Portugal en Savoye uitgenodigd het verdrag te ondertekenen. Die landen waren inmiddels ook met diplomaten in de stad vertegenwoordigd. Vooral de aanwezigheid van de Portugezen kon niemand ontgaan. Men hoefde alleen maar naar de Domtoren te kijken. Op het hoogtepunt van de onderhandelingen waren er wel vijftig diplomaten in de stad, compleet met een groot gevolg aan klerken, lakeien en andere bedienden. Dat legde de stad geen windeieren. Rijke burgers hadden hun huizen voor veel geld verhuurd aan de gezanten en hun personeel. Daarnaast werden ter ontspanning van de bezoekers vele bals, diners en andere feestelijkheden georganiseerd, die toneelspelers, operazangers en avonturiers naar de stad lokten. In februari 1713 werden de drie transen van de Domtoren op kosten van de afgevaardigde van Portugal voorzien van zevenhonderd grote lantaarns met in elke lantaarn twee kaarsen. De Domtoren had nog nooit zo geschitterd. In een expositie in de Egmondkapel wordt aan de hand van een hijsconstructie uitgelegd hoe ze dat klaarspeelden. Verder wordt stilgestaan bij gebouwen rond de Dom die een rol speelden in de vredesonderhandelingen. Maar ook andere oorlogen waarvan de Domtoren getuige was, komen aan bod. Wat was de impact van de Eerste Wereldoorlog op de stad Utrecht en de Domtoren? En wat was de functie van de toren tijdens de Tweede Wereldoorlog? De gids vertelt zijn verhaal aan de hand van beamerprojecties en de historische collectie van de Domtoren. Tijdens deze rondleiding, die anderhalf uur duurt, wordt de Domtoren tot en met 25 meter beklommen. Een deel van de rondleiding vindt buiten, rondom de toren plaats. Van 17 april t/m 4 september, iedere woensdagmiddag. In de mei- en zomervakantie ook op zaterdag. Reserveren wordt aanbevolen: Museum Speelklok Feestweek Om de diplomaten, die hier meer dan een jaar verbleven, te vermaken werden allerlei feesten, bals en diners georganiseerd. Wie een idee wil krijgen van de sfeer die toen in de stad geheerst moet hebben, moet tussen 10 t/m 15 september Museum Speelklok bezoeken. Want dan is het een week lang feest. De avonden worden gevuld met muziek, eten, theater en dans, net als tijdens de vredesonderhandelingen in Op Museum Podium Speelklok gaat Marike Jager de confrontatie aan met de zelfspelende instrumenten van het museum. Een heus bal masqué laat de sfeer in het Utrecht van 1713 herleven. En met de indringende muziektheatervoorstelling Campana wordt het verhaal van oorlog en vrede verteld vanuit een levensgrote luidklok. Kortom, een week vol muzikale evenementen waarbij naar hartenlust gegeten en gedanst kan worden. Van 10 t/m 15 september En dat dan met maskers

7 Ook het gemeentebestuur deed van alles om het de hoge gasten naar de zin te maken; de calvinistische regenten hieven zelfs voor enige tijd het dansverbod op. Zien hoe men zich toen ontspande? Dan mag je de feestweek in Museum Speelklok niet missen. Het verdrag Op 11 april 1713 werd de Vrede van Utrecht gesloten, lees je vaak. In werkelijkheid ging het om meerdere verdragen. In april werd vrede gesloten met Frankrijk, in juli kwamen de geallieerden tot een afzonderlijke vrede met Spanje. Filips V had definitief voor Spanje gekozen en zag af van zijn rechten op de Franse troon. Grote winnaar van de onderhandelingen was Engeland. Het verwierf het lucratieve Asiento de Negros, het alleenrecht om slaven te verhandelen. Frankrijk en Spanje erkenden koningin Anne (die in 1702 Willem III was opgevolgd) als koningin van Groot-Brittannië en gingen akkoord met een protestantse opvolging. Verder mochten de Britten vele op Frankrijk veroverde gebieden in Noord-Amerika houden. Ook het door de Engelsen en Nederlanders veroverde Gibraltar bleef Brits. Nu bleek pas echt dat de belangrijkste beslissingen rechtstreeks tussen Londen en Versailles waren geregeld. Want de Nederlanders, die als een van de eersten initiatief tot vrede hadden genomen, en gedwongen waren door te vechten zelfs na de wapenstilstand tussen Engeland en Frankrijk werden afgescheept met Venlo. De gewenste barrière in de Zuidelijke Nederlanden kwam er dus niet, alleen het recht om in een paar steden wat garnizoenen te legeren. Het was duidelijk dat de rol van de Republiek op het Europese toneel voorgoed uitgespeeld was. Waarschijnlijk is dat de reden dat er later in de geschiedenisboeken zo weinig aandacht is besteed aan deze vrede. Het illustreert de teloorgang van de eens zo machtige zeevarende mogendheid tot een onbeduidend dwergstaatje. Met de Vrede van Utrecht was de Gouden Eeuw voor de Nederlanders definitief voorbij. Na de vrede Keizer Karel van Oostenrijk was door blijven vechten, maar bereikte in 1714 een akkoord met Frankrijk in Rastatt en in 1715 in Baden. De Italiaanse bezittingen van het Spaanse Spoorwegmuseum Sporen naar het front In de oorlogen van de negentiende eeuw gaat de industrialisering een rol spelen in de oorlogsvoering. Een mooi beeld daarvan krijg je in de tentoonstelling Sporen naar het front in Het Spoorwegmuseum. De tentoonstelling laat zien welke invloed de spoorwegen hadden op de manier van oorlogsvoeren en hoe de verschillende treinen werden ingezet bij gewapende conflicten. De expositie omvat een groot aantal internationale bruiklenen, waaronder enkele oorlogslocomotieven, spoorgeschut, leger- en pantsertreinen. Over de rol van de spoorwegen bij de ontwikkeling van steden, economie en mobiliteit is veel geschreven. Dat de spoorwegen ook een revolutie in de oorlogsvoering veroorzaakten, is veel minder bekend. Veldslagen tussen vijandelijke legers konden door de aanvoer van manschappen, wapens en voedsel veel langer duren, zich op meerdere fronten tegelijk afspelen en een grootschaliger karakter krijgen. Aan de hand van een aantal thema s vertelt Sporen naar het front het verhaal van de trein in oorlogstijd, van de Amerikaanse burgeroorlog, de Eerste en Tweede Wereldoorlog tot de Koude Oorlog. Van 30 maart t/m 1 september 2013 Buitgemaakt Duits spoorweggeschut, 1945 Rijk en de Zuidelijke Nederlanden gingen naar de Oostenrijkers. De oorlog met Spanje duurde nog tot 1720 en pas in 1725 werd Filips V door de Oostenrijkse keizer als koning van Spanje erkend. Voor achttiende-eeuwse begrippen duurde de vrede in Europa best lang na het sluiten van de verdragen in Utrecht. Maar zoals we nu weten, ging het later verschillende keren weer mis. En flink ook, kunnen we zien in Het Spoorwegmuseum. De Vrede van Utrecht is van blijvende betekenis geweest. Na 1713 werd het steeds gebruikelijker om in conferenties via diplomatieke weg naar een oplossing te zoeken voor internationale problemen en te streven naar een machtsevenwicht.

8 De congressen na de tijd van Napoleon, de vredesconferenties in de twintigste eeuw en zelfs de vorming van de Verenigde Naties en de EU kun je beschouwen als de voortzetting van die traditie. Daarom staan we zo uitgebreid stil bij deze vrede, opdat over een jaar niemand meer denkt: wélke vrede? Sonnenborgh-museum & sterrenwacht Making Peace Sonnenborgh-museum & sterrenwacht participeert in de Vrede van Utrecht met de internationale foto-expositie Making Peace. Deze expositie, waaraan bijna alle grote fotoagentschappen van de wereld foto s leverden, toont niet alleen beelden van oorlog, maar ook van mensen en instellingen die vechten voor vrede. Eerder waren de foto s te zien rond het meer van Genève, nu kun je op je gemak langs de Maliesingel wandelen. Langs de singel, in het park aan het Servaasbolwerk en in het mooie oude bastion op Sonnenborg zijn de foto s te zien. Geen softe plaatjes, maar een mix tussen top-journalistiek en de grote thema s van deze tijd. De expositie is ingedeeld in vijf thema s: ontwapening en geweldloosheid, conflictpreventie en - oplossing, economische en sociale rechtvaardigheid, mensenrechten en duurzaamheid. Van 5 mei t/m 28 juli 2013 GeldMuseum vertelt het Verhaal aan kinderen In schoolverband: Ontwerp je eigen penning Voor leerlingen van groep 6, 7 en 8 in stad en provincie Utrecht hebben Vrede van Utrecht, het GeldMuseum, het UCK en Kunst Centraal een wedstrijd georganiseerd. Leerlingen kunnen een herdenkingspenning voor 300 jaar Vrede van Utrecht ontwerpen. Het winnende ontwerp wordt onthuld tijdens een feestelijke bijeenkomst aan het einde van het herdenkingsjaar en tentoongesteld in het GeldMuseum. Van het winnende ontwerp wordt bovendien een echte herdenkingspenning geslagen! Vrede van Utrecht-verzamelgids Het GeldMuseum geeft een geïllustreerde verzamelgids uit dat het Verhaal van de Vrede van Utrecht vertelt in negen verschillende beelden en verhalen, die gekoppeld zijn aan het aanbod van de musea. Maar... de verhalen zijn niet compleet. De ontbrekende delen krijgen kinderen bij hun bezoek aan het betreffende museum op een stickervel. Door alle plaatjes te sparen, maak je het verhaal compleet. Van april t/m september 2013 Naarden ingenomen door Willem III, herdenkingspenning uit 1674 Daarmee eindigt ons verhaal. Voorlopig. Want over de vrede is nog veel meer te vertellen. Musea Utrecht doen dat, een heel jaar lang. Want voor het héle verhaal van de Vrede van Utrecht, in al zijn facetten, moet je bij de musea van Utrecht zijn. En het liefst bij zo veel mogelijk musea, want dan kan je de stempelkaart, die je achter in dit boekje aantreft, vol sparen. Ook aan de kinderen is gedacht. Zij krijgen bij hun bezoek aan een van de musea een door het GeldMuseum uitgegeven Vrede van Utrecht-verzamelgids.

9 Het Verhaal van de Vrede van Utrecht Programmaoverzicht maart 2013 april mei juni juli augustus september oktober november december jan 2014 februari Catharijneconvent Religieuze (in)tolerantie 6 sept t/m 5 jan Centraal Museum AAMU In Vredesnaam BOMB 12 apr t/m 21 sep 10 juni t/m 5 jan Universiteitsmuseum Peace of cake? Vrede; geen kant en klaar recept 2 maart 2013 t/m 2 maart 2014 Het Utrechts Archief Hoge pruiken, plat vermaak 16 maart t/m 25 nov Domtoren Getuige van oorlog en vrede 17 april t/m 4 sept (wo/za) Museum Speelklok Feestweek 10 t/m 15 sept Het Spoorwegmuseum Sporen naar het front 30 maart t/m 1 sept Sonnenborgh Making peace 5 mei t/m 28 juli GeldMuseum Ontwerp je eigen penning apr t/m sept Voor een actueel overzicht, openingstijden, bezoekadressen en prijzen bezoek je

10 Highlights programma Utrecht viert vrede De tentoonstellingen en activiteiten van Musea Utrecht worden georganiseerd in het kader van 300 jaar Vrede van Utrecht. Utrecht viert vrede is een internationaal programma met spektakel, kunst, cultuur en wetenschap. 11 april 13 april april Officiële opening met slaan van nationale herdenkingsmunt, onthulling schilderij, concert en Trajectum Lumen op de Domtoren De slag om vrede openingsspektakel op het dak van de A2 met muziek, theater en vuurwerk Utrecht danst heel Utrecht danst tijdens deze Culturele Zondag in het openingsweekeinde stempel kaart 5 mei Vanaf 20 juni juli Vanaf 25 juli 31 augustus september Nationale viering Bevrijdingsdag Vrede in de buurt maar ook het Community Art Lab Festival en op fort Rijnauwen de opera Blauwbaard Cross Culture Culturele zondag met urban dance, skate en hiphop voorafgaand aan het European Youth Olympic Festival Eutopia beeldend kunstproject van Filip Berte over de grenzen van Europa VJ op de Dom Beats Barok met Oude Muziek en Nieuwe Media Festival De Basis op vliegbasis Soesterberg met theater, muziek en beeldende kunst en het slotspektakel met het Metropole Orkest Dit boekje is om te bewaren en af en toe weer eens terug te lezen. Neem het ook mee bij ieder museumbezoek. Bij de kassa kun je een stempel halen. Bij de derde en de vijfde stempel krijg je een verrassing. Kijk op voor details over deze actie. Bekijk het hele programma op of download vanaf half maart de Vrede van Utrecht-app in de App Store en Google Play

11 Een jaar lang tentoonstellingen en activiteiten in het kader van 300 jaar Vrede van Utrecht, door Musea Utrecht Van 2 maart 2013 tot 2 maart 2014 vertellen de Utrechtse musea het verhaal van de Vrede, in al zijn facetten, onder het motto Wélke Vrede? Want je wilt toch weten wat je viert? Het museale programma Wélke Vrede? is mede mogelijk gemaakt door: