SAHO Cardiovasculair risicomanagement bij de kwetsbare oudere
|
|
- Brecht de Vos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 SAHO Cardiovasculair risicomanagement bij de kwetsbare oudere Miriam van Houten, klinisch geriater Dinsdag Inhoud! Geriatrie-achtergrond! Kwetsbaarheid: Frailty! Polyfarmacie! Cardiovasculair risicomanagement bij de geriatrische populatie! Diagnostiek hartfalen in de geriatrische populatie! Casusbespreking 2 1
2 ACHTERGROND GERIATRIE! Bij veroudering neemt voor vele functies het vermogen om het interne milieu constant te houden middels complexe fysiologische regelsystemen, homeostase, af=homeostenose en is van belang omdat deze bij ouderen optreedt, lang voordat sprake is van ziekte.! Daarmee wordt de verbinding gelegd tussen de fysiologie en de pathofysiologie, de ziekteleer van de oudere GERIATRIE: (Ignatz Nasher in 1909) afkomstig van het griekse Geras, betrekking hebbend op veroudering, en Iatrikos, de geneeskunde betreffend 3 GERIATRIC GIANTS/GERIATRISCHE SYNDROMEN! In kwetsbare ouderen manifesteren zich een groot aantal ziekten met bekende en veel voorkomende atypische symptomen: immobiliteit, instabiliteit, cognitieve stoornissen en incontinentie.! Het aloude paradigma in de geneeskunde dat zo veel mogelijk onder één noemer moet worden geplaatst ( Ockam s razor ) werkt niet meer bij ouderen, omdat zij meestal meerdere ziekten tegelijk hebben. Niet de enkelvoudige ziekten, maar de meervoudige geriatrische syndromen staan voorop. 4 2
3 5! Ouderengeneeskunde is net als mikado: het wegnemen van één stokje brengt vaak vele andere in beweging 6 3
4 FRAILTY DEFINITIES! Frailty heeft alles te maken met kwetsbaarheid wat de kans verhoogt op functionele achteruitgang en dood. 7! De kwetsbaarheid van de baby en die van de oude mens hebben de hogere sterftekans gemeen, maar de oorzaken zijn verschillend. Bij de ene is het wachten op groei waarna weerbaarheid ontstaat, bij de andere is het veroudering waardoor kwetsbaarheid ontstaat! Twee visies op kwetsbaarheid sinds de jaren 1980: - smal biomedisch concept (Fried) - brede biomedisch-psychisch-sociale visie (Rockwood; Bergman). De eerste visie gaat over symptomen van lichamelijke zwakheid en de tweede voegt er de psychologische gesteldheid en de sociale context aan toe. 8 4
5 Smalle en brede visie! Met de smalle definitie wordt geschat dat ongeveer 6% van de 65- plussers kwetsbaar is, met brede definitie schatten wij dat 27% van de 65-plussers en 38% van de 75-plussers kwetsbaar is. files/downloads/ s2_gfi_lijst_voor_in_de_syllabus_copy1.pdf 9 POLYFARMACIE 10 5
6 1/23/15 11 POLYFARMACIE: MEDICATIE BIJ OUDEREN! procent van de 65-plussers gebruikt 5 of meer verschillende geneesmiddelen. Voor bijna 20 procent van de 75-plussers loopt dit aantal op tot meer dan 9. Dat komt neer op ongeveer mensen.! Polyfarmacie ( 5 geneesmiddelen) is geïdentificeerd als één van de belangrijkste risicofactoren voor potentieel vermijdbare, geneesmiddelgerelateerde ziekenhuisopnames bij 65-plussers! HARM studie 2008: 5,6 % van alle acute opnames waren medicatiegerelateerd waarbij 46% potentieel vermijdbaar waren. Gemiddelde leeftijd van patiënten met een potentieel medicatie gerelateerde opname bleek 70 jaar. 12 6
7 POLYFARMACIE! De oudere patient is extra kwetsbaar voor polyfarmacie door veranderingen in lichaamssamenstelling, afnemende nierfunctie en afname leverperfusie & activiteit cytochroom P450 enzymen door systemische vaatwandveroudering.! Patient is daarnaast in bredere zin kwetsbaarder door verminderd dorstgevoel en afname spierkracht.! Hierdoor verminderde therapeutische bandbreedte van geneesmiddelen, risico toxiciteit en toegenomen responsiviteit op bepaalde antihypertensiva, digoxine, coumarines etc. 13 ONDERBEHANDELING! Polyfarmacie kan leiden tot meer bijwerkingen en therapieontrouw.! Ongenuanceerd saneren van medicatie geeft echter ook risico s en kan leiden tot onderbehandeling. 14 7
8 Onderbehandeling afdeling Geriatrie UMCU 2008! geen laxantia bij opiaten 62%! geen bètablokker na myocardinfarct 60%! geen ACE-remmer bij hartfalen 47%! geen antistolling bij atriumfibrilleren 42%! geen adequate therapie bij osteoporose 29%! geen statine bij hypercholesterolemie 23%! geen maagbescherming bij NSAID s 21% 15 Polypharmacy in geriatric outpatients: too litte or too much? L. Tulner, klinisch geriater, proefschrift 2009! Prevalentie van onderbehandeling bij tenminste 1 aandoening bij ambulante geriatrische patienten bleek 32,9%.! Bij patiënten ouder dan 80 jaar met hoge bloeddruk werd 95% behandeld met bloeddrukverlagende middelen.! Bij patiënten met boezemfibrilleren die bloedverdunners zouden moeten gebruiken om een ischemisch CVA te voorkomen, kreeg maar 50% deze ook daadwerkelijk. Noch de aanwezigheid van risicofactoren noch het hebben van contra-indicaties was significant geassocieerd met coumarine gebruik. Alleen hogere leeftijd was significant geassocieerd met de kans geen antistolling voorgeschreven te krijgen 16 8
9 GENEESMIDDELEN ONDERZOEK! Oudere patiënten worden vaak uit klinische geneesmiddelenstudies geëxcludeerd vanwege praktische, ethische en methodologische redenen.! De onderzoeksgegevens kunnen niet altijd worden geëxtrapoleerd naar ouderen waardoor de balans tussen effectiviteit en veiligheid voor de behandeling bij ouderen anders kan zijn.! Voor kwetsbare ouderen kan dit problemen opleveren en leiden tot ziekenhuisopnames ten gevolge van bijwerkingen of zelfs tot een verhoogde mortaliteit. 17 Literatuur behandeling cardiovasc. risicofactoren! In literatuur veel discussie over cardiovasculair risicomanagement bij ouderen. Interventies voor hypertensie en hypercholesterolemie blijken toch ook op hoge leeftijd effectief voor reductie van sterfte op cardiovasculaire eindpunten (PROSPER, SAGE).! Statines blijken effectief, mn na 2 jaar en maximaal na 5 jaar en worden redelijk goed verdragen.! Studies die daarbij ook specifiek kijken naar bijwerkingen van deze interventies bij kwetsbare of fragiele ouderen zijn daarbij schaars. 18 9
10 De risicotabel is niet van toepassing op personen ouder dan 70 jaar Het ligt echter in de lijn der verwachting dat het risico van 70-plussers minstens gelijk is aan dat van 70-jarigen en dus dat het een 10-jaarsrisico op ziekte of sterfte door HVZ zeker groter is dan 20%, waarmee zij in aanmerking komen voor zowel leefstijladvisering als medicamenteuze begeleiding. 19! Bij patiënten met een beperkte levensverwachting en/of uitgebreide comorbiditeit en polyfarmacie is een afweging van de voor- en nadelen van medicamenteuze behandeling van HVZ noodzakelijk. Bij deze afweging dienen de wensen van de patiënt te worden meegewogen. Shared decision making van groot belang! 20 10
11 VOORZICHTIGHEID Is de laagste bloeddruk nu het beste??! Bij ouder worden blijven systolische en diastolische bloeddruk positief geassocieerd met beroerte en hartinfarct (Lewington et al, 2002).! Daarentegen bij aantal andere studies juist tegenstrijdige resultaten en omgekeerde relaties gezien, waarbij de hoogste systolische bloeddrukken gepaard gingen met de beste overleving.! Omslagpunt jaar met zelfs een J-vormige relatie tussen diast RR en sterfte en myocardinfarct bij patienten met bestaande cardiovasculaire ziekten. Suggereert vermijden al te enthousiaste verlaging van diastolische bloeddruk. 21 HYVET studie, 2008! Gerandomiseerde placebogecontroleerde trial bij hypertensiepatienten >80 jaar! Interventie: indapamide +/- perindopril! Sterfte door alle oorzaken daalde met 21%, CVA 30% en hartfalen 64%.! in interventiegroep bereikte 48% de streefwaarde van 150/80 en in de placebogroep 19.9%! NB patienten met serum creat>150 µmol/l werden uitgesloten alsook patienten met hartfalen, dementie, verpleeghuispatienten en RR systolisch staand <140 mmhg 22 11
12 FRAILTY-KWETSBAARHEID-BLOEDDRUK Odden, 2012! Loopsnelheid gebruikt als indicator voor kwetsbaarheid of biologische leeftijd om te kijken naar relatie tussen sterfte en bloeddruk! 3 groepen: langzame en snelle lopers en lopers<6 meter 23 Resultaten! Snelle lopers: 6 meter in >80 cm/seconde+rr syst>140 mmhg hadden hogere sterfte kans dan patiënten met normale bloeddruk (HR 1.35)! Langzame lopers geen associatie tussen sterftekans en syst/diast RR! Lopers<6 meter was een verhoogde RR sterk geassocieerd met verlaagde sterftekans (HR 0.38)! Verklaring: lage loopsnelheid, meer atherosclerose, stijvere vaten, verminderde cardiale functie of kwetsbare orgaanperfusie en dus gevoeliger voor lage bloeddrukken
13 TOEPASBAARHEID IN DE SPREEKKAMER! Inschatten kwetsbaarheid: veel score systemen: >5% gewichtsverlies per jaar/geringe knijpkracht/lage loopsnelheid! Klinische indruk arts blijkt vaak even adequaat. 25 AANBEVOLEN BEHANDEL EN STREEFWAARDEN ESH-richtlijn 2013! Bij patiënten jonger dan 80 jaar moet het systolische bloeddrukdoel mm Hg zijn, maar artsen kunnen lager gaan dan 140 mm Hg als de patiënt fit en gezond is. Hetzelfde advies geldt voor tachtigers, hoewel artsen ook de mentale capaciteit van de patiënt moeten meewegen in aanvulling op fysieke gezondheid als een bloeddruk van minder dan 140 mm Hg wordt beoogd. vanuit geriatrisch oogpunt nog steeds erg strenge richtlijn voor tachtigers waarbij lager gaan dan RR syst 140 mmhg niet de voorkeur heeft
14 1/23/15 Conclusies cardiovasculair management! statines en bloeddrukverlagers zijn effectief!... sterftereductie is kwestie van extrapolatie (maar is niet het doel!)!... Maar bij >80 (statines) en >85 (antirr) jaar:...?!...gewonnen gezonde levensjaren is ondergewaardeerd eindpunt! Pas op met te sterke bloeddrukverlaging bij kwetsbare ouderen 27 PROEFSCHRIFT I.OUDEJANS, GERIATER,
15 VRAAGSTELLINGEN PROEFSCHRIFT! Correctheid stellen diagnose hartfalen door huisartsen en klinisch geriaters zonder echocardiografie maar met anamnese/lo; ECG, X-thorax en NT- Pro BNP! Toepasbaarheid huidige algoritmen bij geriatrische patiënten met vermoeden op de novo langzaam ontstaan hartfalen! Validatie huidige klinische beslisregels voor vermoeden hartfalen bij de geriatrische patiënt! De waarde van klassieke symptomen bij vermoeden van hartfalen bij de geriatrische patiënt! De waarde van galactin-3 in diagnostiek en prognose hartfalen bij de geriatrische patiënt 29 CONCLUSIES! Geriaters en huisartsen bleken in staat om bij 2/3 van de patiënten de aan/ afwezigheid van langzaam ontstaan de novo hartfalen correct vast te stellen middels A/LO+ECG/X-thorax/Lab. Een foutieve diagnose werd door geriaters in 6% van de gevallen gesteld.! Het op NT-pro BNP gebaseerde ESC algoritme lijkt het eerste keus algoritme voor de geriatrische patient met het laagste aantal noodzakelijke verwijzingen voor echocardiografie (52%) waarvan het grootste deel inderdaad hartfalen heeft en het laagste aantal vals negatieven in de niet-verwezen patienten (10%) 30 15
16 ! In groep van 206 geriatrische patiënten verwezen om verschillende redenen (functieverlies-40%;dyspnoe-35%; cognitieve stoornissen-31%; loopstoornissen-29%) bleek hartfalen gediagnosticeerd te worden in 46% van de patiënten.! Bij 32% ontbraken de klassieke symptomen van hartfalen (tachypnoe, crepitaties, pleuravocht, verhoogde CVD, perifeer oedeem of hepatomegalie). 31! Onafhankelijke voorspellers van de aanwezigheid van hartfalen bleken: mannelijk geslacht, leeftijd, orthopnoe, afwezigheid piepen, anorexie en laag BMI waarbij als aanvullende test het NT-proBNP de grootste toegevoegde waarde had als aanvullend diagnosticum
17 CASUISTIEK! Vrouw, 82 jaar! Verwijzing naar geriater i.v.m. gewichtsverlies, cognitieve achteruitgang en depressie! VG: hypertensie, AF, TIA, arthritis, verminderde visus en recidiverende UWI! R: digoxine, acenocoumarol, diclofenac, furosemide, lactulose;! A: geen klachten van gewichtsverlies, geheugen of stemming; wel pijn in knieën en slecht zien en snel kortademig door slechte conditie; ziet onderzoek niet zo zitten verder, komt omdat dochter het nodig vindt.! HA dochter: verminderde stemming sinds 6 maanden, geheugenklachten, eet slecht, verminderde inspanningstolerantie door dyspnoe, mogelijk ook orthopnoe (loopt snachts veel rond) 33 LO! Matig verzorgde vrouw, bleke huid, BMI 23.3, dyspnoe in rust! RR 185/100, Po 80 irregulair inaequaal! Cor/Pulm: gb! Spoor pitting oedeem bdz 34 17
18 DD! Somatisch: Maligniteit, anemie, hartfalen,! Psychisch Depressie, dementie 35 AANVULLEND ONDERZOEK! MMSE 19/30 (30/30): mogelijke dementie! NT-proBNP: 800 pg/ml; GFR 46 ml/min; Hb 6.9; INR 1.5; digoxine spiegel 0.8 ng/ml! X-thorax: slecht geïnspireerd, CTR 0.54;! ECG: AF 92/minuut; LVH conform eerder 36 18
19 DISCUSSIE! Is er sprake van hartfalen?! Is er een indicatie voor verwijzing naar cardioloog (wat ze wsch niet wil)?! Als ze wel verwezen wil worden, wat is dan de toegevoegde waarde? 37 DISCLOSURE BELANGEN SPREKER (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen nvt nvt nvt nvt 38 19
20 LITERATUUR! Behandeling van hypertensie bij zeer ouderen, FTO-online! Heart failure in geriatric outpatients, Irene Oudejans, proefschrift, 2012! Canon gerontologie, M. Olde rikkert en J. Slaets! van Dijk, C., R. Verheij, and F. Schellevis, Huisartsenzorg in cijfers: polyfarmacie bij ouderen. Huisarts en Wetenschap, (7): p. 315.! van den Bemt, P., A. Egberts, and A. Leendertse, Hospital Admissions Related to Medication (HARM). Een prospectief, multicenter onderzoek naar geneesmiddel gerelateerde ziekenhuisopnames. Eindrapport.,2006, Division of Pharmacoepidemiology & Pharmacotherapy, Utrecht, Institute for Pharmaceutical Sciences.: Utrecht.! RIVM rapport polyfarmacie bij kwetsbare ouderen, 2013! Onderbehandeling afdeling Geriatrie UMCU, P.Janssen, Tijdschrift voor praktijkondersteuning 2008, nummer 2:
De oudere patiënt met comorbiditeit
De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers
Nadere informatieCVRM kwetsbare ouderen. Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io
CVRM kwetsbare ouderen Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieBehandeling van hypertensie
NECF onderwijsbijeenkomst 19 juni 2014 Farmacotherapie bij 80+ers: Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Behandeling van hypertensie Evelien Lutke Schipholt, apotheker externe instellingen, CWZ Gerard Rongen,
Nadere informatieCBO RICHTLIJN. Multidisciplinaire richtlijn Hartfalen 2010. Ad Bakx, cardioloog BovenIJ Ziekenhuis Amsterdam SAHO 28 juni 2011
CBO RICHTLIJN HARTFALEN Multidisciplinaire richtlijn Hartfalen 2010 Ad Bakx, cardioloog BovenIJ Ziekenhuis Amsterdam SAHO 28 juni 2011 ESC guidelines Richtlijn is gebaseerd op de ESC Guidelines for the
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66111 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Streit, S.R. Title: Perspectives on treating hypertension in old age : the burden
Nadere informatieStaken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie
Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een
Nadere informatieMultimorbiditeit bij de oudere patiënt. De grijze golf. Man, 80 jaar. Levensverwachting vanaf geboorte mannen vs vrouwen
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Multimorbiditeit bij de oudere patiënt Waar moet ik rekening mee houden en wat kan ik doen? Prof. dr. Marielle Emmelot-Vonk Voor bijeenkomst
Nadere informatieBloeddrukregeling: hoger? lager?
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw Bloeddrukregeling: hoger? lager? Dr. L. Nestor Geriater www.hhzhlier.be 2 To fall or not to fall HYPERTENSIE BIJ BEJAARDEN: How to treat? That s the question! Bloeddrukregeling
Nadere informatieLipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan?
Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan? Dr. Mike Peters Internist VU medisch centrum Amsterdam mjl.peters@vumc.nl Ouderen passen niet in een richtlijn 1. Dhr S, 89 jaar,
Nadere informatieHartfalen: kunnen we het beter doen?
Hartfalen: kunnen we het beter doen? Dr. Irène Oudejans, klinisch geriater 17 Maart 2015 Inhoud Wat is hartfalen? Wanneer aan hartfalen denken? Hoe stel je de diagnose? Hartfalen Onderzoek GERiatrie Wat
Nadere informatieDiabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts. Waar gaat het over? De bejaarde. De ene bejaarde is de andere bejaarde niet...
Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts Waar gaat het over? Kwetsbare bejaarden: zin van goede glucoseregeling, bloeddrukbehandeling lipiden en bijv. funduscontrole 3 De bejaarde
Nadere informatieWat ga ik vertellen: Nefro-geriatrie in de praktijk. Waarom? Uitvoering nefro-geriatrisch zorgpad. Bloedprikken en urine inleveren en ontbijten.
Nefro-geriatrie in de praktijk Belinda Posadinu-Torenstra (Pre)dialyse verpleegkundige Waarom? Toename oudere patiënt in de pre dialyse. Is deze patiënt wel gebaat met behandeling? Leeftijd blijkt slecht
Nadere informatiePalliatieve zorg bij hartfalen en de nieuwe richtlijn. Nationale Hartfalendag, Zeist, 28 september 2018
Palliatieve zorg bij hartfalen en de nieuwe richtlijn Nationale Hartfalendag, Zeist, 28 september 2018 Disclosure belangen Lia Middeljans (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieHartfalen bij ouderen Hora, Hora, Hora est!
Home no. 6 December 2016 Eerdere edities Verenso.nl Hartfalen bij ouderen Hora, Hora, Hora est! Annette van Kerkhof annette_4@hotmail.com Het afgelopen jaar promoveerden Maaike Barents, Evelien van Riet
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen. Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015
Polyfarmacie bij ouderen Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015 Inhoud Inleiding Farmacokinetiek Farmacodynamiek Problemen bij polyfarmacie Medicatiebeoordeling Take home messages
Nadere informatieCARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE
CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart
Nadere informatieHypertensiebehandeling bij de alleroudsten. Biology speaks loudest!
Hypertensiebehandeling bij de alleroudsten Biology speaks loudest! 1 VITAAL Versus KWETSBAAR Bevolkingsopbouw Suriname en Nederland verschilt (nu) 20.000 > 65 jaar hebben hypertensie HYPERTENSIE PREVALENTIE
Nadere informatieDiabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren Huisarts, lid DiHAG Senior-onderzoeker Diabetes kenniscentrum Disclosure Geen conflicts of interest De toekomst!!! >25% = >75 jaar Karakteristieken ouderen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Samenvatting In de diagnose en prognose van hartfalen hebben B-type Natriuretisch Peptide (BNP) en N-terminaal probnp (NT-proBNP) in de afgelopen jaren hun waarde bewezen. Tegenwoordig
Nadere informatieLast, but not least. De geriatrische patiënt op de SEH. Yvonne Schoon. Klinisch geriater Radboudumc Nijmegen
Last, but not least De geriatrische patiënt op de SEH Yvonne Schoon Klinisch geriater Radboudumc Nijmegen Epidemiologie Groeiende zorgconsumptie ouderen Prognose zorgconsumptie in regio Nijmegen Multimorbiditeit
Nadere informatie24 september 2015. Van harte welkom!
24 september 2015 Van harte welkom! Programma 20.00: Welkom Wendy de Valk, verpleegkundig specialist cardiologie 20.10: Het vrouwenhart. Is er verschil tussen mannen en vrouwen? Mw. A. Lubbert-Verberkmoes,
Nadere informatieBesluitvorming bij ouderen met kanker
Besluitvorming bij ouderen met kanker Floor van Nuenen f.m.van.nuenen@umcg.nl Hanneke van der Wal- Huisman h.van.der.wal-huisman@umcg.nl 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Poortvliet, Rosalinde Title: New perspectives on cardiovascular risk prediction
Nadere informatieDilemma s rondom actieve levensbeëindiging bij bejaarden. Paul Beuger, huisarts, Scenarts Jos Verkuyl, geriater
Dilemma s rondom actieve levensbeëindiging bij bejaarden Paul Beuger, huisarts, Scenarts Jos Verkuyl, geriater Programma Inleiding Casuistiek, in groepen Centrale terugkoppeling Inzicht vanuit geriatrisch
Nadere informatieDecompensatio cordis bij de geriatrische patiënt. CarVasz 21-11-2014 Katie Dermout, klinisch geriater
Decompensatio cordis bij de geriatrische patiënt. CarVasz 21-11-2014 Katie Dermout, klinisch geriater Epidemiologie Symptomatologie Diastolisch hartfalen Comorbiditeit Onderzoek Therapie Prognose Inhoud
Nadere informatieDe bruikbaarheid van geriatrisch assessments
De bruikbaarheid van geriatrisch assessments Marije Hamaker klinisch geriater Diakonessenhuis Utrecht/Zeist Veroudering maakt een mens uniek Truus Groen 100x100 Inschatting vitaliteit is moeilijk Performance
Nadere informatiePalliatieve zorg aan kwetsbare ouderen
Palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen Interactieve workshop over kaders van palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen. Niek Olde Bijvank Specialist ouderengeneeskunde, tevens kaderarts Palliatieve Zorg,
Nadere informatieCarolien van der Linden Wim van der Minne Sjoukje Troost
Carolien van der Linden Wim van der Minne Sjoukje Troost Opening Casus Theorie: Fouten bij medicatie overdracht Bespreking in groepen Wat draag je over aan collega? Automatisering en overdracht gegevens
Nadere informatieKWETSBARE OUDEREN IN HET ZIEKENHUIS HOE VOORKOMEN WE COMPLICATIES?
KWETSBARE OUDEREN IN HET ZIEKENHUIS HOE VOORKOMEN WE COMPLICATIES? E. Meulen, klinisch geriater Inhoud van dit praatje Casus Wat maakt de oudere patiënt kwetsbaar? Het inschatten van kwetsbaarheid Terug
Nadere informatieHypertensie. Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist
Hypertensie Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist Hypertensie Primaire of essentiële (95%) Secundaire (5%) G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist, jan. 2012 2 Bloeddruk
Nadere informatieKlassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie
Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie Klassiek Symptomen 1:1 Ziekte Klassiek Geriatrische ziekte uiting Waarom? Ziektebeloop: Patiënten met bv. kanker, hartfalen, dementie. Lorenz KA Ann Int
Nadere informatieZorgpad Atriumfibrilleren (AF)
Zorgpad Atriumfibrilleren (AF) Highlights Ziekenhuizen 2017 Hans Ros, ziekenhuisapotheker Inhoud Wat is AF? Hoe ontstaat een CVA (beroerte)? Behandeling AF: 4 peilers Orale antistolling 1 2016 ESC Guidelines
Nadere informatieDefinitie Onder polyfarmacie wordt in dit document verstaan: het gelijktijdig gebruik van 5 of meer verschillende geneesmiddelen.
Toolkit polyfarmacie en medicatieveiligheid Doel 1. De medicamenteuze behandeling van de patiënt optimaliseren 2. Zoveel mogelijk voorkomen van (vermijdbare) bijwerkingen van medicatie 3. De continuïteit
Nadere informatieBloeddruk: hoe lager hoe beter?
Bloeddruk: hoe lager hoe beter? Zijn de SPRINT en andere studies van nut voor met name de oudere type 2 patiënten? Dr. K.J.J. (Hans) van Hateren Huisarts & onderzoeker Geen Conflicts of interest Number
Nadere informatie(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen
symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatieDe oudere patiënt met kanker. Drs. Diny van Harten, Beleidsmedewerker Geriatrie Maart 2016
De oudere patiënt met kanker Drs. Diny van Harten, Beleidsmedewerker Geriatrie Maart 2016 Kanker en ouderen (1) Stijging van het aantal 80 plussers van 4% (2009) naar 10% (2050). Bijna 60% van de maligniteiten
Nadere informatieFrailty en ondervoeding doet (veel) vallen
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw Frailty en ondervoeding doet (veel) vallen Ann Gryp, Hoofdverpleegkundige geriatrie Frailty Frailty heeft te maken met kwetsbaarheid. Frailty zegt iets over de ernst
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 121 Nederlandse samenvatting Patiënten met type 2 diabetes mellitus (T2DM) hebben een verhoogd risico op de ontwikkeling van microvasculaire en macrovasculaire complicaties. Echter,
Nadere informatieFarmacotherapie bij 80+ers. Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer. Waar zijn we eigenlijk mee bezig?
Farmacotherapie bij 80+ers Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer Waar zij we eigenlijk mee bezig? David Jansen, AIOS klinische
Nadere informatieKetenzorg Arnhem. Vallen bij ouderen
Vallen bij ouderen Casus Vrouw, 82 jaar Voorgeschiedenis: hypertensie Medicatie: 1 dd 12,5 mg hydrochloorthiazide Bericht CHRA: gevallen, wond behaarde hoofd is geplakt. Verder geen letsel. RR 140/70.
Nadere informatieWAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE ZORG ELKAAR ONTMOETEN
WAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE ZORG ELKAAR ONTMOETEN Studiedag werkgroep PST 08 februari 2019 Mathias Demuynck (geriater) Aurélie Van Lancker (geriatrisch verpleegkundige) WAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE
Nadere informatieShared Decision Making over de (on)mogelijkheden bij de oudere patiënt
Shared Decision Making over de (on)mogelijkheden bij de oudere patiënt Karen Keijsers klinisch geriater, klinisch farmacoloog 3 fasen van Shared Decision Making 1. Choice talk Uitwisselen van informatie,
Nadere informatieHypertensie bij de alleroudsten. MAJON MULLER, MD PhD Professor of Cardiovascular Aging Interne-Ouderengeneeskunde VU medisch centrum, AMSTERDAM
Hypertensie bij de alleroudsten MAJON MULLER, MD PhD Professor of Cardiovascular Aging Interne-Ouderengeneeskunde VU medisch centrum, AMSTERDAM BLOEDDRUK EN VEROUDERING VITAAL VS KWETSBAAR SPRINT TARGETS
Nadere informatieSamenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO)
Home no. 1 Februari 2018 Themanummer Cardiovasculair Eerdere edities Verenso.nl Samenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO) Geen bewijs voor effectiviteit van preventieve cardiovasculaire medicatie
Nadere informatie- 172 - Prevention of cognitive decline
Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing
Nadere informatieHypertensie. Huug van Duijn Spiegelavond 15 april 2013
Hypertensie Huug van Duijn Spiegelavond 15 april 2013 Waarom bloeddruk? Bloeddruk: niet te laag Bloeddruk: niet te hoog Het verband tussen bloeddruk en cardiovasculaire complicaties heeft als drempel
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
Samenvatting 11 Samenvatting Bloedarmoede, vaak aangeduid als anemie, is een veelbesproken onderwerp in de medische literatuur. Clinici en onderzoekers buigen zich al vele jaren over de oorzaken en gevolgen
Nadere informatieHartfalen. Lianne van der Leeuw & Joke van Driel
Hartfalen Lianne van der Leeuw & Joke van Driel Programma Hartfalen Wat is hartfalen, oorzaken, diagnostiek, symptomen en behandeling De patiënt centraal; de juiste zorg, op juiste plaats Wat is de rol
Nadere informatieGeriatrische oncologische zorg: nieuwe ontwikkelingen voor oudere patiënten. Beter beslissen? Beter behandelen?
Geriatrische oncologische zorg: nieuwe ontwikkelingen voor oudere patiënten Beter beslissen? Beter behandelen? Prof. Dr. Kees Punt Medische Oncologie Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieOnderzoeksagenda Huisartsgeneeskunde 1
1 Diagnostische waarde van troponinebepaling in de huisartsenpraktijk Troponine T en I hebben als unieke eigenschap dat ze hartspecifiek zijn en hun rol in de diagnose van een acuut myocardinfarct is daarmee
Nadere informatiePolyfarmacie bij Ouderen STRIP:Less is or more? Thijs Vinks, apotheker Ralf Vingerhoets, geriater
Polyfarmacie bij Ouderen STRIP:Less is or more? Thijs Vinks, apotheker Ralf Vingerhoets, geriater Arts, Apotheker, praktijkassistent of? Symp Kwetsbare Ouderen 29-10-13 1 Wie optimaliseert reeds polyfarmacie?
Nadere informatieBijsluiter gebruik CVRM (verhoogd risico)- indicatoren in de huisartsenpraktijk
Bijsluiter gebruik CVRM (verhoogd risico)- indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 2 Inhoud Overzicht indicatoren... 2 Populatiegegevens... 2 Bloeddruk...
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 13 ALGEMENE ASPECTEN DEEL II SECUNDAIRE HYPERTENSIE
Inhoud Voorwoord 13 DEEL I ALGEMENE ASPECTEN Hoofdstuk 1 Ambachtelijke en geautomatiseerde methoden van bloeddrukmeting 17 Inleiding 17 1 Conventionele sfygmomanometrie 18 2 Ambulante niet-invasieve automatische
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
12 Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene inleiding en beschrijft de achtergronden en het doel van dit proefschrift. Met het stijgen van de leeftijd nemen de incidentie en prevalentie van hart- en vaatziekten
Nadere informatieVerbetering van therapietrouw. Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht
Verbetering van therapietrouw Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht Therapietrouw bij hypertensie Vrouw, 47 jaar, bloeddruk 184/102 mm Hg Diagnose: Essentiële hypertensie
Nadere informatieVroegsignaleren van medicatiegerelateerde problemen in de thuiszorg
Vroegsignaleren van medicatiegerelateerde problemen in de thuiszorg Dr Carolien Sino Hogeschool Utrecht Instituutsdirecteur-Onderzoeker Carolien.sino@hu.nl Voorstellen onderwijs Promotie zorgpraktijk onderzoek
Nadere informatieNederlandse samenvatting
169 Nederlandse samenvatting Het aantal ouderen boven de 70 jaar is de laatste jaren toegenomen. Dit komt door een significante reductie van sterfte op alle leeftijden waardoor een toename van de gemiddelde
Nadere informatieChronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015
Chronische nierschade A. van Tellingen Smeerolie voor de poli 2015 Wie dient verwezen te worden? 52-jarige vrouw met diabetische nefropathie: MDRD 62 ml/min/1.73m 2 en albuminurie 28 mg/l? 68-jarige man:
Nadere informatieCardiovasculair risicomanagement. Patrick Schrömbges Kaderhuisarts Diabetes Mellitus
Cardiovasculair risicomanagement Patrick Schrömbges Kaderhuisarts Diabetes Mellitus Inhoud eerste uur Risicoprofilering Anamnese Lichamelijk Onderzoek Aanvullende diagnostiek Evaluatie en risicoschatting
Nadere informatieHartfalen en Nierfunctiestoornissen
Hartfalen en Nierfunctiestoornissen Dr. Kevin Damman Hartfalen Cardioloog, UMCG Groningen k.damman@umcg.nl Disclosures Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties:
Nadere informatieGeriatriefysiotherapie: Frailty:
Geriatriefysiotherapie: Frailty: Risicofactoren voor Frailty: Vrouwelijk geslacht Hoge leeftijd Lage opleiding Het aantal chronische ziekten Lage BMI < 23 Hoge BMI >30 MMSE
Nadere informatieCHAPTER 9 GENERAL DISCUSSION SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING
CHAPTER 9 GENERAL DISCUSSION SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING Chapter 9 HERSENEN ONDER DRUK De invloed van bloeddruk en het angiotensine-converterend enzym op de hersenen Achtergrond De ziekte van Alzheimer
Nadere informatieHartfalen. Duo-avonden 20-4-2015. Jaco Houtgraaf, cardioloog
Hartfalen Duo-avonden 20-4-2015 Jaco Houtgraaf, cardioloog Opbouw presentatie Inleiding Wat is het? Hoe ziet het eruit? Hoe ontstaat het? Behandeling Waar op te letten? Symptomen / klachten / dieet / vocht
Nadere informatieIk ben uit de mode. Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn
Ik ben uit de mode Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieKwetsbaarheid bij ouderen: een uitdaging Risicofactoren, meetinstrumenten en samenhangende zorg
Kwetsbaarheid bij ouderen: een uitdaging Risicofactoren, meetinstrumenten en samenhangende zorg In vergrijzende samenlevingen is de zorg voor het toenemende aantal kwetsbare ouderen een grote uitdaging
Nadere informatieINVENTARISATIEFORMULIER IN- EN EXCLUSIE CVRM Versie w1.1 Jan. 2017
INVENTARISATIEFORMULIER IN- EN EXCLUSIE CVRM Versie w1.1 Jan. 2017 Opname in de keten is alleen mogelijk voor patiënten die aan de onderstaande criteria voldoen: patiënten waarvan opdrachtnemer de hoofdbehandelaar
Nadere informatiePijn, pijnbeleving en behandeling bij kwetsbare ouderen. HHM Hegge, internist ouderengeneeskunde, UMCG NVFG Najaarscongres 2016
Pijn, pijnbeleving en behandeling bij kwetsbare ouderen HHM Hegge, internist ouderengeneeskunde, UMCG NVFG Najaarscongres 2016 Pijn ouderen Co-morbiditeit : wat veroorzaakt wat? Polyfarmacie: moeilijker
Nadere informatieNieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes
Nieuwe guidelines voor preventie Cardio 2013 Johan Vaes Waarom is preventie nodig? CV ziekten blijven belangrijkste doodsoorzaak Zowel mannen als vrouwen Overlijden voor 75 j is ten gevolge van CV ziekten
Nadere informatieDe ziekte van Alzheimer. Diagnose
De ziekte van Alzheimer Bij dementie is er sprake van een globale achteruitgang van de cognitieve functies, zoals het geheugen of de taalfuncties. Deze achteruitgang leidt tot functionele beperkingen in
Nadere informatieUitgevoerd onderzoek in de huisartsenpraktijk
Uitgevoerd onderzoek in de huisartsenpraktijk ELLEN BANIERINK ANIOS INTERNE GENEESKUNDE 06-12-2016 Inhoud Aanleiding Vorming onderzoeksvoorstel Het onderzoek Praktisch gezien Planning Verloop Problemen
Nadere informatieBij de behandeling en begeleiding van CVRM neemt de diëtist als zorgaanbieder binnen de zorgketen de dieetadvisering 1 op zich.
Bijlage 1: samenwerkingsafspraken diëtisten binnen DBC CVRM GHC Uitgangspunten Cardio Vasculair Risico Management (CVRM) staat voor de diagnostiek, behandeling en follow-up van risicofactoren voor hart-
Nadere informatieBijlage III. Wijzigingen die zijn aangebracht aan relevante delen van de samenvatting van de productkenmerken en de bijsluiter
Bijlage III Wijzigingen die zijn aangebracht aan relevante delen van de samenvatting van de productkenmerken en de bijsluiter Opmerking: Deze wijzigingen aan de relevante delen van de Samenvatting van
Nadere informatieSamenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie
Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Zoals beschreven in hoofdstuk 1, is artrose een chronische ziekte die vaak voorkomt bij ouderen en in het bijzonder
Nadere informatieChronisch Atriumfibrilleren
Chronisch Atriumfibrilleren Wanneer terugverwijzen naar de huisarts? Dr. C.J.H.J. Kirchhof, cardioloog Alrijne Zorggroep, Leiderdorp Disclosure potential conflicts of interest Geen Atriumfibrilleren 165
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Effectiveness of case management in the reduction of COPD re-admissions: results of a pilot study Annelies E. van Eeden, Ingrid van de Poll, Gertrud van Vulpen, Tim Roldaan, Wies Wagenaar, Melinde Boland,
Nadere informatieLandelijk opleidingsplan Interne geneeskunde 2019
Longitudinale leerlijn Ouderengeneeskunde Deel 2: Nederlandse Internisten Vereniging Inhoud Longitudinale leerlijn Ouderengeneeskunde 3 Motivatie 3 Opbouw leerlijn 3 Leerdoelen 3 Vaardigheden 4 Leermiddelen
Nadere informatieChapter 8. Summary in Dutch / Nederlandse samenvatting
Chapter 8 Summary in Dutch / Nederlandse samenvatting Summary in Dutch Wervelfracturen bij geriatrische patienten: prevalentie en klinische relevantie. Inleiding Dit proefschrift is ontstaan met als doel
Nadere informatie25-04-15. Wat doet Ephor. Bij voorschrijven aan ouderen maak ik het meest gebruik van: Preregistratie studies en de gebruikers van geneesmiddelen
Bij voorschrijven aan ouderen maak ik het meest gebruik van: Medicatieadviezen voor kwetsbare ouderen 1. De algemene informatie in het FK 2. De specifieke informatie over ouderen in het FK 3. De SmPC 4.
Nadere informatieCardiovasculaire zorgen van morgen: Individualiseren met U-Prevent
Cardiovasculaire zorgen van morgen: Individualiseren met U-Prevent Jannick Dorresteijn Fellow vasculaire geneeskunde & epidemioloog UMC Utrecht NVF Jaarsymposium 23-11-2018 Disclosure belangen spreker:
Nadere informatieSymposium dementie Samen anders denken, èn doen!
Symposium dementie Samen anders denken, èn doen! 7 februari 2019 Workshop De rol van de specialist ouderengeneeskunde Bert van Essen, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts specialist ouderengeneeskunde
Nadere informatieAnalyse en behandeling bij verdenking op maligniteit bij de oudste ouderen
Dr. M.E. Hamaker Klinisch geriater mhamaker@diakhuis.nl Analyse en behandeling bij verdenking op maligniteit bij de oudste ouderen Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieMANOEUVREREN TUSSEN VITALITEIT EN KWETSBAARHEID
MANOEUVREREN TUSSEN VITALITEIT EN KWETSBAARHEID B E H A N D E L B E S L I S S I N G E N B I J O U D E R E N Hanneke Joosten, internist-ouderengeneeskunde & nefroloog Maastricht Universitair Medisch Centrum
Nadere informatieMedicatie Risico bij Nierschade. Nictiz symposium 15 november 2016 Chris Hagen nefroloog
Medicatie Risico bij Nierschade Nictiz symposium 15 november 2016 Chris Hagen nefroloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
Nadere informatieKwetsbare Ouderen en de Tweede Lijn
Kwetsbare Ouderen en de Tweede Lijn Addendum bij richtlijn CVRM Wat is mijn plek? Marianne van den Berg, apotheker Stelling een: De kwetsbare ouderen zijn voor mij een van de belangrijkste doelgroepen
Nadere informatieCardiovasculaire medicatie: gezondheidswinst versus valrisico
Cardiovasculaire medicatie: gezondheidswinst versus valrisico Geeske Peeters Susan Tett Samantha Hollingworth Danijela Gnijdic Sarah Hilmer Annette Dobson Ruth Hubbard Richtlijn Acuut Coronair Syndroom
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37622 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37622 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Peet, Petra van Title: Secondary cardiovascular prevention in old age Issue Date:
Nadere informatieNierfalen en pallia+eve zorg: wat is de rela+e?
Nierfalen en pallia+eve zorg: wat is de rela+e? Workshop 1 Be,e Hoekstra, Verpleegkundig specialist Maasstad Ziekenhuis (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen: Wilma Knol Klinisch geriater, klinisch farmacoloog
Polyfarmacie bij ouderen: Wilma Knol Klinisch geriater, klinisch farmacoloog Disclosure Geen belangenverstrengeling Medicatie bij ouderen: is er een probleem? Facts: anno 2016 NL 3 miljoen 65+ 700.000
Nadere informatieProgramma Doelmatigheid Cardiovasculair Risicomanagement. Welke rol speelt u bij de preventie en behandeling van hart- en vaatziekten?
Programma Doelmatigheid Cardiovasculair Risicomanagement Welke rol speelt u bij de preventie en behandeling van hart- en vaatziekten? DGV_08_DEF1.indd 1 01-09-2008 10:19:43 NHG DGV Hoge sterfte door hart-
Nadere informatieDokter wat heb ik. Casuïstiek workshop over de Multidisciplinaire richtlijn CVRM 2011
Dokter wat heb ik Casuïstiek workshop over de Multidisciplinaire richtlijn CVRM 2011 Pretoets Zijn de volgende stellingen juist of onjuist? 1. De risicotabel geeft een schatting van het 10-jaarsrisico
Nadere informatie161 Samenvatting L L sub01-bw-spaetgens - Processed on: Processed on:
Samenvatting 161 162 Samenvatting 163 Samenvatting Jicht is een gewrichtsontsteking, ook wel artritis genoemd, en is wereldwijd de meest voorkomende reumatische aandoening. Jicht komt vaker voor bij mannen
Nadere informatieVerenso richtlijn urineweginfecties. Wouter Rozemeijer Arts-microbioloog
Verenso richtlijn urineweginfecties Wouter Rozemeijer Arts-microbioloog Inhoud Aspecifieke ziektepresentatie algoritme Asymptomatische bacteriurie Verwekkers Casus 84-jarige vrouw VG/ DM2, hypertensie,
Nadere informatieGeriatrisch assessment: altijd en bij iedereen?
Geriatrisch assessment: altijd en bij iedereen? Bianca Buurman, RN, PhD Afdeling ouderengeneeskunde AMC Amsterdam Levensverwachting en beperkingen in functioneren Van huidige generatie: 50 % nog in leven
Nadere informatieBijsluiter gebruik HVZ-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3
Bijsluiter gebruik HVZ-indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten f.schouten@nhg.org 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 2 Populatiegegevens... 2 Bloeddruk... 2 LDL en lipideverlagende
Nadere informatieHartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018
Hartfalen in een notendop Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen definitie en classificatie Hartfalen is een klinisch syndroom gekarakteriseerd door symptomen en/of tekenen van congestie objectieve vaststelling
Nadere informatieRichtlijn CVRM 2011 Miriam Cohen Kaderhuisarts hart- en vaatziekten te Amsterdam
Richtlijn CVRM 2011 Miriam Cohen Kaderhuisarts hart- en vaatziekten te Amsterdam Sanne van Wissen internist-vasculair geneeskundige Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Stellingen Stelling 1: Niet elke diabeet heeft
Nadere informatie10-2-2015. Thuis bloeddrukmeten. Indeling presentatie
Thuis bloeddrukmeten Anna van Ittersum, verpleegkundig specialist Afd. Interne Geneeskunde, Bronovo Den Haag Wilko Spiering, internist-vasculair geneeskundige Afd. Vasculaire Geneeskunde, UMC Utrecht Disclosure
Nadere informatieNierfunctie: perindopril 174
Nierfunctie: perindopril 174 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum December 2013 Doel Het voorkomen van
Nadere informatieSamenvatting. Belangrijkste bevindingen
Samenvatting Chronische nierschade (CNS) en de complicaties daarvan, veroorzaken, naast de grote persoonlijke impact, veel druk op gezondheidszorg voorzieningen. Door de vergrijzing en de toename van suikerziekte
Nadere informatie