Onderzoek in 2005 naar gezondheid, welzijn en leefstijl van ouderen. in de gemeente Nijmegen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Onderzoek in 2005 naar gezondheid, welzijn en leefstijl van ouderen. in de gemeente Nijmegen"

Transcriptie

1 GGD Regio Nijmegen Resultaten OUDERENONDERZOEK in de gemeente Nijmegen januari 2007 postadres postbus BC Nijmegen bezoekadres Groenewoudseweg TV Nijmegen telefoon: (024) fax: (024) Onderzoek in 2005 naar gezondheid, welzijn en leefstijl van ouderen in de gemeente Nijmegen colofon auteur P. Oude Vrielink uitgave GGD Regio Nijmegen datum januari 2007

2 pagina 2 van 80 Inhoudsopgave Voorwoord Aanbevelingen 4 5 Samenvatting 7 1 Inleiding Samenwerking GGD en in Oost Nederland Ouderenbeleid algemeen Ouderenbeleid lokaal 21 2 Doel, werkwijze en respons Doel en werkwijze Respons 22 3 Achtergrondkenmerken respondenten Inleiding Geslacht en leeftijd Burgerlijke staat en samenstelling huishouden Sociaal economische positie Etniciteit 29 4 Lichamelijke gezondheid Inleiding Ervaren gezondheid Ziekten en aandoeningen Functionele beperkingen Slaap - en kalmeringsmiddelen Vallen Overgewicht Psychische gezondheid Inleiding Welbevinden Eenzaamheid Vergeetachtigheid Zich zorgen maken 41 6 Sociale omgeving 6.1 Inleiding Sociaal netwerk Maatschappelijke participatie Mantelzorg geven Sociale steun Sociale veiligheid 46 7 Woonsituatie en woonomgeving Inleiding Huidige woonsituatie Aanpassingen in de woning Veiligheidsvoorzieningen Binnenmilieu Verhuiswens Bereikbaarheid van voorzieningen Tevredenheid buurt 55

3 pagina 3 van Leefbaarheid gemeente Vervoer 56 8 Zorg- en welzijnsvoorzieningen Inleiding Professionele (medische) zorg Zelfredzaamheid bij algemene dagelijkse activiteiten Hulpmiddelen Zelfredzaamheid bij huishoudelijke activiteiten Mantelzorg ontvangen Welzijnsvoorzieningen 70 9 Leefstijl Inl eiding Voeding Alcoholgebruik 73 Bijlage 1: Onderzoeksopzet, steekproef, respons en weging 76 Bijlage 2: Literatuur 79

4 pagina 4 van 80 Voorwoord Voor u ligt het rapport van het Nijmeegse deel van het ouderenonderzoek regio Nijmegen. De GGD regio Nijmegen heeft dit onderzoek in oktober en november 2005 uitgevoerd onder de ongeveer zelfstandig wonende ouderen vanaf 65 jaar, die op 1 januari van dat jaar in de regio woonden. Voor het onderzoek is hieruit een steekproef van ruim personen getrokken. Het onderzoek is onderdeel van het gezamenlijk door alle GGD'en van Gelderland en Overijssel uitgevoerde ouderenonderzoek door middel van een per post verzonden vragenlijst, die in de verschillende GGD -regio s voor het merendeel van de vragen identiek waren. Het onderzoek is in beide provincies op hetzelfde tijdstip is uitgevoerd. Afgezien van een verhoogde efficiëntie die deze wijze van werken met zich meebrengt, zijn de zo verkregen gegevens ook bovenregionaal en provinciaal volledig vergelijkbaar. Elke GGD was verantwoordelijk voor de uitvoering van het onderzoek in de eigen regio. Het in de Nijmeegse regio uitgevoerde onderzoek is onderdeel van de vierjarige onderzoekscyclus van de GGD waarmee de landelijke ontwikkelingen op dit onderzoeksterrein worden gevolgd. De basis van deze onderzoeken zijn een aantal onderscheiden leeftijdsgroepen. Jongerenonderzoek heeft twee jaar geleden plaatsgevonden. Volwassenen zullen nog volgen. Over vier jaar is opnieuw een vergelijkbaar ouderenonderzoek gepland. Omdat de gemeente Nijmegen onderzoeksgegevens op stadsdeelniveau wenste is de steekproef voor Nijmegen zodanig verhoogd, dat naar verwachting representatieve uitspraken over de stadsdelen mogelijk zouden worden. Deze verhoogde steekproef heeft ook voor de regionale cijfers een gunstig effect gehad. Het daardoor veel hogere aantal respondenten maakt op regionaal niveau betrouwbaarder uitspraken mogelijk. Er zijn in Nijmegen ouderen aangeschreven, van wie de vragenlijst hebben teruggestuurd. Een zeer hoog responspercentage van 72%. Voor verwerking van de gegevens bleken vragenlijsten geschikt. Daarmee bedraagt de definitieve respons 70%. Er zijn vragen gesteld over negen thema's, die gezondheid en welzijn betreffen of er direct mee te maken hebben. Gevraagd is naar lichamelijke en psychische gezondheid, woonsituatie, woon - en sociale omgeving, gebruik van zorg- en welzijnsvoorzieningen, leefstijl (voeding en alcoholgebruik) en financiële problemen. Specifieke aandacht is besteed aan onderwerpen, die onderdeel uitmaken van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo), die op 1 januari 2007 van kracht is geworden. Van de doelgroep is nu een schat aan gegevens over deze thema's bekend. Gegevens, die zeker deels kunnen dienen als basis voor nog te ontwikkelen gemeentelijk beleid en voor toetsing en evaluatie van bestaand beleid. Beleid dat vanaf nu gebaseerd kan worden op gedegen inzicht in de doelgroep. Inzicht dat nog verdiept kan worden als deze kwantitatieve gegevens nog worden aangevuld met kwalitatieve gegevens, bv. uit panelonderzoeken. De toenemende importantie van ouderen in deze samenleving, zowel absoluut als proportioneel, met onvermijdelijk daarbij een sterke toename van de zorgvraag, maakt het voor gemeenten van groot belang om hierin prudent te kunnen handelen. Temeer omdat gemeenten daarin een steeds grotere rol krijgen toebedeeld. Inzicht op basis van cijfers is daarbij cruciaal. De cijfers uit deze onderzoeken kunnen voor een belangrijk deel in dit inzicht bijdragen. Zo kan GGD haar gemeenten van dienst zijn die, ondanks de veelheid van onderzoeken op het gebied van gezondheid, zorg en welzijn, ook voor hun oudere inwoners geconfronteerd zullen blijven worden met een toenemende vraag naar gegevens. W. Keyzer, directeur

5 pagina 5 van 80 Aanbevelingen Onderstaande aanbevelingen zijn tot stand gekomen in samenwerking met een door de GGD geïnitieerde klankbordgroep, waarin de Zorggroep Zuid Gelderland, de SWON en de Seniorenraad Nijmegen vertegenwoordigd waren. Algemeen De waarde van dit onderzoek ligt vooral in het periodiek herhalen (van delen) ervan. Zo kunnen vroegtijdige veranderingen in de omvang en inhoud van de zorgbehoefte gesignaleerd worden en ontstaat de mogelijkheid om ontwikkelingen te monitoren en interventies te evalueren. Dit onderzoek is een lokale gegevensbron voor gemeentelijk ouderenbeleid. Landelijke studies zoals van SCP of wetenschappelijke studies bv, LASA (VU, Amsterdam) vormen daarbij een welkome aanvullende gegevensbron. Het perspectief van ouderbeleid moet verder reiken dan de gangbare 4-jaarstermijn, die de politiek vaak hanteert. Verdiepende analyses van de beschikbare gegevens vergroten het inzicht in factoren, die gezondheid en zorgbehoefte beïnvloeden. Gebruik van onderzoeksinformatie als deze met als doel om toekomstige voorzieningen optimaal te plannen heeft beperkingen: naar verwachting zal de generatie voor wie over een tot twee decennia voorzieningen gepland moet worden, niet alleen omvangrijker maar ook anders zijn dan de huidige generatie ouderen. Kwalitatief onderzoek onder gebruikers van de zorg bv. in de vorm van panelonderzoek vormt een zinvolle aanvulling op dit kwantitatieve vorm van onderzoek. Het beeld dat ouderen in zijn algemeenheid 'gebrekkig' en 'hulpbehoevend' is niet meer van deze tijd. Ook ouderen moeten actief blijven bijdragen aan de samenleving en dat dient te geschieden op een wijze die ze zelf wensen. (Preventieve) activiteiten voor ouderen moeten meer met hen dan vóór en zónder hen worden opgezet. Mede ter bevordering van de motivatie tot deelname. Ouderen dienen gestimuleerd te worden om actief bezig te blijven met hun onvermijdelijk beperkter toekomst- en/of levensperspectief. Dit verkleint de kans op (sociaal) isolement. Lichamelijke gezondheid De gezondheidszorg moet zich richten op preventie van aandoeningen, die zich daarvoor lenen, zoals gewrichtsslijtage, waarvoor een consultatiebureau voor ouderen mogelijkheid biedt. Het overmatige gebruik van slaapmiddelen onder ouderen moet meer aandacht krijgen van eerste- en tweedelijnsgezondheidszorg. Het veel voorkomen van valincidenten in en rond huis vraagt om attentie voor de oorzaken daarvan. Een evaluatie van het valrisico bij elk valincident kan daarvoor een geschikt middel zijn. Goede voedingen en regelmatig bewegen voorkom t en beperkt (ernstig) overgewicht. Specifiek op ouderen gerichte programma s bv. als GALM (Groningen Actief Leven Model) dat een persoonlijke benadering van ouderen hanteert, is daarvoor een middel. Psychische gezondheid Zowel oorzaken van psychische klachten als ook mogelijkheden van behandeling van deze klachten breder bekendmaken onder doelgroep en onder professionele instellingen. Eenzaamheid onder ouderen lijkt toe te nemen bij vergelijking met eerder onderzoek. Onderzoek naar eenzaamheid en beïnvloedende factoren is daarom dringend gewenst. Vermindering van eenzaamheidsgevoelens door een geschikt aanbod van sociale activiteiten voor ouderen waaraan bredere bekendheid wordt gegeven en door aanbod van ondersteunende maatregelen, die isolement zouden kunnen verkleinen, zoals (collectieve) vervoersvoorzieningen.

6 pagina 6 van 80 Dementiële problemen, voor betrokkene als voor omgeving zijn in dit onderzoek niet opgenomen. Een toenemende vergrijzing in de komende decennia gaat onvermijdelijk gepaard met een sterke toename van dementie in de bevolking. Landelijke cijfers hierover kunnen aangevuld worden door specifiek lokaal onderzoek. Sociale omgeving Opvangen van de toenemende druk door voortgaande vergrijzing op jongere ouderen zoals kinderen, die vooral mantelzorg op zich nemen, door verbetering van de ondersteuning van mantelzorgers bij het verlenen van deze hulp. Verhogen van het veiligheidsgevoel van ouderen in de wijk door verkeersveiligheid in woonbuurten aan te pakken. Instellen van woonerven zou daarvoor een geschikte maatregel zijn. Verbeteren van het veiligheidsgevoel door ervaren overlast door jongeren bespreekbaar te maken bij voorkeur samen met de jongeren. Woonsituatie en woonomgeving Aanpassingen in bestaande woningen faciliteren. Verbetering van de afstemming tussen de gemeente en woningbouwverenigingen in het realiseren van aanpassingen in bestaande en nieuwe woningen. Stimuleren van de bouw van 'levensloopbestendige' woningen en woonprojecten in verband met bewoning door ouderen in de toekomst. Deze woonprojecten dienen in woonwijken geïntegreerd te zijn zodat ouderen deel blijven uitmaken van de samenleving, waardoor gettovorming minder kans maakt. Stimuleren van opzet van woon(zorg)groepen. Verbetering van het binnenmilieu van ouderen door inzicht in het eigen gedrag hierin door middel van informatiefolders en/of informatiemiddagen. Afstemming de komende jaren vooral in de huursector van aanbod en behoefte aan ouderenwoningen, al dan niet 'aanleunend' bij verzorgingshuizen. Verbetering van informatie aan de doelgroep over slecht gekende basiszorg- en welzijnsvoorzieningen (zoals eetpunt, activiteiten -/dienstencentrum en zorgloket). Waar nodig verbeteren van vraaga fhankelijk vervoer. Zorg- en welzijnsvoorzieningen Uitbrengen van een (bovengemeentelijke) informatiegids voor zorg- en welzijnsvoorzieningen in de regio, wel gespecificeerd per gemeente, met daarin opgenomen de aanvraagprocedures, specifiek gericht op ouderen. Benadrukken van de niet-materiële, spirituele kwaliteit van de aangeboden mogelijkheden tot contact, sociale steun, uitwisseling van ideeën en opvattingen en niet zozeer de kwantiteit en diversiteit in voorzieningen. D ie zijn er in het algemeen vol doende. Leefstijl Stimuleren van lichamelijke activiteiten bij ouderen door middel van specifieke interventieprogramma's zoals 'Meer bewegen voor ouderen' (MBVO) en andere programma s voor geriatric fitness. Bijkomend voordeel is de mogelijkheden van contacten, die deze activiteiten bieden waardoor de kans op eenzaamheid wordt verkleind. Voorlichting over gezonde voeding door middel van projecten gericht op ouderen. Voorbeelden hiervan zijn de projecten: 'Ouder worden, gezond blijven' en 'Gezonde voeding voor ouderen'. Onderkennen van problematisch alcoholgebruik ook onder ouderen door (betere) screening. Een intensievere samenwerking van huisarts met verslavingszorg zou hiervoor mogelijkheden bieden.

7 pagina 7 van 80 Samenvatting Hoofdstuk 1. INLEIDING Samenwerking GGD en in Oost Nederland Het doel van gezondheidsonderzoeken door GGD'en is het verwerven van inzicht in de gezondheidssituatie van de inwoners van de gemeenten waarvoor de dienst werkt. Zo wordt het voor gemeenten mogelijk om een preventief gezondheidsbeleid te ontwikkelen. Landelijke cijfers bieden onvoldoende houvast voor dit lokale beleid. GGD en bieden daarin een aanvulling als aanbieder van lokale en regionale resultaten van gezondheidsonderzoek. Zes van de zeven GGD en in Oost Nederland waaronder de GGD Regio Nijmegen hebben samengewerkt in de uitvoering van een ouderenonderzoek. In totaal zijn er in Overijssel en Gelderland in het najaar van 2005 circa vragenlijsten toegestuurd aan zelfstandig wonende ouderen van 65 jaar en ouder. Ouder enbeleid Het aantal ouderen zal de komende decennia sterk toenemen. Volgens het CBS zal het aandeel van 65-plussers in de totale bevolking oplopen van 14% in 2005 tot 22% in Het aantal hoogbejaarden onder 65-plussers zal in deze periode proportioneel toenemen, ook wel 'dubbele vergrijzing' genoemd. Het voorkomen van ziekte en beperkingen neemt toe met de leeftijd. Voor een aantal aandoeningen bij ouderen verwacht men een forse stijging. De belangrijkste daarvan zijn: diabetes, beroerte, hartziekten e n astma/copd (chronisch obstructieve longziekten). Meer ouderen betekent onvermijdelijk een groter beroep op wonen, zorg - en welzijnsvoorzieningen. Ouderen maken meer gebruik van gezondheidszorg dan andere bevolkingsgroepen en zijn ook meer afhankelijk van de bereikbaarheid en beschikbaarheid van collectieve voorzieningen. Ouderenbeleid lokaal De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) geeft gemeenten grotere bevoegdheden op het gebied van preventieve zorg en ondersteuning van kwetsbare burgers. Ouderen vormen een belangrijke doelgroep voor deze wet. In de Wmo is een samenhangend beleid voorzien op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Het zelfstandig wonen en de maatschappelijke participatie van burgers worden bevorderd. De toenemende vraag naar zorg leidt tot vragen als: Waar liggen precies de behoeften van ouderen zelf op dit gebied? En: Kan mantelzorg bv. daarin voldoende soelaas bieden? In welke mate wordt er gebruik gemaakt van bestaande voorzieningen? En: Hoe staat het met zelfredzaamheid? Hoe zal de gezondheidssituatie van ouderen zich ontwikkelen in de komende jaren en welke ontwikkelingen zullen nog volgen? Deze en nog veel andere vragen kunnen voor een belangrijk deel beantwoord worden door de resultaten van deze gezondheidsonderzoeken, die peri odiek herhaald worden.

8 pagina 8 van 80 Hoofdstuk 2 DOEL, WERKWIJZE EN RESPONS Doel en werkwijze Het onderzoek is bedoeld om inzicht te verwerven in de gezondheidstoestand van ouderen vanaf 65 jaar, over hun wensen en behoeften op het gebied van gezondheid en zorg en o ver eventuele ondersteuning die zij nodig denken hebben. Het resultaat wordt gepresenteerd in een regionaal rapport, dat de gehele gezondheidsregio Nijmegen omvat. In het onderzoek is zo veel mogelijk gebruik gemaakt van landelijke standaardvraagstellingen en gewerkt volgens wetenschappelijke onderzoeksstandaarden. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de betrokken gemeenten onder verantwoordelijkheid van het Directeurenoverleg Kring Oost Nederland (KON). Gemeenten, maar ook welzijns- en zorginstellingen kunnen de resultaten van dit onderzoek gebruiken als basis voor hun beleid met betrekking tot ouderen en de Wmo. Respons Het aantal inwoners van 65 jaar en ouder in de gezondheidsregio Nijmegen bedroeg op 1 januari 2005: In de voor het onde rzoek benodigde steekproef zijn daarin twee leeftijdsgroepen onderscheiden: jaar en 75 jaar en ouder, elk de helft uitmakend van de steekproef. De gemeente Nijmegen heeft gekozen voor een gemeentelijk rapportage op stadsdeelniveau (tegen meerkosten). Op op dit niveau uitspraken te kunnen doen is de voor de onderzoekseenheden minimale benodigde omvang van de steekproef voor Nijmegen sterk verhoogd. Er zijn in Nijmegen ouderen aangeschreven, van wie de vragenlijst hebben teruggestuurd. Een zeer hoog responspercentage van 72%. Voor verwerking van de gegevens bleken vragenlijsten geschikt. Daarmee bedraagt de respons voor analyse: 70%. Tabel 1 toont de respons per stadsdeel van de gemeente Nijmegen. Tabel 1. Respons gemeente Nijmegen naar stadsdeel Stadsdeel aanschrijving respons respons% Stadscentrum Oud Oost Oud West Nieuw West Midden zuid Zuidrand Dukenburg Lindenholt Nijmegen Noord subtotaal stadsdeel onbekend totaal Nijmegen Waar in het rapport uitsplitsingen naar stadsdeel relevant zijn, zal steeds maximaal het aantal van respondenten in de analyse worden betrokken, daar van 26 respondenten geen stadsdeel bekend is vanwege onvolledige postcodevermelding op het teruggestuurde vragenformulier.

9 pagina 9 van 80 Hoofdstuk 3. ACHTERGRONDKENMERKEN RESPONDENTEN Geslacht en leeftijd In totaal hebben 643 mannen en 944 vrouwen de vragenlijst ingevuld. Van de respondenten is 41% man en 59% vrouw. Dit verschil wordt grotendeels veroorzaakt door de langere levensverwachting van vrouwen, waardoor er meer vrouwelijke dan mannelijke ouderen zijn. Daarnaast is de respons onder vrouwen wat hoger dan ond er mannen. Burgerlijke staat en samenstelling huishouden Over het algemeen hebben gehuwden minder gezondheidsproblemen dan nooitgehuwden of verweduwden. Mensen die gescheiden zijn hebben de meeste gezondheidsproblemen. Ruim de helft is gehuwd, bijna eenderde weduwnaar/weduwe, 8% alleenstaand (nooit gehuwd geweest) en 6% gescheiden. De cijfers komen vrijwel overeen met de landelijke cijfers voor de leeftijd van 65 jaar en ouder (inclusief verzorgingshuisbewoners en verpleeghuispatiënten). Veel meer vrouwen dan mannen zijn weduwe/weduwnaar. Met name de hogere levensverwachting van vrouwen een hogere levensverwachting is hier debet aan. Van belang is ook de samenstelling van het huishouden, want in zorgbehoefte blijkt vaak door inwonende huisgenoten voorzien te worden in de vorm van mantelzorg. Uit de cijfers blijkt volgens de verwachting het aantal alleenwonenden in de leeftijdsgroep 75 jaar en ouder (veelal vrouwen) veel hoger is dan in de jongste categorie. Dat betekent wél dat de mindere mogelijkheden tot mantelzorg bij alleenstaanden tot een extra hoog beroep op professionele zorgverlening aan deze leeftijdsgroep kan leiden. Van de respondenten woont meer dan de helft van de groep 65 jaar en ouder samen met een partner. Meer dan één op de drie ouderen woont alleen Sociaal economische positie respondenten. Verschillen in opleidingsniveau hangen samen met verschillen in gezondheid, zowel wat betreft levensverwachting als gezonde levensjaren. - Opleiding Een kwart van de ouderen heeft alleen lager onderwijs gehad of afgerond. Lager en middelbaar beroepsonderwijs (en MAVO) heeft ruim de helft gevolgd en afgemaakt. De jongste leeftijdsgroep is duidelijk hoger opgeleid: 22% tegen 40% heeft alleen lager onderwijs gehad of afgerond. Ook duidelijk is het versc hil in opleiding tussen mannen en vrouwen in de hoogste leeftijdsgroep: mannen met alleen lager onderwijs: 24%; vrouwen met alleen lager onderwijs: 40%. Gemiddeld hebben mannen een hoger opleidingsniveau dan vrouwen. De jongste leeftijdsgroepen in Nederlan d zijn duidelijk hoger opgeleid in de afgelopen decennia. Ook naar g eslacht is er verschil. Jonge vrouwen zijn op dit moment gemiddeld beter opgeleid dan enkele decennia geleden. - Inkomen Naast opleiding bepaalt ook het inkomen de sociaal economische positie van ouderen. Van de respondenten heeft 15% deze vraag niet willen antwoorden. Ruim de helft heeft een inkomen beneden modaal (minder dan 1750) en meer dan een kwart van de respondenten moet zien rond te komen met een netto inkomen van ruim 1100 of minder. Inkomens beneden modaal hebben veel vaker problemen met rondkomen dan de bovenmodale inkomens (24%, resp. 6%). Inkomensondersteunende voorzieningen en bezuinigingen Zeven tot acht van elke tien ouderen zijn bekend met inkomensondersteunende voorzieningen als kwijtschelding gemeentelijke belastingen, bijzondere bijstand, huursubsidie en korting waterschapsbelasting. 17% maakt gebruik van de Wet Voorzieningen Gehandicapten en ruim een kwart maakt gebruik van huursubsidie.

10 pagina 10 van 80 Bijna de helft van de totale groep bezuinigt niet op hun uitgaven. Naar inkomensmodaliteit blijkt tweederde van de groep benedenmodaal te bezuinigen tegen slechts eenderde van de groep bovenmodaal. Als de respondenten bezuinigingen noodzakelijk achten, doen ze dat deels op minder essentiële voorzieningen en ongeveer eenderde bezuinigt op vakanties, maar ook op krant/abonnementen, vervoer en op auto/kosten vervoer. De laatstgenoemde bezuinigingen kunnen ongewenste negatieve effecten op maatschappelijke participatie veroorzaken Etniciteit Slechts 6% van de ouderen is niet in Nederland geboren. Onder hen is 3% geboren in voormalig Nederlands-Indië. Van de resterende 3% behoort eenderde deel tot de Turkse/Marokkaanse bevolkingsgroep en tweederde tot de restgroep 'overige nationaliteiten'.

11 pagina 11 van 80 Hoofdstuk 4. LICHAMELIJKE GEZONDHEID Ervaren gezondheid Ruim tweederde van alle respondenten (69%) voelt zich zeer goed tot uitstekend gezond. Dit is grotendeels gelijk voor mannen en vrouwen. Landelijk is dit cijfer gemiddeld 50%, in de jongste le eftijdsgroep op 60% Ziekten en aandoeningen Bij 71% van de ouderen heeft een arts in het jaar voorafgaand aan het onderzoek één of meerdere chronische aandoeningen vastgesteld. Het meest komen hartvaatziekten voor (39%) en aandoeningen van het bewegingsapparaat (34%). Suikerziekte en COPD staan met 11% op de derde plaats. Naarmate de leeftijd vordert, hebben meer ouderen één of meerdere chronische aandoeningen. Chronische aandoeningen komen vaker voor bij vrouwen: slechts een op de vier vrouwen lijdt nie t aan een aandoening tegen een op de drie mannen. Functionele beperkingen Gemiddeld heeft ruim eenderde van alle respondenten functionele beperkingen. In de leeftijdgroep van jaar heeft 25% problemen. In de hoogste leeftijd is dit gestegen tot bijna de helft. In deze groep heeft meer dan één op de tien respondenten een gehoorsbeperking, één op de zes een gezichtsbeperking en bijna één op de drie heeft een mobiliteitsbeperking, vooral vrouwen. Meer dan één beperking komt ook regelmatig voor. Gehoorsbeperkingen komen vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Slaap- en kalmeringsmiddelen Gemiddeld gebruikt bijna een op de vier ouderen een slaap- en/of kalmeringsmiddel. Dit neemt toe met de leeftijd: In de leeftijdsklasse jaar neemt gemiddeld 19% deze middelen; in de leeftijdsklasse 75 jaar en ouder gemiddeld 26%. (in beide leeftijdsklassen anderhalf maal zoveel vrouwen als mannen) De helft van de gebruikers blijkt deze (bijna) dagelijks te slikken. Er is hierin weinig verschil tussen leeftijdsklassen of tussen mannen en vrouwen. Er is in langdurig gebruik betrekkelijk weinig variatie tussen de leeftijdsgroepen en bij mannen of vrouwen. Vooral een gebruiksduur van 4 jaar of langer (ruim de helft van de gebruiksters) is géén goed teken. Degenen, die aangaven deze middelen te gebruik en, blijken meer dan anderhalf maal zoveel gevallen te zijn in de afgelopen 3 maanden. De mate van gebruik blijkt eveneens het risico op valongelukken te verhogen: een op de drie (bijna)dagelijkse gebruikers rapporteren 1-2 keer/week een val tegen een op de vier 'incidentele' gebruikers. Vallen Van alle respondenten geeft één op de vijf aan de afgelopen drie maanden minstens één keer in of om huis te zijn gevallen. Vrouwen vallen gemiddeld anderhalf keer zo vaak dan mannen. Ouderen met één of meerdere mobiliteitsstoornissen vallen bijna twee keer zo vaak dan mensen zonder deze stoornis. Vier op de tien ouderen liepen bij die val lichamelijk letsel op. Hiervoor l ieten zes op de tien ouderen zich op behandelen, de oudere leeftijdsgroep vaker dan de jongere. Overgewicht Bijna 60% van respondenten heeft overgewicht: driekwart van hen heeft matig overgewicht en een kwart heeft ernstig overgewicht. In de hoogste leeftijdsgroep hebben twee keer zo veel vrouwen als mannen ernstig overgewicht. Naarmate de opleiding lager is, verdubbelt het vóórkomen van overgewicht, vooral bij vrouwen. In de Nijmeegse stadsdelen varieert het ernstig overgewicht tussen 10% en 20%

12 pagina 12 van 80 Hoofdstuk 5. PSYCHISCHE GEZONDHEID Welbevinden Bijna 80% van de respondenten is psychisch gezond Ongeveer 7% van de respondenten is matig tot ernstig psychisch ongezond Huishoudensamenstelling heeft een zeer beperkte invloed op de psychische (on)gezondheid. Acht op de tien ouderen uit een meerpersoons huishouden z ijn psychisch gezond tegenover driekwart van de alleenstaande ouderen. Met het stijgen van de leeftijd neemt het psychisch onwelbevinden langzaam toe In de leeftijdsgroep 75 jaar en ouder zijn er tweemaal zoveel psychisch matig ongezonde vrouwen dan mannen. Psychisch lichte én ernstige ongezondheid komen in deze leeftijdsgroep ongeveer even vaak voor bij mannen als bij vrouwen Eenzaamheid De ervaren eenzaamheid is ook van invloed op de psychische (on)gezondheid. Van de nieteenzame ouderen zijn negen op de tien ouderen psychisch gezond en van de zeer ernstig eenzame ouderen zijn vier op de tien ouderen psychisch gezond. Bijna de helft van de respondenten voelt zich matig eenzaam. Ruim één op de tien voelt zich (zeer) ernstig eenzaam. Er is géén duidelijke stijging met de leeftijd zichtbaar. Eenzaamheid hangt samen met de huishoudensamenstelling. Driemaal zoveel respondenten uit éénpersoons huishoudens voelen zich (zeer) ernstig eenzaam als respondenten die samenwonen met een partner. Een verband met opleidingsniveau is wél aanwezig, maar minder duidelijk. 30% acht zich niet sociaal eenzaam, terwijl bijna de helft niet emotioneel eenzaam is. Emotionele eenzaamheid wordt sterk beïnvloed door de partnerstatus Vergeetachtigheid Eén op de drie ouderen in de jongste leeftijd beoordeelt zichzelf als vergeetachtig, toenemend tot de helft in de leeftijd van 75 jaar en ouder. Van de 'vergeetachtige' ouderen maakt zich hierover zo'n 10% (zeer) veel zorgen. Vrouwen zijn bezorgder dan mannen. Gemiddeld vindt wel ongeveer driekwart van deze ouderen dat hun vergeetachtigheid het afgelopen jaar is toegenomen. Er is een toename bij stijgende leeftijd. Ongeveer 10% van hen heeft hulp ingeroepen of is dit van plan te gaan doen, ouderen meer dan jongeren, vrouwen meer dan mannen.. Zich zorgen maken Ongeveer een kwart van de respondenten heeft een probleem waar men zich dag en nacht zorgen over maakt. Vrouwen blijken wat dat betreft zorgelijker. Men maakt zich het meeste zorgen over hun lichamelijke gezondheid (53%), de kinderen (41% ) en hun partner ( 32%). Ouderen die slaap- en/of kalmeringsmiddelen slikken geven ruim twee maal zo vaak zo'n probleem aan als ouderen die deze middelen niet gebruiken. Er is een sterk verband de psychische (on)gezondheid: Psychisch ernstig ongez onden geven tien maal zoveel aan dag en nacht te piekeren.

13 pagina 13 van 80 Hoofdstuk 6. SOCIALE OMGEVING Sociaal netwerk en maatschappelijke participatie Ruim 80% van de respondenten heeft (vrijwel) dagelijks of wekelijks contact met familie en driekwart met vriend en en kennissen en maakt een praatje met mensen in zijn of haar omgeving. Bijna negen van de tien ouderen zijn (zeer) tevreden met de contacten die zij met anderen hebben, 12% is matig tevreden en ongeveer 2% is (zeer) ontevreden. Neemt het aantal contact en af dan neemt het gevoel van ernstige tot zeer ernstige eenzaamheid toe. Nog altijd 48% van de (zeer) ernstig eenzamen jarigen blijkt (zeer) tevreden met hun contacten. Dit neemt wel af tot 21% in de hoogste leeftijdsgroep. Maatschappelijke participatie Er wordt veel gewandeld en gefietst: ongeveer de helft doet dit. Bij toename in leeftijd neemt het fietsen sterk af, maar het wandelen veel minder af. Bibliotheekbezoek, klusjes doen en 'kerkenwerk' behoort tot de minst favoriete vrijetijdsbestedingen. Het gebruik van internet wordt ook voor ouderen gewoon: 30% van de jongste leeftijdsgroep: doet dit tegen 13% van de groep van 75 jaar en ouder. Het betreft vooral mannen. Verlenen van mantelzorg In het jaar voorafgaand aan dit onderzoek heeft 12% van de respondenten mantelzorg verleend, 3% is hiermee in dit jaar gestopt. In de jongste leeftijd verlenen vrouwen anderhalf maal zoveel mantelzorg als mannen; in de oudste leeftijdsgroep blijkt dit echter omgekeerd. Bij ruim eenderde betreft het mantelzorg ten behoeve van de partner. Bij een kwart van de respondenten, die deze zorg zeiden te verlenen wordt mantelzorg verleend aan buren/vrienden/kennissen. Eenderde doet dit tot 6 uur per week, eenderde 6-10 uur en eenderde zelfs meer dan 10 uur per week. 20% van hen geeft deze vorm van zorg zelfs meer dan 20 uur per week 15% van de ouderen die mantelzorg verlenen, voelt zich (tamelijk) zwaar belast tot overbelast. Gemiddeld heeft een op de vijf ook behoefte aan ondersteuning bij het verlenen van deze zorg. Tweederde van de respondenten geeft mantelzorg in de vorm van gezelschap houden, troost of afleiding; de helft geeft hulp in de huishouding en hulp bij begeleiding en/of vervoer. Sociale steun Ervaringen in de mate van sociale steun, hoe anderen contact leggen in de sfeer van steunen, troosten, adviseren, waarderen en uitnodigen, verschillen niet veel tussen leeftijdsgroepen, noch tussen mannen en vrouwen. Sociale steun bepaalt voor een belangrijk deel gevoelens van eenzaamheid. Dat geldt vergelijkbaar voor het ervaren van (voldoende) sociale contacten. Sociale veiligheid 90% van de ouderen voelt zich overdag veilig in hun eigen buurt, afnemend tot 74% 's avonds en 's nachts. Vrouwen voelen zich wat vaker onveilig dan mannen. Tussen de leeftijdsgroepen bestaat nauwelijks verschil. Het gevoel van onveiligheid wijt men met name aan inbraken in woningen, te weinig toezicht door de politie en te hard rijden in de wijk

14 pagina 14 van 80 Slechts een op de vijf ouderen geeft aan dat ze vanwege onveiligheidsgevoelens hun uitgaanspatroon niet hebben gewijzigd. Eén op de zes ouderen gaat daarom minder vaak uit, evenveel mijden bepaalde plaatsen, bijna de helft van de ouderen gaat 's avonds nooit meer alleen weg en één op de vier ouderen gaat helemaal niet meer uit. Dit betreft vooral vrouwen van 75 jaar en ouder. Naar leeftijd zijn er verschillen zichtbaar. Men gaat 's avonds minder uit als men ouder is en het uitgaanspatroon is dan veranderd. Vrouwen geven dat in sterkere mate aan bij 's avonds alleen uitgaan. Meer dan de helft van de ouderen met gevoelens van onveiligheid geeft aan dat er plekken of straten in de buurt zijn waar men 's avonds liever niet alleen komt. Bijna twee keer zo veel vrouwen als mannen.

15 pagina 15 van 80 Hoofdstuk 7. WOONSITUATIE EN WOONOMGEVING Huidige woonsituatie Ruim eerderde van de ouderen beschikt over een eigen woning. Het eigen woning bezit is groter bij de groep van jaar en ouder. De meerderheid (57%) van alle ouderen woont in een eengezinswoning. Eén op de drie ouderen woont in een flat/etagewoning en één op de twaalf ouderen woont in een zelfstandige ouderen- of seniorenwoning. De helft van de respondenten woont in een gelijkvloerse woning. De hoogste leeftijdsgroep bewoont bijna anderhalf maal vaker dan de jongste groep een gelijkvloerse woning. Dit geldt voor zowel mannen als vrouwen. Aanpassingen in de woning Een op de drie ouderen heeft een of meer aanpassingen in de woning Van hen heeft eenderde één aanpassing laten aanbrengen, eenderde twee en eenderde drie. Een kwart van de ouderen heeft behoefte aan aanpassingen in de woning. Het aantal neemt toe bij het stijgen van de leeftijd. De aanpassingen die voor de meeste ouderen zijn aangebracht zijn aanpassingen in de douche (70%) en aanpassingen in het toilet (61%). De meest wenselijke aanpassingen zijn ook aanpassingen in de douche (44%) en een extra toilet (28%). Veiligheidsvoorzieningen Slechts een op de vier ouderen heeft geen enkele veiligheidsvoorziening getroffen om ongelukken in huis te voorkomen. Dit percentage neemt nog af bij het stijgen van de leeftijd. Respondenten hebben gemiddeld drie van dergelijke voorzieningen laten aanbrengen. Voorzieningen die de meeste respondenten hebben laten aanbrengen zijn; (tweede) telefoon naast bed (57%), en antislipmateriaal in douche/badkuip en handgrepen in douche/badkamer (44%). en goede verlichting bij de trap (43%). Binnenmilieu Eén op de zeven respondenten heeft last van vochtplekken in de woning. 9% heeft last van schimmel in huis, 29% van kou en/of tocht en 31% hen heeft last van beslagen ramen. Verhuiswens Eén op de vijf respondenten wil verhuizen. Deze wens wil 7% binnen één jaar realiseren. De belangrijkste verhuisredenen zijn: uit voorzorg voor later (60%), onderhoud van huis en/of tuin te zwaar (37% ) en woning is te groot (32%). De meest aantrekkelijke woningen om naar te verhuizen blijken de zelfstandige ouderen-/seniorenwoning (37%), flat/etagewoning (34%) en aanleunwoning bij een verzorgingshuis (22% ) te zijn. Bereikbaarheid van voorzieningen Bijna de helft van de ouderen kent de voorziening 'eetpunt' niet. Daarnaast kent bijna één op de drie ouderen het activiteiten- of dienstencentrum niet en 44% kent het zorgloket niet. Openbaar vervoer is wat betreft afstand nauwelijks een probleem. Het gemeenteloket kent vrijwel iedereen, maar bijna de helft vindt de locatie ervan te ver weg.

16 pagina 16 van 80 Tevredenheid buurt Negen op de tien ouderen is (zeer) tevreden met de buurt waarin ze wonen en slechts 1% is (zeer) ontevreden. 9% is niet tevreden en niet ontevreden. Bij vragen naar redenen van ontevredenheid blijkt dan nog maar ongeveer 6 van de 10 respondenten overal tevreden over te zijn in plaats van de eerder genoemde 90%. De grootste ontevredenheid is er dan over vervuiling (14%), verkeersonveiligheid en parkeeroverlast (13%, resp. 12%) en een te grote afstand tot algemene voorzieningen.(9%). Leefbaarheid gemeente Leefbaarheid in de gemeente zou verbeterd moeten worden door meer aandacht te besteden aan sociale veiligheid (veilig gevoel op straat). 32% van de respondenten geeft dit aan. Aandacht voor een informatiewinkel voor advies en voorlichting staat met 24% op de tweede plaats. Als derde staat 'respect voor ouderen' met 23% en als vierde de verkeersveiligheid (21% ). Vervoer Voor verplaatsing binnen de woonplaats wordt de eigen auto het meest gebruikt (63% ) en wordt bijna één op de vier ouderen door familie met de auto weggebracht. Als tweede vervoermiddel geldt bus of trein (45%). De fiets staat met 42% op de derde plaats. Voor het verplaatsen buiten de woonplaats wordt opnieuw de eigen auto (58%) gebruikt. Wegbrengen met de auto door familie ( 25%). Weer staat het openbaar vervoer op de tweede plaats (49%) en de fiets (17%) op de derde. In de hoogste leeftijdscategorie is het eigen autogebruik met 20% verminderd; het fietsgebruik meer dan gehalveerd en het autovervoer door familie verdubbeld. In de teruggang in gebruik door toename van de leeftijd is wel enig verschil bij vervoer binnen en buiten de woonplaats. Mannen gebruiken vaker eigen vervoer dan vrouwen. Gemiddeld maken mannen daarbij meer gebruik van de auto en van de fiets. Vrouwen worden vaker weggebracht door familie of maken gebruik van collectief vervoer. Iets meer dan één op de vijf ouderen heeft wel eens problemen met het regelen van vervoer en 3% geeft aan dat daar altijd sprake van is. Dit betreft vooral vrouwen en de oudste leeftijdsgroep. Respondenten geven aan dat hun problemen vooral de kosten van het vervoer betreffen: gemiddeld geven vier op de tien ouderen aan de taxikosten te hoog te vinden Openbaar vervoer wordt door 30% te ingewikkeld gevonden en reizen met openbaar vervoer is lichamelijk onmogelijk ( 27% ). Daarin is noch tussen beide leeftijdsgroepen noch tussen mannen en vrouwen veel verschil. Ook b emoeilijkt fietsgebruik (30%) en afhankelijkheid van vervoer door derden (26%) wordt aangegeven als oorzaak voor vervoersproblemen.

17 pagina 17 van 80 Hoofdstuk 8. ZORG- EN WELZIJNSVOORZIENINGEN Professionele (medische) zorg. Bijna negen van de tien respondenten hebben in 2005 contact gehad met hun huisarts. Bijna zes van de tien hadden dit contact de twee maanden voorafgaande aan het onderzoek. Ouderen hebben in 2005 vooral contact gehad met tandarts (63%) en specialist (61%). Ruim één van de vijftien ouderen heeft in het jaar voorafgaande aan het onderzoek hulp gehad bij de persoonlijke verzorging. Een van de tien ouderen heeft die hulp gehad bij de persoonlijke verpleging, vrouwen viermaal zoveel als mannen (6% resp.14%). Van dagopvang /dagverzorging in een verzorgingshuis heeft gemiddeld 5% van de ouderen gebruik gemaakt. 17% heeft het afgelopen jaar één nacht of langer in het ziekenhuis gelegen. Bij een toename in de leeftijd neemt het aantal opnames toe. Bijna 10% heeft behoefte aan extra professionele hulp. Degenen, die deze hulp wensen, wil dat vooral in de vorm van persoonlijke verzorging. Zelfredzaamheid bij algemene dagelijkse activiteiten. Het merendeel van de ouderen kan de meeste handelingen probleemloos of met weinig moeite uitvoeren. Bij 16% van de ouderen gaat ten minste één handeling moeilijk of kan niet meer zelfstandig worden uitgevoerd. En gemiddeld 6% heeft dit probleem zelfs bij minimaal drie van de genoemde handelingen. Vrouwen in de hoogste leeftijdscategorie bijna tweemaal zoveel als mannen. Bij degenen die aangaven deze moeite te hebben gaat het vooral om traplopen, het zich verplaatsen buitenshuis en het zich volledig wassen. Hulpmiddelen Van de ouderen gebruikt 14% als hulpmiddel een elleboogkruk, 13% een rollator, en 2% een looprekje. Een (duw)rolstoel als hulpmiddel bij vervoer gebruikt 5%, 4% gebruikt een scootmobiel en 2% een elektrische rolstoel. Als hulpmiddel bij de dagelijkse verrichtingen zijn er vooral voorzieningen voor het horen (15% ) en een aangepast bed (14% ) en het gebruik van personenalarmering ( 12%). Het gebruik van deze hulpmiddelen neemt toe naarmate de leeftijd toeneemt. Zelfredzaamheid bij huishoudelijke activiteiten Het merendeel van de huishoudelijke activiteiten wordt door de oudere zelf of door een huisgenoot verricht. Koken ( 93%), boodschappen doen, licht huishoudelijk werk (92%) en de was doen (91%) geven daarin de minste problemen. Als met het stijgen van de leeftijd het verrichten van huishoudelijke activiteiten moeilijker wordt, springt vooral familie bij. Gemiddeld heeft een van de vijf ouderen behoefte aan extra huishoudelijke hulp. Dit aantal stijgt naar een van de vier bij vrouwen in bij de hoogste leeftijd Die extra hulp wordt vooral van familie gevraagd. Uitschieters hierin zijn hulp bij zwaar huishoudelijk werk (89%), kleine klusjes (80%). En ongeveer de helft van de ouderen geeft een behoefte naar hulp bij administratie en vervoer aan. Ruim één op de acht ouderen heeft het afgelopen jaar mantelzorg ontvangen. Ouderen van 75 jaar driemaal zovel als de groep van jaar. Die mantelzorg bestaat vooral uit hulp in de huishouding (72% ), begeleiding en vervoer (61% ) en het regelen van geld- en andere administratieve zaken (56%). Vooral de eigen kinderen verlenen mantelzorg (60%), als tweede de partner (33%). De meest gebruikte welzijnsvoorzieningen zijn hulp bij administratie ( 29%), recreatieve/culturele activiteiten en sport- en bewegingsactiviteiten, elk met (15%). Het

18 pagina 18 van 80 gebruik van deze voorzieningen neemt toe bij stijgen van de leeftijd behalve bij sport- en bewegingsactiviteiten, die stabiel gebruik laten zien bij stijgen van de leeftijd. Veel ouderen zijn betrekkelijk onbekend met hoe zij genoemde voorzieningen kunnen aanvragen. Van de meeste voorzieningen weet gemiddeld ongeveer de helft niet hoe deze voorzieningen aan te vragen.. Gunstige uitzondering is de thuiszorg, waarvan nog altijd ruim een kwart de weg er naartoe niet kent. Echter, driekwart van de ouderen weet niet hoe een telefooncirkel is aan te vragen. Het aanvragen van een persoonsgebonden budget en personenalarmering weet bijna eenderde niet.

19 pagina 19 van 80 Hoofdstuk 9. LEEFSTIJL Voeding Van alle ouderen ontbijt 94% minstens vijf keer per week. De overigen ontbijten minder tot veel minder, dwz. een tot vijf dagen per week. Gemiddeld gebruikt 69% van alle ouderen gebruikt vrijwel dagelijks een warme maaltijd. Dit neemt wel af als de leeftijd toeneemt. Ongeveer 80% van de meerpersoons huishoudens gebruikt bijna elke dag per week een warme maaltijd en ruim 60% ouderen die alleen wonen. Meer dan 40% van de respondenten voldoet aan de landelijke voedingsnorm voor groenten. Van alle ouderen eet 61% elke dag fruit, zelfs toenemend met de leeftijd. Vrouwen eten over het algemeen vaker fruit dan mannen. Alcoholgebruik Driekwart van de ouderen ge eft aan wel eens alcohol te drinken. 8% is ermee gestopt. Het drankgebruik neemt wat af naarmate de leeftijd stijgt. Vrouwen drinken over het algemeen minder vaak en minder alcohol dan mannen. Gemiddeld wordt door ouderen vijf dagen per week alcohol gedronken (gemiddeld op drie weekdagen en op twee weekenddagen). Daarbij worden gemiddeld twee glazen alcohol per dag gebruikt, dwz. tien glazen per week. Ruim de helft van de ouderen, die alcohol gebruiken, behoren tot de categorie 'lichte' drinkers. Ruim eenderde behoort tot de categorie matig gebruiker en 10% tot de categorie (zeer) 'excessief', dwz. 4-6 glazen op 5 dagen/week of meer voor m annen en vrouwen. Volgens een andere indeling, waarbij er een verschil in gebruik per dag tussen mannen en vrouwen per dag gehanteerd wordt, behoort 8% tot de categorie 'zware drinker'. Hierbij zijn mannen en vrouwen vergelijkbaar.

20 pagina 20 van 80 1 Inleiding 1.1 Samenwerking GGD en in Oost Nederland Elke GGD heeft als taak om de gemeenten in zijn werkgebied inzicht te verschaffen in de gezondheidssituatie van de bevolking. Daartoe worden regelmatig onderzoeken uitgevoerd onder de doelgroepen jeugd, volwassenen en ouderen. Inzicht in de feitelijke gezondheidssituatie, alsmede in de determinanten van gezondheid maken het voor gemeenten mogelijk om een preventief gezondheidsbeleid te ontwikkelen. Landelijke cijfers bieden veelal onvoldoende houvast om lokaal beleid in te kunnen vullen. GGD en vullen deze leemte op door het aanbieden van lokale en regionale resultaten van gezondheidsonderzoek. In Oost Nederland zijn reeds een aantal afzonderlijke ouderenonderzoeken uitgevoerd. Dit waren achtereenvolgens onderzoeken van de GGD en in de regio s Stedendriehoek (1998) I 1, Achterhoek (1998) II, Nijmegen (1998) III, Twente (2000) IV en IJssel-Vecht (2002) V. Naar verwachting zal de behoefte aan gestandaardiseerde gegevens toenemen. Landelijk is een Gezondheidsmonitor voor Ouderen in ontwikkeling. Een aantal GGD en in Oost Nederland heeft bovendien positieve ervaring opgedaan met afstemming en samenwerking bij het E-movo project. Een en ander was aanleiding voor Epi -KON (Epidemiologen Kring Oost Nederland) om in oktober 2004 de directeuren van de betrokken GGD en voor te stellen om gezamenlijk een monitor bij ouderen uit te voeren. Zes van de zeven GGD en in Oost Nederland zijn daadwerkelijk overgegaan tot uitvoering van een ouderenonderzoek, te weten: - GGD Regio Nijmegen - GGD Rivierenland - GGD Gelre-IJssel - GGD IJssel-Vecht - GGD Regio Twente - Hulpverlening Gelderland Midden Totaal zijn er in Overijssel en Gelderland in het najaar van 2005 circa vragenlijsten toegestuurd aan zelfstandig wonende ouderen van 65 jaar en ouder. 1.2 Ouderenbeleid algemeen Het aantal ouderen zal in de komende decennia toenemen. Volgens prognoses van het CBS zal het aandeel van 65 -plussers in de totale bevolking oplopen van 14% in 2005 tot 22% in Bovendien zal het aantal hoogbejaarden onder deze leeftijdsgroep proportioneel sterk toenemen, de dubbele vergrijzing. Meer ouderen betekent onvermijdelijk een groter beroep op wonen, zorg- en welzijnsvoorzieningen. Ouderen maken meer gebruik van gezondheidszorg dan andere bevolkingsgroepen en zijn ook meer afhankelijk van de bereikbaarheid en beschikbaarheid van collectieve voorzieningen. Op landelijk niveau wordt getracht lijnen uit te zetten voor een beleid dat de toenemende vraag naar zorg en voorzieningen beheersbaar zal maken. In februari 2005 verscheen van de Gezondheidsraad de nota Vergrijzen met ambitie. VI Over een aantal zaken is de nota zeer duidelijk. Het voorkomen van ziekte en beperkingen neemt toe met de leeftijd. Voor de helft van veel voorkomende ziekten en lichamelijke aandoeningen bij ouderen worden flinke stijgingspercentages verwacht. 1 Verwijzing naar een voetnoot in Romeinse cijfers verwijst naar literatuuropgave aan het einde van het rapport.

21 pagina 21 van 80 Uitschieters zijn diabetes, beroerte, hartziekten en astma/copd (chronisch obstructieve longziekten). Coronaire hartziekten en artrose (gewrichtsslijtage) zullen de grootste ziektelast geven. De Gezondheidsraad ziet echter tal van kansen om de gezondheid van ouderen te verbeteren en hun zelfstandigheid te bevorderen. Er zijn goede mogelijkheden op het gebied van preventie, behandeling en het tegengaan van beperkingen. Vervolgens verscheen in april 2005 van VWS de nota Ouderenbeleid in het perspectief van vergrijzing. VII Hierin worden de hoofdlijnen van toekomstig ouderenbeleid geformuleerd, waarbij als eerste genoemd wordt: activiteiten stimuleren om ouderen zo lang mogelijk gezond en fit te laten blijven. Enkele van de maatregelen die VWS voorstelt zijn: het stimuleren van sport en bewegen voor ouderen, voorlichting over gezonde voeding en tegengaan van overgewicht, valpreventie en het opzetten van consultatiebureaus voor ouderen. 1.3 Ouderenbeleid lokaal Met de komst van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) wordt de bevoegdheid van de gemeenten uitgebreid op het gebied van preventieve zorg en ondersteuning van kwetsbare burgers. Ouderen vormen een belangrijke doelgroep voor deze wet. De Wmo streeft ernaar om een samenhangend beleid te voeren op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Het zelfstandig wonen en de maatschappelijke participatie van burgers worden bevorderd. Ouderen krijgen echter naarmate zij ouder worden met steeds meer lichamelijke en geestelijke ongemakken te maken. Bovendien komen veel mensen alleen te staan. Dit betekent dat men meer afhankelijk wordt van de hulp van anderen en voorzieningen in de nabije omgeving. De vraag is of de WMO voldoende tegemoet kan komen aan een toenemende behoefte aan zorg en hoe dit per gemeente het best gerealiseerd kan worden. Aan burgers wordt door de Wmo een grote mate van zelfstandigheid toebedacht bij het oplossen van problemen. Kan mantelzorg daar voldoende soelaas bieden? Waar liggen de behoeften van ouderen zelf op het gebied van wonen, zorg en welzijn? In welke mate wordt er gebruik gemaakt van bestaande voorzieningen? Hoe staat het met zelfredzaamheid? Hoe zal de gezondheidssituatie van ouderen zich ontwikkelen in de komende jaren en met welke trends moet rekening worden gehouden? Deze en vele andere vragen zullen ten grondslag liggen aan een nieuw te formuleren, toekomstgericht ouderenbeleid. Bovengenoemde nota s gesteund met lokale en regionale gegevens uit epidemiologisch onderzoek kunnen daar een inspiratiebron voor zijn.

22 pagina 22 van 80 2 Doel, werkwijze en respons 2.1 Doel en werkwijze Zes GGD'en in Oost Nederland (Gelderland en Overijssel) hebben in 2005 gezamenlijk een onderzoek uitgevoerd onder zelfstandig wonende ouderen van 65 jaar en ouder. Het onderzoek levert informatie op over de wensen en behoeften van ouderen op het gebied van gezondheid, zorg en eventuele ondersteuning die zij nodig hebben. In het onderzoek is zo veel mogelijk gebruik gemaakt van landelijke standaardvraagstellingen en er is gewerkt volgens wetenschappelijke onderzoeksstandaarden. (voor een toelichting zie bijlage 1). Het onderzoek is uitgevoerd in opdra cht van de betrokken gemeenten onder verantwoordelijkheid van het KON (Directeurenoverleg Kring Oost Nederland). Gemeenten, welzijns- en zorginstellingen kunnen de resultaten van dit onderzoek gebruiken als basis voor hun beleid met betrekking tot ouderen en de Wmo. 2.2 Respons Het aantal inwoners van 65 jaar en ouder in de gezondheidsregio Nijmegen bedroeg op 1 januari 2005: De stad Nijmegen telde op die datum inwoners van die leeftijd. (tabel 2.1) Vijf gemeenten in de regio: Beuningen, Drute n, Heumen, Nijmegen en Wijchen hebben gekozen voor een gemeentelijk rapport (tegen meerkosten). Daarvoor is in die gemeenten de steekproef verhoogd. In de vijf overige gemeenten is naar rato van het aantal ouderen in die gemeenten een steekproef getrokken in aantallen, die voor betrouwbare uitspraken op regioniveau vereist waren. Het totale benodigde aantal in de steekproef is per onderzoekeenheid ( zes in totaal: de regio en vijf gemeenten) berekend op 650 personen voor alle gemeenten van de regio samen en 650 personen voor elke gemeente met een eigen rapportage. Een deel van deze gemeentelijke steekproef vormde dan de bijdrage van die gemeente aan het regioaantal. De wens van de gemeente Nijmegen om op stadsdeelniveau betrouwbare uitspraken te kunnen doen e en is gehonoreerd door een aanvullende verhoging van het steekproefaantal voor de gemeente Nijmegen. Deze steekproefverhoging heeft ook voor de regionale cijfers een gunstig effect gehad. Het grotere aantal respondenten maakt uitspraken op regioniveau nu betrouwbaarder. Er zijn in de gemeente Nijmegen ouderen aangeschreven, van wie de vragenlijst hebben teruggestuurd. Een zeer hoog responspercentage van 72%. Voor verwerking van de gegevens bleken vragenlijsten geschikt. Daarmee bedraagt de respons voor analyse: 70%. Tabel 2.1. Aantal inwoners 65 jaar en ouder in de GGD-regio Nijmegen naar gemeente, leeftijdklasse en geslacht jaar 75 jaar en ouder 65 jaar e.o. totaal man vrouw totaal man vrouw totaal man vrouw totaal Beuningen Druten Groesbeek Heumen Millingen a/d Rijn Mook&Middelaar Nijmegen Ubbergen W. Maas&Waal Wijchen totaal regio (Bron: GIDZ, peildatum: )

5 Ouderen in de regio Gelre-IJssel

5 Ouderen in de regio Gelre-IJssel 5 Ouderen in de regio Gelre-IJssel Er komen steeds meer ouderen in Nederland. Volgens de CBS-prognoses zal het aandeel 65-plussers stijgen van 14% in 2005 tot 22% in 2030. Meer ouderen betekent een groter

Nadere informatie

De gezondheidssituatie van ouderen in Gelderland Midden 2005

De gezondheidssituatie van ouderen in Gelderland Midden 2005 De gezondheidssituatie van ouderen in Gelderland Midden 2005 Samenvatting van de resultaten van een onderzoek onder zelfstandig wonende 65-plussers in het werkgebied van Hulpverlening Gelderland Midden

Nadere informatie

Ouderenmonitor 2011. Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen. Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen

Ouderenmonitor 2011. Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen. Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen Ouderenmonitor 2011 Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen De Ouderenmonitor is een onderzoek naar de lichamelijke, sociale en geestelijke

Nadere informatie

Ouderenonderzoek Kennemerland

Ouderenonderzoek Kennemerland Ouderenonderzoek Kennemerland Een onderzoek naar de gezondheid en het wel bevinden van 65-plussers en hun behoefte aan voor zieningen, zorg en vervoer. Ouderenonderzoek Kennemerland HET ONDERZOEK In het

Nadere informatie

Raads informatiebrief

Raads informatiebrief gemeente Eindhoven Raadsnummer O8.R2403.OOI Inboeknummer oybstoa86r Dossiernummer ysr.qr8 8 januari aoo8 Raads informatiebrief Betreft resultaten Ouderenmonitor Gemeentelijke Gezondheidsdienst 1 Inleiding

Nadere informatie

Samenvatting Twente. 2 van 6 Kernboodschappen Twente. Versie 2, oktober 2013

Samenvatting Twente. 2 van 6 Kernboodschappen Twente. Versie 2, oktober 2013 Samenvatting Twente Versie 2, oktober 2013 Twente varieert naar stad en platteland In Twente wonen 626.500 mensen waarvan de helft woont in één van de drie grote steden. Tot 2030 zal de Twentse bevolking

Nadere informatie

Ouderenbeleid met specifieke aandacht voor volksgezondheid. Raadsrotonde 22 september 2011

Ouderenbeleid met specifieke aandacht voor volksgezondheid. Raadsrotonde 22 september 2011 Ouderenbeleid met specifieke aandacht voor volksgezondheid Raadsrotonde 22 september 2011 Doelstelling Gedachtenwisseling over het ouderenbeleid en de uitvoering daarvan met specifieke aandacht voor volksgezondheid

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Almelo

Kernboodschappen Gezondheid Almelo Kernboodschappen Gezondheid Almelo De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Almelo epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Almelo en de factoren die hierop van invloed

Nadere informatie

Samenvatting Noaberkracht Dinkelland Tubbergen

Samenvatting Noaberkracht Dinkelland Tubbergen Samenvatting Noaberkracht Dinkelland Tubbergen Versie 1, oktober 2013 Bevolkingskrimp en vergrijzing punt van aandacht in Noaberkracht Dinkelland Tubbergen In Noaberkracht Dinkelland Tubbergen wonen 47.279

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Borne

Kernboodschappen Gezondheid Borne Kernboodschappen Gezondheid Borne De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Borne epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Borne en de factoren die hierop van invloed

Nadere informatie

Ouderenmonitor 2009-2010

Ouderenmonitor 2009-2010 A. Algemene kenmerken % Geslacht Man 44 43 Vrouw 56 57 Leeftijd 65 t/m 74 jaar 56 52 75 jaar en ouder 44 48 Burgerlijke staat Gehuwd/ samenwonend 62 62 Ongehuwd/ nooit gehuwd geweest 5 5 Gescheiden/ gescheiden

Nadere informatie

Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten

Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten Gemeente s-hertogenbosch, afdeling Onderzoek & Statistiek, februari 2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Vrijwilligerswerk... 4 3. Mantelzorg... 8

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Dinkelland & Tubbergen

Kernboodschappen Gezondheid Dinkelland & Tubbergen Kernboodschappen Gezondheid Dinkelland & Tubbergen De GGD Twente verzamelt in opdracht van Noaberkracht Dinkelland Tubbergen epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Noaberkracht

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Wierden

Kernboodschappen Gezondheid Wierden Wierden Twente Nederland Kernboodschappen Gezondheid Wierden De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Wierden epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Wierden en de factoren

Nadere informatie

Conclusies en aanbevelingen

Conclusies en aanbevelingen Achtergrondinformatie Opvoeding en opvoedingsondersteuning Gezondheid Lichamelijke en leefstijl gezondheid leefstijl en psychosociaal welbevinden Conclusies en aanbevelingen Ouderenmonitor Monitor kinderen

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Oldenzaal

Kernboodschappen Gezondheid Oldenzaal Kernboodschappen Gezondheid Oldenzaal De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Oldenzaal epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Oldenzaal en de factoren die hierop

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Losser

Kernboodschappen Gezondheid Losser Kernboodschappen Gezondheid Losser De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Losser epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Losser en de factoren die hierop van invloed

Nadere informatie

Samenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013

Samenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013 Samenvatting Losser Versie 1, oktober 2013 Lage SES, bevolkingskrimp en vergrijzing punt van aandacht in Losser In de gemeente Losser wonen 22.552 mensen; 11.324 mannen en 11.228 vrouwen. Als we de verschillende

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Twenterand

Kernboodschappen Gezondheid Twenterand Kernboodschappen Gezondheid Twenterand De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Twenterand epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Twenterand en de factoren die hierop

Nadere informatie

Preventief huisbezoek 75+

Preventief huisbezoek 75+ Hollandsspoor 37 3994 VT Houten Postbus 209 3990 GA Houten tel. 030-7001500 info@vanhoutenenco.nl www.vanhoutenenco.nl Preventief huisbezoek 75+ Houten Noord-West de ERVEN en het OUDE DORP 'van Houten&co'

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten

Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten Kernboodschappen Gezondheid Rijssen-Holten De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Rijssen-Holten epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Rijssen-Holten en de factoren

Nadere informatie

In deze factsheet kunt u de belangrijkste resultaten van de Gezondheidspeiling Senioren 2008 lezen.

In deze factsheet kunt u de belangrijkste resultaten van de Gezondheidspeiling Senioren 2008 lezen. Over het onderzoek GGD Gooi & Vechtstreek heeft in het najaar van 2008 een Gezondheidspeiling gehouden onder 6.700 inwoners van 65 jaar en ouder. De GGD deed dit in opdracht van de gemeenten Blaricum,

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Enschede

Kernboodschappen Gezondheid Enschede Kernboodschappen Gezondheid Enschede De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Enschede epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Enschede en de factoren die hierop van

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Haaksbergen

Kernboodschappen Gezondheid Haaksbergen Kernboodschappen Gezondheid Haaksbergen De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Haaksbergen epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Haaksbergen en de factoren die hierop

Nadere informatie

Wonen zonder partner. Arie de Graaf en Suzanne Loozen

Wonen zonder partner. Arie de Graaf en Suzanne Loozen Arie de Graaf en Suzanne Loozen In 25 telde Nederland 4,2 miljoen personen van 18 jaar of ouder die zonder partner woonden. Eén op de drie volwassenen woont dus niet samen met een partner. Tussen 1995

Nadere informatie

23 65-plussers in de regio Gelre-IJssel. Resultaten van de ouderenmonitor 2010

23 65-plussers in de regio Gelre-IJssel. Resultaten van de ouderenmonitor 2010 23 65-plussers in de regio Gelre-IJssel Resultaten van de ouderenmonitor 2010 2011 Het gaat over het algemeen goed met onze 65-plussers. Zij voelen zich beter dan vijf jaar geleden en de deelname aan sportieve

Nadere informatie

Hoe gezond zijn de inwoners van Staphorst? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen

Hoe gezond zijn de inwoners van Staphorst? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen Hoe gezond zijn de inwoners van Staphorst? Gezondheidsmonitor volwassenen en en gemeente Staphorst GGD IJsselland verzamelt jaarlijks gegevens over de gezondheid van inwoners, zo ook in 2016. Met deze

Nadere informatie

Samenvatting en Beschouwing 65-94 jaar

Samenvatting en Beschouwing 65-94 jaar 7b GEZONDHEIDSPEILING 2005 Het doel van de gezondheidspeiling is het volgen van ontwikkelingen in gezondheid en gezond gedrag. Ruim 10.800 personen in de leeftijd van 19 t/m 94 jaar in de regio Zuid-Holland

Nadere informatie

Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen. Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012

Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen. Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012 Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012 Wat is E-MOVO q Onderzoek onder 2 e en 4 e klassers, nu 3 e keer q Vragenlijst wordt digitaal in klas ingevuld

Nadere informatie

Gezondheid in beeld:

Gezondheid in beeld: Gezondheid in beeld: Gemeente Cranendonck Gezondheidsmonitor 2012/2013 www.ggdgezondheidsatlas.nl Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ruim 35.000

Nadere informatie

Rapportage Preventief Huisbezoek Ouderen 2014

Rapportage Preventief Huisbezoek Ouderen 2014 Rapportage Preventief Huisbezoek Ouderen 2014 Rapportage Preventief Huisbezoek 2014 Het preventief huisbezoek wordt aangeboden aan alle zelfstandig wonende ouderen in Ouder-Amstel die in een kalenderjaar

Nadere informatie

Lichamelijke gezondheid

Lichamelijke gezondheid De Gezondheidsmonitor Zeeland is uitgevoerd door de GGD Zeeland in opdracht van alle Zeeuwse gemeenten bij zelfstandig wonende Zeeuwen van 19 jaar of ouder. Van de ruim 14.000 aangeschreven volwassenen

Nadere informatie

Kernboodschappen Gezondheid Hengelo

Kernboodschappen Gezondheid Hengelo Kernboodschappen Gezondheid Hengelo De GGD Twente verzamelt in opdracht van de gemeente Hengelo epidemiologische gegevens over de gezondheid van de bevolking in Hengelo en de factoren die hierop van invloed

Nadere informatie

Zorg verlenen en zorg ontvangen 2012

Zorg verlenen en zorg ontvangen 2012 Zorg verlenen en zorg ontvangen 2012 Onderzoek en Statistiek Gemeente Lelystad Telefoon: 0320-278574 E-mail: lelystadspanel@lelystad.nl www.lelystadspanel.nl Colofon Dit is een onderzoeksrapportage gemaakt

Nadere informatie

Demografische gegevens ouderen

Demografische gegevens ouderen In dit hoofdstuk worden de demografische gegevens van de doelgroep ouderen beschreven. We spreken hier van ouderen indien personen 55 jaar of ouder zijn. Dit omdat gezondheidsproblemen met name vanaf die

Nadere informatie

Gezondheid in beeld: Gemeente Bergeijk

Gezondheid in beeld: Gemeente Bergeijk Gezondheid in beeld: Gemeente Bergeijk Gezondheidsmonitor 2012/2013 www.ggdgezondheidsatlas.nl Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ruim 35.000 volwassenen

Nadere informatie

Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009

Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar speerpuntennotitie? Wat doen/deden we al? Welke gezondheidsproblemen

Nadere informatie

Gezondheidsmonitor gemeente Neder-Betuwe

Gezondheidsmonitor gemeente Neder-Betuwe Gezondheidsmonitor 2016-2017 gemeente Neder-Betuwe Jolanda Terpstra & Meta Moerman, ism team Gezonde Kennis GGD Gelderland-Zuid Gemeenteraad, 21 september 2017 Opzet gezondheidsmonitor gezondheidsenquête

Nadere informatie

IJsselland. Wijkgezondheidsprofiel Borgele en Platvoet Deventer

IJsselland. Wijkgezondheidsprofiel Borgele en Platvoet Deventer IJsselland Wijkgezondheidsprofiel Deventer Januari 2015 Wijkgezondheidsprofiel Dit wijkgezondheidsprofiel bestaat uit gegevens afkomstig van diverse bronnen, registraties en (bewoners)onderzoeken. Voor

Nadere informatie

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN WEST-BETUWE

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN WEST-BETUWE GEZONDHEID VAN OUDEREN IN WEST-BETUWE 2016-2017 Inhoud INLEIDING 3 ERVAREN GEZONDHEID 4 CHRONISCHE AANDOENINGEN 5 BEPERKINGEN 7 STRESS EN BALANS 8 GEZOND LEVEN 10 MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE 12 MANTELZORG

Nadere informatie

Samen tegen eenzaamheid

Samen tegen eenzaamheid Samen tegen eenzaamheid Van 25 september tot en met 4 oktober is de Week tegen de Eenzaamheid. Het thema dit jaar is: Herken eenzaamheid en handel op tijd. Hoe eerder eenzaamheid wordt gesignaleerd en

Nadere informatie

Bouwstenen nota volksgezondheid Renate Martens en Ivanka van der Veeken. Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant:

Bouwstenen nota volksgezondheid Renate Martens en Ivanka van der Veeken. Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant: Bouwstenen nota volksgezondheid 2013-2016 Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant: Renate Martens en Ivanka van der Veeken Bouwstenen Evaluatieverslag nota volksgezondheid 2008-2011 Landelijke nota gezondheidsbeleid

Nadere informatie

Voorlopig tabellenboek Volwassenen- en seniorenenquête 2012 Flevoland

Voorlopig tabellenboek Volwassenen- en seniorenenquête 2012 Flevoland Voorlopig tabellenboek Volwassenen- en seniorenenquête 2012 Flevoland 1 Dit is een voorlopige uitgave. Na de zomer 2013 komen definitieve tabellen beschikbaar. Gezondheidsenquête: volwassenen en senioren

Nadere informatie

Gezondheid in beeld:

Gezondheid in beeld: Gezondheid in beeld: Gemeente Asten Gezondheidsmonitor 2012/2013 www.regionaalkompas.nl Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ongeveer 44.000 volwassenen

Nadere informatie

Wijkscan Enschede Zuid-West. November 2013

Wijkscan Enschede Zuid-West. November 2013 Wijkscan Enschede Zuid-West November 2013 Gezond ouder worden in Enschede Zuid-West Wijkscan Enschede Zuid-West Van het gebied Enschede Zuid-West is een wijkscan gemaakt. In deze brochure vindt u de opvallendste

Nadere informatie

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN NIJMEGEN

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN NIJMEGEN GEZONDHEID VAN OUDEREN IN NIJMEGEN 2016-2017 Inhoud INLEIDING 3 ERVAREN GEZONDHEID 4 CHRONISCHE AANDOENINGEN 5 BEPERKINGEN 7 STRESS EN BALANS 8 GEZOND LEVEN 10 MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE 12 MANTELZORG

Nadere informatie

Ouderen in Rivierenland

Ouderen in Rivierenland Ouderen in Rivierenland 2011 Samenvatting van een onderzoek naar gezondheid en welzijn onder 65-plussers in regio Rivierenland Mannen Vrouwen 65 71 15 28 22 21 65-74 jaar 75-84 jaar 85-plus HBO/WO HAVO/VWO/MBO

Nadere informatie

Gezondheid in beeld: Gemeente Deurne

Gezondheid in beeld: Gemeente Deurne Gezondheid in beeld: Gemeente Deurne Gezondheidsmonitor 2012/2013 www.regionaalkompas.nl Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ongeveer 44.000 volwassenen

Nadere informatie

Mantelzorg. Figuur 1. Mantelzorg per GGD regio. 2 van 6 Rapport Mantelzorg. Bron: Zorgatlas RIVM

Mantelzorg. Figuur 1. Mantelzorg per GGD regio. 2 van 6 Rapport Mantelzorg. Bron: Zorgatlas RIVM Mantelzorg Op 10 november 2014 is het de Dag van de Mantelzorg. Dit jaar wordt deze dag voor de 16 e maal georganiseerd. De Dag van de Mantelzorg is bedoeld om mantelzorgers in het zonnetje te zetten en

Nadere informatie

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN DE REGIO

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN DE REGIO GEZONDHEID VAN OUDEREN IN DE REGIO 2016-2017 Inhoud INLEIDING 3 ERVAREN GEZONDHEID 5 CHRONISCHE AANDOENINGEN 6 BEPERKINGEN 8 STRESS EN BALANS 9 GEZOND LEVEN 11 MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE 13 MANTELZORG

Nadere informatie

Gezondheid in beeld:

Gezondheid in beeld: Gezondheid in beeld: Gemeente Gemert-Bakel Gezondheidsmonitor 2012/2013 www.regionaalkompas.nl Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ongeveer 44.000

Nadere informatie

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN ZALTBOMMEL

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN ZALTBOMMEL GEZONDHEID VAN OUDEREN IN ZALTBOMMEL 2016-2017 Inhoud INLEIDING 3 ERVAREN GEZONDHEID 4 CHRONISCHE AANDOENINGEN 5 BEPERKINGEN 7 STRESS EN BALANS 8 GEZOND LEVEN 10 MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE 12 MANTELZORG

Nadere informatie

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN ZALTBOMMEL

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN ZALTBOMMEL GEZONDHEID VAN OUDEREN IN ZALTBOMMEL 2016-2017 Inhoud INLEIDING 3 ERVAREN GEZONDHEID 4 CHRONISCHE AANDOENINGEN 5 BEPERKINGEN 7 STRESS EN BALANS 8 GEZOND LEVEN 10 MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE 12 MANTELZORG

Nadere informatie

Conclusies en aanbevelingen

Conclusies en aanbevelingen Achtergrondinformatie Opvoeding en opvoedingsondersteuning Wonen, welzijn Lichamelijke en zorg gezondheid leefstijl en psychosociaal welbevinden Conclusies en aanbevelingen Ouderenmonitor Monitor kinderen

Nadere informatie

Gezondheidsprofiel Boxtel Oost

Gezondheidsprofiel Boxtel Oost Gezondheidsprofiel Boxtel Oost Verbinden preventie-curatie Presentatie wijkteam 6 februari 2014 Marije Scholtens (GGD Hart voor Brabant), Nicole de Baat (Robuust) Programma 16.00 16.05 welkom en voorstelrondje

Nadere informatie

Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012

Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012 Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012 Almelo, juli 2012 Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012 In 2006 is Scoop gestart met het bezoeken van 75-plussers in de gemeente

Nadere informatie

Klanttevredenheid WMO vervoer Haren 2013

Klanttevredenheid WMO vervoer Haren 2013 Klanttevredenheid WMO vervoer Haren 2013 Colofon "Klanttevredenheid WMO vervoer Haren 2013" Klanttevredenheidsonderzoek naar het WMO vervoer in de gemeente Haren. Uitgave Deze publicatie is een uitgave

Nadere informatie

Trends in het gebruik van informele zorg en professionele zorg thuis: gebruik van informele zorg neemt toe

Trends in het gebruik van informele zorg en professionele zorg thuis: gebruik van informele zorg neemt toe Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Trends in het gebruik van informele zorg en professionele zorg thuis: gebruik van informele zorg neemt toe, G. Waverijn

Nadere informatie

Gezondheidsbeleid 2013. Onderzoek onder gemeentepanel Venlo

Gezondheidsbeleid 2013. Onderzoek onder gemeentepanel Venlo Gezondheidsbeleid 2013 Onderzoek onder gemeentepanel Venlo Afdeling Bedrijfsvoering Team informatievoorziening Onderzoek en Statistiek Venlo, mei 2013 2 Samenvatting Inleiding In mei 2011 is de landelijke

Nadere informatie

Factsheet. Bewegen en sporten. Gelderland-Zuid. Onderzoek onder volwassenen en ouderen

Factsheet. Bewegen en sporten. Gelderland-Zuid. Onderzoek onder volwassenen en ouderen Gelderland-Zuid Factsheet Bewegen en sporten Onderzoek onder volwassenen en ouderen Bewegen en sporten De Volwassenen- en ouderenmonitor is eind 2012 onder ruim 22.000 zelfstandig wonende inwoners van

Nadere informatie

Samenvatting Jong; dus gezond!?

Samenvatting Jong; dus gezond!? Samenvatting Jong; dus gezond!? Deel III Gezondheidsprofiel regio Nieuwe Waterweg Noord, 2005-2008 Samenvatting rapport Jong; dus gezond!? Gezondheidssituatie van de Jeugd (2004-2006) Regio Nieuwe Waterweg

Nadere informatie

Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen 2016 Samenvatting gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen 2016 Samenvatting gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude Gezondheidsmonitor ouderen 2016 Samenvatting gemeente Haarlemmerliede Inhoud Deze samenvatting bevat de belangrijkste resultaten van de Gezondheidsmonitor en 2016 voor gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude.

Nadere informatie

Huisbezoekproject 75 jarigen

Huisbezoekproject 75 jarigen Huisbezoekproject 75 jarigen IJsselstein Noord 2013 1 Inleiding Dit rapport Huisbezoekproject 75 jarigen in IJsselstein Noord 2013 geeft informatie over de resultaten van de 232 interviews die gehouden

Nadere informatie

Gezondheid in beeld:

Gezondheid in beeld: Gezondheid in beeld: Gemeente Geldrop-Mierlo Gezondheidsmonitor 2012/2013 www.regionaalkompas.nl Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ongeveer

Nadere informatie

Cijfers gezondheidssituatie gemeente Leeuwarderadeel

Cijfers gezondheidssituatie gemeente Leeuwarderadeel Cijfers gezondheidssituatie gemeente Leeuwarderadeel In onderstaande tabellen zijn cijfers weergegeven met betrekking tot de gezondheid van Friezen in de gemeente Leeuwarderadeel. Daarnaast vindt u ook

Nadere informatie

Hoe gezond zijn de inwoners van Ommen? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen

Hoe gezond zijn de inwoners van Ommen? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen Hoe gezond zijn de inwoners van? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen gemeente Kampen Steenwijkerland Zwartewaterland Staphorst 961 inwoners deden mee Hardenberg Gezondheid In het verleden werd gezondheid

Nadere informatie

Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Bladel

Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Bladel Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 Bladel Voorwoord Voor u ligt de rapportage van de Volwassenen- en Ouderenmonitor voor de gemeente Bladel. In deze rapportage kunt u de belangrijkste

Nadere informatie

Hoe gezond zijn de inwoners van Deventer? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen

Hoe gezond zijn de inwoners van Deventer? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen Hoe gezond zijn de inwoners van? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen gemeente Kampen Steenwijkerland Zwartewaterland Staphorst 1.392 inwoners deden mee Hardenberg Gezondheid In het verleden werd

Nadere informatie

Hoe gezond zijn de inwoners van Staphorst? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen

Hoe gezond zijn de inwoners van Staphorst? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen Hoe gezond zijn de inwoners van? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen gemeente Kampen Steenwijkerland Zwartewaterland 1.129 inwoners deden mee Hardenberg Gezondheid In het verleden werd gezondheid

Nadere informatie

Ouderenonderzoek Drenthe 2007. herziene versie

Ouderenonderzoek Drenthe 2007. herziene versie Ouderenonderzoek Drenthe 2007 herziene versie Ouderenonderzoek Drenthe 2007 colofon auteurs: C.A. Bos N. van Zanden N. Campman uitgave: GGD Drenthe, herziene versie, april 2008 Inhoudsopgave 1. Inleiding

Nadere informatie

Volwassenen (19-65 jaar) Groesbeek

Volwassenen (19-65 jaar) Groesbeek Volwassenen (19-65 jaar) Groesbeek man vrouw 19-35 jaar 35-50 jaar opleidingsniveau 50-65 jaar laag midden hoog Totaal Regio Nijmegen Oost NL 2012 Totaal 2008 Aantal correct ingevulde vragenlijsten, bruikbaar

Nadere informatie

Gezondheid in beeld: Gemeente Oirschot

Gezondheid in beeld: Gemeente Oirschot Gezondheid in beeld: Gemeente Oirschot Gezondheidsmonitor 2012/2013 www.regionaalkompas.nl gemeente Oirschot 1 Rapportage Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden

Nadere informatie

Bijlage 3: Tabellenboek Heumen ouderenonderzoek 2005

Bijlage 3: Tabellenboek Heumen ouderenonderzoek 2005 Bijlage 3: Tabellenboek Heumen ouderenonderzoek 2005 Aantal correct ingevulde vragenlijst, bruikbaar voor analyse GGD Regio Aantal respondenten per GGD Regio 291 152 203 240 443 3388 443 3388 Hoofdstuk

Nadere informatie

Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Eersel

Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Eersel Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 Eersel Voorwoord Voor u ligt de rapportage van de Volwassenen- en Ouderenmonitor voor de gemeente Eersel. In deze rapportage kunt u de belangrijkste

Nadere informatie

Hoe gezond zijn de inwoners van Zwartewaterland? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen

Hoe gezond zijn de inwoners van Zwartewaterland? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen Hoe gezond zijn de inwoners van? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen gemeente Kampen Steenwijkerland Staphorst 875 inwoners deden mee Hardenberg Gezondheid In het verleden werd gezondheid gedefinieerd

Nadere informatie

Stadsdeelprofielen Den Haag 2017

Stadsdeelprofielen Den Haag 2017 Stadsdeelprofielen 17 April 18 Stadsdeelprofielen 17 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Loosduinen 5 Escamp 13 Segbroek Scheveningen 28 Centrum 36 Laak 44 Haagse Hout 51 Leidscheveen-Ypenburg 58 Tabel 1: Gezondheidsindicatoren

Nadere informatie

Inleiding. Meer informatie of vragen?

Inleiding. Meer informatie of vragen? Gezondheid in beeld: Gezondheidsmonitor 2012/2013 Gemeente Veldhoven Gezondheidsmonitor 2012/2013 www.regionaalkompas.nl www.ggdgezondheidsatlas.nl Inleiding Meer informatie of vragen? Eind 2012 zijn de

Nadere informatie

10 Mobiliteitsbeperkingen bij ouderen in de regio Gelre-IJssel

10 Mobiliteitsbeperkingen bij ouderen in de regio Gelre-IJssel 10 Mobiliteitsbeperkingen bij ouderen in de regio Gelre-IJssel Naarmate mensen ouder worden, neemt hun mobiliteit af. Van de mensen van 65 jaar of ouder heeft 26% mobiliteitsbeperkingen, zoals moeite met

Nadere informatie

Tabellenboek Wijchen ouderenonderzoek 2005

Tabellenboek Wijchen ouderenonderzoek 2005 Tabellenboek Wijchen ouderenonderzoek 2005 Aantal correct ingevulde vragenlijst, bruikbaar voor analyse GGD Regio Aantal respondenten per gemeente regio aantal aantal 263 179 192 251 442 3388 442 3388

Nadere informatie

Hoe gezond zijn de inwoners van Steenwijkerland? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen

Hoe gezond zijn de inwoners van Steenwijkerland? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen Hoe gezond zijn de inwoners van? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen gemeente Kampen Zwartewaterland Staphorst 1.036 inwoners deden mee Hardenberg Gezondheid In het verleden werd gezondheid gedefinieerd

Nadere informatie

Gezondheid in beeld:

Gezondheid in beeld: Gezondheid in beeld: Gemeente Son en Breugel Gezondheidsmonitor 2012/2013 www.ggdgezondheidsatlas.nl Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ruim 35.000

Nadere informatie

Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Oirschot

Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Oirschot Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 Oirschot Voorwoord Een goede gezondheid van lichaam én geest vergroot de mogelijkheden van mensen om (langer) mee te doen in het maatschappelijke leven.

Nadere informatie

Hoe gezond zijn de inwoners van Steenwijkerland? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen

Hoe gezond zijn de inwoners van Steenwijkerland? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen Hoe gezond zijn de inwoners van? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen gemeente 1.036 inwoners deden mee Kampen Zwartewaterland Staphorst Hardenberg Zwolle Dalfsen Ommen Olst-Wijhe Raalte Deventer

Nadere informatie

Gezondheid in beeld:

Gezondheid in beeld: Gezondheid in beeld: Gemeente Someren Gezondheidsmonitor 2012/2013 www.ggdgezondheidsatlas.nl Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ongeveer 44.000

Nadere informatie

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN WEST MAAS EN WAAL

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN WEST MAAS EN WAAL GEZONDHEID VAN OUDEREN IN WEST MAAS EN WAAL 2016-2017 Inhoud INLEIDING 3 ERVAREN GEZONDHEID 4 CHRONISCHE AANDOENINGEN 5 BEPERKINGEN 7 STRESS EN BALANS 8 GEZOND LEVEN 10 MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE 12

Nadere informatie

Hoe gezond zijn de inwoners van Hardenberg? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen

Hoe gezond zijn de inwoners van Hardenberg? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen Hoe gezond zijn de inwoners van? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen gemeente Steenwijkerland 1.529 inwoners deden mee Kampen Zwartewaterland Staphorst Zwolle Dalfsen Ommen Olst-Wijhe Raalte Deventer

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 2006

Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 2006 Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 06 Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding worden gebruikt (M. Heijmans, Teveel mensen met COPD bewegen te weinig, NIVEL,

Nadere informatie

E-MOVO Hoe gezond zijn jongeren in de regio Nijmegen?

E-MOVO Hoe gezond zijn jongeren in de regio Nijmegen? E-MOVO 2011-2012 Hoe gezond zijn jongeren in de regio Nijmegen? E-MOVO (Elektronische MOnitor en VOorlichting) is een grootschalig jongerenonderzoek van de GGD en in Oost-Nederland. Dit onderzoek wordt

Nadere informatie

Gezondheid in beeld:

Gezondheid in beeld: Gezondheid in beeld: Gemeente Reusel- De Mierden Gezondheidsmonitor 2012/2013 www.ggdgezondheidsatlas.nl Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ruim

Nadere informatie

Tabellenboek Druten ouderenonderzoek 2005

Tabellenboek Druten ouderenonderzoek 2005 Tabellenboek Druten ouderenonderzoek 2005 Aantal correct ingevulde vragenlijst, bruikbaar voor analyse GGD Regio Aantal respondenten per GGD Regio 227 148 158 217 375 3388 375 3388 Hoofdstuk 3 Achtergrondkenmerken

Nadere informatie

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN HEUMEN

OUDERENMONITOR GEZONDHEID VAN OUDEREN IN HEUMEN GEZONDHEID VAN OUDEREN IN HEUMEN 2016-2017 Inhoud INLEIDING 3 ERVAREN GEZONDHEID 4 CHRONISCHE AANDOENINGEN 5 BEPERKINGEN 7 STRESS EN BALANS 8 GEZOND LEVEN 10 MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE 12 MANTELZORG

Nadere informatie

Volwassenen (19-65 jaar) Regio Nijmegen Opleidingsniveau jaar

Volwassenen (19-65 jaar) Regio Nijmegen Opleidingsniveau jaar Volwassenen (19-65 jaar) Regio Nijmegen Opleidingsniveau man vrouw 19-35 jaar 35-50 jaar 50-65 jaar laag midden hoog Totaal 2012 Oost NL 2012 Totaal 2008 Aantal correct ingevulde vragenlijsten, bruikbaar

Nadere informatie

Fit en Gezond in Overijssel 2016

Fit en Gezond in Overijssel 2016 Fit en Gezond in Overijssel 2016 Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen 2016 Provinciale resultaten sport en bewegen Colofon Fit en Gezond in Overijssel Provinciale resultaten sport en bewegen uit de

Nadere informatie

Volwassenen (19-65 jaar) Wijchen

Volwassenen (19-65 jaar) Wijchen man vrouw 19-35 jaar Aantal correct ingevulde vragenlijsten, bruikbaar voor analyse Achtergrond en algemene kenmerken Volwassenen (19-65 jaar) Wijchen 35-50 jaar Opleidingsniveau 50-65 jaar laag midden

Nadere informatie

Ouderen (65+) Geldermalsen Opleidingsniveau

Ouderen (65+) Geldermalsen Opleidingsniveau man vrouw 65-74 jaar 75+ jaar laag midden hoog Totaal 65+ Regio Rivierenland Aantal correct ingevulde vragenlijsten, bruikbaar voor analyse 250 252 277 225 332 84 79 502 4334 17015 Achtergrond en algemene

Nadere informatie

Gezondheidsmonitor Ouderen (65 jaar en ouder) 2012 Tabel 1: Resultaten per indicator voor de gemeente, wijken Tilburg en Nederland

Gezondheidsmonitor Ouderen (65 jaar en ouder) 2012 Tabel 1: Resultaten per indicator voor de gemeente, wijken Tilburg en Nederland Gezondheidsmonitor Ouderen (65 jaar en ouder) 2012 Tabel 1: Resultaten per indicator voor de gemeente, wijken Tilburg en gemeente Tilburg en wijken Gezondheid en Ziekte Ervaren gezondheid Ervaart eigen

Nadere informatie

Ouderen (65+) Zaltbommel Opleidingsniveau

Ouderen (65+) Zaltbommel Opleidingsniveau man vrouw 65-74 jaar 75+ jaar laag midden hoog Totaal 65+ Regio Rivierenland Aantal correct ingevulde vragenlijsten, bruikbaar voor analyse 227 264 270 221 336 68 77 491 4334 17015 Achtergrond en algemene

Nadere informatie

Ouderen (65+) Buren Opleidingsniveau

Ouderen (65+) Buren Opleidingsniveau 65-74 jaar 75+ jaar laag midden hoog Totaal 65+ Regio Rivierenland man vrouw Oost NL Aantal correct ingevulde vragenlijsten, bruikbaar voor analyse 224 265 267 222 331 66 81 489 4334 17015 Achtergrond

Nadere informatie