Voorwoord. Lieve lezer,

Transcriptie

1 Daniëla Tesselaar

2 Voorwoord Lieve lezer, Je hebt zojuist het e-book 3 Manieren om minder claimend te worden gedownload. In dit e-book vind je stappen om afscheid te nemen van claimende gedrag, uit een claimende relatie te komen en ervoor te zorgen dat je niet meer in oude gewoonten vervalt. Zowel claimer als geclaimde hebben invloed op het dit destructieve gedrag en zijn in staat om samen, door middel van gerichte acties, het gedrag te verminderen en vertrouwen te herstellen. Ik hoop dat de stappen in dit boek je zal helpen om je (ontspannen) leven terug te krijgen. Of dat nu is door het beter bewaken van je grenzen, het verkrijgen van meer inzicht in je verleden, het werken aan je gevoel van eigenwaarde of door de relatie te beëindigen. Al deze mogelijkheden worden in dit e-book beschreven. Ik wens je veel succes! Warme groet, Daniëla Tesselaar P.s. Claimers zijn te vinden onder mannen en vrouwen. Tijdens de verschillende onderdelen in dit boek ga ik ervan uit dat de claimer afwisselend mannelijk of vrouwelijk is. Graag wil ik je vragen om het boek te lezen zoals het op jouw situatie van toepassing is. 2

3 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Houden van is gelijk aan vrijheid geven... 5 Claimend gedrag is beschadigend voor je relatie... 5 Wat is de basis van claimend gedrag... 5 Hoofdstuk 2: Waar komt claimend gedrag vandaan?... 7 Een voorbeeld van Ron en Clarissa... 7 Veilige en onveilige hechting... 9 Hoe werkt het in een gezonde relatie?... 9 Hoe beïnvloeden jouw relatie-ervaringen je? Hoofdstuk 3. Hechting aan ouders en de invloed die het heeft Je hersenen Onveilige hechting en toekomstige relaties Verschillende hechtingsstijlen Veilige hechting Angstige hechting Afwijzende hechting Gedesoriënteerde hechting Wat is de hechtingsstijl van je partner Angstig Vermijdend/afwijzend Veilig Wat is jouw hechtingsstijl? Hoofdstuk 4. De Afhankelijke Persoonlijkheidsstoornis De Afhankelijke Persoonlijkheidsstoornis De oorzaak van de Afhankelijke Persoonlijkheidsstoornis De officiële criteria Hoofdstuk 5 De hersenen Ons brein is een sociaal orgaan De ontdekking van de hechtingstheorie Het hechtingssysteem Onze hersenen zijn slim Wat is nodig om te veranderen Hoofdstuk 6: De reactie op claimend gedrag

4 Tips voor jezelf, als je omgaat met je claimende partner Hoofdstuk 7: Waarom ervaren jullie claimend gedrag in de relatie? De relatie tussen twee angstig- en vermijdend gehechte personen Wat zijn jullie patronen? Hoofdstuk 8. Hoe kan je claimend gedrag veranderen? Manier 1 om claimend gedrag te veranderen Manier 2 om claimend gedrag te veranderen Voor de claimer Voor de geclaimde Manier 3 om claimend gedrag te veranderen Hoofdstuk 9: Hoe herken je een claimer Jaloezie Controlerend gedrag Snel stappen maken in de relatie Isolatie Hij geeft jou de schuld van zijn gevoelens Hij is sensitief voor alles wat ruikt naar kritiek Jekyll-en-Hyde persoonlijkheid Zijn vorige relaties Hoofdstuk 10: Als je je relatie niet wil opgeven Bespreek je grenzen met je partner Laat je niet verleiden om dingen te doen die je eigenlijk niet wil doen Werk aan je eigen zelfvertrouwen, zelfbeeld en gevoel van eigenwaarde Lijden is geen liefde Houd jezelf in de gaten Hoofdstuk 11: Als je je relatie niet wil voortzetten Manipulatie Moet je vechten voor de relatie? De voorbereiding Plan wat je wil gaan zeggen Zorg dat je veilig bent Geniet van je nieuwe vrijheid Contact met je ex

5 Hoofdstuk 1. Houden van is gelijk aan vrijheid geven Bijna alle liefdesrelaties beginnen met het laten zien van je beste kant. In het begin, tijdens de wittebroodsweken, is het moeilijk om te zien wie de persoon, met wie je date, werkelijk is. Jullie blijven beide vriendelijk en sociaal, terwijl je probeert om zoveel mogelijk over de ander te weten te komen, zonder dat het een ondervraging wordt. Romantische relaties kunnen fantastisch zijn met de juiste persoon. Een relatie met de verkeerde persoon echter, kan zorgen voor jaren van pijn, emotionele- en sociale schade en zelfs psychische schade. Een verkeerde partner kan met zijn gedrag de manier beïnvloeden hoe we over de liefde en relaties denken in de toekomst. Claimend gedrag is beschadigend voor je relatie Claimend gedrag is zulk beschadigend gedrag. Het is zo beschadigend omdat het de partner niet de gelegenheid geeft om het leven te leven dat hij/zij graag wil en de liefde te uiten zoals hij/zij dat graag wil. Als we een relatie hebben dan verwachten we steun van deze persoon en deze het leven leuker en gemakkelijker maakt. Je bent nu samen en niet meer alleen. Totdat blijkt dat juist de aanwezigheid van deze persoon ervoor zorgt dat de kwaliteit van het leven daalt, in plaats van stijgt. Dat je geen steun krijgt van deze persoon, maar soms moet vechten voor je vrijheid. Het kan je vertrouwen in de liefde een flinke deuk geven. Niet elke claimer is hetzelfde, er zijn mensen die een beetje claimen en die dat zelf ook heel vervelend vinden. Zij zullen er alles aan doen om dit gedrag binnen de perken te houden en ze realiseren zich dat de oorzaak bij hen ligt. (Als hebben ze ook de neiging om het een beetje bij de ander te leggen) Dat je van je partner houdt is vanzelfsprekend. Dat betekent niet dat je zijn eigendom bent en dat je alles moet doen wat hij wil. Je bent je eigen baas en jouw leven is van jou. Natuurlijk pas je je aan elkaar aan, maar dat doe je uit vrije wil en niet omdat hij dat wil. Wat is de basis van claimend gedrag Claimend gedrag wordt in de basis gehanteerd omdat de claimer moeite heeft met afstand van zijn geliefde. Hij is bang dat als jullie niet samen zijn, hij ook niet meer in jouw gedachten bent en je hem zal verlaten. Hij kan proberen om te voorkomen dat deze afstand wordt gecreëerd door dominant te zijn, maar ook door lief en voorkomend te lijken. Diep binnenin voel je je irritatie, omdat je gevoelsmatig weet dat zijn lieve gedrag eigenlijk manipulatie is. 5

6 Zoals bijvoorbeeld het moment dat hij even bij je komt om je een extra knuffel te geven, terwijl je voelt dat hij hiermee bewerkstelligt dat jij het sms contact met een vriend van je moet onderbreken. Dit contact maakt hem onzeker, maar hij maakt zijn gevoel niet bespreekbaar. In plaats daarvan zorgt hij ervoor dat hij het contact tussen jullie bemoeilijkt. Soms probeert hij zijn angst te reduceren door het vertonen van dominant gedrag. Als je bijvoorbeeld uit wil gaan en hij wordt razend omdat je er dan s ochtends niet bent voor de kinderen. In werkelijkheid maken jouw plannen hem onrustig, maar dat deelt hij niet met je. Hij hoopt dat zijn kwaadheid ervoor zorgt dat de situatie, waar hij moeite mee heeft, verdwijnt. Deze claimers willen niet dat je ongelukkig bent. Het liefst willen zij ook dat zij situaties aankunnen en een ontspannen leven leiden. Maar het gevoel voor afwijzing, of het gevoel dat ze niet genoeg zijn, of het gevoel verlaten te kunnen worden, voelt zo rampzalig voor hen, dat zij de gevoelens en emoties hierover niet goed in de hand hebben. Ze kunnen zich moeilijk openen, want ze hebben weinig vertrouwen in anderen, dat zij hen niet zullen kwetsen. Dit is de reden dat zij gaan claimen. Ze hebben er geen vertrouwen in dat als ze even uit beeld zijn, ze wel in je hart blijven. 6

7 Hoofdstuk 2: Waar komt claimend gedrag vandaan? Een voorbeeld van Ron en Clarissa De situatie: Clarissa heeft al 30 minuten niets van haar vriend Ron gehoord. Dat is in haar beleving 25 minuten te lang. Ze stuurt hem nog een sms met de vraag wat er aan de hand is. Weer ontvangt ze niks terug. Na 10 minuten stuurt ze nog een bericht met de vraag waarom hij nooit aan haar denkt en de behoefte die zij heeft. Daar ontvangt ze wel een antwoord op: Ik kan hier nu niet mee omgaan. Tot later! Clarissa is in alle staten. Wat bedoelt hij met Tot later? Wat is er aan de hand? In een relatie is bovenstaande omschrijving geen goede ontwikkeling. Waarom is Clarissa zo claimend en waarom heeft Ron er genoeg van? Het verhaal van Clarissa: Clarissa groeit, samen met haar twee broers, op in een rijk gezin. Haar vader is ondernemer. Hij heeft een groot bedrijf en is veel van huis. Hij is een man met narcistische trekken, die niet veel interesse toont in zijn kinderen. Clarissa kijkt tegen haar vader op en hunkert naar zijn aandacht. Haar moeder is gericht op uiterlijkheden. De kinderen moeten goed zijn in sport, uitblinken op school, populair zijn. Als Clarissa 25 is komt ze te werken bij een grote bank. Ze is slim en beklimt snel de carrière ladder. Ze lijkt gelukkig met haar werk, haar huis en haar kleine groep vrienden. Maar haar drive om te slagen ligt in het feit dat ze de goedkeuring wil van haar vader. Ze wil dat hij ziet hoeveel ze bereikt heeft. Die bevestiging krijgt ze echter niet. Wat ze ook doet, ze lijkt onzichtbaar voor hem. Dus, om toch in haar behoefte te voorzien, ze zoekt bevestiging van haar partners. Ze kiest echter mannen die het ook niks interesseert. Het verhaal van Ron: Ron groeit op met problemen. Zijn ouders zijn gescheiden en zijn vader heeft al een nieuw gezin met kinderen. Hij heeft wel contact met zijn vader, maar hij krijgt daar geen steun van. Rons moeder heeft controle issues en heeft de behoefte om altijd gelijk te krijgen. Ze is veeleisend en drijft haar zin door. Het is voor haar niet mogelijk om haar excuses aan te bieden. Ron heeft een sterk karakter en heeft dus altijd problemen met zijn moeder. Om te gaan studeren is een zegen voor hem. Hij vertrekt uit huis en betaald zijn hele opleiding zelf. Na zijn studie werkt hij op een accountantskantoor. Hij is intelligent, onafhankelijk, capabel, maar hij heeft weinig vertrouwen in andere mensen. 7

8 Fase één van een relatie Als Clarissa en Ron elkaar ontmoeten is het liefde op het eerste gezicht. Ze hebben beide bewondering voor elkaars onafhankelijkheid en zien dat ze het allebei goed voor elkaar hebben in het leven. Ze zijn allebei ongeveer even intelligent, dus ze kunnen over van alles praten: het bedrijfsleven, politiek en het leven. Clarissa merkt dat ze steeds meer wil van Ron. In haar ogen is hij fantastisch. Hij is veruit de interessantste man die ze ooit heeft ontmoet en hij heeft ook oog voor haar. Ze kan haar geluk niet op. Ron vindt Clarissa ook geweldig. Ze ziet er goed uit, ze heeft respect voor zichzelf en heeft klasse. Daarbij is ze de eerste vrouw met wie hij zijn mening kan delen. Ze hebben veel contact met elkaar en sms-en tussentijds ook veel. Voor een paar maanden is de relatie fantastisch. Ze zijn heel intiem met elkaar en hebben allebei het gevoel dat dit voor eeuwig is. Ze ervaren elkaar als een lot uit de loterij. Dit is het helemaal. Maar na een paar maanden blijkt dat oude wonden niet geheeld zijn. Clarissa merkt dat als Ron haar niet meteen aandacht geeft, ze onrustig wordt en deze aandacht opeist. Ze heeft dan het gevoel dat ze onzichtbaar is voor hem (zoals ze dat is voor haar vader) Ze kan op deze momenten niet meer helder denken en de situatie op een neutrale manier bekijken. Elke keer dat Ron niet direct op haar reageert, voelt zij zich afgewezen. Ze wordt aanhankelijk en veeleisend. Ron wil na een paar maanden zijn eigen leven weer een beetje terug. Hij krijgt een beklemmend gevoel van de relatie met Clarissa. Hij heeft zijn vrienden een tijdje verwaarloost, omdat hij veel tijd met Clarissa wilde doorbrengen. De tijd die hij nu bij zijn vrienden is, gaat af van de tijd die hij met Clarissa te besteden heeft. Hij merkt dat ze steeds veeleisender wordt (zoals zijn moeder) en dat hij steeds minder behoefte heeft om sms-jes van haar meteen te beantwoorden. Fase twee van een relatie Fase twee heeft zijn intrede gedaan. Onbewuste zaken vinden hun weg naar de oppervlakte. Als partners hier goed mee omgaan, hoeft er geen probleem te ontstaan. Deze liefdesrelatie triggert het innerlijke kind in Clarissa. Ze is weer negen jaar oud en hunkert naar de aandacht van haar vader die ze niet krijgt. Ze voelt zich afgewezen en ze ervaart Ron nu op dezelfde manier. Ze is claimend en ze kan het niet stoppen. Het is alsof 8

9 haar volwassen geest wordt overspoeld door ervaringen die lang geleden zijn gebeurd. Ron is niet langer haar partner, hij is de man die niet beschikbaar is voor haar. En ze heeft het gevoel dat ze weer in de kou staat. Aan de andere kant is Ron ook terug in het verleden. Bij zijn veeleisende moeder. Hij trekt zich steeds verder terug door af te spreken met vrienden en niet te reageren op de vraag om contact van Clarissa. Hij probeert in eerste instantie geduldig te zijn maar hij raakt geïrriteerd en wanneer het hem te veel wordt bijt hij van zich af. Het is niet dat hij niet meer om haar geeft, hij weet niet hoe hij op de vraag om aandacht moet reageren. Het lijkt nooit genoeg te zijn. Ze hebben allebei het gevoel dat ze in de val zitten. Dat hoeft echter niet zo te zijn. Veilige en onveilige hechting De band die je hebt met je ouders, of het gebrek aan de band die je hebt met je ouders, is van invloed op de relatie die je nu hebt. Dat gaat allemaal onbewust, maar deze invloed is wel degelijk aanwezig. De verliefdheid, en waarschijnlijk de liefde, die je voelt in fase één is geweldig. Maar het is goed om te onderzoeken wat jullie verleden is. Dan kan jullie van pas komen in fase twee. Je hebt ongetwijfeld veel over jezelf geleerd in vorige relaties. Heb je de neiging om er vandoor te gaan, of heb je de neiging om aanhankelijk en claimend te worden? Zoek je eerder ruzie, of trek je je eerder terug? Bekijk je eigen gedrag eens uit het vorige relaties en vraag je af waar dit gedrag vandaan komt. De kans is groot dat het te maken heeft met de relatie die je hebt gehad met je (één van je) ouders. Als je een relatie krijgt met iemand dan bestaat de kans dat je kwetsbaar wordt voor triggers uit het verleden. Je bent beschadigt en het gedrag van de ander doet je echt pijn. Soms heb je het gevoel dat de ander jou dit aandoet, zoals je het gevoel had dat je ouders (of één van je ouders) jou hetzelfde hebben aangedaan. Toen was je echter kind en was je afhankelijk van de liefde en de zorg van je ouders. Nu ben je geen kind meer en kun je zelf invloed uitoefenen op de manier waarop jouw behoeften worden vervuld. Hoe werkt het in een gezonde relatie? De intimiteit in fase één heeft meerdere rollen. Soms heb je behoefte aan elkaar en soms wil je afstand nemen. Soms is de één afhankelijk en de andere niet en in de volgende periode is het andersom. Het is belangrijk om te accepteren dat relaties gewoon zo in elkaar zitten en elkaar er niet op te veroordelen. Daarbij is het belangrijk om te praten over je gevoelens. Het is niet goed voor Clarissa om zo claimend te zijn en het is niet goed voor Ron om niet vergevingsgezind te zijn. Als ze voet bij stuk houden, zonder over hun kwetsbaarheden onder het gedrag te kijken, dan gaat het mis. 9

10 Ron en Clarissa hebben het in zich om een intieme, gezonde relatie op te bouwen, zolang ze het aandurven op zichzelf open te stellen. Wanneer ze de moeite nemen om te kijken naar zichzelf, hun eigen triggers definiëren en vroegere ervaringen met hun partner bespreken kan er begrip zijn voor elkaar. Hoe beïnvloeden jouw relatie-ervaringen je? Als je opgegroeid bent zoals Ron en Clarissa en niet de emotionele aandacht hebt gekregen die je nodig had, kan je kwetsbaar opstellen heel eng zijn. Want je weet wat je behoefte aan liefde je vroeger heeft opgeleverd en dat is: pijn. Als je echter de keuze hebt, wat heb je dan liever? - Een intieme relatie met een ander mens waarin je kwetsbaar bent, met het risico dat je pijn zal ervaren, of - Je niet openstellen voor een ander mens en zeker weten dat je pijn ervaart omdat je nooit de warmte zal voelen van een intieme relatie? Als ik mezelf dit soort vragen stel dan doe ik de schommelstoel test. Als ik oud ben en ik zit op een schommelstoel voor mijn huis, waar zou ik dan het meest spijt van hebben: dat ik van veel mensen heb gehouden en daar soms pijn van heb ervaren of dat ik van weinig mensen heb gehouden om mezelf te beschermen tegen pijn. Ik denk dat je wel weet wat het antwoord is. En dat is dan tegelijkertijd de reden waarom je zou moeten willen veranderen. Het mooiste wat je in het leven kunt ervaren is echte verbinding met een ander mens. Iemand die er is speciaal voor jou. Die je helpt als je het moeilijk hebt en die met je meelacht als het goed met je gaat. Een persoon die moeite doet om tijd door te brengen met jou, omdat hij/zij de behoefte heeft om bij jou te zijn. De reden dat de relatie met nabijheid en afstand van een partner moeilijk voor je is, is omdat je onveilig gehecht bent. En dat is niet jouw schuld. Het betekent slechts dat er iets te leren is voor je. 10

11 Hoofdstuk 3. Hechting aan ouders en de invloed die het heeft Als kinderen opgroeien, creëren ze een bepaalde hechting met verzorgers. Hechting is ons vermogen om een emotionele band te vormen met mensen die dichtbij ons staan en empatische, aangename relaties aan te gaan. In de ideale situatie kunnen kinderen terecht bij hun verzorgers voor steun en kunnen ze vanuit een veilige basis de wereld verkennen. Als ze gestrest zijn kunnen ze bij deze basis terecht voor hun behoefte aan bevestiging en troost. Verzorgers die de behoefte van het kind aan bescherming en steun vervullen door op een effectieve en geruststellende manier te reageren, leren het kind hoe hij zichzelf moet geruststellen. Voor deze kinderen vormen anderen een bron van steun waar zij op kunnen vertrouwen. Vanuit deze veilige basis bouwen zij een sterk zelfbeeld op en leren in de loop van de tijd een eigen interne strategie waarmee zij zelf in staat zijn om hun stressniveau te reguleren. Als verzorgers echter afwijzend, koud of inconsistent reageren op de behoeften van het kind, dan gaan deze kinderen de verzorgers niet zien als een bron van steun en troost. Daardoor ontwikkelen zij de overtuiging dat relaties niet veilig en ondersteunend zijn. Wanneer er incidenteel wel steun wordt geboden, vertrouwen ze deze niet omdat ze weten dat deze steun de volgend keer weg kan zijn. Deze kinderen ontwikkelen geen strategie om hun eigen emoties te reguleren en om zichzelf gerust te stellen. De hechting de je ervaart in je vroege leven met je verzorgers bepalen hoe je relatie is met andere mensen in je latere leven. Kinderen die verwarrende, angstige of gebroken emotionele communicatie hebben met hun verzorgers, ervaren vaak in hun latere leven dat zij het moeilijk vinden om hun eigen emoties, en de gevoelens van anderen, te begrijpen. Dit limiteert hun vermogen om succesvolle relaties op te bouwen of te onderhouden. De hechting van een kind aan zijn verzorgers is verantwoordelijk voor: - vormgeven aan de toekomstige succes of falen van intieme relaties - het vermogen om emotioneel in balans te blijven - het vermogen om het prettig te vinden om zichzelf te zijn en tevredenheid te vinden in de omgang met anderen - het vermogen om te herstellen van teleurstellingen en tegenslag Je hersenen Onderzoek naar de hersenen en de manier waarop de hechtingsstijl invloed heeft op het brein, hebben nieuwe inzichten gegeven waarom een groot aantal mensen grote 11

12 moeilijkheden hebben om met de meeste belangrijke mensen in hun leven te communiceren. Eens konden we alleen maar raden waarom bij deze mensen belangrijke relaties zich niet ontwikkelden, chronische problemen hadden en/of eindigden. Nu, dankzij nieuwe inzichten in het functioneren van het brein, kunnen we begrijpen wat nodig is om betekenisvolle relaties te bouwen en te onderhouden. Of deze relatie goed was of niet, het brein van het kind wordt diep beïnvloed door de mate hechting die hij heeft met de eerste relatie in zijn leven. Wanneer de verzorger in staat is om eigen stressniveau te reguleren, het kind gerust te stellen en op emotioneel niveau te communiceren, plezier te delen en gemakkelijk te vergeven, dan wordt het zenuwstelsel van het kind veilig gehecht. De sterke basis van een veilige hechting stelt het kind in staat om zelfvertrouwen te ontwikkelen en steun te accepteren. Als een volwassene zijn ze flexibel, creatief, ze hebben vertrouwen in de toekomst en zijn optimistisch. De veilige hechting vormt ons vermogen om: ons veilig te voelen betekenisvolle relaties met anderen te ontwikkelen de wereld te ontdekken om te gaan met stress emoties te reguleren steun en geruststelling te accepteren een doelgericht leven te leiden positieve ervaringen te creëren reële verwachtingen te hebben van relaties Verzorgers hoeven niet perfect te zijn om veilige hechting bij het kind te kunnen ontwikkelen. Het helpt wanneer zij het overgrote gedeelte van de tijd emotioneel beschikbaar zijn voor het kind. Onveilige hechting en toekomstige relaties Onzekerheid kan een groot probleem zijn in ons leven en het kan zich manifesteren als de verzorger van het kind het kind niet voorziet in de behoefte aan structuur, erkenning, begrip, veiligheid en emotionele verbinding. Deze onzekerheden kunnen leiden tot: Geslotenheid Als de verzorger niet beschikbaar is of met zichzelf bezig, kunnen we als kinderen, verloren raken in onze innerlijke wereld en intieme connecties ontwijken. Als volwassene kunnen we psychisch en emotioneel afstandelijk worden. 12

13 Onzekerheid Als we een verzorger hebben die inconsistent of opdringerig is, dan kunnen we angstig worden omdat we niet weten wat we kunnen verwachten. Als volwassenen zijn we het ene moment beschikbaar en het andere moment afstandelijk. Ongeorganiseerd, boos en agressief Als onze vroegere behoefte aan emotionele verbinding niet wordt vervuld of wanneer het gedrag van de verzorger een bron is van terreur, is het als volwassene moeilijk om liefde te geven en zijn we vaak niet sensitief t.o.v. de behoeften van onze partner. Hieronder staat een overzicht van de opvoedingsstijl van de verzorgers en de invloed die het heeft op kinderen. Hechtingsstijl Gedrag ouders Resultaat als volwassene Veilig Verzorger is het overgrote deel van de tijd beschikbaar, is sensitief tov de behoefte van het kind en maakt een emotionele verbinding emotionele spelletjes Vermijdend Angstig Niet beschikbaar of afwijzend Inconsistente en soms opdringerige communicatie De volwassene is in staat om een betekenisvolle relatie aan te gaan, communiceert open over gevoelens, is vergevingsgezind en speelt geen De volwassene vermijdt nabijheid of emotionele verbinding. Hij is afstandelijk, kritisch, stijf en niet vergevingsgezind Angstig en onzeker: dominant, geeft anderen de schuld, onvoorspelbaar, soms charmant Gedesoriënteerd Traumatiserend Chaotisch, ongevoelig, explosief, grof, wantrouwend zelfs als ze zekerheid zoeken Het is niet zo dat ouders die een bepaalde opvoedingsstijl hanteren, persé een bepaalde hechtingsstijl creëren bij hun kinderen. Vaak heeft de moeder een andere opvoedingsstijl dan de vader en reageren ouders anders op hun zoons dan op hun dochters. Het belangrijkste is dat de opvoedingsstijl gericht is op de behoefte van het kind. Verder is het creëren van een hechtingsstijl afhankelijk van het karakter van het kind en de sociale omgeving. Soms is er in het leven van het kind iemand anders dan de ouders aan wie het kind zich veilig kan hechten. 4 Verschillende hechtingsstijlen De manier waarop we aan onze ouders hechten is een goede voorspelling over hoe we ons in de toekomst aan onze partners hechten. Onderzoeker Bowlby (e.g. 1969/1982) deed er onderzoek naar er ontdekte dat er drie verschillende vormen van hechting zijn. 13

14 We kunnen veilig, vermijdend, of angstig gehecht zijn. Later kwam er een vierde bij: gedesoriënteerd. Veilige hechting Mensen die veilig gehecht zijn kunnen warme, open relaties aangaan. Ze voelen zich veilig in hun relatie en maken zich niet bezorgd. Kinderen met een veilige hechting zien hun ouders als een veilige basis waarvan uit zij onafhankelijk de wereld kunnen gaan ontdekken. Een volwassene die veilig gehecht is heeft dezelfde relatie met zijn partner. Hij voelt zich zeker en verbonden, terwijl ze elkaar toestaan om vrij te bewegen. Ze praten over hun gevoelens en zijn er goed in om hun partners emotionele gesteldheid te doorzien. Partners die veilig gehecht zijn bieden steun als hun partner gestrest is. Zij gaan ook naar hun partner als ze problemen hebben. Hun relatie is open, eerlijk en gelijkwaardig, terwijl beide partners zich onafhankelijk voelen, maar ook liefdevol naar elkaar. Wanneer mensen veilig gehecht zijn dan: - straffen ze elkaar niet als ze een conflict hebben en zijn ze bereid om snel te vergeven; - reageren ze niet defensief, maar staan ze open voor wat de ander vindt; - uiten ze openlijk hun gevoelens en spelen ze geen spelletjes; - zijn ze comfortabel met intimiteit en seks; - geven ze elkaar altijd het voordeel van de twijfel. Angstige hechting Anders dan mensen met een veilige hechting voelen mensen met een angstige hechting wanhopig op zoek naar een verbintenis. In plaats van het voelen van echte liefde en vertrouwen naar hun partner, voelen ze een soort emotionele honger. Zij zoeken een partner die hen moet redden of hen compleet moet maken. Al zijn ze op zoek naar een gevoel van zekerheid en veiligheid bij hun partner, ze ondernemen ook acties die ervoor zorgen dat ze hun partner van zich wegduwen. Het hebben van een relatie kost hen veel energie. Ze zijn sensitief voor elke stemmingswisseling die hun partner heeft en ze nemen het gedrag van hun partner hyper-persoonlijk. Angstig gehechte mensen zijn wanhopig en onzeker en hun gedrag verergert hun angsten. Wanneer zij zich onzeker voelen over de gevoelens van hun partner en zich onveilig voelen in de relatie, gaan zij claimend, bezitterig of veeleisend gedrag vertonen. Onafhankelijke acties van hun partner zien ze soms als bevestiging van hun angsten. 14

15 Bijvoorbeeld als de partner weer wat meer omgang zoekt met vrienden, denkt de angstig gehechte persoon: Zie je wel, ze houdt niet van me. Ik deed er goed aan om haar niet te vertrouwen. Wanneer het erop lijkt dat de partner van de angstig gehechte persoonlijkheid afstand neemt, dan hebben ze de neiging om hun stress als volgt te laten zien: - bellen, en, sms-en terwijl ze wachten op een telefoontje; - wachten bij het werk in de hoop dat ze hun partner tegen het lijf lopen; - straffen van hun partner door hen te negeren, wanneer ze dan worden teruggebeld; - dreigen om weg te gaan terwijl ze hopen dat je ervoor zorgt dat ze blijven; - proberen hun partner jaloers te maken door ze te vertellen over anderen; - zelfs als er maar een hint is dat er iets mis is, zo van de kaart raken dat ze alleen kalm kunnen worden als ze een duidelijke indicatie krijgen dat de relatie ok is. Hoe veroorzaken verzorgers een angstige hechtingsstijl? Een onderzoek onthult dat de ervaringen, die ouders hebben gehad in hun verleden, hun perceptie van het heden beïnvloed. Het probleem van de ouders, die in het verleden sterk mentaal belast zijn, is dat hun reactie op het gedrag van hun kinderen wordt gedomineerd door hun verwikkelingen met hun eigen verleden. Hun reactie op de buitenwereld wordt gevormd door hun interne, mentale processen, welke onafhankelijk zijn van de signalen die worden verzonden door hun kinderen. Deze verzorgers zijn mentaal soms wel en soms niet afgestemd op de gemoedstoestand van het kind. Hun mentale gesteldheid lijkt herhaaldelijk tegen te werken als ze willen intunen op de mentale gesteldheid van het kind. Als resultaat blijft het kind onzeker of zijn behoeften zullen worden vervuld. Ieder van ons gaat periodes door van behoefte hebben aan connectie met anderen en periodes dat hij graag alleen wil zijn. Sensitieve verzorgers ontvangen deze signalen van hun kinderen. Ze weten wanneer ze een kind moeten benaderen om te communiceren en wanneer het kind emotionele ruimte nodig heeft. Dit is een fundamenteel onderdeel van afstemming van de verzorger naar het kind. Bij een angstig gehechte situatie lijkt er een belangrijke inconsistentie in de verzorgers vermogen om dit natuurlijke ritme te ontvangen en te respecteren. Op deze manier ervaart het angstig gehechte kind inconsistente ouderlijke sensitiviteit. Het heeft een stressniveau dat niet eenvoudig door de verzorger kan worden gekalmeerd. Het kind wordt gedwongen om meer met zijn eigen nood bezig te zijn en zijn aandacht op de onvoorspelbare hechtingsrelatie te vestigen. Het kind blijft met een gevoel van onzekerheid, wat ervoor zorgt dat bij hem een meer urgent en constante behoefte is aan externe interacties om hem troosten. 15

16 Als volwassene is dat niet anders. Partners ervaren hem vaak als een bodemloze put. Het maakt niet uit hoeveel aandacht je geeft of hoeveel inzet te toont, het is nooit genoeg. Afwijzende hechting Mensen met een afwijzende hechting hebben de neiging om zich emotioneel van hun partner te distantiëren. Ze zoeken naar het isolement en voelen zich pseudoonafhankelijk. Ze komen vaak over als gefocust op zichzelf. Mensen met een afwijzend/vermijdende hechting hebben de neiging om een inwaarts gericht leven te leiden, terwijl ze het belang van liefhebbende mensen ontkennen en zich gemakkelijk emotioneel van hen losmaken. Zelfs tijdens heftige discussies zijn ze in staat om hun emoties stil te leggen en nergens op te reageren. Het is belangrijk voor hen om hun onafhankelijkheid te bewaren en ze stellen autonomie vaak voor op intimiteit. Ze houden hun partner op afstand en ze krijgen vaak het verwijt dat ze te afstandelijk zijn. Wanneer vermijdend gehechte partners in een relatie zitten hebben de vaak strategieën om hun partner op een afstand te houden: - ze zeggen ik ben niet klaar voor een commitment, maar ze blijven samen, soms voor jaren - ze focussen op de imperfecties van hun partner, de kledingkeuze, de manier van lopen etc. - ze hebben heimwee naar een ex of ze wachten op the one - ze flirten met anderen om onzekerheid in de relatie te brengen - ze zeggen niet ik hou van jou, maar ze suggereren wel dat jij gevoel voor hen hebt - ze trekken zich terug als het goed gaat (na een gezellig etentje laten ze bv niks van zich horen) - ze gaan onmogelijke relaties aan, bijvoorbeeld met getrouwde mensen - ze vermijden fysieke nabijheid, bijvoorbeeld niet in hetzelfde bed willen slapen, niet hand in hand willen lopen etc Als je vermijdend gehecht bent gebruik je deze strategieën om ervoor te zorgen dat de persoon met wie je bent, niet in de weg staat van jouw autonomie. Maar het zorgt er uiteindelijk voor dat ze in de weg staan van je geluk in de relatie. Gedesoriënteerde hechting Iemand die gedesoriënteerd gehecht is, leeft zowel in angst om te dichtbij te komen als dat ze te ver van iemand verwijdert zijn. Ze zijn onvoorspelbaar in hun stemmingen. Ze weten dat je anderen nodig hebt om je behoeften te vervullen, maar als ze dat doen, dan weten ze dat ze pijn zullen ervaren. Met andere woorden, de persoon waar ze naar toe willen voor liefde is dezelfde persoon waarvoor ze bang zijn om te dichtbij te komen. 16

17 Als resultaat hebben ze geen strategie waarop ze hun behoefte kunnen laten vervullen door anderen. Als volwassenen zitten deze mensen vaak in problematische relaties, met veel ups en downs. Ze hebben angsten om verlaten te worden maar ook angsten om te intiem te zijn. Ze kunnen hun partner claimen wanneer ze zich afgewezen voelen, maar ze voelen zich in de val als hun partner naar ze toe komt. Deze mensen bevinden zich het vaakst van alle onveilig gehechten in een gewelddadige relatie. Wat is de hechtingsstijl van je partner Wanneer je de hechtingstheorie begrijpt dan zal dat de manier waarop je mensen die je ontmoet ervaart, veranderen, maar het geeft je ook een verbazingwekkend inzicht je in bestaande partner. Je hoeft je niet meer af te vragen waarom duwt hij me altijd van zich weg? Het gaat helemaal niet om jou, hij voelt zich gewoon niet comfortabel met nabijheid. Tegelijkertijd zal je minder tijd en energie stoppen in iemand die verkeerd voor je is. Zendt hij gemixte signalen? Zegt hij de ene keer wanneer we gaan samenwonen en laat hij de andere keer doorschemeren dat er geen toekomst voor jullie samen is? Dan heeft hij een gedesoriënteerde hechtingsstijl. Mensen hebben de neiging om veel van zelfzelf te onthullen, je moet er alleen goed op letten. Hier zijn de signalen waar je op moet letten: Angstig Hij wil veel nabijheid en hij laat veel onzekerheid zien. Hij maakt zich zorgen op afwijzing en is ongelukkig als hij geen relatie heeft. Hij speelt spelletjes om je aandacht en interesse vast te houden. Hij heeft er moeite mee om uit te leggen waar hij mee zit en wil dat jij het raadt. Hij is wantrouwend dat jij vreemd gaat. De partners die claimend gedrag vertonen hebben deze hechtingsstijl. Vermijdend/afwijzend Hij stuurt gemengde signalen. Hij waardeert onafhankelijkheid zeer. Hij degradeert jou en vorige relaties. Hij gebruikt strategieën voor emotionele en psychische nabijheid. Hij is ook wantrouwend en hij is bang dat er misbruik van hem wordt gemaakt. Hij maakt zijn intenties niet duidelijk en vindt het moeilijk om aan te geven wat er aan de hand is tussen jullie. Veilig Hij is betrouwbaar en consistent. Hij neemt beslissingen samen met jou. Hij heeft een flexibele kijk op relaties. Hij communiceert duidelijk over de dingen die in de relatie gebeuren. Hij is in staat om een compromis te maken gedurende een conflict. Hij is niet bang om afhankelijk te zijn en hij speelt geen spelletjes. 17

18 Wat is jouw hechtingsstijl? Om te weten te komen hoe jij zelf gehecht bent, kies je één van de volgende uitspraken: A. Ik voel me ietwat oncomfortabel als ik emotioneel dichtbij anderen kom. Ik vind het moeilijk om hen voor 100% te vertrouwen en om mezelf toe te staan om op hen te rekenen. Ik word nerveus als iemand te dichtbij wil zijn en vaak willen anderen intiemer zijn dan waar ik me goed bij voel. B. Ik vind het relatief gemakkelijk om intiem met anderen te zijn en ik voel me zeker om op ze te rekenen en als ze op mij rekenen. Ik maak me geen zorgen dat ik in de steek wordt gelaten of dat iemand te dichtbij komt. C. Ik vind dat anderen onwillig zijn om zo intiem te zijn als dat ik graag zou willen zijn. Ik maak me vaak zorgen dat mijn partner niet echt van me houdt en dat deze niet bij me blijft. Ik wil heel dicht bij mijn partner zijn en dit beangstigt mensen soms en daarmee jaag ik ze van me weg. Wanneer je voor A hebt gekozen, dan heb je een vermijdende hechtingsstijl. Wanneer je voor B hebt gekozen, heb je een veilige hechtingsstijl. Als je voor C hebt gekozen, dan heb je een angstige hechtingsstijl. 18

19 Hoofdstuk 4. De Afhankelijke Persoonlijkheidsstoornis Partners die angstig gehecht zijn ontwikkelen soms een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis. Of dat gebeurt of niet heeft te maken met verschillende factoren. Of iemand deze stoornis heeft, kan aangetoond worden door een test die je verderop in dit boek vindt. Het klinkt meteen heel zwaar, een stoornis, maar dit woord betekent slechts afwijkend van het normale. En dat is iets al snel. De Afhankelijke Persoonlijkheidsstoornis Mensen met deze stoornis hebben extreem weinig vertrouwen in zichzelf en in hun eigen vermogens. Ze hebben vaak het idee dat ze iets niet alleen aankunnen en vinden het moeilijk om op zichzelf te vertrouwen als het bijvoorbeeld gaat om het nemen van een beslissing. Dit leidt tot zelfonderwerping, overdreven aanhankelijk gedrag en verlatingsangst. Ze hebben vaak de bevestiging en geruststelling van anderen nodig. Ze voelen zich dikwijls onprettig als ze alleen zijn, omdat ze alles wat er eventueel kan gebeuren, zelf moeten opvangen. In relaties zijn ze daarom bang om in de steek gelaten te worden. Ze hebben het idee dat ze het niet alleen redden. Vaak zijn deze partners lief, voorkomend en behulpzaam. Als je maar bij ze blijft. Ze gaan meningsverschillen graag uit de weg, want ruzie betekent het risico om verlaten te worden. Ze kunnen zichzelf wegcijferen en hebben er alles voor over om hun partner aan zich te binden. Eén van de methodes die ze hiervoor gebruiken is claimend gedrag. Mensen met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis stellen zich vaak het liefst passief op en laten anderen (of een ander, bij voorkeur hun partner) de belangrijke en onbelangrijke beslissingen in hun leven nemen. Hun zelfgevoel is vaak negatief en pessimistisch, ze beschouwen kritiek als een bewijs van hun waardeloosheid. Omdat het alsmaar niet uiten van eigen wensen en verlangens en het aanpassingsgedrag veel energie kost, hebben deze partners vaak stress en stress gerelateerde klachten. Omdat ze een laag zelfbeeld hebben, niet goed voor zichzelf opkomen en daarom het gevoel hebben dat ze situaties niet onder controle hebben, hebben ze ook vaak last van angststoornissen. Daarbij zijn ze regelmatig somber. De oorzaak van de Afhankelijke Persoonlijkheidsstoornis Er is niet één oorzaak aan te wijzen, het zijn verschillende factoren die spelen en elkaar beïnvloeden. Het is waarschijnlijk een combinatie van biologische, psychologische en sociale factoren. Mensen met een persoonlijkheidsstoornis ervaren vaak in hun jonge jaren al veel problemen in het leven. 19

20 Deze ervaringen uit jongere jaren zorgen ervoor dat kinderen overtuigingen ontwikkelen over hun eigen zelfredzaamheid en de macht van anderen. Ze krijgen eerst de informatie dat ze hulpeloos zijn en vervolgens dat ze anderen nodig hebben om te overleven. De ervaringen die kinderen hebben in hun verdere jeugd kunnen ook een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis voeden. Zoals bijvoorbeeld dat kinderen die op school wordt verteld dat ze autoriteiten moeten gehoorzamen. De officiële criteria Er zijn officiële criteria vastgesteld die bepalen of iemand een Afhankelijke Persoonlijkheidsstoornis heeft. Er wordt hierbij gebruik gemaakt van Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, in het kort de DSM IV-TR (American Psychiatric Association [DSM-IV-TR], 2000). Dit is internationaal gezien het meest gebruikte classificatiesysteem voor het vaststellen van persoonlijkheidsstoornissen. De hieronder gestelde vragen maken deel uit van de procedure. De onderzochte persoon: kan moeilijk alledaagse beslissingen nemen zonder overdreven veel advies en geruststelling door anderen heeft anderen nodig die de verantwoordelijkheid overnemen voor de meeste belangrijke gebieden van zijn leven vindt het moeilijk een verschil van mening tegen anderen te uiten uit vrees steun of goedkeuring te verliezen. De realistische vrees voor straf wordt hier niet toe gerekend heeft moeilijkheden ergens alleen aan te beginnen of dingen alleen te doen (eerder als gevolg van een gebrek aan zelfvertrouwen in eigen oordeel of mogelijkheden dan uit gebrek aan motivatie of energie) gaat tot het uiterste om verzorging en steun van anderen te krijgen, kan zelfs aanbieden vrijwillig dingen te doen die onplezierig zijn voelt zich onbehaaglijk of hulpeloos wanneer hij alleen is, vanwege de overmatige vrees niet in staat te zijn voor zichzelf te zorgen zoekt hardnekkig naar een andere relatie als een bron van verzorging en steun als een intieme relatie tot een einde komt is op een onrealistische wijze gepreoccupeerd met de vrees aan zichzelf te worden overgelaten Kan je partner op de minimaal vijf van deze vragen ja beantwoorden? Dan kan hij/zij aan deze stoornis leiden. 20

21 Hoofdstuk 5 De hersenen Het is fascinerend om te weten wat er gebeurt in onze hersenen als we het gevoel hebben dat we geaccepteerd worden óf dat we worden afgewezen door de mensen die het dichtst bij ons staan. Wat er gebeurt in onze hersenen wanneer we een gevoel van verbondenheid en ergens bij horen ervaren of dat we ons alleen en geïsoleerd voelen. Het zijn de relaties tussen mensen die ervoor zorgen dat de mensheid blijft voortbestaan. In relatie staan met elkaar, als partners, als gezin of in grotere groepen is het meest complexe dat mensen doen. Het is moeilijker dan het schrijven van een symfonie, het regeren van een land of een oplossing vinden voor het opwarmen van de aarde. Ons brein is een sociaal orgaan. Het vormt en ontwikkelt zich in interactie met de breinen van andere mensen. Wij zijn geprogrammeerd om te leren lopen, te communiceren, om samen te delen en ons te realiseren dat ik iemand anders is dan jij. Deze ontwikkeling wordt echter altijd gestimuleerd door de interactie die we hebben met anderen. Het is de interactie met anderen die het brein stimuleert om patronen te creëren, te onderhouden en te doen groeien. Wanneer we worden geboren hebben onze neuronen nog geen volledige connectie. We zijn genetisch voorbereid om connecties te ontwikkelen via de relationele ervaringen die we hebben met de mensen die het dichtst bij ons staan. Verzorgers activeren de groei van dit gebied in de hersenen door emotioneel beschikbaar te zijn en door interactie met het kind. Voor deze complexe taak hebben de hersenen van mensen zich ontwikkeld tot het beste in zijn soort. Hierin ligt ook de basis van de hechtingstheorie. Ervaringen die mensen hebben in hun vroegere relaties, creëren onbewuste patronen in onze hersenen, die uitgroeien tot regels, sjablonen, schema s, kortom, een plattegrond van de wereld zoals wij denken dat hij eruit ziet. 21

22 De ontdekking van de hechtingstheorie John Bowlby, de ontdekker van de hechtingstheorie, veronderstelde dat hechting te maken heeft met veiligheid en bescherming en het beheersen van emoties in tijden van stress en gevaar. Vroeger hadden we meer kans om te overleven als we samen waren. We konden elkaar beschermen tegen de gevaren die ons bedreigden. Ons doel op deze wereld is om te overleven, te groeien, te beschermen (zorgen voor) en ons voort te planten. Om te overleven moeten we elkaar beschermen en op elkaar vertrouwen. Daarvoor moeten we contact maken met elkaar en een verbinding tot stand brengen. Als iemand niet om je geeft, is de kans kleiner dat deze je beschermt. Angst helpt ons om te overleven. We zien gevaar en we hebben automatisch een vechtof vluchtreactie. Als we altijd angst zouden voelen zou dat niet goed voor ons zijn, dus we moeten onze emoties reguleren. Als het gevaar geweken is, moet ons stressniveau weer tot normaal niveau dalen. Het hechtingssysteem Het hechtingssysteem heeft meerdere functies. Voor een kind houdt het activeren van het hechtingssysteem in dat het nabijheid zoekt. Nabijheid zorgt ervoor dat het kind beschermt is tegen pijn, uithongering, ongunstige temperatuurveranderingen, rampen, aanvallen van anderen en afscheiding van de groep. Voor deze redenen reageert het hechtingssysteem op indicaties van gevaar. De interne ervaring van het geactiveerde hechtingssysteem is daarom vaak geassocieerd met het gevoel van angst en kan worden getriggerd door verschillende angst ervaringen, zowel als de angst om te worden gescheiden van het hechtingsfiguur. Een baby is niet in staat om deze emoties te reguleren. De interactie met de verzorger reguleert de zee van heftige emoties die omgaat in het brein van de baby. De emotioneel afgestemde ouder helpt de baby om een neurologische capaciteit te ontwikkelen om zijn/haar eigen emoties te reguleren. De baby realiseert zich dat hij door te communiceren, (huilen, lachen, kirren) invloed heeft op de persoon die voor hem zorgt. Hij realiseert zich dat hij zelf contact kan maken en dat er voor hem zal worden gezorgd. Hij krijgt vertrouwen in zijn eigen kunnen en dat anderen er voor hem zullen zijn. Hij leert zelf zijn emoties reguleren. De baby is veilig gehecht. 22

23 De verzorger hoeft niet altijd meteen op het communiceren van de baby te reageren om het veilig te laten hechten. Als de verzorger er maar voor zorgt dat, wanneer hij wel emotioneel beschikbaar is voor de baby, de baby helpt om het stressniveau naar normaal niveau terug te brengen. Onze hersenen zijn slim Wanneer deze hechtingspatronen in iemands jeugd niet gunstig waren, zorgen de hersenen ervoor dat nieuwe relatie-ervaringen niet worden opgepikt. Er wordt zodoende niet geleerd van nieuwe ervaringen en men kan er zich ook niet aan aanpassen. Men blijft vastzitten in oude overtuigingen over hoe relaties eruit zien. Het brein verdedigt zichzelf tegen oude pijn en laat geen nieuwe informatie binnen. Gelukkig heeft ons brein het vermogen om nieuwe neuronen aan te maken. Dit noemt men neuroplasticiteit. Ieder van ons is in staat om nieuwe patronen te ontwikkelen op basis van nieuwe ervaringen. We kunnen elk moment starten om een nieuw circuit, een nieuwe snelweg of een nieuw netwerk te bouwen, waarmee we onze kansen verbeteren om met onze omgeving om te gaan. En we zijn in staat om deze nieuwe patronen op te slaan in ons geheugen, waardoor we ze bewust en onbewust kunnen gebruiken om de relaties met de mensen om ons heen te verbeteren. Wat is nodig om te veranderen Wat je hiervoor moet doen is om te beslissen dat je deze verandering wil inzetten. Je wil bewust nieuwe ervaringen toelaten en je wil je door anderen laten helpen om veilige hechting te creëren. Je wil oude ervaringen loslaten en openstaan voor een geweldige, maar in het begin ook enge, intieme relatie met een partner. 23

24 Hoofdstuk 6: De reactie op claimend gedrag Partners die claimend gedrag vertonen lijken je soms je vrijheid niet te gunnen. Hun gedrag kan onbegrip en irritatie opwekken en je hebt wel eens de neiging om kwaad te reageren. Ze zijn echter ook snel gekwetst en denken al gauw dat je boosheid het einde van de relatie betekent, wat weer angst in de hand werkt. Het beste is even tot 10 te tellen en vast te houden aan je eigen plannen, wensen en/of grenzen. Stabiliteit van jouw kant is het beste basis die je een onzekere partner kunt geven. Communiceer met respect voor de angst van je partner, maar geef niet toe. Hieronder staan een aantal tips voor je, als je hebt besloten dat je je claimende partner wil helpen en geen eind wil maken aan de relatie. Tips voor jezelf, als je omgaat met je claimende partner Houd realistische verwachtingen Om je partner te helpen om zijn claimende gedrag onder controle te krijgen kan een gebed zonder eind lijken. Focus je op de kleine stappen die worden gemaakt en vier elk succes. Geduld is essentieel Het proces zag waarschijnlijk niet zo snel gaan als dat jij graag wil en je kunt ook tegenslag onderweg verwachten. Maar blijf geduldig en focus op de kleine verbeteringen dan creëer je een goede omgeving om in te leren. Houd humor en plezier Wanneer je probeert te genieten van alles wat er wil is houd je de energie voor als het wat minder gaat. Blijf leuke activiteiten ondernemen die ervoor zorgen dat je je goed voelt. Zorg goed voor jezelf Zorg dat je tijd voor jezelf houd om je stressniveau onder controle te houden. Rust goed, eet goed en neem ontspanningstijd. Je moet af en toe je batterij opladen om er te kunnen zijn voor je partner. Vind mensen die je kunnen helpen Steun op familie en vrienden zodat je niet alleen bent. Het is fijn om af en toe over de situatie te kunnen praten en ook over andere dingen. Blijf positief en houd vertrouwen Iemand die angstig gehecht is heeft vaak heel snel door hoe jouw stemming is. Als ze denken dat je het niet meer ziet zitten, dan maakt dat ze angstig. Als je je down voelt, praat dan met anderen voor steun. 24

25 Een persoon met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis zal geen hulp zoeken voor deze stoornis, maar voor de effecten die het heeft op zijn leven. Hij/zij loopt bijvoorbeeld vast in zijn relatie, heeft angstaanvallen of stress gerelateerde problemen. Als claimende partners in therapie gaan, dan ligt de nadruk op: het opbouwen van zelfvertrouwen en het herstellen van een goed zelfbeeld; het opbouwen van vertrouwen in relaties en anderen eigen emoties kunnen benoemen en reguleren Wanneer ze beter worden in deze voorgenoemde vaardigheden, zullen ze vanzelf onafhankelijker worden en meer initiatief tonen. 25

26 Hoofdstuk 7: Waarom ervaren jullie claimend gedrag in de relatie? Niet alle (echt)paren raken in deze relatie verstrikt. Jij en je partner hebben allebei karakter eigenschappen waarmee jullie deze ongezonde relatie creëren. Hier zijn een aantal redenen waarom je partner zich aan je vastklampt: 1. Hij ervaart een niveauverschil Vind je partner je te knap, te geweldig of wil hij te graag een partner? Dan bestaat de kans dat liefde overgaat in obsessie. Het niveauverschil zit in de manier waarop hij naar je kijkt. Hij ervaart jou als een niveau hoger dan hij. Jij hebt het eigenlijk voor het zeggen, voor zijn gevoel. Hij compenseert dit gevoel door dominant te zijn. Waardoor hij de verhoudingen weer gelijk trekt. In het begin vind je het wel leuk. Eindelijk een partner die laat zien hoe leuk jij bent. Want jij hebt ook een onzekere kant. Zijn gedrag bekrachtigt jou in het begin van de relatie. Het vervelende is, hoe sterker jij wordt, hoe angstiger hij wordt. En dus wil hij de zaak weer onder controle nemen. Dat doet hij door claimend en controlerend gedrag te vertonen. 2. Jij wil weer meer vrijheid Wanneer je start met een relatie is alles vaak rozengeur en maneschijn. Jullie sturen elkaar lieve berichtjes, praten uren aan de telefoon of schrijven elkaar hartstochtelijke s. Voor een periode (hoe kort soms ook) denk je dat je nu echt de ware hebt gevonden. Na deze periode komt het gewone leven weer in beeld en drijft de roze wolk weg. Er komen hobbels op de weg, die je samen moet overwinnen. Dat is niet erg, dat gebeurt bij elke relatie. Sommige partners kunnen deze nieuwe afstand niet verwerken. Het maakt ze angstig omdat ze er niet op kunnen vertrouwen dat het gevoel van de ander blijvend is. Hun gevoel van minderwaardigheid zorgt ervoor dat ze controle willen houden, omdat dit ze zekerder maakt dat zij hun partner niet zullen verliezen. Het gaat uiteindelijk om het vermijden van de pijn die een verbroken relatie met zich mee zal brengen. Want het verbreken van een relatie versterkt hun gevoel van minderwaardigheid. 3. Hij verwart liefde met waardevol willen zijn Er zijn partners die niet voor de juiste redenen deel willen uitmaken van een relatie. Ze willen een partner, want dat geeft ze het gevoel dat er voor ze gezorgd zal worden. De liefde die ze terug geven, is niet de liefde van een volwassen persoon. Een volwassen liefde bestaat uit steun, motivatie, waardering en acceptatie. Deze partners moeten telkens bevestiging krijgen dat ze nog geliefd zijn. Krijgen ze dat niet, dan gaan ze claimend en controlerend gedrag vertonen. Het lage zelfbeeld en onzekerheid zijn de oorzaken van dit gevoel en gedrag. In het begin van de relatie denk je misschien nog dat als je je partner veel bevestiging geeft, het zelfbeeld zal 26

27 verbeteren, maar dat is niet zo. Deze persoon is (op dit moment) als een emmer zonder bodem. Hij raakt nooit gevuld. Helaas raak jij wel leeg. Natuurlijk is het soms nodig dat je je aanpast in een relatie. Dat hoort erbij. Wil je dat niet, dan zou je geen relatie moeten hebben. Het moet echter niet zo zijn dat je je een slaaf gaat voelen van je relatie. Dat je je vrijheid opgeeft, omdat ervoor te zorgen dat de relatie stand houdt en je je partner niet kwetst of ongelukkig maakt. Vaak merk je niet dat je steeds een stapje verder gaat in het accepteren van gedrag dat je eigenlijk niet zou moeten accepteren. Als je denkt dat dat misschien op jou van toepassing is en je je wel eens afvraagt gaat dit gedrag te ver, of niet?, stel je dan eens voor dat een vriendin of je zus naar jouw situatie kijkt en feitelijk ziet wat er gebeurt. Wat zou zij zeggen? Als je denkt dat zij zegt je bent gek dat je hier niks van zegt! of Dat je dít accepteert!, dan laat je je partner waarschijnlijk over je grenzen heen gaan. Dit is een manier om objectief naar je eigen situatie te leren kijken. 4. Hij denkt dat jij hem compleet kunt maken Als je partner angstig gehecht is, is hij ervan overtuigd dat jij met jou compleet is. Dat jij niet voldoende van hem houdt en/of hem zal verlaten is voor hem lastig. Hij kan niet genoeg bij je zijn. De relatie tussen twee angstig- en vermijdend gehechte personen Onderzoek laat zien dat mensen met een angstige hechtingsstijl zich vaak voelen aangetrokken tot mensen met een vermijdende hechtingsstijl. Iemand met een angstige hechtingsstijl is ervan overtuigd dat als ze dichtbij iemand willen komen, om hun behoeften te vervullen, ze altijd in de buurt van deze persoon moeten zijn. Ze zijn bang dat uit het oog, uit het hart betekent. Ze hebben ervaren dat het moeilijk was om met hun ouder/verzorger een constante, emotionele verbinding te maken. Om deze indruk van de realiteit te bevestigen, kiezen ze iemand waar moeilijk verbinding mee te krijgen is. De vermijdend gehechte persoon is afstandelijk en zijn manier om met de wereld om te gaan is door net te doen alsof hij geen behoeften heeft. Hij kiest iemand die bezitterig en veeleisend is als het gaat om het krijgen van aandacht. Deze verbinding geeft hem in eerste instantie wat hij nodig heeft, zonder dat hij daar veel voor hoeft te doen. In de loop van de tijd zal de vermijdend gehechte persoon meer afstand willen nemen, want hij is, door het veeleisende gedrag van zijn partner, bang zijn autonomie te verliezen. Deze achterwaartse beweging roept de angst op van de angstig gehechte persoon, want hij denkt, door het gedrag van zijn partner, dat er niet meer van hem wordt gehouden. Doordat ze allebei hun eigen strategie hanteren, verergeren ze 27

28 onbedoeld elkaars angsten. Dit wil niet zeggen dat deze twee personen samen niet gelukkig kunnen worden, maar ze moeten beiden aan hun eigen issues werken. Wat zijn jullie patronen? De partner met de vermijdende hechting Als je iemand met een vermijdende hechtingsstijl bent, dan moet je leren om meer op andere mensen te vertrouwen. Je zou je best moeten doen om ze een kans te geven in plaats van een mindere kant van ze te zoeken en ze af te wijzen. Sta jezelf toe om intiem met iemand te worden. Probeer je gevoel te bespreken en mensen je te laten kennen. Om te kunnen werken aan je eigen issues moet je je bewust worden van je patronen in je relaties. Je kunt onderzoeken wanneer je geneigd bent om afstand te nemen van je partner en welke emotie daaraan op dat moment ten grondslag ligt. Een voorbeeld zou kunnen zijn wanneer er een bepaald aantal (niet doelgerichte) contactmomenten zijn binnen een bepaalde (korte) periode. Het kan zijn dat je ineens een beklemmend gevoel ervaart en een volgend contactmoment uit de weg gaat. Wat gebeurde er op dat moment precies? Wat speelde er in je hoofd? Waarom was dit moment, hét moment om af te haken? Een volgende stap is om dit met je partner te bespreken. Hem laten weten wat je emotie is. Houd er op dat moment rekening mee dat dit een angstreactie bij je partner kan veroorzaken. De partner met de angstige hechting Ook jij kan je gedragspatronen onder de loep nemen, zodat je beter weet wanneer je angst getriggerd wordt en wanneer je claimend gedrag gaat vertonen. Het lijkt misschien in het begin dat het willekeurig is, maar als je erop gaat letten, zal je zien dat dat niet zo is. Na verloop van tijd merk je een patroon in je gedrag voordat je het claimende gedrag gaat hanteren. Wanneer je dit patroon weet, kun je je gedrag op dat moment gaan sturen. Wat denk je aan op deze momenten wanneer je voelt dat je onrustig wordt? Waar voel je deze onrust het eerst? Hoe gespannen ben je? Waar focus je je op? Wat zeg je tegen jezelf? Veroordeel jezelf niet als je toch claimend gedrag vertoont. Je hebt in dit e-book gelezen waardoor je dit doet en je kunt het niet zomaar ineens stoppen. Je hebt een manier nodig om met je angst en met je spanning om te gaan. Ook moet je leren om meer vertrouwen te hebben in jezelf, je partner en in relaties op zich. 28

29 Hoofdstuk 8. Hoe kan je claimend gedrag veranderen? Mensen die een angstige hechtingsstijl hebben, vertonen vaak claimend gedrag in de relatie. Ze hebben weinig vertrouwen in zichzelf, in anderen en in relaties. Zij hebben in hun jeugd ervaren dat emotionele steun er soms wel was en soms niet. In hun latere relaties hebben ze er geen vertrouwen in dat ze deze steun zullen ontvangen. Om deze steun toch te krijgen gaan ze claimend en bezitterig gedrag vertonen. In hun beleving is de enige manier om hun behoeften te vervullen: altijd dicht bij hun partner zijn. Dit gedrag zorgt er echter niet voor dat ze krijgen wat ze willen. Sterker nog, door dit gedrag distantieert de ander zich juist. Deze afstand, die de ander neemt, zorgt er weer voor dat er meer angst ontstaat bij de claimer. Hierdoor verhoogt het claimende gedrag weer. Het is om deze reden dat je mensen, die claimend gedrag vertonen, hoort zeggen: Ik wil dit niet doen, maar ik kan mezelf niet stoppen. Ze zitten in een cirkel van gedrag dat elkaar stimuleert. Gelukkig kun je wel iets doen aan deze onveilige hechting, de oorzaak van claimend gedrag. Aangezien je je hechtingsstijl hebt aangeleerd, kun je deze ook weer afleren. De patronen in de hersenen bestaan al sinds de babytijd en zijn diep geworteld in het onderbewustzijn. Neurologische paden veranderen is niet gemakkelijk, maar niet onmogelijk. In dit e-book vind je hoe veilig gehechte mensen omgaan met hun partner en met relaties. Dit is een feite het doel van de onveilig gehechte persoon: het gedrag van de veilig gehechte persoon imiteren en zich eigen maken. Manier 1 om claimend gedrag te veranderen Om veilige hechting te creëren kun je een veilig gehechte partner kiezen en je best doen om te groeien in deze relatie. Mensen met een angstige (en mensen met een vermijdende) hechtingsstijl gaan vaak goed samen met iemand met een veilige hechtingsstijl. Als je angstig gehecht bent, vind je een veilige partner waarschijnlijk eerst saai, omdat deze niet de spannende ups en downs verschaft. Maar als je blijft hangen merk je dat je op een relatiegoudmijn zit. Hoewel je veel kunt leren van een partner met een veilige hechtingsstijl, een relatie met hen wordt ook af en toe lastig. Ze zijn niet altijd blij met de nukken en grillen van een onveilig gehechte partner en verliezen soms hun geduld bij dat moeilijke gedoe. Soms zijn ze te vergevingsgezind als het gaat om het angstige of vermijdende gedrag en voel jij niet de noodzaak om te veranderen. En dan ben jij degene die hén een slechte relatieervaring geeft. Maar mensen met een veilige hechtingsstijl een magisch effect op anderen, omdat zij geven wat mensen met angstige en vermijdende hechtingsstijlen graag willen krijgen: hun behoeften vervuld zien, liefde en zekerheid krijgen, terwijl ze hun partner vrij laten om het beste van zichzelf te worden die ze kunnen zijn. 29

30 Als onveilig gehechte mensen een relatie beginnen met veilig gehechte mensen, kunnen zij zich in 3-5 jaar veilig hechten zonder therapie. Aangezien het vertrouwen van onveilig gehechte mensen fragiel is, kan het voor veilig gehechte mensen een opgave zijn om tijdens een lange periode de leraar te zijn. Het vreet soms energie, terwijl het in de ogen van een veilig gehecht persoon zo gemakkelijk kan zijn. Het is echter wel mogelijk. Als je veilige hechting later in je leven creëert, heet dat verworven hechting. Manier 2 om claimend gedrag te veranderen Er zijn verschillende onderdelen van het proces om onveilige hechting veilig te creëren of om je partner daarmee te helpen. De basis hiervan is dat je als claimende partner moet leren: emoties zelf te reguleren vertrouwen krijgen dat er mensen zijn die steun willen bieden vertrouwen krijgen dat deze mensen niet weggaan vertrouwen krijgt in eigen kracht en kunnen Voor de claimer 1. Ken je eigen hechtingsstijl Wanneer je veel weet over je onveilige hechtingsstijl dan leer je je eigen valkuilen kennen. Als je claimend gedrag vertoont in de relatie dan heb je (naar alle waarschijnlijkheid) een angstige hechtingsstijl. Je hebt dus niet geleerd om je emoties te reguleren als het gaat om de afstand die de mensen, van wie je houdt, van je nemen. Je hebt niet geleerd om vertrouwen te hebben dat ze voor je zullen blijven zorgen en van je blijven houden. Op het moment dat je dat weet, kun je je best doen om deze emoties toch onder controle te krijgen. En bewust bedenken dat er echt mensen zijn die je kunt vertrouwen en waar je op kunt bouwen. Dat zal je steeds beter lukken. Het helpt je om op een constructieve manier te denken. Een voorbeeld van constructief denken vind je bij punt drie. 2. Vraag hulp aan je partner Een relatie heb je met zijn tweeën. Je partner heeft voor jou gekozen en bevindt zich in de relatie met jou met de wens om daarin gelukkig te zijn. Hij of zij wil je ongetwijfeld helpen als jij wil leren om van je claimende gedrag af te komen. Dit houdt wel in dat jij open moet zijn en dus kwetsbaar bent. Dat zal niet gemakkelijk zijn omdat hebt geleerd om weinig vertrouwen te hebben in andere mensen en dat zij er voor jou zullen zijn. Je realiseren dat je onbewust denkt dat jouw behoeften geen invloed hebben op de acties van je partner, zal je helpen om bewust de beslissing te nemen om toch over je behoeften te praten. Ik denk dat je de neiging zal hebben om de nadruk te leggen op wat je partner doet en niet op wat jij voelt. Toch is het belangrijk om open over je gevoelens te praten, 30

31 hoe eng het ook is. Vraag om de geruststelling van je partner, gewoon omdat jij dit nodig hebt. Hoe stel je iemand gerust Het is handig om te weten hoe je partner je gerust kan stellen. Soms zijn er bepaalde woorden die voor jou waarde hebben. Je kunt dat met je partner bespreken. Bijvoorbeeld: Ik wil graag horen dat ik nog steeds de allerliefste bent. En dat je me aankijkt en het meent. En als je me dan een aai en een knuffel geeft, dan ben ik gerustgesteld. In NLP noemen ze dit deep love strategie. Dit is de manier waarop je weet dat je partner van je houdt. Dit bestaat uit drie onderdelen: - hoe je kijkt - wat je zegt - je fysieke aanraking Dus wanneer je met je partner bespreekt hoe deze je gerust kan stellen, weet je deze drie dingen, zodat je ze met je partner kunt communiceren. De hoeveelheid keren dat je dit nodig hebt om gerust gesteld te zijn, verschilt ook per persoon: Sommige mensen moeten het meerdere keren per dag horen. Sommige mensen moeten het elke periode een keer horen Sommige mensen moeten het elke keer als de situatie zich voordoet, het horen Sommige mensen hoeven het één keer te horen en dan weten ze het. Waarschijnlijk zal jij het ieder geval elke keer moeten horen als de trigger situatie voor claimend gedrag zich voordoet. Bespreek dat met je partner en vraag hem of hij dat voor je wil doen als jij het nodig hebt. Train jezelf erin om erom te vragen. Je kunt de verantwoordelijkheid, of jij deze woorden van je partner hoort of niet, niet bij je partner leggen. Het is super als hij het weet wanneer hij het moet zeggen en het uit zichzelf doet, zo niet, dan vraag je erom. 3. Denk constructief Je kunt jezelf aanleren om constructief over situaties te denken. Als je een situatie tegenkomt die veel emotie bij je oproept, dit noemen we de trigger, vraag je dan af wat gebeurt er nu daadwerkelijk?. Of als ik een derde zou zijn, wat zou ik dan zien gebeuren? Dit helpt je om alleen de situatie, zonder jouw bijkomende emoties, te zien. Kijk eens naar het proces dat je na deze trigger ondergaat. Het lijkt misschien dat de situatie ervoor zorgt dat je claimend gedrag gaat vertonen, maar als je op je gedachten inzoomt, zal je merken dat hoe je over de situatie dénkt, een emotie oproept. En deze emotie werkt je claimende gedrag in de hand. Actie volgt namelijk altijd op emotie, niet op de situatie: 31

32 Situatie Gedachte Gevoel/emotie Actie Wanneer je anders over de situatie gaat denken, zal je er ook anders over voelen en zal je er anders op reageren. Weet dat, omdat je angstig gehecht bent, de kans groot is dat je je emoties slecht kunt reguleren. Vraag aan je partner om je ermee te helpen. Een voorbeeld: Je partner vertelt je dat hij vandaag na het werk niet met je wil afspreken. Jij wil je partner graag zien en je voelt je afgewezen. Je denkt eraan dat jullie nog niet zo lang een relatie hebben en dat het dan normaal is dat je graag vaak bij elkaar wil zijn. Je bent bang dat je partner je niet meer leuk vindt, dat hij misschien wel met een andere dame afspreekt, misschien zelfs wel al met iemand een relatie heeft, niet meer van je houdt en zijn beslissing een voorbode is van zijn plan om de relatie met jou te beëindigen Dit zijn allemaal dingen die in je hoofd kunnen spelen die ervoor zorgen dat je angstig wordt en nog liever met je partner wil afspreken. Om van hem te horen dat het allemaal goed is, dat hij nog steeds van je houdt, dat je nog steeds de liefste bent en dat hij er niet aan denkt om het uit te maken. Ten eerste is het goed om je te realiseren dat deze situatie een trigger voor je is. Jij kunt de emoties, die deze situatie bij je oproept, lastiger beheersen dan dat iemand anders, met een veilige hechting, dat kan. Als je je dit bewust bent, is het gemakkelijker om dit te accepteren en de emoties te labelen als niet echt of niet ter zake doende. Je kunt proberen om er niet primair op te reageren en een uit te stellen. Ten tweede kun je je ervoor inzetten om je gedachten over deze situatie te onderzoeken. Je vraagt je af wat gebeurt er nu eigenlijk precies?. Je partner wil niet met je afspreken. Als je niet weet waarom, dan kun je dat vragen. Mocht je het niet weten, dan kun je zelf meerdere redenen bedenken. Misschien is hij moe, misschien heeft hij een andere afspraak of misschien wil hij gewoon even alleen zijn. Dit heeft allemaal niks met jóu of zijn gevoelens voor jou te maken. Als je je realiseert dat je geen enkele aanwijzing hebt dat de situatie iets met jou te maken heeft dan kun je de gedachten die je erover had relativeren. Misschien vindt hij me niet meer leuk wordt als hij me niet leuk vond, dan was hij niet bij me. En misschien spreekt hij met iemand ander af wordt hij mag, net als ik, met andere mensen afspreken, hij is niet mijn eigendom. Als we weer samen zijn heeft hij vast leuke verhalen. Ga vervolgens iets anders doen, zodat je afgeleid bent. Als je zelf je emoties wil leren reguleren zal je merken dat afleiding de beste manier is om gedachten te sturen. Op het moment dat je weer merkt dat je gedachten met je op de loop gaan, zoek je weer naar afleiding of je gaat voorgaande punten weer een keer door. 32

33 4. Leer je triggers kennen Ieder mens is anders, dus de situatie die jouw claimende gedrag triggert, is niet die van een ander. Al gaat het wel vaak over hetzelfde: je partner kiest ervoor om afstand te nemen. Voor welke reden dan ook. Dit gaat niet direct over het beëindigen van de relatie, dit gaat over: niet willen afspreken; uitgaan met anderen; niet willen samenwonen enz. De momenten dat je je afgewezen voelt en bang bent dat je partner niet meer van je houdt en van je weg gaat. Als je na een periode weet wanneer je wordt getriggerd tot een angstige reactie en dus tot claimend gedrag, leer je steeds beter om de stappen voor constructief denken toe te passen. Je leert je emoties te beheersen en om de juiste actie te ondernemen. Je voelt na een periode precies wanneer je vanuit angst reageert en niet vanuit redelijkheid en vertrouwen. 5. Houd je bezig met mindfullness en acceptatie Wanneer je angstig gehecht bent heb je vaker dan anderen te maken met angstgevoelens en stress. Om voor jezelf een gemiddeld een lager stressniveau te creëren, kun je deelnemen aan een cursus mindfullness. Tijdens deze cursussen leer ontspanningstechnieken en acceptatie van het hier en nu. Dit is ook een goede locatie om mensen te ontmoeten die doen wat jij nodig hebt, je accepteren zoals je bent. Of mensen die hetzelfde doel hebben als jij, om mindfullness en zelfacceptatie onder de knie te krijgen, waar je je dus goed aan kunt relateren. 6. Wees empatisch Er bestaat niet alleen jouw gevoel, maar ook het gevoel van je partner. Net als jij wil je partner ook wel eens alleen zijn, zijn eigen dingen doen, rust in zijn hoofd enz. Als je empatisch bent, realiseer je je dat niet alles om jou draait. Een toevallige opmerking is niet meteen een afwijzing richting jou of een aanduiding dat jij iets niet goed doet. Niet alles wat er bij hem gebeurt, heeft met jou te maken, net zoals niet alles wat er bij jou gebeurt met hem te maken heeft. Probeer je in te leven in wat hij meemaakt en je zal merken dat je minder emotioneel op hem reageert, omdat je dan beter kunt begrijpen waarom hij de beslissingen neemt die hij neemt. 7. Kijk naar binnen, niet naar buiten Naar alle waarschijnlijkheid ben je de neiging om naar buiten te kijken, naar wat anderen in jouw ogen verkeerd doen, wat jouw gedrag veroorzaakt. Vaak is het zo dat de angst die jij voelt, ervoor zorgt dat je situaties niet goed kunt beoordelen. Praat met je partner over hoe je de situatie ervaart. Omschrijf daarbij vooral jouw gevoelens en raak niet in de 33