Herdenkings concert. seizoen mei Maastricht, St. Janskerk uur

Transcriptie

1 Herdenkings concert 4 mei Maastricht, St. Janskerk uur Hans Leenders dirigent Evangelist: Frans Kokkelmans bariton Jezus: Mitchell Sandler bas Pilatus: Laurens-Alexander Wyns tenor Studium Chorale koor Volg ons op: seizoen

2 Herdenkingsconcert Hans Leenders dirigent Evangelist: Frans Kokkelmans bariton Jezus: Mitchell Sandler bas Pilatus: Laurens-Alexander Wyns tenor Studium Chorale koor Jo van den Booren The Passion of our Lord Jesus Christ according to St. John Zaterdag 4 mei Maastricht, St. Janskerk 20:30 uur Concert in het kader van de Dodenherdenking 2013 Met dank aan Stichting Kannunik Salden Nieuwenhof en Stichting Frederik Edmond Brand philharmonie zuidnederland De nieuwe klassieker! Kies uw abonnement uit onze nieuwe seizoensbrochure ! Ga naar Word online fan en maak kans op unieke prijzen! Kies uw abonnement en profiteer van vroegboekkorting! Word online fan en maak kans op unieke prijzen!

3 The Passion of our Lord Jesus Christ according to St. John Een gesprek met de componist Jo van den Booren Jo van den Booren schreef zijn passie op tekst van het Johannes-evangelie zonder enige directe aanleiding, enkel vanuit zijn eigen aandrang om deze tekst op muziek te zetten. Hij had daarbij ook niet het idee dat de compositie uitgevoerd zou kunnen worden. Ik wou mijn gevoelens bij het verhaal schrijven, onafhankelijk van wat er komen gaat in toekomst wat dit stuk betreft. De componist liet zijn partituur zien aan Hans Leenders. De dirigent van Studium Chorale was zodanig onder de indruk van dit grootschalige werk, dat hij naar mogelijkheden zocht om deze compositie uit te kunnen voeren. In nauwe samenwerking met het Limburgs Symfonie Orkest bleek een uitvoering bij gelegenheid van deze Maastrichtse dodenherdenking realiseerbaar. Van den Booren werkte de oorspronkelijk instrumentatie van de partituur voor klein ensemble om naar de mogelijkheden van een meer orkestrale bezetting. Van den Booren: Het passieverhaal is een continue stroom van gebeurtenissen, uitspraken en emoties. Het is een brok marmer. Mijn compositie volgt letterlijk dit verhaal en kent daarom weinig rustmomenten. Er staan geen troostrijke gedichten tussen zoals we dat van andere passies kennen. De hoofdrol in de passie is natuurlijk weggelegd voor de verteller, de evangelist. Verder heb ik ervoor gekozen om de twee hoofdfiguren uit het verhaal, Jezus en Pilatus, door individuele personen te laten vertolken. De letterlijke uitspraken van de andere personages, zoals die van een officier of van Petrus, leg ik in de mond van de evangelist of het koor. Het koor heeft meerdere functies in de partituur. Zeker, het koor krijgt meerdere rollen toebedeeld. Op de eerste plaats is het natuurlijk de stem van de bij het proces aanwezige menigte mensen. Het volk is al of niet op de achtergrond steeds aanwezig gedurende het hele verhaal en is overal bij betrokken. Het loopt met iedereen wel eens mee. Daarom kan het ook vaak als extra versterking de tekst van de evangelist, van Jezus of van Pilatus aanvullen. Het drama in het verhaal en in je muziek is onontkoombaar. Het is nogal wat, wat de mens aanricht in het verhaal: vernedering, wraak en de doodstraf. Jezus wordt gemarteld, ter dood veroordeeld en geofferd. Als ik de krant lees, word ik elke dag opnieuw weer met gelijksoortige gebeurtenissen geconfronteerd. Direct daarop stel je je de vraag naar het waarom van dit alles en wie daarvan de schuld op zich neemt. Los van het al of niet gelovig zijn, is dit verhaal een metafoor van de menselijke waarden en de menselijke beschaving. Het verhaal vormt mede de basis van onze westerse en ook christelijke ideeën over normbesef en tolerantie. Tevens word ik ook sterk geobsedeerd door de rol die het Joodse volk als schuldige krijgt toegewezen in het verhaal. En dat is een last en een dwaalweg, die al eeuwen meegedragen wordt. Dat doet ook mij ontzettend pijn. En toch is dit verhaal een ijkpunt van onze moraal en van onze historie en cultuur. Er zitten zoveel emoties in dat ik me bijna schuldig voel deze passie geschreven te hebben. Het moest van mezelf, als een soort loutering.

4 Je hebt, naar gelang de omstandigheden het toelieten, bijna zes jaar aan dit stuk gewerkt. Je zou denken dat dit scheppingsproces ook een soort lijdensweg is geweest. Het is eigenaardig dat onze cultuur zo gebaseerd is op de wortels van lijden. Zit dat in de genen van de christelijke traditie? De mens is een speelbal van allerlei emoties, gedachten en fantasieën. Uiteindelijk zit in ieder mens en het goede en het kwade verborgen. Als je ouder wordt, zie je hoe in ieder mensenleven voorspoed en tegenspoed opgesloten liggen. Je hebt elkaar lief, maar er zijn ook vele momenten dat je de ander pijn doet. Met het klimmen der jaren confronteert je eigen lijf je met pijnen en het verval. En met de dood, die er aan komt, als een soort kruisiging. De dood als kruisiging ervaren lijkt me weinig hoopvol. Aan het slot van je passie bied je toch een lichtender perspectief. Je laat het koor het woord Jezus herhalen en neemt de vrijheid de tekst toe te voegen Jesus have mercy upon us. Amen. De herhaling van Jezus wordt een soort mantra, die door zijn herhaling de hoop voor de toekomst openhoudt. Het verhaal eindigt niet in mineur, maar de blik naar de toekomst blijft open. De muziek komt tot rust en de verlossing is nabij, wat die verlossing ook mag zijn. Het einde van het werk klinkt niet als een definitief einde. Wat er met ons gebeurt na de dood blijft een mysterie. Het absoluut eenmalige van de verrijzenis van Jezus heeft ons daar geen helderheid over gebracht. Bij de vertaling van de dramatiek van het verhaal gebruik je je eigen muzikale middelen. De instrumentatie biedt aan mij een oneindig scala mogelijkheden om beweging, dynamiek en kleur te realiseren. Het slagwerk en ook de piano kunnen krachtige verticale, percussieve accenten leggen, de strijkers en blazers kunnen bijvoorbeeld bewegende klankvelden creëren. Daarnaast is mijn harmonische schrijfwijze gebaseerd op modale reeksen van 8 of 9 noten in het octaaf, zonder gebonden te zijn aan de wetmatigheden van de klassieke harmonieleer. Door het tonenmateriaal te beperken waak ik ervoor dat de klank niet dichtslibt in een complex chromatisch veld. De individuele lijnen van de contrapuntische stemmen worden steeds gestuurd door dissonantiegraad van de samenklanken. De strekking van de tekst bepaalt mede het verticale gebeuren. Ik constateer achteraf dat naar het einde van de passie toe de klanken milder worden. Wat is je leidraad voor de omzetting van zo n lange tekst naar passende melodieën? De emotie van de tekst stuurt voor mij telkens weer de melodie. Daarbij hebben grotere melodische sprongen meer expressieve mogelijkheden. Welke richting zo n melodie uitgaat wordt geleid door natuurlijke muzikale wetmatigheden, die volkomen aansluiten bij oude tradities. Over de keuze voor een passie op een Engelse tekst heb lang nagedacht. Om associaties te vermijden heb ik niet gekozen voor een Duitse tekstversie. Mijn binding met de emotie van het Latijn was te gering. Het internationale van het Engels leek me de juiste spraak voor de universele boodschap van het verhaal. Je hebt ooit muziek geschreven bij een zwijgende film. Ook de muziek bij deze passie zou je misschien filmisch kunnen noemen. De dramatiek en de bijna onbeheersbare emoties van het verhaal worden inderdaad geschilderd zowel in de klanken van het orkest als van de stemmen. In je eigen fantasie dringen daarbij filmische beelden zich als vanzelf op. Mathieu Vermeulen

5 Jo van den Booren componist Jo van den Booren werd geboren in Maastricht in Hij studeerde aldaar aan het muzieklyceum trompet bij Hubert Cardous en in Amsterdam bij Marinus Komst. Hij werkte vanaf 1953 als trompettist gedurende 40 jaar in het Brabants Orkest. Als componist volgde hij les bij Antoon Maessen, Louis Toebosch, Ton de Leeuw, Kees van Baaren en Klaus Huber (Basel). Van den Booren was een van de oprichters van de stichting Resonans en het Resonans Koperkwintet voor uitvoeringen van hedendaagse muziek. Hij dirigeerde een aantal van zijn werken in uitvoeringen met het Brabants Orkest. Zijn werken werden tijdens zes achtereenvolgende jaren geselecteerd tijdens de internationale Gaudeamus Muziekweken. Van den Booren schreef komische opera s, 10 symfonieën, complexe twaalftoons-composities, muziek bij zwijgende films en een groot aantal kamermuziekwerken. In 1986 verwierf hij de Visser Neerlandiaprijs voor zijn hobokwartet Estremi. In 1989 werd hem de Noord-Brabantse Cultuurprijs toegekend voor zijn gehele oeuvre en in 1994 kreeg hij de koninklijke onderscheiding Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Het serialisme speelde in de jaren een belangrijke rol in zijn werken. Dit serialisme is voor hem nu een gepasseerd stadium. De traditie vormt de onmisbare basis voor onverschillig welke muziekvinder, en ook het serialisme maakt nu van de traditie deel uit. En de traditie heeft keer op keer aangetoond dat het telkens opnieuw draait om het jezelf opleggen van beperkingen, beperkingen die op hun beurt deuren openen voor ongekende vergezichten. Het is met het componeren als met de mystiek: je moet een techniek hebben om de oneindigheid te benaderen. Ontbreekt die techniek, dan verzuip je, ben je verloren. De echte omslag in het werk van Van den Booren kwam halverwege de jaren 90. Gebruik van kerktoonladders en modi gaat steeds meer een rol spelen. Ik zeg opzettelijk kerktoonladders, want mijn muziek is niet tonaal, berust niet op de klassieke tonale harmonische functies. Mijn samenklanken komen via de beweging van melodische lijnen tot stand, waardoor er dus ook een andere dan de klassiek-harmonische samenhang tussen de diverse akkoorden wordt geschapen. Het zich baseren op de toonladder waarvan ingrediënten uit twaalftoonsreeksen worden gedestilleerd, maar dat is een ander verhaal waarin specifieke kerntonen als spil fungeren binnen een zich telkens wijzigend melodisch en harmonisch landschap, dat is waar mijn modaliteit op stoelt. De componist is en blijft daarbij zichzelf. Ik ervaar deze heroriëntatie dan ook als alles behalve een concessie in de richting van het publiek. Al componerende denk je hoegenaamd niet in dat soort termen. Als ik schrijf komt mijn eigen gevoelswereld naar voren. Dat zie ik als dé uitdaging voor een componist, het creëren van Schoonheid teneinde de mens met zichzelf en zodoende ook met het hogere, om het even hoe men dit ook wenst te formuleren, te verbinden. Na zijn pensionering bij het Brabants Orkest verhuisde hij weer terug naar zijn geboorteplaats Maastricht. Kijk voor meer informatie op:

6 Hans Leenders dirigent Hans Leenders studeerde orgel, theorie der muziek en gregoriaans aan de conservatoria van Maastricht, Utrecht en Brussel.Hij is artistiek leider van Studium Chorale en artistiek adviseur van het orgelfestival L Europe & L Orgue Maastricht, de Chorbiennale Aachen en het Nederlands Gregoriaans Festival. Tevens was hij cursusleider van de Kurt Thomas-dirigentencursus van het Utrechts Conservatorium en gastdocent bij de Sommerkurse für Gregorianik aan de Folkwang-Universität der Künste in Essen. Hans Leenders is hoofdvakdocent orgel aan het Maastrichts Conservatorium, cantor-organist van de O.L.V. basiliek te Maastricht (orgel Séverin 1652) en titulair-organist van de Kopermolen in Vaals (orgel Hilgers 1765). Zijn laatste orgel CD met muziek voor het Séverin-orgel werd met de hoogste waardering ontvangen door de schrijvende pers. Daarnaast is Leenders dirigent van het Basilicakoor en de Schola Nova van de O.L.V. basiliek en dirigent van het Madrigalchor Aachen. Hij verzorgde gastdirecties bij o.m. Europa Cantat, Groot Omroepkoor, Cappella Amsterdam, Sloveens Kamerkoor, WMC en verschillende conservatoria in binnen- en buitenland. Zijn liefde voor de hedendaagse muziek blijkt uit de vele premières, die hij gespeeld of gedirigeerd heeft. De laatste jaren profileert Hans Leenders zich ook als componist. Zijn composities worden uitgegeven bij Ascolta. Kijk voor meer informatie: Frans Kokkelmans bariton Frans Kokkelmans, geboren te Eys-Wittem, komt uit een muzikaal gezin en kreeg zo een voorliefde voor klassieke muziek meegegeven. Hij beschikt over een soepele stem met een breed bereik. Die souplesse dankt hij mede aan het feit, dat hij vanaf zijn 10 de levensjaar het hele Gregoriaanse repertoire heeft leren kennen en zingen. Hij was dirigent bij diverse koren van verschillende aard. Frans Kokkelmans studeerde aan het Conservatorium van Maastricht bij professor Mya Besselink en behaalde de diploma s solozang en schoolmuziek. Daarnaast volgde hij privélessen bij M. Röhrich Hülskötter, H. Branisteanu, John Bröcheler en Professor Baird. Na zijn studie werkte hij zes jaar aan het Stadttheater Aachen. Gelijktijdig was hij assistent van Mya Besselink gedurende twee jaar en werd hij vervolgens aan het Conservatorium van Maastricht benoemd tot hoofdvakdocent Klassieke Solozang. Frans Kokkelmans vertolkte diverse personages in zeer vele opera s en oratoria en is ook als concert- zanger actief. Hij is een door heel Europa veel gevraagd solist en werkte in zijn loopbaan samen met diverse regisseurs en dirigenten. Kijk voor meer informatie: Laurens-Alexander Wyns tenor De tenor Laurens Alexander Wyns behaalde een master in de muziek optie zang aan het Lemmensinstituut te Leuven in Zijn zangdocenten waren Dina Grossberger en Gerda Lombaerts en momenteel wordt hij gecoacht door Bart de Kegel. Hij volgde masterclasses bij Udo Reinemann, Alexander Oliver, Jeannette Fischer, Zeger Vandersteene, Dirk Snellings en Wim Becu. Als tenor profileert hij zich in zowel het lied-, operaals het oratoriumgenre. Zijn repertoire strekt zich uit van het gregoriaans tot muziek van de 21 ste eeuw. Hij is een veel gevraagd solist voor de passies en cantates van Bach. In november 2009 vertolkte hij de titelrol van de opera Candide van L. Bernstein in de

7 Leuvense stadsschouwburg. Hij verleent ook vaak zijn medewerking aan creaties. Zo creeerde hij in 2009 o.a. de Missa Orbis Factor van S. Hanssens, in 2010 het oratorium Evangelium veritatis van L. Köhlenberg, het klein oratorium voor Sint Joris van Martin Slootmakers en Well of Mercy van Anthony Fiumara. Eveneens deed hij de hercreatie van L histoire de l enfant de Dieu van Hendrik Andriessen. Hij maakt regelmatig deel uit van het professioneel kamerkoor Studium Chorale en van het ensemble Capilla Flamenca. Mitchell Sandler bas De bas Mitchell Sandler studeerde aan de universiteit van California te Berkeley, waar hij in 1986 afstudeerde. Hij zong vijf jaar lang in Ensemble Chanticleer, waarmee hij veel opnames heeft gemaakt. Hij vervolgde zijn studie barok solozang aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Zijn leraren waren Herman Woltman en Marius van Altena. In 1991 voltooide hij zijn conservatoriumopleiding. Gearriveerd in Nederland - hij is inmiddels genaturaliseerd - werd Mitchell een veelgevraagd solist in oratoria en opera. Michel van der Aa maakte voor hem een rol in zijn nieuwe opera AfterLife, een opdracht van DNO en het Holland Festival, die in juni, 2006 in première ging. Ook bij DNO was Mitchell te horen als een van de Deputati Fiaminghi in Don Carlo van Verdi, en in Tea, de opera van Tan Dun. Recent verschenen zijn cd s met muziek van Händel en Falconieri. Mitchell Sandler is werkzaam bij het Groot Omroepkoor en het kwartet SongCircle. Mitchell is behalve zanger ook componist en arrangeur. Zomers geeft hij les in het kader van de La Pellegrina muziekcursussen in Tsjechië. Studium Chorale koor Studium Chorale is vanaf 2005 actief als professioneel kamerkoor. De producties worden geleid door artistiek leider Hans Leenders of door gespecialiseerde gastdirigenten. Het koor werd in 1972 opgericht en heeft zich de laatste jaren ontwikkeld tot een van de toonaangevende kamerkoren in Nederland. De bezetting van Studium Chorale varieert van acht tot veertig zangers al naar gelang de eisen die de muziek stelt. De zangers zijn afkomstig uit Nederland, Vlaanderen en Duitsland. Het zeer brede repertoire omvat vijf eeuwen koorcultuur, van polyfonie uit de Renaissance tot de nieuwste opdrachtwerken. Het koor verzorgde wereldpremières van composities van Henry Delnooz, Jean Lambrechts, Ton de Leeuw, Jo van den Booren, Lowell Dijkstra, Jeanne Demessieux, Daan Manneke, Roderik de Man, Marijn Simons, Hans Leenders en Vic Nees. Geregeld werkt Studium Chorale samen met ensembles en orkesten zoals Ensemble 88, Florilegium Musicum, Nieuwe Philharmonie Utrecht, Staatsphilharmonie Nürnberg en het Limburgs Symfonie Orkest, en met talrijke vocale en instrumentale solisten. Recent werd het ensemble geleid door Ed Spanjaard, Steffen Schreyer, Erik Van Nevel, Andrew Parrott, Paul Goodwin, Johannes Leertouwer, Marcus Bosch en Reibert de Leeuw. Het koor legde onlangs op cd o.a. onbekende motetten van de Maastrichtse barokcomponist Marcus Teller vast: Maastrichts cultureel erfgoed van buitengewone kwaliteit. Studium Chorale is regelmatig te gast in binnen- en buitenland en verzorgde meerdere radio- en televisieregistraties. Het koor is cultuurplaninstelling van de Provincie Limburg en de Gemeente Maastricht. Kijk voor meer informatie op:

8 Uw Limburgs Symfonie Orkest live! Gé Reinders & LSO muziek die mij raakt Gé Reinders zang en presentatie Etienne Siebens dirigent 16 mei Theater Heerlen, Heerlen uur 17 mei Theater aan het Vrijthof, Maastricht uur 24 mei TheaterHotel de Oranjerie, Roermond uur 25 mei Stadsschouwburg Sittard-Geleen, Sittard uur 26 mei Theater de Maaspoort Venlo MIT BLAOSMEZIEK! Oet Limburg kump de meziek! Amateurs, professionals en liefhebbers met elkaar verbonden door muziek Limburg is muziek. Precies die liefde voor muziek brengt jong en oud bij elkaar. Amateur, semiprofessionele en professionele muziekbeoefening zijn geen aparte werelden, maar continu met elkaar verweven. Een goede samenwerking tussen professionals en amateurs combineert het beste van twee werelden. Vrijdag 10 mei Koninklijke Harmonie Concordia Panningen Locatie: DOK 6, Panningen Tijdstip: uur Zaterdag 11 mei Harmonie de Berggalm Klimmen Locatie: De Borenburg, Voerendaal Tijdstip: uur Zondag 12 mei Harmonie Sub Matris Tutela Oostrum Locatie: Schouwburg, Venray Tijdstip: uur Vrijdag 14 juni Koninklijke Harmonie Horst Locatie: t Gasthoes, Horst Tijdstip: uur Zaterdag 15 juni Harmonie St. Agnes Bunde Locatie: Dolmans Landscaping, Bunde Tijdstip: uur Zondag 16 juni Fanfare St. Willibordus, Stramproy Locatie: De Zaal, Stamproy Tijdstip: uur Donderdag 20 juni Harmonie Eendracht Meijel Locatie: D n Binger, Meijel Tijdstip: uur Vrijdag 21 juni Harmonie St. Caecilia Hoensbroek Locatie: Cultuurhuis, Heerlen Tijdstip: uur Zondag 23 juni Harmonie St. Cécile Eijsden Locatie: Kasteel Eijsden, Eijsden Tijdstip: uur Deze hafabra- concerten zijn mede mogelijk gemaakt door: Kennismakingsconcert Etienne Siebens dirigent Wouter Bergenhuizen piano Simone van Trier presentatie 30 mei Kerkrade, Theater Kerkrade uur 31 mei Maastricht, Theater aan het Vrijthof uur 1 juni Sittard, Stadsschouwburg Sittard-Geleen uur 2 juni Weert, Munttheater uur VOOR 7,50 KENNISMAKEN MET SYMFONISCHE MUZIEK! KINDEREN GRATIS!