RONDE TAFEL ZORG EN BEHANDELINGEN

Transcriptie

1 RONDE TAFEL ZORG EN BEHANDELINGEN Deelnemers Vincent Baro (Fédération Wallonne des Soins Palliatifs), Sonja Beken (Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten), Yves Benoît (Universiteit Gent), Frank Boeye (Werkgroep Hersentumoren vzw), André Bosly (Cliniques Universitaires UCL de Mont-Godinne), Dominique Bron (Institut J Bordet), Michiel Callens (Landsbond Christelijke Mutualiteiten), Paul Cauchie (Pharma.be), Ann Ceuppens (Onafhankelijke Ziekenfondsen), Jo De Cock (RIZIV-INAMI), Stijn De Corte (FOD Volksgezondheid, DG1 Dienst Acute, Chronische en Ouderenzorg), Olivier De Hertogh (CH Peltzer-La Tourelle, Verviers), Ivo De Wever (Belgian Society of Surgical Oncology), Wim Distelmans (UZ Brussel & Omega vzw), Chantal Doyen (Fédération Wallonne des Soins Palliatifs), Ahmad Awada (Institut J Bordet), Valérie Fabri (Union Nationale des Mutualités Socialistes), Greet Haelterman (FOD Volksgezondheid, DG1 Dienst Acute, Chronische en Ouderenzorg), Chris Heremans (Vlaamse Liga tegen Kanker), Joan Vlayen (Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg), Isabelle Laquiere (SPF Santé publique, Plan National Nutrition Santé), Isabelle Maréchal (Fédération des Maisons Médicales), Arsène Mullie (Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen), Paul Pardon (FOD Volksgezondheid, DG Basisgezondheidszorg & Crisisbeheer), Dirk Ramaekers (Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg), Elisabeth Rijckaert (Werkgroep Hersentumoren vzw), Pierre Scaillet (Cliniques Universitaires St Luc), Marcel Sterckx (AKB APK-VKV), Esmeralda Tobing (Wit-Gele Kruis), Simon Van Belle (UZ Gent), Eric Van Cutsem (UZ Leuven), Saskia Van Den Bogaert (FOD Volksgezondheid, DG1 Dienst Acute, Chronische en Ouderenzorg), Herman Van Eeckhout (Pharma.be), Marc Van Gulck (Kinesitherapeutenkartel), Jean-Luc Van Laethem (Groupe Belge d'oncologie Digestive), Paul Vanden Berghe (Federatie Palliatieve Zorg Vlaandere), Didier Vander Steichel (Fondation contre le Cancer) Behandelde thema s - Toegang tot de nieuwe geneesmiddelen tegen kanker en terugbetaling ervan: oprichting van een Kankerinstituut, herevaluatie van de dure geneesmiddelen, prijskwaliteitverhouding, multidisciplinaire consultatie, toegang tot het geneesmiddel, idee voor een innovatiefonds (geneesmiddelen). - Plaats van de eerstelijnszorg bij behandeling van kanker: de essentiële rol van de huisarts, definitie van de zorgtrajecten, goede communicatie en goede informatieoverdracht van de specialisten naar de huisartsen. - Plaats van de zorginstellingen bij behandeling van kanker: centra gespecialiseerd in pediatrische oncologie, samenwerkingsstructuur van deze gespecialiseerde centra met andere centra, centra gespecialiseerd in zeldzame tumoren, structurele financiering van de zorgprogramma s en controle van het resultaat, multidisciplinaire consultatie voor alle tumoren, zorgregio s. - Middelen inzake personeel voor een kwalitatieve behandeling van kanker: behoefte aan gespecialiseerd personeel (onder meer verpleegkundigen), een andere vorm van medische contingentering voor de oncologie, de hematologie en de radiotherapie.

2 - Moet er in België een centrum voor hadrontherapie zijn? Therapeutische meerwaarde en inzake onderzoek, financiering, rapport KCE. Meer algemeen: rekening houden met innoverende technieken inzake radiotherapie en chirurgie, machinepark voor radiotherapie, multidisciplinaire benadering met evenwichtige financiering, Oncologische Zorgprogramma s (OZP). 1. DE UITGAVEN VOOR GEZONDHEIDSZORG EN KANKER Groeinorm: wat is er nodig voor toegang tot innovatie en de meest efficiënte werktuigen voor diagnose en behandeling? - De groei in de medicatie voor oncologie (4,5%) vertegenwoordigt een inhaalbeweging tegenover het verleden, waar het aandeel van de oncologische medicatie een kleiner deel was van het totaal. - Samenwerking tussen de verschillende actoren in het veld van de oncologische medicatie is belangrijk, evenals een regelmatige herevaluatie van de beschikbare middelen in het licht van de wetenschappelijke evidentie. Dit is voorzien in de huidige reglementering: de terugbetaling wordt aangepast in functie van de nieuwe ontwikkelingen. Er wordt gevraagd om deze herevaluatie te kunnen realiseren op basis van samenwerking en dialoog. - De nood aan een aparte groeinorm voor kankermedicatie via een innovatiefonds wordt in vraag gesteld. Innovatie gebeurt nu ook zonder een fonds en bovendien heeft een fonds ook aparte financiering nodig. Een aparte groeinorm lijkt niet de juiste strategie. Er wordt veeleer gepleit voor een globale aanpak van het probleem. Is innovatie mogelijk binnen het huidige budgettaire kader? - De groei van de oncologische medicatie bedraagt 4,5% en er is een toename van de groei van het aandeel van de oncologische geneesmiddelen te verwachten. Er moeten prioriteiten vastgelegd worden via een comité van experts. - De terugbetaling van oncologische medicatie is belangrijk maar verbetering van de kwaliteit betreft ook de andere disciplines die met kankerbehandeling te maken hebben. Ook in de chirurgie en de radiotherapie zijn er innovatieve technieken in ontwikkeling. In de radiotherapie betreft dit bijvoorbeeld de hadrontherapie, vernieuwingen op het vlak van veiligheid, apparatuur en informatica. De kwaliteit van de radiotherapie is afhankelijk van de aanwezige expertise, maar ook van de tijdige vernieuwing en vervanging van materiaal en machines. - De nadruk moet liggen op een multidisciplinaire aanpak, niet enkel op vernieuwing van de geneesmiddelen. - De bijdrage van de chirurgie mag zeker niet uit het oog verloren worden. Voor de vaste tumoren ondergaat 60 % van de patiënten een chirurgische ingreep. In de behandeling van kanker bedraagt de curatieve bijdrage van de chirurgie 64 %, terwijl de curatieve bijdrage van de chemotherapie 5,8 % bedraagt. - Er moet een duidelijk onderscheid zijn tussen een curatieve behandeling en een palliatieve behandeling. Een curatieve behandeling heeft genezing als doel, een

3 palliatieve behandeling beoogt geen genezing maar wel een symptomatische, levensverlengende behandeling en verbetering van de levenskwaliteit. - Een multidisciplinaire benadering is nodig voor een evenwichtige financiering. Het is belangrijk om de lacunes in de financiering en de wijze van financiering in kaart te brengen. Eveneens moet bekeken worden op welke wijze de financiering voor nieuwe geneesmiddelen kan gebeuren. - Kwaliteitsevaluatie van zorg is belangrijk voor zowel de patiënt als voor de maatschappij en voor de beoordeling van het budget: wat krijgen we in de plaats? - Er zijn een aantal producten in de pipeline, zowel wat betreft medicatie als in de chirurgie en de radiotherapie. Sommige van deze geneesmiddelen hebben een toegevoegde therapeutische waarde, een aantal hebben echter niet zoveel innovatief effect. De objectieve evaluatie van deze dure geneesmiddelen is prioritair. De uitdaging ligt in de bepaling van de kost-effectiviteit. - Er zijn verschillende groepen kankerpatiënten: de curatieve populatie, waarvoor alles moet beschikbaar zijn en waarvoor er nood is aan bijkomend budget, de patiënten die niet beantwoorden aan de behandeling, de patiënten die recidiveren en symptomatisch behandeld worden en de patiënten die palliatieve zorgen nodig hebben. - Een voorstel wordt gedaan om tijdens de periode dat het dossier van het betreffende geneesmiddel zich bij het CTG bevindt, de medicatie tijdelijk gratis ter beschikking te stellen. Uitbreiding van het indicatiegebied kan leiden tot prijsdaling. Prijstransparantie is ook belangrijk. Innovatie doet de prijs stijgen, maar de prijs wordt bepaald volgens de productiekost (die meestal alleen bekend is aan de firma). - Is het huidige systeem van toekenning van middelen de goede manier? Alles wordt nu opgedeeld in budgetten, waardoor er geen globaal overzicht is. Op welke manier kan een betere controle van de middelen en hun bestemming gebeuren? 2. TOEGANG TOT EN TERUGBETALING VAN NIEUWE GENEESMIDDELEN TEGEN KANKER - Het is noodzakelijk om dit probleem vanuit een macrovisie te benaderen, vandaar dat hier ook gepleit wordt voor de oprichting van een overkoepelend Nationaal Kankerinstituut, waardoor kwaliteitsevaluatie en een multidisciplinaire aanpak kan gerealiseerd worden. Dit Instituut kan erop toezien dat de beschikbare middelen efficiënt gebruikt worden, kan het volume van de activiteiten en de outcome meten en een kwaliteitsevaluatie realiseren. - Nationale richtlijnen zijn ontwikkeld in het College van Oncologie (in samenwerking met het Kenniscentrum), waarvan de vijfde nu in ontwikkeling is. Deze richtlijnen dienen ter ondersteuning van de lokale programma s. Hier moet verder werk van gemaakt worden. De implementatie van deze richtlijnen is belangrijk. In het kader van het Procare project wordt een registratie uitgevoerd van rectumcarcinoom, waarbij een integratie van gegevens van het Kankerregister, de Minimale Ziekenhuisgegevens, Rizivgegevens, gebeurt. De guidelines en wetenschappelijke adviezen moeten vertaald worden naar beleid. Een nationaal

4 Kankerinstituut kan opgericht worden binnen het RIZIV (art. 19 van de RIZIV-wet) om de link te maken met de financiering. - Er moet een inventaris komen van de bestaande structuren met hun bevoegdheden. Er is geen noodzaak om een structuur bij te creëren die naast de andere structuren staat, wel een overkoepelende structuur die boven de andere staat. - Er is nood aan samenwerking met het federaal agentschap geneesmiddelen en andere instanties. De expertise die aanwezig is, moet gebruikt worden. Met de oprichting van een Nationaal Kankerinstituut kan de evaluatie van geneesmiddelengebruik en de effectiviteit ervan mogelijk gemaakt worden. - Er zijn 2 manieren waarop kankerpatiënten toegang hebben tot geneesmiddelen: ten eerste via terugbetaling en ten tweede via klinische studies. Er zijn in België veel klinische studies, waardoor patiënten kosteloos toegang krijgen tot geneesmiddelen. Wanneer de studie afgelopen is, worden zij verder kosteloos behandeld in het kader van compassionate use. Pas nadien volgt de beslissing tot terugbetaling. Het is noodzakelijk om studies uit te voeren naar uitbreiding van de indicaties. De prijs van een geneesmiddel wordt bepaald op basis van het criterium van de toegevoegde therapeutische waarde en de beslissing tot terugbetaling wordt op die basis genomen. De prijs wordt niet enkel bepaald door de toegevoegde therapeutische waarde. Ook de reële productiekosten en uitbreiding van de indicaties spelen een rol bij de bepaling van de prijs. - Is het terugbetalingssysteem te log voor de oncologische noden? Er is nood aan nieuwe invalshoeken om flexibeler te kunnen werken. Opvolging en registratie kunnen bijdragen tot betere inzichten. 3. PLAATS VAN DE EERSTELIJNSZORG BIJ DE AANPAK VAN KANKER - De rol van de huisarts is zeer belangrijk in deze problematiek. Een suggestie is om zorgpaden uit te werken, waarbij de huisarts deel uitmaakt van het team en waarin duidelijke afspraken gemaakt worden en de rol van de huisarts duidelijk gedefinieerd is. Op deze manier kan transmuraal gewerkt worden. - Uit een studie over de psychologische noden van kankerpatiënten (Prof. Razavi ) blijkt dat de eerste persoon waarvan de patiënt steun verwacht, de specialist is. Er is dus nood aan patiënteneducatie en bewustmaking van de rol van de huisarts. - Het is moeilijk voor de huisarts om de evolutie in de oncologie te volgen. Er is een goede communicatie en informatie-overdracht nodig vanuit de specialisten naar de huisartsen. - Er is een actieve interesse van de huisartsen voor verhoging van de participatie. De huisarts moet deel uitmaken van het zorgproces. - Er kan transmuraal gewerkt worden, met liaisonfuncties tussen thuiszorg en ziekenhuis.

5 4. PLAATS VAN DE ZORGINSTELLINGEN BIJ DE AANPAK VAN KANKER - Het is noodzakelijk om gespecialiseerde centra voor pediatrische oncologie op te richten. Er zijn nu 8 centra waar pediatrische oncologie uitgeoefend wordt, wat voor België te veel is. Samenwerking wordt voorgesteld, waarbij de leiding genomen wordt door de grotere centra en de kleinere zich hierbij aansluiten, gestuurd door zorgprogramma s. Of men kan een beperkter aantal centra toelaten, waar dan voldoende personeel moet beschikbaar zijn. Dit is een zeldzame pathologie, die gespecialiseerd personeel vergt met superspecialisatie binnen het team. Het is een complex gebeuren, waarvoor voldoende personeel nodig is (voldoende artsen, voldoende verpleegkundigen en voldoende transmurale zorg). België behoort hierin tot de top in Europa, mede dankzij geld dat verkregen wordt uit fund raising. Samengevat zijn er minder centra nodig met meer personeel en betere financiering. (NB: in Nederland gaat alle kinderoncologie naar 1 centrum). - Wat voor de pediatrische oncologie geldt, geldt ook voor sommige zeldzame tumoren. Hiervoor zouden ook gespecialiseerde centra opgericht moeten worden. Kleinere centra kunnen blijven bestaan, maar in samenwerking met grotere centra. Er moet een beperkt aantal centra zijn. Het activiteitsniveau dat nodig is om kwaliteit te kunnen garanderen, moet gedefinieerd worden. De definitie van zeldzame tumoren moet duidelijker zijn: ten tijde van Minister Colla was de drempel minder dan 800 gevallen per jaar, later is dat minder dan 400 geworden. De activiteitendrempel en de beschikbare expertise is belangrijk. De definitie van zeldzame tumoren is niet vast te pinnen op cijfers alleen. Zeldzame tumoren zijn deze die ofwel zeldzaam zijn door hun lage incidentie of waarvan de behandeling moeilijk en hypergespecialiseerd is. - Er moet een structurele financiering komen van de zorgprogramma s met specifieke criteria en outcome controle, wat tot kwaliteitscontrole leidt. Het is niet omdat gespecialiseerde zorgprogramma s geïnstalleerd worden, dat alle behandelingen daar moeten gebeuren. Een behandelingsplan waar de best mogelijke outcome gegarandeerd wordt is nodig voor de patiënt. Men kan bepaalde delen van de behandeling centraliseren. Een groep moet de verantwoordelijkheid opnemen om het behandelingsplan te dirigeren. Er moeten zorgtrajecten ontwikkeld worden (in het kader van een Nationaal Kankerinstituut). - Het multidisciplinair consult moet verplicht worden voor alle tumoren, zodat vooraleer de behandeling gestart wordt, een plan kan gemaakt worden met duidelijke afspraken. - Registratie in het Kankerregister is gekoppeld aan het multidisciplinair oncologisch consult, dat verbonden is aan een zorgprogramma en dus aan een ziekenhuisopname, waaruit volgt dat de registratie van niet gehospitaliseerde patiënten niet volledig of niet gebeurt. Hierop wordt geantwoord dat de registratie verplicht is binnen het zorgprogramma en dat voor niet gehospitaliseerde patiënten een registratie kan gebeuren via de anatomopathologische en hematologische gegevens. - De evolutie naar gespecialiseerde centra is onontkoombaar, zeker voor kinderoncologie en zeldzame tumoren. De consensus over meer voorkomende tumoren is moeilijker te bereiken. Een voorstel is om met zorgbekkens te werken, in relatie met een universitair centrum op basis van guidelines. De guidelines moeten gekoppeld worden aan outcome resultaten (vb.: de mortaliteit na een Whipple-

6 operatie is variabel in België tussen 3-12%. De guidelines voor keuze welke behandeling zijn hierin eenduidig maar dit geeft geen informatie over outcome of kwaliteit). Erkenningscriteria moeten gebaseerd zijn op competentie van personen en niet op geografie of centra. Kwaliteitscriteria voor erkenning als referentiecentrum zijn noodzakelijk. Ook kwaliteitscontrole via interne en externe audits is nodig. 5. BESCHIKKEN OVER MIDDELEN INZAKE PERSONEEL VOOR EEN KWALITATIEVE AANPAK VAN KANKER - Voor de behandeling van kanker is meer personeel nodig dan alleen artsen en verpleegkundigen. Er zullen in de toekomst meer oncologen nodig zijn. Medische oncologie is een fulltime bezigheid, met een grote intellectuele en fysieke belasting. Er moet een andere vorm van contingentering komen voor oncologie, hematologie en radiotherapie omdat in 2020 de incidentie van kanker in die mate gestegen zal zijn dat er te weinig oncologen en verpleegkundigen zullen zijn. - Er moet een structurele financiering komen van de zorgprogramma s, waardoor ook criteria kunnen vastgelegd worden en controle van de bestemming van de middelen (vb. integratie van oncopsychologen). - Er wordt gepleit voor de erkenning van bijzondere beroepsbekwaamheid in oncologische heelkunde. - Bij het vaststellen van een numerus clausus moet rekening gehouden worden met een bepaald percentage specialisten dat naar het buitenland vertrekt, een deel dat in de research of in de industrie gaat, een deel dat deeltijds zal werken en een deel dat op termijn burn-out zal vertonen. 6. IS ER NOOD AAN EEN HADRONTHERAPIECENTRUM IN BELGIË? - De firma die de technologie levert voor de hadroncentra is Belgisch (IBA). In Zweden, dat vergelijkbaar is met België wat betreft het aantal inwoners en dus wat betreft het aantal te verwachten indicaties (9.2 miljoen inwoners) wordt een centrum gebouwd in Uppsala. De beslissing om dit centrum op te richten werd genomen bij dezelfde beschikbaarheid van evidence based rapporten als in België. - Het is vanzelfsprekend dat zo n centrum nodig is in België. Omwille van de therapeutische meerwaarde, maar ook omwille van de mogelijkheid tot verbetering van de levenskwaliteit en niet alleen van de overleving. Ook de toename van de therapietolerantie en de mogelijkheden die dit schept voor onderzoek zijn factoren die in overweging genomen moeten worden. - Het is een technologie met innovatief karakter waartoe actueel geen toegang is in België. Patiënten die in aanmerking komen, moeten zich naar het buitenland begeven. Hiervoor moet gestructureerde terugbetaling voorzien worden. - Uit het werkingsmechanisme zelf (mogelijkheid tot gelokaliseerde behandeling, zonder effect op de omringende weefsels) volgt een uitbreiding van de indicaties. Ook voor pediatrische tumoren is dit een zeer interessante behandelingsmogelijkheid

7 omwille van de uitschakeling van lange termijn gevolgen en effecten op de omgevende weefsels. - Het rapport van het Kenniscentrum dat hierover gemaakt werd, vermeldt als conclusie dat oprichting van een hadroncentrum in België wel kan overwogen worden, maar niet gefinancierd door de ziekteverzekering. Er zijn te weinig patiënten die in aanmerking komen voor de behandeling, als men zich baseert op de beschikbare gerandomiseerde studies. Er zijn actueel onvoldoende evidence based studies ter beschikking om de uitgave via de ziekteverzekering te verantwoorden. - Tot slot wordt benadrukt dat het voordelig effect en het nut van deze behandeling vanzelfsprekend volgen uit het werkingsmechanisme en dat eenmaal een centrum ter plaatse is, de indicaties uitgebreid kunnen worden.