Analyse. Opbrengsten van sociale investeringen 1 Heeft het nut wat we doen?
|
|
- Nina Desmet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Analyse Opbrengsten van sociale investeringen 1 Heeft het nut wat we doen? Bij sociaal beleid denken we vaak aan beleid dat problemen achteraf moet repareren. Sociaal beleid is echter ook beleid dat problemen kan voorkomen. Hoe kun je de opbrengsten van sociale investeringen inzichtelijk maken? Ingrid Doorten en Marijke Mootz proberen een manier te vinden om een kosten-batenanalyse te maken. Dat is niet eenvoudig. 1. Wat zijn sociale investeringen? Wie een willekeurige voorbijganger zou vragen waar sociaal beleid over gaat, heeft een grote kans dat hij een opsomming krijgt van allerlei concrete problemen die moeten worden bestreden. Het gaat dan om bijvoorbeeld kindermishandeling, zwerven op straat of drugsgebruik. Sociaal beleid verschijnt in al deze gevallen als herstelbeleid dat moet proberen ontstane problemen achteraf te repareren. Het grote voordeel van deze benadering is dat het gaat om concrete problemen die vaak voor iedereen zichtbaar zijn, waarvoor men concrete voorzieningen kan treffen. Dat laatste maakt deze vorm van beleid ook aantrekkelijk voor politici en beleidsmakers. Beleidsmakers hebben concrete aangrijpingspunten in de samenleving en krijgen een eigen domein van instellingen onder hun hoede. Politici kunnen zich duidelijk verantwoorden aan hun kiezers. Ze pakken de voor ieder zichtbare problemen immers krachtdadig aan met de nodige maatregelen en voorzieningen en als het goed gaat kunnen ze ook concrete resultaten laten zien. Zeker in deze tijden waarin politici en beleidsmakers worden gevraagd om meetbare resultaten, is het verleidelijk om vooral tijd en aandacht te investeren in allerlei vormen van herstelbeleid. Lastig De keerzijde is echter dat uit het zicht kan verdwijnen dat sociaal beleid ook voorafbeleid kan zijn, beleid waardoor problemen juist kunnen worden voorkomen. Deze vormen van beleid, die we in het vervolg aanduiden als sociale investeringen, is veel minder concreet dan herstelbeleid en levert minder zichtbare resultaten op. Het is immers uiterst lastig om aan te tonen dat problemen konden worden voorkomen dank zij bepaald beleid. We omschrijven sociale investeringen hier als interventies gericht op veranderingen in de sociale infrastructuur. Om te beoordelen of ze problemen echt weten voorkomen moeten duurzame effecten op de lange termijn en voor een gehele populatie worden bestudeerd. Een traditionele methode om te bezien tegen welke prijs problemen inderdaad worden opgelost is de kosten-batenanalyse. We hebben hier echter geen behoefte aan kosten-batenanalyses zonder meer, maar aan analyses waarin de vergeten en verborgen baten aan het licht komen. Ze laten namelijk zien dat wat zich als kosten voordoet, vanuit een ander perspectief investeringen zijn, terwijl wat zich als bezuinigingen voordoet uiteindelijk grote verliezen kan opleveren. 1 Dit artikel is gebaseerd op de hoofdstukken 2 en 9 van RMO, Doorten en Rouw (2006).
2 De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) heeft in maart 2006 een conferentie gewijd aan de vraag hoe men de opbrengsten van sociale investeringen inzichtelijk kan maken. Dit artikel vat de belangrijkste beschouwingen en conclusies samen. De gekozen voorbeelden verwijzen naar bijdragen van auteurs aan de conferentie. Voor een uitgebreide uiteenzetting verwijzen we naar RMO (2006a). 2. Inzicht in effecten, kosten en baten van sociale investeringen Wat maakt kosten-batenanalyses van sociale investeringen zo lastig? Hiervoor zijn verschillende oorzaken aan te geven. In de complexe interventielogica (Torenvlied en Akkerman 2005) worden vier kenmerken onderscheiden die van invloed zijn op het moeilijk herleiden van effecten van sociale investeringen. Zo is er ten eerste de invloed van verstorende factoren in samenhang met de afstand tussen maatregelen en effecten. Wanneer de afstand tussen maatregelen en effecten groot is, is de kans op verstorende factoren groter. De vraag is dan in hoeverre de effecten van het beleid nog zijn toe te schrijven aan dat beleid. Junger (2006) beschrijft het voorbeeld van het voorkomen van antisociaal gedrag later in het leven. Antisociaal gedrag voorspelt onder meer een problematische schoolcarrière, toekomstige relatieproblemen, een relatief grote kans op werkloosheid en een grotere kans om op een uitkering te zijn aangewezen. Het gaat hier om langetermijneffecten die tussentijds nog door allerlei factoren - anders dan de voorschoolse educatie - kunnen worden beïnvloed. Junger stelt daarom dat de effectiviteit van een interventie uitsluitend kan worden vastgesteld wanneer het onderzoek voldoet aan een aantal kwaliteitseisen. Een van deze eisen is de randomized controlled trial (RCT). Dit houdt in dat er minstens twee groepen worden bestudeerd, een experimentele en een controlegroep, waarbij de toewijzing van de deelnemers aan beide groepen op aselecte, dus gerandomiseerde, wijze is gebeurd. Een andere eis is dat een experiment een voor- en een nameting dient te hebben maar bij voorkeur meerdere nametingen om ook langetermijneffecten te kunnen meten. Meerdere gebieden Ten tweede is het mogelijk dat er neveneffecten zijn op meerdere gebieden, niet alleen in het domein waar de interventie plaatsvindt. Om bij het voorbeeld van Junger te blijven: studies naar kinderen met en zonder antisociaal gedrag geven aan dat dit gedrag leidt tot een vertienvoudiging van de kosten die worden gemaakt in de domeinen gezondheidszorg, onderwijs en justitie en in de sociale zekerheid. Omgekeerd heeft het voorkomen van antisociaal gedrag dus positieve neveneffecten in al deze domeinen. Ook schaalvergroting in het onderwijs kan dienen als voorbeeld. Een studie van Van de Venne (2006) concentreert zich op effecten van schaalvergroting op de doelmatigheid en bureaucratie op scholen, op de kwaliteit van het onderwijs en op de sociale cohesie binnen de school. Verschillende Amerikaanse onderzoeken tonen aan dat relatief kleine scholen een veilige omgeving creëren voor leerlingen en docenten omdat zij elkaar kennen en vertrouwen. Op kleine scholen spreken mensen elkaar eerder op elkaars gedrag aan. Het percentage uitvallers is er relatief laag en er stromen relatief meer studenten door naar het hoger onderwijs. Van de effecten buiten het domein van het onderwijs is echter nog weinig bekend. Zou sociale cohesie op school het pesten tegengaan? En zou minder verkeer rondom een kleine school de verkeersveiligheid niet SoziO, vakblad voor sociale en pedagogische beroepen, 2 nr. 72, oktober 2006
3 verhogen? Als deze neveneffecten waren meegenomen in de besluitvorming, dan zou misschien niet zijn gekozen voor schaalvergroting. Hier gaat het om de vraag of er een onderzoeksdesign mogelijk is dat zinnige informatie oplevert voor deze complexiteit. Toch is juist het rekening houden met positieve en negatieve neveneffecten op andere domeinen over beleidskokers heen essentieel bij het nadenken over opbrengsten van sociale investeringen. Veranderlijkheid Het derde kenmerk van de complexe interventielogica is de dynamische werkelijkheid waarin sociale investeringen gedaan worden. Daardoor kan de aard van het probleem veranderen. De veranderlijkheid van problemen doet zich vaker voor, maar toch vooral bij sociale investeringen. Een studie over de sociale werkvoorziening van Moes en Edzes is een voorbeeld van de veranderlijkheid van een probleemdefinitie in de tijd (2006). Het effect van de sociale werkvoorziening wordt tegenwoordig afgemeten aan drie doelstellingen. De productiviteit (de arbeidscapaciteit van de doelgroep); de reïntegratie (het streven naar door- en uitstroom); en een sociaal doel (een vangnet voor arbeidsgehandicapten die niet regulier kunnen werken). Bij de oprichting van sociale werkplaatsen stond deze laatste doelstelling voorop. Nu blijkt dat de productiviteit achterblijft bij die in de industriële sector en dat er minder mensen uit de sociale werkvoorziening doorstromen naar de reguliere arbeidsmarkt. Dat roept de vraag op of er nu een omslag moet komen die meer gericht is op de arbeidsontwikkeling van de doelgroep werken aan de productiviteit van de mensen en het doorstromen naar een reguliere werkgever, bijvoorbeeld via begeleid werken. Of is het zo dat met de sociale werkvoorziening toch vooral de sociale doelstelling wordt gediend en zou men zich juist daarop moeten richten? Dat is lastig te bepalen, omdat het rendement op de sociale doelstelling onbekend is. Hoe is het te kwantificeren? Effecten kunnen zich voordoen in de sociale omgeving, in eigenwaarde, in gezondheid en in waardering van de omgeving, maar hoe meet je dat? Dat het bij sociale investeringen vaak gaat om het voorkómen van problemen, maakt dat effecten moeilijk waarneembaar zijn (het vierde kenmerk van de complexe interventielogica). We kunnen dit toelichten aan de hand van de studie van Gruis naar herstructurering en buurtbeleid (2006). Kan het verval in buurten niet in een eerder stadium worden gestopt of afgeremd door effectief sociaal beheer? Iets dat wordt voorkomen - in dit geval verval van de buurt - kan niet worden waargenomen. Men kan dan ook niet eenvoudig bewijzen dat het niet-optreden van verval het gevolg is van sociaal beheer in buurten. Gruis concludeert dat een sociale aanpak effectief kan zijn bij het behouden of versterken van de marktpositie van buurten, maar ook dat er nog veel empirisch onderzoek nodig is om bewijsmateriaal te verzamelen voor de effecten van sociale investeringen op het domein van het wonen. Niet gemakkelijk vergelijken Aan de vier kenmerken gegeven door Torenvlied en Akkerman kan men toevoegen dat men de opbrengsten van sociale interventies ook niet gemakkelijk kan vergelijken. Is het mogelijk effecten in het sociale domein te kwantificeren of zelfs in geld uit te drukken? Het voorkómen van de gevolgen van antisociaal gedrag is een voorbeeld waarbij een effect wel goed in geld is uit te drukken. Studies naar kinderen met of zonder antisociaal gedrag geven aan dat dit gedrag leidt tot een vertienvoudiging van de kosten die worden gemaakt in onder meer de gezondheidszorg, het onderwijssysteem, SoziO, vakblad voor sociale en pedagogische beroepen, 3 nr. 72, oktober 2006
4 het justitiële systeem en in de sociale zekerheid. Echter, het waarderen van de immateriële baten van de sociale doelstelling van de sociale werkvoorziening is veel moeilijker. Hoe meet je nu of iemand meer eigenwaarde heeft gekregen door in de sociale werkvoorziening te werken? Er zijn waarden die niet in getallen of geld kunnen worden uitgedrukt. Als er nietkwantificeerbare effecten zijn dan moet men deze in kaart brengen en tegen elkaar afwegen. Bepaalde opbrengsten kunnen wel als tekst worden opgenomen, waarbij wordt aangegeven of het om een positief of een negatief effect gaat. Bij de afweging gaat het om de vraag welke waarden er rond een bepaalde interventie in het geding zijn en aan welke waarden we meer belang hechten (feiten-waardenafwegingsmodel). Dit veronderstelt wel gedegen onderzoek naar effecten vooraf. Voor het sociale domein is nog veel werk te verzetten, er is meer onderzoek nodig naar effecten van beleid. Veel van het onderzoek naar resultaten van interventies, bijvoorbeeld op het gebied van antisociaal gedrag, kindermishandeling en schaalvergroting in het onderwijs, is gedaan in de VS, en kan niet zonder meer vertaald worden naar de Nederlandse situatie. 3. Politiek-bestuurlijke rationaliteit Het is dus allerminst eenvoudig de kosten en baten van sociale investeringen in kaart te brengen of zelfs te berekenen. Daarbij komt nog een andere belangrijke factor die we aanduiden met de politiek-bestuurlijke rationaliteit. Hoe compleet een kostenbatenanalyse ook moge zijn, politici en bestuurders kunnen op grond van hun overtuigingen of en vooral hun budgettaire verkokering andere keuzes maken, anders dan een kosten-batenanalyse uitwijst. Wat kunnen kosten-batenanalyses van sociale investeringen dan betekenen voor politici en bestuurders? Aan welke eisen moeten kosten-batenanalyses dan voldoen? Deze paragraaf geeft daarvoor enkele suggesties. Kosten-batenanalyses kunnen bijdragen aan een nieuwe stijl van beleid, namelijk het denken in alternatieven. Er is niet één ideale oplossing, er zijn meer aanpakken mogelijk en bestuurders maken een bepaalde keuze. Dit denken in alternatieven is zeker van belang voordat beleid gestalte krijgt, maar ook in een evaluatie achteraf kan het denken in alternatieven nuttig zijn. In theorie mondt een evaluatie achteraf uit in één beste oplossing. In de praktijk zal het echter vaker voorkomen dat er meer oplossingen mogelijk zijn, alle met hun eigen voor- en nadelen. Uit een Amerikaans voorbeeld blijkt dat er dure interventies zijn met een groot effect en hoog rendement; daarnaast zijn er relatief goedkope interventies met een relatief goed rendement (Junger 2006). Het denken in alternatieven geldt niet alleen alternatieven voor beleid, maar ook het denken in alternatieve effecten. Bij het denken in alternatieven kunnen immers gemakkelijker de effecten over kokers heen in de beschouwing worden betrokken. Het is namelijk van het grootste belang te denken over neveneffecten van beleid in andere sectoren dan waarvoor het beleid is bedoeld. Het meenemen van deze neveneffecten leidt niet alleen tot complexiteit in de zin van moeilijkheid, maar het biedt ook de kans kosten-batenanalyses vollediger te maken. Daarmee kunnen politici en bestuurders rekening te houden met kosten en baten op verschillende beleidsterreinen. Juist de complexe interventielogica biedt aangrijpingspunten voor het denken over beleidsalternatieven. SoziO, vakblad voor sociale en pedagogische beroepen, 4 nr. 72, oktober 2006
5 Deze nieuwe stijl van beleid kan worden bevorderd door te werken met experimenten. Men zou beleid zelf kunnen op te vatten als een reeks van experimenten. In dat geval is er is niet de beste en enige vorm van beleid maar zijn er altijd meer mogelijkheden met voor- en nadelen, duurdere of goedkopere, enzovoort. Kosten-batenanalyses kunnen het enthousiasme om te experimenteren versterken. Beleid krijgt dan de vorm van een aaneenschakeling van experimenten die na verloop van tijd kunnen leiden tot randvoorwaardelijke regelgeving, dat wil zeggen regelgeving waarin met de nodige terughoudendheid ongewenste uitkomsten worden vastgelegd (RMO 2006b). Op deze wijze vergroot de kosten-batenanalyse de ruimte voor politiek, zowel voor politici als voor de controlerende functie van de vertegenwoordigende organen. 4. Vooruitblik We besluiten met enkele stellingen die een indruk geven van de mogelijke vervolgstappen op deze inventarisatie. Verbod op monosectoraal kosten-baten-denken In de politiek wordt gevraagd om meer evidence-based beleid. Voor departementen en bestuur leveren kosten-batenanalyses een zekere vorm van evidence. Daarom is het belangrijk om deze methode verder te verkennen en uit te werken. Maar alleen als het op deze wijze aangetoonde evidence-based beleid over beleidsterreinen heenkijkt, kan de politiek op grond daarvan beter controleren. Het gevaar van meer evidence-based beleid is echter, dat men nog preciezer binnen de eigen beleidskoker gaat kijken en daarmee juist belangrijke evidence buiten de eigen sector over het hoofd ziet. Op zoek naar gradaties van evidentie In veel gevallen is er helemaal geen evidence base 2. De zorg om evidence base heeft dan mogelijk al snel een stop op het denken tot gevolg. Om dit te voorkomen, is het aan te bevelen om evidence in gradaties te benoemen. Tussen de uitersten van een randomized controle trial (RCT) en wat Junger noemt feel-good-interventies kan men gradaties van evidentie aanbrengen, die kunnen helpen om de opbrengsten van sociale investeringen te beoordelen (Upshur et al. 2001). Theoriegestuurd beleid Beleid hoeft niet alleen van empirische bevindingen uit evaluatieonderzoek uit te gaan, maar kan zich ook baseren op theorie. Theorieën zijn daarbij uitspraken over menselijk gedrag die empirisch getoetst zijn. Dit kan bij uitstek door het opzetten van ex-ante evaluatieonderzoek, waar op basis van een theorie wordt nagedacht over de effecten van beleidsalternatieven. Daarmee wordt niet alleen een bijdrage geleverd aan effectief beleid, maar ook aan wetenschappelijke theorievorming en kennis. Vervolgens kan de theorie in de praktijk worden getoetst in de vorm van experimenten. Denken over neveneffecten en beleidsalternatieven: beleidscompetitie 2 Bij sociale interventies is evidence moeilijk aan te tonen, mede omdat daarbij altijd mensen betrokken zijn. Bij elke interventie is de relatie tussen mensen, hun invloed en betrokkenheid immers weer anders. Wat de ene keer evident werkzaam is, kan het een volgende keer toch weer minder zijn. SoziO, vakblad voor sociale en pedagogische beroepen, 5 nr. 72, oktober 2006
6 Rekening houden met positieve en negatieve neveneffecten op andere domeinen over kokers heen is niet alleen complex, maar het kan juist van meerwaarde betekenen bij het nadenken over opbrengsten van sociale investeringen. Denken in beleidsalternatieven maakt het immers mogelijk keuzes tussen die alternatieven te maken, er valt iets te kiezen voor bestuurders en politici. Herstel- én preventiebeleid? Herstelbeleid zal altijd nodig blijven, het levert vaak nuttige resultaten op de korte termijn op. De overheid zou echter bij elke vorm van herstelbeleid de plicht moeten hebben na te denken over de vraag: hoe had je het kunnen voorkomen? Nadenken over preventiebeleid hoeft vervolgens niet in de eigen beleidskoker te gebeuren. Over de auteurs Ingrid Doorten en Marijke Mootz zijn werkzaam bij de RMO, de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling als respectievelijk adviseur en adjunct-secretaris. Literatuur Gruis, V., Herstructurering en buurtbeleid: fysiek of sociaal? In: RMO, Doorten, I. en Rouw, R. (red.). Opbrengsten van sociale investeringen. Amsterdam, Uitgeverij SWP, pp Junger, M., Naar een kosteneffectief beleid ter voorkoming van antisociaal gedrag. In: RMO, Doorten, I. en Rouw, R. (red.). Opbrengsten van sociale investeringen. Amsterdam, Uitgeverij SWP, pp Moes, M. en A. Edzes, Investeren of herstellen. In: RMO, Doorten, I. en Rouw, R. (red.). Opbrengsten van sociale investeringen. Amsterdam, Uitgeverij SWP, pp RMO, Doorten, I. en R. Rouw (red.), 2006a. Opbrengsten van sociale investeringen. Amsterdam, Uitgeverij SWP. RMO, 2006b. Verschil maken: eigen verantwoordelijkheid na de verzorgingsstaat. Amsterdam, Uitgeverij SWP. Torenvlied, R. en Akkerman, Preventiebeleid: een verkennende achtergrondstudie. Den Haag: RMO, Werkdocument 7. Upshur, R.E., Kerkhof, E.G. van den, Goel V. (2001) Meaning and measurement: an inclusive model of evidence in health care. Journalof Evaluation in Clinical Practice 7 (2): Venne, L. van de (2006). Schaalvergroting in het onderwijs. In: RMO, Doorten, I. en Rouw, R. (red.). Opbrengsten van sociale investeringen. Amsterdam, Uitgeverij SWP, pp SoziO, vakblad voor sociale en pedagogische beroepen, 6 nr. 72, oktober 2006
7 SoziO, vakblad voor sociale en pedagogische beroepen, 7 nr. 72, oktober 2006
Zijn maatregelen gericht op re-integratie effectief? Jaap de Koning. Presentatie voor het Muntendam Symposium, 12 december, Rode Hoed, Amsterdam
Zijn maatregelen gericht op re-integratie effectief? Jaap de Koning Presentatie voor het Muntendam Symposium, 12 december, Rode Hoed, Amsterdam Inhoud Wat is re-integratiebeleid? Hoe beoordeel je re-integratiemaatregelen?
Nadere informatieEffectieve zorg bestaat uit effectieve methodieken, maar hoe effectief is effectief? Jan Willem Veerman Ede, 28 september 2005
Effectieve zorg bestaat uit effectieve methodieken, maar hoe effectief is effectief? Jan Willem Veerman Ede, 28 september 2005 Het ideaal Er zijn problemen en/of risicofactoren Waarvoor een behandeling
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting Maatschappelijke kosten-baten analyse beschut werk 1
Samenvatting Samenvatting Maatschappelijke kosten-baten analyse beschut werk 1 Uitvoering onderzoek: KokxDeVoogd, Houten Ewout Bückmann Eric Dorscheidt Michiel Hes november 2017 Dit is een uitgave van
Nadere informatieMeten is weten: Inzicht krijgen in de opbrengsten van jouw inspanningen in de buurt
Meten is weten: Inzicht krijgen in de opbrengsten van jouw inspanningen in de buurt Vandaag Vandaag Reden voor Monitoring en Evaluatie: M&E Wat is M&E? Monitoren en evalueren: theorie en praktijk Tips
Nadere informatieThuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde
Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Verplegingswetenschappen cursusjaar
Nadere informatieVoorbeeld adviesrapport MedValue
Voorbeeld adviesrapport MedValue (de werkelijke naam van de innovatie en het ziektebeeld zijn verwijderd omdat anders bedrijfsgevoelige informatie van de klant openbaar wordt) Dit onafhankelijke advies
Nadere informatieFormulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een artikel over een interventieonderzoek (bij voorkeur een RCT)
Formulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een artikel over een interventieonderzoek (bij voorkeur een RCT) Behorend bij: Evidence-based logopedie, hoofdstuk 4 1 Toelichting bij de criteria voor
Nadere informatieEvalueren van beleid. Research voor Beleid (Panteia Groep) Auteur: Christel Scholten
Evalueren van beleid Research voor Beleid (Panteia Groep) Auteur: Christel Scholten Datum: 14 april 2008 Research voor Beleid - Sociaal wetenschappelijk beleidsonderzoek - Zorg en Welzijn, Arbeidsmarkt,
Nadere informatieMAATSCHAPPELIJKE KOSTEN-BATEN ANALYSE. Prof Dr A. Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam, Nederland
MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN-BATEN ANALYSE Prof Dr A. Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam, Nederland Maatschappelijke kosten-baten analyse Welke aspecten moeten worden meegenomen?
Nadere informatieeen onderzoek naar arbeidssatisfactie in Nederland
een onderzoek naar arbeidssatisfactie in Nederland 1 februari 2009 Ausems en Kerkvliet, arbeidsmedisch adviseurs Hof van Twente www.aenk.nl Onderzoeksrapport JobMeter 2009 Inleiding Ausems en Kerkvliet,
Nadere informatieHet effect van doelstellingen
Het effect van doelstellingen Inleiding Goalsetting of het stellen van doelen is een van de meest populaire motivatietechnieken om de prestatie te bevorderen. In eerste instantie werd er vooral onderzoek
Nadere informatieSMART4U: een app om sociale contacten uit te breiden voor mensen met ernstige psychische aandoeningen. Dr. Willeke Manders Léon van Woerden MScN
SMART4U: een app om sociale contacten uit te breiden voor mensen met ernstige psychische aandoeningen Dr. Willeke Manders Léon van Woerden MScN Inhoud presentatie Wat is Smart4U Doel van het onderzoek
Nadere informatieKOSTENEFFECTIVITEIT RE-INTEGRATIETRAJECTEN
Gepubliceerd in: Maandblad Reïntegratie nr. 9, 2007, p. 6-10 KOSTENEFFECTIVITEIT RE-INTEGRATIETRAJECTEN Drs. Maikel Groenewoud 2007 Regioplan Beleidsonderzoek Nieuwezijds Voorburgwal 35 1012 RD Amsterdam
Nadere informatieEvaluatie Onderwijstijdverlenging. Drs. Erik Meyer Dr. Chris van Klaveren Prof. dr. Wim Groot Prof. dr. Henriëtte Maassen van den Brink
Evaluatie Onderwijstijdverlenging Drs. Erik Meyer Dr. Chris van Klaveren Prof. dr. Wim Groot Prof. dr. Henriëtte Maassen van den Brink Inleiding Doel onderwijstijdverlenging: verbeteren leerprestaties
Nadere informatieStappenplan Social Return on Investment. Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth
Stappenplan Social Return on Investment Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth 1 1. Inleiding Het succesvol implementeren van ehealth is complex en vraagt investeringen van verschillende
Nadere informatieWAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN SUCCESVOLLE BANENAFSPRAAK?
WAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN SUCCESVOLLE BANENAFSPRAAK? Prof Dr A. Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam, Nederland Maatschappelijke kosten en baten
Nadere informatieOlde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj
BUSINESS CASE: Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum: LET OP: De bedragen in deze business case zijn schattingen op grond van de nu beschikbare kennis en feiten.
Nadere informatieDenk alvast over de volgende vraag na:
Denk alvast over de volgende vraag na: Wat is uw beste schoolervaring als leerling/student? (dus toen u zelf nog in de schoolbank zat; welk vak, school, opleiding, docent etc) Jos Gipmans Manager Cursisten
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
163 Samenvatting (Summary in Dutch) Er zijn slechts beperkte financiële middelen beschikbaar voor publieke voorzieningen en publiek gefinancierde diensten. Als gevolg daarvan zijn deze voorzieningen en
Nadere informatieInleiding Methodologie Master MBRT Hogeschool INHOLLAND 27 november Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp
Inleiding Methodologie Master Hogeschool INHOLLAND 27 november 2003 Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp WAT GAAN WE DOEN? Inleiding op Evidence-based Practice (EBP) Diagnostisch onderzoek onderzoek Interventieonderzoek
Nadere informatieSamenvatting Kinderrechtenmonitor 2012 voor kinderen en jongeren
Samenvatting Kinderrechtenmonitor 2012 voor kinderen en jongeren Het gaat goed met kinderen in Nederland. Uit onderzoeken blijkt dat Nederlandse kinderen in vergelijking met kinderen uit andere rijke landen
Nadere informatieImpactmeting: een 10 stappenplan
Impactmeting: een 10 stappenplan Stap 1: De probleemanalyse De eerste stap in een impactmeting omvat het formuleren van de zogenaamde probleemanalyse welke tot stand komt door antwoord te geven op de volgende
Nadere informatieOnderzoeksdesigns. Ellen Tromp, epidemioloog St Antonius ziekenhuis
Onderzoeksdesigns Ellen Tromp, epidemioloog St Antonius ziekenhuis Inhoud Inleiding Wetenschappelijk bewijs Opdracht Verschillende onderzoekdesigns De drie componenten van evidence-based practice Wetenschappelijk
Nadere informatieDe Taxonomie van Bloom Toelichting
De Taxonomie van Bloom Toelichting Een van de meest gebruikte manier om verschillende kennisniveaus in te delen, is op basis van de taxonomie van Bloom. Deze is tussen 1948 en 1956 ontwikkeld door de onderwijspsycholoog
Nadere informatieKlinisch wetenschappelijk onderzoek: een studentengids
Klinisch wetenschappelijk onderzoek: een studentengids Eerste druk, 2016 2016 Paul Emons isbn: 9789048439867 nur: 890 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming
Nadere informatieAdvies van de Wetenschappelijke Commissie Wijkaanpak
Advies van de Wetenschappelijke Commissie Wijkaanpak De Wetenschappelijke Commissie Wijkaanpak is in 2010 ingesteld door de Minister van Wonen, Wijken en Integratie met als opdracht de Minister te adviseren
Nadere informatieMethoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 83 97
Wanneer gebruiken we kwalitatieve interviews? Kwalitatief interview = mogelijke methode om gegevens te verzamelen voor een reeks soorten van kwalitatief onderzoek Kwalitatief interview versus natuurlijk
Nadere informatieEvidence Based Practise versus Practice Based Evidence
Evidence Based Practise versus Practice Based Evidence Dr. John Verhoef (Lector) Lectoraat Eigen Regie Hogeschool Leiden, Cluster Zorg verhoef.j@hsleiden.nl Waar hebben we het over? Evidence Based Practice
Nadere informatiehoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3
SAMENVATTING Dit proefschrift is gewijd aan Bouwen aan Gezondheid : een onderzoek naar de effectiviteit van een leefstijlinterventie voor werknemers in de bouwnijverheid met een verhoogd risico op hart
Nadere informatieErkenningscommissie Interventies Beoordelingsformulier. Eindoordeel van de erkenningscommissie over de interventie
Interventie: Families First Deelcommissie: 1 Erkenningscommissie Interventies Beoordelingsformulier Datum vergadering: 11 april 2014 Eindoordeel van de erkenningscommissie over de interventie De commissie
Nadere informatieproject: Trends en actualiteit in de Jeugdzorg
project: Trends en actualiteit in de Jeugdzorg Colofon Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel.: 0522-235235 Fax: 0522-235222 E-mail: info@edu-actief.nl Internet: www.edu-actief.nl
Nadere informatieExperiment tegen schooluitval
Experiment tegen schooluitval De effecten van intensieve coaching Marc van der Steeg (CPB) Roel van Elk (CPB) Dinand Webbink (Erasmus Universiteit Rotterdam) Opzet presentatie 1. Aanleiding 2. De interventie
Nadere informatieErkenningscommissie Interventies Beoordelingsformulier. Eindoordeel van de erkenningscommissie over de interventie
Interventie: Taallijn Deelcommissie: 3 Erkenningscommissie Interventies Beoordelingsformulier Datum vergadering: 8 oktober 2015 / 2 juni 2016 Eindoordeel van de erkenningscommissie over de interventie
Nadere informatieBeschermd Werk in de gemeente Barneveld
Beschermd Werk in de gemeente Barneveld 1. Inleiding In het beleidskader voor de 3 decentralisaties staat weergegeven wat de visie van de gemeente Barneveld is op de 3 decentralisaties en welke uitgangspunten
Nadere informatieÉÉN MET HET VELD DE ERVARINGEN VAN KWETSBARE MENSEN MET KAPITAAL EN IN- EN UITSLUITING IN DE SPORT
1 ÉÉN MET HET VELD DE ERVARINGEN VAN KWETSBARE MENSEN MET KAPITAAL EN IN- EN UITSLUITING IN DE SPORT Één met het veld De ervaringen van kwetsbare mensen met kapitaal en in- en uitsluiting binnen de sport.
Nadere informatieWe doen zeven aanbevelingen om de aanpak van drukte en de leefbaarheid te
Aanbevelingen Rekenkamer t.a.v. Drukte Amsterdam december 2016 Aanbevelingen We doen zeven aanbevelingen om de aanpak van drukte en de leefbaarheid te verbeteren. Vier aanbevelingen hebben betrekking op
Nadere informatieParanormaal of psychisch gestoord? Wat te doen als er problemen zijn?
Paranormaal of psychisch gestoord? Wat te doen als er problemen zijn? door Kees Aaldijk transpersoonlijk coach en therapeut 06-142 742 93 www.transpersoonlijk.nl gepubliceerd in Spiegelbeeld januari 2010
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 207 208 Deel I Het wordt steeds belangrijker gevonden om kinderen een stem te geven. Hierdoor kunnen kinderen beter begrepen worden en kan hun ontwikkeling worden geoptimaliseerd.
Nadere informatieSummery. Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers
ummery amenvatting Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers 207 Algemene introductie Werkgerelateerde arm-, schouder- en nekklachten zijn al eeuwen
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel. 17TW00 De Kosmos
Schoolondersteuningsprofiel 17TW00 De Kosmos Geactualiseerd op 15 januari 2015 Toelichting Met dit schoolondersteuningsprofiel willen wij in beeld brengen welke (extra) ondersteuning wij onze leerlingen
Nadere informatieSamenvatting. Summary in Dutch
6 Samenvatting Summary in Dutch 112 Samenvatting Emotionele en sociale processen bij pesten, gepest worden en verdedigen Pesten op school is een wereldwijd probleem met negatieve korte- en langetermijngevolgen
Nadere informatie18 DECEMBER 2008: Besluit project Atalanta ( project dierenpark / centrum / theater)
18 DECEMBER 2008: Besluit project Atalanta ( project dierenpark / centrum / theater) Bijdrage 1 e termijn Voorzitter, Hoe staat de DOP tegenover het project dierenpark / centrum / theater? Wij zouden er
Nadere informatieVSO congres BANENAFSPRAAK. Vrijdag 2 november 2018 Spaces, Den Haag
VSO congres BANENAFSPRAAK Vrijdag 2 november 2018 Spaces, Den Haag WAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN SUCCESVOLLE BANENAFSPRAAK? Prof Dr A. Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg
Nadere informatieOver nut en noodzaak van praktijkgericht onderzoek. Congres Focus op onderzoek - Oogsten en verbinden 1 en 2 december 2011, Galgenwaard, Utrecht
Over nut en noodzaak van praktijkgericht onderzoek Congres Focus op onderzoek - Oogsten en verbinden 1 en 2 december 2011, Galgenwaard, Utrecht Wat is het probleem? Volgens: 1. De professional 2. De wetenschapper
Nadere informatieVerbetering reflectievaardigheden pabo-studenten m.b.v. CLASS Diny Langendijk en Cathy van Tuijl, Saxion Deventer (Zichtlijn Opleidingspraktijk
Verbetering reflectievaardigheden pabo-studenten m.b.v. CLASS Diny Langendijk en Cathy van Tuijl, Saxion Deventer (Zichtlijn Opleidingspraktijk verbeteren door onderzoek) Interactiekwaliteit leerkracht
Nadere informatie6. Project management
6. Project management Studentenversie Inleiding 1. Het proces van project management 2. Risico management "Project management gaat over het stellen van duidelijke doelen en het managen van tijd, materiaal,
Nadere informatieDriedaagse Leergang. Kennisintensieve beleidsontwikkeling
Driedaagse Leergang Kennisintensieve beleidsontwikkeling 6, 13 en 20 juni 2014 Den Haag Doelstellingen en doelgroep De doelgroep bestaat uit beleidsmedewerkers/stafmedewerkers bij beleidsinstanties (nationaal,
Nadere informatieRichtlijn Opvoedondersteuning (2013)
Richtlijn Opvoedondersteuning (2013) Onderbouwing Uitgangsvraag Hoe verhouden de kosten en baten van preventie van opvoed- en psychosociale problemen en opvoedingsondersteuning zich tot elkaar? Conclusies
Nadere informatieWethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie
Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie Henk Kool Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Aan: de Commissie Sociale zaken, Werkgelegenheid, Economie en Internationale
Nadere informatieSAMENVATTING EVALUATIE PROGRAMMA SCHAKEL!
SAMENVATTING EVALUATIE PROGRAMMA SCHAKEL! Aanleiding Het Vervangingsfonds voert regelmatig grootschalige projecten of programma s uit om een extra impuls te geven aan de aanpak van het ziekteverzuim in
Nadere informatieEffectiviteit van online hulpverlening
9 Effectiviteit van online hulpverlening Dr. Matthijs Blankers, dr. Tara Donker, prof.dr. Heleen Riper en drs. Frank Schalken.1 Inleiding 30. Het belang van wetenschappelijk onderzoek 30.3 Effectiviteit
Nadere informatieKosten-baten analyse in de arbeidshygiëne
in de arbeidshygiëne De kosteneffectiviteit van beheersmaatregelen tegen luchtwegziekten onder bakkerijmedewerkers. 28 maart 2012 2 Inhoud van deze presentatie Waarom kosten-baten analyse? Kwalificaties
Nadere informatieHoe meet je kwaliteitsverbetering? En hoe kan je dat in je eigen regio doen?
Hoe meet je kwaliteitsverbetering? En hoe kan je dat in je eigen regio doen? VRAAGSTELLING: HOE KUNNEN WE FUNCTIEVERLIES TIJDENS & NA ACUTE ZIEKENHUISOPNAME VERMINDEREN? HOE MEET JE EFFECT? Complexe interventies
Nadere informatieNotitie effect- en inzetstudie wijkcoaches Velve Lindenhof
Notitie effect- en inzetstudie wijkcoaches Velve Lindenhof Pieter-Jan Klok Bas Denters Mirjan Oude Vrielink Juni 2012 Inleiding Onderdeel van het onderzoek zou een vergelijkende studie zijn naar de effectiviteit
Nadere informatie2. In functie van implementatie van onderzoekscompetenties in de lerarenopleiding
Gebruikswijzer P- Reviews: Hoe kunnen de Reviews op een nuttige manier geïntegreerd worden in de lerarenopleiding? In deze gebruikswijzer bekijken we eerst een aantal mogelijkheden tot implementatie van
Nadere informatierapport onderzoek duurzame inzetbaarheid 2016
rapport onderzoek duurzame inzetbaarheid 2016 Inhoud Samenvatting 3 1 Beleid en praktijk 4 Oriëntatie 4 Vervolg 4 Vijf elementen van de score 4 Score 7 2 Doelen, successen en belemmeringen 9 Beleidsdoelen
Nadere informatieHoe beweegprogramma's voor kwetsbare ouderen te implementeren?!
Hoe beweegprogramma's voor kwetsbare ouderen te implementeren?! Goede implementatiestrategieën voor interventies gericht op behoud van cognitie (45+) i.o.v. de Hersenstichting en i.s.m. Mulier Instituut
Nadere informatieUniversity of Groningen. Investeren of herstellen Moes, Marcel; Edzes, Arend. Published in: Opbrengsten van sociale investeringen
University of Groningen Investeren of herstellen Moes, Marcel; Edzes, Arend Published in: Opbrengsten van sociale investeringen IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieONDERZOEK DOEN. HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl. Naam Datum
ONDERZOEK DOEN HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl Naam Datum Onderzoeksvragen; uw keuze voor deze workshop Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen onderzoek doen en gedocumenteerd schrijven? Welke
Nadere informatieWet stimulering arbeidsparticipatie
Wet stimulering arbeidsparticipatie Op 1 januari 2009 is de Wet stimulering arbeidsparticipatie (STAP) in werking getreden (Stb. 2008, 590 en 591). In deze wet wordt een aantal wijzigingen met betrekking
Nadere informatieDe gemeenteraad aan zet Wat wilt u weten over de jongeren met een beperking in uw regio?
De gemeenteraad aan zet Wat wilt u weten over de jongeren met een beperking in uw regio? Transities sociale domein Gemeenten staan zoals bekend aan de vooravond van drie grote transities: de decentralisatie
Nadere informatieWorkshop voorbereiden Authentieke instructiemodel
Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft
Nadere informatieFout van CPB bij berekening remgeldeffect eigen risico
Fout van CPB bij berekening remgeldeffect eigen risico Wynand van de Ven en Erik Schut Wederreactie op Douven en Mannaerts In ons artikel in TPEdigitaal (Van de Ven en Schut 2010) hebben wij uiteengezet
Nadere informatieHogeschool Utrecht Lectoraat Crossmediale communicatie in het @reintjanrenes
www.publab.hu.nl Hogeschool Utrecht Lectoraat Crossmediale communicatie in het publieke domein drs. Danielle van Wallinga drs. Karen Bosch dr. Reint Jan Renes danielle.vanwallinga@hu.nl karen.bosch@hu.nl
Nadere informatieVisiedocument van de ondernemingsraad van WVS
Visiedocument van de ondernemingsraad van WVS 2 7.000 mensen aan de zijlijn 7.000 mensen aan de zijlijn 3 De situatie in een notendop De inzet van WVS voor nieuwe doelgroepen Groeiende groep mensen door
Nadere informatie) %* +, '* + #*%-* +. #* + / 0 %*1( %*$ 2 * 2 ** 2) ""-
! ""#$%&$ ' ( ) %* +, '* + #*%-* + ""#%&$ + #* + / 0 %*1( %*$ *%2) ""- 2 2 * 2 ** 2) ""- (! "#$!%%$"!&& '() #*+ '(, -$ " /0'- #$$ $(11$ $ -'( -$' ' $0 21,#(1 $(1$ $ 1( '# # # $$(11 -(3!'-45#**6"7 89- $&&$1
Nadere informatieSamenvatting (Dutch summary)
Samenvatting (Dutch summary) Deze studie onderzocht seksueel risicogedrag van homoseksuele mannen in vaste relaties, voornamelijk onder mannen die deelnemen aan de Amsterdamse Cohort Studies onder Homoseksuele
Nadere informatieDe beleidscontext van opdrachtformulering: MAATSCHAPPELIJKE EFFECTEN, BELEIDSDOELEN EN RESULTATEN
De beleidscontext van opdrachtformulering: MAATSCHAPPELIJKE EFFECTEN, BELEIDSDOELEN EN RESULTATEN MAATSCHAPPELIJK EFFECT Een maatschappelijk effect is een geformuleerde globale ambitie welke de overheid
Nadere informatieRemgeldeffecten van het verplichte eigen risico in de zvw
Remgeldeffecten van het verplichte eigen risico in de zvw Rudy Douven en Hein Mannaerts Ingezonden brief naar aanleiding van Is de Zorgverzekeringswet een succes? In TPEdigitaal 4(1) pp. 1-24 Wynand van
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING
Samenvatting 147 Samenvatting Bezorgdheid om te vallen is een algemeen probleem onder zelfstandig wonende ouderen en vormt een bedreiging voor hun zelfredzaamheid. Deze bezorgdheid is geassocieerd met
Nadere informatiewaardoor een beroerte kan worden gezien als een chronische aandoening.
amenvatting Elk jaar krijgen in Nederland zo n 45.000 mensen een beroerte, ook wel CVA (Cerebro Vasculair Accident) genoemd. Ongeveer 60% van hen keert na opname in het ziekenhuis of revalidatiecentrum
Nadere informatieInge Test 07.05.2014
Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij
Nadere informatieOplegmemo met nadere toelichting matrix arbeidsmarkt
Oplegmemo met nadere toelichting matrix arbeidsmarkt 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Eén van de pijlers van het coalitieakkoord 2014-2018 is: Iedereen aan het werk, niemand buiten de boot. De coalitie wil
Nadere informatieNut en noodzaak van het gebruik van kwaliteit van leven en economisch evaluatieonderzoek bij kindermishandeling
Nut en noodzaak van het gebruik van kwaliteit van leven en economisch evaluatieonderzoek bij kindermishandeling Silvia Evers Health Services Research Inhoud Inleiding, waarom gezondheidseconomie? Economisch
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag.. Emancipatie Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieDraagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen?
Draagt lesmateriaal bij aan het vergroten van financiële vaardigheden van basisschoolleerlingen? Effectiviteitsonderzoek naar lesmateriaal Wijzer in geldzaken voor groep 7 www.wijzeringeldzaken.nl Inleiding:
Nadere informatie2. Wat zijn per sector/doelgroep de algemene inzichten ten aanzien van de inhoud van de continuïteitsplannen?
Samenvatting Aanleiding en onderzoeksvragen ICT en elektriciteit spelen een steeds grotere rol bij het dagelijks functioneren van de maatschappij. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie (hierna: Ministerie
Nadere informatieTitel interventie. Werkblad beschrijving interventie. Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad. Werkblad, versie mei 2015
Titel interventie Werkblad beschrijving interventie Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad Werkblad, versie mei 2015 Dit is een gezamenlijk werkblad van de volgende kennisinstituten: Colofon Ontwikkelaar
Nadere informatieDe psychologie van de wanbetaler
07-10-2015 De psychologie van de wanbetaler Dr. Martijn Keizer Rijksuniversiteit Groningen m.keizer@rug.nl Deze presentatie Deze presentatie Hoe motiveren we debiteuren om actie te ondernemen? Overzicht
Nadere informatieSamen verantwoordelijk voor studiesucces
BIJLAGE 1 De pilot samen verantwoordelijk voor studiesucces biedt de kans om gezamenlijk aan visieontwikkeling te doen. Op basis van een gedeelde visie en gezamenlijk beleid kan onderzocht worden waar
Nadere informatieWERK EN BESTAANSZEKERHEID IN ALMERE. PvdA manifest
WERK EN BESTAANSZEKERHEID IN ALMERE PvdA manifest Inleiding Werk, werk, werk! is wat de Almeerse PvdA betreft één van de belangrijkste opdrachten voor een nieuwe coalitie in Almere. De gemeente Almere
Nadere informatieEvalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek
Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2
Nadere informatieTitel interventie. Werkblad beschrijving interventie. Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad. Werkblad, versie mei 2015
Titel interventie Werkblad beschrijving interventie Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad Werkblad, versie mei 2015 Dit is een gezamenlijk werkblad van de volgende kennisinstituten: Colofon Ontwikkelaar
Nadere informatieEffectmeting van. hulp- en dienstverlening
Effectmeting van hulp- en dienstverlening Gemeenten, instellingen en organisaties moeten hun uitgaven verantwoorden: wat leveren investeringen op? Ook investeringen in sociaal beleid moeten zij kunnen
Nadere informatieKwantitatief en kwalitatief onderzoek voor toegepaste psychologie
Kwantitatief en kwalitatief onderzoek voor toegepaste psychologie Kwantitatief en kwalitatief onderzoek voor toegepaste psychologie Laurens Ekkel Tweede druk Boom Lemma uitgevers Amsterdam 2015 Voorwoord
Nadere informatieExamen HAVO. Nederlands Nederlands. tijdvak 1 maandag 18 mei 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage
Examen HAVO 2009 tijdvak 1 maandag 18 mei 13.30-16.30 uur tevens oud programma Nederlands Nederlands Bij dit examen hoort een bijlage Dit examen bestaat uit 21 vragen en een samenvattingsopdracht. Voor
Nadere informatiePaper beschrijft het probleem (de wens) en motiveert de keuze hiervoor, zij het enigszins schetsmatig.
Paper 1 Ontwerpplan Criterium Onvoldoende Voldoende Ruim voldoende Excellent Probleembeschrijving Paper maakt niet duidelijk welk probleem (welke wens) centraal staat en om welke reden. Paper beschrijft
Nadere informatieWaarom is een nieuw tijdschrift nodig?
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. De gegevens naar buiten brengen - een nieuw online wetenschappelijk
Nadere informatieSocial Return On Investment
Social Return On Investment De maatschappelijke opbrengst van Onderwijs Zorg Arrangementen 9 maart 2015 Introduc4e Sinzer Pla$orm voor meten van impact Social impact consultancy Training 2 Missie Sinzer
Nadere informatieInformatie over EthicsPoint
Informatie over EthicsPoint Melden algemeen Beveiliging en vertrouwelijkheid van meldingen Tips en beste praktijken Informatie over EthicsPoint Wat is EthicsPoint? EthicsPoint is een uitgebreid en vertrouwelijk
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel
Inhoudsopgave Schoolondersteuningsprofiel 04NS00 Christelijke Montessorischool Toelichting... 3! DEEL I! INVENTARISATIE... 6! 1! Typering van de school... 7! 2! Kwaliteit basisondersteuning... 7! 3! Basisondersteuning...
Nadere informatieSociaal-economische gezondheidsverschillen en werk
Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk Lex Burdorf, hoogleraar Determinanten van Volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Academische Werkplaats Publieke Gezondheid CEPHIR
Nadere informatiegegevens analyseren Welk onderzoekmodel gebruik je? Quasiexperiment ( 5.5) zonder controle achtergronden
een handreiking 71 hoofdstuk 8 gegevens analyseren Door middel van analyse vat je de verzamelde gegevens samen, zodat een overzichtelijk beeld van het geheel ontstaat. Richt de analyse in de eerste plaats
Nadere informatieEvidence based: theorie en praktijk. Wim Groot Top Institute Evidence Based Education Research (TIER) Teachers Academy
Evidence based: theorie en praktijk Wim Groot Top Institute Evidence Based Education Research (TIER) Wat is evidence based onderwijs? Evidence based onderwijs is de filosofie dat onderwijsbeleid en -praktijk
Nadere informatieReactie op SEO-studie naar welvaartseffecten van splitsing energiebedrijven
CPB Notitie Datum : 6 juli 2006 Aan : Ministerie van Economische Zaken Reactie op SEO-studie naar welvaartseffecten van splitsing energiebedrijven 1 Inleiding Op 5 juli 2006 heeft SEO, in opdracht van
Nadere informatie5 Opstellen businesscase
5 Opstellen In de voorgaande stappen is een duidelijk beeld verkregen van het beoogde project en de te realiseren baten. De batenboom geeft de beoogde baten in samenhang weer en laat in één oogopslag zien
Nadere informatieEvidence Based Practice in de alledaagse praktijk. Definitie EBP 16-4-2015
Evidence Based Practice in de alledaagse praktijk Lies Braam, verpleegkundig specialist neurologie 26 maart 2015 V &VN neurocongres Definitie EBP Bij EBP gaat het om klinische beslissingen op basis van
Nadere informatie5.3 SAMENVATTEND SCHEMA SOORTEN VERBANDEN
10.2.9 Andere verbanden Soms worden ook nog de volgende verbanden onderscheiden: 1 toelichtend verband (komt sterk overeen met het uitleggend verband) 2 argumenterend verband 3 verklarend verband Deze
Nadere informatieDe feiten over beschut werk: werken loont Kernpunten
De feiten over beschut werk: werken loont Kernpunten Beschut werk is goedkoper dan een participatievoorziening omdat met beschut werk opbrengsten worden gerealiseerd uit productie. Hiermee kunnen ongeveer
Nadere informatie