November Taalwetenschappen Faculteit der Letteren Universiteit Utrecht

Transcriptie

1 November 2006 Taalwetenschappen Faculteit der Letteren Universiteit Utrecht

2 Uitgave: Quality Assurance Netherlands Universities (QANU) Catharijnesingel 56 Postbus RA Utrecht Telefoon: Fax: Internet: QANU Tekst en cijfermateriaal uit deze uitgave mogen, na toestemming van QANU en voorzien van bronvermelding, door middel van druk, fotokopie, of op welke andere wijze dan ook, worden overgenomen. 2 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

3 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 5 Deel I Algemeen deel 7 1. Inleiding 9 2. Taak en samenstelling van de commissie Werkwijze van de commissie Algemene inhoudelijke bevindingen 19 Deel II Facultair deel Rapport over de Faculteit der Letteren van de Universiteit Utrecht 25 Deel III Opleidingsdeel Rapport over de bachelor- en de masteropleiding Taalwetenschap Rapport over de bacheloropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen en de masteropleiding Communicatiestudies 71 Bijlagen 101 Bijlage A: Curricula vitae van de leden van de commissie 103 Bijlage B: Domeinspecifiek referentiekader 105 Bijlage C: Programma s van de bezoeken van de commissie 115 Bijlage D: Lijst met afkortingen 121 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 3

4 4 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

5 VOORWOORD Dit rapport is onderdeel van de kwaliteitsbeoordeling van universitaire bachelor- en masteropleidingen in Nederland. Het doel van het rapport is om een betrouwbaar beeld te geven van de kwaliteit van de voor beoordeling voorgelegde opleidingen, een terugkoppeling te geven naar de interne kwaliteitszorg van de betrokken instellingen en als basis te dienen voor de accreditatie van de beoordeelde opleidingen door de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). QANU streeft ernaar de opleidingen op een onafhankelijke, objectieve en kritische manier te beoordelen en constructieve en opbouwende kritiek te leveren op basis van een gestandaardiseerde verzameling van kwaliteitscriteria en altijd met een oog voor de specifieke omstandigheden van de opleiding. De Visitatiecommissie Taalwetenschappen van QANU heeft haar werkzaamheden met grote toewijding uitgevoerd in een periode die wordt gekenmerkt door de overgang naar de bachelormasterstructuur. Wij verwachten dat de overwegingen en de oordelen van de commissie zullen bijdragen aan de verdere verbetering van de kwaliteit van de beoordeelde opleidingen. Wij zijn veel dank verschuldigd aan de voorzitter en de overige leden van de visitatiecommissie voor hun bereidheid om deel te nemen aan deze beoordeling en voor de toewijding waarmee ze hun taak hebben uitgevoerd. Ook gaat onze dank uit naar de staf en de medewerkers van de betrokken instellingen voor hun inspanningen en hun medewerking aan deze beoordeling. drs. J.G.F. Veldhuis voorzitter van het bestuur van QANU mr. C.J. Peels directeur van QANU QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 5

6 6 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

7 DEEL I: ALGEMEEN DEEL QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 7

8 8 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

9 1. Inleiding In de onderwijsvisitaties voor de Letterenfaculteiten zijn acht clusters van opleidingen gevormd. Taalwetenschappen is één van die clusters. Tot dit cluster behoren de bachelor- en masteropleidingen Taalwetenschap en verwante opleidingen, zoals Taal- en spraakpathologie, Taal- en spraaktechnologie en Vergelijkende Indo-Europese taalwetenschap, maar ook de bachelor- en masteropleidingen Communicatie- en informatiewetenschappen en verwante opleidingen, zoals Bedrijfscommunicatie, Communicatiestudies, Documentaire informatiewetenschap, Archiefwetenschap en ICT en vertalen. In dit rapport brengt de visitatiecommissie Taalwetenschappen (hierna: de commissie) verslag uit van haar bevindingen. Het rapport bestaat uit drie delen: een algemeen deel (I). Dit deel gaat in op de taak, de samenstelling en de werkwijze van de commissie. Hierin komen ook enkele algemene bevindingen van inhoudelijke aard ter sprake. een facultair deel (II). Per bezochte faculteit wordt een beschrijving gegeven van de facetten waarvoor opleidingsoverstijgend beleid is ontwikkeld. een opleidingsdeel (III). Per opleiding behandelt de commissie de onderwerpen en facetten uit het accreditatiekader van de NVAO. In dit deel spreekt zij oordelen uit op onderwerp- en facetniveau. Het bevat regelmatig verwijzingen naar het facultaire deel. Dit algemene deel geeft, conform de richtlijnen in het QANU-kader, een beschrijving van de taak, de samenstelling en de werkwijze van de commissie en een opsomming van de uitgangspunten van de commissie. In de slotparagraaf van dit deel gaat de commissie kort in op een aantal algemene inhoudelijke bevindingen. QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 9

10 10 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

11 2. Taak en samenstelling van de commissie Taak van de commissie De taak van de commissie was het uitvoeren van een visitatie van de opleidingen die deel uitmaken van het cluster Taalwetenschappen op basis van en in overeenstemming met het beoordelingskader van QANU. De commissie kreeg de taak om op basis van door de faculteiten aan te leveren informatie en door middel van ter plaatse te voeren gesprekken een oordeel te geven over de verschillende aspecten van de kwaliteit van de betrokken opleidingen, zoals beschreven in het bovengenoemde kader, en de punten te identificeren die naar haar oordeel verbeterd moeten worden. Betrokken opleidingen De commissie beoordeelde de volgende opleidingen: Vrije Universiteit Amsterdam (bezoek op 26 en 27 april 2005): bacheloropleiding Taalwetenschap (56803) bacheloropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen (56826) masteropleiding Taalwetenschap (66803) masteropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen (66826) masteropleiding ICT en vertalen (60040) Universiteit Utrecht (bezoek op 10 en 11 mei 2005): bacheloropleiding Taalwetenschap (56803) bacheloropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen (56826) masteropleiding Taalwetenschap (66803) masteropleiding Communicatiestudies (60308) Radboud Universiteit Nijmegen (bezoek op 24, 25 en 26 mei 2005): bacheloropleiding Taalwetenschap (56803) bacheloropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen (56826) masteropleiding Taalwetenschap (66803) masteropleiding Taal- en spraakpathologie (60258) masteropleiding Taal- en spraaktechnologie (60503) masteropleiding Bedrijfscommunicatie (60176) Universiteit Leiden (bezoek op 16 en 17 juni 2005): bacheloropleiding Taalwetenschap (56803) bacheloropleiding Vergelijkende Indo-Europese taalwetenschap (50204) masteropleiding Taalwetenschap (66803) masteropleiding Vergelijkende Indo-Europese taalwetenschap (60146) Rijksuniversiteit Groningen (bezoek op 28, 29 en 30 juni 2005) bacheloropleiding Algemene taalwetenschap (50622) bacheloropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen (56826) masteropleiding Algemene taalwetenschap (60622) masteropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen (66826) masteropleiding Speech and language pathology (66058) masteropleiding Toegepaste taalwetenschap (60630) QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 11

12 Universiteit van Tilburg (bezoek op 15 en 16 september 2005): bacheloropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen (56826) masteropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen (66826) Universiteit van Amsterdam (bezoek op 18, 19 en 20 september 2005): bacheloropleiding Taalwetenschap (56803) bacheloropleiding Documentaire informatiewetenschap (50010) masteropleiding General Linguistics (60074) masteropleiding Documentaire informatiewetenschap (60180) masteropleiding Archiefwetenschap (60181) Samenstelling van de commissie Tot voorzitter, tevens lid van de commissie, werd benoemd: prof. dr. J. De Caluwe, docent Nederlandse Taalkunde, Universiteit Gent, BE. Tot de leden van de commissie werden benoemd: mw. dr. F. van Beinum, voormalig hoofddocent Fonetische Wetenschappen, Universiteit van Amsterdam; prof. dr. F. Van Eynde, hoogleraar Computerlinguïstiek, Katholieke Universiteit Leuven (België); drs. T. Joostens, onderwijskundige, verbonden aan het Universitair Onderwijs Centrum Groningen (UOCG); mw. A. van Leijsen, student Communicatie- en informatiewetenschappen, Universiteit van Tilburg; mw. F. van de Nadort, student Bedrijfscommunicatie, Radboud Universiteit Nijmegen; drs. E. Pols, onderwijskundige, verbonden aan het Universitair Onderwijs Centrum Groningen (UOCG); prof. dr. L. Van Waes, hoogleraar Zakelijke en Technische Communicatie, Universiteit Antwerpen (België); prof. dr. G. Vanden Wyngaerd, hoofddocent Taal- en Letterkunde, Katholieke Universiteit Brussel (België). Drs. S. Looijenga, medewerker van het bureau van QANU, was secretaris van de commissie. Tijdens de startvergadering van de commissie werd de heer Van Eynde gekozen tot vice-voorzitter. De heer Van Waes heeft niet deelgenomen aan het bezoek aan de Universiteit Leiden, mevrouw Van Beinum niet aan het bezoek aan de Rijksuniversiteit Groningen. De studentleden en de onderwijskundigen hebben afwisselend deelgenomen aan de bezoeken. Mevrouw Van de Nadort was het studentlid van de commissie tijdens de bezoeken aan de Universiteit Utrecht, de Universiteit Leiden, de Universiteit van Tilburg en de Universiteit van Amsterdam, mevrouw Van Leijsen tijdens de bezoeken aan de Vrije Universiteit Amsterdam, de Radboud Universiteit Nijmegen en de Rijksuniversiteit Groningen. De heer Joostens nam als onderwijskundige deel aan de bezoeken aan de Vrije Universiteit Amsterdam, de Universiteit Utrecht, de Radboud Universiteit Nijmegen en de Universiteit van Amsterdam, mevrouw Pols aan de bezoeken aan de Universiteit Leiden, de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit van Tilburg. Mevrouw Van Beinum heeft zich tijdens het bezoek aan de Universiteit van Amsterdam terughoudend opgesteld en niet actief deelgenomen aan de gesprekken of aan de beoordeling van de opleidingen. Zij was tot juli 2004 in dienst van de Universiteit van Amsterdam, maar had tijdens de laatste jaren van haar dienstverband een aanstelling met een beperkte omvang (0,2 fte). In die periode hield zij zich alleen nog bezig met het begeleiden van promovendi en het verrichten van onderzoek en was zij in het geheel niet betrokken bij de opleidingen die de commissie beoordeeld heeft. De 12 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

13 commissie was van mening dat mevrouw Van Beinum in staat was om op een onafhankelijke manier te oordelen over de opleidingen, maar heeft er, om ongewenste complicaties te voorkomen, toch voor gekozen om mevrouw Van Beinum tijdens het bezoek aan de Universiteit van Amsterdam een andere rol te laten vervullen dan tijdens de overige bezoeken. De commissie heeft gekozen voor deze rol (wel aanwezig zijn tijdens het bezoek, maar niet actief deelnemen aan de gesprekken en de beoordeling van de opleidingen), omdat mevrouw Van Beinum beschikt over inhoudelijke expertise die verder binnen de commissie niet aanwezig is. Mevrouw Pols, die in dienst is van de Rijksuniversiteit Groningen, heeft deelgenomen aan het bezoek aan deze instelling. Zij is als medewerker van het Universitair Onderwijscentrum Groningen de afgelopen jaren niet betrokken geweest bij de opleidingen die de commissie heeft beoordeeld. De commissie heeft voorafgaand aan haar bezoek met de faculteit overlegd over de deelname van mevrouw Pols. De faculteit deelde de mening van de commissie dat mevrouw Pols in staat was om een onafhankelijk oordeel te vellen over de Groningse opleidingen. De leden van de commissie en de secretaris hebben allen de onafhankelijkheidsverklaring, die is opgenomen in het QANU-kader, ondertekend. Een overzicht van de curricula vitae van de leden van de commissie is opgenomen in bijlage A. Voor een aantal opleidingen heeft de commissie additionele expertise aangetrokken: voor de bachelor- en de masteropleiding Vergelijkende Indo-Europese Taalwetenschap, verzorgd door de Universiteit Leiden: prof. dr. S. Zimmer, hoogleraar Indogermanistiek en Keltologie aan het Institut für Anglistik, Amerikanistik und Keltologie van de Universität Bonn (Duitsland); voor de bachelor- en de masteropleiding Documentaire informatiewetenschap en de masteropleiding Archiefwetenschap, verzorgd door de Universiteit van Amsterdam: prof. dr. L. Simons, hoofdbibliothecaris van de Universiteit Antwerpen en hoogleraar boek- en bibliotheekwetenschap aan de universiteiten van Antwerpen en Leuven (België). QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 13

14 14 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

15 3. Werkwijze van de commissie De Letterenaanpak De faculteiten die in het kader van de Letterenvisitaties werden bezocht door één of meer visitatiecommissies hebben voor een deel informatie aangeleverd die betrekking heeft op het facultaire niveau. In de meeste gevallen is die informatie vervat in een facultaire zelfstudie. De informatie die betrekking heeft op het facultaire niveau is geanalyseerd door medewerkers van QANU op basis van een protocol dat gebaseerd is op het accreditatiekader van de NVAO. De medewerkers van QANU hebben tevens een bezoek afgelegd aan de desbetreffende faculteiten om aanvullende informatie te verzamelen, de analyses te toetsen en faciliteiten te bekijken. De analyses zijn vastgelegd in facultaire rapporten. Deze rapporten zijn voorgelegd aan de faculteiten, die daarmee de gelegenheid kregen om eventuele feitelijke onjuistheden te identificeren, en, nadat de onjuistheden waren gecorrigeerd, aangeboden aan de visitatiecommissies. Door deze werkwijze te hanteren was het mogelijk een significant doelmatigheidsvoordeel te behalen en de consistentie in de beoordeling van de afzonderlijke commissies te verbeteren. De werkwijze van de commissie De commissie hield op 22 maart 2005 haar startvergadering. Tijdens deze vergadering werden onder andere het domeinspecifieke referentiekader van de commissie (opgenomen in bijlage B) en de nadere taakverdeling binnen de commissie besproken en namen de commissieleden de te volgen werkwijze door. Het QANU-kader heeft als leidraad gediend bij het vaststellen van de werkwijze van de commissie. De commissie heeft afspraken gemaakt over een interne taakverdeling op grond van inhoudelijke expertise, maar zij wenst te benadrukken dat zij in haar geheel verantwoordelijk is voor de beoordeling van de opleidingen en voor de verslaglegging van die beoordeling. De voorbereiding op de bezoeken De secretaris van de commissie heeft de zelfevaluatierapporten van de opleidingen gecontroleerd op kwaliteit en volledigheid en, in overleg met de commissie, bepaald of de rapporten gebruikt konden worden in het kader van de voorbereidingen op de visitatiebezoeken. In alle gevallen voldeden de zelfevaluatierapporten aan de eisen die daaraan gesteld mogen worden. De commissieleden hebben voorafgaand aan elk bezoek de zelfevaluatierapporten van de te beoordelen opleidingen bestudeerd en op basis daarvan vragen en opmerkingen geformuleerd. De commissieleden hebben daarnaast voorafgaand aan elk bezoek enkele (doctoraal)scripties gelezen die waren geselecteerd door de secretaris. De secretaris heeft steeds de vragen en opmerkingen van de commissieleden bewerkt tot een document dat de commissie tot haar beschikking had tijdens het visitatiebezoek. Op die manier kon de commissie erop toezien dat de punten die aanleiding gaven tot vragen of opmerkingen tijdens de gesprekken ook daadwerkelijk aan de orde werden gesteld. Tijdens een voorbereidende vergadering aan het begin van elk bezoek heeft de commissie de zelfevaluatierapporten, het document met vragen en opmerkingen en de afstudeerscripties besproken. De bezoeken van de commissie De bezoeken hebben plaatsgevonden van april tot en met september In bijlage 3 zijn de programma s van de verschillende bezoeken opgenomen. QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 15

16 De secretaris van de commissie heeft steeds, voorafgaand aan elk bezoek, afspraken gemaakt met de contactpersoon van de opleidingen over het programma voor het bezoek. De programma s van de bezoeken van de commissie zijn opgenomen in bijlage C. De commissie heeft tijdens elk bezoek gesproken met een (representatieve) vertegenwoordiging van het faculteitsbestuur, het opleidingsbestuur, de afgestudeerden, de Opleidingscommissies en Examencommissies en de studiebegeleiding. Daarnaast heeft zij steeds afzonderlijk gesproken met studenten en docenten van de opleidingen. Verder heeft zij het ter inzage gevraagde materiaal bestudeerd en een spreekuur gehouden ten behoeve van studenten of docenten die zich voor of tijdens het bezoek hadden aangemeld. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter steeds een mondelinge rapportage gegeven van de eerste bevindingen van de commissie. De commissie gebruikte het grootste deel van de laatste middag van het bezoek voor de voorbereiding van die mondelinge rapportage en voor de beoordeling van de opleidingen. Zij heeft de voorgeschreven checklist als uitgangspunt voor de beoordeling gehanteerd. De bestudering van het materiaal tijdens de bezoeken De commissie heeft tijdens haar bezoeken in alle gevallen het materiaal bestudeerd dat zij vooraf ter inzage had gevraagd. Zij heeft veelvuldig gebruik gemaakt van de mogelijkheid om informatie uit de zelfstudie of de gevoerde gesprekken te verifiëren met behulp van dat materiaal. De commissie had de opleidingen gevraagd om de volgende documenten ter beschikking te stellen: alle eindwerkstukken of scripties die in de zelfstudie worden vermeld (ook bachelorscripties); de formulieren die worden gebruikt in het kader van de beoordeling van de scripties; voorlichtingsmateriaal (folders, brochures); studiemateriaal: verplichte literatuur, handboeken, syllabi, readers, studiehandleidingen; voorbeelden van werkstukken, portfolio s, onderzoeksverslagen en stageverslagen; scriptiereglementen, richtlijnen voor het maken van werkstukken; stagereglementen, stagehandleidingen; reglementen met betrekking tot tentamens en examens, toetshandleidingen; toetsmaterialen (opdrachten, tentamens en dergelijke); verslagen van recente vergaderingen van de Opleidingscommissie en de Examencommissie; materiaal met betrekking tot de evaluatie van colleges en curricula, studententevredenheidsmonitoren; alumni-enquêtes; verslagen of rapporten van relevante ad hoc-commissies; jaarverslagen (onderwijs, onderzoek, laatste drie jaar). In een aantal gevallen heeft de commissie tijdens een bezoek om aanvullende documentatie gevraagd. De opleidingen hebben naar de overtuiging van de commissie al het mogelijk gedaan om de commissie te voorzien van de informatie die zij wilde bestuderen. De beslisregels Het accreditatiestelsel kent een vierpuntsschaal voor de beoordeling van de facetten (onvoldoende, voldoende, goed of excellent) en een tweepuntsschaal voor de beoordeling van de onderwerpen (voldoende of onvoldoende). De commissie heeft bij het bepalen van haar oordelen voor de facetten de beslisregels van QANU gevolgd. Deze zijn: de beoordeling onvoldoende geeft aan dat de opleiding niet voldoet aan de criteria voor basiskwaliteit die gelden voor het desbetreffende facet; 16 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

17 de beoordeling voldoende geeft aan dat de opleiding voldoet aan de criteria voor basiskwaliteit die gelden voor het desbetreffende facet; de beoordeling goed geeft aan dat de opleiding aantoonbaar uitstijgt boven het niveau dat wordt vastgelegd door de criteria voor basiskwaliteit die gelden voor het desbetreffende facet; de beoordeling excellent geeft aan dat de opleiding als een voorbeeld van best practice mag worden beschouwd met betrekking tot het desbetreffende facet. De commissie is van mening dat zij het oordeel voldoende voor een facet kan toekennen wanneer zij kritische opmerkingen heeft gemaakt met betrekking tot dat facet. Het is dan wel noodzakelijk dat er tegenover die kritische opmerkingen ook positieve bevindingen kunnen worden geplaatst. Omdat de meeste masteropleidingen die de commissie heeft beoordeeld nog niet of recent van start waren gegaan op het moment dat de commissie een faculteit bezocht, kon zij haar oordelen niet in alle gevallen baseren op verifieerbare informatie of ervaringen met of oordelen van docenten of studenten. De commissie heeft in die gevallen waarin zij zich voornamelijk moest baseren op voornemens of plannen in principe niet het oordeel goed gegeven, omdat zij het uitgangspunt gehanteerd heeft dat er concrete evidentie moet zijn dat een opleiding uitstijgt boven het niveau van basiskwaliteit. De commissie heeft in haar beoordeling de informatie die is opgenomen in de facultaire rapporten meegewogen, maar steeds op het niveau van de opleiding vastgesteld of er wordt voldaan aan de criteria voor basiskwaliteit. De rapporten De commissie heeft ervoor gekozen om gerelateerde bachelor- en masteropleidingen gezamenlijk te beschrijven. Zij heeft bij de behandeling van de facetten die behoren tot de onderwerpen Doelstellingen en Programma steeds expliciet het onderscheid gemaakt tussen bachelor- en masteropleiding. Omdat de informatie met betrekking tot de facetten die vallen onder de overige onderwerpen in de praktijk voor de bachelor- en de gerelateerde masteropleiding dezelfde is, heeft de commissie bij de behandeling van die facetten geen onderscheid gemaakt, tenzij er daarvoor een aanwijsbare reden bestond. In het algemeen verzorgen stafleden met expertise op een bepaald gebied immers onderwijs binnen de bacheloropleiding en de verwante masteropleiding. De voorzieningen waarvan docenten en studenten gebruik kunnen maken zijn evenmin verschillend. Het systeem van kwaliteitszorg wordt niet op het niveau van de opleiding, maar op een hoger aggregatieniveau, in de meeste gevallen op het niveau van de faculteit, vastgelegd. Bij de beoordeling van de facetten die vallen onder het onderwerp Resultaten heeft de commissie evenmin een onderscheid tussen de bachelor- en de masteropleiding gemaakt, in dit geval omdat er voor de nieuwe, gedeelde opleidingen nog nauwelijks (en in meerdere gevallen nog geen) resultaten behaald waren, omdat de opleidingen pas recent of nog niet van start waren gegaan. De oordelen met betrekking tot dit onderwerp zijn voornamelijk gebaseerd op de resultaten die behaald zijn in het kader van de ongedeelde opleiding. De commissie besteedt alleen expliciete aandacht aan deeltijdvarianten van opleidingen wanneer er sprake is van verschillen met of afwijkingen van de voltijdvarianten van die opleidingen. De oordelen die zij uitspreekt hebben in alle gevallen betrekking op alle varianten van de opleidingen. De secretaris van de commissie heeft, op basis van de bevindingen van de commissie tijdens de bezoeken, voor alle opleidingen conceptrapporten opgesteld en die, in overeenstemming met de binnen de commissie gemaakte afspraken, voorafgaand aan de slotvergadering verspreid onder de commissieleden. Tijdens de slotvergadering, die plaatsvond op 3 en 4 juli 2006, heeft de commissie de conceptrapporten en de daarin vervatte oordelen vastgesteld. Nadat de commissie de conceptrapporten tijdens de slotvergadering had vastgesteld, zijn de rapporten naar de faculteiten verstuurd in het kader van de hoor-wederhoorprocedure. De reacties vanuit de faculteiten zijn verwerkt door voorzitter en secretaris. Vragen en opmerkingen die niet redactioneel van aard waren zijn voorgelegd aan de gehele commissies. De definitieve versie van de opleidingsrapporten is vastgesteld in oktober QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 17

18 De rendementen en de Kengetallen Universitair Onderwijs (KUO-cijfers) QANU heeft de schrijvers van de zelfevaluatierapporten cijfermateriaal verstrekt dat afkomstig is uit een database die onder auspiciën van de VSNU is ontwikkeld. Deze cijfers worden ook wel de KUOcijfers genoemd (Kengetallen Universitair Onderwijs). De database bevat gegevens over onder andere instroom, rendementen en studieduur van de cohorten tot en met Omdat de cijfers op identieke wijze zijn bewerkt, is het mogelijk om opleidingen onderling te vergelijken. Met uitzondering van de cijfers over het aantal ingeschrevenen zijn alle cijfers over instroom, rendementen en studieduur gebaseerd op één basisdefinitie: de student heeft niet eerder aan een bepaalde opleiding van een instelling ingeschreven gestaan. Dit wordt ook wel de inschrijving Eerstejaars-Opleiding- Instelling (EOI) genoemd. Studenten met meer dan één inschrijving blijven dus buiten beschouwing omdat ze niet goed toe te delen zijn aan hoofd- en nevenopleiding. De commissie heeft de KUO-cijfers bestudeerd voor de opleidingen die zij heeft beoordeeld en vastgesteld dat zij met voorzichtigheid moeten worden gehanteerd. De beschikbare cijfers hebben betrekking op de ongedeelde opleidingen en zijn verouderd. De commissie heeft ook kennis genomen van de rendement- en doorstroomcijfers die door de opleidingen zelf worden gebruikt, vaak voor interne doeleinden en ten behoeve van het monitoren van beleidsmaatregelen. Zij heeft in haar oordelen over de rendementen alle beschikbare gegevens meegewogen, ook de maatregelen die faculteiten of opleidingen hebben genomen om de rendementen te verbeteren. De kwaliteit van de afgestudeerden De commissie heeft de opleidingen gevraagd om zoveel mogelijk informatie (zoals recent onderzoek onder alumni of evaluaties onder het afnemend veld) ter beschikking te stellen die betrekking heeft op de door afgestudeerden behaalde eindkwalificaties. Zij heeft haar oordeel over de kwaliteit van de afgestudeerden mede gebaseerd op die informatie. Zij heeft ook de informatie die naar voren kwam tijdens gesprekken met alumni, studenten en studie- en stagebegeleiders gebruikt om te bepalen of de behaalde eindkwalificaties voldoen aan de eisen die mogen worden gesteld aan afgestudeerden. Ook de kwaliteit van de scripties die de commissieleden voorafgaand aan de bezoeken bestudeerd hebben, speelde een belangrijke rol in de beoordeling van de kwaliteit van de afgestudeerden. 18 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

19 4. Algemene inhoudelijke bevindingen De commissie heeft de bezoeken aan de instellingen als nuttig, plezierig en leerzaam ervaren. Haar werk werd verlicht en veraangenaamd door het feit dat de bezoeken door de opleidingen in alle gevallen goed voorbereid en verzorgd waren. De gesprekken die zij heeft gevoerd vonden steeds plaats in een positieve, openhartige en constructieve sfeer. De commissie is in de gelegenheid geweest om alle vragen die zij had ook daadwerkelijk te stellen en zij heeft daarmee de zelfevaluatierapporten van de opleidingen op een goede en gedegen manier kunnen verifiëren. De commissie stelt er prijs op de volgende algemene inhoudelijke opmerkingen te maken: Studielast. De commissie heeft tijdens alle bezoeken gesproken over de feitelijke studielast, de tijd die studenten daadwerkelijk besteden aan hun opleiding. Zij heeft vastgesteld dat er een systematisch en significant verschil lijkt te bestaan tussen de geplande studielast en de gerealiseerde studielast. Studenten besteden in het algemeen (enkele uitzonderingen daargelaten) geen 40 uur per week aan hun studie, maar eerder zo n 30 uur. Tijdens verschillende bezoeken werd de commissie erop gewezen dat studenten weliswaar minder dan 40 uur per week studeren, maar tegelijkertijd ook meer dan het voorziene aantal jaren nodig hebben om een opleiding af te ronden, hetgeen zou kunnen betekenen dat de feitelijke studielast voor de opleiding als geheel toch overeenkomt met de geplande studielast. De commissie realiseert zich dat die conclusie juist zou kunnen zijn, maar heeft ook veel studenten gesproken die van mening waren dat de opleiding die zij volgen zeker niet als zwaar kan worden gekarakteriseerd en dat veel onderdelen met goed gevolg kunnen worden afgerond zonder dat zij de daarvoor gereserveerde tijd ook daadwerkelijk nodig hadden. De commissie is bezorgd over het feit dat alle betrokkenen het als een gegeven lijken te beschouwen dat studenten in Nederland minder dan de vereiste tijd aan hun studie besteden, omdat zij nu eenmaal baantjes nodig hebben om in hun levensonderhoud te voorzien en ook tijd moeten overhouden voor andere activiteiten. Afstudeerscripties. De commissie heeft ter voorbereiding op haar bezoeken steeds verschillende afstudeerscripties bestudeerd. Het viel haar daarbij op dat opleidingen slechts in zeer beperkte mate gebruik maken van beoordelingsformulieren voor scripties of op een andere manier de beoordelingen vastleggen. Dit betekent dat het voor de commissie in het algemeen lastig was om te bepalen op grond waarvan een oordeel voor een afstudeerscriptie tot stand was gekomen, welke rol en welk gewicht de verschillende factoren die een rol spelen in het beoordelingsproces (ten opzichte van elkaar) gekregen hadden. De commissie is er een voorstander van dat de beoordeling van scripties (en andere schriftelijke werkstukken) gemotiveerd, geëxpliciteerd en gestandaardiseerd wordt, bijvoorbeeld met behulp van een standaard beoordelingsformulier. Gebruik van het Engels. Het viel de commissie eveneens op dat bij sommige opleidingen relatief veel scripties in het Engels worden geschreven, zonder dat studenten daarop voorbereid of daarvoor getraind waren. In verschillende gevallen liet de kwaliteit van het Engels dan ook te wensen over. De commissie is enigszins verbaasd over de vanzelfsprekendheid waarmee sommige opleidingen het Engels gebruiken. Zij heeft vastgesteld dat zo goed als geen enkele opleiding systematisch aandacht besteed aan het verwerven van die vaardigheden in het Engels die studenten nodig hebben voor werkstukken, scripties of artikelen die zijn gericht op een wetenschappelijk publiek. Bewaking van de kwaliteit van minoren en keuzevakken. De commissie heeft geconstateerd dat studenten in toenemende mate hun opleidingsprogramma voor een deel zelf samenstellen door minoren, bijvakken of keuzevakken te kiezen uit een aanbod dat speciaal met het oog daarop is samengesteld of dat afkomstig is uit de programma s van andere opleidingen. Daar komt bij dat er eveneens in toenemende mate onderdelen uit andere programma s worden opgenomen in de reguliere of verplichte programma s van opleidingen. Zij is enigszins bezorgd over het feit dat opleidingen vaak geen inzicht hebben in de resultaten van de evaluaties van dergelijke onderdelen en evenmin de beschikking hebben over middelen of instrumenten om de kwaliteit van die onderdelen te QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 19

20 verbeteren. De commissie is overigens eveneens bezorgd over het feit dat belangrijke delen van de programma s die studenten volgen niet beoordeeld worden in het kader van de externe kwaliteitszorg. Visitatiecommissies beoordelen in feite alleen de reguliere of verplichte delen van de programma s en hebben geen inzicht in de (kwaliteit van de) minoren of keuzevakken die studenten volgen. Studentenaantallen, samenwerking, eigen profiel, Sectorplan. De commissie heeft vast moeten stellen dat de studentenaantallen van een deel van de opleidingen die zij heeft beoordeeld structureel laag zijn en in enkele gevallen dicht in de buurt komen van de kritische massa die vereist is om een opleiding met een minimum aan kwaliteit te blijven verzorgen. In het bijzonder bij de opleidingen Taalwetenschap staat de omvang van de staf op verschillende plaatsen onder druk als gevolg van bezuinigingen, die vaak rechtstreeks gerelateerd zijn aan studentenaantallen. Het gevolg daarvan is dat het in een aantal gevallen lastig wordt om de expertise in stand te houden die nodig is voor het verzorgen van een kwalitatief aanvaardbaar opleidingsprogramma. Aan de andere kant is de expertise die op de ene plaats ontbreekt soms op een andere plaats wel beschikbaar. De commissie heeft vastgesteld dat de taalwetenschappelijke opleidingen in het algemeen redelijk goed verankerd zijn binnen de eigen faculteiten, maar dat er weinig samenwerking is tussen de verschillende opleidingen op het gebied van de taalwetenschap onderling. Het Sectorplan Letteren, waarin afspraken voor interuniversitaire samenwerking worden vastgelegd, heeft geen betrekking op de taalwetenschap. De commissie is van oordeel dat het nuttig is om te onderzoeken of de uitgangspunten van het Sectorplan ook op de opleidingen op het gebied van de taalwetenschap zouden kunnen worden toegepast. Interne kwaliteitszorg: In de ogen van de commissie is er, ongetwijfeld mede als gevolg van de invoering van accreditatie in Nederland, op de meeste faculteiten op een goede en doordachte manier aandacht besteed aan het systeem van interne kwaliteitszorg. Op veel plaatsen wordt gewerkt aan de vernieuwing van het bestaande systeem of aan de ontwikkeling van een nieuw systeem van kwaliteitszorg. De interne kwaliteitszorg wordt op deze manier in toenemende mate geïnternaliseerd, vormt steeds meer een geïntegreerd onderdeel van de opleidingen. De commissie is positief over die ontwikkeling, maar heeft wel opgemerkt dat opleidingen veel aandacht besteden aan de evaluatie van onderdelen van programma s, maar dat de aandacht voor de evaluatie van programma s als geheel nog achterblijft. Zij heeft daar begrip voor, omdat de invoering van de programma s van de bachelor- en de masteropleidingen (ten tijde van haar bezoeken) zeer recent of nog niet voltooid was, maar wijst wel op de noodzaak om de onderdelen ook in samenhang tot elkaar te beoordelen en dus aandacht te besteden aan de evaluatie van curricula als geheel. De commissie heeft tijdens een aantal bezoeken overigens ook vernomen dat de toegenomen aandacht voor kwaliteitszorg een keerzijde heeft en dat er hier en daar een zekere mate van vermoeidheid ontstaat. Zij is van mening dat evaluaties niet moeten verworden tot automatismen, tot verplichte nummers, dat duidelijk moet blijven waarom er geëvalueerd wordt en wat met de resultaten van de evaluaties wordt gedaan. Wanneer dat laatste niet (meer) het geval is, schieten evaluaties hun doel voorbij. Bewaking van de kwaliteit van de zij-instroom: De commissie heeft gemerkt dat veel van de door haar beoordeelde opleidingen veel studenten aantrekken die niet rechtstreeks vanuit het VWO of een bacheloropleiding aan dezelfde instelling afkomstig zijn, maar eerst een HBO-opleiding hebben gevolgd of uit het buitenland komen. De commissie heeft tijdens verschillende bezoeken vernomen dat de academische kwalificaties van studenten die afkomstig zijn uit het HBO problematisch kunnen zijn. Opleidingen worstelen soms met de toelating van zulke studenten. Dat geldt in het bijzonder voor opleidingen die zich niet mogen verheugen in een grote belangstelling van studenten. De commissie kreeg soms de indruk dat het motto leek te zijn: elke student telt. Dat motto is evenzeer van toepassing op studenten uit het buitenland. Zij heeft geconstateerd dat een aantal opleidingen geen schakelprogramma voor buitenlandse studenten aanbiedt, maar het uitgangspunt hanteert dat eventuele deficiënties tijdens de opleiding moeten worden weggewerkt. Dat betekent niet alleen dat studenten met deficiënties in ieder geval gedurende het eerste deel van hun studie harder moeten werken dan andere studenten, maar ook dat de voorkennis van de studenten die onderwijs volgen niet gelijk is, iets wat ten koste kan gaan van studenten die geen deficiënties hebben. De commissie is van oordeel dat het van belang is dat elke opleiding kwali- 20 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

21 tatieve toelatingseisen blijft stellen, zorgvuldig kijkt naar de kennis en vaardigheden van studenten die willen instromen en, wanneer dat noodzakelijk is, extra maatregelen neemt om te verzekeren dat alle groepen studenten uiteindelijk alle eindkwalificaties van de opleiding verwerven. Academisch gehalte van de opleidingen Communicatie- en informatiewetenschappen. De commissie heeft met genoegen vastgesteld dat het academisch gehalte van de opleidingen Communicatie- en informatiewetenschappen in de afgelopen jaren duidelijk is toegenomen. Het onderwijs is in sterkere mate dan in het verleden het geval was gerelateerd aan onderzoek dat binnen het vakgebied wordt uitgevoerd. Toegenomen aandacht voor de beroepspraktijk: De commissie heeft tot haar genoegen vastgesteld dat er in de programma s van de opleidingen die zij heeft beoordeeld in toenemende mate sprake is van aandacht voor de beroepspraktijk. Studenten hebben in steeds meer gevallen de mogelijkheid (en soms de verplichting) om, bijvoorbeeld tijdens een stage, kennis te maken met de wereld waarin zij na hun studie terecht komen. De commissie waardeert het dat ook meer en meer opleidingen op het gebied van de taalwetenschap, waarvoor geldt dat de beroepen of functies waarin afgestudeerden terechtkomen zeer heterogeen zijn, op een serieuze manier aandacht besteden aan de eisen van die beroepspraktijk. Matrificering van het onderwijs. De commissie heeft geconstateerd dat de matrificering van het onderwijs op alle door haar bezochte faculteiten in toenemende mate een rol speelt. Dat betekent dat een steeds groter deel van het onderwijs dat verzorgd wordt niet meer heel specifiek gericht is op een duidelijk te identificeren groep studenten, maar wordt aangeboden aan een heterogene groep studenten, afkomstig uit verschillende opleidingen. Het betekent ook dat de groep docenten die het onderwijs binnen een opleiding verzorgt eveneens heterogeen wordt. De commissie heeft begrip voor de overwegingen van de faculteiten om te streven naar onderwijs dat door grotere groepen studenten gevolgd wordt, maar stelt tegelijkertijd vast dat dat uitgangspunt in ieder geval vanuit inhoudelijk perspectief niet alleen maar voordelen oplevert. Het is niet uit te sluiten dat de flexibilisering van het onderwijsaanbod gevolgen heeft voor de samenhang van een opleidingsprogramma of voor de verwerving van vakinhoudelijke vaardigheden. In de ogen van de commissie heeft dit punt blijvende aandacht van de faculteiten en opleidingen nodig. De studenten die een college volgen hebben niet gegarandeerd dezelfde voorkennis en beschikken niet altijd over dezelfde (academische of vakinhoudelijke) vaardigheden. Deze situatie kan gevolgen hebben voor de inhoud en de mate van verdieping van het onderwijs, zoals de commissie tijdens verschillende bezoeken heeft mogen vaststellen. De commissie is van mening dat opleidingen er goed aan doen om duidelijke omschrijvingen op te stellen van de kennis en vaardigheden die vereist zijn voor een bepaald onderdeel en maatregelen treffen die erop gericht zijn om studenten met deficiënties in de gelegenheid te stellen om ontbrekende kennis en vaardigheden te verwerven voordat zij aan een onderdeel beginnen. QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 21

22 22 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

23 DEEL II: FACULTAIR DEEL QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 23

24 24 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

25 1. Rapport over de Faculteit der Letteren van de Universiteit Utrecht Het bezoek van de commissie Taalwetenschappen aan de Faculteit der Letteren van de Universiteit Utrecht vond plaats op 10 en 11 mei De opleidingen die de commissie beoordeelde zijn: Type opleiding Opleidingsnaam (CROHO-nummer) Variant(en) Bachelor Taalwetenschap (56803) Voltijd Communicatie- en informatiewetenschappen (56826) Voltijd Master Taalwetenschap (66803) Voltijd Communicatiestudies (60308) Voltijd 1.0. Structuur en organisatie van de faculteit De Utrechtse Faculteit der Letteren verzorgt onderwijs en onderzoek op het gebied van de talen en culturen van West- en Zuid-Europa, het Midden-Oosten en het Amerikaanse continent, de geschiedenis, de kunstwetenschappen en de communicatie- en informatiewetenschappen. Het onderwijs is georganiseerd in vijf onderwijsinstituten, die elk meerdere bachelor- en masteropleidingen verzorgen: Nederlands, Geschiedenis, Vreemde talen, Kunstgeschiedenis en Muziekwetenschap en Media en Re/presentatie. Het onderzoek is ondergebracht in twee onderzoekinstituten, het Utrechts Instituut voor Linguïstiek OTS (UiL OTS) en het Onderzoekinstituut voor Geschiedenis en Cultuur (OGC). Onderwijs- en onderzoekinstituten worden ondersteund door ondersteuningsteams, die zorgdragen voor de secretariële ondersteuning en het beheer van de financiën. Uit een evaluatie van de organisatiestructuur (in 1999) bleek dat er geen redenen waren om aan de structuur te tornen. De leiding van de faculteit berust bij de decaan, die wordt bijgestaan door een vice-decaan, een directeur en een studentassessor, die een adviserende rol heeft. Zij vormen samen het faculteitsbestuur en zijn verantwoordelijk voor onderwijs, onderzoek, financiën, personeel, organisatie en huisvesting van de faculteit. Onderwijs en personeel vallen onder de verantwoordelijkheid van de decaan. De vicedecaan heeft onderzoek in zijn portefeuille, de directeur is belast met financiën en organisatie. Het faculteitsbestuur voert een driewekelijks overleg met de directeuren van de onderwijs- en onderzoekinstituten en de coördinator van de opleiding Taal- en cultuurstudies waarin zowel het onderwijsbeleid als de uitvoering daarvan aan de orde komen. In dit directeurenoverleg wordt facultair beleid besproken en adviseren de directeuren het faculteitsbestuur inzake onderwijs, onderzoek, personeel en voorzieningen. Er worden veel zaken geregeld binnen de onderwijsinstituten, de faculteit is van mening dat een sterke centrale aansturing ongewenst is. De dagelijkse leiding van een onderwijsinstituut berust bij de onderwijsdirecteur, die werkzaam is als hoogleraar binnen een van de opleidingen uit het betreffende instituut en door de decaan van de faculteit wordt benoemd voor een periode van drie jaar. De directeur wordt bijgestaan door een instituutsbestuur, waarin naast de directeur een medewerker uit het instituut en een student zitting hebben. Vanwege de grootschaligheid van het Instituut Vreemde Talen (IVT) wordt de directeur IVT bijgestaan door twee medewerkers uit het instituut. De onderwijsdirecteur is verantwoordelijk voor de onderwijsprogramma s, het personeel en de financiën van de opleidingen uit het instituut en legt verantwoording af aan de decaan. Het onderwijs binnen een bachelor- of masteropleiding wordt verzorgd vanuit één of meerdere leerstoelgroepen. De dagelijkse leiding binnen een opleiding is in handen van een opleidingscoördinator, een senior docent-onderzoeker of hoogleraar, afkomstig uit de staf van de opleiding, die namens de directeur zorg draagt voor de uitvoering van het onderwijsprogramma. Voor de advisering over het onderwijsprogramma kent elke opleiding een opleidingscommissie. Voor aansluitende bachelor- en masteropleidingen zijn vaak gecombineerde opleidingscommissies ingesteld. QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 25

26 Het faculteitsbureau bestaat uit het Facultair Strategisch Programma (FSP), Personeel en Organisatie (P&O), Financieel en Economische Zaken (FEZ) en Onderwijs- en studentzaken (OSZ). OSZ is onder meer verantwoordelijk voor de centrale studieadministratie, de roostering en het Studiepunt Letteren, het informatiecentrum voor studenten. Binnen de Universiteit Utrecht is een aantal masteropleidingen ontwikkeld in een samenwerking tussen verschillende faculteiten uit het alfa-gammadomein (Sociale wetenschappen, Rechten, Godgeleerdheid, Wijsbegeerte). Voor elk van deze opleidingen is een van de participerende faculteiten als penvoerder aangewezen door het College van Bestuur. Letteren participeert in negen faculteitsoverstijgende masteropleidingen en is voor zeven ervan aangewezen als penvoerder. Naast de eenjarige masteropleidingen waarop de zelfevaluaties betrekking hebben, biedt de faculteit tweejarige masteropleidingen aan: researchmasters en educatieve masterprogramma s. De researchmasters vallen onder de verantwoordelijkheid van de onderzoekinstituten, voor de educatieve masteropleidingen is het IVLOS als penvoerder verantwoordelijk namens de participerende faculteiten Invoering bachelor-masterstructuur en afbouw ongedeelde opleidingen: stand van zaken De bacheloropleidingen (en enkele masteropleidingen) zijn op 1 september 2002 van start gegaan. Met de invoering van de bachelor-masterstructuur heeft de UU een nieuw onderwijsmodel ingevoerd met één jaarrooster (twee semesters die elk zijn opgebouwd uit twee afzonderlijke onderwijsperiodes van tien weken) en een uniforme cursusomvang voor alle cursussen voor bachelor- én doctoraalstudenten van 7,5 EC. Studenten hadden tot 1 september 2003 de gelegenheid om het oude propedeutisch examen af te leggen. Het cursusaanbod dat specifiek bestemd was voor het vaste gedeelte van de doctoraalopleidingen en specialisaties is geleidelijk afgebouwd. Voor oude doctoraalcursussen werd zoveel mogelijk verwezen naar equivalente cursussen in de corresponderende bachelor- of masteropleidingen. In 2002 werden doctoraalcursussen nog aangeboden wanneer er geen equivalente varianten in de corresponderende bacheloropleiding bestonden. Oude propedeusecursussen werden niet langer aangeboden. In 2003 werd nog maar een beperkt aantal cursussen uit het vaste doctoraal geprogrammeerd. In 2004 worden nog slechts die specialisatiecursussen aangeboden, waarvoor geen equivalenten in de masterfase bestaan. Voorafgaand aan de invoering van de bachelor-masterstructuur, in het cursusjaar , zijn studenten via voorlichtingsbijeenkomsten, brochures, brieven op de hoogte gebracht van de veranderingen die het nieuwe onderwijsmodel met zich mee zou brengen en de consequenties die dat voor hen zou hebben. In het voorjaar van 2002 zijn alle studenten door opleidingen en faculteit aangeschreven en opgeroepen om in overleg met de studieadviseurs, tutoren of opleidingscoördinatoren een gedetailleerde studieplanning te maken voor de daaropvolgende jaren, zodat zij op basis van het nieuwe onderwijsaanbod konden voldoen aan de programmavereisten van de doctoraalopleiding. Studenten die in 2001 met hun doctoraalopleiding zijn begonnen is geadviseerd in te stromen in het tweede jaar van een bacheloropleiding en deze opleiding te vervolgen met een masteropleiding. In onder meer de studiegidsen en de onderwijs- en examenregelingen zijn alle overgangsregelingen voor doctoraalstudenten beschreven. Bij het maken van de studieplanning konden studenten gebruik maken van de equivalentietabellen in een bijlage van de onderwijs- en examenregeling en de studiegidsen, waarin de relatie tussen cursussen uit het oude en nieuwe systeem werd aangegeven. Voor cursussen die niet meer werden aangeboden, zijn in het collegejaar bovendien extra herkansingsmogelijkheden georganiseerd. Door de omzetting van oude cursussen van 4 punten naar cursussen van 7,5 EC kon het voorkomen dat studenten enkele punten misten. Dit heeft de faculteit opgelost door de omvang van onderdelen die nog moesten worden afgelegd, zoals een stage of scriptie, uit te breiden. Ook konden studenten een extra opdracht maakten als individueel werk. Examencommissies stelden en stellen zich coulant op wanneer een discrepantie ontstaat door de omzetting van oude naar nieuwe studiepunten. Het uitgangspunt van de faculteit is dat studenten niet gedupeerd mogen worden door de overgang naar het nieuwe onderwijsmodel. Volgens de faculteit is dat gerealiseerd. 26 QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht

27 Doordat alle opleidingen en facultaire onderdelen zich hebben moeten richten op de grootscheepse herstructurering van het onderwijs kregen de overgangsregelingen voor doctoraalstudenten volgens de faculteit niet altijd voldoende aandacht. Ad hoc-oplossingen hebben het echter mogelijk gemaakt dat doctoraalstudenten hun programma konden afronden. Ondanks alle inspanningen om alle studenten te bereiken, blijkt uit enquêtes dat zij het gevoel hadden te weinig op de hoogte te zijn gebracht van de veranderingen. Een reden die de faculteit daarvoor aandraagt is dat veel studenten zich slecht laten informeren. Studenten bezoeken de voorlichtingsbijeenkomsten niet die voor hen worden georganiseerd of maken te weinig gebruik van het adres waarop zij informatie van de faculteit ontvangen. Inmiddels heeft de faculteit een plan opgesteld om de communicatie met studenten te verbeteren. De faculteit was gedurende het proces van de invoering van de bachelor-masterstructuur voortdurend in verandering. Vanwege vertraging in de besluitvorming zowel op het niveau van het College van Bestuur als op facultair niveau was de benodigde informatie niet altijd tijdig beschikbaar, waardoor studenten in sommige gevallen niet de gewenste helderheid kon worden geboden. Om de invoering van de bachelor-masterstructuur te evalueren en waar nodig bij te stellen heeft het faculteitsbestuur in het najaar van 2002 de volggroep bachelor-masterstructuur ingesteld, die tot taak heeft alle inhoudelijke en organisatorische aspecten van het nieuwe onderwijsconcept te volgen. Signalen en ervaringen vanuit de opleidingscommissies, studieadviseurs, docenten, studenten en andere betrokkenen worden meegenomen in adviezen voor verbetering. De volggroep, waarin de gehele facultaire gemeenschap vertegenwoordigd is en die in het collegejaar nog actief was, speelt ook een rol in de verspreiding van goede voorbeelden en ervaringen binnen de faculteit Het beoordelingskader Doelstellingen opleiding F1: Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). De Universiteit Utrecht heeft de invoering van de bachelor-masterstructuur aangegrepen om universiteitsbreed vorm te geven aan de twee, deels onderscheiden, doelstellingen van wetenschappelijk onderwijs: academische vorming binnen een bepaalde discipline enerzijds en gespecialiseerde academische beroepsvoorbereiding anderzijds. De uitgangspunten van de onderwijsstructuur zijn vastgelegd in de universitaire Richtlijn bachelor-master, waaraan alle opleidingen in planvorm door een universitaire commissie zijn getoetst. In de bachelorfase staat academische vorming centraal. Studenten verdiepen zich in een bepaald wetenschapsgebied en bereiden zich voor op de keuze voor een verdere (studie)loopbaan. Zij stellen, binnen door de opleiding vastgestelde regels, hun onderwijsprogramma voor een deel zelf samen en kunnen op die manier hun eigen interesses en ambities volgen. De masteropleidingen zijn gericht op specialisatie in de richting van wetenschappelijk onderzoek dan wel in de richting van beroepsuitoefening op academisch niveau buiten het wetenschappelijk onderzoek. De Faculteit heeft voor elke masteropleiding in het Letterendomein een competentieprofiel opgesteld. Bij veel van de masteropleidingen is bij het opstellen van deze competentieprofielen gedacht vanuit kennis van het beroepsperspectief. Met dit model heeft de faculteit al lange ervaring. Het specialisatiestelsel van de oude doctoraalopleidingen was in hoge mate vergelijkbaar. F2: Niveau: Bachelor en Master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor of een Master. De facultaire delen van de zelfstudies bevatten geen informatie die betrekking heeft op dit facet. QANU / Taalwetenschappen, Faculteit der Letteren, Universiteit Utrecht 27