Onopvallend opvallend Vier pleinen in Amsterdam-Oost. Auteur: Miek Witsenburg. Eerder gepubliceerd in het tijdschrift Groen nr.

Transcriptie

1 Onopvallend opvallend Vier pleinen in Amterdam-Oot Auteur: Miek Witenburg Eerder gepubliceerd in het tijdchrift Groen nr. 11 november 2002 Het Pleinenplan in Amterdam wa amen met de hoofdwinkeltraat in Tilburg en de woonwijk Monnickenhuizen in Arnhem genomineerd voor de Omgevingarchitectuurprij Buro Witenburg Niet uit dit artikel mag, in welke vorm en op welke wijze dan ook, worden overgenomen zonder voorafgaande chriftelijke toetemming van de auteur.

2 Onopvallend opvallend Vier pleinen in Amterdam-Oot Plattegrond met de vier pleinen In de zeer dichtbebouwde Ooterparkbuurt in Amterdam-Oot liggen vier pleinen die de open ruimte zouden moeten verchaffen die zo chaar aanwezig i. In de loop van de tijd i veel van deze ruimte verloren gegaan aan allerlei functie die men elder niet kwijt kon. auteur: miek witenburg Op initiatief van taddeel Oot-Watergraafmeer en twee woningbouwverenigingen i het Pleinenplan opgeteld waarin zowel voor de pleinvlakken al de pleinwanden inrichtingvoortellen worden gedaan. Het Woningbedrijf Amterdam en de Woningcorporatie Het Ooten bezitten amen ongeveer de helft van het woningbetand per plein. Het Eikenplein i in de herft van 2000 opgeleverd. Het Katanjeplein, het Beukenplein en het Iepenplein volgen nog. De Ooterparkbuurt i een 19e eeuwe buurt met een gemêleerde bevolkingamentelling, een hoge woningdichtheid en maar weinig openbare ruimte. Voorziet het nabij gelegen Ooterpark in de groene openbare ruimte, de vier pleinen vormen de tenen tegenhanger daarvan. Het groen op de pleinen betaat uit bomen die nog maar op twee pleinen met de naam van het plein overeenkomen, omdat ze in de oorlog al brandhout zijn opgetookt. De pleinen taan vol met auto, paaltje, muurtje en bovengronde afvalbakken, ook zijn er veel hoogteverchillen. Hierdoor wordt het gebruik erg beperkt. Betaande ituatie per plein

3 Pleinvlak /-wand Streepjecode Interactieve computertegel Het Pleinenplan beoogt door een reek maatregelen de vier pleinen weer terug te winnen voor de buurt. Een uiteenlopend gebruik van de pleinen moet weer mogelijk worden en in de huidige opeentapeling van vormen, kleuren en materialen wordt optiche rut gebracht. Pleinvlakken Al eerte maatregel wordt voorgeteld de vier pleinvlakken zoveel mogelijk auto- en obtakelvrij te maken opdat het gebruik zowel in ruimte al in tijd wielend kan zijn (per etmaal en in de loop van jaren). Om het aantal obtakel te minimalieren worden de pleinvlakken iet hoger gelegd waardoor er geen anti-parkeerpaaltje nodig zijn. Daarnaat wordt er in plaat van vate, bovengronde peelattributen mobiel pelmateriaal aan cholen en pelbegeleider verchaft in combinatie met pelaanleidingen in de vloer. Op het Eikenplein bijvoorbeeld i in de pleinvloer een treepjecode aangebracht met de nummering 1 t/m 100. Het i een middel om op een onopvallende manier in het pleinvlak een voetbalveld te markeren. De trepen worden teven al hinkelbaan gebruikt en de gegraveerde nummertenen langzij worden gebruikt om te leren tellen. Een ander voorbeeld van een pelaanleiding in de pleinvloer zijn de interactieve computertegel die door de beeldend kuntenaar Kee Aafje zijn ontwikkeld. De betonnen tenen van veertig bij veertig centimeter zijn door middel van led-je (tippenverlichting) voorzien van eenvoudige icoontje zoal een fietbel, een varkentje etc. De afbeeldingen zijn amen met de leerlingen bepaald. Raak je de tegel met je voet of je hand aan dan veranderen de icoontje en volgt een bijbehorend geluidje. De lange rij tegel, die tuen twee rijen platanen in ligt, wordt ook gebruikt om met fietje te lalommen. Voor de pleinvloeren i een zandgele gebakken klinker gekozen. Een warme lichte tint voor het hele pleinvlak pat beter bij de omringende gevel dan de koude kleuren van de huidige toeptegel, het afalt of de grijze betontenen (in de nieuwe plannen krijgen alleen detail koude kleuren). Tezamen met de betaande, warme, donkerder tint van de wanden rondom, houd je de beloten-

4 Straatmeubilair heid van de pleinen intact en met een lichte kleur voor het pleinvlak oogt het plein tegelijkertijd ruim hetgeen gewent i in deze dichtbebouwde buurt. Het traatmeubilair wordt eenduidig in tijl en kleur. Nu taat er van alle wat. Gekozen i voor de kleur zwart die op de zandgele vloer mooi uit komt. Per plein worden de elementen waaruit de bank i opgebouwd ander gerangchikt: recht of rond al boombank of lingerend. Het traatmeubilair i zoveel mogelijk gebundeld om het aantal obtakel te minimalieren. Náát de vereite traatverlichting wordt de verlichting op de pleinen verbijzonderd. Sommige gevel zijn met trijklicht aangelicht en de boomkronen worden òf van onderen verlicht of voorzien van lampen die héél langzaam aan en weer uit gaan. Het verlichtingniveau wordt dan tijdelijk opgevoerd al er een voetganger over het plein loopt. Meer aandacht voor de verlichting komt de veiligheid op de pleinen ten goede maar heeft in deze buurt een extra feeëriek effect. De traten in de buurt worden van afalt ontdaan en krijgen weer traatklinker. De warme kleur en de korrelgrootte ervan pat beter in deze 19e eeuwe buurt. Voor de niet te vermijden verkeerdrempel i een variant bedacht waarbij de betrating kan doorlopen. Er i getracht kleur- en materiaalverchillen te minimalieren. De witte of gele trepen zijn vervangen door rv-punaie waardoor een optich veel rutiger variant onttaat. Deze drempel i zichtbaar voor viueel gehandicapten en voor overige verkeerdeelnemer bij minder zicht. Voor de vier pleinen zijn de volgende ontwerpen gemaakt. De bomen geven lecht de huidige boomgrootte weer, nog niet de volwaen omvang. Bij de uitwerking van de pleinen i bewut gezocht naar een lichte panning tuen het pleinvlak en de gevelwanden rondom. Omdat de wanden betaan uit bewerkte 19e eeuwe gevel of daarvan afgeleide hedendaage architectuur (link naar het verléden) i voor de pleinvlakken gezocht naar een link naar het heden. De pleinvlakken zijn daarom voor wat betreft de detail iet abtracter vormgegeven met lecht een enkele lyriche component daarin (bijvoorbeeld door middel van verlichting of om door het gebruik van ronde vormen zoal ronde of lingerende banken). Vier pleinontwerpen Punaie-drempel (Eikenplein)

5 Werkmaquette Eikenplein Op de gele bakteen na bewut gezochte materiaalovereenkomt met de gevel zijn de detail daarom wat trakker van vorm en zijn zij incluief het traatmeubilair koud van tint (zwart, grij, zilververf en rv). Pleinwanden De voortellen voor de gevelwanden betreffen naat gevelreiniging vooral kleur- en materiaal- aanpaingen opdat de gevel beter paen bij de warme kleuren die zo repreentatief zijn voor deze buurt. Tijden de tadvernieuwing i veel van de oudbouw betaande uit roodbruine, oranjerode, okergele, en abrikoooranje bakteen vervangen door panden met een witte of heel lichte teen. Waarchijnlijk al reactie op de donkere traat- en pleinwanden die toen nog niet waren gereinigd. De lichte, Warme kleuren afwijkende teen heeft in de traten, maar vooral op de pleinen, een onderbrekend effect en het lijkt door de lichte kleur of de gevel optich naar achteren wijken. Dit i jammer omdat daarmee de belotenheid van de pleinen in het geding i. Daarom i voorgeteld de betaande lichte panden met kleurvate mineraalverf te behandelen, enigzin vergelijkbaar met het verven/oliën van oude gevel door Monumentenzorg. De woningbouwverenigingen taan achter het plan. De eerte panden zijn onder handen genomen. Zelf de architecten verlenen tot nu toe hun medewerking. Niet alleen voor de gevelkleuren maar ook voor de gevelmaterialen zijn uggetie gedaan. Voor zowel de oud- al de nieuwbouw i het belangrijk dat materialen worden gebruikt die een warme uittraling hebben dat wil zeggen voor de grotere oppervlakken zoal muren, balkon of de trepa platen onder ramen. De voorkeur wordt gegeven aan bakteen met een donkerder, warme tint in combinatie met al of niet geverfd hout, of een hedendaag materiaal met een warme uittraling. Echte detail in het gevelvlak kunnen koud van tint zijn. Bij eventuele nieuwbouw kan er du eigentijd worden gebouwd al er maar direct of indirect een link betaat met de oudbouw. Behalve gevelkleur en gevelmateriaal peelt de gevelindeling ook een rol. Typich voor de 19e eeuwe buurten i de pandgewijze opdeling in horizontale en verticale zin. Schematich ziet dat er al volgt uit (zie volgende pagina). Voor de aanpaingen bij de oudbouw en de te realieren nieuwbouw blijft dit richtinggevend. De combinatie Volgen het Pleinenplan zullen de gevelwanden, het pleinvlak, de betrating, het traatmeubilair, de reclamevormen, de zonwering

6 Facelift hoekpand en dergelijke per plein op elkaar worden afgetemd wat kleur en materiaal betreft (voor elk plein i een bepaald kleurenchema opgeteld). De pleinen zijn op deze manier familie van elkaar maar verchillen dan toch onderling iet. Op het Beukenplein, een echt winkelplein, moet een oploing worden gevonden voor de begane grond, de winkelplint. Bij de huidige winkelpuien patten de kleuren van de muur in de vorm van luifel, reclamevormen, uitbouwel, etc. Wanneer voor de plint lecht vier kleuren worden gekozen waaruit elke ondernemer vrijelijk kan kiezen (gekozen i voor wit, zwart, grafietgrij en Japan lakrood), kan elke winkel zich toch ondercheiden en het plein deel blijven uitmaken van de reek. Met dit onderdeel i nog niet begonnen; het i een opgave op zichzelf om ondernemer uit zoveel verchillende culturen eert te overtuigen. de verchillende betemmingen rondom en de net even van elkaar afwijkende inrichtingplannen. Het Pleinenplan betaat uit twee delen; in deel één wordt het plan uiteengezet en in deel twee zijn alle gevelaanpaingen opgenomen. Het i een plan voor de lange termijn en beoogt een leidraad en toetingkader te zijn voor alle betrokken partijen: de gemeente, de woningbouwverenigingen, de particuliere woningeigenaren (particuliere gevelaanpaingen worden geubidieerd) en niet in de laatte plaat de bewoner, de gebruiker van de pleinen. Paende nieuwbouw Kleurenchema Gevelindeling De pleinen verchillen onderling wat de wanden betreft du iet in kleur, maar ze verchillen ook door hun afwijkende grondvorm,