HOOFDSTUK 1. DE BASISKENMERKEN VAN DE BELGISCHE STAATSHERVORMING

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "HOOFDSTUK 1. DE BASISKENMERKEN VAN DE BELGISCHE STAATSHERVORMING"

Transcriptie

1 HOOFDSTUK 1. DE BASISKENMERKEN VAN DE BELGISCHE STAATSHERVORMING Afdeling 1. België is samengesteld uit drie gemeenschappen en drie gewesten, maar is in wezen een bipolaire federatie Evolutie jaren 70: eenheidsstaat! federale staat Belgische federale staat is niet ontstaan door samengaan van onafhankelijke staten (CENTRIPETAAL OF AGGREGATIEF FEDERALISME) maar door het omvorm van een eenheidsstaat naar een federale staat (CENTRIFUGAAL OF SEGREGATIEF FEDERALISME) 2 soorten gefedereerde entiteiten: gemeenschappen gewesten officiële talen: Nederlands Frans Duits Verschillende culturen met eigenheid, daarom: oprichting gemeenschappen (vooral de eis van de Vlaamse beweging) Bevoegdheden gemeenschappen: Aanvankelijk: van culturele aard Later: persoonsgeboden aangelegenheden, onderwijs en taalgebruik in bestuurszaken, in het onderwijs en in sociale betrekkingen (zachte sectoren). Vlaamse en Franse gemeenschap beiden actief in Brussel Uitdrukkelijk in de Grondwet: art. 127, 128, 129 en 130 Gw Economische verschillen! oprichting gewesten (vooral de eis van de Waalse regionalisten) Bevoegdheden gewesten: Economische aangelegenheden en plaatsgebonden aangelegenheden Niet uitdrukkelijk in de Grondwet. Wel bepaling in de Grondwet (art. 39 Gw.) dat de bevoegdheden in een bijzondere meerderheidswet (communautaire wet) moeten worden geschreven Belgische federale staat = 3 gemeenschappen (art. 2 Gw.) + 3 gewesten (art. 3 Gw.) Vlaamse Gemeenschap Franse Gemeenschap Duitstalige Gemeenschap Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Hoofdstedelijk gewest Opmerking: Parlement van de Franse Gemeenschap heeft in een resolutie 1 de benaming Franse Gemeenschap gewijzigd in Federatie Wallonië Brussel. Maar de wijziging heeft geen juridische gevolgen (Grondwet niet aangepast). Daarom nog steeds Franse Gemeenschap. 1 Resolutie van 25 mei

2 1576. Hoewel 3 gemeenschappen en 3 gewesten, Belgische federatie is in essentie BIPOLAIR 2. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd niet volledig met de andere gewesten gelijkgeschakeld, alsook de Duitstalige Gemeenschap met de andere gemeenschappen. Bipolaire structuur blijkt uit paritaire samenstelling van heel wat instellingen op federaal niveau taak en samenstelling van het Overlegcomité oprichting Brussels Hoofdstedelijk Gewest enkel mogelijk mits evenwichtige machtsverdeling Nederlandstaligen Franstaligen kiesprocedure bij verkiezingen politieke partijen Opmerking: er is sprake van om het onderscheid tussen de gemeenschappen en de gewesten op te heffen (dus werken met gelijksoortige deelgebieden) Afdeling 2. Het autonomiebeginsel en het ontbreken van een normenhiërarchie GwH: art. 13 Gw. = grondslag voor een ruime of minder ruime autonomie die gestalte krijgt in de toewijzing van bevoegdheden voor elke gemeenschap en elk gewest. AUTONOMIE 3 van de verschillende gefedereerde entiteiten = basisbeginsel van de Belgische staatshervorming Autonomie gemeenschappen en gewesten komt tot uiting in (a) bevoegdheid om wetskrachtige normen (decreten en ordonnanties) uit te vaardigen (b) het ontbreken van een hiërarchie tussen de door hen uitgevaardigde normen en die van de federale staat (c) art. 133 Gw. : alleen een decreet kan een authentieke uitlegging van decreten geven (a) voor de gemeenschappen blijkt uit artikelen 127 2, 128 2, en Gw. (a) voor de gewesten staat niet uitdrukkelijk in de Gw. Maar: Artikel 134 Gw. Artikel 19 2 BWHI Artikel 7 Bijzondere Wet Brusselse Instellingen de wetten ter uitvoering van art 39 Gw. bepalen de rechtskracht van de regels die de (gewestelijke) organen uitvaardigen het decreet (van het Vlaams en het Waals Gewest) heeft kracht van wet de ordonnanties van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kunnen de geldende wetsbepalingen opheffen, aanvullen, wijzigen of vervangen 2 Nederlandstaligen en Franstaligen 3 volgends PEETERS is autonomie «de toekenning aan de gemeenschappen en gewesten, hetzij in de Grondwet zelf, hetzij in een wet aan te nemen met een bijzondere meerderheid, van de exclusieve bevoegdheid om normen met een welbepaalde territoriale geldingssfeer uit te vaardigen ten aanzien van welbepaalde aangelegenheden, die kracht van wet hebben. Die wetgevende bevoegdheid gaat daarenboven gepaard met de bevoegdheid om die normen uit te voeren en toe te passen 2

3 Dus: Gevolg autonomiebeginsel: gemeenschappen en gewesten (voor zover ze bevoegd zijn voor een bepaalde materie) hebben de mogelijkheid om wetten die dateren van vóór de bevoegdheidsoverdracht te wijzigen, aan te vullen, te vervangen of op te heffen. Overgangsmaatregel: artikel 94 1 BWHI: gemeenschappen en gewesten moeten, zolang zij niets hebben gewijzigd of opgeheven, hun bevoegdheden volgens de nu geldende wetgeving en reglementeringen uitoefenen (b) wordt beargumenteerd door de specifieke situatie in België waar het aantal deelgebieden klein is, en waar vooral de tweeledigheid op politiek en maatschappelijk vlak duidelijk is.! voorrang van de federale norm zou neerkomen op van een overgewicht van de ene bevolkingsgroep op de andere (+ politieke machtsverhoudingen) Decreten en ordonnanties ontsnapten omwille van hun wetskrachtige aard aan administratief en rechterlijk toezicht! oprichting Arbitrage Hof (1980)! Grondwettelijk Hof Taak: nagaan of de verschillende wetgevers de bevoegdheidsverdelende regels al dan niet naleven. Later uitbreiding. Voor conflicten tussen wetten, decreten en ordonnanties: Grondwettelijk Hof Afdeling 3. Een gesloten bevoegdheidsverdeling, gebaseerd op exclusieve bevoegdheden 1. ALGEMEEN Wetskrachtige normen deelgebieden op zelfde niveau als wetten van de federale overheid! duidelijk maken in welke aangelegenheden wie 4 bevoegd is. Bevoegdheidspakketten ( aangelegenheden ) van de deelgebieden zijn opgesomd in: Grondwet Uitvoeringswetten (o.a. BWHI) BEVOEGDHEIDSKWALIFICATIEPROCES = bij elke rechtsregel die wordt uitgevaardigd, moet men kijken of hij wel door de bevoegde overheid is aangenomen. (overlappingen en kwalificatieproblemen mogelijk, leiden tot (materiële of territoriale) conflicten) 4 Gemeenschappen, gewesten of de federale overheid 3

4 2 EXCLUSIEVE MATERIELE EN TERRITORIALE BEVOEGDHEIDSVERDELING A. Exclusieve materiële bevoegdheidsverdeling EXCLUSIEVE MATERIËLE BEVOEGDHEIDSVERDELING = slechts één overheid is bevoegd om een bepaalde bevoegdheidsmaterie te regelen Omgekeerd: elke rechtsregel wordt geacht tot slechts één bevoegdheidsmaterie te horen 5 Het kan dus in beginsel niet dat 2 entiteiten voor dezelfde aangelegenheid bevoegd zijn. Indien dit wel zou zijn dan heeft 1 van de entiteiten een bevoegdheidsverdeling geschonden. Via de exclusieve bevoegdheidskwalificatie wil men elk potentieel normenconflict vermijden opdat de entiteiten gelijk zijn, zonder hiërarchie. Soms niet gemakkelijk om bevoegdheden te kwalificeren voor de een of de ander. Het Grondwettelijk Hof en de Raad van State moeten er voor zorgen dat zij de exclusief bevoegde overheid kunnen aanduiden. Daarom: ZWAARTEPUNTLEER = wanneer een rechtsnorm aanleunt bij meerdere bevoegdheidsmateries, dan moet er gezocht worden naar het zwaartepunt van de geregelde rechtsverhouding Zwaartepunt bepalen niet zonder gevaar: moeilijk om a.d.h.v. objectieve criteria het zwaartepunt te bepalen enkelvoudige kwalificatie is vaak arbitrair mogelijkheid dat de overheid wiens rechtsnorm het eerst aan het Grondwettelijk Hof wordt voorgelegd, als bevoegde overheid wordt aangewezen en vervolgens hieruit afgeleid wordt dat de andere overheid niet bevoegd is!ook arbitrair! Afdeling Wetgeving van de Raad van State + Grondwettelijk Hof aanvaarden dat in bepaalde gevallen eenzelfde, gelijkaardige rechtsregel tot de bevoegdheid van meerdere overheden kan behoren: DUBBELASPECTLEER 6 = twee overheden kunnen gelijkaardige regels uitvaardigen op grond van twee verschillende bevoegdheidsgrondslagen, zonder dat de een of de ander zijn bevoegdheid overschrijdt. 2 voorwaarden: (1) het afbakeningsproces van de twee bevoegdheidsmateries moet effectief toelaten dat een gelijkaardige rechtsnorm tot de bevoegdheid van twee overheden behoort (2) de toepassing van de leer mag niet leiden tot normconflicten, of anders geformuleerd, de normen afkomstig van verschillende overheden moeten cumulatief toepasbaar zijn (zo blijft de ratio legis van het exclusiviteitsbeginsel behouden). vb. Vlaamse zorgverzekering (pg. 1071) 5 Enkelvoudige of exclusieve bevoegdheidskwalificatie. Bevestigt door het Grondwettelijk hof in een arrest van 25 februari VANPRAET 4

5 B. Exclusieve territoriale bevoegdheidsverdeling Aard territoriale conflicten + oplossing voor territoriale conflicten: discussie Minderheid: een juridisch conflict tussen 2 normen is niet steeds gelijk te stellen met een bevoegdheidsconflict. Het conflict kan het gevolg zijn van het gebruik van verschillende territoriale aanknopingspunten (= ANTINOMIEËN). Dus zelfs wanneer elke entiteit binnen haar materiële bevoegdheid blijft, kunnen er conflicten ontstaan. Gevolg: GwH onbevoegd om bij beroep tot vernietiging kennis te nemen van zulke conflicten Meerderheid: verwerpt vorige theorie. Grondwetsbepalingen hebben een exclusieve bevoegdheidsverdeling tot stand gebracht. Er kan dus slechts één overheid op een bepaald grondgebied een een bepaalde materie bevoegd zijn. De territoriale bevoegdheid van de ene overheid sluit de bevoegdheid van de andere uit. (= EXCLUSIEVE TERRITORIALE BEVOEGDHEIDSVERDELING).! Geldt voor gewesten én gemeenschappen. Wetgevers bepalen zelf criteria 7 voor de onderwerpen die binnen hun bevoegdheidsgebied gelokaliseerd zijn. Rekening houden met de aard van het onderwerp! Dit wil niet zeggen dat de decreet en ordonnantiegever in elke wetskrachtige norm het territoriaal toepassingsgebied moeten omschrijven: stilzwijgen! norm wordt vermoed 8 zich volgens de bevoegdheidsverdelende regels te gedragen. Arrest 3 oktober 1996 Grondwettelijk Hof: Bevestigt exclusieve territoriale bevoegdheidsverdeling. Maar territoriale begrenzing is niet zodanig absoluut dat geen enkele maatregel gevolgen mag hebben op het grondgebied van een andere gemeenschap: extraterritoriale gevolgen van maatregelen ter bevordering van cultuur zijn verzoenbaar met de bevoegdheidsverdeling, op voorwaarde dat die het culturele beleid van andere gemeenschappen niet dwarsbomen. " Arrest 10 maart 1998 Grondwettelijk Hof Noch Grondwet, noch de wetten ter hervorming van de instellingen wijzen de gemeenschappen aan als beschermers van anderstaligen (Ned. Fr. Of Du.) in de eentalige taalgebieden. Gemeenschappen mogen alle initiatieven nemen ter bevordering van de cultuur en ter verwezenlijking van ieders culturele ontplooiing (exclusieve territoriale bevoegdheden i.v.m. culturele aangelegenheden respecteren! (art GW.)) Extraterritoriale gevolgen mogen het cultuurbeleid van een andere gemeenschap niet tegenwerken. (over feiten van het arrest, zie pg. 1074) 7 zijn onderworpen aan de toetsing van het Grondwettelijk Hof 8 Vermoeden is niet onweerlegbaar : kan door de werkelijkheid worden tegengesproken. 5

6 1585. Exclusieve territoriale bevoegdheidsverdeling vs. Recht van de EU Europees beginsel van vrij verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal Europees nondiscriminatiebeginsel vereisen dat de decreet of ordonnantiegever situaties op een gelijke manier behandelen waarvan het territoriale aanknopingspunt (het EUrecht) buiten het territoriaal bevoegde gemeenschap of gewest gelegen is. Vb. Vlaamse zorgverzekering 9 (pg. 1074) WOONPLAATSBEGINSEL + WERKPLAATSBEGINSEL Hier: woonplaatsbeginsel: Vlaamse Gemeenschap is niet bevoegd t.a.v. inwoners van het Franse of Duitse taalgebied, maar uitbreiding van toepassingsgebied (t.g.v. Europees recht) is mogelijk t.a.v. inwoners van het Franse of Duitse taalgebied die gebruik hebben gemaakt van hun recht van vrij verkeer. werkplaatsbeginsel: Vlaamse zorgverzekering kan niet uitgebreid worden tot inwoners van het Franse of Duitse taalgebied die geen gebruik hebben gemaakt van hun recht op vrij verkeer. Dit leid tot de situatie dat personen die wonen in het buitenland, maar weken in het Vlaamse taalgebied of in Brussel onder het toepassingsgebied vallen van de Vlaamse zorgverzekering en personen die in het Franse taalgebied wonen en werken in het Vlaamse taalgebied of in Brussel niet BELANGENCONFLICT ( bevoegdheidsconflict) Wanneer d.m.v. een wetskrachtige norm die de materiële en territoriale bevoegdheid respecteert de belangen van een andere entiteit worden geschonden # Politieke i.p.v. juridische oplossing 3. GEDEELDE EXCLUSIEVE BEVOEGDHEDEN GEDEELDE EXCLUSIEVE BEVOEGDHEDEN = bepaald deel van een aangelegenheid toegewezen aan de ene overheid en andere deel van zelfde aangelegenheid aan andere overheid. vb. onderwijs: gemeenschappen zijn bevoegd, behalve voor drie aspecten die federaal blijven? Gedeelde exclusieve bevoegdheden verzachten effecten van de exclusiviteit bevoegdheidsverdeling maken bevoegdheidsverdeling minder doorzichtig vormen geen uitzondering op de exclusieve aard van de bevoegdheidsverdeling. (Slechts één overheid op een bepaald grondgebied is bevoegd voor een deel van een bepaalde materie) Opmerking: Geen uitzondering op exclusieve bevoegdheden 9 Aanvankelijke enkel van toepassing voor personen met woonplaats in Ned. taalgebied en tweetalig gebied BrHoofdstad. Maar Vlaamse Gemeenschap moest onder invloed van Europees recht de zorgverzekering openstellen voor EUburgers die hier werken. 6

7 4. UITZONDERING OP DE EXCLUSIEVE BEVOEGDHEIDSVERDELING in BWHI! PARALLELLE BEVOEGDHEDEN: in die gevallen waarin een aangelegenheid aan verschillende overheden wordt toegewezen, zonder hiërarchie. Voornamelijk INSTRUMENTELE BEVOEGDHEDEN : bevoegdheden die verschillende overheden moeten toelaten om hun materiële bevoegdheden effectief en efficiënt uit te oefenen. 10 parallelle bevoegdheden dubbelaspectleer Verschillende overheden zijn bevoegd voor eenzelfde bevoegdheidsmaterie Verschillende bevoegdheidsmateries die grondslag kunnen bieden voor gelijksoortige normen Parallelle uitoefening van exclusieve bevoegdheden CONCURRERENDE BEVOEGDHEDEN: de bevoegdheidsverdelende regels voorzien erin dat niet alleen een bestuursniveau regelend kan optreden en er wordt bepaald welke norm in voorkomend geval domineert. " Eerste vorm: Concurrerende bevoegdheden waarbij deelgebieden materie regelen zolang de federale overheid dit niet doet. Wanneer de federale overheid wél optreedt, wordt de regeling van de deelgebieden opgeheven. Enige geval van concurrerende bevoegdheden: art Gw. 11 Andere voorwaarden mogelijk. Afdeling 4. Residuaire bevoegdheden, toegewezen bevoegdheden en impliciete bevoegdheden Artikel 35, eerste lid Gw.: federale overheid! TOEGEWEZEN BEVOEGDHEDEN (door de Gw.) Artikel 35, tweede lid Gw.: gemeenschappen en gewesten! RESIDUAIRE BEVOEGDHEDEN = overige aangelegenheden, die niet uitdrukkelijk aan de federale staat, gemeenschaps of gewestregeringenzijn toegewezen Residuaire bevoegdheid nieuwe bevoegdheid : nieuw probleem? Eerst kijken of dit probleem niet binnen een bestaande bevoegdheidsverdeling valt. 10 Vb. Zowel de gewesten als de federale overheid zijn bevoegd om openbare kredietinstellingen op ter richten en te beheren 11 Gemeenschappen en gewesten hebben belastingbevoegdheid, maar federale staat kan uitzonderingen bepalen waarvan de noodzakelijkheid blijkt. Voorrang federale wet op decreet: (1) federale staat kan fiscale materies aan zichzelf voorbehouden door G&G te verbieden belastingen te heffen (2) federale staat kan door G&G ingestelde belastingen afschaffen of beperken 7

8 Overgangsbepaling art. 35 Gw.: artikel treedt pas in werking op de door de bijzonderemeerderheidswet bepaalde dag. Deze dag kan pas worden vastgesteld wanneer (a) in Titel III van de Gw. de exclusieve bevoegdheden van de federale overheid zijn bepaald (b) nadat de bijzonderemeerderheidswet heeft vastgesteld onder welke voorwaarden en op welke wijze de residuaire bevoegdheden door de gemeenschappen en de gewesten kunnen worden uitgeoefend Residuaire bevoegdheden voor deelgebieden staan dus in Gw. maar uitvoering ervan kan nog lang duren (grondwetswijzing + goedkeuring bijzonderemeerderheidswet nodig). Tot de inwerkingtreding: bevoegdheidsverdeling omgekeerd: federale staat! residuaire bevoegdheden G&G! toegewezen bevoegdheden Nuance van in nr beschreven bevoegdheidsverdeling 1) Door bepaalde aangelegenheden toe te wijzen aan de deelgebieden beschikken ze binnen de toegewezen aangelegenheid de facto over de residuaire bevoegdheden. Vb. art Gw. betreffende onderwijs (pg. 1078) 2) Impliciete bevoegdheden (verwoord in art. 10 BWHI) nuanceren toegewezen aard van de bevoegdheden van de G&G. Hieruit volgt dat de impliciete bevoegdheden bijkomende, voorwaardelijk maar binnen die context volwaardige bevoegdheden zijn. bijkomend: aangelegenheden waarvoor parlementen niet principieel zij bevoegd voorwaardelijk: toepassing moet noodzakelijk zijn om de toegewezen bevoegdheden te kunnen uitoefenen volwaardig: omdat ze een geoorloofde aantasting van de bevoegdheden van andere deelgebieden of van de federale overheid inhouden Vraag: voldaan aan de noodzakelijkheid?! marginale toetsing door GwH: gaat na of de redenen kennelijk onjuist zijn. Bijkomende voorwaarden (naast art. 10 BWHI) door het Hof: Beroep op impliciete bevoegdheden slechts mogelijk op voorwaarde dat de aangelegenheid die tot de bevoegdheid van de andere overheid behoort zich tot een gedifferentieerde regeling leent de weerslag op die aangelegenheid slechts marginaal is 12 Sinds staatshervorming 1993: impliciete bevoegdheden kunnen worden toegepast op de aangelegenheden die in de Grondwet aan de federale wetgever zijn voorbehouden 13! einde aan vroegere rechtspraak GwH: hield in dat de impliciete bevoegdheden geen toepassing konden vinden op de voorbehouden aangelegenheden. Gemeenschappen en gewesten beschikken over een PERMANENTE QUASI INHERENTE IMPLICIETE BEVOEGDHEID om administratieve rechtscolleges op te richten 14 en om specifieke procedureregels aan te nemen. Verhouding algemene federale normen en specifieke deelstatelijke normen: lex specialis derogat legi generalis 12 er mag geen afbreuk worden gedaan op de fundamentele beginselen van de materie 13 nl. De aangelegenheden waaromtrent de Gw. bepaalt dat door of krachtens de wet moeten worden geregeld 14 Ook al behoudt art. 161 Gw. die bevoegdheid voor de federale overheid 8

9 1593. Aard bevoegdheden (toegewezen/residuair): geen invloed op de interpretatie er van. Het toekennen van residuaire bevoegdheden aan een bepaald gezagsniveau mag er niet toe leiden dat de bevoegdheid van een ander niveau beperkend wordt geïnterpreteerd. Dat de gemeenschappen en gewesten enkel toegewezen bevoegdheden hebben, wil niet zeggen dat ze restrictief geïnterpreteerd moeten worden. Gemeenschappen en gewesten kunnen (grond)rechten erkennen en regelen in de aangelegenheden die tot hun bevoegdheid behoren. 15 Afdeling 5. Een stroeve wijzigingsprocedure: de verschanste bevoegdheden Bevoegdheden G&G gebetonneerd in Grondwet & nader geregeld in bijzonderemeerderheidwetten. Art. 39 Gw.: bijzonderemeerderheidswet draagt aan de gewesten de bevoegdheid op om de aangelegenheden te regelen die zij aanduidt (m.u.v. de aangelegenheden die door de Gw. aan de gemeenschappen zijn toegewezen). BESCHERMDE/VERSCHANSTE BEVOEGDHEDEN : omdat de bevoegdheden een bijzondere meerderheid nodig hebben. (ze worden opgesomd in bijzonderemeerderheidwetten) $ Zo wordt een stroeve procedure van een grondwetswijziging vermeden (DECONSTITUTIONALISERING) en blijven er nog bijzondere waarborgen voor de 2 volksgemeenschappen. 16 Gevolg verschanst karakter: federale Staat en G&G kunnen niet zelf beschikken over bevoegdheden. Financieringsstelsel van de G&G = verschanst (art. 175, 177 en 178 Gw.) Verschanst karakter verhindert niet dat de bijzondere wetgever de gemeenschappen machtigt om via samenwerkingsakkoord een bevoegdheidsoverdracht te regelen Bepaalde aspecten v.d. bevoegdheidsverdeling is geregeld in gewone wetten, zoals: statuur van de Duitstalige Gemeenschap rechtsopvolging van de Staat door gemeenschappen en gewesten afschaffing of herstructurering van sommige instellingen van openbaar nut Afdeling 6. Het verticaliteitsbeginsel 1. BEGRIP VERTICALITEITSBEGINSEL = gemeenschappen, gewesten ende federale Staat beschikken over de volledige wetgevings, uitvoerings, controle, en financieringsbevoegdheid Raad van State: basisregel bevoegdheidsverdeling: de overheid welke voor de regelgeving bevoegd is; is tevens belast met de zorg van de tenuitvoerlegging en omgekeerd; m.a.w. in de regel is een zelfde overheid over de geheelheid van de materie bevoegd. Indien decreterende bevoegdheid! ook bevoegdheid om uitvoeringsbesluiten te nemen 15 Ze worden binnen hun materiële bevoegdheid ook bevoegd om bv. subsidies te verlenen en zich borg te stellen en om een indexmechanisme uit te werken. 16 Bijzondere meerderheid = meerderheid van beide taalgroepen. Bevoegdheidswijziging o.b.v. klassieke coalitieregering onmogelijk (want tweederdemeerderheid vereist). Daarom moeten regeringspartijen steun zoeken bij oppositiepartijen. 9

10 Gevolgen verticaliteitsbeginsel: gemeenschaps en gewestministers kunnen geen taak opdragen aan een federale minister instelling die afhangt van de ene overheid kan niet worden belast met het toezicht op rechtsregels van andere overheden een overheid is niet in de mogelijkheid om geld uit te geven in materies waarvoor het materieel niet bevoegd is! verticaliteitsbeginsel is uitkomst van autonomiebeginsel Opmerking: grondwetgever of bijzondere wetgever kan voorzien in uitzonderingen op het verticaliteitsbeginsel. 2. AFWIJKINGEN OP HET VERTICALITETISBEGINSEL A. Kaderbevoegdheden KADERBEVOEGDHEID/RAAMBEVOEGDHEID/ONEIGENLIJK OF BEPERKT CONCURRERENDE BEVOEGDHEID = bevoegdheid waarbij een overheid krijtlijnen schetst, waarbinnen een andere overheid (kan enkel aanvullen en uitvoeren) kan opereren. GwH. is bevoegd om decreten, ordonnanties en uitvoeringsbepalingen te toetsen aan de federale kaderwetgeving. $ afwijking van principiële nevenschikking van de federale staat, de gemeenschappen en de gewesten Kaderbevoegdheden % gedeelde exclusieve bevoegdheden w : leiden tot, herleiden Federale overheid: exclusief bevoegd voor kaderaangelegenheden Gemeenschappen en gewesten: bevoegd voor de overige regelgeving in die materie kaderbevoegdheid concurrerende bevoegdheid Bevoegdheid van het centrale niveau wordt inhoudelijk beperkt tot kaderwetgeving. Heersende overheid kan de materie in beginsel integraal naar zich toetrekken. Gevaar: kaderbevoegdheden % (beperkte) concurrerende bevoegdheden Moeilijk om federale kaderbevoegdheid en de bevoegdheden van de deelstaten duidelijk af te bakenen. Exhaustieve interpretatie van de federale kaderbevoegdheid % beperkt concurrerende bevoegdheid Kader bevoegdheden veronderstellen een zekere beleidsvrijheid in hoofde van de gemeenschappen en gewesten om aanvullende normen aan te nemen. 17 Gemeenschappen en gewesten hebben de mogelijkheid om via de impliciete bevoegdheden hier van af te wijken 10

11 1599. Oorsprong techniek kaderbevoegdheden: BWHI en rechtspraak GwH + adviespraktijk RvS # Bijzondere Wet Hervorming Instellingen vb 1: gewesten zijn bevoegd voor economische aangelegenheden. Gewesten moeten deze bevoegdheden uitoefenen in het kader van de economische en monetaire unie (EMU) 18. Handhaving algemeen normatief kader: algemene regels (opgesteld door federale overheid) inzake overheidsopdrachten, bescherming van de gebruiker, Gewesten moeten binnen deze regels bevoegdheden betreffende economie uitoefenen. vb 2: art. 6, 1, IX, 5 BWHI: * gewesten beschikken over beslissings en uitvoeringsbevoegdheid om de actieve en passieve beschikbaarheid van de werklozen te controleren en over de bevoegdheid voor het opleggen van sancties * federale overheid blijft bevoegd voor het normatief kader voor de regelgeving inzake passende betrekking, actief zoekgedrag, administratieve controle en (materiele uitvoering van de) sancties # Jurisprudentie RvS &GwH gebruiken deze techniek soms bij transversale bevoegdheidsmateries die uit hun aard dwars door andere bevoegdheden snijden. vb. bevoegdheidsverdeling inzake uitdrukkelijke motivering van bestuurshandelingen. Deze algemene verplichting geldt volgens het GwH voor alle overheden, terwijl gemeenschappen en gewesten die algemene federale regeling accessoir aan de eigen bevoegdheden kunnen aanvullen en preciseren, mits de algemene regels geëerbiedigd worden. * Zo is de federale overheid bevoegd om basisnormen uit te vaardigen inzake brandveiligheid, die de G&G voor de gebouwen waarover zij bevoegd zijn, kunnen aanvullen, zonder ze aan te tasten. *Zo zijn de G&G gehouden de minimumvoorwaarden van de Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer te respecteren waarbij het hen toegelaten is om accessoir aan, de eigen bevoegdheden strengere normen op te leggen *Regels inzake rookverbod = kaderbevoegdheid Wanneer G&G maatregelen nemen inzake bescherming tegen tabaksrook, mogen ze geen afbreuk doen aan beschermingsniveau van de federale maatregelen. 18 zoals vastgesteld door of krachtens de wet en door f krachtens de internationale verdragen 11

12 B. Uitvoeringsbevoegdheden UITVOERINGSBEVOEGDHEID = bevoegdheid waarbij de ene overheid de door een andere overheid uitgevaardigde norm kan uitvoeren. (uitvoerende overheid moet normen van andere overheid respecteren, net zoals bij kaderbevoegdheid) uitvoeringsbevoegdheid kaderbevoegdheid Minder beleidsruimte De deelentiteiten beschikken nog over een voldoende substantiële normeringsbevoegdheid die een zekere inhoudelijke beleidsvrijheid bevat Uitvoeringsbevoegdheden m.b.t. uitvoering en controle vb 1: art. 6 1, IX, 4 : gewesten staan in voor de toepassing van de normen betreffende de arbeidskaart afgeleverd in het kader van de specifieke verblijfssituatie van de betrokkene. Gewesten: bevoegd voor toepassing van de normen Federale overheid: normeringsbevoegdheid vb 2: Federale staat: bepaalt begin en einde leerplicht 19 Gemeenschappen: voeren de controle uit op de naleving van de leerplicht. Afbreuk aan deze beleidsvrijheid indien de deelstaten slechts beperkt aantal voorgekauwde keuzemogelijkheden hebben! normerings en toezichtsbevoegdheid ligt (in afwijking van het verticaliteitsbeginsel) niet bij de zelfde overheid Afdeling 7. De financiële autonomie 1. BEWTEDIGSAUTONOMIE Autonomie van gefedereerde entiteiten & verzekerd door financiële autonomie!! Bevoegdheden uitoefenen heeft weerslag op financiële draagkracht. Artikelen Gw.: Parlementen van gemeenschappen en gewesten regelen elk voor zich de bestemming van de ontvangsten.! G&G kunnen de middelen waarover ze beschikken vrij aanwenden voor om het even welke materie binnen hun bevoegdheid. = BEGINSEL VAN DE NIETAFFECTATIE VAN DE MIDDELEN Mogelijkheid om prioriteiten te stellen Beperking: bevoegdheidsverdeling: de bevoegdheid om uitgaven te doen in het kader van het overheidsbeleid of onder de vorm van subsidies aan publiekrechtelijke of privaatrechtelijke instellingen is afhankelijk van materiële bevoegdheid waartoe die geldmiddelen zijn bestemd uitzondering op onderwijsbevoegdheid van de gemeenschappen 20 Onder voorbehoud van eventuele uitzonderingen bepaald bij de Grondwet of de bijzondere wet 12

13 2. VERSCHANSTE FINANCIERING Gemeenschappen en gewesten hebben bevoegdheid om belastingen en retributies (= een gedwongen betaling aan de overheid voor een verleende dienst) te heffen. Beperking: G&G zijn voor hun financiële middelen aangewezen op financiering vanwege de federale staat. Artikelen 175 en 177 GW.: financieringsstelsel van de G&G wordt geregeld in een bijzonderemeerderheidswet. (Bijzondere Wet Financiering Gemeenschappen en Gewesten van 16 januari )! financieringsstelsel van Vlaamse en Franse Gemeenschap en de gewesten = verschanst Gevolg verschanst karakter: basisregels van de financiering van de G&G kan niet via gewone wet geregeld worden. Waarborgt de financiële autonomie van de deelgebieden en verhindert dat de federale wetgever via gewone meerderheid de financiering zou kunnen beïnvloeden Uitzondering op verschanst karakter: autonome belastingbevoegdheid (opgenomen in de Gw.) Art. 170, 2 Gw.: de gemeenschappen en de gewesten kunnen d.m.v. een decreet of ordonnantie belastingen invoeren. $ Autonome bevoegdheid (niet gebonden aan de materiële bevoegdheid van de G&G) Toch andere beperkingen: parlementen kunnen belastingen heffen op materies die het voorwerp uitmaken van een belasting van de federale overheid 22. Wanneer de federale overheid belasting heft op dezelfde materies als een gemeenschaps of gewestbelasting, dan wordt deze laatste automatisch opgeheven. (concurrerende bevoegdheid) Omwille van: territoriaal toepassingsgebied van hun decreten (in Brussel) gelijkheidsbeginsel verkeren Vlaamse en Franse gemeenschap de facto in de onmogelijkheid om belastingen in te voeren Verschillende financieringsstelsels in de Bijzondere Financieringswet: A. De gewestfinanciering Sinds zesde staatshervorming: via de ontvangsten uit de uitoefening van de fiscale autonomie inzake personenbelasting. 23 Bestaat de uit 2 delen: Federaal deel ( gereduceerde belasting Staat ) Gewesten: heffen aanvullende belasting op de gereduceerde belasting Staat (d.m.v. facultatieve opcentiemen 24 ) Het is dus theoretisch mogelijk dat een gewest geen opcentiemen heft. (in de praktijk gebeurt dit niet gezien de grote budgettaire impact) Verder hebben gewesten de bevoegdheid om kortingen en belastingverminderingen/vermeerderingen toe te staan op de gewestelijke opcentiemen. 21 Voor de Duitstalige Gemeenschap volstaat een gewne wet ( art. 176Gw.) 22 krachtens artikel 170, 2, tweede lid Gw. en artikel 1 van de wet van 23 januari de zogenaamde Gewestelijke Aanvullende Belasting op de Personenbelasting 24 toeslag van 1% op een bepaald tarief 13

14 Gewesten worden ook gefinancierd door dotaties (= een jaarlijkse betoelaging van de federale overheid aan de gewesten) Bijzondere bron van inkomsten vanuit de Financieringswet: ONEIGENLIJKE FISCALE BEVOEGDHEID (overgedragen/bijkomende bevoegdheid) 25 = belastingen die door de federale overheid zijn ingevoerd maar waarvan de opbrengst en (bepaalde aspecten van) de regelgeving aan de gewesten is toegewezen.! worden gewestelijke belastingen genoemd (maar niet verwarren met autonome geestelijke belastingbevoegdheid!) vb. belasting op spelen en weddenschappen, onroerende voorheffing, registratierecht, B. De gemeenschapsfinanciering Via dotaties. gemeenschappen ontvangen toegewezen gedeelten van de opbrengsten van het federaal gebleven deel van de personenbelasting en de btw 26 specifieke dotaties (als gevolg van de bevoegdheidsoverdracht v.d. zesde staatshervorming) C. Financieringsvormen gemeen aan gemeenschappen en gewesten Gemeenschappen en gewesten kunnen leningen aangaan en inkomsten verwerven via nietfiscale ontvangsten. Bijzondere Financieringswet verleent G&G financiële middelen via een nationale solidariteitstussenkomst Overgangsmechanisme: correctiemechanisme op de dotaties. Voorkomt dat bij het aanvangsjaar van de gewijzigde financieringswet in 2015 geen enkele gemeenschap of gewest wint of verliest ingevolge de bevoegdheden die door de zesde staatshervorming aan de gemeenschappen en gewesten werden overgedragen. Afdeling 8. Coöperatief federalisme 1. ALGEMEEN Overleg en coördinatie noodzakelijk voor federatie. Le fédéralisme est coopératif ou il n existe pas Verschillende staatshervormingen! uitgebreid gamma aan samenwerkingsvormen. Bijzondere wetten en gewone wetten tot hervorming der instellingen voorzien in vrijwillig overleg binnen het Overlegcomité en de interministeriële conferenties vertegenwoordiging in beheers en beslissingsorganen van instellingen van een andere overheid verschillende verplicht na te leven vormen van samenwerking zoals overleg en advies samenwerkingsakkoorden gezamenlijke decreten 25 Geldt sinds de staatshervorming van 2001 alleen voor de gewesten 26 regelingsbevoegdheid en inning komt toe aan de federale overheid, maar deel van de opbrengst (volgens bepaald criteria) wordt verdeeld onder gemeenschappen en gewesten. 14

15 1607. Samenwerking slechts verplicht indien voorgeschreven door grond of bijzondere wetgever. Anders: vrijwillige samenwerking. * Zo kan uit het feit dat verschillende overheden bevoegd zijn voor het beleid inzake opvang voor kinderen in BrusselHoofdstad niet worden afgeleid dat de Vlaamse Gemeenschap niet zou kunnen optreden zonder overleg met andere bevoegde overheden. * Zo kunnen G&G door de gewone wetgever niet worden verplicht om medewerking te verschaffen aan de federaal overheid. * Zo kunnen G&G geen taken opdragen aan ministers. 2. OVERLEG BINNEN HET OVERLEGCOMITÉ EN DE INTERMINISTERIËLE CONFERENTIES OVERLEGCOMITÉ 27 = centraal punt voor overleg, samenwerking en coördinatie tussen de federale Staat, de gemeenschappen en de gewesten om met naleving van eenieders bevoegdheden, individuele of gezamenlijke doelstellingen te verwezenlijken. + belangenconflicten voorkomen en regelen Overlegcomité kan INTERMINISTERIËLE CONFERENTIES oprichten. Deze vormen forum voor: (1) overleg tussen de federale regering en de gemeenschaps en gewestregeringen (2) voor de betrokkenheid van de regeringen bij de beslissingen van een andere regering. (3) Het voorbereiden van samenwerkingsakkoorden Interministeriële conferenties: geen dwingende beslissingsbevoegdheid Uitzondering: Interministeriële Conferentie voor het Buitenlands Beleid: heeft in het kader van buitenlandse bevoegdheden van de G&G wél beslissingsbevoegdheid 3. VERTEGENWOORDIGING IN INSTELLINGEN VAN DE ANDERE OVERHEID Artikel 92ter BWHI: bepaalt op welke wijze de overheden kunnen worden vertegenwoordigd in instellingen en organismen van andere overheden Vertegenwoordiging in adviserende instellingen of commissies kan ook worden geregeld zonder naleving van art. 92ter BWHI omdat hier aan de vertegenwoordiging geen bindende gevolgen kunnen worden verbonden. RvS afd. Wetgeving: een overheid mag bepalen dat vertegenwoordigers van een andere overheid zetelen in adviserende instellingen of commissies. Echter, het nietaanwijzen of het nietaanwezig zijn van vertegenwoordigers heeft geen invloed op de geldigheid van het advies of de voorstellen Bestaande uit leden van de federale regering en van de gemeenschaps en de gewestregeringen 28 Federale overheid kan de G&G immers niet verplichten om vertegenwoordigers aan te duiden in federale organen en vice versa 15

16 4. VERSCHILLENDE SAMENWERKINGSPROCEDURES Diverse samenwerkingsprocedures (voorzien in de bijzondere wetten) verschillen in intensiteit: informatie voorafgaand advies betrokkenheid overleg eensluidend advies goedkeuring akkoord Samenwerkingsprocedures worden onderverdeeld in 2 categorieën (zie A. en B. ) A. Procedures die de beslissingsbevoegdheid niet verdelen Informatie, voorafgaand advies en overleg verdelen beslissingsbevoegdheid niet: bevoegde overheid behoudt het uiteindelijke beslissingsrecht en is niet de zienswijze van de andere overheden te volgen. a) INFORMATIE Een overheid moet een andere overheid op de hoogte brengen van de (voor)genomen beslissingen. Andere overheid kan zo kijken of er al dan niet een bevoegdheidsconflict is. Voorbeeld: art. 5, 2 BWHI: de gemeenschapsregeringen moet de federale overheid op de hoogte brengen van hun beslissingen inzake erkenning, sluiting en investering m.b.t. zorgverstrekking in en buiten de verpleeginstellingen. Zo kan de federale overheid nagaan of de door haar ingestelde normen worden gerespecteerd. Indien niet: juridische of politieke stappen zetten 29. Vertegen- woordiging van G&G federale overheid en G&G in beheers en beslissingsorganen v.d. federale instellingen en organismen instellingen en organismen van een gemeenschap of gewest wordt geregeld door de koning (na overleg met Ministerraad) de gemeenschaps of gewestregering bij KB besluit na akkoord van de bevoegde regeringen de koning en/of van de andere regeringen b) VOORAFGAAND ADVIES Soms slechts beslissingen door overheid na voorafgaand advies van andere overheden. (mening geven) Dit advies is niet bindend! Voorbeeld: art. 5, 1, derde lid tot achtste lid BWHI c) OVERLEG Soms moeten overheden door andere overheden worden betrokken bij het ontwerp van regels of voor overleg. 30 betrokkenheid + overleg : verwezenlijken een zekere continuïteit in de samenwerking en hebben enkel zin indien ze plaatsvinden vóór het nemen van de beslissing. Ze brengen een dialoog teweeg tussen de overheden. ( a) en b) want deze kunnen ook schriftelijk) RvS afd. Wetgeving: het overleg kan slechts inhoud hebben, indien aan de betrokken gemeenschaps of gewestregeringen de reële mogelijkheid gegeven wordt hun zienswijze omtrent de initiatieven van de federale regering te doen kennen; het overleg met afgevaardigden van de leden van de betrokken regering voldoet hieraan niet. Het betrokken orgaan moet ten minste een uiteenzetting krijgen van de redenen waarom de beslissende het niet raadzaam acht op de voorstellen van de betrokken overheid in te gaan. 29 juridische stappen voor bevoegdheidsconflicten, politieke stappen voor belangenconflicten. 30 betrokkenheid = overleg informatie, advies 16

17 Betrokkenheid en overleg gebeuren in het Overlegcomité of in de interministeriële conferenties. Huishoudelijk regelement: regeling werking Overlegcomité. Bevat regels over: procedure en na te leven termijnen om punten op de agenda te zetten de automatische agendering van bepaalde dossiers bekendmakingstermijnen van beslissingen mededelingsmodaliteiten van de agenda en van de definitieve beslissingen van het Parlement. vergader en beslissingsmodaliteiten van het Comité Voorstel van decreet, wet of ordonnantie! overleg, betrokkenheid en adviesverlening volgens reglement van desbetreffende wetgevende vergadering Voorbeeld overleg : art. 6, 3bis, 3 BWHI Voorbeeld betrokkenheid : art. 6, 4, 3 BWHI Zesde staatshervorming: oprichting hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel ter bewerkstelliging van overleg inzake gewestaangelegenheden wanneer een ontwerp de belangen van de gewesten overschrijdt. Overleg in art. 92bis, 7 BWHI = facultatief (uitgezonderd het derde lid) B. Procedures die de beslissingsbevoegdheid verdelen Akkoord, goedkeuring en eensluidend advies verdelen de beslissingsbevoegdheid. Inhoudelijk geen verschil: geen beslissing indien verzet van andere entiteit door te weigeren het akkoord te verlenen te weigeren de beslissing goed te keuren een negatief advies te verlenen Voorbeeld akkoord: art. 92ter BWHI Voorbeeld eensluidend advies: art. 11, tweede lid BWHI Voorbeeld goedkeuring: art. 49 Bijzondere Wet Financiering Gemeenschappen en Gewesten 17

18 Afdeling 9. De asymmetrische structuur van het Belgisch federalisme 1. ALGEMEEN België = 3 gemeenschappen + 3 gewesten Institutionele organen van de verschillende G&G: georganiseerd op verschillende wijze. Vlaanderen: Gemeenschaps en gewestbevoegdheden! Vlaams Parlement en Vlaamse Regering 31 Wallonië: Gemeenschapsaangelegenheden! Frans Gemeenschapsparlement en zijn regering Gewestelijke aangelegenheden! Waals Gewestparlement en zijn regering Asymmetrie nog versterkt: Franse Gemeenschap kan bevoegdheden overdragen aan Waals Gewest en Franse Gemeenschapscommissie Brussel (art. 138 Gw.) Waals Gewest kan bevoegdheden overdragen aan Duitstalige Gemeenschap (ar. 139 Gw.) 2. DE FUSIE IN VLAANDEREN Artikel 137 Gw. : Grondwettelijke basis voor de fusie ' Voor Vlaanderen werd die bepaling uitgevoerd in art. 1, 1 BWHI. Volgens art. 137 ook fusie langs Waalse zijde ' tot voor 16 juli 1993 in art. 1, 4 BWHI, maar opgeheven. Dus hoewel grondwettelijke basis, geen uitvoeringsbepalingen Institutioneel verschil tussen gemeenschaps en gewestaangelegenheden in Vlaanderen zeer klein 32. Juridischtechnisch blijven de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaams Gewest afzonderlijke rechtspersonen met elk eigen begroting Probleem fusie: verschillend territoriaal toepassingsgebied van de gemeenschaps en gewestdecreten. Vlaamse decreten in gewestaangelegenheden hebben enkel rechtskracht in het Nederlandse taalgebied (niet in tweetalige gebied BrusselHoofdstad! 6 Brusselse leden van Vlaams Parlement mogen niet stemmen over decreten in gewestaangelegenheden) Vlaamse decreten in gemeenschapsaangelegenheden hebben ook rechtskracht in het tweetalige gebied BrusselHoofdstad (! alle leden van het Vlaams Parlement, incl. 6 Brusselse leden, mogen stemmen over decreten in gemeenschapsaangelegenheden) $ vermelding gemeenschaps/gewestaangelegenheid verplicht! RvS afd. Wetgeving: één enkel decreet mag niet terzelfdertijd gemeenschaps en gewestaangelegenheden regelen Fusie tussen de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaams Gewest (opgelet : fusie is hier niet juridisch correct) 32 Aangezien het Vlaams Parlement en de Vlaamse Regering zowel de gemeenschaps als gewestbevoegdheden uitoefenen. 33 Nochtans worden in het Vlaams Parlement regelmatig voorstellen en ontwerpen ingediend die zo wel gemeenschaps als gewestaangelegenheden betreffen (voorbeeld: begroting, zie boek pg. 1111) 18

19 1636. Brusselse leden van de Vlaamse Regering hebben in gewestaangelegenheden slechts zitting met raadgevende stem. 3. DE OVERHEVELING VAN BEVOEGDHEDEN VAN DE FRANSE GEMEENSCHAP NAAR HET WAALS GEWEST EN DE FRANSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE Fusie langs Waals zijde niet mogelijk wegens gebrek aan uitvoeringsbepalingen in BWHI. Maar door art. 138 Gw. mechanisme voor overheveling van bevoegdheden van de Franse Gemeenschap naar het Waals Gewest en de Franse Gemeenschapscommissie. Bevoegdheidsoverdracht vereist (1) een decreet 34, aangenomen met een 2/3 de meerderheid in het ( overdragende ) Franse Gemeenschapsparlement (2) een decreet 34, aangenomen met volstrekte meerderheid in respectievelijke het ( ontvangende ) Waals Gewestparlement en de Franse taalgroep van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement. (voorwaarde: meerderheid is aanwezig) Aanleiding opname art. 138 Gw.: financiële problemen van de Franse Gemeenschap. Daarom is de regeling van de financiering een essentieel aspect De voorziene mogelijkheid (art. 138 Gw.) om de bevoegdheden van de Fr. Gem. Te laten uitoefenen door respectievelijk het Waals Gew. en de Fr. Gemeenschapscomm. werd toegepast in 1993 en De bedoelde decreten betreffen volgende aangelegenheden: (1) Het Waals Gew. en de Fr. Gemeenschapscomm. worden bevoegd gemaakt om respectievelijk het Fr. Taalgebied en het tweetalig gebied Br. H., samen met de Fr. Gem. Openbare instellingen op te richten, te financieren en te controleren, die zijn belast met de verwerving, het bestuur en de vervreemding van onroerende goederen die de onderwijsinstellingen van de overheid huisvesten. 35 (2) De uitoefening van volgende gemeenschapsbevoegdheden wordt overgedragen aan het Waals Gew. en de Fr. Gemeenschapscomm.: $ lichamelijke opvoeding, sport en openluchtleven, voor wat de gemeentelijke, provinciale, intergemeentelijke en privéinfrastructuren betreft $ sociale promotie $ beroepsomscholing en bijscholing $ stelsel van alternerend leren, m.u.v. het alternerend onderwijs $ leerlingenvervoer $ gezondheidsbeleid (gedeeltelijk) $ bijstand aan personen (gedeeltelijk) $ gezinsbijslag 34 De decreten kunnen de financiering, overdracht van personeel, de goederen, de rechten, de verplichtingen die er op betrekkingen hebben regelen. 35 In uitvoering daarvan werden 6 publiekrechtelijke maatschappijen opgericht, die met de financiële middelen van het Waals Gew. en de Fr. Gemeenschapscomm., de schoolgebouwen van de Fr. Gem. kochten. 19

20 1639. Bevoegdheidsoverdracht in art 138 Gw.! Fr. Gemeenschapscomm. krijgt decreterende bevoegdheid, heeft dus een wetgevende functie (die gezamenlijk wordt uitgeoefend door de Fr. taalgroep van het Br. Hoofdstedelijk Parlement en haar College) Fr. Gemeenschapscomm. heeft voor de overgedragen aangelegenheden de zelfde bevoegdheden als de Fr. Gem Waals Gew. kan de overgedragen gemeenschapsbevoegdheden niet uitoefenen in het Duits taalgebied aan gezien de Fr. Gem. geen bevoegdheden heeft in het Duits taalgebied. 36 Decreten inzake gewestaangelegenheden! toepasselijk in Frans en Duits taalgebied Decreten inzake overgedragen gemeenschapsaangelegenheden! enkel toepasselijk in Frans taalgebied $ daarom mogen de leden van het Waals Gewestparlement, die hun eed uitsluitend/in de eerste plaats in het Duits doen, niet stemmen over de overgedragen gemeenschapsaangelegenheden $ RvS afd. Wetgeving: de vermenging van gemeenschapsen gewestaangelegenheden in één decreet in niet mogelijk 4. DE OVERHEVELING VAN BEVOEGDHEDEN VAN HET WAALS GEWEST NAAR DE DUITSTALIGE GEMEENSCHAP Artikel 139 Gw. : Waals Gewest kan bevoegdheden overdragen aan de Duitstalige Gemeenschap! Duitstalige Gemeenschap kan zo in het Duits taalgebied een aantal gewestbevoegdheden uitoefenen. Overdracht gebeurt d.m.v. 2 (gewone) decreten Decreet van het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap Decreet van het Waals Gewestparlement Tot nu toe overgedragen bevoegdheden $ monumenten en landschappen $ tewerkstellingsbeleid (zoals bedoeld in art. 6, 1, IX BWHI) $ sommige bevoegdheden inzake de ondergeschikte besturen in het Duitse taalgebied 37 $ toerisme 5. BESLUIT asymmetrische structuur: # zwaartepunt langs Vlaamse zijde: gemeenschap # zwaartepunt langs Waalse zijde: gewest 36 Franse Gemeenschap kan immers geen bevoegdheden overdragen die ze zelf niet heeft 37 o.m. inzake begraafplaatsen, kerkfabrieken, lijkbezorging, financiering en adminsitratief toezicht 20

21 Afdeling 10. Een beperkte constitutieve autonomie Federale staat: autonomie is essentieel! Autonomie heeft betrekking tot de bevoegdheid om in bepaalde aangelegenheden normen uit te vaardigen, met kracht van wet de manier waarop die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend (m.a.w. de wijzen waarop de instellingen van de deelgebieden zijn georganiseerd en functioneren. In heel wat federale staten hebben de deelgebieden de autonome bevoegdheid om eigen Grondwet op te stellen. In België niet Ook al hebben de deelgebieden geen grondwetgevende bevoegdheid, toch schuchtere stappen naar het toekennen van CONSTITUTIEVE BEVOEGDHEDEN Autonomie G&G bleef beperkt. Pas sinds staatshervorming van 1993: CONSTITUTIEVE AUTONOMIE = de autonome bevoegdheid van de deelgebieden om de inrichting en de werking van hun eigen organen te bepalen Aanvankelijk enkel voor het Vlaams Parlement, het Frans Gemeenschapsparlement en het Waals Gewestparlement. Na zesde staatshervorming ook het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap en van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Artikel 118, 2 Gw.: een bijzondere meerderheidswet duidt de aangelegenheden aan betreffende de verkiezing, de samenstelling en de werking van de gemeenschaps en gewestparlementen (behalve voor het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap), die door de parlementen elk voor zich bij decreet of bij een in art. 134 bedoelde regel kunnen worden geregeld. Voor de Duitstalige Gemeenschap gebeurt dit bij gewone wet (art. 118, 2, derde lid Gw.) Specificatie: de decreten/ordonnanties waarmee vorm wordt gegeven aan de constitutieve autonomie moeten worden aangenomen met een meerderheid van 2/3 de van de stemmen. De meerderheid van de leden van het betrokken parlement moet hierbij aanwezig zijn. ** Bijkomende meerderheidsvoorwaarden voor Brussel Hoofdstedelijk Gewest. 38 Artikel 123 Gw.: idem ( maar voor regeringen Dus 2 voorwaarden aan uitoefenen constitutieve autonomie: (i) (ii) een bijzonderemeerderheidswet moet aanduiden voor welke aangelegenheden die bevoegdheden effectief worden toegewezen. Voor de Duitstalige Gemeenschap volstaat een gewone wet. de decreten/ordonnanties waarmee die bevoegdheden worden uitgeoefend, moeten worden aangenomen met een meerderheid van 2/3 de van de uitgebrachte stemmen, op voorwaarde dat de meerderheid van de leden van het desbetreffende parlement aanwezig is. Voor Brussels Hoofdstedelijk Parlement is er een vereiste van een (gewone) meerderheid per taalgroep. 38 Aan deze bepaling werd uitvoering gegeven in art. 28, 2 BWHI volgens dewelke per taalgroep een meerderheid ja dient te stemmen. 21

22 1646. Grondwettelijke bepalingen zijn vrij ruim 39 BWHI heeft constitutieve autonomie beperkt tot volgende aangelegenheden. wijzigen leden in parlementen vaststellen van kieskringen regeling openbaarheid vergaderingen 40 De constitutieve autonomie van de Duitstalige Gemeenschap wordt geregeld in de wet Duitstalige Gemeenschap. Ze is vergelijkbaar met die van de andere parlementen Constitutieve autonomie van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement is beperkter. De aangelegenheden die waarborgen vormen voor de personen van de Nederlandse en de Franse taalaanhorigheid in Brussel worden uitgesloten van de constitutieve autonomie. Ze blijven echter onder de bevoegdheid van de bijzondere wetgever en het Brussels Hoofdstedelijk parlement kan ze in geen geval wijzigen. Het gaat om de aangelegenheden opgesomd op pg boek Alleen over communautair minder gevoelige aangelegenheden kun de Brusselaars zelf beslissen. Deze werden opgenomen op exhaustieve en limitatieve wijze in de BWHI. Bij uitoefening van de constitutieve autonomie dient het Brussels Hoofdstedelijk Parlement rekening te houden met het standstillbeginsel bedoeld in artikelen 5bis en 5ter BWHI Op basis van de verleende constitutieve autonomie heeft de Vlaamse decreetgever in het verleden meerdere bijzondere decreten aangenomen 41 Bijzonder Decreet van 7 juli 2006 over de Vlaamse Instellingen: bepalingen van de voordien aangenomen bijzondere decreten werden gecoördineerd tot één bijzonder decreet. Deze bevat inhoud van vroeger aangenomen decreten inhoud van bepalingen van de BWHI die tot de constitutieve autonomie behoren, mar die (nog) niet bij bijzonder decreet waren gewijzigd. De Vlaamse decreetgever heeft zich deze bepalingen dus ongewijzigd toegeëigend De op basis van de constitutieve autonomie aangenomen bijzondere decreten wijzigen heel wat bepalingen in de BWHI. Zo een wijziging brengt niet met zich mee dat de vroegere bepaling van de BWHI zonder voorwerp wordt. $ de regeling van de werkzaamheden van de verschillende instellingen begint te verschillen naar gelang van het deelgebied De in 1993 erkende constitutieve autonomie lijkt, samen et de jurisprudentiële erkenning van de bevoegdheid van G&G op het vlak van grondrechten, een belangrijke voorfase te vormen in een evolutie naar een volwaardig grondwettelijke bevoegdheid voor de deelgebieden. 39 Art. 118, 2 Gw. : de verkiezing, de samenstelling en de werking van de parlementen ; art. 123 Gw. de samenstellingen en de werking van de regeringen 40 (zie opsomming pg boek) 41 o.m. betreffende het regie van politiek verlof, de aanvang van de zittingsperiode, (boek pg. 1222) 22

De bevoegdheidsverdeling inzake sociale zekerheid en sociale bijstand

De bevoegdheidsverdeling inzake sociale zekerheid en sociale bijstand De bevoegdheidsverdeling inzake sociale zekerheid en sociale bijstand Jan Velaers Materiële bevoegdheidsverdeling Federale overheid: residuaire bevoegdheden Gemeenschappen: toegewezen bevoegdheden o.m.

Nadere informatie

Commissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten

Commissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten Commissie voor de toegang tot en het hergebruik van bestuursdocumenten Afdeling openbaarheid van bestuur 14 december 2009 ADVIES 2009-78 Advies uit eigen beweging over de gevolgen voor de openbaarheid

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Definitieve goedkeuring van het ontwerp van decreet houdende instemming met het Protocol inzake de

Nadere informatie

Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, in het bijzonder artikel 5, 1 en 92bis;

Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, in het bijzonder artikel 5, 1 en 92bis; Ontwerp van samenwerkingsakkoord tussen de federale, gewestelijke en gemeenschapsoverheden voor het coördineren van de gegevensverwerking in het gezondheidsbeleid en de bijstand aan personen Gelet op artikelen

Nadere informatie

De hiërarchie der normen

De hiërarchie der normen De hiërarchie der normen De hiërarchie der normen houdt in dat er een rangorde bestaat tussen de verschillende reglementaire teksten. Dit betekent dat een lagere norm niet mag indruisen tegen een hogere

Nadere informatie

Inhoud Inhoud I. Grondwet en (quasi-)constitutionele teksten II. Federale instellingen III. Gemeenschappen en Gewesten 167

Inhoud Inhoud I. Grondwet en (quasi-)constitutionele teksten II. Federale instellingen III. Gemeenschappen en Gewesten 167 Inhoud InhoudhoudPagina I. Grondwet en (quasi-)constitutionele teksten 13 1. Gecoördineerde grondwet 17 februari 1994 met concordantietabel 15 2. Besl. Voorlopig Bewind 16 oktober 1830 vrijheid van drukpers,

Nadere informatie

Hoofdstuk IV. De gemeenschappen en de gewesten Afdeling I. De organen. Afdeling III. De bevoegdheden

Hoofdstuk IV. De gemeenschappen en de gewesten Afdeling I. De organen. Afdeling III. De bevoegdheden Afdeling III. De bevoegdheden Art. 105. De Koning heeft geen andere macht dan die welke de Grondwet en de bijzondere wetten, krachtens de Grondwet zelf uitgevaardigd, hem uitdrukkelijk toekennen. Art.

Nadere informatie

Splitsing kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde in Vraag en Antwoord

Splitsing kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde in Vraag en Antwoord Splitsing kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde in Vraag en Antwoord Inleiding Een zuivere splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde De splitsing van de kieskring BHV is ruim 50 jaar de eis van de

Nadere informatie

BASISBEGRIPPEN Julie Kerckaert Inleiding tot het Belgisch publiekrecht Academiejaar

BASISBEGRIPPEN Julie Kerckaert Inleiding tot het Belgisch publiekrecht Academiejaar BASISBEGRIPPEN Julie Kerckaert Inleiding tot het Belgisch publiekrecht Academiejaar 2014-2015 Inhoudsopgave Administratieve rechtshandeling... 4 1. Definitie... 4 2. Toelichting... 4 Algemeen rechtsbeginsel...

Nadere informatie

A R R E S T. samengesteld uit voorzitter A. Alen en de rechters-verslaggevers E. Derycke en P. Nihoul, bijgestaan door de griffier F.

A R R E S T. samengesteld uit voorzitter A. Alen en de rechters-verslaggevers E. Derycke en P. Nihoul, bijgestaan door de griffier F. Rolnummer 5970 Arrest nr. 157/2014 van 23 oktober 2014 A R R E S T In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de bijzondere wet van 6 januari 2014 met betrekking tot de Zesde Staatshervorming,

Nadere informatie

Naar een Vlaamse sociale bescherming?

Naar een Vlaamse sociale bescherming? Naar een Vlaamse sociale bescherming? Jürgen Vanpraet Universiteit Antwerpen Het Vlaamse Regeerakkoord Basisdecreet Vlaamse sociale bescherming - De bestaande zorgverzekering - Uitvoering maximumfactuur

Nadere informatie

art 133 GW: alleen het decreet kan een authentieke uitlegging geven van decreten geven

art 133 GW: alleen het decreet kan een authentieke uitlegging geven van decreten geven Gemeenschappen en Gewesten Hoofdstuk I Basiskenmerken 1. In wezen een bipolaire federatie 1. Algemeen 1970: Eenheidsstaat federale staat (centrifugaal of segregatief federalisme) Centripetaal-centrifugaal

Nadere informatie

MEMORIE VAN TOELICHTING

MEMORIE VAN TOELICHTING MEMORIE VAN TOELICHTING I. ALGEMENE TOELICHTING 1. Samenvatting Het volkenrecht kent een aantal regimes van voorrechten en immuniteiten, die bedoeld zijn om de autonome uitoefening van de functies van

Nadere informatie

Non bis in idem bij belasting op verkrotting. tussen het Vlaamse Gewest en de gemeenten

Non bis in idem bij belasting op verkrotting. tussen het Vlaamse Gewest en de gemeenten Non bis in idem bij belasting op verkrotting tussen het Vlaamse Gewest en de gemeenten 1. Het non bis in idem beginsel De invulling van het non bis in idem beginsel is in de loop der jaren geëvolueerd.

Nadere informatie

Stuk 628 ( ) Nr. 1. Zitting december 2005 SAMENWERKINGSAKKOORD

Stuk 628 ( ) Nr. 1. Zitting december 2005 SAMENWERKINGSAKKOORD Stuk 628 (2005-2006) Nr. 1 Zitting 2005-2006 19 december 2005 SAMENWERKINGSAKKOORD tussen de Federale Wetgevende Kamers, de parlementen van de Gemeenschappen en de parlementen van de Gewesten ter uitvoering

Nadere informatie

SUBSIDIARITEIT. Gelet op artikel 92bis, 1, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen ;

SUBSIDIARITEIT. Gelet op artikel 92bis, 1, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen ; SUBSIDIARITEIT Samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat, de Gewesten, de Gemeenschappen, de Franse Gemeenschapscommissie en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie betreffende de uitoefening van

Nadere informatie

ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING

ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING I. ALGEMENE TOELICHTING 1. Samenvatting Het volkenrecht kent een aantal regimes van voorrechten en immuniteiten, die bedoeld zijn om de autonome uitoefening van de functies

Nadere informatie

VR DOC.0277/4BIS

VR DOC.0277/4BIS VR 2018 2303 DOC.0277/4BIS SAMENWERKINGSAKKOORD TUSSEN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, HET WAALSE GEWEST, DE GEMEENSCHAPPELIJKE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE EN DE DUITSTALIGE GEMEENSCHAP BETREFFENDE DE OPRICHTING VAN

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Ontwerp van decreet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 juli 2017 tussen de Vlaamse Gemeenschap,

Nadere informatie

VR 2016 DOC.0943/1BIS

VR 2016 DOC.0943/1BIS VR 2016 DOC.0943/1BIS DE VLAAMSE MINISTER VAN MOBILITEIT, OPENBARE WERKEN, VLAAMSE RAND, TOERISME EN DIERENWELZIJN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Standpuntbepaling Vlaamse Regering over het ontwerp

Nadere informatie

MOETEN BRUSSELSE CLUBS KIEZEN: VLAAMS OF FRANS? Staatsrecht toegepast op de sport!

MOETEN BRUSSELSE CLUBS KIEZEN: VLAAMS OF FRANS? Staatsrecht toegepast op de sport! MOETEN BRUSSELSE CLUBS KIEZEN: VLAAMS OF FRANS? Staatsrecht toegepast op de sport! Het debat: Recent werd de hervorming van de Koninklijke Belgische Voetbalbond, hierna afgekort KBVB, doorgevoerd waarbij

Nadere informatie

Verkiezingen - Methodologie

Verkiezingen - Methodologie Verkiezingen - Methodologie Verkiezingen - Methodologie... 1 1. Gemeenteraadsverkiezingen... 2 2. Verkiezingen voor het parlement van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest... 3 3. Verkiezingen van de Brusselse

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN MOBILITEIT, OPENBARE WERKEN, VLAAMSE RAND, TOERISME EN DIERENWELZIJN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Standpuntbepaling van de Vlaamse Regering over het ontwerp van koninklijk

Nadere informatie

NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING De minister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed De Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN MOBILITEIT, OPENBARE WERKEN, VLAAMSE RAND, TOERISME EN DIERENWELZIJN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Standpuntbepaling van de Vlaamse Regering over het ontwerp van koninklijk

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING. - Ontwerp van decreet houdende het terugkommoment in het kader van de rijopleiding categorie B - Definitieve goedkeuring

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING. - Ontwerp van decreet houdende het terugkommoment in het kader van de rijopleiding categorie B - Definitieve goedkeuring DE VLAAMSE MINISTER VAN MOBILITEIT, OPENBARE WERKEN, VLAAMSE RAND, TOERISME EN DIERENWELZIJN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: - Ontwerp van decreet houdende het terugkommoment in het kader van de

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Voorontwerp van decreet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 juli 2017 tussen de Vlaamse

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN MOBILITEIT, OPENBARE WERKEN, VLAAMSE RAND, TOERISME EN DIERENWELZIJN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Standpuntbepaling van de Vlaamse Regering inzake het ontwerp van koninklijk

Nadere informatie

NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Voorontwerp van decreet houdende de instemming met het samenwerkingsakkoord van (datum) tussen

Nadere informatie

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving advies 64.232/1 van 12 oktober 2018 over een ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering tot uitvoering van diverse bepalingen van het decreet van 4 maart 2016 houdende

Nadere informatie

De Zesde Staatshervorming

De Zesde Staatshervorming De Zesde Staatshervorming Grondwetsherzieningen en het provinciale bestuursniveau VVP Colloquium 19/10/2013 Jürgen Vanpraet Kabinet van de Staatssecretaris voor Staatshervorming en voor de Regie der Gebouwen

Nadere informatie

ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING

ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING I. ALGEMENE TOELICHTING 1. Samenvatting De overeenkomst heeft tot doel het verrichten van betaalde werkzaamheden (als loontrekkende of zelfstandige) door bepaalde gezinsleden

Nadere informatie

TYPES INSTRUMENTEN OVERZICHT

TYPES INSTRUMENTEN OVERZICHT TYPES INSTRUMENTEN OVERZICHT Aanbeveling... 2 Advies... 2 Algemeen commentaar... 2 Beleidsdocument... 3 Besluit... 3 Decreet... 3 Europees besluit... 3 Grondwet... 3 Koninklijk besluit... 3 Mededeling...

Nadere informatie

VR DOC.0085/1

VR DOC.0085/1 VR 2017 0302 DOC.0085/1 DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Ontwerp van samenwerkingsakkoord tussen de Vlaamse Gemeenschap, het Waalse Gewest,

Nadere informatie

Inhoud. Een gehalveerde sociale zekerheid? De Belgische splitsingsgedachte in historisch perspectief Herman Van Goethem... 19

Inhoud. Een gehalveerde sociale zekerheid? De Belgische splitsingsgedachte in historisch perspectief Herman Van Goethem... 19 Wie is wie?........................................................... xv Bevoegdheidsverdeling en solidariteitskringen in een gelaagde welvaartsstaat. Elementen voor een rationeel debat over de ruimte

Nadere informatie

VR DOC.1297/3BIS

VR DOC.1297/3BIS VR 2018 1611 DOC.1297/3BIS Samenwerkingsakkoord tussen de Vlaamse Gemeenschap, het Waalse Gewest, de Franse Gemeenschap, de Gemeenschapscommissie, de Franse Gemeenschapscommissie en de Duitstalige Gemeenschap

Nadere informatie

Gelet op de bijzondere wet van 12 januari 1989 betreffende de Brusselse Instellingen, inzonderheid op de artikelen 42 en 63;

Gelet op de bijzondere wet van 12 januari 1989 betreffende de Brusselse Instellingen, inzonderheid op de artikelen 42 en 63; Samenwerkingsakkoord tussen de staat, de gemeenschappen, de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie en de gewesten tot oprichting van een algemene gegevensbank Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus

Nadere informatie

VERSTERKING VAN DE KLIMAATGOVERNANCE IN BELGIË

VERSTERKING VAN DE KLIMAATGOVERNANCE IN BELGIË VAKGROEP EUROPEES, PUBLIEK- EN INTERNATIONAAL RECHT CENTRUM VOOR MILIEU- EN ENERGIERECHT VERSTERKING VAN DE KLIMAATGOVERNANCE IN BELGIË GRONDWETTELIJKE EN INSTITUTIONELE MOGELIJKHEDEN Prof. Dr. L. Lavrysen,

Nadere informatie

NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Voorontwerp van decreet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van tussen de Vlaamse

Nadere informatie

I. Context (1) I. Context (2) Het Akkoord van Brussel van 16 september 2002: Een juridisch kader voor grensoverschrijdende intercommunales

I. Context (1) I. Context (2) Het Akkoord van Brussel van 16 september 2002: Een juridisch kader voor grensoverschrijdende intercommunales Het Akkoord van Brussel van 16 september 2002: Een juridisch kader voor grensoverschrijdende intercommunales Prof. dr. Jan Wouters Maarten Vidal Instituut voor Internationaal Recht K.U. Leuven www.internationaalrecht.be

Nadere informatie

VERSTERKING VAN DE KLIMAATGOVERNANCE IN BELGIË GRONDWETTELIJKE EN INSTITUTIONELE MOGELIJKHEDEN

VERSTERKING VAN DE KLIMAATGOVERNANCE IN BELGIË GRONDWETTELIJKE EN INSTITUTIONELE MOGELIJKHEDEN VAKGROEP EUROPEES, PUBLIEK- EN INTERNATIONAAL RECHT CENTRUM VOOR MILIEU- EN ENERGIERECHT VERSTERKING VAN DE KLIMAATGOVERNANCE IN BELGIË GRONDWETTELIJKE EN INSTITUTIONELE MOGELIJKHEDEN Prof. Dr. L. Lavrysen,

Nadere informatie

Advies. Verplicht outplacement - Sanctie. Brussel, 30 oktober 2017

Advies. Verplicht outplacement - Sanctie. Brussel, 30 oktober 2017 Advies Verplicht outplacement - Sanctie Brussel, 30 oktober 2017 SERV_20171030_Verplicht_outplacement_sanctie_ADV Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen Wetstraat 34-36, 1040 Brussel T +32 2 209 01 11

Nadere informatie

Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, artikel 5, 1, I, 2, 3, 4 en 5 ;

Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, artikel 5, 1, I, 2, 3, 4 en 5 ; Samenwerkingsakkoord tussen de Vlaamse Gemeenschap, het Waalse Gewest, de Franse Gemeenschap, de Gemeenschapscommissie, de Franse Gemeenschapscommissie en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de financiering

Nadere informatie

I. GRONDWET. Grondwet 7 februari 1831 Gecoördineerde Grondwet van België (uittreksel art , , )... 1

I. GRONDWET. Grondwet 7 februari 1831 Gecoördineerde Grondwet van België (uittreksel art , , )... 1 I. GRONDWET Grondwet 7 februari 1831 Gecoördineerde Grondwet van België (uittreksel art. 141 142, 144 146, 159 161)..................................................... 1 Grondwet 7 februari 1831 Gecoördineerde

Nadere informatie

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving advies 62.138/1 van 19 oktober 2017 over een voorontwerp van decreet van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest betreffende het lokaal sociaal beleid 2/9 advies

Nadere informatie

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving advies 61.528/3 van 15 juni 2017 over een voorontwerp van decreet van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest houdende instemming met 1 de overeenkomst tussen de

Nadere informatie

Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, artikel 5, 1, II, 4 ;

Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, artikel 5, 1, II, 4 ; Samenwerkingsakkoord tussen de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschapscommissie en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie betreffende het uniek loket voor de mobiliteitshulpmiddelen in het tweetalige

Nadere informatie

NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING DE MINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN OONROEREND ERFGOED DE VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS DE VICEMINISTER-PRESIDENT

Nadere informatie

MEMORIE VAN TOELICHTING

MEMORIE VAN TOELICHTING VOORONTWERP VAN DECREET HOUDENDE INSTEMMING MET HET SAMENWERKINGSAKKOORD VAN (DATUM) TUSSEN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, DE FRANSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE EN DE GEMEENSCHAPPELIJKE GEMEENSCHAPSCOMMSSIE MET BETREKKING

Nadere informatie

MEMORIE VAN TOELICHTING

MEMORIE VAN TOELICHTING Ontwerp van decreet tot wijziging van de wet van 5 september 2001 tot verbetering van de werkgelegenheidsgraad van de werknemers en van het Gerechtelijk Wetboek, wat betreft het opleggen van sancties aan

Nadere informatie

Splitsing van BHV zonder toegevingen

Splitsing van BHV zonder toegevingen Motie ter voorlegging aan de gemeenteraden van Vlaams-Brabant Splitsing van BHV zonder toegevingen Bevestiging van de engagementen van de Vlaamse partijen in de federale en Vlaamse regering: december 2009

Nadere informatie

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving advies 60.417/3 van 12 november 2016 over een voorontwerp van decreet van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest houdende instemming met 1 de overeenkomst tussen

Nadere informatie

VR DOC.0797/1

VR DOC.0797/1 VR 2019 2405 DOC.0797/1 DE VLAAMSE MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE en SPORT NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: - Ontwerp van Samenwerkingsakkoord tussen de Federale staat, het Waals Gewest, het

Nadere informatie

nr. 274 van KURT DE LOOR datum: 17 december 2014 aan LIESBETH HOMANS Administratie Binnenlands Bestuur - Juridische adviezen

nr. 274 van KURT DE LOOR datum: 17 december 2014 aan LIESBETH HOMANS Administratie Binnenlands Bestuur - Juridische adviezen SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 274 van KURT DE LOOR datum: 17 december 2014 aan LIESBETH HOMANS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN BINNENLANDS BESTUUR, INBURGERING, WONEN, GELIJKE

Nadere informatie

VR DOC.1037/1

VR DOC.1037/1 VR 2016 3009 DOC.1037/1 DE VLAAMSE MINISTER VAN BINNENLANDS BESTUUR, INBURGERING, WONEN, GELIJKE KANSEN EN ARMOEDEBESTRIJDING NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Definitieve goedkeuring van het ontwerp

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: ontwerp van decreet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van xxx tussen de Vlaamse Gemeenschap,

Nadere informatie

ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING

ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING I. ALGEMENE TOELICHTING 1. Samenvatting De overeenkomst heeft tot doel het verrichten van betaalde werkzaamheden (als loontrekkende of zelfstandige) door bepaalde gezinsleden

Nadere informatie

Versie Gezien de uitstekende samenwerking tussen de Federale Staat en de deelstaten in het kader van dit samenwerkingsakkoord;

Versie Gezien de uitstekende samenwerking tussen de Federale Staat en de deelstaten in het kader van dit samenwerkingsakkoord; Samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat, de Vlaamse overheid, het Waals Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Duitstalige Gemeenschap over de opstelling van een gemeenschappelijke lijst

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMS MINISTER VAN BEGROTING, FINANCIEN EN ENERGIE EN DE VLAAMS MINISTER VAN BINNENLANDS BESTUUR, INBURGERING, WONEN, GELIJKE KANSEN EN ARMOEDEBESTRIJDING NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: - Ontwerp

Nadere informatie

VR DOC.1318/1BIS

VR DOC.1318/1BIS VR 2018 2311 DOC.1318/1BIS DE VLAAMSE MINISTER VAN CULTUUR, MEDIA, JEUGD EN BRUSSEL BISNOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: - Samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat, de Franse Gemeenschap en de

Nadere informatie

NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Standpuntbepaling van de Vlaamse Regering over het ontwerp van koninklijk besluit tot organisatie

Nadere informatie

Besluit van de Vlaamse Regering van 23 december 2011 houdende de organisatie van het toezicht, vermeld in artikel 29bis van de Vlaamse Wooncode

Besluit van de Vlaamse Regering van 23 december 2011 houdende de organisatie van het toezicht, vermeld in artikel 29bis van de Vlaamse Wooncode 1 Besluit van de Vlaamse Regering van 23 december 2011 houdende de organisatie van het toezicht, vermeld in artikel 29bis van de Vlaamse Wooncode Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen Artikel 1. In dit besluit

Nadere informatie

CULTUURRAAD NEDERLANDSE CULTUURGEMEENSCHAP

CULTUURRAAD NEDERLANDSE CULTUURGEMEENSCHAP 18 (1971-1972) - N 1 CULTUURRAAD VOOR DE NEDERLANDSE CULTUURGEMEENSCHAP ZITTING 1971-1972 20 JANUARI 1972 VOORSTEL VAN DECREET waarbij het taalgebruik in bestuurszaken geregeld wordt in bepaalde openbare

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN MOBILITEIT, OPENBARE WERKEN, VLAAMSE RAND, TOERISME EN DIERENWELZIJN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Standpuntbepaling van de Vlaamse Regering inzake het ontwerp van koninklijk

Nadere informatie

MEMORIE VAN TOELICHTING

MEMORIE VAN TOELICHTING ONTWERP VAN DECREET HOUDENDE INSTEMMING MET HET SAMENWERKINGSAKKOORD VAN XXX TUSSEN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, DE FRANSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE EN DE GEMEENSCHAPPELIJKE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE BETREFFENDE HET

Nadere informatie

Concordantietabel B. 19 januari Samenwerkingsakkoord (SA) Artikel 1

Concordantietabel B. 19 januari Samenwerkingsakkoord (SA) Artikel 1 RICHTLIJN (EU) 2011/98 VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 13 december 2011 betreffende één enkele aanvraagprocedure voor een gecombineerde vergunning voor onderdanen van derde landen om te verblijven

Nadere informatie

Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, artikel 5, 1, II, 4 ;

Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, artikel 5, 1, II, 4 ; Samenwerkingsakkoord tussen de Vlaamse Gemeenschap, het Waalse Gewest, de Franse Gemeenschapscommissie, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de mobiliteitshulpmiddelen

Nadere informatie

Een verkenning van de grondslagen van het ne bis in idem beginsel in het Belgisch belastingrecht

Een verkenning van de grondslagen van het ne bis in idem beginsel in het Belgisch belastingrecht Een verkenning van de van het ne bis in idem beginsel in het Belgisch belastingrecht Prof. dr. Anne Van de Vijver 17 november 2015 Overzicht Inleiding - Probleemstelling: dubbele belasting - Rechtstheoretisch

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1 De gemeentebelastingen 3

HOOFDSTUK 1 De gemeentebelastingen 3 Algemene inhoud Reeks Fiscaal Compendium Ten geleide Voorwoord Bibliografie V VII IX XI DEEL I Lokale belastingen HOOFDSTUK 1 De gemeentebelastingen 3 1. De financiering van de gemeente 3 2. Over retributies

Nadere informatie

Voorstel van decreet. van de heren Sven Gatz, Dirk Van Mechelen, Marino Keulen en Sas van Rouveroij. 367 ( ) Nr. 1 9 februari 2010 ( )

Voorstel van decreet. van de heren Sven Gatz, Dirk Van Mechelen, Marino Keulen en Sas van Rouveroij. 367 ( ) Nr. 1 9 februari 2010 ( ) stuk ingediend op 367 (2009-2010) Nr. 1 9 februari 2010 (2009-2010) Voorstel van decreet van de heren Sven Gatz, Dirk Van Mechelen, Marino Keulen en Sas van Rouveroij houdende wijziging van artikel 159

Nadere informatie

SECTORCOMITE XVIII VLAAMSE GEMEENSCHAP EN VLAAMS GEWEST. protocol nr

SECTORCOMITE XVIII VLAAMSE GEMEENSCHAP EN VLAAMS GEWEST. protocol nr SECTORCOMITE XVIII VLAAMSE GEMEENSCHAP EN VLAAMS GEWEST protocol nr. 223.714 PROTOCOL HOUDENDE DE CONCLUSIES VAN DE ONDERHANDELINGEN VAN 12 SEPTEMBER 2005 DIE GEVOERD WERDEN IN HET SECTORCOMITE XVIII VLAAMSE

Nadere informatie

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving advies 63.940/VR van 9 oktober 2018 over een voorontwerp van decreet van de Vlaamse Gemeenschap houdende instemming met het samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat,

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering houdende vaststelling van de regels tot bepaling van de bedragen

Nadere informatie

Koninklijk besluit van 30 mei 1997 houdende de versterking van de doeltreffendheid van de instrumenten voor financiële steun aan de export

Koninklijk besluit van 30 mei 1997 houdende de versterking van de doeltreffendheid van de instrumenten voor financiële steun aan de export Koninklijk besluit van 30 mei 1997 houdende de versterking van de doeltreffendheid van de instrumenten voor financiële steun aan de export Koninklijk besluit houdende de versterking van de doeltreffendheid

Nadere informatie

Ministeriële uitspraak in de beroepsprocedure met toepassing van artikel 47, 1, van de Vlaamse Wooncode betreffende de beslissing van de sociale

Ministeriële uitspraak in de beroepsprocedure met toepassing van artikel 47, 1, van de Vlaamse Wooncode betreffende de beslissing van de sociale n Vlaamse Regering ~- Ministeriële uitspraak in de beroepsprocedure met toepassing van artikel 47, 1, van de Vlaamse Wooncode betreffende de beslissing van de sociale huisvestingsmaatschappij met betrekking

Nadere informatie

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving advies 62.867/1 van 14 februari 2018 over een ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van het koninklijk besluit van 26 juni 1987 tot uitvoering van

Nadere informatie

VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING VLAAMS MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: - Ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering betreffende de samenstelling, de werking en de opdrachten van

Nadere informatie

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 23 mei

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 23 mei A D V I E S Nr. 2.036 ------------------------------ Zitting van dinsdag 23 mei 2017 ------------------------------------------ Activerend beleid bij herstructureringen Wijziging van het KB van 9 maart

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED EN DE VLAAMSE MINISTER VAN BEGROTING, FINANCIËN EN ENERGIE NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Principiële goedkeuring van het voorontwerp

Nadere informatie

MINISTERIE VAN TEWERKSTELLING EN ARBEID Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk

MINISTERIE VAN TEWERKSTELLING EN ARBEID Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk MINISTERIE VAN TEWERKSTELLING EN ARBEID ------ Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk ------ Advies nr. 17 van 16 oktober 1998 met betrekking tot een ontwerp van koninklijk besluit en een

Nadere informatie

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.2 - November

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.2 - November Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.2 - November 2009-821- VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 33 van 7

Nadere informatie

Rolnummer Arrest nr. 50/99 van 29 april 1999 A R R E S T

Rolnummer Arrest nr. 50/99 van 29 april 1999 A R R E S T Rolnummer 1378 Arrest nr. 50/99 van 29 april 1999 A R R E S T In zake : het beroep tot vernietiging van de organisatieafdeling 31, programma 1, basisallocatie 33.05, en van de artikelen 1 en 2, in zoverre

Nadere informatie

MEMORIE VAN TOELICHTING

MEMORIE VAN TOELICHTING MEMORIE VAN TOELICHTING I. ALGEMENE TOELICHTING 1. Samenvatting Het volkenrecht kent een aantal regimes van voorrechten en immuniteiten, die bedoeld zijn om de autonome uitoefening van de functies van

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN MOBILITEIT, OPENBARE WERKEN, VLAAMSE RAND, TOERISME EN DIERENWELZIJN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Standpuntbepaling van de Vlaamse Regering inzake het ontwerp van koninklijk

Nadere informatie

Decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges

Decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges Decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges FORUM ADVOCATEN BVBA Nassaustraat 37-41 2000 Antwerpen T 03 369 95 65 F 03 369 95 66 E

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Goedkeuring en machtiging tot ondertekening van het Wijzigingsprotocol tot modernisering van het Verdrag

Nadere informatie

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving advies 53.978/VR van 7 november 2013 over een voorontwerp van decreet houdende instemming met de kaderovereenkomst inzake een partnerschap en samenwerking tussen de Europese

Nadere informatie

HOOFDSTUK I Algemeen. Artikel 1 Dit decreet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 107quater van de Grondwet.

HOOFDSTUK I Algemeen. Artikel 1 Dit decreet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 107quater van de Grondwet. Decreet tot instelling van een Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen en tot vaststelling van de algemene regelen inzake de erkenning en de subsidiëring van de milieu- en natuurverenigingen HOOFDSTUK I Algemeen

Nadere informatie

Impact van de zesde staatshervorming op de Vlaamse administratie

Impact van de zesde staatshervorming op de Vlaamse administratie Impact van de zesde staatshervorming op de Vlaamse administratie Studiedag Instituut voor de Overheid - 15 maart 2012 Dr. Martin Ruebens, Secretaris-generaal Departement Diensten voor het Algemeen Regeringsbeleid

Nadere informatie

4 lokale PPS-projecten : PPS-projecten van de lokale besturen en van de ervan afhangende rechtspersonen;

4 lokale PPS-projecten : PPS-projecten van de lokale besturen en van de ervan afhangende rechtspersonen; PPS Decreet 18 JULI 2003. - Decreet betreffende Publiek-Private Samenwerking. Publicatie : 19-09-2003 Inwerkingtreding : 29-09-2003 Inhoudstafel HOOFDSTUK I. - Algemene bepalingen. Art. 1-2 HOOFDSTUK II.

Nadere informatie

Ontwerp van decreet. houdende wijziging van het tarief op het recht op verdelingen en gelijkstaande overdrachten

Ontwerp van decreet. houdende wijziging van het tarief op het recht op verdelingen en gelijkstaande overdrachten stuk ingediend op 1529 (2011-2012) Nr. 1 14 maart 2012 (2011-2012) Ontwerp van decreet houdende wijziging van het tarief op het recht op verdelingen en gelijkstaande overdrachten verzendcode: FIN 2 Stuk

Nadere informatie

RAADVANSTATE. afdeling Wetgeving. advies /IN van 17 september 2013

RAADVANSTATE. afdeling Wetgeving. advies /IN van 17 september 2013 From: To:0025526701 17/09/2013 13:56 #445 P.002/006 RAADVANSTATE afdeling Wetgeving advies 54.000/IN van 17 september 2013 over een voorontwerp van decreet 'houdende instemming met I 0 de overeenkomst

Nadere informatie

TITEL I OPRICHTING VAN EEN INTERN VERZELFSTANDIGD AGENTSCHAP "INTERNE AUDIT VAN DE VLAAMSE ADMINISTRATIE"

TITEL I OPRICHTING VAN EEN INTERN VERZELFSTANDIGD AGENTSCHAP INTERNE AUDIT VAN DE VLAAMSE ADMINISTRATIE Besluit van de Vlaamse Regering tot oprichting van het intern verzelfstandigd agentschap Interne Audit van de Vlaamse Administratie en tot omvorming van het auditcomité van de Vlaamse Gemeenschap tot het

Nadere informatie

Gelet op het overleg gehouden op 4 juli 2017 in het Beheerscomité van FAMIFED;

Gelet op het overleg gehouden op 4 juli 2017 in het Beheerscomité van FAMIFED; Samenwerkingsakkoord tussen de Vlaamse Gemeenschap, het Waalse Gewest, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de verhoging van de inkomensgrensbedragen en

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Definitieve goedkeuring van het ontwerp van decreet houdende instemming met de regeling tussen het

Nadere informatie

Europees Handvest inzake lokale autonomie

Europees Handvest inzake lokale autonomie (Tekst geldend op: 04-02-2010) Europees Handvest inzake lokale autonomie (vertaling: nl) Europees Handvest inzake lokale autonomie PREAMBULE De Lidstaten van de Raad van Europa die dit Handvest hebben

Nadere informatie

VOORONTWERP VAN DECREET TOT WIJZIGING VAN DIVERSE BEPALINGEN VAN HET DECREET VAN 16 JANUARI 2004 OP DE BEGRAAFPLAATSEN EN DE LIJKBEZORGING

VOORONTWERP VAN DECREET TOT WIJZIGING VAN DIVERSE BEPALINGEN VAN HET DECREET VAN 16 JANUARI 2004 OP DE BEGRAAFPLAATSEN EN DE LIJKBEZORGING VOORONTWERP VAN DECREET TOT WIJZIGING VAN DIVERSE BEPALINGEN VAN HET DECREET VAN 16 JANUARI 2004 OP DE BEGRAAFPLAATSEN EN DE LIJKBEZORGING MEMORIE VAN TOELICHTING A. Algemene toelichting 1. Samenvatting

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN BINNENLANDS BESTUUR, INBURGERING, WONEN, GELIJKE KANSEN EN ARMOEDEBESTRIJDING NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: - Goedkeuring van het samenwerkingsakkoord tussen de Vlaamse

Nadere informatie

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving

RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving RAAD VAN STATE afdeling Wetgeving advies 60.323/3 van 24 november 2016 over een ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van het bedrag ter financiering van de creatie van bijkomende

Nadere informatie

VR DOC.0343/3

VR DOC.0343/3 VR 2017 3103 DOC.0343/3 ONTWERP VAN MEMORIE VAN TOELICHTING I. ALGEMENE TOELICHTING 1. Samenvatting De overeenkomst heeft tot doel het verrichten van betaalde werkzaamheden (als loontrekkende of zelfstandige)

Nadere informatie