Het aanpakken van financieel-economische criminaliteit: waar wacht het op?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het aanpakken van financieel-economische criminaliteit: waar wacht het op?"

Transcriptie

1 Pagina 1 Finecscience ( 4 Januari 2013 Het aanpakken van financieel-economische criminaliteit: waar wacht het op? Een aandachtsprobleem en een kennisprobleem. Door Wynsen Faber Behoudens de boef zelf, zullen weinigen bezwaar hebben tegen het slimmer aanpakken van financieel-economische criminaliteit ongeacht wat we daaronder precies verstaan. Ok, dat is dan geregeld, dus aan de slag! zou de gemiddelde belastingbetaler wellicht roepen, in afwachting van indrukwekkende opsporingsresultaten. In de kern lijkt het zo eenvoudig, maar wat is er aan de hand dat het kennelijk in de praktijk van alledag niet zo werkt? Dat achtereenvolgende pogingen in goede bedoelingen of tijdelijke aandacht blijven steken? Zonder zich rekenschap te geven van achterliggende hardnekkige factoren die zich al bijna twee decennia manifesteren, is een roep om slimmere of hardere aanpak van finec gedoemd te mislukken. Basaal zijn die factoren terug te brengen tot twee vraagstukken: een aandachtsprobleem en een kennisprobleem. De verkenning van deze vraagstukken brengt ons op een meta-vraag: hoe dit aandachtsprobleem en kennisprobleem te beïnvloeden? Welke condities zijn daarvoor randvoorwaardelijk gezien de lessen die kunnen worden getrokken uit het verleden? Vier paradigmashifts worden geïntroduceerd die noodzakelijk zijn om de trend van de beperkte aandacht van opsporing en vervolging voor finec te doorbreken. Met als conclusie dat het water waarschijnlijk tot de lippen moet staan wil er voor die paradigmaverschuivingen worden gekozen. Het aandachtsprobleem Meerdere factoren zijn er debet aan dat financieel-economische criminaliteit (finec) niet vanzelfsprekend op opsporings- en vervolgingsaandacht (prioriteit en capaciteit) mag rekenen. In willekeurige volgorde lopen we een aantal daarvan langs. De concurrentie van aangiftecriminaliteit met niet-aangifte criminaliteit Binnen de politie concurreren twee soorten criminaliteit met elkaar om de mate van opsporingsaandacht: nietaangiftecriminaliteit (waarvoor de politie zelf op pad moet om het te halen) en de aangiftecriminaliteit (die de aangever uit zichzelf komt melden). Belastingontduiking of heling zijn voorbeelden van normschending waarvan iemand niet gauw aangifte komt doen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld diefstal of mishandeling. De niet-aangiftecriminaliteit lijkt altijd even groot te zijn als het aantal zaken dat de opsporingseenheden feitelijk behandelen. De aangiftecriminaliteit daarentegen laat bijna altijd een verschil zien tussen wat door de burger wordt gemeld en wat de opsporing in staat is op te lossen. Zowel de zichtbaarheid van dit handhavingstekort, als de kracht waarmee aangevers op de deur van de politie bonzen, hebben tot gevolg dat niet-aangiftecriminaliteit het qua

2 Faber: Het aanpakken van financieel-economische criminaliteit: waar wacht het op? Pagina 2 opsporingsaandacht vaak moet afleggen tegen de nietaangiftecriminaliteit. Tot de laatste categorie laat zich een deel van de financieel-economische criminaliteit rekenen. Geringe slachtofferbeleving Een ander deel van finec is overigens wel degelijk aangifte-criminaliteit. Faillissementsfraude, verzekeringsfraude en acquisitiefraude bijvoorbeeld. Wat speelt er nog meer waardoor opsporing en vervolging ook niet staan te springen om deze aangiftedelicten aan te pakken? Net zoals bij de aangevers de mate van ernst mede bepalend is voor het doen van aangifte, is die ernstbeleving bij de ontvangende opsporingsinstantie bepalend voor het belangrijk vinden van die aangifte (Faber en Van Nunen, 2002). De schade door, en impact van, financieel-economische criminaliteit wordt doorgaans vooral in geld uitgedrukt. Afgezet tegen de gevolgen van drugsdelicten en moord- of doodslag, vallen louter financieel geoormerkte gevolgen in het niet. Het laat zich eenvoudig raden dat de aandacht eerder uitgaat naar geweldsdelicten dan naar financieel-economische criminaliteit. Daarmee wordt er aan voorbij gegaan dat de lichamelijke (in het geval van intimidatie) en vooral de geestelijke integriteit van slachtoffers van finec net zo zeer in het geding is als bij commune criminaliteit. Eenmaal gekwalificeerd als financieel-economische criminaliteit, lijkt een delict per definitie op achterstand te zetten voor wat betreft de opsporings- en vervolgingsaandacht die er naar uitgaat. Daarbij speelt ook een rol dat finec minder met een duidelijk individualiseerbaar slachtoffer wordt geassocieerd en meer met een benadeelde institutie zoals een bank of verzekeraar. De fraude waarmee instellingen worden geconfronteerd wordt door opsporing en vervolging gezien als all in the game of iets minder van de toch al forse winst (Faber & Van Nunen, 2002). Dat wordt versterkt door de publieke opinie en het negatieve daglicht waarin de bankensector vandaag de dag staat als gevolg van de te grote financiële risico s die zijn genomen en de desondanks ook nog eens uitgekeerde (hoge) bonussen. Ook tijdens de economische crises waarmee Nederland te kampen heeft, lijken de individuele en maatschappelijke effecten van bijvoorbeeld fraude in de beleving van politie en OM niet op te wegen tegen die van andere delicten (La Roi, 2011). Daar komt nog bij dat in de beleving van menigeen de feitelijke schade van financieel-economische crimi-naliteit nog wel mee valt. Die opvatting wordt gesterkt als slachtoffers bijvoorbeeld in het geval van benadeling door skimmen of misbruik van creditcardgegevens, schadeloos worden gesteld. Dat vervolgens de schadeloosstellende instelling als een bank met de gebakken peren achterblijft, lijkt minder te deren. Sympathie voor dadergedrag Omgekeerd lijkt er juist begrip te zijn voor daders. Dat begrip loopt parallel aan de mate waarin bepaald frauduleus gedrag in het maatschappelijk verkeer en het eigen gezin een vertrouwd verschijnsel is geworden. Het thuiskopiëren van muziekdragers, het illegaal downloaden van films, het gebruik van illegale software, het niet helemaal conform de waarheid doen van een belasting-opgave, zijn zaken die het referentiekader van opsporing en vervolging beïnvloeden. Als afspiegeling van de samenleving zullen politiemensen en officieren van justitie mogelijk op deze aspecten niet heel veel afwijken van wat gemiddeld in de maatschappij wordt aangetroffen. Fraude is dus overal en er gaat ook geen week voorbij of iemand die juist integer werd gewaand, blijkt verdacht te worden van financieeleconomische malversatie. De aanpak van finec is niet sexy De aanpak van finec wordt door nogal wat opspoorders en vervolgers geassocieerd met het eindeloos doorspitten van bedrijfsadministraties, met brave boeven, en met doorgaans weinig publieke belangstelling (Faber, Van Nunen, La Roi, 2009). De aanpak van commune criminaliteit daarentegen roept het beeld op van op elkaar volgende actiemomenten, doortrapte criminelen en grote maatschappelijke aandacht. Deze beeldvorming wordt versterkt door het beperkte succes van vervolging in een aantal grote fraudezaken, de relatief lage straffen die in andere fineczaken zijn opgelegd, en een hoge schikkingsbereidheid bij het Openbaar Ministerie waardoor daders aan celstraf ontkomen. Finec is een verzamelterm waartoe een ieder verschillende delicten rekent. Zelden worden die delicten gespecificeerd; het ontbreekt dan ook aan eenduidige definitie. Dat heeft als belangrijke consequentie dat delicten die er toe worden gerekend qua verschijningsvorm en effecten over één kam worden geschoren. Wordt de aanpak van hypotheekfraude saai gevonden, dan wordt dat geprojecteerd op de totale finec-categorie. Kent creditcardfraude in de beleving niet een echt slachtoffer omdat de schade wordt gecompenseerd, dan wordt datzelfde verondersteld ten aanzien van andere finecdelicten. Eenmaal gezien als financieel-economische criminaliteit, lijkt een delict per definitie op achterstand te zetten voor wat betreft de opsporings- en vervolgingsaandacht die er naar uitgaat.

3 Pagina 3 Finecscience ( 4 januari 2013 Het kennisprobleem Het aandachtsprobleem is een belangrijke determinant voor de houding ten opzichte van de aanpak van financieel-economische criminaliteit, van zowel politie als OM. Doch stel dat de prioritaire aandacht er wel zou zijn, dan nog resteert een kennisprobleem dat de aanpak van finec in de weg staat. Nu kan men terecht inbrengen dat het een met het ander samenhangt. Belang hechten aan de bestrijding van finec is inderdaad een voorwaarde voor de aanpak. Maar aandacht betekent niet automatisch dat ook de kennis van finec toeneemt. Zonder volledigheid te suggereren, bespreken we drie factoren die daarvoor verantwoordelijk zijn te houden. Onvoldoende kenniscumulatie De casuïstische gerichtheid zit in het strafvorderlijk proces ingebakken. Iedere zaak staat in wezen op zichzelf en vraagt zijn eigen bewijsopbouw en beoordeling. De zaak is ook het dominante organiserende principe binnen de opsporing waarin tijdelijke opsporingsteams of koppels rond zaken veel meer de structuur bepalen dan de formele indeling volgens een organigram. Rondom zaken worden allerlei functies bijeen gebracht in wat we noemen het opsporings- en vervolgingsproces. Die zaaksoriëntatie leidt er, in combinatie met het grote aanbod aan zaken, toe dat er weinig aandacht is voor cumulatie van inzichten zoals die uit verschillende zaken zouden kunnen blijken. Vindt cumulatie van inzichten binnen gelijksoortige zaken al nauwelijks plaats; tussen verschillende zaken is het al helemaal geen usance. Zo kennen bijvoorbeeld zowel phishing als kinderporno en voorschotfraude hun eigen criminele werkwijzen. Desondanks overlappen de verwerving van spam-adressen en klanten en het terugsluizen van criminele opbrengsten tussen die verschillende werkwijzen (Faber, Mostert, Faber, & Vrolijk, 2010). Evenals de wijze waarop identiteiten worden verhuld, vervalst of valselijk worden gebruikt. Generieke activiteiten, die niet exclusief samenhangen met één delictsoort. Daarvan zou men in de bestrijding profijt kunnen hebben door niet ieder delict als exclusief te beschouwen met elk zijn eigen bestrijdingsspecialisten, maar de kennis te bundelen op basis van tussen typen delicten overeenkomende modus operandi. Alleen moet die kennis dan wel op elkaar worden betrokken. Armoedige dossiers Het gemiddelde proces-verbaal (PV) bevat weinig kennis van hoe de crimineel tewerk gaat en hoe deze zich daarop organiseert. Die kennis is relatief smal omdat een PV zich beperkt tot het delict dat het wil bewijzen en dan vaak ook nog uitsluitend gerelateerd aan daders en gedragingen met een directe relatie naar Nederland. Dat is begrijpelijk omdat het voor de houdbaarheid van de zaak bij de rechter, niet nodig en ook niet efficiënt is om alle lijnen langs te lopen. Alleen ontbreekt het daardoor wel aan informatie. Een tweede daarop aansluitend probleem is, dat ook het deel van een modus operandus dat wel in of vanuit Nederland heeft plaatsgevonden, niet verder wordt uitgeplozen dan in bijvoorbeeld drie van de 30 gevoegde zaken. Uit oogpunt van bewijsvoering en strafmaat doen de overige 29 er niet toe, maar voor het opdoen van kennis zouden er interessante en wellicht duurzame inzichten uit kunnen blijken. Hier wreekt zich het ontbreken van een meer holistisch en proactief perspectief van opsporings- en vervolgingsinstanties die behoorlijk worden afgerekend op de streepjes die ze op de lat brengen qua processen-verbaal. Het geverbaliseerde feit is vervolgens ook nog vaak slechts been afgeleide (bijvoorbeeld delicten als valsheid in geschrifte of witwassen) van het eigenlijke financieeleconomisch delict dat men op zichzelf niet heeft kunnen bewijzen (Faber, Van Nunen & La Roi, 2009). Elk ander proces-verbaal van een soortgelijk feit is niet zelden min of meer volgens dezelfde bouwstenen geconstrueerd. Bestudering van meer van deze dossiers levert dan ook relatief weinig meer op dan kan worden afgeleid uit één dossier (Faber et al, 2010). Kennis voor jezelf houden Er is veel inhoudelijke kennis van verschillende finecdelicten, alleen bevindt die zich op verschillende plaatsen in het veld en dan ook nog vaak in hoofden van mensen. De bereidheid tot feitelijke samenwerking (het delen van kennis en informatie) tussen en binnen het publieke en private domein is er op het uitvoerend niveau en de mensen die dat niveau direct aansturen (Faber, Van Nunen, La Roi, 2009). Ook het besef dat die samenwerking iets kan opleveren is volop aanwezig, mede omdat de professionals op dit niveau het resultaat van die samenwerking concreet voor zich zien in termen van opgespoorde daders, voorkomen van ondermijning, en soms ook minder financieel nadeel voor slachtoffers. Institutionalisering van die samenwerking is niet iets waar het op het uitvoerend niveau om te doen is. De kracht van de samenwerking op basis van gedeelde interesse en verontwaardiging op uitvoerend niveau is dat ze min of meer vanzelf gaat, ook als partijen elkaar niet of nauwelijks kennen. Men werkt niet samen om de ander een plezier te doen, maar vanwege de eigen professionele irritatie.

4 Faber: Het aanpakken van financieel-economische criminaliteit: waar wacht het op? Pagina 4 De wens tot samenwerking lijkt ook niet zozeer te worden ingegeven door het maatschappelijke of organisatorische rendement, maar eerder door vooral twee factoren: de professionele drive om de tanden te willen zetten in steeds nieuwe (technisch) uitdagende vraagstukken; verontwaardiging over het feit dat er criminelen zijn die het wagen om het domein van de desbetreffende professional te betreden. De kracht van de samenwerking op basis van gedeelde interesse en verontwaardiging op uitvoerend niveau is dat ze min of meer vanzelf gaat, ook als partijen elkaar niet of nauwelijks kennen. Men werkt niet samen om de ander een plezier te doen, maar vanwege de eigen professionele irritatie. De uitdagende bereidheid tot samenwerking op het uitvoerende niveau vinden we op het meer strategische niveau minder terug. Zo kostte het het Programma FinEC Politie veel moeite om de multidisciplinaire krachten rond de bestrijding van finec te mobiliseren (IOOV, 2012). Uit vergelijkend onderzoek tussen reguliere opsporing (door de politie) en de bijzondere opsporing (Faber, Van Nunen, & la Roi, 2009) bleek de gerichtheid op, en bereidheid tot, samenwerking met derden significant tussen de onderzochte BOD s en politie-eenheden te variëren. Men is zich gemiddeld goed bewust van de noodzaak tot samenwerking in het kader van gezamenlijke doelbereiking, maar het veiligstellen van het voortbestaan of de autonomie van de eigen organisatie is dominant ten opzichte van dat bewustzijn. Samenwerken gaat ten koste van de uniciteit van de eigen dienst en daarmee van de continuïteit. Het afschermen van specifieke informatie maar ook van specifieke instrumenten en bevoegdheden voor anderen, versterkt het eigen bestaansrecht. Een fenomeen dat even sterk werd aangetroffen in de wereld van de reguliere opsporing en de bijzondere opsporing, als tussen deze domeinen onderling (Faber, Van Nunen, La Roi, 2009). Werkelijk aanpakken finec? Noodzakelijke paradigmashifts Het aandachtsprobleem in relatie tot finec wordt (tijdelijk?) ondervangen door de aanpak van financieel economische criminaliteit in intensiveringprogramma s onder te brengen. Het eerste programma (het Project Financieel Rechercheren) bestreek de periode , en het tweede (het programma Financieel-Economische Criminaliteit) de jaren Deze programma s waren gebaseerd op de hoop en veronderstelling dat daarmee zaden zouden worden gepland die vervolgens vanzelf verder ontkiemen en vrucht dragen ook nadat het programma zou zijn afgerond. Ten opzichte van de in deze programma s gekozen werkwijzen is eigenlijk een dubbele slimmere aanpak nodig: een die beoogt om de interne aandacht voor de bestrijding van finec binnen o.a. politie en OM duurzaam op een hoger niveau te brengen, en een andere daarmee samenhangende, die de slagvaardigheid waarmee de finec-boef in de wielen wordt gereden probeert te vergroten. Het probleem van de programma s was dat ze juist voor het beïnvloeden van het aandachtsprobleem over weinig effectieve instrumenten beschikten. Getracht werd om dat te compenseren door formatie-uitbreiding, het aanbieden van opleidingsplaatsen, en door de verleidingen van het grote geld dat met de bestrijding van finec zou zijn af te nemen van de boef. In het laatste geval gaat het overigens feitelijk niet over de bestrijding van finec maar over financieel rechercheren in vooral commune zaken: het aanwenden van financieel-technisch instrumentarium voor detectie van ongeacht welke delictsoort. Ondertussen wisten ook de intensiveringsprogramma s, dat het aandachtsprobleem de aanpak van financieeleconomische criminaliteit in de weg blijft staan. Gelukkig is ook de relevante omgeving zich daarvan bewust en worden de intensiveringprogramma s niet te hard afgerekend op vraagstukken die in wezen buiten de eigen invloedsfeer liggen (IOOV, 2012). Intensiveringprogramma s leveren menskracht en dus zeker ook finec-zaken op, maar of de inspanningen vanuit de programma s (kunnen) beklijven in blijvende aandacht voor financieel economische criminaliteit, is zeer de vraag. Daarvoor zijn de interventies die een dergelijk programma teweeg kan brengen niet fundamenteel genoeg. De redenen om als politie en OM aan dit soort programma s mee te doen zijn verder te weinig intrinsiek. Geld en personeelsformatie zijn geen blijvende motivationele factoren als het aan de overtuiging om financieel-economische criminaliteit te willen aanpakken ontbreekt. Slimmer aanpakken van finec in de betekenis van aan te reiken tips en trucs zal altijd iets opleveren, maar het zal niet de omkering brengen die met de keuze voor het Project Financieel Rechercheren (1996) en het Programma Financieel-Economische Criminaliteit Politie (2007) in het vooruitzicht zijn gesteld. Als de intrinsieke overtuiging om finec aan te pakken in de lijn ontbreekt, dan blijven de coördinatiekosten om de aandacht voor finec vast te houden hoog. Intensiveringprogramma s en hun verleidingstactieken, zullen dan steeds weer nodig blijven om de aandacht vast te houden. Rest de vraag of er een alternatief is en zo ja welk. Een viervoudige paradigmashift is (minimaal) noodzakelijk voor het bereiken van duurzame verandering. Paradigmashift: van generale taakopvatting naar verbijzondering Wanneer delictsoorten met en delictsoorten zonder duidelijke slachtofferbeleving gelijktijdig door dezelfde opsporingseenheid moeten worden aangepakt, dan zal de aandacht primair uitgaan naar de delicten met een individualiseerbaar slachtoffer. Het verbijzonderen van bepaalde vormen van ogenschijnlijk slachtofferloze delicten in afzonderlijke opsporingseenheden, garandeert dat een bepaalde capacitaire aandacht exclusief uitgaat naar bepaalde aandachtsgebieden (Faber en Van Nunen, 2002;

5 Pagina 5 Finecscience ( 4 januari 2013 Faber, Van Nunen, La Roi, 2009). Zonder te hoeven concurreren met andere. Een handhavingsorganisatie die zich alleen geconfronteerd ziet met niet-aangiftecriminaliteit kan de ogenschijnlijke omvang daarvan reguleren met de beschikbare capaciteit. Voorgenomen beleid heeft een grote kans op realisatie omdat die voor een groot deel binnen de invloedssfeer ligt van de opsporingseenheid. Het verschil tussen planning en werkelijkheid is klein en er doen zich weinig verstoringen door van burgers die op onverwachte momenten en in niet voorziene getale op de deur kloppen met hun noden. In tegenstelling tot een opsporingseenheid die te maken heeft met de waan van de dag die voortdurend vraagt om bijsturing en herbezinning op de operationele uitvoering in relatie tot het voorgenomen beleid. Paradigmashift: van ketendenken naar functioneel denken De aard en omvang van het geheel aan financieel-economische delicten in Nederland is de uitkomst van jarenlange op elkaar inwerkende actie en interactie. Daarop is en wordt geen centrale regie gevoerd. Onze samenleving blijft kennelijk in control op dezelfde manier als ze is ontstaan en aan het ontstaan is: als een optelsom van allerlei acties en interacties die veelal zonder nadrukkelijk controle te beogen in gezamenlijkheid leiden tot een bepaald niveau van welbevinden en stabiliteit. Vaak op een zodanige manier en zodanig verweven dat oorzaak en gevolg niet meer van elkaar zijn te onderscheiden. Interventies van de strafrechtketen mengen zich in dat dagelijkse doorgaande proces van interactie. Hun precieze bijdrage aan control is niet meer te herleiden, maar haar invloed te midden van die van vele andere, wordt betwist. Vanuit de gedachte dat veel problemen niet één oorzaak kennen en daarmee ook niet één oplossing, is ook het succes van de keten steeds meer afhankelijk van gelijktijdige maatregelen naast elkaar, in plaats van uitsluitend opvolgend. Het is maar een kleine paradigma verschuiving om het geheel van op elkaar inwerkende mechanismen niet alleen te zien als oorzaak van hoe finec er in Nederland bijstaat, maar daarmee ook als voorwaardelijk voor het reduceren er van. In de huidige samenleving is er geen partij meer die exclusief ontwikkelingen naar zijn hand kan zetten, ook al doen we dat zo voorkomen. Het is ook niet zo dat welk veiligheidsdoel men ook formuleert, het alleen bereikt kan worden volgens een ketenbenadering en de in dat kader na te streven parameters als doorlooptijd, wachttijd, bewerkingstijd etc. Voor het in stand houden van de staat van control in de samenleving, is onmiskenbaar ook de correctiefunctie feitelijk niet meer alleen toebedeeld aan politie en OM. Die functie heeft zich gedistribueerd over tal van publieke en private par-tijen in de samenleving met elk een eigen sanctiearsenaal om tegen finec in te zetten. Contingent met het ontstaan van het samenstel aan financieel-economische criminaliteit, zou ook aan haar terugdringing een functionele benadering ten grondslag moeten liggen. Niet volgens het beginsel dat het doel de middelen heiligt, maar wel dat het brengen van fineczaken binnen de strafrechtsketen slechts één, en dan vaak ook nog niet eens het meest efficiënte of doeltreffende, middel is. Paradigmashift: van intentioneel maatschappelijk verantwoord ondernemen naar institutioneel In het verlengde van de vorige paradigmashift krijgt ook het maatschappelijk verantwoord ondernemen een andere lading. Het functionele denken over de aanpak van finec volgt de wijze waarop finec in de samenleving ontstaat. Private en publieke partijen die meer of minder bewust bijdragen aan financieel-economische criminaliteit kunnen niet meer volhouden dat ze daarvoor niet mede verantwoordelijk zijn. Dat geldt ook voor partijen die er niet aan hebben bijgedragen maar die wel onderdeel kunnen zijn van de oplossing omdat ze bijvoorbeeld beschikken over mogelijkheden tot beïnvloeding die zich heel goed tegen finec laten inzetten. De vrijblijvendheid van het maatschappelijk verantwoord ondernemen moet dan ook afnemen. De rol van niet opsporingsgerelateerde partijen voor de bestrijding van criminaliteit is niet langer afhankelijk van intenties, maar wordt geïnstitutionaliseerd. Als een reframing van de opvatting dat je onder ogen van de private en publieke sector criminaliteit kunt plegen, zo lang de politie daar niet zelf is achtergekomen of zolang het niet echt bij wet strafbaar is gesteld. Wie heeft bijgedragen aan wat de samenleving is geworden, is ook verantwoordelijk voor het ontwikkelen en instandhouden van haar kwaliteit. Paradigmashift: van een oriëntatie op actorgerelateerde naar gedragsgerelateerde kenmerken Klassiek criminologisch onderzoek naar daderkenmerken richt zich voor een belangrijk deel op sociaal demografische factoren. Vaak is het moeilijk om die te operationaliseren (Faber, Mostert, Faber, & Vrolijk, 2010). Het is immers weinig onderscheidend als we weten dat 86% van de afnemers van kinderporno mannen zijn van boven de 26, meestal hoger opgeleid, single of getrouwd zijn en bovenmodaal verdienen. Dit soort kenmerken duidt nog steeds een hele grote groep mensen aan wat ze ongeschikt maakt voor bijvoorbeeld detectie van finec of andere criminaliteit. De oriëntatie van dit soort actor-typerende kenmerken (kenmerken die zijn verbonden aan de dader als persoon zoals in de sociaaldemografische, sociaalpsychologische of sociaaleconomische sfeer) zal moeten verschuiven naar roltyperende kenmerken, die voortvloeien uit de rol of functie die iemand binnen modus operandi van finec vervult, en die los staan van de persoon die deze rol inneemt (gedragskenmerken als betalingsgedrag, surfgedrag, reisgedrag etc). Naarmate gedrag dat indiceert voor bepaalde delicten beter kan worden beschreven en geoperationaliseerd, neemt de kans op ontdekking van criminaliteit toe. Juist in het geval van niet-aangiftecriminaliteit

6 Faber: Het aanpakken van financieel-economische criminaliteit: waar wacht het op? Pagina 8 is dat een belangrijke manier om zelfstandig signalen te generen over de prevalentie (dark number) waar men immers niet beschikt over mel-dingen. Dat vraagt om het bij elkaar brengen van kennis van gedragskenmerken in rollen als basis voor zoekstrategieën. negeren ondermijning van de financieel-economische infrastructuur. Als het water echt aan de lippen komt te staan, zal ook blijken hoeveel van ons doen en laten door ondermijning van juist die infrastructuur wordt geraakt. Conclusie Slimmer of harder aanpakken van meer financieel-economische criminaliteit? Natuurlijk zijn alle programma s, hulpmiddelen, tips en trucs die verder behulpzaam kunnen zijn bij de aanpak van finec welkom. Het probleem schuilt daarentegen veel eerder in de voorwaarden voor hun aanwending. Paradigmashifts die kans van slagen hebben als ze worden afgedwongen door niet meer te Wynsen Faber is lector Financieel-economische criminaliteit aan de Politieacademie en directeur van het onderzoeks- en adviesbureau Faber organisatievernieuwing. Dit artikel is een uitgebreide bewerking van een bijdrage aan het Liber Amicorum voor Peter Klerks bij diens afscheid als lector aan de Politieacademie (2010). Noten Faber, W., Van Nunen, A., & la Roi, C. (2009). Bijzonder zijn ze allemaal! Vergelijkend onderzoek reguliere en bijzondere opsporing. Amsterdam: Elsevier. Faber, W., & Nunen van, A. (2002). Het ei van Columbo? Evaluatie van het project Financieel Rechercheren. Oss: Faber organisatievernieuwing. Faber, W., & van Nunen, A. (2004). Uit onverdachte bron. Evaluatie van de keten ongebruikelijke transacties. Meppel: Boom juridische uitgevers/wodc. Faber, W., Mostert, S., & Oude Alink, H. (2006). Nationale Infrastructuur Bestrijding Cybercrime. Oss: NPAC. Faber, W., Mostert, S., Faber, J., & Vrolijk, N. (2010). Phishing, Kinderporno en Advanced Fee internetfraud. Oss: Faber organisatievernieuwing. IOOV. (2012). Follow the money! Onderzoek naar financieel opsporen door de politie in het licht van het landelijk programma FinEC Politie. Den Haag: Inspectie Veiligheid en Justitie. La Roi, C. (2011), Finec attitudemeting. Eindverslag. Oss: Faber organisatievernieuwing.

Samenwerking aanpak verzekeringsfraude en gerelateerde criminaliteit

Samenwerking aanpak verzekeringsfraude en gerelateerde criminaliteit Samenwerking aanpak verzekeringsfraude en gerelateerde criminaliteit Kaderconvenant Samenwerking aanpak verzekeringsfraude en gerelateerde criminaliteit Vertrouwelijk 1 Alleen voor intern gebruik De partijen:

Nadere informatie

Datum 12 april 2012 Onderwerp Inspectie Openbare Orde en Veiligheid rapport "Follow the Money"

Datum 12 april 2012 Onderwerp Inspectie Openbare Orde en Veiligheid rapport Follow the Money 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 25 907 Voorkoming en bestrijding van geweld op straat Nr. 7 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Iedereen een bestrijder

Iedereen een bestrijder Iedereen een bestrijder Financieel Economische Criminaliteit en het Lectoraat Finec: visie en realisatie Auteurs: Drs. W. Faber Drs. A. van Heel Apeldoorn, September 2009 September 2010 September 2011

Nadere informatie

Met het hoofd in de wolken?

Met het hoofd in de wolken? . f ne clouds. collective knowledge Met het hoofd in de wolken? Gezamenlijk bouwen aan kennis van financieeleconomische criminaliteit, haar daders en een effectieve bestrijding. In de fineclouds wordt

Nadere informatie

Besluitvorming over bijzondere opsporingsbevoegdheden in de aanpak van georganiseerde criminaliteit

Besluitvorming over bijzondere opsporingsbevoegdheden in de aanpak van georganiseerde criminaliteit SAMENVATTING De Wet BOB: Titels IVa en V in de praktijk Besluitvorming over bijzondere opsporingsbevoegdheden in de aanpak van georganiseerde criminaliteit Mirjam Krommendijk Jan Terpstra Piet Hein van

Nadere informatie

Datum 6 januari 2016 Onderwerp Gespreksnotitie Nationaal Rapporteur rondetafelgesprek kindermisbruik. Geachte voorzitter,

Datum 6 januari 2016 Onderwerp Gespreksnotitie Nationaal Rapporteur rondetafelgesprek kindermisbruik. Geachte voorzitter, 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Tweede Kamer der Staten-Generaal t.a.v. de voorzitter van de vaste commissie voor Veiligheid en Justitie mevrouw L. Ypma Postbus 20018 2500 EA Den Haag Turfmarkt

Nadere informatie

Financieel-economische criminaliteit?

Financieel-economische criminaliteit? Financieel-economische criminaliteit? We kunnen niet zonder! POLITIEACADEMIE - Lectoraat Financieel-economische Criminaliteit Wynsen Faber Financieel-economische criminaliteit? We kunnen niet zonder! Financieel-economische

Nadere informatie

Aantal misdrijven blijft dalen

Aantal misdrijven blijft dalen Aantal misdrijven blijft dalen Vorig jaar zijn er minder strafbare feiten gepleegd. Daarmee zet de daling, die al zeven jaar te zien is, door. Het aantal geregistreerde aangiftes van een misdrijf (processen

Nadere informatie

Toespraak minister Hirsch Ballin bij oprichting Platform Internetveiligheid op 8 december 2009. Dames en heren,

Toespraak minister Hirsch Ballin bij oprichting Platform Internetveiligheid op 8 december 2009. Dames en heren, Toespraak minister Hirsch Ballin bij oprichting Platform Internetveiligheid op 8 december 2009 Dames en heren, Goed dat we hier bijeen zijn om het Platform Internetveiligheid op te richten. Ik ben blij

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijwetenschappen havo II

Eindexamen maatschappijwetenschappen havo II Opgave 4 Slachtoffers van criminaliteit Bij deze opgave horen de teksten 9 tot en met 12, figuur 2 en 3 en tabel 1 uit het bronnenboekje. Inleiding Ruim drie miljoen Nederlanders worden jaarlijks het slachtoffer

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/jenv

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 29 911 Bestrijding georganiseerde criminaliteit Nr. 157 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

Donderdag 20 september 2012 gevolgd door actiedag. Locatie: Eindhoven Airport

Donderdag 20 september 2012 gevolgd door actiedag. Locatie: Eindhoven Airport Donderdag 20 september 2012 gevolgd door actiedag. Locatie: Eindhoven Airport Actiecursus Aanpak Vervoer Contant Geld Cash: flow or fly? Deze cursus is onder de vlag van finecadamy ontwikkeld in opdracht

Nadere informatie

Opleidingsprogramma DoenDenken

Opleidingsprogramma DoenDenken 15-10-2015 Opleidingsprogramma DoenDenken Inleiding Het opleidingsprogramma DoenDenken is gericht op medewerkers die leren en innoveren in hun organisatie belangrijk vinden en zich daar zelf actief voor

Nadere informatie

SAMENVATTING Achtergrond Onderzoeksopzet

SAMENVATTING Achtergrond Onderzoeksopzet SAMENVATTING Achtergrond De laatste jaren is er een toenemende aandacht van de overheid voor de aanpak van kindermishandeling en partnergeweld. Het kabinet heeft in 2007 het actieplan Kinderen Veilig Thuis

Nadere informatie

Voorwoord. Lawbooks Grondslagen van Recht ( ) Beste student(e),

Voorwoord. Lawbooks Grondslagen van Recht ( ) Beste student(e), Grondslagen van Recht Week 3 2018 2019 Voorwoord Beste student(e), Voor je ligt de samenvatting van de stof van Hoofdstuk 14 van het boek Hoofdlijnen, dat voorgeschreven wordt in week 3. Aanvankelijk hebben

Nadere informatie

Gemeente Langedijk. Voorstel aan de raad

Gemeente Langedijk. Voorstel aan de raad Gemeente Langedijk Raadsvergadering : 18 november 2014 Agendanummer : 8 Portefeuillehouder Afdeling Opsteller : drs. J.F.N. Cornelisse : Veiligheid, Vergunningen en Handhaving : Eveline Plomp Voorstel

Nadere informatie

Het waarom van ons aanbod

Het waarom van ons aanbod Pagina 1 van 5 - scroll Het waarom van ons aanbod Mensen laten zich leiden door ervaringen en de betekenis die zij daaraan hebben gegeven. Daarmee besturen zij zichzelf en daarmee geven zij iedere keer

Nadere informatie

FACILITERENDE BEROEPSBEOEFENAREN ALS MEDEPLEGER(S)/MEDEDADER(S)

FACILITERENDE BEROEPSBEOEFENAREN ALS MEDEPLEGER(S)/MEDEDADER(S) FACILITERENDE BEROEPSBEOEFENAREN ALS MEDEPLEGER(S)/MEDEDADER(S) Mr. V.S.Th. Leenders Plaatsvervangend Hoofdofficier Functioneel Parket Amsterdam Vereniging voor Belastingwetenschap 2016 INHOUD Functioneel

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Datum 7 april 2015 Onderwerp Antwoorden kamervragen over het bericht 7 op de 10 hoort niets na aangifte woninginbraak

Datum 7 april 2015 Onderwerp Antwoorden kamervragen over het bericht 7 op de 10 hoort niets na aangifte woninginbraak 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Een veilige stad begint in de buurt

Een veilige stad begint in de buurt Een veilige stad begint in de buurt Het Meerjarenprogramma (MJP) veiligheid Maastricht 2019-2022 beschrijft de veiligheidsthema s waarmee we de komende 4 jaar aan de slag gaan. Ons doel? Een zo veilig

Nadere informatie

FIOD. Aansprekend opsporen

FIOD. Aansprekend opsporen FIOD Aansprekend opsporen 23 Inhoud Preventie en opsporing De organisatie Samenwerken tegen fraude Bijzondere Opsporingsdiensten 4 6 7 7 Van fraudemelding tot onderzoek en vervolging Stap 1: Meldingen

Nadere informatie

Scholen herdenken vermoorde leraar

Scholen herdenken vermoorde leraar ANALYSE MAATSCHAPPELIJK VRAAGSTUK: ZINLOOS GEWELD tekst 26 NOS-nieuws van 16 januari 2004: Scholen herdenken vermoorde leraar Scholen in het hele land hebben om 11.00 uur één minuut stilte in acht genomen

Nadere informatie

Taak 1.4.14 Hoe moet dat Inhoud

Taak 1.4.14 Hoe moet dat Inhoud Taak 1.4.14 Hoe moet dat Inhoud Taak 1.4.14 Hoe moet dat... 1 Inhoud... 1 Inleiding... 2 Wat is cybercrime?... 3 Internetfraude... 3 Voorschotfraude... 3 Identiteitsfraude... 3 Omschrijving van computercriminaliteit...

Nadere informatie

MELDCODE HUISELIJK GEWELD

MELDCODE HUISELIJK GEWELD MELDCODE HUISELIJK GEWELD status Definitief 11 februari 2014 pagina 1 van 7 Het bevoegd gezag van SPO de Liemers; overwegende dat SPO De Liemers verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijwetenschappen vwo I

Eindexamen maatschappijwetenschappen vwo I Opgave 5 Sociale veiligheid ontsleuteld 24 maximumscore 2 Ministerie van Binnenlandse Zaken (en Koninkrijksrelaties) heeft als taak (één van de volgende): 1 het bevorderen van de openbare orde en veiligheid

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG DB3 Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag

Nadere informatie

Aanpak Vastgoedfraude

Aanpak Vastgoedfraude Aanpak Vastgoedfraude Martijn Egberts, OM Parket Den Haag Willemijn van Blommestein, Ketenregisseur R dam Themasessie CCV-congres Bestuurlijke ketenaanpak 8 december 2011 Inhoud bijeenkomst Welkom (foto)

Nadere informatie

Vraag: Welke risico's brengt deze verstrekking met zich mee?

Vraag: Welke risico's brengt deze verstrekking met zich mee? Waarom moet de informatie al in dit stadium worden uitgewisseld? Waarom wordt niet gewacht met de informatie-uitwisseling tot nadat een persoon is veroordeeld? De uitwisseling van dit soort informatie

Nadere informatie

code blauw beroepscode politie nederland

code blauw beroepscode politie nederland code blauw beroepscode politie nederland code blauw beroepscode politie nederland De missie van de Nederlandse politie Waakzaam en dienstbaar staat de politie voor de waarden van de rechtsstaat is vertaald

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 29 628 Politie Nr. 261 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 15

Nadere informatie

RIEC - LIEC Een georganiseerde overheid tegen georganiseerde criminaliteit

RIEC - LIEC Een georganiseerde overheid tegen georganiseerde criminaliteit RIEC - LIEC Een georganiseerde overheid tegen georganiseerde criminaliteit RIEC-LIEC Met de begeleiding en ondersteuning van meer dan 1700 integrale casussen per jaar maken de tien Regionale Informatie

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2001 2002 Nr. 247 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 1 maart 2002 Betreft: Criminaliteitspreventie

Nadere informatie

1. Effectiviteittest lesmateriaal. Effectiviteittest lesmateriaal onder 84 kinderen

1. Effectiviteittest lesmateriaal. Effectiviteittest lesmateriaal onder 84 kinderen Effectiviteittest lesmateriaal onder 84 kinderen Kwalitatief onderzoek onder ouders en leerkrachten door IPM Kidwise Bronnenonderzoek Kinderen, media en commercie in Europa en USA 2005 Ontwikkeling Nationale

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 28 684 Naar een veiliger samenleving Nr. 367 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES EN VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE

Nadere informatie

Huiswerk, het huis uit!

Huiswerk, het huis uit! Huiswerk, het huis uit! Een explorerend onderzoek naar de effecten van studiebegeleiding op attitudes en gedragsdeterminanten en de bijdrage van de sociale- en leeromgeving aan deze effecten Samenvatting

Nadere informatie

Witwassen.. Kan de gemeente er wat aan doen? Gertjan Groen RA. Gert Urff. Forensisch Accountant Politieprogramma FinEC. senior beleidsadviseur

Witwassen.. Kan de gemeente er wat aan doen? Gertjan Groen RA. Gert Urff. Forensisch Accountant Politieprogramma FinEC. senior beleidsadviseur Witwassen.. Kan de gemeente er wat aan doen? Gertjan Groen RA Forensisch Accountant Politieprogramma FinEC Gert Urff senior beleidsadviseur Openbare orde en veiligheid De gemeentelijke invalshoek Witgewassen

Nadere informatie

Annette Koops: Een dialoog in de klas

Annette Koops: Een dialoog in de klas Annette Koops: Een dialoog in de klas Als ondersteuning bij het houden van een dialoog vindt u hier een compilatie aan van Spreken is zilver, luisteren is goud : een handleiding voor het houden van een

Nadere informatie

Marleen Weulen Kranenbarg Cyber-offenders versus traditional offenders

Marleen Weulen Kranenbarg Cyber-offenders versus traditional offenders Marleen Weulen Kranenbarg Cyber-offenders versus traditional offenders An empirical comparison Nederlandse samenvatting (Dutch Summary) S 209 Nederlandse samenvatting Cyber-delinquenten versus traditionele

Nadere informatie

Plan van aanpak. Protocol. pilot camera s op. VZA ambulances

Plan van aanpak. Protocol. pilot camera s op. VZA ambulances Plan van aanpak en Protocol pilot camera s op VZA ambulances 1 Inhoudsopgave pag 1. Inleiding 3 2. Doel en reikwijdte 4 3. Organisatie 4 4. Aanpak en planning 4 5. Financiering en verantwoordelijkheden

Nadere informatie

Innovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem

Innovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem Innovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem Eind juli is de eerste ronde afgerond voor de besteding van het regionale Innovatiebudget Sociaal Domein. In deze ronde is niet het volledige beschikbare

Nadere informatie

Nieuwe hoofdstructuur bestuursdepartement per 1 juli 2011

Nieuwe hoofdstructuur bestuursdepartement per 1 juli 2011 Nieuwe hoofdstructuur bestuursdepartement per 1 juli 2011 Nieuwe hoofdstructuur bestuursdepartement per 1 juli 2011 Minister Staatssecretaris Secretaris- Generaal plv Secretaris- Generaal Het nieuwe bestuursdepartement

Nadere informatie

Criminaliteit en slachtofferschap

Criminaliteit en slachtofferschap 3 Criminaliteit en slachtofferschap M.M.P. Akkermans Bijna één op de vijf Nederlanders van 15 jaar en ouder was in 2015 slachtoffer van veelvoorkomende criminaliteit zoals gewelds-, vermogensof vandalismedelicten.

Nadere informatie

a) Titel voorstel Proposal for a directive of the European Parliament and of the Council on countering money laundering by criminal law.

a) Titel voorstel Proposal for a directive of the European Parliament and of the Council on countering money laundering by criminal law. Fiche 2: Richtlijnvoorstel strafbaarstelling witwassen 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Proposal for a directive of the European Parliament and of the Council on countering money laundering by criminal

Nadere informatie

De ondergetekenden, Zijn het volgende overeengekomen: Er is een samenwerkingsverband zonder rechtspersoonlijkheid.

De ondergetekenden, Zijn het volgende overeengekomen: Er is een samenwerkingsverband zonder rechtspersoonlijkheid. Convenant houdende afspraken over de samenwerking in het kader van de verbetering van de bestrijding van zorgfraude: oprichting TASKFORCE en BESTUURLIJK OVERLEG INTEGRITEIT ZORGSECTOR De ondergetekenden,

Nadere informatie

Geweld in Nederland Een verkenning

Geweld in Nederland Een verkenning Geweld in Nederland Een verkenning dr. F.M.H.M. Driessen Bureau Driessen Sociaal Wetenschappelijk Onderzoek Congres Agressie, Geweld en het Politiewerk Nunspeet 14-11-28 Achtergrond Politie wordt vaker

Nadere informatie

iiitogiontant Resultaten uit de PPP-studies naar criminaliteit en criminaliteits preventie op bedrijventerreinen \sf

iiitogiontant Resultaten uit de PPP-studies naar criminaliteit en criminaliteits preventie op bedrijventerreinen \sf Resultaten uit de PPP-studies naar criminaliteit en criminaliteits preventie op bedrijventerreinen Een selectie naar ondernemingen uit het Midden- en Kleinbedrijf V. Sabee R.F.A. van den Bedem J.J.A. Essers

Nadere informatie

Directoraat-generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving

Directoraat-generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving α Ministerie van Justitie Directoraat-generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Juridische en Operationele Aangelegenheden Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de

Nadere informatie

Drie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven

Drie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven Drie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven Situatie John volgt een opleiding coaching. Hij wil dat vak dolgraag leren. Beschikt ook over de nodige bagage in het begeleiden van mensen, maar

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 29 628 Politie Nr. 256 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 2 mei

Nadere informatie

COMMUNICEREN VANUIT JE KERN

COMMUNICEREN VANUIT JE KERN COMMUNICEREN VANUIT JE KERN Wil je duurzaam doelen bereiken? Zorg dan voor verbonden medewerkers! Afgestemde medewerkers zijn een belangrijke aanjager voor het realiseren van samenwerking en innovatie

Nadere informatie

Van mij. Een gezicht is geen muur. Jan Bransen, Universiteit Utrecht

Van mij. Een gezicht is geen muur. Jan Bransen, Universiteit Utrecht [Gepubliceerd in Erik Heijerman & Paul Wouters (red.) Praktische Filosofie. Utrecht: TELEAC/NOT, 1997, pp. 117-119.] Van mij Een gezicht is geen muur Jan Bransen, Universiteit Utrecht Wij hechten veel

Nadere informatie

I Welke kosten kunnen worden betaald met geld van de Stichting Culemborg 700?

I Welke kosten kunnen worden betaald met geld van de Stichting Culemborg 700? Culemborg 700 Op naar een mooi feestjaar, met een beheerst financieel verloop! Versie van 14 juli 2017 Met dit document zet de Stichting Culemborg 700 (C700) de belangrijkste financieel-organisatorische

Nadere informatie

Klokkenluiderregeling NWO-werkgever. Inleiding

Klokkenluiderregeling NWO-werkgever. Inleiding Klokkenluiderregeling NWO-werkgever Inleiding Voor NWO is integriteit in doen en laten een essentiële voorwaarde om haar wettelijke taakstelling te kunnen uitvoeren. Integriteit begint bij integer gedrag

Nadere informatie

Optimaliseer je prestaties

Optimaliseer je prestaties Winst en Groei - Internetmarketing en Verkooptraining Optimaliseer je prestaties 10 Technieken om je prestaties te verbeteren Christo Cornelissen & Mieke Bouquet Alles waar je jezelf op weet te focussen

Nadere informatie

Aanpak huiselijk geweld centrumgemeentegebied Amersfoort

Aanpak huiselijk geweld centrumgemeentegebied Amersfoort Aanpak huiselijk geweld centrumgemeentegebied Amersfoort De bestrijding van huiselijk geweld is een van de taken van gemeenten op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO, nu nog prestatieveld

Nadere informatie

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte EEN WET TEGEN SEKSISME, IS DAT NODIG? WAT IS SEKSISME, VOLGENS

Nadere informatie

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte EEN WET TEGEN SEKSISME, IS DAT NODIG? Op je werk opmerkingen

Nadere informatie

Missionstatement en core values

Missionstatement en core values Missionstatement en core values Inhoud 1 Het formuleren van missionstatement en core values... 1 2 Het maken en uitdragen van missie en kernwaarden... 5 1 Het formuleren van missionstatement en core values

Nadere informatie

Rapport. Rapport naar aanleiding van een klacht over het Functioneel Parket te Den Haag. Datum: 4 juni Rapportnummer: 2012/092

Rapport. Rapport naar aanleiding van een klacht over het Functioneel Parket te Den Haag. Datum: 4 juni Rapportnummer: 2012/092 Rapport Rapport naar aanleiding van een klacht over het Functioneel Parket te Den Haag. Datum: 4 juni 2012 Rapportnummer: 2012/092 2 Feiten Verzoeker was directeur van een stichting. Op 21 mei 2010 heeft

Nadere informatie

MANAGEMENTSAMENVATTING. Achtergrond van het onderzoek

MANAGEMENTSAMENVATTING. Achtergrond van het onderzoek MANAGEMENTSAMENVATTING Achtergrond van het onderzoek In 2012 en 2013 verschenen de rapportages over de eerste slachtoffermonitor, waarin ruim duizend slachtoffers van misdrijven is gevraagd naar de ervaringen

Nadere informatie

Afpakken en wegwezen!

Afpakken en wegwezen! Pagina 9 Finecscience (www.finec.eu/finecscience.html), 4 januari 2013 Afpakken en wegwezen! Het geringe inzicht in de (bij-)effecten van de patseraanpak. Door Wynsen Faber en André van Heel Het afpakken

Nadere informatie

Plan van aanpak. Protocol. pilot camera s op. GGD/ Ambulances. in de Regio Haaglanden

Plan van aanpak. Protocol. pilot camera s op. GGD/ Ambulances. in de Regio Haaglanden Plan van aanpak en Protocol pilot camera s op GGD/ Ambulances in de Regio Haaglanden 1 Inhoudsopgave pag 1. Aanleiding 3 2. Doel en reikwijdte 3 3. Organisatie 4 4. Aanpak en planning 4 5. Financiering

Nadere informatie

Circulairenummer Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag, 2007-05-IGZ IGZ-loket 088 120 5000 22 november 2007

Circulairenummer Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag, 2007-05-IGZ IGZ-loket 088 120 5000 22 november 2007 Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Postadres Postbus 16119 2500 BC Den Haag Telefoon (070) 340 79 11 Telefax (070) 340 51 40 www.igz.nl Internet Circulairenummer Inlichtingen bij Doorkiesnummer

Nadere informatie

Kennislink.nl. Reizende criminelen langer uit handen van de politie. Slechts kwart van misdrijven opgehelderd

Kennislink.nl. Reizende criminelen langer uit handen van de politie. Slechts kwart van misdrijven opgehelderd Kennislink.nl Discussieer mee: Allemaal de beste van de klas?! Onderwerpen Publicaties Over Kennislink Nieuwsbrief Zoek Leven, Aarde & Heelal Gezondheid, Hersenen & Gedrag Mens & Maatschappij Energie &

Nadere informatie

Rotterdamse Meldcode. huiselijk geweld en kindermishandeling

Rotterdamse Meldcode. huiselijk geweld en kindermishandeling Rotterdamse Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 2 Waarom een meldcode? De Rotterdamse Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is een stappenplan voor professionals en instellingen bij

Nadere informatie

Innovatiebudget Sociaal Domein regio Arnhem

Innovatiebudget Sociaal Domein regio Arnhem Innovatiebudget Sociaal Domein regio Arnhem Eind juli is de eerste ronde afgerond voor de besteding van het regionale Innovatiebudget Sociaal Domein. In deze ronde is niet het volledige beschikbare budget

Nadere informatie

1. Afbakening van en aanvulling op GRECO rapport

1. Afbakening van en aanvulling op GRECO rapport Minister van Justitie D.t.v. Mw. Mr. E.E. Weeda Postbus 20301 2500 EH Den Haag datum 2 februari 2004 contactpersoon R.C. Hartendorp doorkiesnummer 070-361 9788 e-mail R.Hartendorp@rvdr.drp.minjus.nl ons

Nadere informatie

ProcessMinded. Progress in Process. Goed voor elkaar. Missie & Visie

ProcessMinded. Progress in Process. Goed voor elkaar. Missie & Visie ProcessMinded Progress in Process Goed voor elkaar Missie & Visie MISSIE & VISIE / Voorwoord 2? reiken we da e be t? o H gaan we voo r a r? Wa bestaan rom we a a W Voorwoord Waarom bestaan we, waar gaan

Nadere informatie

Openbaar en betekenisvol: wij dagen de 21 e eeuw uit!

Openbaar en betekenisvol: wij dagen de 21 e eeuw uit! Openbaar en betekenisvol: wij dagen de 21 e eeuw uit! zelfbewust eigentijds ambities kritisch ondersteuning open uitdaging ruimdenkend samen ondernemend betrokken oog voor de wereld vrijheid creatief daadkracht

Nadere informatie

Rapport. Datum: 13 juni 2012. Rapportnummer: 2012/102

Rapport. Datum: 13 juni 2012. Rapportnummer: 2012/102 Rapport Rapport in het onderzoek naar klachten en signalen over het Meldpunt Internetoplichting, ondergebracht bij het regionale politiekorps Kennemerland. Datum: 13 juni 2012 Rapportnummer: 2012/102 2

Nadere informatie

De wereld achter onbenut vermogen

De wereld achter onbenut vermogen De wereld achter onbenut vermogen Goed voor de zaak en goed voor jezelf Op zoek naar een vitale organisatie U werkt, uw collega s en medewerkers werken. Dus het werkt zou u bijna denken. Maar ergens voelt

Nadere informatie

Samenvatting. Aanleiding, vraagstelling en scope

Samenvatting. Aanleiding, vraagstelling en scope Samenvatting Aanleiding, vraagstelling en scope Over het witwassen bij cybercrime is, vergeleken met witwassen bij andere delicten, relatief weinig bekend. Bij veel delicten verdienen criminelen geld in

Nadere informatie

Datum 25 april 2018 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht 'Amsterdam: laat krakende asielzoekers zitten'

Datum 25 april 2018 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht 'Amsterdam: laat krakende asielzoekers zitten' 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/jenv

Nadere informatie

Alleen de uitgesproken tekst geldt. Dames en heren,

Alleen de uitgesproken tekst geldt. Dames en heren, Toespraak van Siebe Riedstra, secretaris-generaal Ministerie van Infrastructuur en Milieu over de Rijksvisie op handhaving, Handhavingsdag VPN, 7 oktober [Utrecht] Alleen de uitgesproken tekst geldt Dames

Nadere informatie

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken

Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere

Nadere informatie

Toespraak Annemarie Jorritsma Thema: Woninginbraken Bestuurdersdiner lokale veiligheid 29 oktober 2013

Toespraak Annemarie Jorritsma Thema: Woninginbraken Bestuurdersdiner lokale veiligheid 29 oktober 2013 Alleen het gesproken woord geldt Toespraak Annemarie Jorritsma Thema: Woninginbraken Bestuurdersdiner lokale veiligheid 29 oktober 2013 Dames en heren, Goed om met u in zo n groot gezelschap bijeen te

Nadere informatie

Strafrechtketen Versterkt en Versnelt Borging en kennisdeling. Is dat anders bij insiders dan bij toeschouwers?

Strafrechtketen Versterkt en Versnelt Borging en kennisdeling. Is dat anders bij insiders dan bij toeschouwers? Strafrechtketen Versterkt en Versnelt Borging en kennisdeling Vraagje Hoe praat men over LEAN? Is dat anders bij insiders dan bij toeschouwers? Hoe is de verhouding insiders toeschouwers? 2 1 3 Wat

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 31 015 Kindermishandeling Nr. 82 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den

Nadere informatie

Wijziging APV: sluiting voor publiek toegankelijke gebouwen. LTA ja: Maand Jaar LTA nee: Niet op LTA

Wijziging APV: sluiting voor publiek toegankelijke gebouwen. LTA ja: Maand Jaar LTA nee: Niet op LTA Raadsvoorstel Onderwerp Wijziging APV: sluiting voor publiek toegankelijke gebouwen Registratienr. 6752562 Steller/telnr. A.M. Hof/ 7439 Bijlagen 3 Portefeuillehouder Langetermijn agenda (LTA) Raad Vertrouwelijk

Nadere informatie

Transactieland Koppelzone concept

Transactieland Koppelzone concept Transactieland Koppelzone concept Vooraf Het koppelzone 1 concept is een bepaalde manier van samenwerken Het samenwerken wordt daarbij ondersteund door c.q. in die samenwerking wordt gebruik gemaakt van

Nadere informatie

Convenant Veiligheid in en om de school Veiligheid in en om de school

Convenant Veiligheid in en om de school Veiligheid in en om de school Convenant Veiligheid in en om de school Veiligheid in en om de school Gemeenten Weert, Nederweert en Cranendonck Convenant voor: Voortgezet Onderwijs Voortgezet Speciaal Onderwijs Middelbaar Beroeps Onderwijs

Nadere informatie

sturen om tot te komen Rijnconsult Business Review

sturen om tot te komen Rijnconsult Business Review Je moet behoorlijk sturen om tot zelfsturing te komen 56 Rijnconsult Business Review Het creëren van effectieve autonome teams is geen nieuw onderwerp voor veel organisaties. Maar de dynamiek waarin veel

Nadere informatie

innovatieprijs Handhaving en Toezicht

innovatieprijs Handhaving en Toezicht Cameratoezicht en Autisme TNO, Watch-Aut, Alpha Security, Sociale Werkplaats Noorderkwartier Het project Cameratoezicht en Autisme is volgens de vakjury een bijzonder origineel project dat vanwege de sociaal

Nadere informatie

Landelijk Team Forensische Opsporing

Landelijk Team Forensische Opsporing Landelijk Team Forensische Opsporing Taak Politie: Politietaak Daadwerkelijke handhaving rechtsorde Hulpverlening Handhaving rechtsorde Toezien op naleving wetten Opsporen van mensen die wetten hebben

Nadere informatie

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Wet van 9 december 2005, houdende opneming in de Wet op het

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 841 Voorstel van wet van de leden Van Haersma Buma en Weekers tot wijziging van het Wetboek van Strafrecht met betrekking tot de invoering van

Nadere informatie

Datum 13 augustus 2018 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over Aangiftebereidheid van minderjarige slachtoffers mensenhandel

Datum 13 augustus 2018 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over Aangiftebereidheid van minderjarige slachtoffers mensenhandel 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/jenv

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

Nota inzake Economic Development Board

Nota inzake Economic Development Board Nota inzake Economic Development Board Inleiding De economische ontwikkeling van Noord-Limburg krijgt een grote impuls met de campusontwikkeling, maar daarmee zijn niet alle economische uitdagingen deze

Nadere informatie

Bijna de helft van de geweldsmisdrijven wordt in de openbare ruimte gepleegd / foto: Inge van Mill.

Bijna de helft van de geweldsmisdrijven wordt in de openbare ruimte gepleegd / foto: Inge van Mill. Bijna de helft van de geweldsmisdrijven wordt in de openbare ruimte gepleegd / foto: Inge van Mill. secondant #2 april 2009 7 Geweldsdelicten tussen - Daling van geweld komt niet uit de verf Crimi-trends

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Criminaliteit

Samenvatting Maatschappijleer Criminaliteit Samenvatting Maatschappijleer Criminaliteit Samenvatting door een scholier 1494 woorden 25 januari 2005 6,7 53 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Criminaliteit 1 1.1. Waarden, normen en

Nadere informatie