Verandering van medicatie. Onderzoek onder patiënten en mantelzorgers

Transcriptie

1 Verandering van medicatie Onderzoek onder patiënten en mantelzorgers

2 Achtergrond en doelstellingen Uit eerder door ons uitgevoerd onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van de patiënten het wisselen naar geneesmiddelen in een andere verpakking of van een andere fabrikant als vervelend ervaart. Het probleem lijkt vooral te zitten in weerstand tegen verandering, de verwarring die de verschillend uitziende middelen veroorzaken en de angst voor of ervaring met bijwerkingen (TNS NIPO, generieke geneesmiddelen en preferentiebeleid 2010). In de nabije toekomst zullen patiënten die een merkgeneesmiddel gebruiken (vanwege het preferentiebeleid) mogelijk overgezet worden op een generieke variant van hun geneesmiddel. Daarom is het belangrijk inzicht te krijgen in de impact van verandering van medicatie voor de patiënt. Omdat het om een patiëntengroep met een psychische aandoening gaat, is deze verandering mogelijk extra ingrijpend. De volgende vraagstellingen staan daarom centraal in het onderzoek: In hoeverre is het voor patiënten met een bipolaire stoornis of schizofrenie een probleem om de verandering in het algemeen en substitutie in het bijzonder (=van een merkgeneesmiddel naar een generiek geneesmiddel (met dezelfde werking) te maken en welke redenen liggen hieraan ten grondslag? Wat is positief, wat is negatief? Wordt er vaak geswitcht van medicatie? Wat zijn de ervaringen? Welke ondersteuning hebben patiënten nodig/verwachten ze hierbij van apotheker, specialist, huisarts, psychiatrisch verpleegkundige of patiëntenvereniging? Welke informatie of middelen kunnen patiënten ondersteuning bieden bij een switch van geneesmiddel?

3 Conclusies

4 Belangrijkste inzichten Switchproblematiek Goede medicatie voor bipolaire en schizofrenie-patiënten is van eminent belang. De keuze van het middel en de dosering luisteren erg nauw. Men is in het algemeen tevreden over het middel (maar niet over bijwerkingen). De respondenten (patiënten en mantelzorgers) zijn daarom huiverig voor verandering. Redenen: angst voor bijwerkingen, te weinig effect en decompensatie. Kosteneffectiviteit is daarbij geen zwaarwegend (tegen)argument Als men al open staat voor veranderingen, dan met name voor een effectiever middel met minder bijwerkingen. Als er een beter middel is, staat men daarvoor open. De behandelaar is de betrouwbaarste influential. Zolang de respondent zelf betrokken wordt bij de verandering (op eigen initiatief of op initiatief van behandelaar), vindt hij therapietrouw relatief makkelijk. Zo niet, dan vindt hij therapietrouw moeilijk. Uitleg over verandering is uitermate belangrijk. Het komt nog voor (niet vaak) dat de patiënt geen uitleg krijg Bij verandering naar een ander geneesmiddel (ook generiek) wil de patiënt ervan overtuigd zijn dat het nieuwe middel niet leidt tot terugval of meer bijwerkingen. Daarnaast wil men weten waarom het middel beter is.

5 Belangrijkste inzichten Preferentiebeleid Verreweg de meeste patiënten gebruiken een merkgeneesmiddel. Het preferentiebeleid is lang niet duidelijk. Ruim de helft (57%) van de respondenten ziet generieke geneesmiddelen als gelijkwaardig aan merkgeneesmiddelen, hoewel een derde aan een merkgeneesmiddel de voorkeur geeft. Daadwerkelijke verandering Verandering van medicatie komt (desondanks) regelmatig voor. Verandering van merkgeneesmiddel naar generiek geneesmiddel heeft zich in de afgelopen twee jaar op het gebied van AAP s in beperkte mate voorgedaan (< 10%). De verandering naar generiek heeft vooral op initiatief van de apotheker plaatsgevonden. Gewenste ondersteuning Wanneer verandering noodzakelijk is, moet deze geïnitieerd en ondersteund worden door de behandelaar Goede overzichtelijke informatie over beschikbare geneesmiddelen (met werking en bijwerking) en een checklist voor een gesprek met een behandelaar zijn de meest gewenste hulpmiddelen.

6 Opzet van het onderzoek

7 Opzet van het onderzoek I Ter voorbereiding van dit (kwantitatieve) onderzoek heeft eerst kwalitatief onderzoek plaatsgevonden door het bureau Smelik, Abrahams en Morsinkhof. Dit onderzoek is gepresenteerd en heeft voor TNS NIPO als input voor de vragenlijst gediend. Vervolgens heeft TNS NIPO een vragenlijst voor patiënten geconcipiëerd. Deze vragenlijst is besproken met AstraZeneca en leden van de patiënten- en familieverenigingen, te weten: Anoiksis, VMDB en Ypsilon. De opmerkingen van deze partijen zijn in het concept verwerkt. Van de patiëntenvragenlijst is een versie voor mantelzorgers afgeleid, waarbij de vragen vaak net iets anders moesten worden gesteld. De opbouw van beide vragenlijsten is echter gelijk, zodat een vergelijking tussen patiënten en mantelzorgers mogelijk is. De vragenlijsten zijn door de patiënten- en familieverenigingen verzonden naar patiënten resp. mantelzorgers. Men diende de vragenlijst online in te vullen. Daarnaast heeft TNS NIPO een aantal uitnodigingen gestuurd naar patiënten uit het eigen panel. Voorwaarde voor een geslaagd interview was dat de patiënt een AAP diende te gebruiken. Gebruikte men dat niet, dan werd het gesprek beëindigd.

8 Opzet van het onderzoek II De uitnodigingen zijn tussen 15 en 16 februari verzonden. Het veldwerk liep door tot 29 februari. In totaal zijn er personen benaderd. In totaal hebben 594 personen aan het onderzoek meegedaan. 287 van deze personen bleken geen AAP s te gebruiken, zodat de effectieve steekproef 277 respondenten bedraagt. Deze 277 personen zijn als volgt verdeeld: aantal bipolaire patiënten 189 schizofrenie patiënten 21 mantelzorgers 67 LET OP: Mantelzorgers antwoorden vooral voor de relatief ernstige patiënten. Mantelzorgers antwoorden vaak namens patiënten die aan schizofrenie lijden (87%). Vraag patiënten vragenlijst: Welke diagnose is er bij u gesteld?

9 Respons Per respondentenbron was de respons als volgt: Anoiksis VMDB Ypsilon NIPObase Totaal Verstuurd Meegedaan Gebruikt AAP s

10 Rapportage In principe hebben we de resultaten uitgesplitst naar de twee typen patiënten en naar de mantelzorgers. We hebben niet het totaal van alle respondenten vermeld, omdat bijv. mantelzorgers en patiënten zich moeilijk laten optellen. Ook de patiënten zijn als groep niet opgeteld omdat het aantal ondervraagde mensen met een bipolaire stoornis vele malen groter is dan het aantal mensen met schizofrenie. We zouden dan de groep mensen met schizofrenie heel sterk moeten wegen, hetgeen een onzuiver beeld zou opleveren. Helaas beschikken we voor de groep schizofrenie patiënten over slechts 21 waarnemingen. In het algemeen is dit aantal te gering om daar conclusies op te bouwen. Toch hebben we ze als groep gerapporteerd. Wees er bij de interpretatie van bewust dat deze cijfers daarom een indicatief karakter hebben. Ten aanzien van de beantwoording door mantelzorgers is het belangrijk om te weten dat de meerderheid te maken heeft met patiënten met een schizofrene stoornis (schizofrenie: 87%, bipolaire stoornis: 13%). De schizofrenie-patiënt is dus hun denkkader.

11 Gebruik, beleving en tevredenheid

12 Belang van de medicatie voor bipolaire en schizofreniepatiënten Het belang van goede medicatie is voor bipolaire en schizofrenie-patiënten heel erg groot: gemiddeld 8,7 (!) resp. 8,4 op een schaal van 1 tot 10. Opvallend is dat mantelzorgers het belang van een goede medicatie weliswaar hoog inschatten, maar toch aanzienlijk minder hoog dan de patiënt zelf (7,5). Belang medicatie als rapportcijfer Bipolaire patiënten 8,7 Schizofrenie patiënten 8,4 Mantelzorgers 7,5 Vraag patiënten vragenlijst: Over sommige medicijnen stellen wij straks meer vragen. Maar eerst willen we weten wat volgens u het belang van de medicatie bij <aandoening> is. Zou u dat in een rapportcijfer willen uitdrukken, waarbij 1 staat voor zeer onbelangrijk en een 10 staat voor zeer belangrijk?

13 Beleving medicatie In de onderstaande tabel staan stellingen die te maken hebben met de beleving van medicijnen in verband met bipolaire stoornis of schizofrenie. De percentages hebben betrekking op respondenten die het helemaal of grotendeels eens zijn met de stelling. Het belang van een juiste keuze van de medicatie én van dosering is evident. Ook het tijdig innemen van medicijnen is belangrijk. Het is daarom wel logisch dat patiënten huiverig zijn tegenover een verandering van medicatie. Kosteneffectiviteit is niet de belangrijkste overweging voor de bipolaire of schizofrenie patiënt bij de keuze van een geneesmiddel. Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) De keuze van medicijnen luistert in mijn situatie heel nauw De dosering of het aantal tabletten luistert in mijn situatie erg nauw Het op tijd innemen van medicijnen luistert in mijn situatie erg nauw Ik zie op tegen elke verandering van medicatie Ook al hebben twee medicijnen dezelfde werking, de bijwerkingen kunnen heel verschillend zijn Bij de keuze van medicijnen mag op de kosten worden gelet Vraag patiënten vragenlijst: Nu volgen er enkele uitspraken. Wilt u steeds aangeven in welke mate u het ermee eens of oneens bent?

14 Tevredenheid over medicatie I De bipolaire en schizofrenie patiënten zijn over het algemeen behoorlijk tevreden over het effect van hun medicatie substantieel beter dan de patiënt volgens de mantelzorger is! Ten aanzien van de afwezigheid van bijwerkingen scoren ze gemiddeld veel lager. (ook in de onderstaande tabel geven we het percentage weer van patiënten dat behoorlijk tot zeer tevreden is.) Mate van tevredenheid over. Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) effect van de medicatie 80% 90% 61% aantal keer innemen van medicatie 75% 76% 40% mate van bijwerkingen 34% 38% 19% Vraag patiënten vragenlijst : Bent u tevreden of ontevreden over. - het effect van de medicatie in het algemeen? - het aantal keer per dag dat u uw medicatie moet innemen? - de mate van bijwerkingen van de medicatie? Antwoorden: heel tevreden, behoorlijk tevreden, neutraal, behoorlijk ontevreden heel ontevreden, geen mening

15 Mening over verandering in het algemeen

16 Verandering van medicatie meegemaakt Veel bipolaire en schizofrenie-patiënten hebben het afgelopen jaar met verandering in medicatie te maken gehad: 60% van de bipolaire patiënten en 38% van de schizofrenie-patiënten. Bij ongeveer de helft van degenen die te maken heeft gehad met een verandering geldt dat één verandering. Zelfs twee of drie veranderingen zijn met name bij de bipolaire patiënt geen zeldzaamheid. Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) GEEN verandering x veranderd x veranderd x of vaker veranderd Vraag patiënten vragenlijst: Als u terugdenkt aan het afgelopen jaar, hebben er dan veranderingen plaatsgevonden in het soort of het merk medicijnen dat u krijgt voorgeschreven? Zijn er medicijnen toegevoegd, vervangen of weggenomen? Zo ja: hoe vaak is dat gebeurd?

17 Belasting van verandering van medicatie Enerzijds staat de meerderheid van de bipolaire patiënten open voor verandering van medicatie, al is het aandeel van degenen die er tegenop zien niet gering (39%). Schizofrenie patiënten lijken in grote mate huiverig te zijn voor verandering van medicatie. Van de mantelzorgers geeft ca. eenderde aan dat verandering erg belastend is. Open voor verandering Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) Erg open Beetje voor open Beetje belastend Erg belastend De belangrijkste redenen om niet open te staan zijn: angst voor bijwerkingen, angst voor te weinig effect, angst voor decompensatie. Redenen om open te staan zijn dat men graag het effectiefste middel met de minste bijwerkingen wil hebben. Als er een beter middel is, dan staat men daar open voor. Het gaat dus echt om de kwaliteit en niet om de kosten van het geneesmiddel. Vraag patiënten vragenlijst: Hoe staat u in het algemeen tegenover een verandering in het soort medicijn voor <aandoening>?

18 Overleg over verandering medicatie Het komt zelden voor dat een verandering van medicatie zonder overleg met de patiënt tot stand komt. Het gebeurt dus vooral op initiatief van de patiënt of op initiatief van de behandelaar (in ongeveer even veel gevallen). Toch komt het in een beperkt deel van de gevallen voor dat behandelaar of apotheker een verandering entameren zonder overleg met de patiënt. Dit blijkt zich vooral te concentreren bij patiënten waarvan de mantelzorger de vragenlijst heeft ingevuld (waarschijnlijk betreft dit de minder toegankelijke patiënt). Hoe kwam verandering tot stand? Bipolaire patiënt (n=111) Mantelzorger (n=31) Patiënt begon er zelf over Behandelaar begon er over Behandelaar, zonder uitleg 1 10 Apotheker, met uitleg 14 3 Apotheker, zonder uitleg 2 3 Uiteindelijk was 87% van de (bipolaire) patiënten het eens met de verandering; 12% was het oneens. Volgens de mantelzorgers ligt dat lager: 68% mee eens en 19% mee oneens. Vraag patiënten vragenlijst: Een verandering in het soort of het merk medicijnen kan op verschillende manier tot stand komen. Hoe ging dat de laatste keer bij u?

19 Verandering: verbetering of verslechtering? In iets meer dan de helft van de gevallen vindt de patiënt de verandering een verbetering; 8% heeft het over een verslechtering. De rest is overwegend de mening toegedaan dat het niet zo veel van het vorige middel verschilt. Voor de mantelzorgers verschillen de getallen niet zo veel; wel is het percentage weet niet begrijpelijkerwijs wat hoger. Verbetering of verslechtering? Bipolaire patiënt (n=111) Mantelzorger (n=31) Grote verbetering 16 - Behoorlijke verbetering Maakt weinig uit Behoorlijke verslechtering 5 6 Grote verslechtering 4 3 Weet niet 5 13 (In bovenstaande tabel is de groep schizofrenie-patiënten niet apart vermeld, aangezien het er in totaal maar 8 waren die deze vraag beantwoord hadden.) Vraag patiënten vragenlijst: Was de verandering wat u betreft een verbetering of een verslechtering?

20 Geloofwaardigheid afzender bij veranderingsboodschap Het maakt veel uit wie vertelt dat twee merken precies dezelfde werking hebben. De behandelaar is daarbij in het voordeel: uit zijn mond wordt deze boodschap het meest geloofd. Wanneer een apotheker deze informatie verschaft, komt hij minder geloofwaardig over. Datzelfde geldt voor het CBG. Dit zal te maken hebben met de waarschijnlijke grote onbekendheid van dit orgaan (in dit onderzoek is bij het college de toevoeging de overheid geplaatst). Merk op hoezeer de antwoorden van de mantelzorgers afwijken van die van de patiënten. Als. zegt dat twee merken dezelfde werking hebben, dan geloof ik dat Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) Mijn apotheker Mijn behandelaar College ter Beoordeling van Geneesmiddelen Vraag patiënten vragenlijst: Nu volgen er enkele uitspraken. Wilt u steeds aangeven in welke mate u het er mee eens of oneens bent? - Als mijn apotheker zegt dat twee merken medicijnen precies dezelfde werking en bijwerking hebben, geloof ik dat - Als mijn behandelaar zegt dat twee merken medicijnen precies dezelfde werking en bijwerking hebben, geloof ik dat - Als het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (de overheid) zegt dat twee merken medicijnen precies dezelfde werking en bijwerking hebben, geloof ik dat Antwoorden: helemaal mee eens, grotendeels mee eens, grotendeels mee oneens, helemaal mee oneens, weet niet

21 Invloed van overleg op therapietrouw bij verandering van medicatie Zolang de patiënt zelf betrokken is bij een verandering van medicatie - hetzij op eigen initiatief, hetzij op initiatief van de behandelaar vindt hij het relatief eenvoudig om therapietrouw te zijn. Wanneer de verandering zonder overleg met hem wordt doorgevoerd, heeft de patiënt daar veel grotere moeite mee. Wellicht een open deur, maar hier is aangetoond dat overleg over de medicatie met deze groep (die zich wellicht vaak onzeker voelt) heel belangrijk is. Hoe makkelijk is het op JUISTE TIJD en in JUISTE HOEVEELHEID innemen van medicijnen na een verandering. Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) die door uzelf (de patiënt) is aangekaart die de behandelaar is voorgesteld die zonder overleg met u (de patiënt) tot stand gekomen is Vraag patiënten vragenlijst: Hoe makkelijk of moeilijk vindt u het om u precies aan het tijdstip en de hoeveelheid medicijnen te houden?. na een verandering van medicijnen die uzelf heeft aangekaart. na een verandering van medicijnen die uw behandelaar heeft voorgesteld en met u heeft overlegd. na een verandering van medicijnen die zonder overleg met u tot stand is gekomen Antwoorden: heel makkelijk, behoorlijk makkelijk, behoorlijk lastig, heel lastig weet niet, geen ervaring mee

22 Merkgeneesmiddelen vs. generieke geneesmiddelen

23 Wie maakt uiteindelijk de keuze voor merkgeneesmiddel of generiek? Het zijn vooral de zorgverzekeraar en de behandelaar die bepalen of de patiënt een merkgeneesmiddel dan wel een generiek geneesmiddel voorgeschreven of afgeleverd krijgt De apotheker zou volgens de respondenten op dit terrein een vrij bescheiden rol spelen. Dit geldt ook voor de overheid ( de minister ). Wie beslist uiteindelijk over merkgeneesmiddel of generiek? Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) De behandelaar De apotheek de zorgverzekeraar De minister van VWS Vraag patiënten vragenlijst: Wat denkt u: wie beslist er uiteindelijk of u een merkgeneesmiddel krijgt of een generiek geneesmiddel? Is dat.

24 Oordeel over preferentiebeleid Zonder het preferentiebeleid als zodanig te noemen (veel te ingewikkeld voor de meeste consumenten) is toch gevraagd een oordeel te geven over het principe van het preferentiebeleid: zorgverzekeraars kunnen uit kostenoogpunt apotheken en behandelaars tot op grote hoogte verplichten om een generiek geneesmiddel voor te schrijven. Patiënten en mantelzorgers vinden dit in meerderheid geen goede zaak. Hoewel het gaat om een beperkt aantal respondenten zijn er indicaties dat dit voor de schizofrenie patiënten minder negatief ligt. Zij hebben hier wat vaker geen oordeel over. Preferentiebeleid: goede of geen goede zaak? Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) Goede zaak Neutraal Geen goede zaak Geen mening De argumenten voor een goede zaak : bijna allemaal in de kostensfeer. De toelichting bij geen goede zaak betrof vooral: de behandelaar moet beslissen en niet de zorgverzekeraar, andere hulpstoffen betekent mogelijk andere bijwerkingen, het gaat om de beste zorg en niet om de goedkoopste zorg, merkgeneesmiddelen zijn beter en beter onderzocht. Vraag patiënten vragenlijst: Om kosten te besparen kunnen zorgverzekeraars de afspraak maken met de apothekers om een generiek geneesmiddel af te leveren in plaats van een merkgeneesmiddel. Wat vindt u van het feit dat zorgverzekeraars apothekers kunnen verplichten generieke middelen aan de patiënten te verstrekken?

25 Veranderingen in medicatie in relatie tot preferentiebeleid

26 Veranderingen in het licht van preferentiebeleid In dit hoofdstuk gaan we in op veranderingen die de respondent in de afgelopen 24 maanden daadwerkelijk mee heeft gemaakt. Door vergelijking van het eerdere middel met het huidige middel hebben we veranderingsaspecten over merkgeneesmiddelen en generieke in kaart gebracht. Omdat slechts een minderheid te maken heeft gehad met een wijziging van geneesmiddelen houden we bij onderverdeling naar groepen beperkte aantallen gaan over. Met name het deel dat van merk naar generiek gaat (=preferentiebeleid) is met 18% (en n=14) gering. Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) Wel veranderd Niet veranderd Van merk naar merk 62 * 88 Van generiek naar merk 15 * 6 Van merk naar generiek 18 * 6 Van generiek naar generiek 5 * 0 Vraag patiënten vragenlijst: resultaten afgeleid uit de 2 onderstaande vragen Hieronder ziet u een lijst en afbeeldingen van medicijnen. Sommige namen lijken nogal op elkaar. Wilt u zo goed mogelijk aangeven welke van deze medicijnen u op dit moment gebruikt? U gaf eerder aan dat u nu <.> gebruikt. Heeft u in de afgelopen twee jaar (dus vanaf januari 2010) te maken gehad met een verandering van <dit geneesmiddel/deze geneesmiddelen> <.>? Welke van onderstaande merken gebruikte u hiervoor, maar nu niet meer?

27 Initiatief voor switch naar merkgeneesmiddel of generiek Voor de analyse van deze switch maken we een onderverdeling van respondenten die veranderd zijn naar merkgeneesmiddelen resp. die veranderd zijn naar generieke geneesmiddelen. Hoewel we eerder hebben geconcludeerd dat wanneer de behandelaar de keuze maakt, deze de minste weerstand van de patiënt ondervindt, zien we dat het overzetten op generiek vooral door de apotheker gebeurt. Wanneer de apotheker uitleg geeft over de reden van verandering, zijn kosten het voornaamste argument. Switch naar generiek wordt niet altijd door de apotheker toegelicht. Reden van verandering Momenteel merkgeneesmiddel (n=67) Momenteel generiek geneesmiddel (n=17) Op eigen initiatief Op initiatief van behandelaar (in overleg met mij) Op initiatief van behandelaar (zonder overleg met mij) 4-4 Op initiatief van apotheker (met uitleg) Op initiatief van apotheker (zonder uitleg) Totaal (n=84) Bijwerkingen en te weinig effect zijn de belangrijkste redenen voor de respondent om over verandering te beginnen. De behandelaar motiveert de verandering met kosten, minder bijwerkingen en effectiviteit. Eén keer troffen we een respondent aan die expliciet kostenbesparing noemde. Vraag patiënten vragenlijst: Een verandering in het soort of het merk medicijnen kan op verschillende manier tot stand komen. Hoe ging dat de laatste keer bij u?

28 Eens met de verandering? Het merendeel van de respondenten is het uiteindelijk eens met de verandering. Hoewel het een klein aantal betreft zijn er indicaties dat degenen die nu generieke middelen gebruiken het minder vaak eens zijn met de verandering dan degenen die merkgeneesmiddelen gebruiken. Momenteel merkgeneesmiddel (n=67) Momenteel generiek geneesmiddel (n=17) Helemaal mee eens Grotendeels mee eens Grotendeels mee oneens Helemaal mee oneens Weet niet 4-4 Totaal (n=84) Vraag patiënten vragenlijst: Was u het eens met deze verandering van soort of merk medicijn?

29 Switch naar merkgeneesmiddel of generiek verbetering of verslechtering? Een switch naar een merkgeneesmiddel leidt in meer dan de helft van de gevallen tot een gevoel van verbetering (het gaat dan immers vaak om een andere soort medicatie). Een switch waarbij een generiek middel in het spel is, wordt veel minder vaak als verbetering ervaren. Voor de meesten maakt het in zo n geval niet veel uit. Verbetering of verslechtering? Momenteel merkgeneesmiddel (n=67) Momenteel generiek geneesmiddel (n=17) Grote verbetering Behoorlijke verbetering Maakt weinig uit Behoorlijke verslechtering 3-2 Grote verslechtering Weet niet Totaal (n=84) De redenen voor een verbetering waren: minder bijwerkingen, betere stemming (effect), stabieler en (twee keer) lagere kosten. Bij verslechtering: andere vorm of verpakking is onhandig (bij slikken, meenemen), minder stabiel. Vraag patiënten vragenlijst: Was de verandering wat u betreft een verbetering of een verslechtering?

30 Benodigde informatie bij overzetten op ander medicijn Geen terugval krijgen en niet (nog) meer bijwerkingen is de belangrijkste informatie die een patiënt wil hebben wanneer hij met een verandering van medicatie geconfronteerd wordt. Deze vraag is tevens als open vraag gesteld: wat men vooral wil weten is de reden van de verandering: waarom is het nieuwe middel beter (74%!) Als het een verandering naar een GENERIEK middel betreft, dan wil men aanvullend nog graag weten of de werking echt hetzelfde is. De vraag is in twee fasen gesteld: eerst de belangrijkste informatie en vervolgens andere belangrijke informatie. In onderstaande worden per doelgroep het eerst gegeven antwoord én het totaal van de gegeven antwoorden weergegeven. Belangrijkste info Bipolaire patiënt (n=189) Totaal info Schizofrenie patiënt (n=21) Belangrijkste info Totaal info Belangrijkste info Mantelzorger (n=67) Totaal info Geen terugval Geen opname Niet méér bijwerkingen Geen beperkingen dag. leven Voldoende uitleg Serieus genomen worden anders GEEN Vraag patiënten vragenlijst: Als uw behandelaar u wil overzetten naar een ander medicijn, wat is dan voor u het belangrijkste? En wat is daarna voor u het belangrijkste?

31 Belangrijkste elementen bij een switch naar generiek Hieronder staat een aantal aspecten die belangrijk kunnen zijn bij de switch van merk naar generiek. Om te voorkomen dat ze allemaal heel belangrijk werden gevonden, hebben we gevraagd ze te rangschikken. In de tabel staat de gemiddelde positie (hoe hoger het cijfer, hoe vaker als eerste of tweede genoemd). Een even goede werking staat voorop, hetgeen ongeveer hetzelfde is als de bewering dat het dezelfde stoffen moet bevatten (op de tweede plaats). Uiterlijkheden (vorm en kleur) zijn het minst belangrijk. Binnen de drie groepen zien we dezelfde rangorde van de aspecten. Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) Dat het even goed werkt als merkgeneesmiddel Dat het echt dezelfde werkzame stoffen bevat Dat het CBG het generieke middel heeft gecontroleerd 5,6 5,3 5,4 4,9 4,8 4,5 4,2 4,3 4,1 De frequentie van inname 3,2 2,8 3,3 Dezelfde kleur en vorm 2,3 2,8 2,9 Vraag patiënten vragenlijst: Als de behandelaar of de apotheek u wil overzetten van een merkgeneesmiddel naar een generiek geneesmiddel, wat vindt u dan het belangrijkste om te weten? En wat is daarna voor u het belangrijkste?

32 Ondersteuning bij medicatieverandering

33 Op welke manier het liefst ondersteund bij verandering in medicatie Wanneer men geconfronteerd wordt met een verandering in medicatie dan wil men vooral ondersteuning ontvangen van de behandelaar. Alle andere genoemde partijen vallen vergeleken bij de behandelaar in het niet. Op de tweede en derde plaats, maar op afstand, komen apotheek en huisarts. De patiëntenvereniging heeft een bescheiden plaats. Onder leden van een patiëntenvereniging ligt dat cijfer wel hoger (16% gecombineerd voor de drie doelgroepen). Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) Door behandelaar Door apotheek Door huisarts Via patiëntenvereniging Door overheid (CBG) Via internet Door zorgverzekeraar Vraag patiënten vragenlijst: Door wie, of op welke manier zou u het liefst ondersteund willen worden bij een verandering in uw medicatie?

34 Behoefte aan hulpmiddelen bij verandering van medicatie? Het middel waar men het meeste behoefte aan heeft is een overzicht met werking en bijwerking van geneesmiddelen bij de behandeling van de bipolaire stoornis en schizofrenie. Daarnaast beschikt men graag over een checklist als geheugensteun bij een gesprek met de behandelaar, zodat men geen belangrijke zaken vergeet. Ook hier is niet al te veel behoefte aan een actieve rol van de patiëntenverenigingen. Wel is het zo dat leden van patiëntenverenigingen meer dan gemiddeld behoefte hebben aan een website van de vereniging (20%) of een brochure van de vereniging (16%). Overzicht van alle geneesmiddelen met werking en bijwerking Bipolaire patiënt (n=189) Schizofrenie patiënt (n=21) Mantelzorger (n=67) checklist voor bespreking met behandelaar Website patiëntenvereniging Brochure patiëntenvereniging GEEN van deze Vraag patiënten vragenlijst: En aan welke van onderstaande hulpmiddelen heeft u behoefte wanneer uw medicatie wordt veranderd?