Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 9: de tweede wereldoorlog

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 9: de tweede wereldoorlog Samenvatting door K woorden 16 mei keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden 1 Oorzaken van de Tweede Wereldoorlog De directe oorzaak: Duitsland valt Polen binnen en Engeland en Frankrijk verklaren hierdoor de oorlog aan Duitsland. De dieper liggende oorzaken (volgens verschillende onderzoekers): Hitler is de hoofdschuldige en Engeland, Frankrijk en Rusland zijn medeschuldig: Hitler wilde meer leefruimte voor het Duitse volk en zocht deze in Oost-Europa. Een oorlog was onvermijdelijk, want de volken in Oost-Europa zouden hun land niet zomaar afstaan. Hitler was zich dus aan het voorbereiden op oorlog, maar niet op een wereldoorlog. Deze brak uit door de politiek van Engeland, Frankrijk en Rusland: Engeland en Frankrijk dachten de vrede te handhaven door bepaalde eisen van Hitler tegemoet te komen, terwijl ze hard hadden moeten optreden tegen Hitler. Doordat Stalin een verdrag met Duitsland sloot, kon Hitler Polen binnenvallen en innemen. Engeland en Frankrijk zijn de hoofdschuldigen: Hitler was niet doelbewust op oorlog uit, de schuld ligt vooral bij Engeland en Frankrijk: Het Verdrag van Versailles legde Duitsland allerlei beperkingen op. Naast het betalen van een schade vergoeding, had Duitsland ook geen zelfbeschikkingsrecht meer. Hitler probeerde dus terug te winnen wat van Duitsland was geweest, dus ook een deel van Polen. Frankrijk en Engeland lieten Hitler lange tijd zijn gang gaan, hij had niet verwacht dat ze hem de oorlog zouden verklaren als hij Polen zou aanvallen. Frankrijk en Engeland hadden Rusland niet zo moeten wantrouwen (WO en communisme), ze hadden dan een verdrag kunnen sluiten. Dan zou Stalin waarschijnlijk geen verdrag hebben gesloten met Hitler. Hij vond dit nu wel nodig voor de veiligheid van Rusland. Hitler en zijn NSDAP zij de hoofdschuldigen: (Waarom Engeland en Frankrijk niet de schuldigen zijn) (In de ogen van deze onderzoekers moet de oorzaak gezocht worden in Hitler en zijn politieke ideeën en in de grote aanhang die hij Pagina 1 van 5

2 onder de Duitse bevolking wist te verwerven) Engeland en Frankrijk hadden een schuldgevoel over het Verdrag van Versailles. Ze lieten daarom toe dat Hitler deze onrechtvaardigheden van het verdrag probeerde te herstellen. Engeland en Frankrijk gaven toe aan Hitlers eisen in München, omdat zij het terecht vonden dat het zelfbeschikkingsrecht ook voor Duitsland zou gelden. Hard optreden tegen Hitler zou waarschijnlijk tot een oorlog hebben geleid. De herinneringen van WO waren nog vers en iedereen geloofde dat een nieuwe oorlog nog verschrikkelijker zou zijn. Het is dus begrijpelijk dat Engeland en Frankrijk toegaven aan Hitlers eisen. Het wantrouwen van Engeland en Frankrijk tegen Rusland was begrijpelijk, want het communistische ideaal was de ondergang van het kapitalisme. Ook door de Vrede van Brest-Litovsk was er wantrouwen. 2 De Tweede Wereldoorlog vergeleken met de Eerste Geen enthousiasme in WOII: Toen Engeland en Frankrijk Duitsland de oorlog verklaarden, was er nergens enthousiasme voor de oorlog. Want iedereen was de verschrikkingen van WO nog niet vergeten. Terwijl in WO de mensen enthousiast waren en ervan waren overtuigd dat ze de oorlog snel zouden winnen. WOII is meer een wereldoorlog: In WOI werd bijna alleen in Europa en het Midden-Oosten gevochten. In WOII werd er ook in Noord-Afrika en Azië gevochten: 1931 Japan en China zijn in oorlog nadat Japan Mantsjoerije was binnengevallen Engeland en Frankrijk verklaren de oorlog aan Duitsland nadat Duitsland Polen was binnengevallen De VS neemt deel aan de oorlog nadat Japan Pearl Harbor had gebombardeerd. In WOII kwam het grootste gedeelte van Europa onder Duits bestuur: West-Europa: Duitsland probeerde de West-Europeanen voor zich te winnen, want volgens de rassenleer behoorden West- Europeanen tot de Arische volken. Via propaganda en uitschakeling van eventuele tegenstanders probeerden ze de bevolking voor zich te winnen. Ook stond de economie in de bezette gebieden in dienst van de oorlog, want Duitsland streed tegen het Engels-Amerikaans kapitalisme en het Russische bolsjewisme. In de eerste jaren van de oorlog was er geen verzet, maar toen er dwangmaatregelen kwamen, nam het verzet toe en veel mensen doken onder. Hierop reageerden de Duitsers door veel regels van het oorlogsrecht ten aanzien van de bevolking te schenden. (Bijv. veel burgers werden zonder rechtspraak gemarteld en gedood). Oost-Europa: Hier was de bezettingspolitiek veel harder, want de nazileiders hielden het leger en de SS voor dat er leefruimte in Oost-Europa gezocht moest worden. Want Oost-Europeanen zijn van een lager ras, dat uitgebuit, verdrongen en zo nodig vermoordt kon worden. In de strijd met het bolsjewisme mocht bij de vijand geen rekening gehouden worden met mensenrechten of het volkenrecht. WOII is een bewegingsoorlog: In WOII werden verdedigingslinies veel vaker doorbroken, dit kwam mede door de massale inzet van tanks en vliegtuigen. Er waren ook meer troepenverplaatsingen, zo kon je dus in Frankrijk hebben gevochten, maar ook in Rusland. Er komen meer soldaten om: In WOII komen ongeveer 20 miljoen soldaten om en in WOI 8 miljoen. Dit komt doordat er veel meer landen en soldaten bij deze oorlog waren betrokken. Ook moesten Duitse, Russische en Japanse soldaten tot het uiterste doorvechten. Daardoor sneuvelden in het laatste oorlogsjaar enorm veel soldaten. Verschillen aan de fronten: Westfront: Hier komen minder soldaten om dan in WOI, want in WOI zaten grote aantallen soldaten op een klein gebied, terwijl in WOII er een bewegingsoorlog was, waardoor er veel minder trefzekerheid was. Ook was Noordwest-Europa in korte tijd veroverd door de Duitsers, waardoor er minder slachtoffers vielen. Oostfront: Hier was ook een bewegingsoorlog, maar hier vielen veel meer slachtoffers. Dit kwam door: Aan het oostfront vochten veel meer soldaten dan aan het westfront. Pagina 2 van 5

3 Soldaten van beide partijen kregen het bevel standhouden tot het uiterste. De russen combineerden de bewegingsoorlog met de massale stormaanval. Rusland en Duitsland schenden het oorlogsrecht: Nadat er in WOI massaal krijgsgevangen werden gemaakt, zijn er regels gemaakt voor een goede behandeling van krijgsgevangenen. De Duitsers respecteerden deze regels min of meer bij West-Europeanen en Amerikanen, maar in de kampen met Polen en Russen niet. Het sterftecijfer was dan ook enorm. De Russen respecteerden deze regels evenmin, veel Polen en Duitsers kwamen in kampen om en werden na de oorlog nog jarenlang in werkkampen vastgehouden. De oorlogvoering verandert door uitvindingen: Na 1918 was de luchtmacht sterk in betekenis toegenomen door nieuwe uitvindingen. Ook kon d.m.v. een radar onderzeeboten worden gevonden. Vliegdekschepen waren ook nieuw en speelden een grote rol bij Pearl Harbor. Ook het gemotoriseerd voertuig was verbeterd en hierdoor was de bewegingsoorlog beter mogelijk. Aan het einde van de oorlog kwamen er nog langeafstandswapens, maar deze hadden niet het gewenste effect. De uitvinding van de atoombom werkte wel om de overgave van Japan te realiseren. Door deze uitvindingen werd de strijd meer op afstand gevoerd en werd hij dus minder persoonlijk. WOII is veel meer een totale oorlog: In de WOII waren veel meer burgers betrokken dan in andere oorlogen: Omdat miljoenen mannen in dienst waren, moesten vrouwen de taken van mannen overnemen. Ook verzorgden vooral vrouwen de gewonden. Door de bewegingsoorlog met betere vervoersmiddelen dan ooit, werden veel gebieden door de strijd getroffen. In veel gebieden in Oost-Europa werd de bevolking hardhandig verdreven, eerst door de Duitsers en later op nog grotere schaal door de Russen. Ook vielen er veel meer doden onder de burgerbevolking dan in WO: Massale bombardementen verwoestten steden en doodden veel burgers. Nazi-Duitsland voerde een ideologische oorlog die met massamoorden binnen en buiten concentratiekampen gepaard ging. Miljoenen Joden, Polen en Russen waren slachtoffer. Ook in de overige bezette gebieden traden de Duitsers hard op. Om verzet te onderdrukken werden gijzelaars geëxecuteerd. In Azië kostte de oorlog tussen Japan en China de levens van miljoenen Chinese burgers. In Nederlands-Indië werden alle Nederlandse burgers in kampen geïnterneerd. De verwoestingen waren veel omvangrijker: Zulke grote verwoestingen waren het gevolg van de bewegingsoorlog, de vernietigender wapens en de bombardementen. Aan het Oostfront waren ook grote verwoestingen, omdat de Russen en Duitsers zoveel ze maar konden vernielen zodat niet in de handen van de tegenstander zou vallen. Weer veel aandacht voor propaganda en censuur: WOI: Pers, affiches, politieke prenten en de stomme film werden als propagandamiddelen gebruikt. WOII: De betekenis van de film als propagandamiddel nam toe door de uitvinding van de geluidsfilm. Ook de radio (deze werd beschouwd als het belangrijkste propagandamiddel d.m.v. redevoeringen) en de strooibiljetten waren nieuw. Ook de pers stond onder strenge censuur, maar in bezette gebieden ontstond er vaak een illegale pers. Pagina 3 van 5

4 3 Nederland onder Duitse bezetting De Duitse inval WOII in Nederland begon op 10 mei 1940 toen de Duitsers Nederland binnenvielen. De Duitse troepen waren in de minderheid, maar hadden veel betere wapens. Hierdoor was de strijd op 13 mei eigenlijk al verloren en vluchtte de Nederlandse regering naar Engeland wegens veiligheidsoverwegingen. Op 14 mei werd Rotterdam gebombardeerd en dit zorgde voor de overgave van Nederland Einde neutraliteit van Nederland De Duitse inval maakte een einde aan de neutraliteit van Nederland, die al vanaf de vrede met België in 1839 stand hield. Nederland was niet aangesloten bij een bondgenootschap en was dus ook niet betrokken bij WOI. Neutraliteit was het beste voor de handel en de veiligheid van het land en WOI had dit ook bevestigd. Duits bestuur tijdens Nederlandse bezetting Seyss-Inquart was een nationaalsocialist die Nederland ging besturen. Hij stond rechtstreeks onder Hitler, want Nederland zou in het nieuwe Duitse rijk nauw verbonden zijn met Duitsland, omdat Nederlanders ook tot het Germaanse ras behoren. De Duitsers plaatsten ook Duitse politie om eventueel verzet te onderdrukken. Ook moesten Duitse soldaten de Nederlandse kust verdedigen tegen een eventuele landing vanuit Engeland. Ook werden er Duitse jachtvliegtuigen op de Nederlandse vliegvelden gestationeerd om vijandige bommenwerpers neer te halen. Met hun bestuur hadden de Duitsers twee doeleinden: Nederland inschakelen bij de Duitse oorlogvoering ( vrijwilligers werven voor het leger, arbeiders laten werken in de oorlogsindustrie en Nederland landbouw- en industrieproducten laten leveren) De Nederlandse bevolking winnen voor het nationaalsocialisme. De Nederlandse samenleving zou in een nationaalsocialistische samenleving veranderen. Daarom werden de Joden ook geleidelijk uit de samenleving verwijderd. Aanpassing aan de bezetting Bezetter maakt op grote schaal propaganda: Seyss-Inquart hoopte dat de Nederlandse bevolking vrijwillig tot het nationaalsocialisme zou overgaan. Dit deed hij d.m.v. propaganda. De bevolking merkte zelf niet zoveel van de propaganda, maar achter de schermen maakte de bezetter duidelijk wat wel en niet moest worden uitgezonden of gepubliceerd. De Nederlandse Unie krijgt grote aanhang: Door de ontevredenheid van de bevolking over de economische crisis, gingen mensen twijfelen aan de parlementaire democratie. De Nederlandse Unie wilden samenwerken met de Duitsers, maar legden wel de nadruk op het Nederlandse karakter van de beweging. Samenwerken met de bezetter: Veel Nederlanders waren wel bereid zich aan te passen en om samen te werken met de Duitsers, maar wilden niet bij de NSB. Ook namen Nederlanders dienst in het Duitse leger om tegen het communisme te vechten aan het oostfront. De bezetter gaat hard optreden De bezetter gaat harder optreden om het nationaalsocialisme door te voeren om twee redenen: 1. De nationaalsocialistische propaganda sloeg niet aan bij de Nederlandse bevolking. 2. Duitsland is op veel fronten met veel verschillende tegenstanders in oorlog nadat ze in 1941 Rusland binnenvallen en de oorlog verklaren aan de VS. Hierdoor moest Nederland een grotere bijdrage gaan leveren aan de oorlogvoering. Pagina 4 van 5

5 Oprichting van naziorganisaties: De vrijwillige nazificatie werkte niet, dus de Duitsers gingen naziorganisaties oprichten voor verschillende doeleinden. Er was maar één Rijksradio: De Nederlandse Omroep. Alle politieke partijen werden afgeschaft en werden vervangen door de NSB. De NSB had weinig invloed, omdat ze weinig leden had. De belangrijkste posities werden wel bekleed door NSB ers. Gedwongen in Duitsland werken en producten leveren: Er waren weinig vrijwilligers voor arbeid in Duitsland, daarom besloot de bezetter in 1943 om de Nederlandse soldaten op te roepen om te gaan werken. Hieruit volgden de April-mei-stakingen die de Duitsers hardhandig onderdrukten. Ook moest Nederland landbouw- en industrieproducten aan Duitsland leveren. Hierdoor begonnen bepaalde producten schaars te worden. Vervolging van de Joden De belangrijkste maatregelen richtten zich in het begin van de bezetting vooral tegen de Joden. De Joden werden steeds meer geïsoleerd. In juni 1942 moesten alle Joden zich melden om te gaan werken in Duitsland, in werkelijkheid gingen ze naar kamp Westerbork, waar ze later naar vernietigingskampen werden gestuurd. De enige poging tot protest was de Februaristaking in Invloed van de bezetting neemt toe Bijna dagelijkse confrontatie met oorlog en bezetting: De Duitse propaganda was niet te vermijden en er ontstond schaarste naar levensmiddelen en goederen. Om alle goederen eerlijk te verdelen werd er een distributiesysteem ingevoerd. Sommige beroepsgroepen waren meer bij de bezetting betrokken: Veel mensen kwamen met het probleem te zitten of ze hun werk moesten behouden, want veel beroepen waren betrokken bij de oorlog. Toenemend verzet De anti-duitse stemming nam door het harde Duitse optreden toe. Actief verzet: Vooral jongeren tussen de 20 en 40 jaar zaten in het verzet, zij schakelden familie en vrienden in en haalden mensen uit bepaalde beroepsgroepen over om mee te doen. De verzetsmensen hielden zich vooral bezig met onderduikplekken zoeken en vervalsing van persoonsbewijzen. Ook verspreidden zij de illegale kranten. Passief verzet: Dit waren de mensen die onderdoken of onderdak aan onderduikers verleenden. Ook waren dit de mensen die hun beroep op gaven omdat ze niet aan de oorlog mee wilden werken. De laatste oorlogsmaanden: september mei juni 1944: De geslaagde invasie in Normandië en de opmars van de Russische troepen in Oost-Europa, zorgden dat de overwinning vast stond. September 1944: De Geallieerden bereiken het zuiden van Nederland. 5 september 1944: Dolle Dinsdag (fout bericht van radio Oranje over de bevrijding) Najaar 1944: Het zuiden is grotendeels bevrijd, maar over de rivieren komen de Geallieerden niet. In de frontgebieden zijn hevige gevechten en veel bewoners worden geëvacueerd. In deze tijd van de oorlog maakten de bezette gebieden de moeilijkste periode mee. De Duitsers gingen over op het gebruik van terreur tegen de bevolking er werden razzia s gehouden voor arbeidskrachten in Duitsland. Door het gebrek aan mankracht, goederen en verbindingen en het verdwijnen, helemaal of gedeeltelijk van veel voorzieningen. Gas en Elektriciteit werden er helemaal niet of slechts enkele uren per dag geleverd. Er was vooral hongersnood in het westen in de grote steden, waar veel mensen woonde. Als gevolg van de spoorwegstaking en de strenge winter, was hier het minste voedsel. April 1945: Canadese troepen bevrijden het oosten en noorden van Nederland. 5 mei 1945: De Duitse troepen gaven zich over en Nederland was bevrijd. Pagina 5 van 5