Pathogenen en PSP in schelpdieren

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Pathogenen en PSP in schelpdieren"

Transcriptie

1 Pathogenen en PSP in schelpdieren K.M. Jonker C.A.M. van Heerwaarden J.J.H.C. Tilburg H.A. Heijn E. de Boer KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus AE Zutphen tel fax projectnummer: OT 0107/108 datum: augustus 2002 Project: OT0107/ Pagina 1 van 8

2 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING, SUMMARY EN TREFWOORDEN 3 1. INLEIDING 4 2. MATERIALEN EN METHODEN 4 3. RESULTATEN 5 4. DISCUSSIE 6 5. CONCLUSIE 6 6. DANKBETUIGING 6 7. LITERATUUR 7 Project: OT0107/ Pagina 2 van 8

3 SAMENVATTING Het consumeren van rauwe of onvoldoende verhitte oesters en mosselen kan gezondheidsrisico s met zich meebrengen. De schelpdieren kunnen zowel met pathogene bacteriën als met virussen besmet zijn. Ook kunnen de mariene biotoxinen Amnesic Shellfish Poison (ASP), Diarrhetic Shellfish Poison (DSP) en Paralytic Shellfish Poison (PSP) aanwezig zijn. Hoewel PSP-toxinen nog niet in de Nederlandse vangstgebieden gevonden zijn, komen ze wel voor in de ons omringende landen. Gedurende de winter 2000/2001 en de zomer 2001 zijn schelpdieren onderzocht op pathogene bacteriën en Norwalk-like viruses (NLV). De laatste serie is tevens onderzocht op PSP toxinen. Eén monster Franse oesters en 11 van de 30 monsters Nederlandse mosselen bevatten Campylobacter lari. In de zomerperiode bevatten bijna alle onderzochte monsters Vibrio spp. Hiervan werd echter geen typering uitgevoerd, zodat niet duidelijk is of het hier om pathogene stammen ging. Op één monster na voldeden de onderzochte monsters aan de norm voor Escherichia coli. Salmonella kon in geen der onderzochte monsters worden aangetoond en het aantal Staphylococcus aureus was in alle monsters kleiner 100 kve per gram. In de winterperiode bevatte 39,3 % van de monsters NLV, in de zomerperiode 17,2 %. PSP toxinen konden niet worden aangetoond. SUMMARY Consumption of raw or undercooked shellfish may pose a threat to human health. Shellfish may be contaminated with pathogenic bacteria and viruses. The thermostable marine biotoxins Amnesic Shellfish Poison (ASP), Diarrhetic Shellfish Poison (DSP) and Paralytic Shellfish Poison (PSP) have been detected in shellfish in most European countries, but up till now PSP was not detected in The Netherlands. During the winter period 2000/2001 and the summer of 2001 samples of shellfish have been examined for the presence of pathogenic bacteria, Norwalk Like Viruses (NLV) and PSP. Campylobacter lari was found in one sample of oysters from France and in 11 of 30 samples of Dutch mussels. In the summer period in nearly all samples Vibrio spp. have been found. The Vibrio isolates have not been tested for virulence characteristics. Only one sample of oysters did not meet the standard for Escherichia coli. Salmonella was not detected in any of the samples and the counts for Staphylococcus aureus were all below 100 cfu/g. NLV were detected in 39,3% and in 17,2% of the products sampled in respectively the winter period and the summer period. PSP toxins were not detected. TREFWOORDEN: Schelpdieren, pathogenen, Campylobacter, Salmonella, Vibrio, biotoxinen Project: OT0107/ Pagina 3 van 8

4 1. INLEIDING Schelpdieren kunnen met pathogene bacteriën of virussen besmet raken via verontreinigd zee- of oppervlaktewater. In België en Frankrijk, maar ook in Nederland worden oesters en soms ook mosselen rauw geconsumeerd. De consumptie van met pathogene bacteriën of virussen besmette rauwe of onvoldoende verhitte oesters en mosselen kan gezondheidsrisico s met zich meebrengen. In het hier beschreven onderzoek werd nagegaan of monsters van schelpdieren voldeden aan de microbiologische eisen gesteld in de Warenwetregeling Visserijproducten, waarin eisen voor Escherichia coli en Staphylococcus aureus zijn vastgesteld. Tevens werd de mogelijke aanwezigheid van Salmonella en potentieel pathogene Campylobacter en Vibrio species bepaald, aangezien deze organismen volgens recente literatuur regelmatig worden geïsoleerd uit schelpdieren (7.3, 7.7, 7.8). In schelpdieren kunnen tevens de mariene biotoxinen Amnesic Shellfish Poison (ASP), Diarrhetic Shellfish Poison (DSP) en Paralytic Shellfish Poison (PSP) aanwezig zijn. Deze toxinen worden door verhitting niet afgebroken. Hoewel PSP-toxinen nog niet in de Nederlandse vangstgebieden gevonden zijn, komen ze wel voor in de ons omringende landen. Bij eerder onderzoek zijn deze toxinen aangetoond in geïmporteerde Sint Jacobsschelpen uit Groot Brittannië en Ierland. ASP werd recent voor het eerst in West-Europese wateren aangetroffen en ten tijde van het hier beschreven onderzoek was een analysemethode hiervoor in ontwikkeling. Deze is thans beschikbaar. DSP wordt met enige regelmaat aangetroffen in de Nederlandse wateren en in schelpdieren. Hiervoor bestaat een monitoring systeem, dat wordt uitgevoerd door het RIVO. Instrumentele analysemethoden voor de bepaling van DSP zijn nog in ontwikkeling. In dit onderzoek is dus alleen naar de mogelijke aanwezigheid van PSP in schelpdieren gekeken. Gedurende de winter 2000/2001 en de zomer 2001 zijn schelpdieren onderzocht op Norwalk-like virussen (NLV) en pathogene bacteriën. De laatste serie is tevens onderzocht op Paralytic Shellfish Poisoning (PSP). De resultaten van het onderzoek naar NLV zijn reeds eerder gerapporteerd (7.6). 2. MATERIALEN EN METHODEN 2.1 Monsters schelpdieren In de periode van december 2000 tot en met mei 2001 zijn monsters creuses (n=37), oesters (n=7), St. Jacobsschelpen (n=2), kokkels (n=2), amandes (n=2), slakken (n=1) en mosselen (n=38) onderzocht op de aanwezigheid van Norwalk-like virus en pathogene bacteriën. Alle monsters mosselen, 31 monsters creuses en 3 monsters oesters waren van Nederlandse afkomst, 10 monsters kwamen uit Frankrijk en één monster kwam uit Noorwegen, Portugal, Groot-Brittanië en Italië. In de periode juli 2001 tot en met oktober 2001 zijn monsters creuses (n=23), St. Jacobsschelpen (n=1), kokkels (n=1), kreukels (n=1), mesheftachtigen (n=1), amandes (n=2), slakken (n=1) en mosselen (n=57) onderzocht op de aanwezigheid van Norwalk-like virus, pathogene bacteriën en PSP. De monsters waren bestemd voor de Nederlandse markt en afkomstig uit de detailhandel en van toeleveringsbedrijven. De monstername werd uitgevoerd door controleurs van de Keuringsdienst van Waren (KvW) en de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees (RVV), volgens standaard monsternemingsprocedures. 2.2 Methoden In de winterperiode werden de schelpdieren onderzocht op Campylobacter, Salmonella, Staphylococcus aureus, E. coli en NLV. In de zomerperiode tevens op Vibrio spp. en de PSP-toxinen saxitoxine en dc-saxitoxine. Voor het microbiologisch onderzoek en het onderzoek naar PSP werden de volgende SOP s gebruikt: Campylobacter: SIG01-ZD302, Bolton, identificatie van C. lari volgens ISO/CD Salmonella: MIC01-WV121 S. aureus: MIC01-WV118 E. coli: winter: SIG01-OT303, zomer: MPN-methode (voorlopige SOP) Vibrio spp.: SIG01-OT309, MIC01-ZW183 PSP: CHE01-OT432 Project: OT0107/ Pagina 4 van 8

5 3. RESULTATEN 3.1 Winter 2000/2001 Tabel 1. Pathogenen in schelpdieren (winter 2000/2001) Soort Campylobacter E. coli Salmonella S. aureus n positief C. lari n > 10 kve/g n positief n >100 kve/g Mosselen Oesters/creuses Overig Totaal Tabel 1 geeft een overzicht van de resultaten van het microbiologisch onderzoek van de monsters genomen in de winter. Campylobacter werd aangetoond in 1 van de 2 monsters kokkels, afkomstig uit Frankrijk. Van de 23 monsters oesters bevatte 1 monster (4,3%), afkomstig uit Frankrijk, Campylobacter lari. Van de 30 monsters Nederlandse mosselen bevatten 14 monsters (42%) Campylobacter, waarvan 11 Campylobacter lari. In de overige monsters werd geen Campylobacter aangetoond. Salmonella kon in geen der onderzochte monsters worden aangetoond. In alle onderzochte monsters was het aantal Staphylococcus aureus kleiner dan 100 kve per gram. Eén monster Nederlandse oesters bevatte 40 kve E. coli per gram, voor alle andere onderzochte monsters was dit minder dan 10 kve per gram. In 35 (39,3 %) van de monsters werd NLV aangetoond (7.4). 3.2 Zomer 2001 Tabel 2. Pathogenen in schelpdieren (zomer 2001) Soort Campylobacter E. coli Salmonella S. aureus Vibrio spp. n positief n > 230 kve/100g n positief n >100 kve/g n positief Mosselen Oesters/creuses Overig Totaal Tabel 2 geeft een overzicht van de resultaten van het microbiologisch onderzoek van de monsters genomen in de zomer. Campylobacter spp. werd aangetoond in 1 monster (1,8%) Nederlandse hangcultuur mosselen. Salmonella kon in geen der onderzochte monsters worden aangetoond. In alle onderzochte monsters was het aantal Staphylococcus aureus kleiner dan 100 kve per gram. Alle onderzochte monsters bevatten minder dan 230 kve E.coli per 100 gram. Vibrio spp. werd gevonden in 54 van de 55 onderzochte monsters. In één monster Schotse St. Jacobsschelpen kon geen Vibio spp. worden aangetoond. In 15 (17,2 %) van de monsters werd NLV aangetoond (7.4). In geen van de 83 monsters schelpdieren die onderzocht werden op PSP kon saxitoxine of dcsaxitoxine worden aangetoond. Project: OT0107/ Pagina 5 van 8

6 4. DISCUSSIE Escherichia coli als indicator voor faecale verontreiniging werd in slechts 1 (0,7 %) van de 145 onderzochte monsters aangetoond. In onderzoek van schelpdieren uitgevoerd in 1999 (7.4) voldeed nog 12% van de onderzochte monsters niet aan de eis gesteld in de Warenwetregeling Visserijproducten (E. coli < 230 kve/100 g). Dit wijst op een verbetering van de hygiëne bij de kweek en de oogst van schelpdieren. De afwezigheid van Salmonella en S. aureus (>100 kve/g) is uiteraard ook een positief gegeven. De aanwezigheid van E. coli in schelpdieren wordt wel gehanteerd als indicatie voor de mogelijke aanwezigheid van virussen. Dat dit onterecht is blijkt nog eens uit de resultaten van dit onderzoek, waarbij in een vrij groot percentage van de monsters NLV werd aangetoond (7.6), terwijl E. coli maar in een enkel monster aanwezig was. Rechtstreekse bepaling van NLV en andere virussen in schelpdieren is dan ook van belang om de virologische veiligheid van schelpdieren te bepalen. Campylobacter werd het meest aangetroffen in mosselen die in de winterperiode waren bemonsterd en onderzocht. In de zomermaanden is de Campylobacter-besmetting zeer laag, zoals ook bleek uit het in 1999 uitgevoerde onderzoek waarbij geen Campylobacter werd gevonden in de onderzochte monsters (7.4). De besmetting van schelpdieren met Campylobacter wordt vooral toegeschreven aan de besmetting van water door uitwerpselen van meeuwen. De meeste Campylobacter-isolaten werden getypeerd als Campylobacter lari. Gegevens over gevallen van campylobacteriose veroorzaakt door C. lari zijn schaars (7.2). Dit komt gedeeltelijk omdat bij het onderzoek van patiëntenmateriaal in medisch microbiologische laboratoria vaak geen soortidentificatie van geïsoleerde campylobacters plaatsvindt. De meeste beschreven gevallen van C. lari-infectie betreffen patiënten met een verminderde weerstand, maar recent werd ook een geval beschreven waarbij een immunocompetente patiënt betrokken was (7.7). Bij een risico-analyse uitgevoerd door het RIVM werd geconcludeerd dat er een aanzienlijk risico van infectie en ziekte bestaat, bij consumptie van rauwe schelpdieren die besmet zijn met C. lari (7.5). Hoewel verder onderzoek betreffende de pathogeniteit van C. lari noodzakelijk is, moet gezien de thans beschikbare gegevens deze Campylobacter-soort als potentieel pathogeen worden beschouwd. Zoals ook al uit eerder door ons (7.4) en anderen (7.3) uitgevoerd onderzoek bleek worden Vibrio spp. veelvuldig aangetroffen in schelpdieren. Het gaat hierbij om soorten die algemeen in water voorkomen en niet pathogeen zijn. Overigens werd de mogelijke aanwezigheid van pathogeniteitskenmerken in deze surveillance niet onderzocht en er kunnen dus geen conclusies worden getrokken betreffende de mogelijke blootstelling aan pathogene vibrio s door consumptie van besmette schelpdieren. Overigens wordt in een recent EU-rapport geconcludeerd dat het risico van humane infectie veroorzaakt door pathogene Vibrio soorten, zoals V. vulnificus en V. parahaemolyticus, in landen van de EU gering is (7.1). Gezien de veelvuldige aanwezigheid van vibrio s in schelpdieren en het gegeven dat er geen correlatie is tussen de totale telling van vibrio s en het aantal potentieel pathogene vibrio s is bij een vervolgonderzoek de detectie van virulentiekenmerken bij geïsoleerde stammen een noodzaak. 5. CONCLUSIE Met name in de winterperiode zijn schelpdieren regelmatig besmet met NLV en Campylobacter. Het is van belang de besmetting van schelpdieren met deze micro-organismen terug te dringen door verbetering van de waterkwaliteit. Zolang deze pathogenen nog regelmatig uit schelpdieren kunnen worden geïsoleerd, moet de consumptie van rauwe producten worden vermeden. Met name de consumptie van besmette rauwe oesters is niet zonder risico. De consumptie van voldoende verhitte schelpdieren geeft geen infectierisico. 6. DANKBETUIGING De auteurs willen de medewerkers van de RVV en collegadiensten bedanken voor hun inspanningen in het kader van deze signaleringsactie. Project: OT0107/ Pagina 6 van 8

7 7 LITERATUUR 7.1 European Commission Opinion of the Scientific committee on Veterinary Measures relating to Public health on Vibrio vulnificus and Vibrio parahaemolyticus (in raw and undercooked seafood). 7.2 Havelaar, A.H. (red.) Campylobacteriose in Nederland. RIVM rapport Hervio-Heath, D., Colwell, R.R., Derrien, A., Robert-Pillot, A., Fournier, J.M. and Pommepuy, M Occurrence of pathogenic vibrios in coastal areas of France. J. Appl. Microbiol. 92, Jonker K.M., Tilburg J.J.H.C., Stern A.G., Zwartkruis-Nahuis J.T.M., Berkmortel D. van den, Rombout J. en Boer E. de Microbiologisch en chemisch onderzoek van schelpdieren. Rapport Keuringsdienst van Waren Oost, juni Teunis, P., Havelaar, A., Vliegenthart, J. and G. Roessink Risk assessment of Campylobacter species in shellfish: identifying the unknown. Wat. Sci. Tech. 35, Tilburg J.J.H.C., Jonker K.M. en Boer E. de Detectie van Norwalk-like virus genotype I en II in schelpdieren met behulp van Seminested Reverse Transcription Polymerase Chain Reaction (RT-PCR). De Ware(n)-Chemicus 31: Werno, A.M., Klena, J.D., Shaw, G.M. and Murdoch, D.R Fatal case of Campylobacter lari prosthetic joint infection and bacteremia in an immunocompetent patient. J. Clin. Microbiol. 40, Wilson, I.G. and Moore, J.E Presence of Salmonella spp. and Campylobacter spp. in shellfish. Epidemiol. Infect. 116: Project: OT0107/ Pagina 7 van 8

8 Project: OT0107/ Pagina 8 van 8

SURVEY MICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID ONVERPAKTE GEROOKTE PALING

SURVEY MICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID ONVERPAKTE GEROOKTE PALING SURVEY MICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID ONVERPAKTE GEROOKTE PALING H. van der Zee E. de Boer K. M. Jonker B. Wit KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE

Nadere informatie

MICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID VAN ZOUTE HARING

MICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID VAN ZOUTE HARING MICROBIOLOGISCHE GESTELDHEID VAN ZOUTE HARING K.M. Jonker E. de Boer KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100 fax 0575-588200

Nadere informatie

Bacteriologische kwaliteit van gerookte zalm

Bacteriologische kwaliteit van gerookte zalm Bacteriologische kwaliteit van gerookte zalm H. van der Zee B. Wit E. de Boer KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100 fax 0575-588200

Nadere informatie

Organochloorbestrijdingsmiddelen en lood en cadmium in wild

Organochloorbestrijdingsmiddelen en lood en cadmium in wild Organochloorbestrijdingsmiddelen en lood en cadmium in wild K.M. Jonker S.J.M. Ottink H.P.G.M. Bos I. ten Broeke KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200

Nadere informatie

Surveillance gefermenteerde buitenlandse worst, jaar 2001

Surveillance gefermenteerde buitenlandse worst, jaar 2001 Surveillance gefermenteerde buitenlandse worst, jaar 2001 H. van der Zee B. Wit E. de Boer KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100

Nadere informatie

Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde producten Sector: Laboratorium

Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde producten Sector: Laboratorium Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde producten Sector: Laboratorium MICROBIOLOGISCH ONDERZOEK VAN KANT EN KLAAR MAALTIJDEN IN NEDERLAND 2001 H.A.P.M. Jansen P. H. in t Veld

Nadere informatie

VWA/KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM

VWA/KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Detectie van Norwalk-like virus genotype I en II in oesters met behulp van RT-PCR winter 2001-2002 J.J.H.C. Tilburg K.M. Jonker E. de Boer VWA/KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR:

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR CADMIUM, LOOD EN KWIK IN VISCONSERVEN

ONDERZOEK NAAR CADMIUM, LOOD EN KWIK IN VISCONSERVEN ONDERZOEK NAAR CADMIUM, LOOD EN KWIK IN VISCONSERVEN K.M. Jonker H. P.G.M. Bos J.F.M. Petersen KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100

Nadere informatie

Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde monsters Sector: Laboratorium

Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde monsters Sector: Laboratorium Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde monsters Sector: Laboratorium MICROBIOLOGISCH ONDERZOEK VAN GEBAK IN NEDERLAND in 2001 H.A.P.M. Jansen A.M.H..v. Lith P. H. in t Veld Keuringdienst

Nadere informatie

Survey pathogenen in gekookte eieren Jaar 2003

Survey pathogenen in gekookte eieren Jaar 2003 . Survey pathogenen in gekookte eieren Jaar 2003 Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Signalering VP Project nr: OT 03H005 Juli 2004 OT 03H005 13-4-2005 pagina 1 van 6 INHOUD SAMENVATTING 3 SUMMARY 3 TREFWOORDEN

Nadere informatie

Monitoring van norovirus in schelpdieren 2008, in relatie tot het norovirus onderzoek aan schelpdieren in de periode

Monitoring van norovirus in schelpdieren 2008, in relatie tot het norovirus onderzoek aan schelpdieren in de periode Monitoring van norovirus in schelpdieren 2008, in relatie tot het norovirus onderzoek aan schelpdieren in de periode 2003-2008 Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Microteam 2 Regio Oost Projectnummer

Nadere informatie

Microbiologisch onderzoek in levensmiddelen 2005

Microbiologisch onderzoek in levensmiddelen 2005 Microbiologisch onderzoek in levensmiddelen 2005 Voedsel en Waren Autoriteit Signalering & Ontwikkeling Samengestelde Producten Postbus 2168, 5600 CD Eindhoven Samenvatting Deze rapportage geeft de resultaten

Nadere informatie

RESIDUEN VAN DIERGENEESMIDDELEN IN KIPPENEIEREN

RESIDUEN VAN DIERGENEESMIDDELEN IN KIPPENEIEREN . RESIDUEN VAN DIERGENEESMIDDELEN IN KIPPENEIEREN Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Signalering VP Project nr: OT 05H003-02 September 2005 OT05H003-02 Pagina 1 van 6 INHOUD SAMENVATTING 3 SUMMARY 3

Nadere informatie

Pathogene micro-organismen in voedingsmiddelen Voedsel en Waren Autoriteit

Pathogene micro-organismen in voedingsmiddelen Voedsel en Waren Autoriteit Pathogene micro-organismen in voedingsmiddelen 2004 Voedsel en Waren Autoriteit Samenvatting en conclusie Jaarlijks worden de Voedsel en Waren Autoriteit () verschillende productgroepen onderzocht op de

Nadere informatie

Waterkwaliteit: Microbiologie

Waterkwaliteit: Microbiologie Waterkwaliteit: Microbiologie Prof. ir. Hans van Dijk September 28, 2009 1 Afdeling Vermelding Watermanagement onderdeel organisatie Sectie Gezondheidstechniek College 1b. Microbiologie Hoofdstuk Waterkwaliteit

Nadere informatie

Symposium Campylobacter bij pluimvee 14 Juni 2013

Symposium Campylobacter bij pluimvee 14 Juni 2013 1 BRITISH MEDICAL JOURNAL 2 JULY 1977 Campylobacter enteritis: a "new" disease MB SKIRROW British Medical Journal, 1977, 2, 9-11 Summary By selective culture campylobacters (C jejuni and C coli) were isolated

Nadere informatie

Pathogene micro-organismen in voedingsmiddelen 2002.

Pathogene micro-organismen in voedingsmiddelen 2002. Pathogene micro-organismen in voedingsmiddelen 2002. Herman A.P.M. Jansen, Paul H. in 't Veld, Voedsel en Waren Autoriteit, Keuringsdienst van Waren Zuid Signalering Samengestelde Producten. Postbus 2280,

Nadere informatie

Microbiologisch onderzoek in levensmiddelen 2006

Microbiologisch onderzoek in levensmiddelen 2006 Microbiologisch onderzoek in levensmiddelen 2006 Augustus 2007 Voedsel en Waren Autoriteit Zuid Signalering & Ontwikkeling VWA Pagina 1 van 8 Samenvatting en conclusie Deze rapportage geeft de resultaten

Nadere informatie

EU beleid Campylobacter

EU beleid Campylobacter EU beleid Campylobacter Lelystad, 14 Juni 2013 Kris De Smet Head of team food hygiene European Commission, DG SANCO, G4 Overzicht presentatie EU structuren EFSA advies en monitoring data EC (SANCO) activiteiten:

Nadere informatie

Huisverkoop van rauwe melk

Huisverkoop van rauwe melk . Huisverkoop van rauwe melk Voedsel en Waren Autoriteit regio Oost Project nr: OT05H010-16 Rauwe melk December 2005 OT05H010-16 Rauwe melk 17-01-2006 pagina 1 van 7 INHOUD SAMENVATTING...3 SUMMARY...3

Nadere informatie

MONITORING DIOXINE-GEHALTE IN EIEREN AFKOMSTIG VAN BIOLOGISCHE LEGBEDRIJVEN

MONITORING DIOXINE-GEHALTE IN EIEREN AFKOMSTIG VAN BIOLOGISCHE LEGBEDRIJVEN MONITORING DIOXINE-GEHALTE IN EIEREN AFKOMSTIG VAN BIOLOGISCHE LEGBEDRIJVEN J. de Vries KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100

Nadere informatie

DIERGENEESMIDDELEN IN KWEEKVIS

DIERGENEESMIDDELEN IN KWEEKVIS . DIERGENEESMIDDELEN IN KWEEKVIS Voedsel en Waren Autoriteit Project nr: OT 04H003.2 April 2005 OT04H003-2 25-8-2005 Pagina 1 van 5 INHOUD SAMENVATTING.. 3 SUMMARY....3 TREFWOORDEN.3 1. INLEIDING. 4 2.

Nadere informatie

Publicatieblad van de Europese Unie COMMISSIE

Publicatieblad van de Europese Unie COMMISSIE 10.1.2004 L 6/29 II (Besluiten waarvan de publicatie niet voorwaarde is voor de toepassing) COMMISSIE AANBEVELING VAN DE COMMISSIE van 19 december 2003 betreffende een gecoördineerd programma voor 2004

Nadere informatie

WETENSCHAPPELIJK COMITE VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN

WETENSCHAPPELIJK COMITE VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN WETENSCHAPPELIJK COMITE VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 27-2007 Betreft: Actielimieten voor microbiologische contaminanten met betrekking tot Vibrio cholerae,

Nadere informatie

Residuen van diergeneesmiddelen in hoofdzakelijk geïmporteerde kweekvis, tropische garnalen en in honing

Residuen van diergeneesmiddelen in hoofdzakelijk geïmporteerde kweekvis, tropische garnalen en in honing Residuen van diergeneesmiddelen in hoofdzakelijk geïmporteerde kweekvis, tropische garnalen en in honing K.M. Jonker H.W.M. Bisschop D.J. Radstake H.A. Heijn S.J.M. Ottink KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST

Nadere informatie

VETGEHALTE IN MAGERE RUNDVLEESPRODUCTEN

VETGEHALTE IN MAGERE RUNDVLEESPRODUCTEN . VETGEHALTE IN MAGERE RUNDVLEESPRODUCTEN Voedsel en Waren Autoriteit Project nr: OT 04H002.11 April 2005 OT04H002.11 6-9-2005 Pagina 1 van 5 INHOUD SAMENVATTING...3 SUMMARY..3 TREFWOORDEN. 3 1. INLEIDING..4

Nadere informatie

FAQ Microbiologisch Onderzoek en Food Compass

FAQ Microbiologisch Onderzoek en Food Compass FAQ Microbiologisch Onderzoek en Food Compass A. m.b.t. het onderzoek microbiologisch onderzoeksprogramma Food Compass 2013-2018 Waarom heeft Food Compass dit microbiologisch onderzoek uitgevoerd? De EHEC-crisis

Nadere informatie

Melkpoeder, feed or food?

Melkpoeder, feed or food? . Melkpoeder, feed or food? Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Signalering VP Project nr: OT03H035 december 2004 OT03H035 18-1-2004 pagina 1 van 5 INHOUD INHOUD... 2 SAMENVATTING... 3 SUMMARY... 3 1

Nadere informatie

ONDERZOEK ZACHTE KAZEN OP PATHOGENEN

ONDERZOEK ZACHTE KAZEN OP PATHOGENEN ONDERZOEK ZACHTE KAZEN OP PATHOGENEN B. Wit KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR: LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100 fax. 0575-588200 email OT@kvw.nl projectnummer:

Nadere informatie

Aan de directeur van de directie Keuren van de NVWA. Advies van de directeur bureau Risicobeoordeling & onderzoek

Aan de directeur van de directie Keuren van de NVWA. Advies van de directeur bureau Risicobeoordeling & onderzoek > Retouradres Postbus 43006 3540 AA Utrecht Aan de directeur van de directie Keuren van de NVWA Advies van de directeur bureau Risicobeoordeling & Advies over de microbiologische gevaren van haren op karkassen

Nadere informatie

Handhaving Dioxine-norm in paling (eerste deelrapportage)

Handhaving Dioxine-norm in paling (eerste deelrapportage) Handhaving Dioxine-norm in paling (eerste deelrapportage) J. de Vries KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100 fax 0575-588200

Nadere informatie

Centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie

Centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie Centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie Het centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie (Z&O) doet onderzoek naar microbiële risico s veroorzaakt door besmet voedsel, door pathogenen (ziekteverwekkers)

Nadere informatie

Marine Biotoxins in Shellfish

Marine Biotoxins in Shellfish Marine Biotoxins in Shellfish Arjen Gerssen, Hester van den Top and Hans van Egmond Arjen.Gerssen@wur.nl Background Certain algae can produce toxins These algae can end up in filter feeding shellfish like

Nadere informatie

Blootstelling en modelleren van attributie

Blootstelling en modelleren van attributie ESBLAT Symposium 2018 Blootstelling en modelleren van attributie Veilig voedsel produceren Mevrouw Engeline van Duijkeren RIVM Overzicht Blootstelling via het eten van vlees Blootstelling via zwemmen in

Nadere informatie

Surveillance en monitoring van pathogene bacteriën in voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong, jaar 2006

Surveillance en monitoring van pathogene bacteriën in voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong, jaar 2006 Surveillance en monitoring van pathogene bacteriën in voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong, jaar 2006 Voedsel en Waren Autoriteit projectnummer: OT06C2 Thema: Veilig eten en drinken Maart 2007 1 Inleiding

Nadere informatie

Rapport September 1992

Rapport September 1992 Project 202.8010 Onderzoek diverse monsters in opdracht van het RW Projectleider: Ir. H. Stegeman Rapport 92.23 September 1992 PARALYTIC SHELLFISH POlSONS (PSP) IN SCHELPDIEREN, Jaaroverzicht 1991 ing.

Nadere informatie

RIVM-RIKILT FRONT OFFICE VOEDSELVEILIGHEID

RIVM-RIKILT FRONT OFFICE VOEDSELVEILIGHEID RIVM-RIKILT FRONT OFFICE VOEDSELVEILIGHEID Ad hoc vragen over bederfelijke producten Risicobeoordeling aangevraagd door: NVWA-BuRO Risicobeoordeling opgesteld door: RIVM Datum aanvraag: 30-01-2014 Datum

Nadere informatie

TOTAAL VLUCHTIGE STIKSTOFBASEN IN VIS

TOTAAL VLUCHTIGE STIKSTOFBASEN IN VIS . TOTAAL VLUCHTIGE STIKSTOFBASEN IN VIS Voedsel en Waren Autoriteit Afdeling Signalering VP Projectnr: OT 04H002.6 Maart 2005 OT04H002.6 25-5-2005 Pagina 1 van 6 INHOUD.3 SAMENVATTING SUMMARY 3 TREFWOORDEN....

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 28 oktober 2009 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 28 oktober 2009 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Disclosure slide. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen

Disclosure slide. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen BRMO Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

De nieuwe Europese hygiënerichtlijn en microbiologische criteria

De nieuwe Europese hygiënerichtlijn en microbiologische criteria Inleiding De nieuwe Europese hygiënerichtlijn en microbiologische criteria Op 1 januari 2006 treedt de nieuwe EU hygiënerichtlijn - de zogenaamde General Food Law - in werking. In samenhang hiermee ontwikkelde

Nadere informatie

ESBLAT Symposium Veilig voedsel produceren. Similariteitsanalyse. Dick Heederik IRAS UU

ESBLAT Symposium Veilig voedsel produceren. Similariteitsanalyse. Dick Heederik IRAS UU ESBLAT Symposium 2018 Similariteitsanalyse Veilig voedsel produceren Dick Heederik IRAS UU Aanleiding voor dit project Opzet van het project Identificeren van alle beschikbare Nederlandse studies Identificeren

Nadere informatie

RIVM rapport 703719009/2005

RIVM rapport 703719009/2005 RIVM rapport 703719009/2005 De microbiologische kwaliteit van hemelwater toegepast voor toiletspoeling, schoonmaken en tuinsproeien Inventariserend onderzoek 2005 F.M. Schets 1), H.H.J.L. van den Berg,

Nadere informatie

Handhaving Dioxine-norm in paling

Handhaving Dioxine-norm in paling Handhaving Dioxine-norm in paling (tweede deelrapportage) J. de Vries KEURINGSDIENST VAN WAREN OOST AFDELING SIGNALERING SECTOR LABORATORIUM Postbus 202 7200 AE Zutphen tel. 0575-588100 fax 0575-588200

Nadere informatie

Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt?

Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt? Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt? Pauline Kamermans, Wouter van Broekhoven, Luca van Duren, Sven Ihnken, Henrice Jansen, Jacco Kromkamp, Sairah Malkin, Tim Schellekens,

Nadere informatie

Evolutie van voedselinfecties en voedselpathogenen vanuit de industrie: welke pathogenen, de aantallen, welke producten,

Evolutie van voedselinfecties en voedselpathogenen vanuit de industrie: welke pathogenen, de aantallen, welke producten, Evolutie van voedselinfecties en voedselpathogenen vanuit de industrie: welke pathogenen, de aantallen, welke producten, Dr Nadine Botteldoorn, Foodborne pathogens Institute of Public Health, Brussels

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Afkortingenlijst / 11. Inleiding / 13

Inhoudsopgave. Afkortingenlijst / 11. Inleiding / 13 Inhoudsopgave Afkortingenlijst / 11 Inleiding / 13 1 Micro-organismen / 17 1.1 Micro-organismen / 17 1.1.1 Positieve eigenschappen van micro-organismen / 17 1.1.2 Gewenste werking van micro-organismen

Nadere informatie

FINAAL RAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR LEVENSMIDDELEN MICROBIOLOGIE TELLING CAMPYLOBACTER SPP JANUARI 2012 GEVOGELTE PRODUCTEN

FINAAL RAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR LEVENSMIDDELEN MICROBIOLOGIE TELLING CAMPYLOBACTER SPP JANUARI 2012 GEVOGELTE PRODUCTEN FINAAL RAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR LEVENSMIDDELEN MICROBIOLOGIE TELLING CAMPYLOBACTER SPP GEVOGELTE PRODUCTEN JANUARI 2012 Afdeling: Voedselpathogenen Marie Polet Nadine Botteldoorn J. Wytsmanstraat

Nadere informatie

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:

Nadere informatie

WETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 12-2008

WETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 12-2008 WETENSCHAPPELIJK COMITÉ VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN ADVIES 12-2008 Betreft : Consumptiebloed: microbiologische procesnormen en temperatuursvoorschriften (dossier

Nadere informatie

ETIKETTERING EN SAMENSTELLING VAN TEXTIEL

ETIKETTERING EN SAMENSTELLING VAN TEXTIEL ETIKETTERING EN SAMENSTELLING VAN TEXTIEL Stof van de rol nader onderzocht Rapportnummer ND03R015 drs. H.R. Reus G.A. Busser K. Stavenga VWA/Keuringsdienst van Waren Regionale Dienst Noord Postbus 465

Nadere informatie

Diagnostiek voor bronopsporing bij voedselinfecties of - vergiftigingen

Diagnostiek voor bronopsporing bij voedselinfecties of - vergiftigingen Diagnostiek voor bronopsporing bij voedselinfecties of - vergiftigingen Aarieke de Jong Expertisecentrum Voedselvergiftiging Alimentair consulent 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde producten Sector: Laboratorium

Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde producten Sector: Laboratorium Keuringsdienst van Waren Zuid Afdeling signalering samengestelde producten Sector: Laboratorium MICROBIOLOGISCH ONDERZOEK VAN SUSHI IN NEDERLAND H.A.P.M. Jansen P. H. in t Veld Keuringdienst van Waren

Nadere informatie

Rapportering voor het jaar 2012 Referentiecentrum voor NOROVIRUS.

Rapportering voor het jaar 2012 Referentiecentrum voor NOROVIRUS. Coördinator referentiecentrum Rapportering voor het jaar 2012 Referentiecentrum voor NOROVIRUS. N.Botteldoorn WIV-ISP J. Wytsmanstraat Brussel Tel 02 642 51 83 Fax: 02 642 52 40 Email: Nadine.Botteldoorn@wivisp.be

Nadere informatie

Rapportering voor het jaar 2016 Referentiecentrum voor NOROVIRUS.

Rapportering voor het jaar 2016 Referentiecentrum voor NOROVIRUS. Coördinator referentiecentrum Naam: N. Botteldoorn Tel 02 642 51 83 Fax: 02 642 52 40 Rapportering voor het jaar 2016 Referentiecentrum voor NOROVIRUS. Instelling: WIV Straat: J. Wijtsmanstraat Stad: Brussel

Nadere informatie

De accreditatie werd uitgereikt aan/ L'accréditation est délivrée à/ The accreditation is granted to/ Die akkreditierung wurde erteilt für:

De accreditatie werd uitgereikt aan/ L'accréditation est délivrée à/ The accreditation is granted to/ Die akkreditierung wurde erteilt für: Bijlage bij accreditatie-certificaat Annexe au certificat d'accréditation Annex to the accreditation certificate Beilage zur Akkreditierungszertifikat 481-TEST EN ISO/IEC 17025:2005 Versie/Version/Fassung

Nadere informatie

Veehouderij & Gezondheid stand van zaken onderzoek oktober 2015. Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid

Veehouderij & Gezondheid stand van zaken onderzoek oktober 2015. Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid Veehouderij & Gezondheid stand van zaken onderzoek oktober 2015 Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid 20 oktober 2015 Danielle van Oudheusden Arts M&G, Infectieziektebestrijding GGD Brabant-Zuidoost

Nadere informatie

De accreditatie werd uitgereikt aan/ L'accréditation est délivrée à/ The accreditation is granted to/ Die akkreditierung wurde erteilt für:

De accreditatie werd uitgereikt aan/ L'accréditation est délivrée à/ The accreditation is granted to/ Die akkreditierung wurde erteilt für: Bijlage bij accreditatie-certificaat Annexe au certificat d'accréditation Annex to the accreditation certificate Beilage zur Akkreditatierungszertifikat 481-TEST NBN EN ISO/IEC 17025:2005 Versie/Version/Fassung

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 23 november 2012 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 23 november 2012 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres: Postbus 20350, 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070

Nadere informatie

Sanitair Schelpdier Onderzoek 2015

Sanitair Schelpdier Onderzoek 2015 Sanitair Schelpdier Onderzoek 2015 Resultaten De Nederlandse productiegebieden voor levende tweekleppige weekdieren worden onderzocht op de aanwezigheid van E.coli (microbiologie), potentieel toxineproducerende

Nadere informatie

VRAAGBAAK MIGRATIE VAN BISPHENOL A VAN VERPAKKING NAAR VOEDSEL. Door. De Bont, R., Van Larebeke, N.

VRAAGBAAK MIGRATIE VAN BISPHENOL A VAN VERPAKKING NAAR VOEDSEL. Door. De Bont, R., Van Larebeke, N. VRAAGBAAK MIGRATIE VAN BISPHENOL A VAN VERPAKKING NAAR VOEDSEL Door De Bont, R., Van Larebeke, N. 2004 Luik 1: Beleidsondersteuning MIGRATIE VAN BISPHENOL A UIT VERPAKKINGSMATERIAAL NAAR VOEDSEL EN DRANK

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 26 991 Voedselveiligheid Nr. 388 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT EN STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Moleculaire diagnostiek intestinale parasieten -rondzendingen ten behoeve van Mdx-

Moleculaire diagnostiek intestinale parasieten -rondzendingen ten behoeve van Mdx- Moleculaire diagnostiek intestinale parasieten -rondzendingen ten behoeve van Mdx- Theo Schuurs, moleculair bioloog Lid namens WMDI / NVMM Izore, Centrum Infectieziekten Friesland, Leeuwarden Huidige rondzendingen

Nadere informatie

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety

Nadere informatie

Harm Janssens. Robotisering van manuele handelingen ten behoeve van DNA-analyse

Harm Janssens. Robotisering van manuele handelingen ten behoeve van DNA-analyse Harm Janssens Robotisering van manuele handelingen ten behoeve van DNA-analyse Argentina, Belgium, Brazil. Canada, France, India. Indonesia, Netherlands, Paraguay, Romania, Russia.Thailand, Tunisia,Turkey,

Nadere informatie

Factsheet Speciesonderzoek wild en wildproducten 2010. Datum Februari 2011

Factsheet Speciesonderzoek wild en wildproducten 2010. Datum Februari 2011 Factsheet Speciesonderzoek wild en wildproducten 2010. Datum Februari 2011 Colofon Projectnaam Speciesonderzoek wild en wildproducten 2010 Projectnummer OT1012 AB Versienummer 1.0 (extern) Productmanager

Nadere informatie

Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Management

Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Management Policy Aspects of Storm Surge Warning Systems Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Contents Water in the Netherlands What kind of information and models do we need? Flood System

Nadere informatie

CEAG MICROBIOLOGISCHE RICHTWAARDEN VOEDINGSMONSTERS LEVERANCIERS tbv PVE

CEAG MICROBIOLOGISCHE RICHTWAARDEN VOEDINGSMONSTERS LEVERANCIERS tbv PVE Datum : 30 September 2016 Auteur : Ministerie van Defensie CDC/ DGO/Coördinatiecentrum Expertise Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG) Versie : 1.0 Status : Definitief Doel Dit defensie richtwaarden

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340 78 34 www.rijksoverheid.nl a Datum

Nadere informatie

Gebruik van antibiotica bij dieren. D. Mevius

Gebruik van antibiotica bij dieren. D. Mevius Gebruik van antibiotica bij dieren D. Mevius Inhoud presentatie Aard en hoeveelheid van gebruik in dieren Relatie gebruik antibioticumresistentie Veterinair antibioticumbeleid Hoe worden antibiotica in

Nadere informatie

Nieuwe Influenza A (H1N1)

Nieuwe Influenza A (H1N1) Nieuwe Influenza A (H1N1) Overzicht 23 oktober 29, week 43 Samenvatting In de afgelopen week is het aantal ziekenhuisopnamen wegens een laboratoriumbevestigde infectie met Nieuwe Influenza A (H1N1) verdubbeld

Nadere informatie

Dientamoeba fragilis, de case-control studie en hoe verder?

Dientamoeba fragilis, de case-control studie en hoe verder? Clinical microbioloy and infection 2015 Dientamoeba fragilis, de case-control studie en hoe verder? Maria Dullaert-de Boer 1 4 deelnemende laboratoria Design: Multi Center 1545 cases : patiënten die bij

Nadere informatie

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Emotioneel Eten: de Rol van Persoonlijkheid The Relationship between Daily Stress and Emotional Eating: the Role of Personality Arlette Nierich Open Universiteit

Nadere informatie

Survey pathogenen en bacteriële resistentie in rauw vlees, jaar 2004

Survey pathogenen en bacteriële resistentie in rauw vlees, jaar 2004 . Survey pathogenen en bacteriële resistentie in rauw vlees, jaar 24 Voedsel en Waren Autoriteit Project nr: OT 4H5 Augustus 25 OT 4H5 16-8-5 pagina 1 van 11 INHOUD SAMENVATTING 3 SUMMARY 3 TREFWOORDEN

Nadere informatie

Enterohemorragische Escherichia coli in Duitsland

Enterohemorragische Escherichia coli in Duitsland Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Enterohemorragische Escherichia coli in Duitsland Raadgevend Comité 22/06/2011 Achtergrondinformatie Algemeen Escherichia coli (E. coli): darmbacterie

Nadere informatie

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive 1 Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive Femke Boom Open Universiteit Naam student: Femke Boom Studentnummer: 850762029 Cursusnaam: Empirisch afstudeeronderzoek:

Nadere informatie

Snelle en betrouwbare analyse van de microbiologische zwemwaterkwaliteit met qpcr

Snelle en betrouwbare analyse van de microbiologische zwemwaterkwaliteit met qpcr Snelle en betrouwbare analyse van de microbiologische zwemwaterkwaliteit met qpcr Bart Wullings, Leo Heijnen en Edwin Kardinaal KWR Watercycle Research Institute, Nieuwegein Inhoud Microbiologische zwemwaterkwaliteit

Nadere informatie

EINDRAPPORT LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE PT IN GEVOGELTE PRODUCTEN

EINDRAPPORT LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE PT IN GEVOGELTE PRODUCTEN - 1 -- 1 - EINDRAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE PT 3-2015 TELLING CAMPYLOBACTER SPP IN GEVOGELTE PRODUCTEN Dit rapport wordt door het WIV uitsluitend verdeeld aan de deelnemers

Nadere informatie

RIVM rapport 330400001/2006. Pathogene micro-organismen in zwemwater in relatie tot indicatoren voor fecale verontreiniging

RIVM rapport 330400001/2006. Pathogene micro-organismen in zwemwater in relatie tot indicatoren voor fecale verontreiniging RIVM rapport 330400001/2006 Pathogene micro-organismen in zwemwater in relatie tot indicatoren voor fecale verontreiniging F.M Schets, H.H.J.L. van den Berg, W.J. Lodder, A.E. Docters van Leeuwen, A.M.

Nadere informatie

Jaaroverzichten Surveillance van STEC in Nederland, 2011

Jaaroverzichten Surveillance van STEC in Nederland, 2011 Jaaroverzichten Surveillance van STEC in Nederland, I.H.M. Friesema, W.K. van der Zwaluw, E.G. Biesta-Peters, S. Kuiling, W. van Pelt Shigatoxineproducerende Escherichia coli (STEC), met als meest bekende

Nadere informatie

Analyse van de schelpdierketen in Nederland. Tonnie Greutink Mirjam Snijdelaar Ton Brandwijk Madeleine Kunst

Analyse van de schelpdierketen in Nederland. Tonnie Greutink Mirjam Snijdelaar Ton Brandwijk Madeleine Kunst Analyse van de schelpdierketen in Nederland Tonnie Greutink Mirjam Snijdelaar Ton Brandwijk Madeleine Kunst Directie Kennis, mei 2005 2006 Directie Kennis, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Epidemiology of gastroenteritis in the Netherlands de Wit, M.A.S. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Epidemiology of gastroenteritis in the Netherlands de Wit, M.A.S. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Epidemiology of gastroenteritis in the Netherlands de Wit, M.A.S. Link to publication Citation for published version (APA): de Wit, M. A. S. (2002). Epidemiology

Nadere informatie

BACTERIOLOGISCHE VEILIGHEID VAN KAZEN VAN RAUWE MELK 2004

BACTERIOLOGISCHE VEILIGHEID VAN KAZEN VAN RAUWE MELK 2004 BACTERIOLOGISCHE VEILIGHEID VAN KAZEN VAN RAUWE MELK 2004 Voedsel en Waren Autoriteit projectnummer: OT04H005 Juli 2005 Project OT 04H005 05-08-05 Pagina 1 van 9 INHOUD 1. INLEIDING 4 2 MATERIAAL EN METHODEN

Nadere informatie

De extractie van bacterieel en fungaal DNA uit verschillende lichaamsvloeistoffen

De extractie van bacterieel en fungaal DNA uit verschillende lichaamsvloeistoffen Een grote verscheidenheid aan bacteriën, virussen, schimmels en parasieten is verantwoordelijk voor de naar schatting 15 miljoen sterfgevallen per jaar als gevolg van infectieziekten. Infectieziekten gaan

Nadere informatie

*PDOC01/268847* PDOC01/ De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA 's-gravenhage

*PDOC01/268847* PDOC01/ De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA 's-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage Cluster Prins Clauslaan 8 2595 AJ DEN HAAG Postbus 20401 2500 EK DEN

Nadere informatie

Bacteriële toxinen: Contaminanten van bacteriële oorsprong? 4 november 2015

Bacteriële toxinen: Contaminanten van bacteriële oorsprong? 4 november 2015 Klantendag TLR Henk Heijthuijsen Bacteriële toxinen: Contaminanten van bacteriële oorsprong? 4 november 2015 Klanten seminar 2015 1 WHO: Bewerkt vlees kankerverwekkend! METRO: Bacon is net zo kankerverwekkend

Nadere informatie

(Voor de EER relevante tekst)

(Voor de EER relevante tekst) L 37/106 VERORDENING (EU) 2019/229 VAN DE COMMISSIE van 7 februari 2019 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2073/2005 inzake microbiologische criteria voor levensmiddelen wat betreft bepaalde methoden,

Nadere informatie

EINDRAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR PT 1 2015 DETECTIE VAN PATHOGENE E. COLI IN MAART 2015 LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE KIEMGROENTEN

EINDRAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR PT 1 2015 DETECTIE VAN PATHOGENE E. COLI IN MAART 2015 LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE KIEMGROENTEN EINDRAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE PT 1 2015 DETECTIE VAN PATHOGENE E. COLI IN KIEMGROENTEN MAART 2015 Afdeling: Voedselpathogenen Marie Polet Nadine Botteldoorn, Sarah Denayer

Nadere informatie

Legionella. De overdracht. Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem

Legionella. De overdracht. Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem Legionella De overdracht Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem Legionella Inhoud: Legionella bacterie Infectieroute Diagnostiek Kweek Urine antigeentesten Serologie

Nadere informatie

Wat is begrijpend lezen?

Wat is begrijpend lezen? Waarom moet ik die saaie opdracht maken? Over het nut van verwerkingsopdrachten bij informatieve teksten Linda de Leeuw Dr. E. Segers Prof. dr. L. Verhoeven Wat is begrijpend lezen? Behavioral Science

Nadere informatie

Nieuwe Influenza A (H1N1)

Nieuwe Influenza A (H1N1) Nieuwe Influenza A (H1N1) Overzicht 6 november 29, week 45 Samenvatting In de afgelopen week is het aantal ziekenhuisopnamen wegens een laboratoriumbevestigde infectie met Nieuwe Influenza A (H1N1) wederom

Nadere informatie

Laag Pathogene Aviaire Influenza Virus Infecties op

Laag Pathogene Aviaire Influenza Virus Infecties op Laag Pathogene Aviaire Influenza Virus Infecties op pluimveebedrijven in Nederland Jeanet van der Goot, Josanne Verhagen 1, Jose Gonzales, Jantien Backer, Johan Bongers, Gert Jan Boender, Ron Fouchier

Nadere informatie

I.H.M. Friesema, S. Kuiling, E.G. Biesta-Peters, M. van der Voort, M.E.O.C. Heck, W. van Pelt

I.H.M. Friesema, S. Kuiling, E.G. Biesta-Peters, M. van der Voort, M.E.O.C. Heck, W. van Pelt Jaaroverzicht Surveillance van Shigatoxineproducerende Escherichia coli (STEC) in Nederland, 2014 I.H.M. Friesema, S. Kuiling, E.G. Biesta-Peters, M. van der Voort, M.E.O.C. Heck, W. van Pelt De surveillance

Nadere informatie

Running head: INVLOED MBSR-TRAINING OP STRESS EN ENERGIE 1. De Invloed van MBSR-training op Mindfulness, Ervaren Stress. en Energie bij Moeders

Running head: INVLOED MBSR-TRAINING OP STRESS EN ENERGIE 1. De Invloed van MBSR-training op Mindfulness, Ervaren Stress. en Energie bij Moeders Running head: INVLOED MBSR-TRAINING OP STRESS EN ENERGIE 1 De Invloed van MBSR-training op Mindfulness, Ervaren Stress en Energie bij Moeders The Effect of MBSR-training on Mindfulness, Perceived Stress

Nadere informatie

Surveillance septicemieën in Belgische ziekenhuizen

Surveillance septicemieën in Belgische ziekenhuizen Surveillance septicemieën in Belgische ziekenhuizen Jaarrapport 2014 Surveillance gegevens 2000 2014 Minimale ziekenhuis gegevens 2000-2012 OD Volksgezondheid en Surveillance Dienst: Zorginfecties en antimicrobiële

Nadere informatie

EIND RAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR MATRIX: VERSE KAAS TELLING LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE JUNI 2014

EIND RAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR MATRIX: VERSE KAAS TELLING LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE JUNI 2014 EIND RAPPORT PROFICIENCY TEST VOOR LEVENSMIDDELENMICROBIOLOGIE JUNI 2014 MATRIX: VERSE KAAS TELLING Dienst:Voedselpathogenen Polet Marie Nadine Botteldoorn J. Wytsmanstraat 14 1050 Brussel België www.wiv-isp.be

Nadere informatie

Besluit maatregelen productiegebieden Westelijke Waddenzee Noord, Westelijke Waddenzee Midden en Westelijke Waddenzee Zuid (C)

Besluit maatregelen productiegebieden Westelijke Waddenzee Noord, Westelijke Waddenzee Midden en Westelijke Waddenzee Zuid (C) Besluit maatregelen productiegebieden Westelijke Waddenzee Noord, Westelijke Waddenzee Midden en Westelijke Waddenzee Zuid (C) De Inspecteur-generaal van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit heeft,

Nadere informatie

Het dilemma van de toezichthouder. Drs. H.N. de Groot Hoofdinspecteur NVWA

Het dilemma van de toezichthouder. Drs. H.N. de Groot Hoofdinspecteur NVWA Het dilemma van de toezichthouder Drs. H.N. de Groot Hoofdinspecteur NVWA De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is een Nederlands agentschap dat als kerntaak heeft het toezicht houden bij bedrijven

Nadere informatie