Prekenserie najaar november 2012 Onderwerp: Jozef (Gen ).

Transcriptie

1 Prekenserie najaar november 2012 Onderwerp: Jozef (Gen ). Vooraf: Centraal in het boek Genesis staat God Die schept, Die leidt, Die Zijn plannen aankondigt en volvoert. Heel de Bijbel is Gods boek, maar in Genesis wordt heel sterk de nadruk gelegd op God, als soeverein God, Die niet alleen Zijn plannen met de mens (en zijn volk) maakt, maar ook zorgt dat ze voleindigd worden. We zien dat bij de roeping van Abraham, Gods voorzienigheid in de naar de mens onmogelijke situatie van Sara s onvruchtbaarheid, in Zijn belofte aan Abraham t.a.v. land en volk, maar ook in de uitverkiezing van Jakob boven Ezau (Rom. 9:12). God legt niet uit waarom Hij Jakob verkiest, want Hij is soeverein en kan doen wat Hem behaagt. Dit betekent dat Gods plannen niet gedwarsboomd kunnen worden: Ik immers ben God, en er is geen ander, God, en niemand is Mij gelijk; Ik, die van den beginne de afloop verkondig en vanouds wat nog niet geschied is; die zeg: Mijn raadsbesluit zal volbracht worden en Ik zal al mijn welbehagen doen (Jesaja 46:9-10). Niemand kan Gods hand tegenhouden: Zijn heerschappij is een eeuwige heerschappij is en zijn koningschap is van geslacht tot geslacht. Ja, alle bewoners van de aarde worden als niets geacht; Hij doet naar zijn wil met het heer van de hemel en de bewoners van de aarde: en niemand is er, die zijn hand kan weerhouden of tot Hem kan zeggen: wat doet U? (Daniël 4:34-35). Ook in de geschiedenis van Jozef zien we Gods soevereiniteit voortdurend terug. Niet Jozef is de bepalende factor voor het voortbestaan van het volk, maar God Zelf, die Jozef bekwaam maakt en de omstandigheden zo leidt dat ook op dit punt Zijn voornemen ten uitvoer wordt gebracht. Zelfs met het oog op de toekomst waarin Hij Israël zal uitleiden uit Egypte tegen Farao s verharde hart in. Niet Farao (of wie ook) bepaalt hoe de loop van een volk of de geschiedenis is, dat doet God. En dat tot op de dag van vandaag. Het verhaal van Jozef is dan ook een bemoediging. Inleiding: het verhaal van Jozef Jozef (betekenis: moge de Heer nog meer toevoegen ) is de 11 e zoon van Jakob die hij kreeg bij zijn lievelingsvrouw Rachel. Daarna baarde zij nog Benjamin en stierf in het veld van Efrata. Jakob hield meer van Jozef dan van zijn andere zonen. Hij gaf hem daarom een pronkgewaad. Dit zette kwaad bloed bij de broers, wat werd versterkt doordat Jozef kwaad over hen sprak bij zijn vader en nog het meest doordat hij bijzondere dromen kreeg over zijn heerschappij over zijn broers, die hij hen vertelde. Als Jakob Jozef naar zijn broers stuurt om te kijken hoe het met ze gaat, nemen ze hem gevangen. Ze willen hem doden, maar Ruben overtuigt ze hem in de put te gooien, om hem dan daarna te redden. Juda komt met het plan om Jozef te verkopen aan de Ismaëlieten voor 20 zilverstukken. De slavenhandelaars verkochten hem aan Potifar, een hooggeplaatste officier van Farao. Deze vertrouwt hem en stelt hem aan over zijn huis.

2 Jozef is nog jong en de vrouw van Potifar probeert hem meermalen te verleiden. Als hij blijft weigeren en van haar wegvlucht, beschuldigt ze hem van een poging tot verkrachting en wordt hij door Potifar in zijn gevangenis gegooid. Daar ontmoet hij de bakker en de schenker, twee in ongenade gevallen hovelingen van Farao. God geeft hem inzicht in een droom die ze elk hebben en die ook uitkomt. De schenker wordt verhoogd, de bakker gedood. Jozef vraagt de schenker een goed woordje voor hem te doen, maar die vergeet dat, totdat Farao een droom heeft die niemand kan uitleggen. Dan wordt Jozef gehaald, die de droom verklaart en ook advies geeft hoe om te gaan met de aangekondigde periode van hongersnood. Farao is daar zozeer mee ingenomen, dat hij Jozef aanstelt tot zijn onderkoning, belast met het toezicht op de voedselverdeling. Als na twee hongerjaren de broers van Jozef naar Egypte komen om koren te kopen, ontmoeten ze Jozef die ze niet herkennen. Hij herkent hen wel en speelt een soort spel met ze dat hen in verwarring brengt. Uiteindelijk weet hij ze zover te krijgen dat ze zijn lievelingsbroer Benjamin meenemen en dan maakt hij zich bekend. Vervolgens laat hij (met toestemming van Farao) Jakob met zijn hele huishouden overkomen en geeft ze een woonplaats in een goed deel van Egypte, het land Gosen. Daar ontwikkelt het volk zich enorm en groeit uit tot een groot volk. Latere Farao s die Jozef niet gekend hebben, worden dan bang en gaan het volk onderdrukken. Totdat Mozes opstaat. Lezen: Gen. 37:2-5: Dit is de geschiedenis van Jakob en zijn nakomelingen. Jozef, die inmiddels zeventien jaar was, weidde gewoonlijk samen met zijn broers de schapen en geiten; hij hielp de zonen van zijn vaders vrouwen Bilha en Zilpa, en alle praatjes die over zijn broers de ronde deden vertelde hij aan hun vader door. 3 Omdat Israël al oud was toen Jozef werd geboren, hield hij meer van Jozef dan van zijn andere zonen, en hij had een prachtig bovenkleed voor hem laten maken in allerlei kleuren. 4 De broers zagen wel dat hun vader het meest van Jozef hield. Daarom konden ze Jozef niet uitstaan en kon er geen vriendelijk woord voor hem af. 5 Op een keer had Jozef een droom. Toen hij die aan zijn broers vertelde, kregen ze een nog grotere hekel aan hem. Gen. 37: 31-36: 31 Toen slachtten ze een bokje, pakten Jozefs veelkleurige gewaad en dompelden dat in het bloed. 32 Daarna lieten ze het naar hun vader brengen met de boodschap: Dit hebben we gevonden. Kijk eens goed, is dit niet het kleed van uw zoon? 33 Jakob herkende het en riep uit: Het kleed van mijn zoon! Hij moet verslonden zijn door een roofdier! Hij is verscheurd, Jozef is verscheurd! 34 Jakob scheurde zijn kleren, deed een rouwkleed om en rouwde over zijn zoon, dagenlang. 35 Al zijn zonen en dochters deden hun best om hem te troosten, maar hij wilde niet getroost worden en zei: Ik zal rouw dragen totdat ik naar mijn zoon in het dodenrijk afdaal. Zo treurde Jakob om zijn zoon. Gen. 39: 1-5: 1 Jozef was dus door de Ismaëlieten meegenomen naar Egypte, en daar was hij gekocht door Potifar, een vooraanstaand man die tot de hovelingen van de farao behoorde en het bevel voerde over zijn lijfwacht. 2 De HEER stond Jozef terzijde, zodat het hem goed ging. Hij mocht in het huis van zijn Egyptische meester werken.

3 3 Omdat zijn meester zag dat de HEER Jozef terzijde stond en alles wat hij ter hand nam voorspoedig liet verlopen, 4 was hij Jozef goedgezind: hij maakte hem tot zijn persoonlijke bediende, liet de gang van zaken in huis aan hem over en gaf hem het beheer over alles wat hij bezat. 5 En vanaf het ogenblik dat hij hem belastte met het toezicht op zijn huis en zijn verdere bezittingen, zegende de HEER het huis van die Egyptenaar omwille van Jozef. De zegen van de HEER rustte op alles wat hij bezat, in huis en daarbuiten. Gen. 45: 5-11: 5 Maar wees niet bang en maak jezelf geen verwijten dat jullie mij verkocht hebben en dat ik hier ben terechtgekomen, want God heeft mij voor jullie uit gestuurd om jullie leven te redden. 6 De hongersnood teistert het land nu al twee jaar, en ook de komende vijf jaar zal er niet geploegd of geoogst worden. 7 God heeft mij voor jullie uit gestuurd om jullie voortbestaan op aarde veilig te stellen; zo wilde hij veel levens redden. 8 Niet jullie hebben mij dus hierheen gestuurd maar God; door hem ben ik de belangrijkste raadsman van de farao geworden, de bestuurder van zijn hele hof en heerser over heel Egypte. 9 Ga onmiddellijk terug naar mijn vader en zeg tegen hem dat zijn zoon Jozef hem het volgende laat weten: God heeft mij heer over heel Egypte gemaakt. Kom zo snel mogelijk naar mij toe. 10 U kunt in Gosen wonen, dicht bij mij, met uw kinderen, uw kleinkinderen, uw schapen en geiten en runderen en wat u verder maar bezit. 11 Ik zal u daar onderhouden, want de hongersnood zal nog vijf jaar duren. Dan hoeft u geen gebrek te lijden, u niet en ook uw familieleden en uw dieren niet. Gen. 50:20: Jullie hebben wel kwaad tegen mij bedoeld, maar God heeft dat ten goede bedoeld om te doen, wat vandaag het geval is: een groot volk in het leven te behouden. (Rom. 8:28: Wij weten nu, dat [God] alle dingen doet medewerken ten goede voor hen, die God liefhebben, die volgens zijn voornemen geroepenen zijn.) Op het eerste oog lijkt dit een verhaal waar veel mensen bij betrokken zijn en beslissingen nemen met vergaande consequenties. Zo bezien zou je zeggen dat de daden van de mensen vérstrekkende gevolgen hebben: Bij voorbeeld: Jozefs snoeven maakte hem onbemind bij zijn broeders; Het complot van de gevoelloze broers om Jozef uit de weg te ruimen; Zijn verkoop aan slavenhandelaars; Potifar die Jozef in zijn huis opneemt; De vrouw van Potifar die zorgt dat Jozef onschuldig in de gevangenis komt; Jozefs oprechtheid in de situatie van de verleiding door de vrouw van Potifar; De schenker die hem vergeet Zijn uitlegging van de dromen en de verhoging door Farao. Het verhaal van Jozef gaat in essentie niet over Jozef, maar gaat feitelijk over drie essentiële zaken die van belang zijn voor ons leven als kind van God: 1. de soevereiniteit van God; 2. voorzienigheid van God; 3. onze identiteit als kind van God.

4 AD 1. GODS SOEVEREINITEIT Definitie Gods soevereiniteit: Gods soevereiniteit wil zeggen dat God het recht en de macht heeft om alles te doen wat Hem geluk brengt. Wat zou er gebeurd zijn als de spelers in het verhaal van Jozef allemaal anders gehandeld zouden hebben? Citaat D.A. Carson: Gered omdat Jozef zijn broek dichthield. Wat, als Jozef wel toegegeven zou hebben aan Potifars vrouw? Zou God het volk ook gered hebben als Jozef gefaald zou hebben? Kon hij überhaupt falen? Het antwoord op dit soort vragen wordt bepaald door je visie op de soevereiniteit van God. Grofweg twee visies: God is soeverein; d.w.z. alles gaat zoals Hij wil en Hij is niet afhankelijk van de medewerking van mensen: God zorgde dat Jozef niet faalde. Rom. 8:28: We weten nu dat God alle dingen doet meewerken ten goede voor hen die God liefhebben, die volgens Zijn voornemen geroepenen zijn. Ten diepste is dit de kern van het Calvinistisch geloof. God heeft wel plannen en Hij leidt ook wel de mens daarin, maar Hij is wel mede afhankelijk van de besluiten van de mens: was het volk nooit in Egypte terecht gekomen als Jozef gefaald had? Dit is ten diepste de kern van het Arminianisme: we zijn wel behouden door genade, maar als we niet zelf meewerken, raken we die wel kwijt. In deze beide uitersten is Gods almacht en soevereiniteit in het geding. Het gaat ook niet alleen om onze behoudenis, maar ook over onze weg met God. A. Onze behoudenis: Gods initiatief Volgens Arminius was het geloof van een mens tot op zekere hoogte voorwaarde voor de vergeving door God. Zonder geloof geen rechtvaardiging. Calvinisten brengen daar tegenin dat God het geloof schenkt aan degenen die Hij roept, zodat ze Hem zullen aannemen. Het initiatief ligt dan dus geheel bij God. Volgens de Bijbel zijn we dood in onze zonde ( ten dage dat je daarvan eet zul je sterven ; vgl. Kol. 2:13: Ook jullie heeft Hij, hoewel jullie dood waren door je overtredingen en onbesnedenheid naar het vlees, levend gemaakt met Hem, toen Hij ons al onze overtredingen kwijtschold.) Rom. 5:8: God echter bewijst zijn liefde jegens ons, doordat Christus, toen wij nog zondaren waren, voor ons gestorven is. We zijn dus behouden omdat God het wil en omdat Hij ons geroepen en levend gemaakt heeft. Daar zit helemaal niets van ons bij. Citaat: Arminianen geloven dat zij hun uitverkiezing danken aan hun geloof, terwijl Calvinisten geloven dat zij hun geloof danken aan hun uitverkiezing. B. Onze weg met God: Gods initiatief en regie Maar daar blijft het niet bij: God heeft ons niet alleen maar uitgekozen, Hij heeft ons uitgekozen met een doel: Niet jullie hebben Mij, maar Ik heb jullie uitgekozen en

5 jullie aangewezen, opdat je zou heengaan en vrucht dragen en je vrucht zou blijven, opdat de Vader jullie alles zal geven, wat je Hem bidt in mijn naam. (Joh. 15:16). God is niet alleen soeverein in Zijn keuzes aangaande Zijn schepping, maar ook in Zijn handelen met Zijn schepping. M.a.w. Hij kiest uit wie Hij wil, en Hij leidt iemand naar Zijn wil (1 Kor. 7:22: Want de slaaf, die in de Here geroepen werd, is een vrijgelatene des Heren; evenzo is hij, die als vrije geroepen werd, een slaaf van Christus. Gij zijt gekocht en betaald. ). Ook als we verkeerde keuzes maken of gemaakt hebben, zal God dat ombuigen naar Zijn plan: want het zal gaan zoals Hij het wil. Voorbeeld daarvan vinden we in Genesis 38: Juda en Tamar. De zoon van Tamar (Perez) die haar schoonvader verwekt had, staat in de lijst van voorvaders van Jezus (Matth. 1:3; evenals Rachab, Ruth, de Moabietische, Salomo, zoon van Bathséba). Wat Hij Zich voorgenomen heeft, zal tot stand komen. Genesis staat vol van voorbeelden van Gods soevereiniteit: De schepping, de zondvloed, de Babylonische spraakverwarring,de roeping van Abraham, het voorzien in een zoon voor Abraham; de uitverkiezing van Jakob boven Ezau. Kortom, allemaal situaties, waarin God volledig naar eigen inzicht en op eigen initiatief ingreep en handelde. In dat rijtje past ook het verhaal van Jozef. AD 2. GODS VOORZIENIGHEID Definitie Gods voorzienigheid: Is Gods meest heilige, wijze en krachtig bewaren en heersen over al Zijn scheppingen en al hun daden (Westminster Catechismus). De centrale tekst uit dit gedeelte is dan ook: Gen. 50:20: Jullie hebben wel kwaad tegen mij bedoeld, maar God heeft dat ten goede bedoeld (vgl. Rom. 8:28). Vanaf het begin van het verhaal van Jozef is duidelijk: God maakt hem Zijn plannen bekend in de dromen (ook al snapt niemand dat nog) en zal er Zelf voor zorgen dat deze plannen doorgang vinden. Ondanks en dankzij de omstandigheden: Het feit dat zijn broers een hekel aan Jozef hebben; Dat ze hem van het toneel doen verdwijnen; of Jozef nu in de gevangenis zit of erbuiten; of de schenker nu de belofte aan Jozef vergeet. Dat alles is niet relevant voor de voltooiing van Gods plan; Hij past alles in en dirigeert alles zodanig dat Zijn doel bereikt wordt: een volk in leven houden in Egypte en op enig moment in de geschiedenis weer met vertoon van Zijn macht uitleiden. In die zin is Jozef dus ook een type van Christus: God voorzag in de verzoening met de mensheid in Christus en voorzag ook in de omstandigheden rondom Zijn leven: Hij werd in Bethlehem geboren naar de profetie, ondanks dat Maria in Nazareth woonde; Herodus pogingen Hem vroegtijdig om te brengen, werden verijdeld; Hij werd (net als Jozef) verworpen door Zijn broeders; Net als Jozef werd Hij (op Gods tijd) overgeleverd om Zich te offeren voor ons;

6 Dit was een door God voorzien en geregisseerd plan; Het doel was net als bij Jozef om een volk in leven te houden. Dit moet een bemoediging voor ons zijn: God heeft een plan met ons leven (tot Zijn eer) en zal zorgen dat alles wat daartoe nodig is, volvoerd wordt. We zijn niet afhankelijk van andere mensen, noch van onze eigen inspanning, maar van God die het doet. Rom. 9:16: Alles hangt dus af van God en zijn barmhartigheid, niet van de wil of de inspanning van de mens. AD 3. ONZE IDENTITEIT ALS KIND VAN GOD. In de oudheid waren bepaalde zaken die de identiteit (en dus ook de waarde) van een mens kenmerkten: Zijn naam: was niet zomaar gekozen, maar had een betekenis en zei iets over die persoon of de ouders (b.v. Jabes = smart; Jacob = bedrieger; Jozef = laten er meer komen; Johannes = God is genadig; Jozua (Jezus) = God redt etc.) Zijn kleding: die gaf de status van iemand aan: verloren zoon; Jozef: veelkleurig kleed; de bruid van Christus: zuiver, fijn linnen. Jozef werd meerdere malen van zijn kleed (identiteit) beroofd: door de broers, door Potifars vrouw. Maar hij werd hersteld en kreeg een nieuw kleed. Identiteit als kind van God: Volgens de Bijbel zijn we een nieuwe schepping, hebben we een nieuwe identiteit gekregen, die niet afhankelijk is van omstandigheden, van wat mensen denken of doen, en zelfs niet van onszelf: Hij heeft ons een nieuwe schepping gemaakt. We hebben een nieuwe naam gekregen: Jes. 62:2: Volken zullen uw heil zien, alle koningen uw heerlijkheid en men zal u noemen met een nieuwe naam, die de mond des HEREN zal bepalen; Opb. 2:17: Wie overwint. Ik zal hem een witte steen geven en op die steen een nieuwe naam geschreven, welke niemand weet, dan die hem ontvangt. We hebben een nieuw kleed gekregen: Gal. 3:27: Want jullie allen, die in Christus gedoopt zijn, hebt je met Christus bekleed. Opb. 3:5: Wie overwint, zal bekleed worden met witte klederen Slot: Wij allen, die in Christus zijn, hebben een nieuwe identiteit gekregen; niet meer wie wij waren of wat we gedaan hebben, is bepalend, maar wat we hebben ontvangen in Christus: wij zijn zonen van God, we hebben de heilige Geest ontvangen en delen in de erfenis van Christus. En als je nog niet van Christus bent, dan is de uitnodiging vandaag om je met God te laten verzoenen (2 Kor. 5:20) door het offer dat Jezus eenzijdig voor jou gebracht heeft. Behalve dat we een nieuwe identiteit hebben gekregen, mogen we er ook op vertrouwen dat God ons leven zal leiden naar Zijn wil en dat Zijn plan met ons tot uitvoer wordt gebracht, hoe dan ook (Psalm 138:8)