W107 Rijden en varen op waterstof: de rol van (inter)nationale afspraken. Indra te Ronde NEN Alexander Paul BlueComp Versie 1.0

Transcriptie

1 W107 Rijden en varen op waterstof: de rol van (inter)nationale afspraken Indra te Ronde NEN Alexander Paul BlueComp Versie 1.0 NEN Energy +31 (0) KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

2 Introductie - inhoud presentatie I. Introductie II. Even voorstellen III. Workshop deel 1: Excellent leadership; aansluiting bij leaders? IV. Workshop deel 2: Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Welke ontwikkelingen om ons heen? V. Workshop deel 3: Zelf invloed uitoefenen? VI. Conclusies/samenvatting KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

3 I. Introductie Hebben we de boot gemist? Input vanuit publiek, interactie gewenst! Vragen naar antwoorden brengen Is techniek leidend? Is de overheid/politiek misleidend (doet ze genoeg) of pijn lijdende? Wie is wel leading? Hoe leading bevorderen? Wat zijn oorzaken? Hoe kunnen we beïnvloeden? Wat betekent dit voor NL-se partijen? En wat is de rol van internationale afspraken? KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

4 II. Maar eerst even voorstellen Indra te Ronde Consultant NEN Standards /cluster Energie Secretaris normcommissie Waterstof en brandstofcellen Projectleider PGS 35 Waterstoftankstations Secretaris normcommissie Vaste Biobrandstoffen Projectpartner SolidStandards / Pre-normatief onderzoek Algen voor producten en energie Activiteiten i.h.k.v. energiebesparing, energiemanagement (ISO 50001, ESCo s) KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

5 II. Even voorstellen Alexander Paul Analist, Consultant & Manager BlueComp waterstof & fuel cell technology Goede relaties met Ballard-Dantherm & Hydrogenics EU-markten in sectoren Marine & Militair, incl. Rural & Emergency Distributed Generation Data Centre & Backup Power Telecom Lid van NL-werkgroep NEN Lid van TIA-werkgroep als EU liaison Market-research & Business-development Nieuwe EUlidstaten; webinar Q1-14 Opportunities, international standards vs local operation KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

6 II. Nederlands Normalisatie Instituut Wie werkt er al met normen en/of wie kent NEN? Kerncijfers NEN: normgebruikers commissies normen 40 miljoen omzet, 300 medewerkers 280 internationale secretariaten CEN en ISO Diensten van zijn zijn normalisatie, maar ook: schemabeheer t.b.v. certificering (bijv. NTA 8080 'Duurzaamheidscriteria voor biomassa ten behoeve van energiedoeleinden' onafhankelijk registerbeheer zelfverklaringen zg. Pré-normatief onderzoek KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

7 II. Normalisatie Normen: Een norm is een vrijwillige afspraak tussen marktpartijen over een product, dienst of proces. Uitgangspunten voor normontwikkeling All parties concerned Afspraken op basis van consensus Open & transparant proces Doelen Faciliteren van handel & interoperabiliteit*) Zelf-regulering Thema s: Kwaliteit, gezondheid, veiligheid en milieu *) systemen (of apparatuur) zijn in staat tot onderlinge uitwisseling en/of communicatie. KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

8 II. Normalisatie Normalisatie: gezamenlijke belangen/verantwoordelijkheid Alle belanghebbenden + consensus creëert breedgedragen afspraken KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

9 II. Normalisatie: nationaal èn internationaal! Normalisatie NEN-CEN-ISO Mondiaal niveau (ISO) 163 leden (sinds 1947) NEN-(EN-)ISO normen (> ISO) Vrijwillig overnemen in Nederland Europees niveau (CEN) 33 leden NEN-EN normen (> EN) Verplicht overnemen in Nederland Nationaal niveau (NEN) NEN normen Toegangspoort naar CEN en ISO Spiegelen door nationale normcommissie Werkwijze, hoe meebeslissen/meedoen via TC s? IEC: International Electrotechnical Commission CENELEC: European Committee for Electrotechnical Standardization KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november 2013 ISO: International Organization for Standardization CEN: European Committee for Standardization 9

10 II. Beschikbare normen Waterstof en brandstofcellen ISO/TC 197 Hydrogen technologies 10

11 II. Beschikbare normen Waterstof en brandstofcellen IEC/TC 105 Fuel cell technologies 11

12 II. Andere ontwikkelingen i.h.k.v. normalisatie Waterstof en brandstofcellen Andere aanverwante documenten (NL): PGS 35 Waterstoftankstations (Publicatiereeks gevaarlijke stoffen, i.s.m. Ministerie I&M) Ontw. NPR 8090 Waterstofbrandstofcelaggregaten. Lever ook uw commentaar/suggesties aan! Voor 1 december 2013 via Wellicht uw ideeën in toekomstige (internationale) normen?! Bijv. Handreiking voor optreden tijdens incidenten met waterstoftoepassingen, Brandweer Amsterdam-Amstelland? Wat is er voor de man/vrouw op de werkvloer? Instructie/NPR?? KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

13 Workshop algemeen Aanpak Workshop in 3 delen Interactief: Met elkaar bespreken waar we willen staan in Nederland?! Doel van de workshop Antwoord op de vraag: Hoe kunnen we als NL de standaard (nog) bepalen voor waterstof i.r.t. mobiliteit (en welke rol spelen normen)? Subdoel: Hebben we (nog) pareltjes in NL/huis en wat kunnen/moeten we ermee? KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

14 Workshop deel 1 Wie bent u? Bent u actief op gebied van waterstof en/of brandstofcellen? Producent / leverancier Afnemer / gebruiker Dagelijks mee bezig? Eerst een korte brainstorm: Excellent leadership; aansluiting bij leaders? KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

15 Workshop deel 2 Ca. 20 minuten Discussie: Welke ontwikkelingen om ons heen? Waar zijn we goed in? Insteek vanuit varen op water? Onze infrastructuur? Voertuigen èn vaartuigen? Waar willen we goed in worden? KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

16 IV. Ontwikkelingen Overheid en politiek (NL)? Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur & Milieu): De overheid en marktpartijen zijn hier samen aan zet: de overheid voor het creëren van begrijpelijke, aantrekkelijke en veilige randvoorwaarden en het bedrijfsleven voor het leveren van duurzame innovatieve concepten en technologieën. (april 2013) KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

17 IV. Ontwikkelingen Overheid en politiek (NL)? Staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur & Milieu): O.a. waterstoftankstations Het overheidsdoel is randvoorwaarden te formuleren op het gebied van veiligheid, vergunningverlening en fiscaliteit en tegelijkertijd de maatschappij kennis te laten maken met het rijden op waterstof. (april 2013) KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

18 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Waterstof tanken in Duitsland en Nederland:...Duitsland op dreef, Nederland blijft plannen... (oktober 2013) Nederland-en-Duitsland W/ KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

19 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Hoe gaat de industrie hier mee om? H2 MobilityNL; initiatief van RAI Vereniging en NWBA (Nederlandse Waterstof en Brandstofcel Associatie) Het korte termijn doel is om op het tempo van de ontwikkelfase Rijden op Waterstof af te stemmen op internationale ontwikkelingen. H2 MobilityNL benadrukt dat het omringende landen nauwlettend in de gaten houdt. KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

20 IV. Recente berichten in NL Hyundai zet waterstof-ix35 in de wachtkamer vanwege de nieuwe fiscale regels en de onduidelijkheid daaromheen maakt de Nederlandse Hyundai-importeur een pas op de plaats (oktober 2013) KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

21 IV. Ontwikkelingen om ons heen Met welke Europese ontwikkelingen moeten we rekening houden? Proposal directive Deployment of alternative fuels infrastructure (EC) Europese project Hydrogen Infrastructure for Transport Ontwikkelingen naar nieuwe EU regio s 2014 (1 januari) En van daar buiten? VS, Azië? Korte en lange termijn? Hoog ondernemersrisico belemmert innovatie; Financiering afhankelijk certificering & beschikking overheid Welke rol speelt NL daarin? Hoe zit het met de Hollandse pareltjes? KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

22 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? We nemen een insteek vanuit varen op waterstof. KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

23 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Kansen waterstof en brandstofcellen in haven-logistiek: Korte termijn: alleen toepassingen rondom havens & kades, waar waterstof in nabijheid verkrijgbaar is (pijplijn Antwerpen, Rotterdam) Container Handlers, Movers & Forklifts, Short Haul- & Port Drayage Trucks; bussen en taxi s Mid-/lange termijn: Demonstratie hulpkrachtbronnen, door strenge certificatie hoofdkrachtbron. (uitval op zee) Tenders, havenpatrouille, werk-& reinigingsboten, drijvend vlot voor walstroom bij z.g. cold ironing van schepen KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

24 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Meeste toepassingen zijn actief, aantal referentie projecten sinds laatste decennium En, nog belangrijker, gemakkelijke aanpassing met andere, nieuwe toepassingen; deels bestaande technologie, deels platform samenwerkingen om te slagen in de missie Overheden kunnen processen stimuleren door: Richtlijnen (waaronder (inter)nationale normen) en certificering Belemmeringen bij Duitse Lloyds, TÜV Invulling rol van NEN: richtlijnen (normen) en certificering in NL In relatie tot eerder genoemde thema s Kwaliteit, gezondheid, veiligheid en milieu KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

25 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Maritieme Classificatie Uitdagingen : Geclassificeerde Zones: Lassen van alle buis-fittingen Classificatie Explosieveilig (Ex) testen onderdelen ( ) Kan veiligheid worden gegarandeerd bij maritieme toepassingen? Geen Ex-Zone indien innovatief behandelt Veiligheid door voldoende ventilatie Geen H2 sensoren nodig Zorg voor back-up system & fall-back scenario s Voorbeeld geoptimaliseerde Certificatie richtlijnen: TÜV-Rheinland voor FC Bussen Lloyds Germany voor maritieme toepassingen UL (Underwriters Laboratories) voor indoor stationaire brandstofcellen. KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

26 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? En voor wat betreft infrastructuur? Aanwezige pijpleidingen nabij scheepshavens Aanwezige waterstof-industrie in nabijheid. Havens komen als 1e in aanmerking Rotterdam Antwerpen Tankstations moeten er eerst komen Doorbreken kip/ei-situatie; introductie snelheid met CNG als referentie KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

27 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Wat houdt H2 PEM FC tegen in scheepssector en maritieme toepassingen?... Niet de techniek! PEM-FC functioneel bewezen in honderden ter land, ter zee & in de lucht-toepassingen Programma's FC Submarine zijn commercieel en duurzaam Maritieme opleidingen; verschillende getest, bewezen en gedemonstreerd Verschillende mariene sectoren niet kosten-gevoelig (super jacht) Toch heeft marine sector veel tragere groei dan andere sectoren met waterstof brandstofceltoepassing. KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

28 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Wat houdt H2 PEM FC tegen in de maritieme sectoren? Commercialisering eerst met voertuigen, certificering al is toegepast+ eenvoudiger Slechte nieuws: VAR & Integrators hebben een onaantrekkelijke propositie Zonder de vraag, zullen FC-fabrikanten in de nabije toekomst hun systemen niet afstemmen naar eisen maritieme sector Informatiedeling en concurrentievoorsprong (kosten leergelden) Wirwar internationale wereld van normen, richtlijnen en afspraken -> Eenduidigheid!!! Goede nieuws: Commercialisering gebeurt in havens, waar waterstof gemakkelijk verkrijgbaar en economisch is Voorbeeld: Waterstof Platform Rotterdam Echter: de maritieme sector kan niet wachten: Ontwikkeling kost tijd: Innovatie en vaartuigen Stilstand betekent onvoorbereid op de toekomst KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

29 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Overwegingen bij de introductie van alternatieve brandstoffen: Het kip/ei-syndroom bestaat niet maar wordt vaak gebruikt als excuus? Vereiste: de aanwezigheid van voldoende potentiële marktvraag? Marktvraag wordt eenvoudigweg bepaald door de mate van economisch voordeel voor de gebruiker? De prijs van mobiliteit wordt voor een steeds groter deel bepaald door de overheid? KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

30 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Voorwaarden succesvolle introductie van alternatieve brandstoffen Adequaat lange termijn Europees beleid m.b.t. haalbare internationale regelgeving en nationale handhaving Technologie is leidend voor politiek Planmatige overgang van gesubsidieerde testprojecten naar marktrealisatie Duidelijke definitie van eindgebruikers in doelgroepen Marktwerking door prijsdifferentiatie (accijns, BTW, CO2 penalties) KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

31 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Mogelijke fasering van de verschillende aandrijftechnieken in de tijd De werkelijke voortgang zal afhankelijk zijn van tempo: technologische ontwikkeling commerciële motivatie publieke perceptie politieke aanvaardbaarheid Zie figuur volgende dia Future Ship powering options Exploring alternative methods of ship propulsion Royal Academy of Engineering, July 2013 KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

32 KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

33 IV. Waar zijn we goed in? Waar willen we goed in worden? Toekomst is NU! Nul-emissie auto s? Zijn dichterbij dan u denkt maar waar tanken? Nul-emissie vaartuigen? Zijn dichterbij dan u denkt maar dobberen nog in de rondte Industrie is klaar met testen en demonstraties Infrastructuur is (bijna) klaar Niet in NL. Krachtigere politieke steun & Snelheid geboden! Verlaging prijzen is een kwestie van tijd Subsidies worden ingesteld maar niet vroeg genoeg en onvoldoende voor inhaalslag met onze buren? Bent u er klaar voor?! KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

34 V. Workshop deel 3 Zelf invloed uitoefenen? Ca. 10 minuten Hoe kunnen we leading blijven of worden en de standaard bepalen? Wat zijn onze USP s? Automotive? En/of varen op waterstof? Normalisatie op het gebied van: 1. Kwaliteitsaspecten van producten/systemen? 2. Veiligheidsaspecten van producten/systemen? 3. Betrouwbaarheid/integriteit van producten/systemen? 4. Service, onderhoud, beheer van producten/systemen? 5. Innovaties? KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

35 V. Zelf invloed uitoefenen? Voor elk van deze aspecten: Hoe kunnen we de standaard bepalen? Onderwerpen van bestaande normen bruikbaar? Vraagt dat om nieuwe onderwerpen voor normen? Hoe kunt u daar (zelf) invloed op uit oefenen? Als Nederlandse industrie, branche? Of als individueel bedrijf? KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

36 VI. Conclusies en samenvatting KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november

37 Dank voor uw aandacht!! Contactgegevens: KIVI NIRIA JAARCONGRES 6 november