Zwelling van het sternoclaviculaire gewricht: verontrustend?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Zwelling van het sternoclaviculaire gewricht: verontrustend?"

Transcriptie

1 KLINISCHE LES Zwelling van het sternoclaviculaire gewricht: verontrustend? Wim Opstelten, Ben G.F. Heggelman, Peter Rijsman en A.H.M. (Ton) Heurkens Dames en Heren, Met enige regelmaat komt een zwelling van het sternoclaviculaire gewricht voor zonder voorafgaand trauma. Vooral wanneer deze zwelling in relatief korte tijd is ontstaan, kan dit niet alleen bij de patiënt, maar ook bij de arts tot ongerustheid leiden. In deze les bespreken wij 3 casussen van patiënten en gaan wij in op de differentiaaldiagnostiek van een dergelijke zwelling. Ook geven wij richtlijnen voor het te volgen beleid. Huisartsenpraktijk Paulus Buyslaan, Amersfoort (tevens: Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht). Dr. W. Opstelten, huisarts. Meander Medisch Centrum, Amersfoort. Afd. Radiologie: B.G.F. Heggelman, radioloog. Afd. Reumatologie: dr. A.H.M. Heurkens, reumatoloog. Huisartsenpraktijk Vogelplein, Amersfoort. P. Rijsman, huisarts. Contactpersoon: dr. W. Opstelten (w.opstelten@nhg.org). Patiënt A, een 76-jarige vrouw, kwam bij haar huisarts met een licht gevoelige zwelling van het mediale deel van de rechter clavicula, die zij enkele maanden daarvoor bemerkt had. De zwelling was geleidelijk in omvang toegenomen en verontrustte haar. Een trauma kon zij zich niet herinneren. Zij was rechtshandig. Behalve hypertensie vermeldde haar voorgeschiedenis geen bijzonderheden. De huisarts zag bij lichamelijk onderzoek ter hoogte van het sternoclaviculaire gewricht een zwelling; deze was bij palpatie iets drukpijnlijk en voelde hard aan (figuur 1). De functies van het glenohumerale gewricht waren niet beperkt. Laboratoriumonderzoek gaf geen afwijkende uitslagen voor hemoglobine, bezinking en alkalische fosfatase. Toen standaardröntgenonderzoek evenmin afwijkingen toonde, liet de huisarts, in overleg met de radioloog, een CT-scan maken. Hierop waren degeneratieve sclerotische veranderingen en enkele cysteuze ophelderingen van het sternoclaviculaire gewricht te zien, passend bij artrose. Ook was een subluxatiestand zichtbaar, waarbij het mediale deel van de clavicula over ongeveer de helft van de breedte naar ventraal verplaatst was (figuur 2). Uitleg over de artrotische aard van de zwelling stelde patiënte gerust. Na enkele maanden verdween de pijn spontaan. De zwelling blijft echter zichtbaar. Patiënt B, een 75-jarige rechtshandige cellist, vroeg zijn huisarts om een bepaling van prostaatspecifiek antigeen (PSA) in zijn bloed, omdat zijn vader was overleden aan een prostaatcarcinoom. De vader was op hoge leeftijd overleden, als 89-jarige. Patiënt had geen klachten. De huisarts vond bij lichamelijk onderzoek aan abdomen en genitalia externa geen afwijkingen. Bij rectaal toucher bleek de prostaat iets vergroot, maar de vergroting maakte een benigne indruk. Na uitleg over de beperkte NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B128.INDD 1

2 FIGUUR 1 Duidelijke zwelling van het rechter sternoclaviculaire gewricht van patiënt A. waarde van een PSA-bepaling en de potentiële gevolgen van een afwijkende uitslag, volhardde patiënt in zijn wens tot bloedonderzoek. De PSA-waarde bedroeg 29 ng/ml (referentiewaarde: < 6,5). Hierop verwees de huisarts patiënt naar de uroloog, die naaldbiopten nam waarin een matig agressief adenocarcinoom was te zien. Om eventuele ossale uitzaaiingen aan te tonen liet de uroloog een botscan maken. Hierop was een verhoogde activiteit in het rechter sternoclaviculaire gewricht zichtbaar, die geduid werd als passend bij een metastase (figuur 3). Bij nader lichamelijk onderzoek voelde de uroloog ook ter plaatse van het gewricht een harde, iets pijnlijke verdikking. Aldus stelde hij de diagnose gemetastaseerd prostaatcarcinoom, stadium: T1c; gleasonscore: 6; NxM1 en besprak hij met de patiënt de mogelijkheden voor palliatieve behandeling. Nadat hormonale therapie was ingesteld, vond op verzoek van patiënt elders een tweede beoordeling plaats. Daar werd als aanvullend onderzoek een MRI-scan van het sternoclaviculaire gewricht gemaakt. Hierop was duidelijk artrose zichtbaar, maar zonder aanwijzingen voor een metastase. Daarmee veranderde de aanvankelijke stadiëring in T1c; gleasonscore: 6; NxM0. Een in opzet curatieve behandeling behoorde nu in principe nog tot de mogelijkheden. De uroloog en de patiënt besloten echter voorlopig de medicamenteuze behandeling te continueren. rechter clavicula trachea sternum spier spier linker clavicula bloedvaten oesofagus ribben rechter scapula corpus vertebrae long linker scapula FIGUUR 2 Transversale CT-coupe van patiënt A ter hoogte van de sternoclaviculaire gewrichten. Er is anterieure subluxatie van het rechter sternoclaviculaire gewricht met een subcorticale erosie in het mediale deel van de clavicula en sclerose. Het gewricht is enigszins verbreed in vergelijking met de niet-afwijkende linker zijde. 2 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B128.INDD

3 Zes maanden na het stellen van de diagnose is de PSAwaarde gedaald naar 8,8 ng/ml. Afgezien van de bijwerkingen van de hormonale therapie en wat drukpijn van het rechter sternoclaviculaire gewricht, heeft patiënt nu geen klachten. Patiënt C, een 52-jarige rechtshandige vrouw, consulteerde haar huisarts wegens een sinds enkele weken ontstane pijnloze zwelling van het mediale deel van de linker clavicula. Daarbij was zij in enkele maanden afgevallen van 132 naar 115 kg bij een ongestoorde eetlust. Haar voorgeschiedenis vermeldde geen bijzonderheden. Het viel haar huisarts op dat zij wat hees was, maar patiënte schreef dit toe aan een luidruchtig feestje waar zij pas geweest was. Afgezien van een harde zwelling ter hoogte van het linker sternoclaviculaire gewricht vond de huisarts geen afwijkingen. Bij door de huisarts aangevraagde echografie werd een zwelling gezien waarvan de aard niet kon worden vastgesteld. In overleg met de radioloog liet de huisarts vervolgens een CTscan maken, waarop een osteolytische botafwijking van het mediale deel van de linker clavicula zichtbaar was (figuur 4). Hierop verwees hij patiënte naar de internist. Bij nader onderzoek bleek de zwelling te berusten op een metastase van een goed gedifferentieerd folliculair schildkliercarcinoom. Patiënte onderging een totale thyreoïdectomie en een halsklierdissectie links en werd nabehandeld met radioactief jodium. Een jaar na het stellen van de diagnose maakt patiënte het klinisch goed. De zwelling van de linker clavicula is nog steeds zichtbaar. ANATOMIE VAN HET STERNOCLAVICULAIRE GEWRICHT Het sternoclaviculaire gewricht vormt de verbinding tussen het mediale uiteinde van de clavicula en het craniolaterale deel van het manubrium sterni. Een in het gewricht liggende discus articularis compenseert de beperkte congruentie van de beide gewrichtsvlakken en verdeelt het gewricht in een meniscoclaviculair en een meniscomanubriaal compartiment. Het gewricht wordt omgeven door een gewrichtskapsel en gestabiliseerd door verschillende ligamenten. De clavicula vormt de verbinding tussen het bijzonder mobiele schoudergewricht en de veel minder beweeglijke borstkas. Het sternoclaviculaire gewricht is dus betrokken bij zowel schouderbewegingen als respiratoire thoraxbewegingen. 1 FIGUUR 3 Anteroposterieur scintigram van patiënt B met verhoogde opname ter hoogte van het rechter sternoclaviculaire gewricht. STERNOCLAVICULAIRE ARTROSE Vaak is artrose de oorzaak van een harde zwelling van het sternoclaviculaire gewricht. Exacte cijfers over incidentie en prevalentie ontbreken. In 2 patiëntengroepen werd de aandoening vooral gezien bij oudere vrouwen, maar incidentie en prevalentie konden niet bepaald worden. 2,3 Bij histologisch onderzoek post mortem van een aaneensluitende reeks van 55 patiënten die door verschillende oorzaken waren overleden, was matig tot gevorderde artrose waarneembaar bij 50% van de patiënten van jaar, bij 88% met de leeftijd jaar en bij 97% met de leeftijd ouder dan 60 jaar. 4 Het was echter onduidelijk bij welk percentage van de patiënten de artrose zich ook klinisch gemanifesteerd had. Bij sternoclaviculaire artrose is de zijde van de dominante arm het vaakst aangedaan. 1 De artrose kan primair zijn, zoals waarschijnlijk bij patiënt A, dan wel secundair, bijvoorbeeld uitgelokt door zeer frequent herhaalde bewegingen. Dit laatste was waarschijnlijk het geval bij patiënt B, hoewel bij hem ook de leeftijd een rol gespeeld kan hebben, hetgeen past bij de multifactoriële oorsprong van artrose. Andere voorbeelden van secundaire artrose zijn vormen die kunnen ontstaan na een trauma, na een bacteriële infectie en na recidiverende ontstekingen als uiting van een inflammatoire artropathie zoals reumatoide artritis en spondylartropathie. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B128.INDD 3

4 rechter clavicula trachea calcificaties lytische opheldering in de linker clavicula zwelling ter hoogte van de schildklier FIGUUR 4 Transversale CT-coupe ter hoogte van de sternoclaviculaire gewrichten van patiënt C: linkszijdige lytische destructie van het mediale deel van de clavicula. Lichte verplaatsing van de trachea naar rechts door een massa met enkele calcificaties in de linker schildklierhelft. In het proces van artrose kunnen alle structuren in en om het aangedane gewricht betrokken zijn: kraakbeen, bot, ligamenten, gewrichtskapsel en synoviale membraan. De aandoening kenmerkt zich door subchondrale sclerose, osteofyten en cysteuze veranderingen aan beide zijden van het gewricht. De afwijkingen zijn het prominentst ter hoogte van de inferieure zijde van de clavicula, waar deze rust op het sternum. Bij voortschrijdende artrose en verslapping van de sternoclaviculaire en costoclaviculaire ligamenten kan spontane anteromediale subluxatie van de clavicula optreden, zoals bij patiënt A. Daardoor wordt vaak een verbreding van de gewrichtsspleet gezien en niet een versmalling, zoals gebruikelijk bij artrose van veel andere gewrichten. De artrose manifesteert zich klinisch als een zichtbare, soms wat drukpijnlijke, harde zwelling. Regelmatig ontbreekt pijn echter. Wanneer de patiënt pijn voelt, dan is dit vaak in de schouder. In geval van subluxatie voelt de patiënt soms bij het heffen van de arm een klik. Conventionele röntgenopnamen zijn van weinig waarde voor het stellen van de diagnose, omdat het sternoclaviculaire gewrichtsvlak schuin gepositioneerd is en veel thorax- TABEL Differentiaaldiagnose van atraumatische zwelling van het sternoclaviculaire gewricht aandoening uitleg sternoclaviculaire hyperostose in het kader van het synovitis-acne-pustulosis-hyperostosis-osteïtis(sapho)-syndroom 7 sternocostoclaviculaire hyperostose dubbelzijdige verbening en verstijving van sterno- en costoclaviculaire ligamenten, resulterend in een sterk beperkte beweeglijkheid van de schouder osteitis condensans een meestal eenzijdige aandoening waarbij het mediale derde deel van de clavicula verdikt is zonder betrokkenheid van het sternoclaviculaire gewricht aseptische necrose van het mediale deel van de clavicula meestal gepaard gaande met pijn in de schouder syndroom van Tietze een meestal eenzijdige, benigne, pijnlijke zwelling van de bovenste costosternale overgangen (meestal de tweede overgang) zonder duidelijke oorzaak spontane subluxatie van het sternoclaviculaire gewricht een zelflimiterende aandoening die vrijwel uitsluitend optreedt bij kinderen en adolescenten septische artritis warm, rood, pijnlijk en gezwollen gewricht artritis bij jicht of pseudojicht warm, rood, pijnlijk en gezwollen gewricht artritis bij een spondylartropathie meestal geen roodheid reumatoïde artritis meestal geen roodheid maligne aandoening bijvoorbeeld: non-hodgkinlymfoom, primair chondrosarcoom, metastasen 4 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B128.INDD

5 UITLEG Gleasonscore = optelsom van de histopathologische differentiatiegraad (deze varieert van 1-5) van de 2 dominantst aanwezige tumorbeelden; de gleasonscore kan variëren van 2 (goed gedifferentieerd) tot en met 10 (slecht gedifferentieerd); een score van 4-6 is prognostisch gunstig, 7 wijst op een matige prognose en 8-10 is prognostisch ongunstig. structuren een overprojectie geven. Met CT- of MRIonderzoek is het gewricht echter goed te visualiseren. 1,5,6 ANDERE OORZAKEN VAN STERNOCLAVICULAIRE ZWELLING Tot de differentiaaldiagnose van een atraumatische zwelling van het sternoclaviculaire gewricht behoort een aantal minder vaak voorkomende aandoeningen, die in de tabel staan. Een septische artritis of een artritis bij jicht of pseudojicht gaat in de regel gepaard met een snel optredende warme, rode en pijnlijke zwelling van het sternoclaviculaire gewricht. Bij een sternoclaviculaire artritis in het kader van actieve ziekte van Bechterew of reumatoïde artritis ontbreekt roodheid veelal Maligne aandoeningen van de borstwand, zoals non-hodgkinlymfoom, primair chondrosarcoom en metastasen, zoals bij patiënt C, komen zelden voor en gaan vaak gepaard met pijn of systemische klachten. 11 DIAGNOSTISCH BELEID Een zwelling van het sternoclaviculaire gewricht, die soms bij toeval wordt gevonden, zoals bij patiënt B, kan artsen voor een diagnostisch dilemma plaatsen. Vooral huisartsen staan daarbij voor de soms lastige taak om pluis van niet-pluis te onderscheiden. Een aantal alarmsignalen kan daarbij een aanwijzing zijn: de aanwezigheid van systemische klachten, zoals gewichtsverlies, malaise en koorts, relevante comorbiditeit of voorgeschiedenis, zoals reumatische of maligne aandoeningen, warmte en/ of roodheid en een snelle toename van de zwelling. Maligne afwijkingen van de borstwand gaan vaak gepaard met pijn, 11 maar deze is hierbij niet obligaat. Zo klaagde patiënt C bij het eerste consult niet over pijn. Om die reden is de aanwezigheid van pijn voor de huisarts van weinig diagnostische waarde. Bij één of meer alarmsignalen moet de huisarts verwijzing voor nader onderzoek sterk overwegen. Bij afwezigheid hiervan kan hij of zij een afwachtend beleid voeren, eventueel met het voorschrijven van paracetamol en het advies belasting van het gewricht te vermijden. Wanneer de klachten daarop niet verminderen, is aanvullend onderzoek alsnog aangewezen. Bloedonderzoek zal voor de huisarts weinig bijdragen aan het stellen van de diagnose. Standaardröntgenonderzoek heeft evenmin meerwaarde. Met een CT- of MRIscan kunnen de oorsprong en de aard van de zwelling meestal wel goed gevisualiseerd worden. Dames en Heren, een niet-traumatische zwelling van het sternoclaviculaire gewricht heeft een uitgebreide differentiaaldiagnose. Vaak berust de zwelling op artrose en zijn anamnese en bevindingen bij lichamelijk onderzoek zo kenmerkend dat meestal zonder verdere diagnostiek de patiënt gerustgesteld kan worden. Bij twijfel over de aard van de afwijking zijn aanvullend onderzoek en verwijzing geïndiceerd. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 3 november 2008 Citeer als Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:B128 > Meer op LITERATUUR 1 Le Louët X, Vittecoq O. The sternocostoclavicular joint: normal and abnormal features. Joint Bone Spine. 2002;69: Bremner RA. Monarticular, non-infective subacute arthritis of the sterno-clavicular joint. J Bone Joint Surg Br. 1959;41-B: Bonnin JG. Spontaneous subluxation of the sternoclavicular joint. Br Med J. 1960;5194: Kier R, Wain SL, Apple J, Martinez S. Osteoarthritis of the sternoclavicular joint. Radiographic features and pathologic correlation. Invest Radiol. 1986;21: Baker ME, Martinez S, Kier R, Wain S. High resolution computed tomography of the cadaveric sternoclavicular joint: findings in degenerative joint disease. J Comput Tomogr. 1988;12: Klein MA, Spreitzer AM, Miro PA, Carrera GF. MR imaging of the abnormal sternoclavicular joint - a pictorial essay. Clin Imaging. 1997;21: Van Doornum S, Barraclough D, McColl G, Wicks I. SAPHO: rare or just not recognized? Semin Arthritis Rheum. 2000;30: Hiramuro-Shoji F, Wirth MA, Rockwood CA jr. Atraumatic conditions of the sternoclavicular joint. J Shoulder Elbow Surg. 2003;12: Yood RA, Goldenberg DL. Sternoclavicular joint arthritis. Arthritis Rheum. 1980;23: Jurik AG. Anterior chest wall involvement in seronegative arthritides. A study of the frequency of changes at radiography. Rheumatol Int. 1992;12: Hoogendoorn RJ, Brinkman JM, Visser OJ, Paul MA, Wuisman PI. Pijn in het sternum: niet altijd onschuldig. Ned Tijdschr Geneeskd. 2004;148: NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B128.INDD 5

De reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei

De reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei De reumatoloog Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Reumatische ziekten 3 Artritis 3 Bindweefselziekten of systeemziekten 3 Artrose 3 Weke delen-reuma 3 Pijnsyndromen 4 De reumatoloog 4 Onderzoek

Nadere informatie

Inleiding. Reumatische ziekten

Inleiding. Reumatische ziekten De reumatoloog Inleiding Ieder jaar bezoekt een groot aantal mensen de huisarts met klachten van het bewegingsapparaat (gewrichten, spieren, pezen en botten). Vaak is de huisarts in staat de diagnose

Nadere informatie

I nhoud. 1 Anatomie en fysiologie van het bewegingsapparaat... 1 F.P.J.G. Lafeber. R.E.M. Toes. M. Vis en J.M.W. Hazes. R.B.M.

I nhoud. 1 Anatomie en fysiologie van het bewegingsapparaat... 1 F.P.J.G. Lafeber. R.E.M. Toes. M. Vis en J.M.W. Hazes. R.B.M. XI I nhoud 1 Anatomie en fysiologie van het bewegingsapparaat............................................ 1 F.P.J.G. Lafeber 1.1 Inleiding...............................................................................................

Nadere informatie

Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker

Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker 2 Uw uroloog heeft met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken helaas bevestigen dat u prostaatkanker heeft. Ook is besproken of er

Nadere informatie

Hevige pijn ter hoogte van de schoudertop als gevolg van een forse schouderduw, bij een 23-jarige topvoetballer

Hevige pijn ter hoogte van de schoudertop als gevolg van een forse schouderduw, bij een 23-jarige topvoetballer 9 2 Hevige pijn ter hoogte van de schoudertop als gevolg van een forse schouderduw, bij een 23-jarige topvoetballer Dos Winkel en Koos van Nugteren Introductie Het verhaal van een topvoetballer met acute

Nadere informatie

PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE

PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE Artrose in de schouder Algemeen Er is bij u artrose in uw schouder vastgesteld. Aan de hand van deze folder krijgt u informatie over de diagnose artrose, de gevolgen en behandeling

Nadere informatie

Musculoskeletale oorzaken van thoracale wandpijn. dr. H. Dijs Fysische geneeskunde en revalidatie 24 oktober 2015

Musculoskeletale oorzaken van thoracale wandpijn. dr. H. Dijs Fysische geneeskunde en revalidatie 24 oktober 2015 Musculoskeletale oorzaken van thoracale wandpijn dr. H. Dijs Fysische geneeskunde en revalidatie 24 oktober 2015 Thoracale (wand)pijn kan een teken zijn van een ernstige, soms levensbedriegende aandoening:

Nadere informatie

Compagnonscursus 2012

Compagnonscursus 2012 Compagnonscursus 2012 Artritis: Aankomen of afblijven? Marcel Posthumus Reumatologie-Klinische Immunologie Martini Ziekenhuis Groningen Inhoud Reumatologie-Klinische Immunologie Martini Ziekenhuis Mono-artritis

Nadere informatie

The clinical efficacy of chest computed tomography in trauma patients

The clinical efficacy of chest computed tomography in trauma patients Monique Brink AP CT TRACT-studie UMC anterior-posterior computed tomography TRauma CT-studie Universitair Medisch Centrum The clinical efficacy of chest computed tomography in trauma patients Dat multidetector

Nadere informatie

Een 40 jarige man met hevige pijn ter hoogte van het distale deel van de bovenarm bij een worp tijdens honkbal

Een 40 jarige man met hevige pijn ter hoogte van het distale deel van de bovenarm bij een worp tijdens honkbal 3 Een 40 jarige man met hevige pijn ter hoogte van het distale deel van de bovenarm bij een worp tijdens honkbal Dos Winkel Introductie Sporten waarbij men met maximale kracht een bal moet werpen of slaan,

Nadere informatie

Artrose: nieuwe inzichten. Margreet Kloppenburg. 7 maart 2009

Artrose: nieuwe inzichten. Margreet Kloppenburg. 7 maart 2009 Artrose: nieuwe inzichten. Margreet Kloppenburg 7 maart 2009 Onderwerpen van de presentatie Wat is artrose? In het onderzoek naar artrose in het LUMC MRI van waarde bij artrose? Behandeling van artrose?

Nadere informatie

Lichamelijk onderzoek

Lichamelijk onderzoek Hoofdstuk 3 Lichamelijk onderzoek Het lichamelijk onderzoek omvat de volgende onderdelen: -- inspectie in rust -- passief en actief uitgevoerd onderzoek naar de beweeglijkheid van de cervicale wervelkolom,

Nadere informatie

Beentumoren (=bottumoren)

Beentumoren (=bottumoren) Beentumoren (=bottumoren) Inleiding Gezwellen in beenderen worden beentumoren genoemd. Er zijn verschillende typen beentumoren te onderscheiden. Zo zijn er vormen waarbij de tumor of het gezwel direct

Nadere informatie

C. Wervelkolom. Inhoudsopgave 01 C 02 C 03 C 04 C 05 C 06 C 07 C 08 C 09 C 10 C

C. Wervelkolom. Inhoudsopgave 01 C 02 C 03 C 04 C 05 C 06 C 07 C 08 C 09 C 10 C C. Wervelkolom nhoudsopgave 1 C 2 C 3 C 4 C 5 C 6 C 7 C 8 C 9 C 1 C Congenitale aandoeningen... 1 Myelopathie (excl. trauma s van de wervelkolom)... 1 Mogelijke atlanto-axiale subluxatie... 1 Nekpijn...

Nadere informatie

De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting

De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting Richtlijnen De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting L. Willem Draijer, Janneke N. Belo, Hans F. Berg, Roeland M.M. Geijer en A.N. Lex Goudswaard Gerelateerd artikel:

Nadere informatie

Behandeling kalkafzetting in de schouder

Behandeling kalkafzetting in de schouder Behandeling kalkafzetting in de schouder Barbotage tendinosis calcarea Ziekenhuis Gelderse Vallei In overleg met uw behandelend arts heeft u een verwijzing gekregen voor een behandeling van uw schouderklachten

Nadere informatie

TRANSMURAAL PROTOCOL REUMATOLOGIE

TRANSMURAAL PROTOCOL REUMATOLOGIE TRANSMURAAL PROTOCOL REUMATOLOGIE Doelstellingen Vroege opsporing van chronische destructieve gewrichtsziekte om door vroegtijdige behandeling schade te beperken Verbetering van de service aan huisartsen

Nadere informatie

PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE

PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE Frozen Shoulder Algemeen Er is bij u een frozen shoulder vastgesteld. Aan de hand van deze folder krijgt u informatie over de schouder, de klachten, de oorzaak, risicofactoren

Nadere informatie

De knie van diagnostiek naar behandeling

De knie van diagnostiek naar behandeling De knie van diagnostiek naar behandeling Marienke van Middelkoop Afdeling Huisartsgeneeskunde, Erasmus MC Rotterdam Knieklachten In 2012: 6.4% in fysiotherapie praktijk 13.7 per 1000 patiënten per jaar

Nadere informatie

Wat is artrose? Hoe ontstaat artrose? Klachten Diagnostiek Behandeling Adviezen Medicijnen Operaties...

Wat is artrose? Hoe ontstaat artrose? Klachten Diagnostiek Behandeling Adviezen Medicijnen Operaties... Artrose van de knie Inhoudsopgave Wat is artrose?... 1 Hoe ontstaat artrose?... 1 Klachten... 2 Diagnostiek... 2 Behandeling... 2 Adviezen... 2 Medicijnen... 3 Operaties... 3 Comfortabel leven met artrose

Nadere informatie

Een 68-jarige vrouw meldt zich met een recidief van hevige, rechtszijdige kniepijn

Een 68-jarige vrouw meldt zich met een recidief van hevige, rechtszijdige kniepijn 15 2 Een 68-jarige vrouw meldt zich met een recidief van hevige, rechtszijdige kniepijn Koos van Nugteren Samenvatting De knie-endoprothese wordt vrijwel altijd geïmplanteerd bij personen met ernstige

Nadere informatie

Artrose in de schouder

Artrose in de schouder Artrose in de schouder Bij schouderartrose is er sprake van slijtage in het schoudergewricht. Pijn in de schouder, voortdurend aanwezig of alleen als u uw arm wilt bewegen, kan wijzen op artrose. Bijkomende

Nadere informatie

161 Samenvatting L L sub01-bw-spaetgens - Processed on: Processed on:

161 Samenvatting L L sub01-bw-spaetgens - Processed on: Processed on: Samenvatting 161 162 Samenvatting 163 Samenvatting Jicht is een gewrichtsontsteking, ook wel artritis genoemd, en is wereldwijd de meest voorkomende reumatische aandoening. Jicht komt vaker voor bij mannen

Nadere informatie

Verdiepingsmodule. Medische besliskunde 3: De patiënt met een vergrote prostaat. Medische besliskunde 3: De patiënt met een vergrote prostaat

Verdiepingsmodule. Medische besliskunde 3: De patiënt met een vergrote prostaat. Medische besliskunde 3: De patiënt met een vergrote prostaat 1. Toelichting Aan de hand van een casus maken de deelnemers rekensommen met fictieve gegevens om prostaatcarcinoom te voorspellen bij mannen met een vergrote prostaat. 2. Doel, doelgroep, tijdsduur Doelstelling

Nadere informatie

Behandeling kalkafzetting in de schouder

Behandeling kalkafzetting in de schouder Behandeling kalkafzetting in de schouder Barbotage tendinosis calcarea Ziekenhuis Gelderse Vallei In overleg met uw behandelend arts heeft u een verwijzing gekregen voor een behandeling van uw schouderklachten

Nadere informatie

Polymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt. C. De Gendt

Polymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt. C. De Gendt Polymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt C. De Gendt Diagnose In 1964 moest US Supreme Court rechter Potter Stewart, gewiekst met woorden, toegeven dat een definitie van harde pornogafie

Nadere informatie

REUMATHOLOOG. Hilde Beulens

REUMATHOLOOG. Hilde Beulens REUMATHOLOOG Hilde Beulens Verzamelnaam Er bestaan meer dan 200 reumatische aandoeningen. 1 op de 5 Belgen heeft reumatische klachten. 1 op 1000 kinderen in België lijdt aan kinderreuma. 1/3de van de bevolking

Nadere informatie

Gnathologie: diagnostiek en behandeling van temporomandibulaire disfuncties (TMD) in de algemene praktijk. Datum

Gnathologie: diagnostiek en behandeling van temporomandibulaire disfuncties (TMD) in de algemene praktijk. Datum Gnathologie: diagnostiek en behandeling van temporomandibulaire disfuncties (TMD) in de algemene praktijk Datum Naam spreker Orofaciale pijn Dentogeen TMD Neuralgiforme pijn Hoofdpijn Gerefereerde pijn

Nadere informatie

Ingeklemde zenuw in de pols. Carpal tunnel syndroom

Ingeklemde zenuw in de pols. Carpal tunnel syndroom Ingeklemde zenuw in de pols Carpal tunnel syndroom Inhoudsopgave Wat is het carpal tunnel syndroom... 1 Waardoor wordt het veroorzaakt... 2 Klachten... 2 Diagnose... 3 Behandeling... 3 Tot slot... 5 Wat

Nadere informatie

Bursitis, tendinitis en enthesitis/enthesopathie

Bursitis, tendinitis en enthesitis/enthesopathie Reumatologie Bursitis, tendinitis en enthesitis/enthesopathie i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Inleiding De reumatoloog heeft de diagnose bursitis, tendinitis of enthesitis/enthesopathie bij

Nadere informatie

Artritis Psoriatica. Cathelijne Appels 18-9-2013

Artritis Psoriatica. Cathelijne Appels 18-9-2013 Artritis Psoriatica Cathelijne Appels 18-9-2013 Spondylartropathieën Reactieve artritis Artritis Bechterew psoriatica Artritis bij een inflammatoire darmziekte Ongedifferentieerde spondylartropathie Musculoskeletaal

Nadere informatie

Nekpijn? Acupunctuur kan helpen

Nekpijn? Acupunctuur kan helpen Nekpijn? Acupunctuur kan helpen Nekpijn Nekklachten komen evenals lage-rugpijn vaak voor. Bijna 80% van de mensen heeft wel eens last (gehad) van nekklachten. Ook hier is het van belang intensief naar

Nadere informatie

C. Wervelkolom. Inhoudsopgave 01 C 02 C 03 C 04 C 05 C 06 C 07 C 08 C 09 C

C. Wervelkolom. Inhoudsopgave 01 C 02 C 03 C 04 C 05 C 06 C 07 C 08 C 09 C C. Wervelkolom nhoudsopgave 1 C 2 C 3 C 4 C 5 C 6 C 7 C 8 C 9 C Congenitale aandoeningen... 1 Myelopathie (excl. trauma s van de wervelkolom)... 1 Mogelijke atlanto-axiale subluxatie... 1 Nekpijn... 1

Nadere informatie

Reumatoïde artritis van de hand

Reumatoïde artritis van de hand Reumatoïde artritis van de hand Reumatoïde artritis van de hand Wat is artritis? Letterlijk betekent artritis 'ontstoken gewricht'. Normaal gesproken bestaat een gewricht uit twee gladde, met kraakbeen

Nadere informatie

MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op

MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Een op de zes mannen krijgt er last van. Maar het is ook een erg lastig op te sporen

Nadere informatie

Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen

Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.

Nadere informatie

De casus is bedoeld voor medisch studenten in de doctoraalfase van de opleiding.

De casus is bedoeld voor medisch studenten in de doctoraalfase van de opleiding. Casus 12L Fase A Titel Tak op de weg. Onderwerp Radiuskopfractuur Inhoudsdeskundige Dr. P.A. van Luijt, traumatoloog Technisch verantwoordelijke E. Beekhuizen, COO ontwikkelaar Opleidingsniveau studenten

Nadere informatie

Nieuwsbrief CSA 2013

Nieuwsbrief CSA 2013 Nieuwsbrief CSA 2013 2 Nieuwsbrief over het CSAonderzoek (Clinically Suspect Artralgia cohort) Geachte mevrouw of meneer, Afgelopen jaar heeft u toegestemd om mee te doen aan het CSA onderzoek. In deze

Nadere informatie

Casus 2. Vrouw van 22 jaar Zij is net afgestudeerd als kapster, sinds een half jaar werkzaam bij groot kappersbedrijf.

Casus 2. Vrouw van 22 jaar Zij is net afgestudeerd als kapster, sinds een half jaar werkzaam bij groot kappersbedrijf. Vrouw van 22 jaar Zij is net afgestudeerd als kapster, sinds een half jaar werkzaam bij groot kappersbedrijf. Klachten: Heeft knieklachten m.n. links al langere tijd, die nu zij aan het werk is zijn toegenomen.

Nadere informatie

Programma RIOG reumatologie d.d. 23 november 2005

Programma RIOG reumatologie d.d. 23 november 2005 Programma RIOG reumatologie d.d. 23 november 2005 Programmacommissie: Organisatie: B.A.C. Dijkmans en A.E. Voskuyl P.W.B. Nanayakkara Voordrachten Doel: onderwijs en state of the art Voorzitter B.A.C.

Nadere informatie

Onderwijsprogramma Het Patient Partners onderwijsprogramma is vooral gericht op het leren herkennen van reumatoïde artritis in een vroeg stadium.

Onderwijsprogramma Het Patient Partners onderwijsprogramma is vooral gericht op het leren herkennen van reumatoïde artritis in een vroeg stadium. De patiënt-docenten van de Stichting Onderwijsprogramma Patient Partners zetten zich in voor een vroege herkenning en behandeling van reumatoïde artritis (RA). Hierdoor kan onherstelbare gewrichtsschade

Nadere informatie

Lieven De Wilde, MD, PhD Alexander Van Tongel, MD Department of Orthopedic Surgery Gent University Hospital

Lieven De Wilde, MD, PhD Alexander Van Tongel, MD Department of Orthopedic Surgery Gent University Hospital Klinisch onderzoek van de schouder Lieven De Wilde, MD, PhD Alexander Van Tongel, MD Department of Orthopedic Surgery Gent University Hospital Klinisch onderzoek van de schouder 12 stappen Stap 1: Anamnese

Nadere informatie

Een obees jongetje met liespijn. Filip Vanhoenacker - Radiologie Roel Vanderwegen - Urgentiegeneeskunde

Een obees jongetje met liespijn. Filip Vanhoenacker - Radiologie Roel Vanderwegen - Urgentiegeneeskunde Een obees jongetje met liespijn Filip Vanhoenacker - Radiologie Roel Vanderwegen - Urgentiegeneeskunde Kliniek 13-jarige jongetje liespijn rechts stijfheid re heup manken obees Beeldvorming: echografie

Nadere informatie

Nieuwsbrief EAC/PSI 2017

Nieuwsbrief EAC/PSI 2017 Nieuwsbrief EAC/PSI 2017 Beste deelnemer aan het Early Arthritis Clinic (EAC) onderzoek, Met deze nieuwsbrief brengen wij u weer graag op de hoogte over de ontwikkelingen van het wetenschappelijk onderzoek

Nadere informatie

Fase 1: Verwijzing, aanmelding en initiële hypothese. Screening. Hypothese: Er is mogelijk sprake van liespijn als gevolg van rode vlaggen.

Fase 1: Verwijzing, aanmelding en initiële hypothese. Screening. Hypothese: Er is mogelijk sprake van liespijn als gevolg van rode vlaggen. Stroomdiagram Liespijn Onderstaand stroomdiagram kan worden gebruikt voor het diagnostisch proces, bij patiënten met liespijn. Hierbij wordt de nadruk gelegd op artrogene problematiek. Niet atrogene aandoeningen

Nadere informatie

Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis

Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis REUMATOLOGIE Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis BEHANDELING Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis Uw arts heeft u voorgesteld om uw reumatoïde artritis

Nadere informatie

Geschreven door Martijn Raaijmaakers woensdag, 04 november 2009 22:05 - Laatst aangepast maandag, 19 augustus 2013 07:51

Geschreven door Martijn Raaijmaakers woensdag, 04 november 2009 22:05 - Laatst aangepast maandag, 19 augustus 2013 07:51 Heupartrose (coxartrose) Een gezond heupgewricht heeft gladde kraakbeenoppervlakten die vrij over elkaar glijden en een soepele en pijnvrije beweeglijkheid van de heup toe laten. Slijtage van gewrichtskraakbeen

Nadere informatie

Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn. Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol

Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn. Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol Anatomie Anatomie Anatomie Anatomie Algemeen Goede anamnese! ontstaansmechanisme van het letsel begrijpen

Nadere informatie

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström 1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd

Nadere informatie

Golimumab (Simponi ) Voorgeschreven door de reumatoloog. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Golimumab (Simponi ) Voorgeschreven door de reumatoloog. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Golimumab (Simponi ) Voorgeschreven door de reumatoloog Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u het medicijn golimumab gaat

Nadere informatie

Reumapoli. Havenziekenhuis. Diagnose en behandeling

Reumapoli. Havenziekenhuis. Diagnose en behandeling Reumapoli Diagnose en behandeling Vroeg opsporen en behandelen van reuma is belangrijk. Mensen met klachten die de huisarts of specialist verdacht vindt voor gewrichtsontsteking/reuma, zien we daarom graag

Nadere informatie

Infliximab Voorgeschreven door de reumatoloog

Infliximab Voorgeschreven door de reumatoloog Infliximab Voorgeschreven door de reumatoloog Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u infliximab gaat gebruiken. Voor deze

Nadere informatie

TNF blokkerende medicijnen

TNF blokkerende medicijnen TNF blokkerende medicijnen Reumatologie 1 TNF blokkerende medicijnen Etanercept (Enbrel ), Adalimumab (Humira ), Golimumab (Symponi ), Certolizumab pegol (Cimzia ) en Infliximab (Remicade ) Uw reumatoloog

Nadere informatie

Prednison Voorgeschreven door de reumatoloog

Prednison Voorgeschreven door de reumatoloog Prednison Voorgeschreven door de reumatoloog Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u prednison gaat gebruiken. In deze folder

Nadere informatie

Adalimumab (Humira ) Voorgeschreven door de reumatoloog

Adalimumab (Humira ) Voorgeschreven door de reumatoloog Adalimumab (Humira ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2014 pavo 0897 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u Adalimumab gaat gebruiken. In deze folder

Nadere informatie

10.00-10.40 state of the art SPA dr I.E. van der Horst (30 min spreektijd)

10.00-10.40 state of the art SPA dr I.E. van der Horst (30 min spreektijd) Aan: Opleiders Inwendige Geneeskunde Regio Amsterdam II Geachte collegae, Op 27 juni is de ROIG over reumatologie gepland. Bij deze ontvangt u het programma. Het is de bedoeling dat een AIOS uit het genoemde

Nadere informatie

Haperende vinger (trigger finger) Behandeling door de plastisch chirurg

Haperende vinger (trigger finger) Behandeling door de plastisch chirurg Haperende vinger (trigger finger) Behandeling door de plastisch chirurg Inleiding De plastisch chirurg heeft met u besproken dat u behandeld wordt aan uw haperende vinger, ook wel trigger finger genoemd.

Nadere informatie

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht Urologie Richard van der Linden Thijn de Vocht Qais Niemer Laurens Donkers Richard van der Linden Thijn de Vocht 2 John Verhulst Urologie? Urologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met ziekten in de

Nadere informatie

Etanercept. Voorgeschreven door de reumatoloog. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Etanercept. Voorgeschreven door de reumatoloog. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Etanercept Voorgeschreven door de reumatoloog Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u het medicijn etanercept gaat gebruiken.

Nadere informatie

MCTD (mixed connective tissue disease)

MCTD (mixed connective tissue disease) MCTD (mixed connective tissue disease) Wat is MCTD? MCTD is een zeldzame systemische auto-immuunziekte. Ons afweersysteem (= immuunsysteem) beschermt ons tegen lichaamsvreemde indringers, zoals o.a. bacteriën

Nadere informatie

Onderzoek en behandeling van artrose en artritis

Onderzoek en behandeling van artrose en artritis Onderzoek en behandeling van artrose en artritis Orthopedische casuïstiek Onderzoek en behandeling van artrose en artritis Redactie: Dos Winkel Met bijdragen van: Marc Martens Anke Smets Pat Wyffels Bohn

Nadere informatie

Informatie. Ergotherapie bij reumatoïde artritis

Informatie. Ergotherapie bij reumatoïde artritis Informatie Ergotherapie bij reumatoïde artritis Inleiding In deze folder leest u meer informatie over leefstijladviezen bij reumatoïde artritis (RA) die u kunnen helpen om de gevolgen van de reumatische

Nadere informatie

Het imagen van tumor heterogeniteit bij een patiënte met borstkanker: FEScinerend

Het imagen van tumor heterogeniteit bij een patiënte met borstkanker: FEScinerend Het imagen van tumor heterogeniteit bij een patiënte met borstkanker: FEScinerend Lemonitsa Mammatas, internist-oncoloog in opleiding NVMO Nascholing Targeted Therapy, 31 maart 2015 Geen belangenverstrengeling

Nadere informatie

Inleiding Wat is artrose De oorzaken van artrose

Inleiding Wat is artrose De oorzaken van artrose Artrose 1237 Inleiding Uw reumatoloog heeft u verteld dat u artrose heeft, een vorm van reuma. Er komen ongetwijfeld veel vragen in u op. Vragen over de aandoening zelf en over de behandeling. Maar misschien

Nadere informatie

Achtergrond. capitatum lunatum. trapezoideum. duim scafoïd. pink. trapezium

Achtergrond. capitatum lunatum. trapezoideum. duim scafoïd. pink. trapezium Chapter 11 Samenvatting Achtergrond Het scafoïd (scaphoideum) is een van de 8 handwortelbeenderen en vormt de belangrijkste schakel tussen de hand en pols (Figuur 11.1). Scafoïdfracturen komen veel voor

Nadere informatie

Golimumab (Simponi ) Voorgeschreven door de reumatoloog

Golimumab (Simponi ) Voorgeschreven door de reumatoloog Golimumab (Simponi ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2014 pavo 0901 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u golimumab gaat gebruiken. In deze folder

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker. onderdeel ZIEKTEBEELD. PROSTAATKANKER Ziektebeeld

Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker. onderdeel ZIEKTEBEELD. PROSTAATKANKER Ziektebeeld Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker onderdeel ZIEKTEBEELD PROSTAATKANKER 2 Inhoud Prostaatkanker... 4 De prostaat... 4 Hoe werkt de prostaat?... 5 Wat is kanker?... 7 Onderzoeken... 7 Bloedonderzoek...

Nadere informatie

Antwoordformulieren open vragen

Antwoordformulieren open vragen Antwoordformulieren open vragen Bloktoets : 5O0 Datum : 9 juli 009 Aanvang : Studentnummer : Studentnaam :. BLOKTOETS STOFWISSELING 5O0 9 juli 009 Sint Radboud. Het uitvragen van de pijnklachten is van

Nadere informatie

Een slak laat sporen na

Een slak laat sporen na Klinische les Een slak laat sporen na Hoe trage berichtgeving huisarts en patiënt hindert Just A.H. Eekhof, Margot Heijmans, Angelique A.C.M. Meskers-van Geel en W.J.J. (Pim) Assendelft Dames en Heren,

Nadere informatie

Reumatologie. methotrexaat

Reumatologie. methotrexaat Reumatologie methotrexaat 1 Uw reumatoloog heeft u methotrexaat voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed te kunnen gebruiken, is het belangrijk dat u er een

Nadere informatie

Enbrel. Behandeling met. Poli Reumatologie

Enbrel. Behandeling met. Poli Reumatologie 00 Enbrel Behandeling met Poli Reumatologie Om Enbrel goed te gebruiken, is het belangrijk dat u een aantal dingen weet. Lees daarom deze folder goed door. Heeft u na het lezen nog vragen, stel ze aan

Nadere informatie

Chronische niet-bacteriële osteomyelitis/osteitis (CNO) en chronisch recidiverende multifocale osteomeyelitis/osteitis (CRMO)

Chronische niet-bacteriële osteomyelitis/osteitis (CNO) en chronisch recidiverende multifocale osteomeyelitis/osteitis (CRMO) www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Chronische niet-bacteriële osteomyelitis/osteitis (CNO) en chronisch recidiverende multifocale osteomeyelitis/osteitis (CRMO) Versie 2016 1. WAT IS CNO/CRMO?

Nadere informatie

Investigatie van de knie. Dr. Frank Verheyden Heilig Hart Ziekenhuis Lier / Ortho-Clinic Lier

Investigatie van de knie. Dr. Frank Verheyden Heilig Hart Ziekenhuis Lier / Ortho-Clinic Lier Investigatie van de knie. Dr. Frank Verheyden Heilig Hart Ziekenhuis Lier / Ortho-Clinic Lier Redenen voor kniepijn. Med. comp. artrose KB lijden Gewrichtsmuis Condyl # jumpers knee AVN Plica Tricomp.

Nadere informatie

Pijn in het sternum: niet altijd onschuldig

Pijn in het sternum: niet altijd onschuldig Klinische lessen Pijn in het sternum: niet altijd onschuldig r.j.w.hoogendoorn, j.m.brinkman, o.j.visser, m.a.paul en p.i.j.m.wuisman Dames en Heren, Pijn op de borst is een veelvoorkomende klacht, waarvoor

Nadere informatie

Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van een onbekende primaire tumor in het hoofd-halsgebied: Unknown Primary

Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van een onbekende primaire tumor in het hoofd-halsgebied: Unknown Primary VII Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van een onbekende primaire tumor in het hoofd-halsgebied: Unknown Primary naar Algemeen 538 Epidemiologie 538 1. Screening 538 2. Diagnostiek 538 2.1 Anamnese

Nadere informatie

Maligne pleura exsudaat

Maligne pleura exsudaat Maligne pleura exsudaat Regionale richtlijn IKL, Versie: 1.1 Laatst gewijzigd : 25-10-2005 Methodiek: Consensus based Verantwoording: IKL werkgroep bronchuscarcinomen Inhoudsopgave Algemeen...1 Diagnostiek...2

Nadere informatie

De waarde van echografisch diagnostisch onderzoek. Marc Weyts, huisarts-echografist April 2018

De waarde van echografisch diagnostisch onderzoek. Marc Weyts, huisarts-echografist April 2018 De waarde van echografisch diagnostisch onderzoek Marc Weyts, huisarts-echografist April 2018 Geen Geen Geen Geen NHG standaard schouderklachten (2 e heriene versie 2008) Eenvoudig, pragmatisch en stapsgewijs

Nadere informatie

Heup- en kniepathologie: 1ste lijnsaanpak. Dr Mike Tengrootenhuysen

Heup- en kniepathologie: 1ste lijnsaanpak. Dr Mike Tengrootenhuysen Heup- en kniepathologie: 1ste lijnsaanpak Dr Mike Tengrootenhuysen Inleiding Heup Knie FAI Coxartrose Meniscusscheur Voorste kruisband Bursitis ruptuur Patellofemorale klachten Gonartose trochanterica

Nadere informatie

Reumatologie. Patiënteninformatie. Azathioprine. Bij reumatische aandoening. Slingeland Ziekenhuis

Reumatologie. Patiënteninformatie. Azathioprine. Bij reumatische aandoening. Slingeland Ziekenhuis Reumatologie Azathioprine i Patiënteninformatie Bij reumatische aandoening Slingeland Ziekenhuis Algemeen Uw reumatoloog heeft u azathioprine voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening.

Nadere informatie

Infliximab (Remicade ) Voorgeschreven door de reumatoloog

Infliximab (Remicade ) Voorgeschreven door de reumatoloog Infliximab (Remicade ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0904 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u infliximab gaat gebruiken. In deze folder

Nadere informatie

Juveniele Idiopathische Artritis

Juveniele Idiopathische Artritis www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Juveniele Idiopathische Artritis Versie 2016 2. VERSCHILLENDE TYPES JIA 2.1 Bestaan er verschillende types van deze ziekte? Er zijn verschillende vormen van

Nadere informatie

Om foto s voor de casus te verkrijgen zal een fotosessie met een icterische patiënt nodig zijn. Dit kan niet eenvoudig van te voren gepland worden.

Om foto s voor de casus te verkrijgen zal een fotosessie met een icterische patiënt nodig zijn. Dit kan niet eenvoudig van te voren gepland worden. Casus 05L Fase A Titel Mevrouw Klaassen Onderwerp Pancreaskop carcinoom Inhoudsdeskundige J.M. van Baalen Technisch verantwoordelijke S. Eggermont Literatuur Bestaande Cascoo casus. Multimedia materiaal

Nadere informatie

Schouderprothese. Orthopedie. Oorzaken van de klachten. Artrose. Reuma. Fracturen. Onherstelbare rotator cuff-scheuren. Anatomie van de schouder

Schouderprothese. Orthopedie. Oorzaken van de klachten. Artrose. Reuma. Fracturen. Onherstelbare rotator cuff-scheuren. Anatomie van de schouder Orthopedie Schouderprothese Bij slijtage van de schouder kan het schoudergewricht worden vervangen door een prothese. Wat zijn de oorzaken van de klachten en welke soorten prothesen kunnen worden ingezet.

Nadere informatie

dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog

dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog Bespreken van prostaatkanker en bijkomende klachten Verschillende stadia van ziekte Invalshoeken van huisarts, uroloog en

Nadere informatie

Schouderpathologie voorde huisarts

Schouderpathologie voorde huisarts Schouderpathologie voorde huisarts Linda Cervenka Ellen de Wit Ron Onstenk April 2012 Schouderklachten?? Nekklachten Radiculaire klachten CTS Infectieus Polymyalgia Schouder/POB klachten Gecombineerd Schouder

Nadere informatie

Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking.

Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking. Casusschets 1 Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking. Vraag 1: welke anamnestische punten zijn van belang om al dan niet tot een DEXA over te gaan?

Nadere informatie

Osteoarthrose, Osteoarthritis, arthrose, artrose Ontsteking is niet de oorzaak maar het gevolg van het proces itt. Reumatoide artritis

Osteoarthrose, Osteoarthritis, arthrose, artrose Ontsteking is niet de oorzaak maar het gevolg van het proces itt. Reumatoide artritis Osteo-Artrose Osteoarthrose, Osteoarthritis, arthrose, artrose Ontsteking is niet de oorzaak maar het gevolg van het proces itt. Reumatoide artritis Artrose Hoe ziet normaal kraakbeen eruit? Hoe werkt

Nadere informatie

Rituximab (Mab Thera ) bij reumatische aandoeningen

Rituximab (Mab Thera ) bij reumatische aandoeningen Rituximab (Mab Thera ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel rituximab te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.

Nadere informatie

Prednison (corticosteroïden) Voorgeschreven door de reumatoloog

Prednison (corticosteroïden) Voorgeschreven door de reumatoloog Prednison (corticosteroïden) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0907 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u prednison gaat gebruiken. In deze folder

Nadere informatie

PCA3. www.urologischcentrum.be

PCA3. www.urologischcentrum.be PCA3 www.urologischcentrum.be De PCA3 test, een eenvoudige urinetest die kan helpen bij de diagnose van prostaatkanker en de keuze van therapie. Over prostaatkanker Prostaatkanker is één van de meest voorkomende

Nadere informatie

Ongedifferentieerde spondylartritis

Ongedifferentieerde spondylartritis Ongedifferentieerde spondylartritis Wat is ongedifferentieerde spondylartritis? Spondylartritiden is een groep van chronische ziekten die bij elkaar horen omdat patiënten vaak dezelfde klachten hebben.

Nadere informatie

REUMATOLOGIE CASUSSCHETSEN

REUMATOLOGIE CASUSSCHETSEN REUMATOLOGIE April 2004 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Man, 35 jaar. Sinds 4 weken pijnlijke PIP s re hand. Zijn ring past niet meer. Rechter pols is ook gevoelig, niet warm of rood, wel iets gezwollen. Eindstanden

Nadere informatie

Etanercept (Enbrel ) Voorgeschreven door de reumatoloog

Etanercept (Enbrel ) Voorgeschreven door de reumatoloog Etanercept (Enbrel ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0912 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u etanercept gaat gebruiken. In deze folder leest

Nadere informatie

Basis en veelvoorkomende MSK echografie

Basis en veelvoorkomende MSK echografie Basis en veelvoorkomende MSK echografie BAKERSE CYSTE 1 Uiting van intra-articulaire pathologie Artrose Meniscus scheur Lyme Synoviale zak Kan ruptureren met acute pijn en zwelling Tussen pezen med. gedeelte

Nadere informatie

Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking.

Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking. Casusschets 1 Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking. Vraag 1: welke anamnestische punten zijn van belang om al dan niet tot een DEXA over te gaan?

Nadere informatie

REUMATOLOGIE. Goudinjecties. (Tauredon = Aurothiomalaat) BEHANDELING

REUMATOLOGIE. Goudinjecties. (Tauredon = Aurothiomalaat) BEHANDELING REUMATOLOGIE Goudinjecties (Tauredon = Aurothiomalaat) BEHANDELING Goudinjecties (Tauredon = Aurothiomalaat) Uw reumatoloog heeft u goudinjecties voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening.

Nadere informatie

Informatie over het geneesmiddel Leflunomide (Arava)

Informatie over het geneesmiddel Leflunomide (Arava) Patiënteninformatie Informatie over het geneesmiddel Leflunomide (Arava) rkz.nl Uw reumatoloog heeft u Leflunomide voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatoïde aandoening. Om dit medicijn goed

Nadere informatie

Groeipijn bij kinderen

Groeipijn bij kinderen patiënteninformatie kindergeneeskunde Groeipijn bij kinderen ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-JOZEF Oude Liersebaan 4-2390 Malle tel. 03 380 20 11 - fax 03 380 28 90 azsintjozef@emmaus.be - www.azsintjozef-malle.be

Nadere informatie

snijlijn snijlijn Hebt u nog vragen? Artrose in de schouder Maak meer wetenschappelijk onderzoek mogelijk Wat is artrose?

snijlijn snijlijn Hebt u nog vragen? Artrose in de schouder Maak meer wetenschappelijk onderzoek mogelijk Wat is artrose? Schouderartrose Artrose in de schouder Bij schouderartrose is er sprake van slijtage in het schoudergewricht. Pijn in de schouder, voortdurend aanwezig of alleen als u uw arm wilt bewegen, kan wijzen op

Nadere informatie

REUMATOLOGIE casusschetsen

REUMATOLOGIE casusschetsen REUMATOLOGIE casusschetsen 1 REUMATOLOGIE April 2004 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Man, 35 jaar. Sinds 4 weken pijnlijke PIP s re hand. Zijn ring past niet meer. Rechter pols is ook gevoelig, niet warm of

Nadere informatie