Samentuin als Buurttuin

Transcriptie

1 Samentuin als Buurttuin Tekst: Katleen Deruytter Voor een bezoekje: metro Zwarte Vijvers in Brussel, 0486/ Wij doen mee aan de Ecotuindagen! Het verhaal Het idee voor een Samentuin in Koekelberg is een nachtelijke ingeving geweest in juli 2011, als reactie op de bouwplannen van sociale woningen en een crèche, op een terrein van 2.836m2. Na het mobiliseren van de buren en een petitie in september, stemt de Gemeenteraad in oktober unaniem(!) voor een Samentuin en bergt daarmee de bouwplannen op (althans op die plaats). In januari 2012 gaat het Brussels Gewest mee in zee voor de financiering, in het kader van een Duurzaam Wijkcontract. Het duurt tot 1 maart 2013 voor de intussen opgerichte feitelijke vereniging Velt Koekelberg de sleutels in handen krijgt. Het sneeuwt, het terrein ligt braak, de groep is na al die tijd wat uit elkaar gevallen In september 2013 vieren we feest op onze Opendeurdag: alle Schepenen zijn aanwezig, de eigenaar, de verenigingen, de buurtbewoners, en iedereen is blij: 34 individuele perceeltjes zijn bezet, een wachtlijst van 18, een collectieve tuin, een zone permacultuur, een wijkcompost, en plannen voor een vijver, 3 bijenkorven, en nog zoveel meer! We hebben een distributielijst van 83 mensen, maar hoeveel mensen betrokken zijn, weten we eigenlijk niet precies De vragen van deze dag in Gent 1) Hoe pak je het aan? a. De Herder en zijn missie: alle schaapjes naar dezelfde wei : - kader schetsen waarmee je deuren opent naar anderen maar tegelijk grenzen stelt (zie voorbeeld in de bijlage) b. Leer jodelen (of tam-tam) - Verspreid de boodschap: men-kent-men kent zeker iemand die invulling kan geven aan een of ander aspect van het project c. De tijd gaat snel: laat hem (snel) gaan! - laat de tijd om de mond tot mond reclame en tam-tam zijn werk te laten doen: de juiste zielen komen wellicht vanzelf. 2) Kritische Succesfactoren: a. Vertrouwen wekken Een duidelijke missie en strategie, een organisatiestructuur, afspraken nakomen : gesprekspartners nemen je au sérieux b. Strikte neutraliteit Kleuren en vlaggen sluiten andere kleuren en vlaggen uit. c. Netwerken Evenementen waar het om samentuinen gaat, seminaries, bezoek aan andere tuinen, : deze kennisopbouw en kring van medestanders zijn van onschatbare waarde d. Participatief werken

2 een stem geven aan deelnemers en/of ademruimte = een kader waarbinnen ze vrijheid hebben e. Een deur openlaten een hoekje van het terrein openlaten voor onverwacht bezoek van een engel f. Slakken: joepie! Ze zijn niet leuk voor een tuin, maar geven wel een goed tempo aan bij de opbouw van samenwerking : niet alles tegelijk : vergeet niet te genieten; vieren van succesmomenten (foto s! Filmpje! Uitstap! Opendeur!) 3) Knelpunten a. Goed overleg vraagt tijd, véél tijd b. Botsen met gevoel Hoe meer anderen, hoe minder (voor) mij c. Veel mensen, veel meningen : kunnen terugbuigen op een gezamenlijk goedgekeurde missie, een charter, een reglement bij conflicten d. Langetermijn : moeheid bij de trekkers : desillusie, 4) Wat is de meerwaarde? a. Zinvolle tijdsbesteding van individuele deelnemers ik ben vermagerd want ik zit niet meer thuis te snoepen van verveling ik vroeg me af hoe ik na mijn pensioen mijn dagen zou vullen door mijn ziekte vind ik nergens werk. Ik voelde me nutteloos. Hier weet ik niet wat eerst te doen! ik ben 65 jaar en ik ben voor het eerst naar een museum geweest b. Verantwoordelijkheid nemen ik heb voor het eerst in mijn leven voor een publiek gesproken! (opendeurdag) mijn papa is coördinator! c. Nieuwe vaardigheden aanleren ik heb nog nooit iemand een bevel gegeven; dat durf ik niet mensen laten spreken tijdens een vergadering d. Buren kennen buren e. Verenigingen kennen verenigingen f. Vertrouwen bij gemeente voor een buurtinitiatief g. Tuinieren: een universele taal over culturele grenzen heen h. Ecologisch leven en tuinieren : een lange weg

3 Visietekst Jardins Collectifs de Koekelberg (draft geschreven in augustus 2011; een kader dat heel waardevol is gebleken om partners aan te trekken, een basis voor een uitgebreider charter en reglement) Ecologische volkstuintjes met een sociale, educatieve en artistieke dimensie : wat betekent dat? Volkstuintjes 1. Samen beslissen over het beheer en de activiteiten in en rond de tuintjes 2. Zoeken naar samenwerking met andere verenigingen, bij voorkeur 2-talig 3. Leden ondertekenen het Charter en het Intern Reglement dat gericht is op volgende kernwoorden: veilig, net, rechtvaardig, democratisch, open Ecologisch 1. Tuinieren gebeurt op een ecologisch verantwoorde manier 2. Materialen en gereedschappen zoveel mogelijk uit gerecycleerde, biologisch afbreekbare, en/of niet-schadelijke stoffen. 3. Voor onze inkopen en activiteiten (koffie, thee, feestjes) kopen we zoveel mogelijk lokaal, biologisch en/of fairtrade. Sociaal 1. De tuintjes zijn met en voor de buurt en de gemeente. De leden en alle betrokkenen weerspiegelen zo veel mogelijk de diversiteit van de buurt. 2. Via de tuintjes, de ingerichte ontmoetingsplaats en andere activiteiten proberen we de sociale cohesie in de buurt te versterken. We willen het een gezellige plek maken waar iedereen zich thuis voelt, naar het Koekelbergse motto. 3. Taal en activiteiten passen we zoveel mogelijk aan aan de leden. Educatief 1. We willen via de Tuintjes sensibiliseren rond het belang van ecologisch tuinieren, duurzame consumptie, gezonde voeding, natuurbehoud in de stad. 2. De educatieve werking richten we op een divers publiek, en zoeken in het bijzonder een samenwerking met scholen en jeugdverenigingen. Artistiek 1. We willen de Tuintjes aantrekkelijk maken voor de rust, de gezellige babbel, het samen tuinieren, maar ook omdat ze mooi zijn! 2. Het esthetische / artistieke aspect leggen we in : de tuinaanleg, artistieke projecten in samenwerking met professionele kunstenaars, amateurkunstenaars en creatievelingen in Koekelberg, een school, een jeugdvereniging, of andere.

4 Samenwerkingen Eigenaar - de Koekelbergse Haard (sociale woningen) Financiers - het Brussels Gewest en de gemeente Koekelberg in het kader van een Duurzaam Wijkcontract - Koecoon koepel van Koekelbergse verenigingen, gefinancierd door COCOF - Vlaamse Gemeenschapscommissie - Velt via Groene Netelprijs - Leefmilieu Brussel via projectoproep Collectieve Tuinen Technische ondersteuning - gemeente Koekelberg: technische dienst : o uitlenen van tuingereedschap voor Grote Werken o inbreng van expertise en raadgevingen bij aanleg terrein en installaties o kennis historiek van het terrein - tuinarchitect (was een ramp) - Velt : o Riet Janssens, Lieven David, Geert Gommers bij het prille begin: info en praktische tips, en vooral : aanmoediging! o vrijwilliger Jos Noppen bij de opstart, aanleg, praktisch atelier, ondersteuning bij samenaankoop zaden - Le Début des Haricots (ondersteuning collectieve tuinen in Brussel): tuinateliers Activiteiten - la Maison des Savoirs een organisatie van ATD Vierde Wereld : creatieve ateliers voor volwassenen en kinderen - Paleis voor Schone Kunsten Bozar Sesamproject sept dec 2013 samen met Maison des Savoirs: creaties met recupmateriaal, geïnspireerd op het werk van professionele kunstenaars tentoongesteld in Bozar en in het Museum van Natuurwetenschappen - La Maison en Couleurs aanleg van en animatie rond de vijver: een wetenschappelijk project met kinderen: microscopische studie van het leven dat zich in en om een vijver ontwikkelt; sensibiliseren voor het belang van biodiversiteit - Koecoon, koepel van Koekelbergse verenigingen aankoop en aanplanting van fruitbomen samen met andere Koekelbergse verenigingen (vooral kinderen) - Crèche Sporadisch bezoek aan de tuinen van de allergrootsten onder de allerkleinsten - OCMW en het rusthuis Home Jourdan bezoek aan de tuinen bij mooi weer; vanaf 2014: meewerken in de tuin via bakken op hoogte? (nog te organiseren); willen ook het organisch afval van de keuken

5 bijdragen aan de compost maar we moeten het zelf gaan halen (is een tijdje gelukt maar dan afgesprongen wegens tijdsgebrek) - Koekelbergse Haard (eigenaar terrein) de directrice organiseert een infovergadering voor al haar bewoners ivm de wijkcompost - Worms vzw: de compostvereniging van Brussel liet de studenten compostmeesters helpen om de EKOL compostbakken ineen te knutselen, en bezorgde de eerste lading haksel - Vlaams Gemeenschapscentrum De Platoo betrekt de tuinen bij haar jaarlijks Plazey Festival in het Sint Elisabethpark: we kregen het stadsmeubilair te leen voor onze tuin, die we tijdens het festival aan hen terugbezorgen - Service de Prévention Koekelberg wil in 2014 meewerken in de collectieve tuin met de kinderen die bij hun dienst langskomen - Gemeentelijke school wil de leerlingen van het 5 e en 6 e leerjaar 2 x per week het organisch afval naar de wijkcompost brengen (moet nog georganiseerd geraken) - De schepen van Nederlandse cultuur is bereid een busreis te organiseren naar de permacultuur tuin in Moeskroen - Brukselbinnenstebuiten, de Brusselse gidsenorganisatie integreerde de tuin al verschillende keren in hun aanbod van rondleidingen; ze kwamen ook hun nieuwsjaarsfeestje met het personeel vieren in de tuin Andere - De afdeling van Velt Brussel: delen van materiaal voor hun guerrilla activiteiten ; plannen voor gezamenlijke groenteniercursus in Onderzoekster Elisabetta Cangelosi deed een bevraging van de deelnemers naar hun motivatie in het kader van haar onderzoek naar de impact van samentuinen op een buurt - Studente journalistiek-fotografie Elise Parentani volgde het project vanaf de opstart en maakte een schitterend fotoboekje van ons eerste jaar