PRAKTISCHE HANDLEIDING

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT Regionale ontwikkeling DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID BELEIDSONDERSTEUNENDE AFDELING STRUCTUURBELEID EN COHESIE B PRAKTISCHE HANDLEIDING NL

2 Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw vragen over de Europese Unie Un numéro unique gratuit (*): (*) Als u mobiel of in een telefooncel of hotel belt, hebt u misschien geen toegang tot gratis nummers of kunnen kosten worden aangerekend. Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver ( Bibliografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie. Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen, 2009 ISBN Doi: /26364 Printed in Belgium GEDRUKT OP CHLOORVRIJ GEBLEEKT PAPIER

3 EUROPEES PARLEMENT DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID BELEIDSONDERSTEUNENDE AFDELING STRUCTUURBELEID EN COHESIE B PRAKTISCHE HANDLEIDING Regionale ontwikkeling

4 AUTEUR Mevrouw Ivana Katsarova, beleidsafdeling B: Structuur- en cohesiebeleid, Europees Parlement TAALVERSIES Oorspronkelijk document: EN Vertalingen: BG CS DA DE EL ES ET FI FR HU IT LT LV MT NL PL PT RO SK SL SV FOTOGRAFIE Shutterstock, istockphoto, Europees Parlement REDACTIE Om contact op te nemen met de beleidsafdeling of u te abonneren op de maandelijkse nieuwsbrief, kunt u een sturen naar: poldep-cohesion@europarl.europa.eu Manuscript voltooid in maart 2009 Brussel, Europees Parlement, 2009 DISCLAIMER De meningen die in dit document worden geuit, vallen uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van de auteur en geven niet noodzakelijkerwijs het officiële standpunt van het Europees Parlement weer. Nadruk en vertaling met bronvermelding voor niet-commerciële doeleinden toegestaan, mits de uitgever daarvan vooraf op de hoogte wordt gesteld en een exemplaar krijgt toegestuurd.

5 INHOUD VOORWOORD... 7 ACHTERGROND... 9 PARLEMENTAIRE ACTIVITEITEN...15 HET BELEID VOOR DE TOEKOMST...23 OVER DE BELEIDSAFDELING...29 AANBEVOLEN LITERATUUR...33 AANVULLENDE INFORMATIEBRONNEN...35 INHOUD

6

7 Wat voor soort Europa willen we voor onszelf en voor toekomstige generaties? Een dynamisch Europa dat wereldleider is op het gebied van wetenschap en technologie? Een productief Europa waar iedereen werk heeft? Een zorgzaam Europa waar voor zieken, ouderen en gehandicapten wordt gezorgd? Een rechtvaardig Europa waar geen discriminatie heerst en waar iedereen gelijke toegang tot werk en onderwijs heeft? Een schoon, groen Europa dat voor het eigen milieu zorgt en daarnaast helpt mondiale doelstellingen te bereiken? Een Europa met gemeenschappelijke waarden die belangrijk voor ons zijn? Ik wil al deze dingen en, belangrijker nog, ik geloof dat ze binnen ons bereik liggen. Fragment uit een toespraak van commissaris Danuta Hübner Warschau, 17 oktober 2006

8

9 VOORWOORD 7 Geacht lid, Ik wil graag van deze gelegenheid gebruik maken om u welkom te heten bij het Europees Parlement en om u informatie te geven over interne middelen op het gebied van deskundigenadvies. Voor effectieve parlementaire werkzaamheden zijn we afhankelijk van gespecialiseerde, objectieve, kwalitatief hoogwaardige en recente informatie. Om die te kunnen bieden, zijn er vijf eenheden opgericht, beleidsafdelingen genoemd, die verantwoordelijk zijn voor onderzoek. Hun activiteiten bestrijken alle bevoegdheidsgebieden van het Europees Parlement. Zij leveren onafhankelijk, kwalitatief hoogwaardig onderzoek, dat door interne of externe deskundigen wordt uitgevoerd. Beleidsafdeling B: Structuur- en cohesiebeleid is specifiek verantwoordelijk voor vijf beleidsgebieden: landbouw en plattelandsontwikkeling, cultuur en onderwijs, visserij, regionale ontwikkeling en vervoer en toerisme. De afdeling levert een breed spectrum aan instrumenten, variërend van diepteanalyses over complexe wetgevingskwesties tot korte achtergrondnota s en zelfs workshops, waar deskundigen worden uitgenodigd om een presentatie te houden. Het doel van deze instrumenten is het werk van parlementaire organen te ondersteunen, bijvoorbeeld door een directe bijdrage te leveren aan het wetgevingswerk van een bepaalde commissie of door achtergrondinformatie te bieden bij bezoeken aan delegaties door EP-leden. Met uitzondering van enkele vertrouwelijke documenten, worden alle door beleidsafdeling B: Structuur- en cohesiebeleid opgestelde teksten gepubliceerd op de website van het Parlement ten behoeve van alle EP-leden en van het bredere publiek. In deze publicatie treft u beknopte informatie aan over belangrijke beleidsontwikkelingen in de laatste zittingsperiode op het gebied van regionale ontwikkeling. Daarnaast worden de uitdagingen besproken waar regionaal beleid in de nabije toekomst mee te maken zal krijgen. Ten slotte laat dit document u kennismaken met de mogelijkheden op het gebied van interne en externe expertise. Ik wens u veel leesplezier toe! Ismael Olivares Martinez Directeur Directoraat B: Structuur- en cohesiebeleid Directoraat-generaal Intern beleid van de Unie VOORWOORD

10 8

11 ACHTERGROND 9 Economische en sociale samenhang, zoals omschreven in het Verdrag van de Europese Gemeenschappen (artikelen 158 tot 162), is nodig voor de harmonieuze ontwikkeling van de Unie in haar geheel, en om dit te bereiken dienen de verschillen tussen de ontwikkelingsniveaus van de onderscheiden regio s, en de achterstand van de minst begunstigde regio s, waartoe ook plattelandsregio s behoren, verkleind te worden. De Europese Unie (EU) bestaat op dit moment uit 27 lidstaten, die samen een gemeenschap en interne markt vormen van 493 miljoen burgers. De economische en sociale verschillen tussen deze landen en hun 271 regio s blijven echter groot. Hoewel de oorsprong van het Gemeenschapsbeleid voor de aanpak van regionale onevenwichtigheden te herleiden is tot het Verdrag van Rome, werd het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) pas in 1975 opgericht. In de beginjaren vonden de activiteiten puur op nationaal niveau plaats, waarbij vooraf bepaalde projecten in de lidstaten werden gefinancierd met weinig Europese of decentrale invloed. Een jaarlijks selectie- en herfinancieringssysteem voor bestaande projecten werd op vergelijkbare wijze toegepast door andere structuurfondsen, zoals het Europees Sociaal Fonds (ESF) en het Europees Oriëntatieen Garantiefonds voor de Landbouw (EOGFL). TEKSTVAK 1 Algemeen wetgevingskader voor regionaal beleid Verordening (EG) nr. 1083/2006 van de Raad van 11 juli 2006 houdende algemene bepalingen inzake het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds en het Cohesiefonds en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1260/1999. Verordening (EG) nr. 1080/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juli 2006 betreffende het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1783/1999. Verordening (EG) nr. 1081/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juli 2006 betreffende het Europees Sociaal Fonds en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1784/1999. Verordening (EG) nr. 1082/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juli 2006 betreffende een Europese groepering van territoriale samenwerking. Bron: computersysteem van de auteur. ACHTERGROND

12 10 Kaart 1: Structuurfondsen Convergentie Phasing-out Phasing-in Regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid Bron: Europese Commissie, directoraat-generaal Regionaal beleid.

13 Als gevolg hiervan werd aan het begin van de jaren tachtig de efficiëntie van communautaire instrumenten een probleem en werden er enkele proefprogramma s gestart met als doel de instrumenten te integreren. In 1986 zorgden een aantal belangrijke gebeurtenissen, met name de Europese Akte, de toetreding van Griekenland, Spanje en Portugal en de goedkeuring van het programma voor de interne markt, voor een impuls om een werkelijk Europees cohesiebeleid te ontwikkelen. In maart 1988 besloot de Europese Raad in Brussel 64 miljard ECU aan de structuurfondsen toe te wijzen een verdubbeling van de jaarlijkse middelen over de periode Op 24 juni 1988 nam de Raad de eerste verordening aan waarin de structuurfondsen geintegreerd werden binnen het overkoepelende cohesiebeleid. In deze uiterst belangrijke hervorming werden kernbeginselen geïntroduceerd zoals: aandacht voor de armste regio s en regio s met de grootste ontwikkelingsachterstand, een meerjarenprogrammering, een strategische oriëntering van investeringen en betrokkenheid van regionale en lokale partners. TABEL 1 Tendens in de toewijzing uit de structuurfondsen (EU 12) (EU 12 EU 15) (EU 15 EU 25) (EU 25 EU 27) Begroting van de EU (in miljarden EUR tegen prijzen van 2004) Begroting van structuurfondsen (in miljarden EUR tegen prijzen van 2004) Begroting van structuurfondsen vergeleken met de begroting van de EU (%) Bron: computersysteem van de auteur % 31% 31% 35.7% 11 Het Verdrag betreffende de Europese Unie en het herziene Verdrag betreffende de Europese Gemeenschappen is op 7 februari 1992 in Maastricht ondertekend en op 1 november 1993 in werking getreden. Ten aanzien van regionaal en cohesiebeleid heeft het Verdrag betreffende de Europese Gemeenschappen een nieuw instrument, het Cohesiefonds, en een nieuwe instelling, het Comité van de Regio s ingesteld, en heeft het daarnaast het subsidiariteitsbeginsel geïntroduceerd. In december 1992 nam de Europese Raad een besluit over de nieuwe financiële vooruitzichten voor de periode en werd 168 miljard ECU uitgetrokken voor de structuurfondsen en het Cohesiefonds. Dit was een verdubbeling van de jaarlijkse middelen en maakte een derde van de EU-begroting uit. Op 20 juli 1993 stelde de Raad nieuwe bepalingen voor het cohesiebeleid vast, waarin nu het Financieringsinstrument voor de Oriëntatie van de Visserij en het Cohesiefonds waren opgenomen. In de nieuwe bepalingen werden de kernbeginselen van het beleid bekrachtigd, namelijk: concentratie, programmering, additionaliteit en partnerschap, en bleven de bestaande vijf doelstellingen min of meer onveranderd. Sommige bepalingen werden aangescherpt, zoals de bepaling over de betrokkenheid van andere instellingen van de EU, met name het Europees Parlement (EP), en de voorschriften inzake partnerschap, evaluatie en publiciteit. Bij de toetreding van Oostenrijk, Finland en Zweden op 1 januari 1995 werd er in een wijzigingsverordening een zesde doelstelling opgenomen, waarin de zeer schaars bevolkte regio s van Finland en Zweden begunstigd werden, en waarin een financiële toewijzing voor de drie nieuwe lidstaten werd gedaan. Toewerken naar vereenvoudiging van de ontwikkeling en procedures van het cohesiebeleid en tegelijkertijd doorgaan met de voorbereidingen voor de uitbreiding dit waren de twee hoofdthema s voor de periode De Agenda 2000 was al sinds de tweede helft van de jaren negentig in ontwikkeling en maakte de weg vrij voor de grootste uitbreiding van de EU ooit, met de toetreding van tien nieuwe lidstaten in mei ACHTERGROND

14 12 TEKSTVAK 2 Prestaties BBP vergelijking met belangrijke concurrenten In de Verenigde Staten (VS) lag het bruto binnenlands product (BBP) per hoofd van de bevolking, uitgedrukt in de koopkrachtstandaard (KKS), in % boven het gemiddelde voor de EU-27 en 43 % boven het gemiddelde voor de EU-15. Slechts twee lidstaten, Ierland en Luxemburg, lagen boven het niveau van de VS. In Japan lag het BBP per hoofd in hetzelfde jaar 19 % boven het gemiddelde voor de EU-27, hoewel er in dit geval zes lidstaten waren die boven dit niveau lagen en vijf lidstaten die slechts iets onder het niveau lagen. Tussen 1995 en 2005 groeide het BBP per hoofd in de EU in nagenoeg hetzelfde tempo als in de VS (2 % groei tegen 2,1 %) en twee maal zo snel als in Japan. De regionale verschillen in het BBP per hoofd zijn veel groter in de EU-27 dan in de VS of Japan, vooral na de twee recente uitbreidingen. In de EU is het hoogste BBP per hoofd acht maal hoger dan het laagste BBP per hoofd. In de VS is het verschil slechts 2,5 maal en in Japan 2 maal. In alle staten van de VS ligt het BBP per hoofd boven dat van het gemiddelde voor de EU. In Japan geldt dat voor 40 van de 47 regio s. De EU staat duidelijk voor een veel grotere uitdaging dan de VS en Japan als het gaat om het terugdringen van regionale verschillen en het bereiken van economische en sociale samenhang binnen de gehele EU. De verschillen tussen de regio s binnen de EU in de groeipercentages van het BBP per hoofd zijn ook veel groter dan in de VS. Over de periode liep de groei op regionaal niveau in de EU uiteen van onder de 0 % tot boven de 8,6 %, terwijl het in de VS varieerde van 0 tot 3,6 %. Deze grotere verschillen in groeipercentage zijn echter in bepaalde mate een positief verschijnsel, gezien de veel grotere noodzaak voor regio s met lagere inkomens om een inhaalslag te maken. In China is het BBP per hoofd, opnieuw uitgedrukt in de KKS, slechts een vijfde van het gemiddelde voor de EU, terwijl het in India, een achtste is. In Roemenië en Bulgarije, landen met het laagste BBP per hoofd van de EU, is het percentage nog twee maal zo hoog als in India en 50 % hoger dan in China. Deze twee landen zijn hun achterstand op de EU echter in snel tempo aan het inlopen. De groei van het BBP per hoofd in India is de afgelopen tien jaar dubbel zo groot als die van de EU geweest en het groeipercentage in China was drie maal zo hoog als dat van de EU. Desondanks zou het, zelfs als een dergelijk hoog groeipercentage in stand wordt gehouden, meer dan veertig jaar duren voor het BBP per hoofd in China in de buurt komt van het huidige niveau in de EU. Ondanks de enorme verschillen in BBP per hoofd, zijn de regionale verschillen in India en China vergelijkbaar met die in de EU. Het niveau van de regio met het hoogste BBP per hoofd in zowel China als India is zeven maal hoger dan dat in de laagste regio s (tegen acht maal in de EU). In India waren de verschillen in regionale groeipercentages van het BBP tussen 2000 en 2004 vergelijkbaar met die in de EU, variërend tussen de 1 % en 13 %, terwijl de verschillen in China veel kleiner waren, namelijk variërend tussen de 6 % en 11 %. Bron: Europese Commissie, vierde verslag over de economische en sociale samenhang, Door deze historische uitbreiding nam de bevolking van de EU met 20 % toe, terwijl het BBP van de EU met slechts 5 % toenam. De uitbreiding bracht grotere verschillen in inkomen en werkgelegenheid met zich mee, aangezien het gemiddelde BBP per hoofd in deze nieuwe lidstaten onder de helft van het gemiddelde voor de EU lag en slechts 56 % van hun bevolking in actieve dienst was, vergeleken met 64 % in de EU-15. Het grondgebied van de nieuwe lidstaten viel bijna volledig onder doelstelling 1, waarmee het in aanmerking kwam voor de grootst mogelijke steun uit de structuurfond-

15 13 sen en het Cohesiefonds. De werkzaamheden waren echter al begonnen vóór de uitbreiding, onder andere het beschikbaar maken van pretoetredingsinstrumenten om de toenmalige kandidaat-lidstaten te helpen zich gereed te maken voor het cohesiebeleid. Na een besluit door de Europese Raad van Berlijn in maart 1999 bestond de begroting voor het cohesiebeleid voor uit 213 miljard EUR voor de vijftien lidstaten samen. Voor de periode werd voorzien in een aanvullende toewijzing van 22 miljard EUR voor de nieuwe lidstaten. In maart 2000 werd er door de Europese Raad in Lissabon overeenstemming bereikt over de Lissabon-strategie, en met haar nadruk op groei, werkgelegenheid en innovatie werd zij steeds meer het leidmotief van EU-beleid, en creëerde het benodigde momentum voor een paradigmawisseling in het cohesiebeleid. Kort samengevat zijn de belangrijkste veranderingen in het cohesiebeleid van de EU voor de huidige periode: de opname van alle regio s; de hoogste concentratie van middelen ooit, gericht op de armste lidstaten en regio s; en een verschuiving van prioriteiten met het doel groei, werkgelegenheid en innovatie te stimuleren. In de EU, die uit 27 lidstaten bestaat, woont een op de drie EU-burgers, 170 miljoen burgers in totaal, in de armste regio s die steun ontvangen in het kader van de convergentie -doelstelling. De economische en sociale verschillen hebben zich bij de laatste uitbreiding aanzienlijk verdiept. Uitgedrukt in het inkomen per hoofd is Luxemburg nu zeven maal rijker dan Roemenië. Op regionaal niveau zijn de verschillen zelfs nog groter: de rijkste regio is de binnenstad van Londen (Inner London) met 290 % van het gemiddelde inkomen per hoofd van de EU-27, terwijl de armste regio, het noordoosten van Roemenië (Nord-Est), een inkomen heeft van slechts 23 % van het gemiddelde van de EU. De Europese Raad heeft in december 2005 overeenstemming bereikt over de begroting voor de periode en 347 miljard EUR toegewezen aan de structuurfondsen en het Cohesiefonds, waarvan 81,5 % is bedoeld om in de convergentie -regio s te worden besteed. Met behulp van vereenvoudigde procedures was er over nagenoeg alle 436 programma s, die alle regio s en lidstaten van de EU bestrijken, vóór eind 2007 overeenstemming bereikt. De radicale verschuiving van prioriteiten betekende dat nu een kwart van de middelen gereserveerd is voor onderzoek en innovatie en circa 30 % voor infrastructuur op milieugebied en maatregelen voor de bestrijding van klimaatverandering. Meer recentelijk is door de economische en financiële crisis het cohesiebeleid en zijn methoden om het economisch herstel in de EU te versnellen, in de schijnwerpers komen te staan. Cohesiebeleid investeert in de reële economie. Circa 70 % van de totale begroting voor (250 miljard EUR) is gereserveerd voor investeringen in de vier prioriteitsgebieden van de groei- en werkgelegenheidsstrategie van de Europese Unie: werkgelegenheid, handelsactiviteiten, infrastructuur en energie, onderzoek en innovatie. Deze nadruk is cruciaal omdat deze prioriteiten zullen bijdragen tot een sneller herstel, het concurrentievermogen zullen verbeteren en de Unie helpen zich aan te passen aan een koolstofarme economie. Door te investeren in prioritaire infrastructuur, in de productiecapaciteit van bedrijven en in het potentieel van menselijk kapitaal, stimuleert cohesiebeleid de interne vraag op de korte termijn, terwijl het tegelijkertijd gericht blijft op duurzaamheid voor de middellange termijn. Op deze manier kan het een belangrijke rol spelen in het herstellen van het vertrouwen in de reële economie. Cohesiebeleid blijkt dus een krachtig stabiliteitsinstrument te zijn omdat het voor veilige financieringsmiddelen zorgt en in middellange- tot langetermijnstrategieën investeert waar de regionale en lokale partners op kunnen vertrouwen. ACHTERGROND

16 14

17 PARLEMENTAIRE ACTIVITEITEN 15 De wetgevende bevoegdheden van het Europees Parlement ten aanzien van het besluitvormingsproces voor de structuurfondsen zijn in de loop der tijd geleidelijk toegenomen: Europese Akte: samenwerking met de Raad voor de stemming over de algemene verordening betreffende de structuurfondsen; Verdrag van Maastricht: instemmingsprocedure voor de stemming over de algemene verordening; Verdrag van Amsterdam: medebeslissingsprocedure met de Raad voor de stemming over en de tenuitvoerlegging van maatregelen die van toepassing zijn op de algemene verordening; Verdrag van Lissabon: medebeslissing met de Raad voor de stemming over de algemene verordening. Tegenwoordig speelt het Europees Parlement een belangrijke rol bij de besluitvorming rond, de tenuitvoerlegging van en het toezicht op de structuurfondsen. Een lijst van de belangrijkste initiatieven van de Commissie regionale ontwikkeling tijdens deze zittingsperiode is hieronder weergegeven. PARLEMENTAIRE ACTIVITEITEN

18 16 TEKSTVAK 3 Bevoegdheden van de Commissie regionale ontwikkeling De Commissie regionale ontwikkeling speelt een belangrijke rol bij het informeren van het Europees Parlement voor de aanpak bij de ontwikkeling van de regio s in de EU-27. Zij is verantwoordelijk voor het toezicht houden op en het adviseren van het Parlement over de tenuitvoerlegging van de belangrijkste financieringsinstrumenten van de EU voor regionale ontwikkeling. De verantwoordelijkheden van de Commissie omvatten met name: het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), het Cohesiefonds en de overige instrumenten in het kader van het regionale beleid van de Unie; de evaluatie van de gevolgen van andere beleidsvormen van de Unie inzake economische en sociale samenhang; coördinatie van de structuurinstrumenten van de Unie; ultraperifere regio s en eilanden alsmede de grensoverschrijdende en interregionale samenwerking; de betrekkingen met het Comité van de Regio s, interregionale samenwerkingsorganisaties en de plaatselijke en regionale autoriteiten; de urbane vraagstukken in het regionaal beleid. Naast haar taak rapporten en verslagen op te stellen, waarvan voorbeelden in het volgende tekstvak staan vermeld, is de Commissie belast met de coördinatie van de betrekkingen van het Europees Parlement met andere belangrijke actoren op het gebied van regionale ontwikkeling. Om die reden streeft de Commissie naar een actieve dialoog met de sleutelorganisaties en wil zij ervoor zorgen dat haar werk op grote schaal toegankelijk is voor, en begrepen wordt door, burgers en actoren met aan regionale ontwikkeling verwante activiteiten. De Commissie houdt regelmatig besprekingen met de Europese commissaris voor regionale ontwikkeling. Daarnaast onderhoudt zij namens het Parlement contacten met het Comité van de Regio s en het Europees Economisch en Sociaal Comité. Leden van die instellingen worden regelmatig gevraagd om een verklaring af te leggen tijdens openbare hoorzittingen die door de Commissie regionale ontwikkeling worden georganiseerd. Bron: computersysteem van de auteur.

19 17 Ondersteuning voor Regionale solidariteit: het europees PARLEMENT geeft goedkeuring aan 308 miljard EUR voor regionale ontwikkeling In juli 2006 verleende het Europees Parlement zijn goedkeuring aan het pakket van regionale ontwikkelingshulp dat bekend staat als de structuurfondsen 1. Over dit pakket werd na soms verhitte onderhandelingen overeenstemming bereikt, waarbij het Europees Parlement zich krachtig opstelde ten aanzien van de roep van sommige lidstaten om een afgeslankt pakket structuurfondsen en zelfs een verlaging van de totale EU-begroting. Het Europees Parlement is erin geslaagd veranderingen vast te leggen op het gebied van milieu en duurzame ontwikkeling, verbeterde toegang voor mensen met een handicap en versterkte raadplegingsprocedures op lokaal niveau, waardoor een zo breed mogelijke inbreng wordt verkregen bij het debat over regionale ontwikkeling. EU-subsidie voor betere huisvesting Het EFRO, dat nieuwe lidstaten in staat stelt EU-hulp aan te vragen voor bepaalde renovatieprojecten van woningen, heeft de doelstelling van behoorlijke en betaalbare huisvesting voor EU-burgers dichter binnen het bereik gebracht. Deze steun is bedoeld om mensen te helpen in hun huis energie te besparen waardoor ze hun energierekening kunnen verlagen, terwijl tegelijkertijd het milieu wordt beschermd. In mei 2007 steunde een meerderheid van het Europees Parlement het voorstel om deze regeling vanaf ook aan oudere lidstaten aan te bieden. Het Europees Parlement baseerde zijn beslissing om vóór te stemmen op de dringende noodzaak voor EU-burgers in alle lidstaten om toegang te hebben tot geschikte huisvesting in stedelijke gebieden, waarvan er vele op dit moment worden bedreigd door materiële achteruitgang en de gevolgen van sociale uitsluiting. 1 Rapporteurs: K. HATZIDAKIS (PPE-DE, EL), C. FAVA (PES, IT), A. Andria (ALDE, IT), J. OLBRYCHT (PPE-DE, PL), J. A. SILVA PENEDA (PPE-DE, PT). 2 Rapporteur: A. ANDRIA (ALDE, IT). PARLEMENTAIRE ACTIVITEITEN

20 18 Het solidariteitsfonds van de eu: beschikbare middelen voor de bestrijding van terrorisme en gevaren voor de volksgezondheid In mei 2006 stemde het Europees Parlement vóór een uitbreiding van het toepassingsgebied van het Solidariteitsfonds van de EU, zodat hieronder voortaan ook de gevolgen van terroristische aanslagen, ernstige noodsituaties voor de volksgezondheid en industriële rampen 3 zouden vallen. Het Solidariteitsfonds werd in 2002 opgericht naar aanleiding van de ernstige overstroming in Midden-Europa. Per jaar kan tot 1 miljard EUR uit het fonds aan een lidstaat worden uitgekeerd om deze te helpen sneller op dergelijke rampen, zoals overstromingen, bosbranden of droogte, te reageren. Het Europees Parlement heeft zich uitgesproken vóór maatregelen waardoor financiële hulp zo snel mogelijk beschikbaar wordt gemaakt, bijvoorbeeld voor het verlenen van onmiddellijke medische hulp en om de bevolking te beschermen, zonder dat daarbij, in het geval van bijvoorbeeld een milieuramp door een industrieel of technologisch ongeval, degenen die verantwoordelijk zijn op enigerlei wijze van hun aansprakelijkheid worden ontslagen (overeenkomstig het principe de vervuiler betaalt ). De innoverende kracht van de EU opbouwen Het dynamische en interactieve proces waardoor de innoverende kracht van de EU kan worden opgebouwd, was het onderwerp van een initiatiefverslag dat in mei 2007 door het Europees Parlement werd goedgekeurd 4. Enkele van de aanbevelingen in het rapport betroffen de principes van gratis of goedkope toegang tot breedbandinternet en ondersteuning voor grensoverschrijdende samenwerking tussen regionale belanghebbenden uit de academische wereld en het bedrijfsleven. Een andere manier waarop grensoverschrijdende samenwerking kan worden bevorderd, is door steun te verlenen aan de ontwikkeling van clusters van onderzoeks- en bedrijfsafdelingen. De Commissie en de lidstaten werden opgeroepen om aan alle burgers van de EU gelijke toegang tot onderwijs te bieden, op ieder niveau. Betere toegang tot op informatie gebaseerd werk moet ondersteund worden, en er moeten gepaste financiële en risicobeheermechanismen ontwikkeld worden, mogelijk voor gebruik naast de bestaande instrumenten van de Europese Investeringsbank/het Europees Investeringsfonds, Jaspers, Jeremie en Jessica. 3 Rapporteur: R. BEREND (PPE-DE, DE). 4 Rapporteur: M. E. JANOWSKI (UEN, PL).

21 19 Ep-leden stellen ongerechtvaardigde verplaatsingen van bedrijven aan de kaak Ondersteuning van het vredesproces in noord-ierland Het Europees Parlement heeft in het kader van zijn toezicht op regionaal ontwikkelingsbeleid ten behoeve van economische en sociale samenhang in de EU in maart 2006 een verslag goedgekeurd waarin de Europese Commissie werd verzocht boetes op te leggen aan bedrijven die zich schuldig maken aan ongerechtvaardigde verplaatsingen 5. Het ging hierbij om bedrijven die, nadat zij in het kader van regionale ontwikkeling EU-steun hadden ontvangen die was toegekend als deel van een breder pakket aan steun voor de regio waarin de onderneming was gevestigd, zich binnen zeven jaar na ontvangst van die steun hadden verplaatst. Een van de belangrijkste bezwaren van het Europees Parlement tegen deze praktijk is de dreiging van banenverlies in regio s die al zwaar getroffen waren door de economische teruggang juist de regio s die geholpen zouden moeten worden door de EU-regelgeving. Leden van het Europees Parlement steunden een oproep aan de Commissie om terugbetaling te eisen van regionale staatshulp die wordt verleend aan een bedrijf dat daarna te vroeg besluit zich te verplaatsen. Het Europees Parlement heeft Noord-Ierland altijd bijgestaan in het proces om vrede en verzoening te bereiken. In 2006 heeft het Europees Parlement zijn goedkeuring verleend om de EU-steun aan het Internationale Fonds voor Ierland voort te zetten tot het fonds in 2010 wordt opgeheven, gezien de bijdrage van het fonds aan economische en sociale vooruitgang en aan de bevordering van de dialoog tussen nationalisten en unionisten in heel Ierland. In 2008 heeft het Europees Parlement een verslag goedgekeurd waarin de positieve resultaten en beste praktijken die tot dusverre door de Peace-programma s zijn bereikt werden bevestigd 6. Sinds 1995 is aan drie generaties van Peace-programma s in totaal meer dan 2 miljard EUR toegewezen aan een breed scala van sectoren en groeperingen, waardoor verschillende groepen van de samenleving konden samenwerken om bruggen naar elkaar te slaan. 5 Rapporteur: A. HUTCHINSON (PES, BE). 6 Rapporteur: B. DE BRÚN (GUE-NGL, UK). PARLEMENTAIRE ACTIVITEITEN

22 20 Van territoriale diversiteit een troef maken Het groenboek over territoriale cohesie 7 dat door de Europese Commissie was ingediend, werd gevolgd door een brede openbare raadpleging met regionale en lokale autoriteiten, verenigingen, NGO s en het maatschappelijk middenveld, met als doel het gemeenschappelijke begrip te bevorderen van dit nieuwe concept en van de consequenties daarvan voor de toekomst van het Europees regionaal beleid. In februari 2009 presenteerde het Europees Parlement in een initiatiefverslag zijn inzichten over mogelijke nieuwe richtingen voor het cohesiebeleid, en belichtte het het doel van een geintegreerd territoriaal beleid dat moet zorgen voor een evenwichtige benutting van territoriale middelen, waarbij zowel overbenutting als onderbenutting moet worden voorkomen. Leden van het Europees Parlement benadrukten dat territo- riale samenhang niet beperkt moet blijven tot het effect van het regionaal beleid van de EU op het grondgebied van de Europese Unie, maar zich ook moet richten op de territoriale dimensie van andere sectorale beleidsmaatregelen van de EU die een sterke territoriale impact hebben. Het document riep ook op tot meer aandacht voor de regio s met specifieke geografische kenmerken, om ontwikkeling te stimuleren en te waarborgen dat alle burgers van de EU eerlijke toegang hebben tot diensten van algemeen belang. udadanos de la UE el acceso a los servicios de interés general. 7 Rapporteur: L. VAN NISTELROOIJ (PPE-DE, NL).

23 21 Het herstel van europa bevorderen Als reactie op de voortdurende economische crisis en de verslechtering van de Europese conjunctuur hebben het Europees Parlement en de Europese Commissie een breed herstelplan voor Europa geïntroduceerd. Het Europese cohesiebeleid levert een aanzienlijke bijdrage aan dit plan. Er is een reeks wetgevingsmaatregelen genomen om de uitvoering van projecten ter plaatse te bespoedigen en om het vertrouwen en de dynamiek van de Europese economie te herstellen. Nieuwe subsidiabele kosten uit het ESF 8 : Het europees parlement heeft voorgesteld forfaitaire financiering ook voor directe kosten mogelijk te maken, de toepassing ervan uit te breiden tot standaardschalen van eenheidskosten, en systemen voor de betaling van vaste bedragen toe te staan. Financieel beheer van het EFRO, het ESF en het Cohesiefonds 9 : De voorgestelde aanpassingen richten zich op vijf artikelen, die betrekking hebben op financiële instrumentering, subsidiabiliteit van uitgaven, belangrijke projecten en verhoogde voor- schotten voor 2009, om regionale ontwikkelingsprojecten te ondersteunen door versnelde financiering, verhoging van de liquiditeit en vereenvoudiging van de uitvoering. Flexibiliteit om delen van EU- en nationale financiering te kunnen verdelen over hele programmeringsperioden zorgt ervoor dat nationale economieën onmiddellijk de cashflow hebben om de beperkingen in de overheidsuitgaven het hoofd te kunnen bieden. Uitgaven voor energie-efficiëntie gefinancierd uit het EFRO 10 : Door de aanpassing van de regels kunnen regelingen van nationale, regionale of lokale autoriteiten om bijvoorbeeld dubbele beglazing, muurisolatie of zonnepanelen in woningen te installeren of oude systemen te vervangen door energiebesparende, in alle lidstaten medegefinancierd worden met middelen uit het EFRO. Op dit moment worden dergelijke regelingen alleen in de nieuwe lidstaten (EU-12) uit het EFRO gefinancierd, en uitsluitend in gemeenschappelijke ruimtes van een gebouw (of het volledige gebouw, indien het sociale huisvesting betreft) in achtergestelde stadswijken. 8 Rapporteur: J. MADEIRA (PES, PT). 9 Rapporteur: I. GARCÍA PÉREZ (PES, ES). 10 Rapporteur: E. ANGELAKAS (PPE-DE, EL). PARLEMENTAIRE ACTIVITEITEN