Verbanden,tabellen en grafieken in de biologieles

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Verbanden,tabellen en grafieken in de biologieles"

Transcriptie

1 Verbanden,tabellen en grafieken in de biologieles Robert Tatsis, Gregorius College, JCU Ad Bijlard, APS

2 Grafieken overal Persbericht CBS Voorbeelden uit Aardrijkskunde Wiskunde Natuurkunde Economie Biologie 6 juni

3 Wat zijn de kwesties voor leerlingen? 6 juni

4 Grafieken in biologie struikelblokken voor leerlingen overeenkomsten / verschillen met andere vakken? 6 juni

5 6 juni

6 6 juni

7 6 juni

8 6 juni

9 6 juni

10 6 juni

11 6 juni

12 6 juni

13 Drieslag functioneel rekenen Rekenen in de praktijk Gebruiken en toepassen Rijk rekenaanbod Rekenen aanleren Individueel oefenen extra ondersteuning 6 juni

14 Geïntegreerd RBVO Reken Bewust Vak Onderwijs handelen nuttig gebruiken benoemen ontwikkelen interactie reflectie Rijke rekenlessen of workshops structuur & systematiek versterking opbouw repertoire Ondersteuning en oefening Individueel op maat basis oefenen consolideren 6 juni

15 6 juni

16 vwo wiskunde B en biologie Domein examenprogramma Mogelijkheden tot samenhang en afstemming tussen wiskunde en biologie Domein B Functies, formules en grafieken B1 Formules en functies Bij populatiedynamica en groeicurves wordt een vorm van het functie- en veranderingsbegrip gebruikt. Mogelijk dat oorzaak-effect relaties en duurzaamheid binnen functieverband kunnen worden geïllustreerd. B2 Standaardfuncties E-machten (afname concentratie medicijnen in bloed). Periodieke functies voor beschrijving periodieke processen. Begrip ph. 6 juni

17 B3 Functies en grafieken Grafieken kunnen lezen. Begrippen halveringstijd, verdubbelingstijd; groeipercentages. S- en J- curve; predator-prooirelaties. Dateringen (van bijvoorbeeld fossielen) hebben relaties met exponentiële functies. B5 Vergelijkingen en ongelijkheden Homeostase. Toepassingen rond evenwicht in de biologie. B6 Asymptoten en limietgedrag van asymptoten 6 juni

18 Rekenbewuste biologieles (Vakoverstijgende) rekendidactiek bij verbanden, tabellen en grafieken. Vaktaal verschilt tussen vakken, bespreek met collega s en met leerlingen Buiten wiskunde is juiste interpretatie van eenheden en grootheden op beide assen veel belangrijker. Buiten wiskunde zijn nulpunt, schaal, lineair logaritmisch veel belangrijker. 6 juni

19 Rekenbewuste biologieles Leerlingen zelf grafieken laten maken versterkt juiste interpretatie van groot- en eenheden op de assen Vraagt om afstemming met wiskunde en andere vakken Grafieken/ tabellen bieden een goede context voor rekenopdrachten. helpt rekenvaardigheid te onderhouden, voorbereidend op 3Ftoetsing. versterkt de juiste interpretatie van de groot- en eenheden op de assen. 6 juni

20 Straks verder met Wat is in jouw school én in jouw vak nodig om te ontwikkelen? 6 juni

KENMERKEN VAN EN KEUZES VOOR REKENBELEID. Martin van Reeuwijk 25 april 2013

KENMERKEN VAN EN KEUZES VOOR REKENBELEID. Martin van Reeuwijk 25 april 2013 KENMERKEN VAN EN KEUZES VOOR REKENBELEID Martin van Reeuwijk 25 april 2013 REKEN- (EN TAAL) BELEID IN PRAKTIJK Onderzoek rekenen in VO, 303 scholen Niveaus en rollen binnen de school Visie en kenmerken

Nadere informatie

Cursus rekendidactiek. Bijeenkomst 5 29 januari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut

Cursus rekendidactiek. Bijeenkomst 5 29 januari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut Cursus rekendidactiek Bijeenkomst 5 29 januari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut Rekenen uit de krant Een krappe 40 procent van de Nederlanders weet niet dat een glas sap evenveel

Nadere informatie

De drieslag rekenen in de doorgaande leerlijn vmbo-mbo

De drieslag rekenen in de doorgaande leerlijn vmbo-mbo De drieslag rekenen in de doorgaande leerlijn vmbo-mbo Caroline van Eijk Conferentie doorlopende leerlijnen taal en rekenen, De referentieniveaus in de praktijk Zwolle, 10 november 2010 Project Rekenpiloot

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 2 november 2010

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 2 november 2010 Cursus Rekenspecialist Amarantis derde bijeenkomst 2 november 2010 Didactische tip Begin de les met een bericht uit de krant Doel: laten zien dat er bij het lezen van berichten gerekend moet worden Varianten:

Nadere informatie

basiscursus rekenen vierde bijeenkomst dinsdag 28 februari 2012 vincent jonker

basiscursus rekenen vierde bijeenkomst dinsdag 28 februari 2012 vincent jonker basiscursus rekenen vierde bijeenkomst dinsdag 28 februari 2012 vincent jonker Waar gaat deze grafiek over? Programma in vijf bijeenkomsten 1. Referentiekader rekenen domeinen, niveaus 2. Rekendidactiek,

Nadere informatie

Rekenbeleid in school. studiemiddag Nederlands en rekenen 27 januari 2011 Monica Wijers

Rekenbeleid in school. studiemiddag Nederlands en rekenen 27 januari 2011 Monica Wijers Rekenbeleid in school studiemiddag Nederlands en rekenen 27 januari 2011 Monica Wijers Waarom? de aanleiding Wie gaat wat doen? wiskunde of schoolbreed Rol van de docent Wat ga je inzetten? materialen,

Nadere informatie

Rekenbewust vakonderwijs. Vakoverstijgend rekenonderwijs

Rekenbewust vakonderwijs. Vakoverstijgend rekenonderwijs Rekenbewust vakonderwijs Workshop 41 Vakoverstijgend rekenonderwijs 27 November 2018 Kees Hooyman, Martin van Reeuwijk Starter 2019-2020 - Scholen kunnen eigen schoolexamens rekenvaardigheden inzetten

Nadere informatie

Rekenbewust vakonderwijs. Vakoverstijgend rekenonderwijs

Rekenbewust vakonderwijs. Vakoverstijgend rekenonderwijs Rekenbewust vakonderwijs Vakoverstijgend rekenonderwijs 27 November 2018 Kees Hooyman, Martin van Reeuwijk, Vincent Jonker EVEN EEN BERICHT UIT HET NIEUWS Volkskrant 27 november 2018 0 PROGRAMMA Programma

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 22 mei 2012

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 22 mei 2012 Cursus Rekenspecialist Amarantis derde bijeenkomst 22 mei 2012 programma Vier middagen De kaders De rekendidactiek De praktijk Verdiepingsonderwerp en/of rekenbeleid TERUGBLIK Opbouw cijferen PROGRAMMA

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 12 april 2011

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 12 april 2011 Cursus Rekenspecialist Amarantis derde bijeenkomst 12 april 2011 programma Vier middagen! De kaders! De rekendidactiek! De praktijk! Verdiepingsonderwerp en/of rekenbeleid Programma 3 e bijeenkomst rekenen

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 28 februari zesde bijeenkomst Groep 3

Opleiding docent rekenen MBO. 28 februari zesde bijeenkomst Groep 3 Opleiding docent rekenen MBO 28 februari zesde bijeenkomst Groep 3 Inhoud 1. Verbanden en de drieslag 2. Portfolio over het huiswerk 3. Lunch 4. Breuken uit de methode 5. Lesopzet en beste lesideeën 6.

Nadere informatie

Rekenen en gecijferdheid in het VMBO en MBO

Rekenen en gecijferdheid in het VMBO en MBO Rekenen en gecijferdheid in het VMBO en MBO Waarom, wat en hoe? 10 november 2011, Utrecht Beelden van rekenen Meer informatie: Kees Hoogland K.Hoogland@aps.nl Wat wil u uw deelnemers meegeven op het gebied

Nadere informatie

Rekenpiloot. Rekenen in de vak- en sectorlessen. 18 februari 2011 Vincent Jonker, Freudenthal Instituut

Rekenpiloot. Rekenen in de vak- en sectorlessen. 18 februari 2011 Vincent Jonker, Freudenthal Instituut Rekenpiloot Rekenen in de vak- en sectorlessen 18 februari 2011 Vincent Jonker, Freudenthal Instituut Vraag van vandaag: rol rekencoach Hoe organiseer je de ondersteuning van vak- en praktijkdocenten

Nadere informatie

In havo 4&5 kun je kiezen uit wiskunde A, B of D. Wiskunde C wordt alleen op het VWO aangeboden.

In havo 4&5 kun je kiezen uit wiskunde A, B of D. Wiskunde C wordt alleen op het VWO aangeboden. In havo 4&5 kun je kiezen uit wiskunde A, B of D. Wiskunde C wordt alleen op het VWO aangeboden. Wiskunde is een verplicht vak bij de profielen EM, NG en NT. Als je CM kiest hoef je wiskunde niet verplicht

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 1 november 2011

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 1 november 2011 Cursus Rekenspecialist Amarantis derde bijeenkomst 1 november 2011 hoe-groot-is-google-infographic programma Vier middagen De kaders De rekendidactiek De praktijk Verdiepingsonderwerp en/of rekenbeleid

Nadere informatie

exponentiële verbanden

exponentiële verbanden exponentiële verbanden . voorkennis Procenten en vermenigvuldigingsfactoren Procentuele toename met p%: g = + p 00 p = ( g ) 00 Procentuele afname met p%: g = p 00 p = ( g) 00 De constante factor In 859

Nadere informatie

Rekenen op snijvlak vmbo-mbo. Conferentie aansluitingspilots 19 november 2012, Zwolle Monica Wijers, Vincent Jonker Freudenthal instituut

Rekenen op snijvlak vmbo-mbo. Conferentie aansluitingspilots 19 november 2012, Zwolle Monica Wijers, Vincent Jonker Freudenthal instituut Leerlijnen Rekenen op snijvlak vmbo-mbo Conferentie aansluitingspilots 19 november 2012, Zwolle Monica Wijers, Vincent Jonker Freudenthal instituut vanmiddag 1. Doorlopende leerlijn 2. Organisatie en beleid

Nadere informatie

Vervolgcursus Rekenen. bijeenkomst 2 8 december 2011 vincent jonker, monica wijers Freudenthal Instituut

Vervolgcursus Rekenen. bijeenkomst 2 8 december 2011 vincent jonker, monica wijers Freudenthal Instituut Vervolgcursus Rekenen bijeenkomst 2 8 december 2011 vincent jonker, monica wijers Freudenthal Instituut Programma 8 december 1. Huiswerk: kommagetallen in de opleiding 2. Drieslag 3. Procentenproblemen

Nadere informatie

Cursus rekendidactiek. Bijeenkomst 6 26 februari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut

Cursus rekendidactiek. Bijeenkomst 6 26 februari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut Cursus rekendidactiek Bijeenkomst 6 26 februari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut Rekenen uit de krant Huiswerk Zwakke rekenaars Bekijk samenvatting van het protocol ERWD voor

Nadere informatie

Cursus Rekencoach. Voorjaar 2011

Cursus Rekencoach. Voorjaar 2011 Cursus Rekencoach Voorjaar 2011 Albert Melskens, ROC van Nijmegen Margriet Philipsen, Interstudie NDO Monica Wijers, Vincent Jonker, Freudenthal Instituut Contact Vakinhoud Vincent Jonker, v.jonker@uu.nl

Nadere informatie

Cursus Rekencoördinatoren

Cursus Rekencoördinatoren Cursus Rekencoördinatoren ROC Albeda College 24 november 2011 Bijeenkomst 3 Monica Wijers, Vincent Jonker, Freudenthal Instituut Een boek http://www.volgens-bartjens.nl/ DE KRANT Zie ook: Nieuwsrekenen.nl

Nadere informatie

Het examenprogramma wiskunde A havo

Het examenprogramma wiskunde A havo Het examenprogramma wiskunde A havo Conferentie Hallo HBO, hier HAVO, 28 september 2016 Eindrapport van de vernieuwingscommissie ctwo: Wiskunde A op havo bereidt voor op hbo-opleidingen in met name de

Nadere informatie

Domein A: Vaardigheden

Domein A: Vaardigheden Examenprogramma Wiskunde A havo Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Algebra en tellen

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D havo

Examenprogramma wiskunde D havo Examenprogramma wiskunde D havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 29 november 2013 zesde bijeenkomst Groep 1

Opleiding docent rekenen MBO. 29 november 2013 zesde bijeenkomst Groep 1 Opleiding docent rekenen MBO 29 november 2013 zesde bijeenkomst Groep 1 h>p://www.meertens.knaw.nl/nvb/ Programma* Verbanden PorGolio Lunch Lesopzet & ontwerpen (Drieslag) Onderzoek AfsluiPng Deel 1

Nadere informatie

basiscursus rekenen derde bijeenkomst donderdag 17 november 2011 vincent jonker

basiscursus rekenen derde bijeenkomst donderdag 17 november 2011 vincent jonker basiscursus rekenen derde bijeenkomst donderdag 17 november 2011 vincent jonker programma Drie middagen De kaders De rekendidactiek De praktijk Programma 3 e bijeenkomst rekenen in de eigen praktijk

Nadere informatie

Vervolgcursus Rekenen Vierde bijeenkomst woensdag 9 april 2014 vincent jonker & monica wijers

Vervolgcursus Rekenen Vierde bijeenkomst woensdag 9 april 2014 vincent jonker & monica wijers Vervolgcursus Rekenen Vierde bijeenkomst woensdag 9 april 2014 vincent jonker & monica wijers Programma 1. Meetkunde 2. Verbanden 3. Huiswerk laatste keer 1 MEETKUNDE Wikipedia Opdracht deel 1 Je hebt

Nadere informatie

Vervolgcursus Rekenen Vierde bijeenkomst woensdag 25 maart 2015 vincent jonker & monica wijers

Vervolgcursus Rekenen Vierde bijeenkomst woensdag 25 maart 2015 vincent jonker & monica wijers Vervolgcursus Rekenen Vierde bijeenkomst woensdag 25 maart 2015 vincent jonker & monica wijers Programma 1. Terugblik vorige keer 2. Verbanden 3. Meetkunde 4. Vooruitblik laatste keer 5. Huiswerk 1 TERUGBLIK

Nadere informatie

Vervolgcursus Rekenen Vijfde (en laatste) bijeenkomst woensdag 14 mei 2014 vincent jonker en monica wijers

Vervolgcursus Rekenen Vijfde (en laatste) bijeenkomst woensdag 14 mei 2014 vincent jonker en monica wijers Vervolgcursus Rekenen Vijfde (en laatste) bijeenkomst woensdag 14 mei 2014 vincent jonker en monica wijers Programma 1. Huiswerk 2. Drieslag Rekenen 3. Uitwisseling didactiek/leerlijn 4. Overdracht vmbo-mbo

Nadere informatie

Economie en Maatschappij(A/B)

Economie en Maatschappij(A/B) Natuur en Techniek(B) Natuur en gezondheid(a/b) Economie en Maatschappij(A/B) Site over profielkeuze qompas Economie Gezondheidszorg Gedrag en maatschappij Landbouw Onderwijs Techniek http://www.connectcollege.nl/download/decanaat/havo%20doorstroomeisen%20hbo.pdf

Nadere informatie

Basiscursus Rekenen. ROC Nijmegen. tweede bijeenkomst: 25 november Vincent Jonker, Freudenthal InsEtuut

Basiscursus Rekenen. ROC Nijmegen. tweede bijeenkomst: 25 november Vincent Jonker, Freudenthal InsEtuut Basiscursus Rekenen ROC Nijmegen tweede bijeenkomst: 25 november 2010 Vincent Jonker, Freudenthal InsEtuut De groep Irene Jansen Bert Peppelman JeanneIe Verloop Marij Hensen Hans Hendriks Willy OIen Lex

Nadere informatie

Subnetwerkbijeenkomsten. Oktober / November 2010

Subnetwerkbijeenkomsten. Oktober / November 2010 Subnetwerkbijeenkomsten Oktober / November 2010 Subnetwerk Zuid-West 13 oktober 2010 ROC Albeda, Rotterdam Subnetwerk Noord 20 oktober 2010 Nieuwe Buitensociëteit, Zwolle Subnetwerk Zuid-Oost 4 november

Nadere informatie

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen Referentieniveaus uitgelegd De beschrijvingen zijn gebaseerd op het Referentiekader taal en rekenen'. In 'Referentieniveaus uitgelegd' zijn de niveaus voor de verschillende sectoren goed zichtbaar. Door

Nadere informatie

Van beleidsplan naar docentgedrag in de klas. Etalageconferentie 7 februari 2013 Geppie Bootsma

Van beleidsplan naar docentgedrag in de klas. Etalageconferentie 7 februari 2013 Geppie Bootsma Van beleidsplan naar docentgedrag in de klas Etalageconferentie 7 februari 2013 Geppie Bootsma g.bootsma@aps.nl Opzet lezing Taalbeleidsplan in de school Taalbewust gedrag in de les Onderzoek naar taal

Nadere informatie

Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo

Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Domein A: Inzicht en handelen Subdomein A1: Vaktaal wiskunde 1. vmbo passende vaktaal voor wiskunde herkennen en gebruiken voor het ordenen van het eigen denken

Nadere informatie

Deel 3 havo. Docentenhandleiding havo deel 3 CB

Deel 3 havo. Docentenhandleiding havo deel 3 CB Deel 3 havo De hoeveelheid leerstof is gebaseerd op drie lesuren per week. Met drie lesuren is het in ieder geval mogelijk om de basisstof van tien hoofdstukken door te werken, eventueel met de verkorte

Nadere informatie

Wiskunde in de profielen

Wiskunde in de profielen Wiskunde in de profielen Wiskunde in de profielen Wiskunde staat los van de rekentoets Alle leerlingen doen de rekentoets deze telt voor VWO mee in zak-slaag-regeling C&M Wiskunde C (of A) E&M Wiskunde

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 30735 6 november 2013 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 oktober 2013, nr. VO/541608,

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 23 november 2018 vierde bijeenkomst Groep Nova 5

Opleiding docent rekenen MBO. 23 november 2018 vierde bijeenkomst Groep Nova 5 Opleiding docent rekenen MBO 23 november 2018 vierde bijeenkomst Groep Nova 5 Inhoud 1. Introductie 2. Meten 3. Tijd 4. Lunch 5. Verbanden 6. Onderzoek 7. Huiswerk en afsluiting Meten 5 referentiematen

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 14 februari zesde bijeenkomst Groep 2

Opleiding docent rekenen MBO. 14 februari zesde bijeenkomst Groep 2 Opleiding docent rekenen MBO 14 februari zesde bijeenkomst Groep 2 Energie Onderzoek energieleveranciers Achtergrond 90% NL- energie heeg fossiele bron Criteria voor rangorde: 50%: Investeringen 50%:

Nadere informatie

Expertcursus Rekenen Vijfde bijeenkomst Woensdag 11 november 2015 vincent jonker en monica wijers

Expertcursus Rekenen Vijfde bijeenkomst Woensdag 11 november 2015 vincent jonker en monica wijers Expertcursus Rekenen Vijfde bijeenkomst Woensdag 11 november 2015 vincent jonker en monica wijers Programma 1. Terugblik 2. Zijn de plannen in uitvoering? En hoe? 3. De poli>ek en de langere loop>jd

Nadere informatie

Domein A: Inzicht en handelen

Domein A: Inzicht en handelen Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Preambule Domein A is een overkoepeld domein dat altijd in combinatie met de andere domeinen wordt toegepast (of getoetst). In domein A wordt benoemd: Vaktaal: het

Nadere informatie

De studielast is voor de tweede fase vwo in totaal 4800 uur (drie maal 1600), voor het havo 3200 uur (twee maal 1600). Dit is als volgt verdeeld:

De studielast is voor de tweede fase vwo in totaal 4800 uur (drie maal 1600), voor het havo 3200 uur (twee maal 1600). Dit is als volgt verdeeld: (oud, maar hier en daar nuttig) Studielasttabellen Studielast is een nieuw begrip in de bovenbouw van havo en vwo. Het staat voor de gemiddelde tijd die de gemiddelde leerling aan schoolwerk besteedt.

Nadere informatie

Reken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand

Reken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand Reken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand Presentatie Alledaags Rekenen Nieuwegein woensdag 21 november 2012 Giel Hanraets en Vincent Jonker deel 0 PROGRAMMA Programma 1. Korte schets van de

Nadere informatie

WISKUNDE B VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V

WISKUNDE B VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V WISKUNDE B VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2018 V17.03.2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

GETAL& RUIMTE. Verbeteringen havo A 10e editie (2011) t.o.v. editie 2007

GETAL& RUIMTE. Verbeteringen havo A 10e editie (2011) t.o.v. editie 2007 Verbeteringen havo A 10e editie (2011) t.o.v. editie 2007 Havo A deel 1 begint met het niet-examenonderwerp Statistiek (was hoofdstuk 4). Al snel wordt de grafische rekenmachine ingezet en ook bij de andere

Nadere informatie

Workshop natuurkunde, wiskunde

Workshop natuurkunde, wiskunde RUG2 Workshop natuurkunde, wiskunde Gehoord van een leerling Mag ik alles wat ik bij natuurkunde geleerd heb ook bij wiskunde gebruiken? Enno van der Laan Gerrit Roorda Rijksuniversiteit Groningen Andersom

Nadere informatie

RekenWeb in Amsterdam?

RekenWeb in Amsterdam? www.rekenweb.nl RekenWeb in Amsterdam? Vincent Jonker 9 december 2010 9 december Referen:ekader Rekenen Didac:ek basisschool RekenVOort Wat kunnen we samen doen? Deel 1 REFERENTIEKADER REKENEN Even oefenen:

Nadere informatie

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Biologie Examen. Sla steeds een regel over tussen de vragen! Bestaat uit: Een examen met opgaven ( + 40 vragen ); Een bijlage met informatie en;

Biologie Examen. Sla steeds een regel over tussen de vragen! Bestaat uit: Een examen met opgaven ( + 40 vragen ); Een bijlage met informatie en; 1 Biologie Examen Bestaat uit: Een examen met opgaven ( + 40 vragen ); Een bijlage met informatie en; Waarvan 10 15 MC vragen (soms) Een uitwerkbijlage voor bepaalde vragen. Toegestane hulpmiddelen: Goedgekeurd

Nadere informatie

Wiskunde vaktaal. WisMon Wistaal. theorie & opgaven. havo/vwo

Wiskunde vaktaal. WisMon Wistaal. theorie & opgaven. havo/vwo Wiskunde vaktaal havo/vwo theorie & opgaven WisMon Wistaal Inhoudsopgave Introductie 7 Antwoorden 39 Legenda 8 Hoofdstuk 1 39 Hoofdstuk 2 41 1 De vraag begrijpen 9 Hoofdstuk 3 43 Hoofdstuk 4 46 Hoofdstuk

Nadere informatie

Meijerink verbeeld, en nu in actie

Meijerink verbeeld, en nu in actie Meijerink verbeeld, en nu in actie Activiteiten en ideeën bij de posters referentieniveaus rekenen Kees Hoogland Martin van Reeuwijk Suzanne Sjoers Madeleine Vliegenthart Rachel van Vugt Peter van Wijk

Nadere informatie

11 e editie. Inhoudsopgaven VWO 5

11 e editie. Inhoudsopgaven VWO 5 11 e editie Inhoudsopgaven VWO 5 Inhoudsopgave 5 vwo A 1 Formules herleiden 1-1 Lineaire formules 1-2 Gebroken formules 1-3 Wortelformules 1-4 Machtsformules 1-5 Gemengde opdrachten 2 Statistiek (op computer)

Nadere informatie

Cursus Rekencoördinatoren

Cursus Rekencoördinatoren Cursus Rekencoördinatoren ROC Albeda College 22 september2011 Bijeenkomst 1 Monica Wijers, Vincent Jonker, Freudenthal Instituut Een boek reken-wiskundeonderwijs aanpassen, inpassen, toepassingen (redactie

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 7228 14 maart 2014 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 22 februari 2014, nr. VO/599178,

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde A vwo

Examenprogramma wiskunde A vwo Examenprogramma wiskunde A vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein Bg Functies

Nadere informatie

Leerstof voortentamen wiskunde B. 1. Het voortentamen wiskunde B

Leerstof voortentamen wiskunde B. 1. Het voortentamen wiskunde B Leerstof voortentamen wiskunde B In dit document wordt de leerstof beschreven van het programma van het voortentamen wiskunde B op havo niveau te beginnen met het voortentamen van december 2017. Deze specificatie

Nadere informatie

Rekenen in Zorg en Welzijn 7 juni 2012. Monica Wijers en Mieke Abels Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht

Rekenen in Zorg en Welzijn 7 juni 2012. Monica Wijers en Mieke Abels Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Rekenen in Zorg en Welzijn 7 juni 2012 Monica Wijers en Mieke Abels Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Uit de krant Centrale vragen Hoe bereid je de Z&W leerlingen voor op de rekentoets? welke

Nadere informatie

Talig rekenen. Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2

Talig rekenen. Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 SBZW 10-4-2016 1 Talig rekenen Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 Onderwerpen Inschatten van beginniveau Taal binnen de rekenles

Nadere informatie

begin van document Eindtermen havo wiskunde A (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie

begin van document Eindtermen havo wiskunde A (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie begin van document Eindtermen havo wiskunde A (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie Domein Subdomein in CE moet in SE A A1: Informatievaardigheden X X Vaardigheden A2:

Nadere informatie

begin van document Eindtermen vwo wiskunde B (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie

begin van document Eindtermen vwo wiskunde B (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie begin van document Eindtermen vwo wiskunde (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie Domein Subdomein in CE moet in SE Vaardigheden 1: Informatievaardigheden X X : Onderzoeksvaardigheden

Nadere informatie

Profielkeuze M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo

Profielkeuze M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo Profielkeuze 2018-2019 M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo 4 havo 4 vwo 5 havo 5 vwo 6 vwo algemeen deel profieldeel vrij deel Nederland Engels Maatschappijleer (alleen 4 havo en 4 vwo) CKV (culturele

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 8 februari 2011

Cursus Rekenspecialist. Amarantis derde bijeenkomst 8 februari 2011 Cursus Rekenspecialist Amarantis derde bijeenkomst 8 februari 2011 programma Vier middagen De kaders De rekendidactiek De praktijk Verdiepingsonderwerp en/of rekenbeleid Programma 3 e bijeenkomst rekenen

Nadere informatie

Hoofdstuk 9 - exponentiele verbanden. [KC] exponentiële verbanden

Hoofdstuk 9 - exponentiele verbanden. [KC] exponentiële verbanden Hoofdstuk 9 - exponentiele verbanden [KC] exponentiële verbanden 0. voorkennis Procenten en vermenigvuldigingsfactoren Procentuele toename met p%: g = 1 + p 100 p = ( g 1) 100 Procentuele afname met p%:

Nadere informatie

Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies

Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs Reina Kuiper - SME Advies Inhoud Onderwijsontwikkeling Relevante vakken Kerndoelen Begrippen en concepten Waarde voor het onderwijs Onderwijsontwikkeling

Nadere informatie

Getal en Ruimte wi 1 havo/vwo deel 1 hoofdstuk 4 Didactische analyse door Lennaert van den Brink (1310429)

Getal en Ruimte wi 1 havo/vwo deel 1 hoofdstuk 4 Didactische analyse door Lennaert van den Brink (1310429) Getal en Ruimte wi 1 havo/vwo deel 1 hoofdstuk 4 Didactische analyse door Lennaert van den Brink (1310429) - een lijst met operationele en concrete doelen van de lessenserie, indien mogelijk gerelateerd

Nadere informatie

parate rekenvaardigheden

parate rekenvaardigheden parate rekenvaardigheden Rinske Stelwagen & Teun Hommersom parate rekenvaardigheden wie zijn wij workshop tijdens de vorige conferentie de som van de dag een wiskunde- / reken-website een diagnostische

Nadere informatie

Rekenen in het mbo (en vmbo) Monica Wijers en Vincent Jonker 19 januari 2011

Rekenen in het mbo (en vmbo) Monica Wijers en Vincent Jonker 19 januari 2011 Rekenen in het mbo (en vmbo) Monica Wijers en Vincent Jonker 19 januari 2011 Rekenen in het mbo (en vmbo) 1. Referen?ekader rekenen 2. Hoe ver is men in mbo? 3. Hoe ver is men in vmbo? 4. Drieslag func?oneel

Nadere informatie

AOS docentonderzoek bijeenkomst 2 Onderzoeksdoel en -vragen Rian Aarts & Kitty Leuverink. Waar moet je rekening mee houden?

AOS docentonderzoek bijeenkomst 2 Onderzoeksdoel en -vragen Rian Aarts & Kitty Leuverink. Waar moet je rekening mee houden? Inhoud bijeenkomst 2 AOS docentonderzoek bijeenkomst 2 Onderzoeksdoel en -vragen Rian Aarts & Kitty Leuverink Onderzoeksdoel formuleren Onderzoeksvragen (hoofdvraag met deelvragen) formuleren Bron: Baarda,

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO

LANDSEXAMEN VWO Examenprogramma BIOLOGIE V.W.O. LANDSEXAMEN VWO 2017-2018 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting van

Nadere informatie

najaar 2010 Bijeenkomst steunpunt taalenrekenenvo Freudenthal Instituut

najaar 2010 Bijeenkomst steunpunt taalenrekenenvo Freudenthal Instituut najaar 2010 Bijeenkomst steunpunt taalenrekenenvo Freudenthal Instituut Waarom? de aanleiding Wie gaat wat doen? wiskunde of schoolbreed Rol van de docent Wat ga je inzetten? materialen, ook ict Doelgroepen,

Nadere informatie

drs. H.R. Goede

drs. H.R. Goede 2017 2018 drs. H.R. Goede havo wiskunde B Jouw beste voorbereiding op je examen in 2018 havo wiskunde B Voorwoord Met deze examenbundel kun je je goed voorbereiden op het schoolexamen en het centraal examen

Nadere informatie

vwo A deel 4 13 Mathematische statistiek 14 Algebraïsche vaardigheden 15 Toetsen van hypothesen 16 Toepassingen van de differentiaalrekening

vwo A deel 4 13 Mathematische statistiek 14 Algebraïsche vaardigheden 15 Toetsen van hypothesen 16 Toepassingen van de differentiaalrekening vwo A deel 4 13 Mathematische statistiek 13.1 Kansberekeningen 13.2 Kansmodellen 13.3 De normale verdeling 13.4 De n -wet 13.5 Discrete en continue verdelingen 13.6 Diagnostische toets 14 Algebraïsche

Nadere informatie

Profielkeuze M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo

Profielkeuze M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo Profielkeuze 2017-2018 M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo 4 havo 4 vwo 5 havo 5 vwo 6 vwo algemeen deel profieldeel vrij deel Nederland Engels Maatschappijleer (alleen 4 havo en 4 vwo) CKV (culturele

Nadere informatie

Gebruik woordenboek: Tenzij nadrukkelijk vermeld, is het gebruik van een eendelig woordenboek Nederlands bij de toetsen toegestaan.

Gebruik woordenboek: Tenzij nadrukkelijk vermeld, is het gebruik van een eendelig woordenboek Nederlands bij de toetsen toegestaan. Definitief september 015 Gebruik woordenboek: Tenzij nadrukkelijk vermeld, is het gebruik van een eendelig woordenboek Nederlands bij de en toegestaan. Centraal examenst: De voor het centraal examen te

Nadere informatie

Rekenen en wiskunde in het ziekenhuis

Rekenen en wiskunde in het ziekenhuis Rekenen en wiskunde in het ziekenhuis Verhoudingen, procenten en exponentiële functies bij geneesmiddelen Dag van de wiskunde, Kortrijk, 17/11/18 Kennismaking 2 Wie ben ik? verantwoordelijke voor de Specifieke

Nadere informatie

Aansluiting op het actuele curriculum (2014)

Aansluiting op het actuele curriculum (2014) Aansluiting op het actuele curriculum (2014) De verschillende modules van GLOBE lenen zich uitstekend om de leerlingen de verschillende eindtermen en kerndoelen aan te leren zoals die zijn opgesteld door

Nadere informatie

Hoe verder na de nulmeting?

Hoe verder na de nulmeting? Hoe verder na de nulmeting? Rekenpiloot 10 december 2010 Monica Wijers Freudenthal Instituut We moeten alleen maar gaan stampen, stampen, stampen: rekenen en taal. Leren zullen ze die leerlingen, tot ze

Nadere informatie

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404)

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404) ASISKENNIS EN ASISVAARDIGHEDEN IV 404 asiskennis en asisvaardigheden IV (404) SCHEIKUNDE 404.01 De kandidaat kan het scheiden van mengsels in verschillende zuivere stoffen 404.02 De kandidaat kan de opbouw

Nadere informatie

Economie en maatschappij(a/b)

Economie en maatschappij(a/b) Natuur en gezondheid(a/b) Economie en maatschappij(a/b) Cultuur en maatschappij(a/c) http://profielkeuze.qompas.nl/ Economische studies Talen Recht Gedrag en maatschappij http://www.connectcollege.nl/download/decanaat/vwo%20doorstroomeisen%20universiteit.pdf

Nadere informatie

N.C. Keemink

N.C. Keemink 017 018 N.C. Keemink P. Thiel vwo wiskunde B Jouw beste voorbereiding op je examen in 018 vwo wiskunde B Voorwoord Met deze examenbundel kun je je goed voorbereiden op het schoolexamen en het centraal

Nadere informatie

Paragraaf 9.1 : Twee soorten groei

Paragraaf 9.1 : Twee soorten groei Hoofdstuk 9 Exponentiële Verbanden (H5 Wis A) Pagina 1 van 9 Paragraaf 9.1 : Twee soorten groei Les 1 Lineaire en exponentiele groei Definitie Lijn = LINEAIRE GROEI Algemene formule van een lijn : y =

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 24 april 2015 derde bijeenkomst Groep Nova

Opleiding docent rekenen MBO. 24 april 2015 derde bijeenkomst Groep Nova Opleiding docent rekenen MBO 24 april 2015 derde bijeenkomst Groep Nova Verhoudingen en procenten Verbanden Monica Wijers Fokke Munk Inhoud 1. Introductie 2. Verhoudingen en procenten 3. Onderzoek 4. Lunch

Nadere informatie

Vak Wiskunde Niveau Mavo. Jaar Toetsnaam Type Omschrijving Afnamemoment Weegfactor Herkansbaar Examendomein

Vak Wiskunde Niveau Mavo. Jaar Toetsnaam Type Omschrijving Afnamemoment Weegfactor Herkansbaar Examendomein 2018-2019 Vak Wiskunde Niveau Mavo Klas 9 en Jaar Toetsnaam Type Omschrijving Afnamemoment 9 Toets 1 Toets Verbanden I trim1/tw 1 5% ja K4 9 Toets 2 Toets Meetkunde I trim2 / TW 2 5% ja K5, K6 9 Toets

Nadere informatie

handleiding handleiding Real Life Rekenen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg - www.realliferekenen.nl * 27-06-2012 1

handleiding handleiding Real Life Rekenen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg - www.realliferekenen.nl * 27-06-2012 1 handleiding handleiding Real Life Rekenen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg - www.realliferekenen.nl * 27-06-2012 1 Inleiding Real Life Rekenen zorgt ervoor dat de leerling optimaal wordt voorbereid op

Nadere informatie

Gebruik woordenboek: Tenzij nadrukkelijk vermeld, is het gebruik van een eendelig woordenboek Nederlands bij de toetsen toegestaan.

Gebruik woordenboek: Tenzij nadrukkelijk vermeld, is het gebruik van een eendelig woordenboek Nederlands bij de toetsen toegestaan. Gebruik woordenboek: Tenzij nadrukkelijk vermeld, is het gebruik van een eendelig woordenboek Nederlands bij de en toegestaan. Centraal examenstof: De voor het centraal examen te bestuderen stof wordt

Nadere informatie

exponentiële standaardfunctie

exponentiële standaardfunctie 9.0 Voorkennis In de grafiek is de eponentiële standaardfunctie f() = getekend; D f = R, B f = (0, ) met de -as als asymptoot (Dit volgt uit: lim 0 ); Elke functie g met g > heeft deze vorm; Voor g > is

Nadere informatie

Bestelgegevens Examenvakken 2016-2017

Bestelgegevens Examenvakken 2016-2017 Bestelgegevens Examenvakken 2016-2017 ISBN/Niveau Titel Prijs Leverbaar ALGEMEEN Examen Survival Gids 9789006076332 Examen Survival Gids 14,50 REKENEN 9789006260663 Rekenen vmbo (2F) 11,50 9789006260670

Nadere informatie

Examentrainingen dpt Wiskunde

Examentrainingen dpt Wiskunde Examentrainingen dpt Wiskunde Examentraining Wiskunde leer je door herhaling. Bij dpt Wiskunde zijn we er dan ook van overtuigd dat het beter is om examen- of andere wiskundetrainingen te verdelen over

Nadere informatie

Rekentaken in de vak- en sectorlessen vmbo-mbo. Rekenpiloot 14 april 2011 Freudenthal Instituut

Rekentaken in de vak- en sectorlessen vmbo-mbo. Rekenpiloot 14 april 2011 Freudenthal Instituut Rekentaken in de vak- en sectorlessen vmbo-mbo Rekenpiloot 14 april 2011 Freudenthal Instituut Aanbeveling referentiekader programma Stand van zaken Op weg naar afstemming Inhoud en didactiek Organisatie

Nadere informatie

'Hier havo.hbo hoort u mij?' (Nieuwe) Scheikunde

'Hier havo.hbo hoort u mij?' (Nieuwe) Scheikunde 'Hier havo.hbo hoort u mij?' (Nieuwe) Scheikunde Aansluiting havo-hbo 28 september 2016 Hogeschool Domstad Emiel de Kleijn Historie 1999 (1998) Invoering van de 2 e fase HAVO: Scheikunde: 280 SLU VWO:

Nadere informatie

Rekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl )

Rekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl ) Tussendoelen Rekenen en Rekenen en ( bb kb gl/tl ) vmbo = Basis Inzicht en handelen Vaktaal Vaktaal herkennen en voor het ordenen van herkennen en voor het ordenen van herkennen en voor het ordenen van

Nadere informatie

Paragraaf 9.1 : Logaritmen

Paragraaf 9.1 : Logaritmen Hoofdstuk 9 Eonentiële en Logaritmische functies (V5 Wis B) Pagina van 5 Paragraaf 9. : Logaritmen Les Logaritmen Definitie Logaritmen Hoofdregel : g t = b t = g log b met domein b>0 Om logaritmen uit

Nadere informatie

Expertgroep Rekenen Del/on. 7 e (of 8 e ) bijeenkomst 9 juni 2011

Expertgroep Rekenen Del/on. 7 e (of 8 e ) bijeenkomst 9 juni 2011 Expertgroep Rekenen Del/on 7 e (of 8 e ) bijeenkomst 9 juni 2011 Programma 9 juni 1. Intro 2. Meetkunde & Verbanden 3. Presenta/e zwakke rekenaars 4. Huiswerk 5. Evalua/e deel 1 INTRO: VERBANDEN IN DE

Nadere informatie

Het Wiskunde A1,2 examen

Het Wiskunde A1,2 examen 166 NAW 5/3 nr. 2 juni 2002 Het Wiskunde A1,2 examen Bert Zwaneveld Bert Zwaneveld afdeling Natuur- en Technische Wetenschappen Open Universiteit Nederland Postbus 2960, 6401 DL Heerlen bert.zwaneveld@ou.nl

Nadere informatie

Profielkeuze M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo

Profielkeuze M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo Profielkeuze 2016-2017 M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo 4 havo 4 vwo 5 havo 5 vwo 6 vwo algemeen deel profieldeel vrij deel Nederland Engels Maatschappijleer (alleen 4 havo en 4 vwo) CKV (culturele

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Voortplanting

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Voortplanting Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Voortplanting kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor de

Nadere informatie

PTA - HAVO

PTA - HAVO - HAVO 5 2018-2019 Nederlandse taal en literatuur Engelse taal en literatuur Franse taal en literatuur Wiskunde A Wiskunde B Wiskunde D Rekenen Biologie Natuurkunde Scheikunde Aardrijkskunde Economie Profielwerkstuk-Handelingsdeel

Nadere informatie