Drenkelingen. Jaarverslag 2005 PATRIAE QUE SUIS.

Transcriptie

1 REDDITUR HIC Maatschappij tot ENE Redding van C T U S Drenkelingen A Q U I S Jaarverslag 2005 PATRIAE QUE SUIS Q U E

2

3 Maatschappij tot Redding van Drenkelingen Jaarverslag 2005 De Maatschappij heeft ten doel: het bevorderen van alles dat kan strekken ter voorkoming van verdrinken, het ontwikkelen van het reddingwezen voorzover dit op het redden van drenkelingen in de ruimste zin betrekking heeft. De Maatschappij werd in 1767 opgericht en streeft deze doelstellingen na door voorlichting, onderzoek en bekroning van geslaagde reddingpogingen. In dit verslag informeren wij u over onze werkzaamheden in Prof. Dr Th.M. van Gulik, voorzitter J.G.P. van Huls van Taxis, secretaris Amsterdam, februari

4 Inhoud Algemeen 3 Bekroonde reddingen Bekroning 21 Voorlichting 23 Instellingen actief op het terrein van preventie, redden, eerste hulp en bekroning 24 Bestuur 27 2

5 Algemeen Op 21 februari 2005 heeft mr B. Heldring de voorzitterhamer overgedragen aan prof.dr Th.M. van Gulik. De heer Van Gulik zal voortgaan met het verder uitvoeren van het door het bestuur in 2004 vastgestelde activiteitenplan. Mr F.A.J. van Hall is per gelijke datum benoemd tot ondervoorzitter. In april 2005 zijn jhr mr J.E. van der Does de Willebois en ds N.M.A. ter Linden teruggetreden als bestuurder van de Maatschappij. Beiden werden in juni 2005 tot erebestuurder benoemd als erkenning voor hun inspanningen voor de Maatschappij gedurende meer dan 20 jaar. In juni 2005 gaf prof.dr D.A. Bosch de wens te kennen af te willen treden als lid van de Commissie van Advies van de Maatschappij. Hij blijft in functie totdat zijn opvolger door de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen is benoemd. In september 2005 trad drs G.A.J. ter Linden aan als nieuw bestuurslid. Verdrinking Het bewustzijn in Nederland en ook daarbuiten is groeiende dat veel verdrinkingen kunnen worden voorkomen. De Maatschappij juicht deze ontwikkeling toe en zij zal blijven bevorderen dat dit bewustzijn verder wordt vergroot. De Maatschappij propageert in dit verband bijvoorbeeld de installatie in openbare zwembaden van automatische systemen die drenkelingen detecteren en zwembadpersoneel alarmeren. Het eindverslag van het door de Maatschappij in de RAI geïnitieerde World Congress on Drowning, dat van 26 tot 29 juni 2002 plaatsvond, is opgenomen in het Handbook on Drowning dat wereldwijd bij de reguliere boekhandel verkrijgbaar is. (ISBN ) 3

6 Op 3 november 2005 vond de feestelijke presentatie plaats en werd het eerste exemplaar door de voorzitter van de Maatschappij aangeboden aan Prof. dr J.T.A. Knape, in diens hoedanigheid van oud-voorzitter van Foundation Drowning Aanbevelingen Van het document Final recommendations of the World Congress on Drowning, Amsterdam June 2002, volgt hier een beknopt résumé. Er is een nieuwe definitie van verdrinking nodig, met name ten behoeve van een juiste registratie van verdrinkingsongevallen; de registratie moet beter en internationaal worden opgezet. Vooral is op dit vlak aandacht nodig voor verdrinking in ontwikkelingslanden. (Tijdens het congres is een voorlopige definitie geformuleerd) Rapportage van verdrinkingsgevallen moet uniform zijn. Beleid en samenwerking is nodig op het gebied van preventie. Iedereen moet leren zwemmen. Dit geldt in het bijzonder voor politie-agenten en brandweerlieden. Reddingstechnieken moeten worden onderworpen aan onderzoek. Iedereen die zich beroepshalve in de buurt van water bevindt, moet reanimatietechnieken leren. 4

7 Voor behandeling van ernstige verdrinkingsgevallen dienen onder zoek en opleiding nader te worden gespecialiseerd. Dit geldt ook voor ziekenhuisopnames, bijvoorbeeld voor het aandachts gebied van patiënten met hersenbeschadiging ten gevolge van verdrinking. Het dragen van de juiste, tevens isolerende, overlevingsvesten moet worden bevorderd. De veiligheid van duiker-vissers en van recreatie-duikers vraagt meer aandacht. Aan de bewaking van stranden is nog veel te verbeteren, zoals eenheid van borden en signalen, risico-analyse van stranden, verbetering van surveillancetechnieken, eenheid van trainingprogramma s van strandwachten. Verdere technische ontwikkeling is nodig van reddingsboten, die op specifieke taken en werkomstandigheden zijn afgestemd. De juridische implicaties van verdrinkingsongelukken en de aansprakelijkheid van redders moeten helder worden Ontruimingsplannen van grote passagiersschepen moeten gekeurd worden Deze aanbevelingen, en hun implementatie, behoeven de volle ondersteuning van de overheid en organisaties en instellingen (zowel nationaal als internationaal) en van verantwoordelijke individuen. De resultaten van het onderzoek en de aanbevelingen worden op continue basis onder de aandacht gebracht van de verschillende instellingen die wereldwijd verantwoordelijk zijn voor de preventie, redding, medische behandeling en nazorg van verdrinking. Met deze organisaties zal in de komende jaren contact worden onderhouden teneinde na te gaan of en hoe zij vorderingen hebben kunnen maken met de implementatie. Aan de hand daarvan zal vastgesteld worden hoe vervolgacties kunnen worden ondernomen en welke initiatieven daartoe kunnen worden genomen Nieuw initiatief: Legpenning van de Maatschappij tot Redding van Drenkelingen Naast de bekroning van reddingsgevallen met een gouden, zilveren of bronzen medaille, wil de Maatschappij personen onderscheiden die zich op een uitzonderlijke wijze hebben ingezet voor het lot van drenkelingen. Hieronder wordt verstaan al hetgeen kan strekken tot voorkoming en behandeling van verdrinking, en tot ontwikkeling van het reddingwezen voorzover dit op het redden van drenkelingen in de ruimste zin betrekking heeft. De onderscheiding, waarvoor een breed internationaal draagvlak wordt beoogd, zal tenminste eens in de 5

8 vijf jaar worden toegekend te beginnen in De onderscheiding bestaat uit een legpenning van de Maatschappij en een oorkonde. Kandidaten voor de legpenning kunnen bij de Maatschappij schriftelijk gemotiveerd worden voorgedragen. De voordracht zal door de Commissie van Advies van de Maatschappij van een pre-advies worden voorzien. De onderscheiding wordt uitgereikt in een openbare bijeenkomst die door het bestuur van de Maatschappij wordt bijeengeroepen. Aan de ontvanger van de onderscheiding zal in voorkomende gevallen, worden gevraagd een lezing te geven over zijn of haar activiteiten in het reddingwezen. In deze bijeenkomst zal de Maatschappij het veld van het reddingwezen in brede zin betrekken. Reddingsmuseum Dorus Rijkers in Den Helder Een gedeelte van de collectie van de Maatschappij bestaande uit historische reanimatie apparatuur uit de 18de en 19de eeuw, zoals klisteerapparaten en elektriseermachines voor elektroshocktherapie, werd aan het Dorus Rijkers Museum in bruikleen afgestaan. Het museum heeft daarvoor een aparte vitrine ingericht, waarin de evolutie van het reanimeren wordt belicht. Tevens zal in de loop van 2006 extra aandacht worden gegeven aan de reddingen die door de Maatschappij werden bekroond naast de redders van weleer. 6

9 Bekroonde reddingen 2005 Dossier 6842 a Nijmegen, De 85-jarige mevrouw C. Versluijs uit een bejaardenhuis aan de Archipelstraat werd op 17 juni 2004 gered van de verdrinkingsdood door de 16-jarige J.J. Rentzing en de 14-jarige T. Radstaat. Het slachtoffer ging een blokje om, maar raakte door onbekende oorzaak te water in de vijver van het bejaardenhuis. De jongens waren aan het waterfietsen en hoorden zacht hulpgeroep. Zij zagen dat mevrouw Versluijs kopje onderging en haalden haar uit het water. Deze redding werd bekroond met waarderende brieven aan de redders en met een tastbaar aandenken. Dossier 6850 Enschede, Op 21 juni 2004 verloor mevrouw E.V. Witzand-van der Bosch haar 2 jarige zoontje een ogenblik uit het oog in het Van Heekpark in Enschede. In dat moment van onachtzaamheid viel Carlo in de vijver. Zijn moeder ging te water om hem te zoeken. Ze werd daarbij geholpen door mevrouw M.C. Kock en de heren H. Weiden en A. Moes. Na 5 à 10 minuten vonden zij het jongetje. Mevrouw Witzand begon meteen met hartmassage en de heer Weiden verrichtte mond-op-mond beademing, daarbij afgewisseld door de heer Moes. Het ambulancepersoneel nam later de reanimatie over. Het jongetje is hersteld. De Maatschappij beloonde de drie omstander-redders met een bronzen medaille. Dossier 6851 Dubbeldam/Dordrecht, Op 18 augustus 2004 rijden de 15-jarige Melvin Jongeneel en 14-jarige neefje Pascal van Bruggen over de Oudendijk in Dubbeldam. Zij meenden dat een bromfiets hen ging inhalen, maar toen dat niet gebeurde, keken ze achterom en zagen de 82-jarige heer Kusters met zijn snorfiets door de brandnetels de dijk af de sloot inrijden. Het slachtoffer kwam vast te zitten in de modder, maar met vereende krachten konden de twee jongens samen met omwonenden de heer Kusters lostrekken. Omdat het slachtoffer modderwater had binnengekregen, kreeg hij het advies om de eerste dagen op zijn gezondheid te letten. De Maatschappij beloonde Melvin en Pascal met een oorkonde. Naast de redders van weleer. 7

10 Dossier 6852 Vlagtwedde, Ter Apel, Op 27 augustus 2004 zag de 35-jarige heer G. de Vries een auto het kanaal langs de Markeweg inrijden. De 81 jarige bestuurder, de heer L. Pluken, gebruikte zijn autopedalen foutief en reed daardoor pardoes het water in. Omstanders ondernamen geen actie, maar de heer De Vries sprong te water en bevrijdde het slachtoffer uit zijn auto. De Maatschappij beloonde de heer De Vries met een bronzen medaille. Dossier 6853 Ooststellingwerf, Een groep kinderen was aan het zwemmen in het Aekingermeer bij Elsloo in de gemeente Ooststellingwerf. Het Aekingermeer is een recreatieplas waar veel gezwommen wordt. Op 30 juli 2004 was er een groep kinderen uit het asielzoekerscentrum uit Appelscha aan het zwemmen. Twee van die kinderen raakten in moeilijkheden tijdens het zwemmen. De 15-jarige alleenstaande minderjarige asielzoeker, Abdi Assad uit Egypte, werd gered, maar voor een 14-jarige Angolees, Mano Tete dos Santos, kwam hulp te laat. Deze werd enkele dagen later door een duikteam in het meer gevonden. De betrokken redders, de 15-jarige G. den Elzen uit Nieuw Vennep, de 17-jarige L. Molendijk uit Dirksland en de 13-jarige R. Hense uit Zevenbergschenhoek, werden door de Maatschappij beloond met een bronzen medaille. Dossier 6854 Monster, De 71-jarige huisarts in ruste, de heer P. van der Endt uit Monster, was met zijn kleinkinderen op het strand in Monster langs de vloedlijn aan het spelen, toen hij gewaarschuwd werd dat een man niet meer naar de kant kon komen en afdreef. Hij lag in een mui aan de zeezijde van een zandbank. Er was een zware stroming en door de harde wind waren de golven hoog waardoor de man de zee in werd getrokken. De heer Van der Endt bedacht zich niet en zwom zo goed en zo kwaad als het ging naar de drenkeling, de heer A. Landman uit Bergschenhoek. Het slachtoffer was uitgeput en liet zich eigenlijk maar afdrijven. Gelukkig was het mogelijk om tussen twee golven te staan en zo lukte het om de kant te bereiken. De Maatschappij beloonde de heer Van der Endt, die met gevaar voor eigen leven de heer Landman gered had, met een gouden medaille. 8

11 Dossier 6855 Driebergen-Rijsenburg, Op 31 oktober 2004 komt de 19-jarige mevrouw K.K. Diepen door een ongecontroleerde beweging met haar auto terecht onder een bruggetje over het kanaal langs de Langbroekerdijk in Driebergen-Rijsenburg. De heer J. Vrieling ziet het vanuit zijn huis gebeuren en gaat het water in. Hij kan het slachtoffer, dat tot haar kin in het water zit, bereiken en moet haar hoofd boven water houden omdat ze telkens het bewustzijn dreigt te verliezen. Het slachtoffer wordt daarna met hulp van buurtbewoners uit het water gehaald en per ambulance naar het ziekenhuis vervoerd. Ze blijkt een hersenschudding te hebben. De Maatschappij bekroonde deze redding met een bronzen medaille voor de heer Vrieling. Dossier 6856 Amsterdam, Zeeburg, Op 11 november rijdt de 87-jarige heer E. van Duijkeren met zijn 83-jarige passagiere mevrouw R. Goedhart de parkeergarage uit aan de Majanggracht in Amsterdam Zeeburg. De bestuurder maakte een slingerbeweging en reed de Majanggracht in. De auto kwam ondersteboven in het water terecht. Twee buurtbewoners, de heren F.P. Schut en E.M. Post gaan het water in en halen de beide slachtoffers uit het water. De slachtoffers moesten enkele dagen op de intensive care blijven. De beide redders werden door de Maatschappij beloond met een zilveren medaille. De uitreiking geschiedde op de Stad Amsterdam tijdens Sail

12 dossier 6857 Schiedam, Op 27 december 2004 ontsnapt in zwembad Groenoord de 6-jarige Jorvimar Mook enkele seconden aan de aandacht van zijn moeder. De 8-jarige Benjamin Vriezekolk ziet het jongetje in het water liggen en alarmeert zijn vader, de heer W. Vriezekolk. Deze haalt het kind uit het water en begint mond-op-mond beademing. De zwembadmedewerkster Kooijman verricht hartmassage. Jorvimar wordt naar het ziekenhuis gebracht en de laatste berichten waren dat het goed met hem gaat. De Maatschappij beloonde Benjamin met een oorkonde en een cadeau, en de vader met een bronzen medaille. Dossier 6858 Lelystad, De 74-jarige mevrouw M.P. Meijer reed met haar scootmobiel langs het water om haar hond uit te laten. Ze kwam met een wiel in een kuil, gleed weg en kwam met invalidenkar en al in het water terecht. Omstanders zagen haar in het water liggen en waarschuwden de heer P.J. Tamboer. Die aarzelde niet en sprong pardoes het water in, terwijl zijn kinderen 112 belden. Mevrouw Meijer bleek bij onderzoek in het ziekenhuis letsel aan haar been te hebben. De redding werd bekroond met een bronzen medaille voor de heer Tamboer. Dossier 6859 Rheden, Op 14 november 2004 raakte de 82-jarige heer J.A.G. door onbekende oorzaak met zijn auto in het water van het Apeldoorn-Dierenkanaal. Een zestal passanten heeft eerste hulp geboden, maar een drietal personen is daadwerkelijk het water ingegaan om het slachtoffer te bevrijden uit zijn auto, die op de bodem van het kanaal lag. Het slachtoffer is later in het ziekenhuis overleden. De Maatschappij heeft de heren J. de Bruin, F. Robijn en R. van den Burg beloond met een zilveren medaille. Dossier 6860 Leiderdorp, 1 januari 2005 De 56-jarige heer G. van der Klauw woont aan de Oude Rijn in Leiderdorp vlakbij de Stierbrug. Op 1 januari 2005 omstreeks 4 uur in de morgen meent hij hulpgeroep te horen. Hij gaat naar buiten om te kijken, maar ziet niets. Enkele minuten later kijkt hij vanuit zijn huis weer naar buiten en ziet dan 10

13 twee handen en een hoofd boven het water uitsteken. Op blote voeten en in zijn onderbroek rent hij via de Stierbrug naar de overkant van het water, waarbij hij ondertussen de hulp van twee passerende fietsers inroept. Samen met deze passanten weet hij de drenkeling uit het water te krijgen. De heer Van der Klauw wordt door de Maatschappij voor zijn doortastende optreden beloond met een bronzen medaille. Dossier 6861 Noordenveld, Op 22 december 2004 reed de 59-jarige mevrouw B.J. van Wijngeeren met de auto over de Hoofdweg in Veenhuizen. Ze reed per ongeluk de berm in en belandde met haar auto in de Kolonievaart. De 33-jarige heer A. Wagenaar was getuige van het ongeval en ging meteen het water in en heeft de bestuurster door het portierraam naar buiten getrokken omdat het portier door de waterdruk niet geopend kon worden. De Stichting beloonde de heer Wagenaar met een zilveren medaille. Dossier 6862 Leiden, Op 28 december 2004 rijdt een ca. 150 kg zware onbekend gebleven man met zijn invalidenkar de gracht in bij de Wevershof in Leiden. Een tweetal omstanders, mevrouw B. Faiza en de heer P. Dozy, hielden het slachtoffer boven water, totdat de politie arriveerde met hulp. De redding werd door de Maatschappij bekroond met waarderende brieven. Dossier 6863 Vlissingen, Op 28 oktober 2004 viel het mevrouw M. Stroo op dat een jongetje wel erg lang onder water bleef in het Vrijburgbad in Vlissingen. Zij ging het water in om poolshoogte nemen en zag de 5-jarige Okassien Elqaudi op de bodem van het zwembad liggen. Zij bracht het kind aan de kant. Enkele zwembadmedewerkers pasten eerste hulp toe. Het zwembad krijgt binnenkort een automatisch drenkelingdetectiesysteem voor het diepe wedstrijdbad. Voor het anderhalve meter diepe recreatiebad staat dat detectiesysteem niet op het programma. De Maatschappij bekroonde deze redding met een waarderend schrijven voor mevrouw Stroo. 11

14 Dossier 6864 Oldenzaal, De 3-jarige Maren Heurman uit Losser werd door een van de bezoekers van zwembad Vondersweijde opgemerkt toen zij met haar gezicht naar beneden bewegingsloos in het water dreef. Deze bezoeker, de heer D. Visscher, reageerde meteen en bracht het bewusteloze meisje aan de kant. Daar werd ze gereanimeerd door verpleegkundige mevrouw C. Eertman en twee zweminstructeurs de heren J. Rödel en A. Oude Kamphuis. Ademhaling én hartslag was aanvankelijk niet aanwezig. Het meisje kwam gelukkig snel weer bij. Het zwembad had geen elektronisch drenkelingdetectiesysteem. De Maatschappij gaf de zwembaddirectie het dringende advies om een dergelijk systeem zo snel mogelijk te laten plaatsen. De Maatschappij beloonde de heer Visscher met een bronzen medaille, terwijl mevrouw Eertman en de heren Rödel en Oude Kamphuis een waarderend schrijven ontvingen. Dossier 6865 Sluis/Oostburg, Op 21 december 2004 zijn de 6-jarige Steinar Cardinael en de 8-jarige Matthijs van de Pool bij het spelen bij een brandput, gelegen aan de Orion in Oostburg, door het ijs gezakt. Voorbijgangers hebben Steinar uit het water gehaald en die werd met onderkoelingsverschijnselen naar het ziekenhuis in Terneuzen gebracht. Het andere jongetje, Matthijs kon op eigen kracht het water uit komen. De Maatschappij beloonde de heer J. Andeweg met een bronzen medaille en mevrouw H.M. Sleuyter, mevrouw M.A.J. Tangelder- Ducastel en de heer A.C. Tas ontvingen een complimenterende brief. Dossier 6866 Reeuwijk, Op 7 januari 2005 rijdt de 62-jarige heer M.J. Leautaud met zijn auto door onbekende oorzaak bij het Hoogeind in Driebruggen het ijskoude water in. De 21-jarige heer P.J. Kromwijk hoort thuis de klap en ziet na enig zoeken op 1,5 meter uit de kant alleen de wielen van een auto boven water steken. Hij stapt het water in, krijgt uiteindelijk de achterklep open en weet onder water de hand van het slachtoffer te pakken en hem uit de auto te halen. Hij wordt hierbij geholpen door David Drost. Samen met zijn vader de heer W.A.M. Kromwijk en mevrouw Pluim-van der Velden wordt het slachtoffer naar de kant gebracht, waarna de heer Kromwijk jr met reanimatie begint. Het slachtoffer komt bij voordat de ambulance arriveert. De Maatschappij beloonde de 12

15 heer P.J. Kromwijk met een zilveren medaille en de andere drie betrokkenen met een bronzen medaille. Dossier 6867 Appingedam, De 32-jarige heer S.J.S. Rus reed op 6 maart 2005 s morgens vroeg op zijn fiets langs het Damsterdiep in Appingedam. Er lag sneeuw en het was glad. Hij slipte en kwam met fiets en al in het Damsterdiep terecht en verwondde zijn hoofd; er lag ijs op het water. Zijn hulpgeroep werd gehoord door een flatbewoonster. De benedenbuurman, de 67-jarige heer L.J. Huisman, hield de onfortuinlijke fietser boven water. Na arriveren van de inmiddels gewaarschuwde politie werd de drenkeling met vereende krachten op het droge gehesen. De Maatschappij beloonde de heer Huisman met een bronzen medaille. Dossier 6868 Almelo, De 42-jarige heer F. Klomp uit Almelo reed s avonds met zijn auto het Twentekanaal in, bij een uitwijkmanoeuvre voor een tegenligger. Het slachtoffer kon met een veiligheidshamer een ruit kapotslaan en de deur openen nadat hij met uiterst veel inspanning zijn autogordel had losgekregen. Onder de brug kon hij zijn hoofd nog boven het ijskoude water houden, totdat hij door zijn redders uit het water gehesen kon worden. Zijn drie redders, Rudi Westerhof, Joyce Roeloffzen, en Benjamin Weeda, werden door de Maatschappij beloond met een waarderend schrijven. Dossier 6869 Op 19 februari 2005 werd de heer A. de Vrij uit Heinenoord onwel in de haven van Dinteloord en viel in het water. Hij riep om hulp en dat werd gehoord door de heer en mevrouw Warmerdam. Samen hebben zij met veel moeite het slachtoffer uit het ijskoude water gehaald. Op de steiger heeft het echtpaar de drenkeling ontkleed en in warm beddengoed gewikkeld. De Maatschappij bekroonde deze redding met een waarderende brief. 13

16 Dossier 6870 Skarsterlan, Op 2 april 2005 in Haskerdijken raakte de 73-jarige mevrouw J.B. Bakker- Regts met haar scootmobiel naast de weg en ging via de berm kopje onder de sloot in. De scootmobiel kwam boven op haar terecht en ze kwam onder water klem te zitten. De heer G. Jongedijk sprong meteen de sloot in en heeft door snel te handelen haar hoofd boven water gehouden. Daarna met de hulp van de heren P. Stoter en L. Leffringa lukte het om de scootmobiel gedeeltelijk te verwijderen en de drenkeling te bevrijden. Als de redders niet hadden ingegegrepen zou mevrouw Bakker zeker verdronken zijn. Als gevolg van dit ongeval kreeg het slachtoffer een epileptisch insult. De Maatschappij bekroonde deze redding met een oorkonde voor de drie redders. Dossier 6871 Lelystad, Op 10 april 2005 struikelde de heer R. Kolderie, 64 jaar oud en hartpatiënt, op weg naar zijn zeilboot op een steiger in de Houtribhaven en raakte te water. De 58-jarige heer Vermaas was aan boord van zijn schip en hoorde hulpgeroep en probeerde te helpen. Hij kon de drenkeling niet op het droge krijgen en belde via zijn mobiel 112. Na enkele minuten was de politie ter plaatse en met 3 personen lukte het om het slachtoffer op de wal te hijsen. De drenkeling werd met onderkoelingsverschijnselen naar het ziekenhuis gebracht en moest daar enkele dagen blijven. De redding door de heer Vermaas werd bekroond met een oorkonde. Dossier 6872 Sliedrecht, Op 18 april 2005 rijdt de 73-jarige heer L. Strijbos uit Sliedrecht met zijn splinternieuwe invalidewagen de sloot in. Twee personen, die in een nabijgelegen café aan het werk waren, zien het gebeuren, gaan te water en halen de man op het droge. Vervolgens brengen ze de drenkeling naar het café om bij te komen. Aanvankelijk leek de man bewusteloos, maar bij aankomst van de ambulance was het slachtoffer zozeer verbeterd, dat hij naar huis kon worden gebracht. Er waren omstanders die niets deden. De redders, mevrouw J. Helmich-Mijnster en de heer R. Speksnijder, beiden uit Sliedrecht, werden beloond met een oorkonde. 14

17 Dossier 6873 Gors Opleeuw, België, Tijdens een familiefeestje op 30 april 2005 in Gors Opleeuw in België waren alle genodigden bijeen voor een openingsspeech op de binnenplaats van een boerderij. De 3-jarige Nikita Pan was aan de aandacht van zijn ouders ontsnapt en nog in de achtertuin. Waarschijnlijk gebiologeerd door kikkervisjes sprong hij daar de vijver in. Twee andere kinderen, Emmelien Biert, 9 jaar, en Jan Biert, 12 jaar, waren evenmin bij de toespraak en zagen het ongeluk gebeuren. Het 3-jarige jongetje dreef met zijn gezicht onder water op zijn buik en deed geen pogingen om eruit te komen. Daarop ging Jan met kleren aan het water in en heeft het kind opgetild. Gelukkig ademde het kind meteen. Omdat Jan vanwege de steile bodem niet zelfstandig uit de vijver kon klimmen, heeft Emmelien de kleine Nikita aangepakt. De Maatschappij beloonde deze dappere redding met oorkonden en cadeaus voor Emmelien en Jan. Dossier 6874 Weesp, Op 29 maart 2005 voert de 72-jarige mevrouw W. van Overeem-Veenedaal de eendjes aan de Herengracht te Weesp. Ze struikelde en viel in het water. Ze kon niet zwemmen en dreef af in de richting van het 2,5 meter diepe deel van het water. Ondanks haar hulpgeroep schoten de toekijkende omstanders niet te hulp. De 22-jarige Jeffrey Gijzen zat binnen bij de huisarts in de spreekkamer en hoorde het rumoer. Hij schoot wél te hulp, ging te water en bracht het slachtoffer op de kant. Het slachtoffer werd meteen door de huisarts onderzocht, maar ze mankeerde niets, zij kwam slechts met de schrik en nat pak vrij. De redding door de heer Gijzen werd door de Maatschappij bekroond met een zilveren medaille. Dossier 6874a Leeuwarden, 28 mei 2005 Een 34-jarige benevelde Leeuwarder is op 28 mei 2005 van de verdrinkingsdood gered door de 24-jarige heer B. Oosterhoff. Deze hoorde hulpgeroep uit de Willemskade komen en zag dat de omstanders geen actie ondernamen om de drenkeling te helpen. Daarop sprong de heer Oosterhoff het water in en bracht de drenkeling met hulp van de politie op het droge. De drenkeling, die inmiddels het bewustzijn had verloren, maar wel rustig ademde, werd naar het ziekenhuis afgevoerd. De reddingsactie van de heer Oosterhoff werd door de Maatschappij beloond met een zilveren medaille. 15

18 Dossier 6875 Almere, 22 juni 2005 Op 22 juni 2005 zag mevrouw A. van Basten het levenloze lichaam van een meisje drijven in het water bij het Almeerderstrand. Zij haalde de 6-jarige Sanne Bardai uit het water en mevrouw B.C. Meiland beademde het kind. Inmiddels waren ambulances en een trauma helikopter gewaarschuwd. De Maatschappij bekroonde de redding door deze doortastende Almeerse dames met een bronzen medaille. Dossier 6876 Emmer-Compascuüm, 25 juni 2005 Op 25 juni 2005 redde de heer H. Visser een 55-jarig persoon die met auto ondersteboven in het Verlengde Scholtenskanaal terecht was gekomen. De heer Visser hoorde het gebeuren: gierende banden en een plons. Hij sprong het water in, zag dat de bestuurder bekneld was geraakt en kon via de achterklep het hoofd van de drenkeling boven water houden totdat de duikers van de brandweer de man konden bevrijden. Het slachtoffer is met verwondingen naar het ziekenhuis gebracht. De Maatschappij beloonde deze redding met een bronzen medaille. Dossier 6877 Kreta/Alphen a/d Rijn Op 2 mei 2005 verliezen de ouders van Sjoerd Wiesmeyer hun 1,5 jaar oude zoon uit het oog wanneer het 6 jaar oude zusje een ongeluk krijgt in de speeltuin en bloedend komt aanlopen. De student Sidi Huisman uit Enschede, die in hetzelfde vakantieappartementencomplex een flat heeft, hoort een plons vanuit het zwembad van het complex en ziet een armpje. Hij aarzelt niet, rent naar het zwembad en redt het jongetje. Sjoerd heeft verder geen medische hulp nodig. De Maatschappij beloonde deze redder met een oorkonde. Dossier 6878 Nunspeet Op 27 juli 2005 werd L. Raymond, 15 jaar oud, onwel toen hij zwemmend in het Veluwerandmeer met een tweetal vrienden een eilandje probeerde te bereiken. De heer D. Vierhout, die op zijn pont voer, zag het gebeuren en heeft de drie aan boord genomen en naar het strand gevaren. Omdat de drenkeling onderweg enkele keren flauwviel en niet aanspreekbaar was, werd hij per 16

19 ambulance voor een nachtje naar het ziekenhuis gebracht. De redding door de heer Vierhout werd door de Maatschappij bekroond met een oorkonde. Dossier 6879 Rijnsburg, 5 juli 2005 Op 5 juli 2005 ging de 18 maanden oude Sterre van Ingen naar het voeren van de eendjes kijken. Bij de sloot rolde zij vanaf de schuine walkant pardoes het water in en ging kopje onder. Een buurmeisje, de 11 jaar oude Selena van den Heuvel, zag het gebeuren en heeft Sterre op het droge gebracht. Anders dan natte kleren had Sterre geen nadelige gevolgen opgelopen. Voor de redding werd Selena door de Maatschappij beloond met een oorkonde en een cadeau. Dossier 6880 Bunschoten, 7 juni 2005 Op 7 juni was een 4-jarig meisje, Chris de Graaf, aan het spelen met een speelgoedpaard, bestaande uit een stok met een paardenhoofd eraan. Een andere stok die in het water van een sloot dreef trok haar aandacht. Door haar nieuwsgierigheid belandde ze in het water. Ongeveer op dat tijdstip fietsten de 12-jarige Carlo Heek en de 13-jarige Simon Korlaar langs. Simons aandacht werd getrokken door een vieze rottende modderlucht, die uit de sloot kwam. Het bleek veroorzaakt te worden door de kleine Chris die telkens onder water verdween. Carlo en Simon konden Chris op het droge trekken en brachten haar naar huis. Chris heeft er geen letsel aan overgehouden. De beide redders werden beloond met een bronzen medaille en een cadeau. Dossier 6881 Strijen, 21 mei 2005 Al spelend op het speelplaatsje aan de Merelsingel in Strijen kwam de 2-jarige Jesselynn de Weerd in het water terecht. Het speelplaatsje was niet met hekken beveiligd ondanks de oproep daartoe aan de gemeente van de omwonende ouders. De 7-jarige Dylan Reedijk, die net zijn zwemdiploma had gehaald, zag het meisje twee keer kopje onder gaan en dook meteen het water in om het meisje te redden. De Maatschappij beloonde de dappere redder met een oorkonde en een mooi cadeau. Het gemeentebestuur werd door de Maatschappij geadviseerd de speelplaats veiliger te laten maken ter voorkoming van verdere calamiteiten. 17

20 Dossier 6882 Driebergen-Rijsenburg, 10 juni 2005 Op 10 juni gingen de 12-jarige Rosa Litjens en Merve Tatti met hun klas zwemmen in zwembad de Zwoer. De leerkrachten waren al naar huis en ze bleven nog even nakletsen toen ze een klein meisje buiten bewustzijn in het water zagen. Ze haalden het meisje, de 4-jarige Maria Verkuijl, uit het water. Een badmeester, die onbekend wilde blijven, reanimeerde haar en vóór de ambulance kwam ademde ze weer. Na een nachtje in het ziekenhuis mocht ze weer naar huis. Het ongeval is onderwerp van nadere instructie geweest voor zwembad personeel. De beide jeugdige redsters werden door de Maatschappij beloond met een bronzen medaille en een cadeau. Dossier 6883 Haarlem, Op 12 augustus 2005 zijn twee zusters, de dames Forys, na een aanrijding met een andere auto die door rood licht reed, met hun voertuig in het water van de Kampervest terecht gekomen. Een drietal doortastende omstanders, dat het ongeval zag gebeuren, is het water ingegaan en heeft de twee vrouwen uit hun auto gehaald. Bij de bestuurster, mevrouw B. Forys, ging dat niet zo gemakkelijk omdat ze bekneld zat en het bewustzijn verloren had: zij kreeg veel water binnen. Zij hoefde overigens niet gereanimeerd te worden. De andere vrouw had zichzelf kunnen bevrijden. De Maatschappij beloonde de heren A. Helemigh, G.W.P. Timmers en R. Heidentrijk elk met een bronzen medaille voor hun doortastende optreden. Dossier 6884 Sliedrecht, Op 6 augustus 2005 raakt de 3-jarige Shaiyg Solagman te water, toen hij zijn fietsje uit de sloot wilde halen. Een vrouw zag op een gegeven moment vanuit haar flat een kind in de sloot spartelen en waarschuwde haar buurman, de 68-jarige heer M.J. Bransz. Ondanks diens hartklachten rende hij naar beneden en kon het kind aan zijn voeten het water uit trekken. Daarna heeft hij het kind gereanimeerd door mond-op-mond beademing. De Maatschappij beloonde deze redding met een bronzen medaille. 18

21 Dossier 6885 Appingedam, Op 24 augustus rijdt de 64-jarige mevrouw A. Schalk-van der Made met haar auto langs de het Damsterdiep in Appingedam. Zij wordt onwel en rijdt het water in, waarbij de auto onmiddellijk zinkt. De heer M. de Jong werd gealarmeerd dat er een auto het water was gereden. Hij ging naar de plaats van het ongeval, zag alleen nog de achterbak van de auto boven water steken en sprong meteen het water in. Eerst probeerde hij het slachtoffer via de achterbak te bereiken, maar toen dat niet lukte heeft hij haar toch onder water via het portier uit de auto weten te halen. Daarna heeft hij haar boven water kunnen houden totdat de brandweer kwam. De Maatschappij bekroonde deze redding met een zilveren medaille Foto dossier 6885.jpg dossier 6886 Noordenveld, Op 28 juli 2005 raakt door een ongelukkige handeling met een raam een auto met drie inzittenden te water in de Kolonievaart in Huis ter Heide (Drente). Zeven redders, te weten de heren G. Keizer, L. Kleiker, R.J. Naranjo, G. Scheffer, J.F. Veenstra, G. Siepel en J. Verbree, zijn vervolgens te hulp geschoten door het water in te gaan om de passagiers uit de auto te halen, die ondersteboven in het water lag. Eén van de passagiers, een 18-jarig meisje, was bewusteloos en liep blauw aan. Redder de heer Keizer reanimeerde haar met mondop-mond beademing. De Maatschappij bekroonde deze redding met bronzen medailles voor alle redders. Dossier 6887 Loon op Zand, Op 29 maart 2005 loopt de bijna 2-jaar oude Hassan al Djasseni de tuin van de buren in, alwaar hij vooroverliggend ontdekt wordt door mevrouw J. Smit-van Gijsel. Het kind wordt door mevrouw Smit uit het water gehaald; blijkbaar net op tijd, want met kortstondige mond-op-mond beademing gaat het hoestende en proestende kind naar het ziekenhuis, waaruit het de volgende dag ontslagen wordt. De Stichting bekroonde deze redding met een bronzen medaille. 19

22 Dossier 6887a Maassluis, Op 7 oktober 2005 liep mevrouw Woudenberg met haar 7 weken oude baby Desley in de kinderwagen te wandelen en liet haar hond uit. Ook Daphne van der Bend liet haar hond uit samen met Kim Inpijn en Dustin van der Linden en liep langs de Boonervliet. Toen beide honden te dicht bij elkaar in de buurt kwamen ontstond er een gevecht. Mevrouw Woudenberg liet haar kinderwagen staan en probeerde de vechtende honden te scheiden. Ze vergat daarbij de parkeerrem op de kinderwagen te zetten: de kinderwagen rolde met baby en al zo de Boonervliet in. Daphne zag het gebeuren, sprong meteen het water in en haalde de baby uit de wagen. Daphne overhandigde de baby aan Dustin die het in zijn jas wikkelde. Kim en Dustin trokken de wagen op de kant. De baby had wel water binnengekregen maar op de huisartsenpost bleek dat er geen nadelige gevolgen waren. De Maatschappij beloonde Daphne met een bronzen medaille en een horloge. Dossier 6888 Groningen, Op 9 augustus 2005 raakte de 30-jarige mevrouw B.N. Knecht uit Suringen, Duitsland, gewond, toen zij van de opengaande Werkmanbrug in Groningen viel en via een harde landing op de kade in het water terecht kwam. De kapitein van een rondvaartboot, de heer F.J. Uijen, viste haar uit het water. De Maatschappij beloonde de redder met een oorkonde. Dossier 6889 Schoonhoven, Op 9 juni 2005 rijden twee collega s de heer D. de Bruin en mevrouw N. Gelderblom-Ooms op de fiets naar huis. Onderweg kreeg mevrouw Gelderblom een epileptisch insult en rijdt pardoes het water van een langsgelegen sloot in. De heer De Bruin sprong haar direct na en haalde haar op het droge. Toen de politie arriveerde was het slachtoffer weer aanspreekbaar. De Maatschappij bekroonde deze redding met een oorkonde voor de heer De Bruin. 20

23 Bekroning Reddingsgevallen worden aan de Maatschappij bekend door speurwerk in de dagbladen en door spontane meldingen. Elke melding is welkom! Na ontvangst van een melding wordt de burgemeester en/of de politie om nadere gegevens gevraagd, waarna het bestuur een bekroning kan toekennen. Na een toekenning wordt de burgemeester gevraagd de bekroning namens de Maatschappij uit te reiken. Tussentijds wordt aan gemeenten gevraagd de spelling van de namen van de redders te verifiëren. De uitreikingen zijn bijzondere bijeenkomsten, met familie en verwanten van redder(s) en geredde(n) en vaak de politie en anderen, die tijdens de redding assistentie verleenden. De plaatselijke pers wordt steeds uitgenodigd. In het overzicht van de bekroonde reddingen van 2005 zijn foto s van enkele uitreikingen opgenomen. In 2005 kwamen 75 meldingen binnen, waarvan bijna de helft konden worden bekroond met een medaille, een oorkonde of een waarderend schrijven. De Maatschappij is een ieder erkentelijk, die informatie verschafte en zo bijdroeg aan de mogelijkheid een bekroning toe te kennen. De medaille is in het jaar van oprichting van de Maatschappij in 1767 ontworpen door J.G. Holtzhey en is de oudste medaille in Nederland die nog steeds wordt geslagen en toegekend. Aan de ene zijde wordt afgebeeld hoe De Menslievendheid, voorgesteld door een vrouw, de drenkeling beschermt tegen de hem bedreigende Dood. Het Latijnse randschrift REDDITUR HIC ENECTUS AQUIS PATRI- AEQUE SUISQUE betekent In het water gesmoord wordt hij aan het vaderland en de zijnen teruggegeven. Aan de andere zijde is binnen de lauwerkrans plaats voor de gravering. Het Latijnse randschrift aan deze zijde OB SERVATUM CIVEM EX DONO SOCIET. AMSTELAED. CIDIDCCLXVII betekent Tot beloning voor het redden van een burger, geschonken door de Amsterdamse Maatschappij opgericht in

24 De medaille wordt toegekend voor respectievelijk: de inspanning waaraan voor een belangrijk deel de redding en/of de opwekking der levensgeesten van een geredde te danken zijn (brons). de redding die op een moedige en verdienstelijke wijze en/of de opwekking der levensgeesten die op verdienstelijke wijze plaatsvond (zilver). de redding die met gevaar voor eigen leven en/of de opwekking der levensgeesten die op zeer verdienstelijke wijze plaatsvond (goud). 22

25 Voorlichting Voorlichting is het belangrijkste middel van de Maatschappij om haar doelstelling te verwezenlijken: de beperking van de nadelige gevolgen van verdrinking. Daarin begrepen is de voorlichting over de resultaten van de andere activiteiten, zoals onderzoek en bekroning. Het liefst zou de Maatschappij met deze voorlichting het publiek bereiken, dat op korte of langere termijn geconfronteerd kan worden met een verdrinkingsongeval, zodat het in staat is op de juiste wijze te handelen. Dit is uiteraard onmogelijk omdat niet van tevoren is vast te stellen waar en wanneer een ongeluk zal plaatsvinden en wie er dan toevallig langskomt. Daarom richt de Maatschappij zich op tussenpersonen, die de informatie kunnen doorgeven en uitdragen, zoals gemeentebesturen en burgemeesters, en op hulpverleningsdiensten zoals politie en brandweer, docenten, beheerders en besturen van watersportverenigingen en zwembaden. Bekroningen De bekroningen zijn er uiteraard om de redders te eren. Van de uitreiking gaat een voorlichtende werking uit, des te meer naarmate er bekendheid aan wordt gegeven. Daarom stelt de Maatschappij het op prijs indien de burgemeester de uitreiking wil verzorgen in aanwezigheid van familie, vrienden en de lokale pers. Er zijn talloze krantenartikelen over uitreikingen, die hun uitwerking qua beeldvorming in de regio niet hebben gemist. De Maatschappij streeft ernaar zo veel mogelijk uitreikingen met een vertegenwoordiger van het bestuur bij te wonen. Website Doel en activiteiten van de Maatschappij worden in het kort op de website vermeld. Gevallen van redding kunnen via de website worden doorgegeven; ook kunnen de details van het verloop van de redding op een vragenformulier worden ingevuld en online ingediend. De Maatschappij doet op de website verslag van recente bekroningen. 23

26 Instellingen actief op het terrein van preventie, redden, eerste hulp en bekroning Maatschappij tot Redding van Drenkelingen Rokin 114 B, 1012 LB Amsterdam Tel , fax Websites: en De Maatschappij houdt zich steeds aanbevolen over reddingen te worden geïnformeerd. Twee organisaties die zich eveneens bezighouden met het lot van drenkelingen: Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij KNRM De KNRM is een professionele organisatie met moderne reddingboten, die vanaf onze kust schepen te hulp schiet, die op de Noordzee, Waddenzee en IJsselmeer in problemen zijn geraakt. Men beschikt over een aantal daartoe ingerichte reddingsstations. Men kan donateur of lid worden. En er is plaats voor vrijwilligers en opstappers op de boten. Adres: Postbus 434, 1970 AK IJmuiden; Bezoekadres: Haringkade 2 tel knrm@knrm.nl. Website: Reddingsbrigades Nederland KNBRD Reddingsbrigades Nederland is de koepelorganisatie van de vele zelfstandige lokale redding brigades in het gehele land, die o.a. onderricht organiseren in zwem mend redden, bewakings diensten verrichten aan stranden, en reddingsoperaties uitvoeren aan stranden en in overstroom de gebieden. Wie zich wil aansluiten bij een reddingsbrigade, kan daarvoor de Gouden Gids en/of het telefoonboek raadplegen of schrijven of bellen naar: Dokweg 149, 1976 CA IJmuiden tel postmaster@redned.nl. Website: 24

27 Overige instellingen die actief zijn op het terrein van preventie, redden, eerste hulp en bekroning: Het Oranje Kruis Het Oranje Kruis bewaakt namens de overheid de eenheid en kwaliteit van de opleiding tot het eenheidsdiploma EHBO en de afgeleide certificaten. Zij doet dit door het vaststellen van de leerstof, het afnemen van de examens en het uitgeven van diploma s. De opleidingen worden verzorgd door EHBOorganisaties, afdelingen van het Nederlandse Rode Kruis en door commerciële opleidingsinstituten. Het Oranje Kruis werkt samen met alle instellingen die zich bezighouden met pre-professionele hulpverlening en eerste hulp bij ongelukken, waartoe ook reanimatie behoort. Zij kan een geïnteresseerde naar de geëigende EHBO-vereniging doorverwijzen, of naar de plaatselijke afdeling van de Hartstichting, waar men onderricht in eerste hulp en reanimatie kan krijgen. Postbus 16462, 2500 BL Den Haag tel Website: Stichting Carnegie Heldenfonds Deze stichting bekroont mensen die anderen gered hebben met gevaar voor eigen leven, dus ook in geval van verdrinking. Postbus 90602, 2509 LP Den Haag tel Stichting Consument en Veiligheid Deze stichting onderzoekt voor overheid en instellingen de frequentie en aard van ongevallen in de privé-sfeer, d.w.z. thuis en in de vrije tijd, en geeft adviezen gericht op de preventie daarvan. Voor de komende jaren staat o.a. onderzoek naar verdrinking, gericht op het ontwikkelen van voorlichting in Nederland hierover, geprogrammeerd. De Stichting Consument en Veiligheid bereidde in opdracht van de Maatschappij tot Redding van Drenkelingen het congresgedeelte van het World Congress on Drowning 2002 voor. Postbus 75169, 1070 AD Amsterdam tel Servicedesknummer Website: 25

28 Nederlandse Hartstichting De Nederlandse Hartstichting organiseert, in het kader van de bestrijding van hart- en vaatziekten, reanimatielessen. Uitvoerenden zijn de plaatselijke afdelingen. Bordewijklaan 3, 2591 XR Den Haag tel International Life Saving Federation (ILS) Georganiseerde internationale reddingsactiviteiten gaan terug tot 1878 toen het eerste World Congress in Marseille werd gehouden. De noodzaak voor een internationaal forum om ideeën uit te wisselen werd spoedig daarna erkend. De ILS is te vinden op het internet op 26

29 Samenstelling van het bestuur en de commissies per 31 december 2005 Uitvoerend bestuur: Prof.dr Th.M. van Gulik Jhr drs F.S. von Balluseck Mr F.A.J. van Hall voorzitter penningmeester ondervoorzitter Overige bestuurders: Jhr drs H.S. van Lennep, mr J.M. Boll, mr J.A.G. Jonckheer, mr R.J. graaf Schimmelpenninck, mr J.C.M. van Dorp, mr B. Heldring drs G.A.J. ter Linden Consulent-bestuurders: Prof.dr J.J.L.M. Bierens, prof.dr P.A. Voûte Secretaris: J.G.P. van Huls van Taxis Commissie van Advies: Prof.dr W.H. Brummelkamp, prof.dr D.A. Bosch, prof.dr J.T.A. Knape Ere-bestuurders: Prof.dr A.M. van Leeuwen, C.C. Delprat, J.F. Dudok van Heel, mr W.H.C. Boellaard, mr H. baron van Imhoff, mr O. Regout, jhr mr J.P.E. Teding van Berkhout, R.C. Kolff jhr mr J.E. van der Does de Willebois, ds N.M.A. ter Linden 27

30 Laat nooit iemand stikken DOE IETS Ben je getuige? 1. Ben je getuige van een ongeluk? Schakel omstanders in en bel direct 112. Vertel duidelijk waar je bent en wat er gebeurd is. 2. Haal het slachtoffer uit het water. Blijf voorzichtig: duik niet in het water, maar kies een andere manier om te water te gaan. Gebruik een touw of stok of aan elkaar geknoopte kleding om de drenkeling op de kant te krijgen. 3. Verzorg het slachtoffer. Pas reanimatie toe totdat de ambulance is gearriveerd. 4. Verzorg ook de redder. 5. Volg altijd de aanwijzingen van het ambulancepersoneel op. Tips voor baders en zwemmers 1. Ga nooit vermoeid en bezweet het water in. 2. Ga nooit het water in wanneer je net gegeten hebt. 3. Kan je niet zwemmen? Ga dan nooit verder dan tot je heupen in het water. 4. Speel nooit met een drijvend voorwerp in zee bij aflandige wind. 5. Ga nooit alleen in het water, maar met een groepje mensen. 6. Ga niet te snel in het water als je net een zonnebad hebt genomen. 7. Maak eerst handen en polsen goed nat om je lichaam aan de watertemperatuur te laten wennen. 8. Blijf uit de buurt van vaarwegen; schippers zien je nauwelijks. 9. Blijf uit de buurt van boeien, zandbanken, dammen of pieren. 10. Houd rekening met eb en vloed. Tips voor veilig varen 1. Vertel achterblijvers (ouders, familie, vrienden) wat je gaat doen. 2. Let tijdens het varen goed op. 3. Zorg voor de juiste kleding (altijd een hoofddeksel) en draag steevast een reddingsvest 4. Zorg dat je genoeg brandstof voor de motor hebt. 5. Onderhoud je boot goed. 6. Kijk alles na voordat je met de boot vertrekt. 7. Luister naar de weerberichten. 8. Neem actuele waterkaarten mee. 9. Bedenk vooraf waarheen je kunt gaan als de wind draait of als het weer zo slecht wordt dat je niet meer kunt doorvaren. 10. Neem vaarles of volg een cursus bij een zeilschool. 28

31

32 Maatschappij tot Redding van Drenkelingen Rokin 114 B 1012 LB Amsterdam tel fax info@drenkeling.nl website: Stichtingenregister Amsterdam nr