Van Rechtswege(n) Politìeke en rechtsfilosofische stromingen door de eeuwen heen & DIEDERIK VANDENDRIESSCHE ACADEMIA PRESS

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Van Rechtswege(n) Politìeke en rechtsfilosofische stromingen door de eeuwen heen & DIEDERIK VANDENDRIESSCHE ACADEMIA PRESS"

Transcriptie

1 Van Rechtswege(n) Politìeke en rechtsfilosofische stromingen door de eeuwen heen KOENRAES & DIEDERIK VANDENDRIESSCHE ACADEMIA PRESS

2 Inhoudstafel Woord vooraf. Deell HlSTORISCH OVERZICHT VAN DE BELANGRIJKSTE POLITIEKE EN RECHTSFILOSOFISCHE STROMINGEN Hoofdstuk 1. Omkadering en historische situering van de rechtsfilosofie Een huis met vele kamers De emancipane van de dochter van de filosofie Degeboorte van defilosofieaan de kusten van Klein-Azié De sociale en polìtieke rol van de logos De verwekking van de 'kinderen van de waarbeid' 17 Hoofdstuk 2. Politieke filosofie in de Griekse Oudheid Piato's staatsleer Deldeeèn Pla:o's doorlichting van de bestaande Griekse staatsvormen Placo's ideale staac Kritische analyse van Pla:o's staacsconcept Aristoteles en de staat A. De 'oncdubbeling' van de werkelijkheid De mens als 'politiek dier' Het belang van de middenklasse 34 Hoofdstuk 3. De middeleeuwse rechtsfilosofie of het ontstaan van het natuurrecht Een inhoudelijke opvatting van het rechi Augustinus Op de kruising van twee werelden Augustinus en de vooruitgangsidee Thomas van Aquino De opkomsc van de universiceitssteden 51

3 INHOUDSTAFEL De menselijke natuur Hoge en lage vormen van recht De rechtvaardigheid van de wet Enkele slotbeschouwìngen 61 Hoofdstuk 4. De verdere evolutie van het natuurrecht in de Levìathan van Thomas Hobbes Hobbes: defìlosoofvan een Nieuwe Tijd De Leviathan Het natuurrecht volgens Hobbes Oorlog en vrede in de staat Dwang, autoriteit en macht 70 Hoofdstuk 5. Het sociaal contract De ontwikkeling van het liberalisme John Locke ( ) Jean-Jacques Rousseau ( ) Hec gevaar van machtsmisbruik Het recht van de sterkste De volkssoevereiniteit Politieke oppositie Verstrengeling tussen rechtsstaat en democratie Gelijkheid 85 Deel2 HEDENDAAGSE POLITIEKE EN RECHTSFILOSOFISCHE STROMINGEN Hoofdstuk 6. John Rawls De vernieuwing van de politiekefilosofìein de tweede helft van de twintigste eeuw Biografìe Op zoek naar een ratìonele moraal Van meta-ethiek naar ethiek De economische crisis Reflectìve equilibrium 93

4 INHOUDSTAFEL 6.7. Speltheorie en ethiek Praktijkregels Gelijkheid als uitgangspunt Pessimisme van degeest Het difference principle De samenlevingals een samenwerkingsverband Prìmaire sociale goederen Hetfairplay beginsel Het principle ofredress Maximin De rechtvaardigheidsbeginselen Het redelijke en het rationele Kantiaans constructivisme Overlappende consensus enpolitìek liberalisme Het recht der volkeren 106 Hoofdstuk 7. Habermas' constitutioneel patriottisme als basis voor (de creatie van) een Europees burgerschap? Inleiding Mailer en het europatriottisme no 7.3. Habermas en het constitutioneel patriottisme Het constitutioneel patriottisme en de Duitse Bondsrepubliek Constitutioneel patriottisme en de moderniteit 121 Hoofdstuk 8. Ronald Dworkin - Rechtsbeginselen en de morele eenheid van het recht Regels en beginselen Collisie van regelsof beginselen Dworkins integer recht Juridisch constructivisme Rechtsbeginselen als optimaliseringsgeboden Besluit 145

5 INHOUOSTAFEL Hoofdstuk 9. Bruce Ackerman - Wetenschappelijke en liberale neutraliteit in een principe-geleide rechtsstaat Liberaal legalisme Het recht als specialistentaal Dialoogoversocialerechtvaardigheid 15 z 9.4. Zijn rechtseconomieen liberalisme verenigbaar? Ackermans nieuwe retoriek 157 Hoofdstuk 10. Robert Nozick Individuele vrijheid contra paternalisme Historische versus eindtoestand-beginselen van rechtvaardigheid De moraliteit van ontduikingsgedrag De minimale staat Eigendomsrechten vrije markt 175 Hoofdstuk 11. Het utilitarisme als grondslag van de welvaartsstaat De greatest bappiness ofthe greatest number De morele calculus De overgang van 'zijn' naar behoren. De naturalistic fallacy Positiefofnegatief utilitarisme Totale, gemiddelde ofgelijke nuttigheid Lust, nuttigheid, welvaartofpreferentie-satisfactie Daad- en regelutilitarisme Utilitarisme en intermenselijke bandelingscoórdinatie Neutrale ofwaardegeladen calculus Maatschappelijke nuttigheid en degescbeidenheid en identiteit vanpersonen 196 Hoofdstuk 12. Niklas Luhmann - De systeemtheoretische moraaltheorie Maatschappijenals verzamelingen 'socialesystemen' Procedurele legitimering Luhmanns moraaltheorie 206 Bibliografìe 215 vi

Politieke en rechtsfilosofische stromingen

Politieke en rechtsfilosofische stromingen 1 Omkadering en historische situering van de rechtsfilosofie....3 1.1 Een huis met vele kamers....3 1.2 De emancipatie van de dochter van de filosofie...3 1.3 De geboorte van de filosofie aan de kusten

Nadere informatie

Mediasociologie Hoorcollege Iedereen is vrij! Theo Ploeg

Mediasociologie Hoorcollege Iedereen is vrij! Theo Ploeg Mediasociologie Hoorcollege Iedereen is vrij! Theo Ploeg 1 2 wat ga ik behandelen? wat is mediasociologie bij CMDA/IAM? wat gaan we doen en hoe doen we dat? wat is sociologie eigenlijk en hoe zien wij

Nadere informatie

De Verlichting. De Verlichting

De Verlichting. De Verlichting De Verlichting =18 de eeuwse filosofische stroming die de nadruk legt op rationaliteit (zelf nadenken), vrijheid en gelijkheid en dit toepast in alle maatschappelijke velden (politiek, economie, religie

Nadere informatie

Oud maar niet out. Denken en doen met de Oudheid vandaag. 95180_Oud maar niet out_vw.indd 1 13/03/12 10:24

Oud maar niet out. Denken en doen met de Oudheid vandaag. 95180_Oud maar niet out_vw.indd 1 13/03/12 10:24 Oud maar niet out Denken en doen met de Oudheid vandaag 95180_Oud maar niet out_vw.indd 1 13/03/12 10:24 95180_Oud maar niet out_vw.indd 2 13/03/12 10:24 Oud maar niet out Denken en doen met de oudheid

Nadere informatie

Deel I Ethische theorieën 25

Deel I Ethische theorieën 25 Woord vooraf 13 Introductie 17 Deel I Ethische theorieën 25 I DE TELEOLOGISCHE TRADITIE: ARISTOTELES 27 Paul van Tongeren Introductie 27 1 Historische en systematische situering 27 1.1 De polis in het

Nadere informatie

2 keer beoordeeld 22 maart Sociale filosofie gaat over de maatschappij, het gaat over hoe je een goede samenleving kan hebben.

2 keer beoordeeld 22 maart Sociale filosofie gaat over de maatschappij, het gaat over hoe je een goede samenleving kan hebben. 7,8 Aantekening door Sara 1516 woorden 2 keer beoordeeld 22 maart 2017 Vak Filosofie Methode Durf te denken Hoofdstuk 7 Sociale filosofie. Sociale filosofie gaat over de maatschappij, het gaat over hoe

Nadere informatie

Eindexamen filosofie vwo I

Eindexamen filosofie vwo I Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:

Nadere informatie

Hasso Hofmann,Einführung in die Rechts- und Staatsphilosophie,Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft 2000,224 p.

Hasso Hofmann,Einführung in die Rechts- und Staatsphilosophie,Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft 2000,224 p. Hasso Hofmann,Einführung in die Rechts- und Staatsphilosophie,Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft 2000,224 p. Hasso Hofmann, hoogleraar Öffentliches Recht, Rechts- und Staatsphilosophie aan de

Nadere informatie

RECHT EN SAMENLEVING ANDERS BEKEKEN

RECHT EN SAMENLEVING ANDERS BEKEKEN Wim Weymans RECHT EN SAMENLEVING ANDERS BEKEKEN Filosofische perspectieven Recht en samenleving anders bekeken Filosofische perspectieven Wim Weymans Acco Leuven / Den Haag Verantwoording 13 Inleiding 17

Nadere informatie

Vijand of mogelijke vriend. De sociaal contract theorie

Vijand of mogelijke vriend. De sociaal contract theorie Vijand of mogelijke vriend De sociaal contract theorie Twin Towers Introductie Grote ontnuchtering: Einde van het Einde van de geschiedenis (Fukuyama alles zou democratisch worden) Nu: Rusland, China,

Nadere informatie

Politieke Filosofie Oudheid en Middeleeuwen

Politieke Filosofie Oudheid en Middeleeuwen Politieke Filosofie Oudheid en Middeleeuwen Geschiedenis en politieke filosofie Geschiedenis Beschrijving feitelijke gebeurtenissen. Verklaring in termen van oorzaak en gevolg of van bedoelingen. Politieke

Nadere informatie

Inhoud. 1. Protagoras Gorgias Thrasymachus, Callicles en Hippias 13

Inhoud. 1. Protagoras Gorgias Thrasymachus, Callicles en Hippias 13 Voorwoord XIII Deel 1 Oudheid Historische situering 1 I. De natuurfilosofen of presocratici Inleiding 3 Het veranderlijke en het blijvende 5 II. De sofisten en Socrates Inleiding 9 A. De sofisten 10 1.

Nadere informatie

Geluk en Capabilities: een filosofische analyse. Ingrid Robeyns Erasmus Universiteit Rotterdam Faculteit der Wijsbegeerte

Geluk en Capabilities: een filosofische analyse. Ingrid Robeyns Erasmus Universiteit Rotterdam Faculteit der Wijsbegeerte Geluk en Capabilities: een filosofische analyse Ingrid Robeyns Erasmus Universiteit Rotterdam Faculteit der Wijsbegeerte Geluk: welke bijdrage door filosofen? De academische filosofie is veel heterogener

Nadere informatie

Descartes schreef dat er geen ander land was "où l'on puisse jouir d'une liberté si entière" (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten)

Descartes schreef dat er geen ander land was où l'on puisse jouir d'une liberté si entière (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten) Verslag 25 mei 2018, Salon der Verdieping: Spinoza s politieke filosofie De bespreking van de politieke filosofie doe ik aan de hand van zijn belangrijkste politieke werk, te weten het Theologisch-politiek

Nadere informatie

Actuele vragen met betrekking tot de vrijheid van onderwijs. Fenneke Zeldenrust

Actuele vragen met betrekking tot de vrijheid van onderwijs. Fenneke Zeldenrust Actuele vragen met betrekking tot de vrijheid van onderwijs Fenneke Zeldenrust Vrijheid van onderwijs, artikel 23 Grondwet - Vrijheid van stichting - Vrijheid van richting - Vrijheid van inrichting Een

Nadere informatie

Filosofie en actualiteit. Zevende avond

Filosofie en actualiteit. Zevende avond Filosofie en actualiteit Zevende avond Over gelijkheid Emancipatie Gelijke behandeling Beloningen Mensenrechten Confucius Racisme Vrouw zijn Crisis Emancipatie Pauline Kleingeld: huwelijk is primair vrijwillige

Nadere informatie

Samenvatting Filosofie Mensbeelden

Samenvatting Filosofie Mensbeelden Samenvatting Filosofie Mensbeelden Samenvatting door Sophie 819 woorden 27 oktober 2015 8,9 4 keer beoordeeld Vak Filosofie Plato (427 347 v.chr.) Als we ons op individuele katten richten, komen we nooit

Nadere informatie

algemene wil de gemeenschappelijke wil van de hele maatschappij. De term werd gebruikt door de >>contractdenker Rousseau.

algemene wil de gemeenschappelijke wil van de hele maatschappij. De term werd gebruikt door de >>contractdenker Rousseau. Woordenlijst Het oog in de storm Hoofdstuk 6 algemene wil de gemeenschappelijke wil van de hele maatschappij. De term werd gebruikt door de >>contractdenker Rousseau. amour propre Frans voor eigenliefde,

Nadere informatie

De Verlichting. Maar voor de helft geslaagd?

De Verlichting. Maar voor de helft geslaagd? De Verlichting Maar voor de helft geslaagd? Moderne wetenschap Moderne filosofie Moderne cultuur De Verlichting methodische twijfel God garandeert rede scepticisme optimisme kritiek ongeduld ik denk rede

Nadere informatie

Geloven en redeneren. Religie en filosofie

Geloven en redeneren. Religie en filosofie Geloven en redeneren Religie en filosofie Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Het begin

Nadere informatie

Hoofdstuk 3. Geloof, waarden, ervaringen

Hoofdstuk 3. Geloof, waarden, ervaringen Hoofdstuk 3 Geloof, waarden, ervaringen Kennis en geloof Kennis is descriptief Heeft betrekking op feiten Is te rechtvaardigen Geloof is normatief Heeft betrekking op voorschriften Is subjectief Geldt

Nadere informatie

GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1

GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1 GROTE-LIJN-OVERZICHT VAN TIJDVAKKEN BEHANDELD IN LEERJAAR 1 Tijdvak Jagers en boeren; van de eerste mensen 3000 v. C. prehistorie; van de eerste mensen - 3000 v.c. Samenlevingstype: eerst jagers/verzamelaars,

Nadere informatie

Samenvatting Filosofie Wijsgerige ethiek

Samenvatting Filosofie Wijsgerige ethiek Samenvatting Filosofie Wijsgerige ethiek Samenvatting door een scholier 1751 woorden 21 mei 2003 7,2 53 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie ViaDELTA Filosofie: Wijsgerige ethiek Paragraaf 1: Het morele

Nadere informatie

Kant ( ) en de ambiguïteit van het liberalisme.

Kant ( ) en de ambiguïteit van het liberalisme. Kant (1724-1804) en de ambiguïteit van het liberalisme. Hobbes (1588-1679) Smith (1723-1790) (c) Han van Diest 1 Indeling lezing Kant s werkgebied Dualisme in Kants ethiek Korte reflectie: over vrijheid

Nadere informatie

Levenskunst en ethiek 13 Bouwstenen voor iedereen 14 Zestien filosofen 14 De hoofdstukken 15

Levenskunst en ethiek 13 Bouwstenen voor iedereen 14 Zestien filosofen 14 De hoofdstukken 15 Inleiding 13 Levenskunst en ethiek 13 Bouwstenen voor iedereen 14 Zestien filosofen 14 De hoofdstukken 15 1 Plato: rechtvaardigheid als harmonie 19 Wat is rechtvaardigheid? 20 De rechtvaardige staat 25

Nadere informatie

De moraal van het strafrecht 1

De moraal van het strafrecht 1 k l a a s ro z e mon d De moraal van het strafrecht 1 Inleiding: utopie en moraal In zijn boek De veiligheidsutopie analyseert Hans Boutellier de problemen van de toegenomen misdaad en de te - kortschietende

Nadere informatie

John Rawls. Vrijheid, gelijkheid, verdraagzaamheid. het voetlicht

John Rawls. Vrijheid, gelijkheid, verdraagzaamheid. het voetlicht het voetlicht John Rawls Vrijheid, gelijkheid, verdraagzaamheid Frank V-andenbroucke Student in Oxford Een socialist die wil nadenken over de wenselijke samenleving, kan zich niet veroorloven géén mening

Nadere informatie

Minor Ethiek en sociale filosofie Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren

Minor Ethiek en sociale filosofie Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren Minor Ethiek en sociale filosofie Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 I Inhoudsopgave Vak:

Nadere informatie

Sessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles

Sessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles Sessie 1 De eudaimonistische ethiek van Aristoteles Wat vertelde Aristoteles lang geleden in Athene in zijn colleges aan het Lyceum over ethiek? Wat beschouwde hij als het doel van handelen? Wat verstond

Nadere informatie

Spinoza s Visie. Dag 1. Wie is Spinoza en wat is ware kennis?

Spinoza s Visie. Dag 1. Wie is Spinoza en wat is ware kennis? Spinoza s Visie Dag 1 Wie is Spinoza en wat is ware kennis? Opzet cursus Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Over God Over de mens Over het geluk Inleiding Hoe zit de wereld in elkaar? Hoe verhoudt de mens zich tot

Nadere informatie

Opnieuw beginnen. Amsterdam, juli Beste Donald Trump,

Opnieuw beginnen. Amsterdam, juli Beste Donald Trump, Opnieuw beginnen Amsterdam, juli 2017 Beste Donald Trump, Geschiedenis vertelt, hoop niet Aan deze kant van het graf, Maar dan, eens in een mensenleven Kan de verlangde getijdegolf Van rechtvaardigheid

Nadere informatie

INLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13

INLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13 INHOUD VOORWOORD 11 INLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13 HOOFDSTUK 1. Op zoek naar een stabiele werkelijkheid. De Oudheid (6 de eeuw v.c. 6 de eeuw n.c.) 25 1. Het ontstaan

Nadere informatie

INHOUD. SCHEIDING VAN KERK EN STAAT OF ACTIEF PLURALISME? EEN ORIËNTERING VAN HET DEBAT PAUL DE HERT en KAREN MEERSCHAUT... 1

INHOUD. SCHEIDING VAN KERK EN STAAT OF ACTIEF PLURALISME? EEN ORIËNTERING VAN HET DEBAT PAUL DE HERT en KAREN MEERSCHAUT... 1 INHOUD VOORWOORD... v SCHEIDING VAN KERK EN STAAT OF ACTIEF PLURALISME? EEN ORIËNTERING VAN HET DEBAT PAUL DE HERT en KAREN MEERSCHAUT... 1 Maatschappelijke verschuivingen inzake levensbeschouwing en islamvooroordelen...

Nadere informatie

7,4. Samenvatting door een scholier 3034 woorden 17 maart keer beoordeeld. Filosofie Het oog in de storm

7,4. Samenvatting door een scholier 3034 woorden 17 maart keer beoordeeld. Filosofie Het oog in de storm Samenvatting door een scholier 3034 woorden 17 maart 2011 7,4 26 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Het oog in de storm Filosofie Samenvatting Hoofdstuk 6 1 Inleiding Samenleven is wel menseigen, maar

Nadere informatie

Samenvatting Filosofie Sociale filosofie

Samenvatting Filosofie Sociale filosofie Samenvatting Filosofie Sociale filosofie Samenvatting door een scholier 2407 woorden 15 mei 2007 6,9 49 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie ViaDELTA Samenvatting Filosofie Sociale filosofie. Sociale

Nadere informatie

SHARIA ISLAM TUSSEN RECHT EN MAURITS BERGER

SHARIA ISLAM TUSSEN RECHT EN MAURITS BERGER SHARIA ISLAM TUSSEN RECHT EN POLITIEK MAURITS BERGER Boom Juridische uitgevers Den Haag 2006 INHOUD HOOFDSTUK 1 - DE REGELS VAN EEN IDEAAL 1 Deel I Sharia als oud recht 9 HOOFDSTUK 2 - DE KORAN ALS GRONDWET

Nadere informatie

Verbeelding van de samenleving

Verbeelding van de samenleving Verbeelding van de samenleving denken, dromen en doen na de verzorgingsstaat 11. extra bijeenkomst: vragen & discussie http://zorgenparticipatie.wordpress.com/ Verbeelding van de samenleving in 10 colleges

Nadere informatie

De (on)mogelijkheid van een rationele ethiek

De (on)mogelijkheid van een rationele ethiek Bram Poels, studentnummer 3868788 De (on)mogelijkheid van een rationele ethiek Inleiding Wie moet je redden van de verdrinkingsdood, je vrouw of een vreemdeling? Moet ik al mijn luxes opgeven om panda

Nadere informatie

Eindtermen centraal examen filosofie vwo 2008 en 2009

Eindtermen centraal examen filosofie vwo 2008 en 2009 CEVO-mededeling Algemeen Verbindend Voorschrift Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Eindtermen centraal examen filosofie vwo 2008 en 2009 Bestemd voor

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 3

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 3 Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 3 Samenvatting door een scholier 1365 woorden 30 mei 2012 0 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi 1 Democratie Democratie is historisch gezien een

Nadere informatie

VIER TYPEN VAN ETHISCHE THEORIE een encyclopedisch overzicht

VIER TYPEN VAN ETHISCHE THEORIE een encyclopedisch overzicht VIER TYPEN VAN ETHISCHE THEORIE een encyclopedisch overzicht Paul van Tongeren In de vorige vier hoofdstukken zijn niet alle bestaande vormen van ethische theorie besproken, maar wel de meest belangrijke.

Nadere informatie

Minor Ethiek en sociale filosofie Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013

Minor Ethiek en sociale filosofie Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Minor Ethiek en sociale filosofie Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 I Inhoudsopgave Vak:

Nadere informatie

Machte^scheiding. Maarten T. Oosterhagen Gouda Quint. sanderc

Machte^scheiding. Maarten T. Oosterhagen Gouda Quint. sanderc Machte^scheiding Maarten T. Oosterhagen sanderc 2000 Gouda Quint Woord vooraf Inhoudsopgave V VII 1. Inleiding 1 Deell Machtenscheiding bij diverse auteurs, nadere vraagstelling 9 2. Locke, Montesquieu

Nadere informatie

Het politieke principe van vrijheid

Het politieke principe van vrijheid Het politieke principe van vrijheid Door Alexander McCobin, Nederlandse vertaling door Nick Vollebergh (www.lijp.org) Een politieke theorie of ideologie heeft drie componenten: rechtvaardiging, principes

Nadere informatie

Over het Murray Rothbard Instituut

Over het Murray Rothbard Instituut Over het Murray Rothbard Instituut Bezielers We zijn een team van jonge mensen met stuk voor stuk een lange ervaring in maatschappelijk engagement. We vonden dat er in debatten rond actuele problemen een

Nadere informatie

het einde van de ideologie Legaliteit

het einde van de ideologie Legaliteit Fascisme Fascisme is de naam van een politieke ideologie en beweging in Italië, ontstaan in het begin van de twintigste eeuw. De term wordt echter ook buiten deze context gebruikt, in Nederland ook vaak

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijwetenschappen Politieke Filosofie

Samenvatting Maatschappijwetenschappen Politieke Filosofie Samenvatting Maatschappijwetenschappen Politieke Filosofie Samenvatting door N. 1226 woorden 19 januari 2017 4,5 4 keer beoordeeld Vak Maatschappijwetenschappen Samenvatting MW politieke filosofie, 4V

Nadere informatie

Toezicht en moraliteit.

Toezicht en moraliteit. Toezicht en moraliteit. Over professionele waarden in de zorgsector Gabriël van den Brink Congres-NVTZ 10-11-2016 1 Moral sentiments in modern society Adam Smith (1723-1790) The Wealth of Nations (1776)

Nadere informatie

Mind the gap! Over het (vermeende) belang van de verschillen tussen common law en civil law voor de rechtsfilosofie. Roland Pierik

Mind the gap! Over het (vermeende) belang van de verschillen tussen common law en civil law voor de rechtsfilosofie. Roland Pierik Over het (vermeende) belang van de verschillen tussen common law en civil law voor de rechtsfilosofie Roland Pierik Agnes Schreiner betoogt in haar artikel dat (meta)juridische theorieën altijd in een

Nadere informatie

Politieke filosofie van de christen-democratie

Politieke filosofie van de christen-democratie opm politieke filo cda 03-11-2003 15:42 Pagina 3 Politieke filosofie van de christen-democratie H.E.S. Woldring DAMON opm politieke filo cda 03-11-2003 15:42 Pagina 4 Politieke filosofie van de christen-democratie

Nadere informatie

Examenvragen monitoraat

Examenvragen monitoraat Examenvragen monitoraat 2011-2012 1) Welke wet zorgde voor de uitbouw van het officieel onderwijs in Frankrijk? a) De wet- Jaurès uit 1914 b) De Grondwet van 1789 c) De Wet Ferry uit 1882 d) De Code Napoléon

Nadere informatie

Democratie als cultus

Democratie als cultus SUB Hamburg A/570762 Marin Terpstra Democratie als cultus Over politiek en religie BOOM AMSTERDAM IN HOUD Voorwoord 9 Hoofdstuk 1 De democratie en het probleem van de theolo^ia politikê. Varro, Augustinus,

Nadere informatie

Tijd van pruiken en revoluties 1700 1800

Tijd van pruiken en revoluties 1700 1800 Onderzoeksvraag: Op welke gebieden wilden de Verlichtingsfilosofen de bestaande maatschappij veranderen? Rationalisme = het gebruiken van gezond verstand (rede/ratio) waarbij kennis gaat boven tradities

Nadere informatie

Filosofie en actualiteit. Tweede bijeenkomst

Filosofie en actualiteit. Tweede bijeenkomst Filosofie en actualiteit Tweede bijeenkomst Journalistieke vragen Over wat voor soort gebeurtenis hebben we het? Wat is de oorzaak? Wat gebeurt er verder? Hoe moeten we deze gebeurtenis beoordelen? Filosofische

Nadere informatie

Symposium strafrecht. Vervolg van een grondslagendebat. onder redactie van. G.C.G.J. van Roermund M.S. Groenhuijsen W.J. Witteveen

Symposium strafrecht. Vervolg van een grondslagendebat. onder redactie van. G.C.G.J. van Roermund M.S. Groenhuijsen W.J. Witteveen Symposium strafrecht Vervolg van een grondslagendebat onder redactie van G.C.G.J. van Roermund M.S. Groenhuijsen W.J. Witteveen Gouda Quint bv (S. Gouda Quint - D. Brouwer en Zoon) Arnhem 1993 Inhoud I.

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 t/m 3.7

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 t/m 3.7 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 t/m 3. Samenvatting door een scholier 2953 woorden juni 2010 5,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde ViaDELTA Sociale filosofie 1 De natuurtoestand De natuurtoestand

Nadere informatie

Examenprogramma geschiedenis havo

Examenprogramma geschiedenis havo Examenprogramma geschiedenis havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Domein B Domein C Domein

Nadere informatie

1 Inleiding EEN PRAKTIJK VAN WOONRUIMTEVERDELING Macht in de praktijk 4

1 Inleiding EEN PRAKTIJK VAN WOONRUIMTEVERDELING Macht in de praktijk 4 Hoofdstuk 1 Verhalen over macht 1 Inleiding 1 1.1 EEN PRAKTIJK VAN WOONRUIMTEVERDELING 1 1.2 Macht in de praktijk 4 2 Privaat of publiek, privaat en publiek 6 2.1 Een kwestie van etiketten plakken 6 2.2

Nadere informatie

Woorden & daden. Ethiek boek 5.indd 1 15-11-12 17:24

Woorden & daden. Ethiek boek 5.indd 1 15-11-12 17:24 Woorden & daden Ethiek boek 5.indd 1 15-11-12 17:24 Woorden & daden Een inleiding in de ethiek Onder redactie van Annet van Melle en Peter van Zilfhout Boom Amsterdam Heerlen Ethiek boek 5.indd 3 15-11-12

Nadere informatie

De Tien Tijdvakken. Tijd van de jagers en boeren, tot 3000 v.c.

De Tien Tijdvakken. Tijd van de jagers en boeren, tot 3000 v.c. De Tien Tijdvakken Tijd van de jagers en boeren, tot 3000 v.c. KA1: De levenswijze van jagersverzamelaars KA2: Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen KA3: Het ontstaan van de eerste stedelijke

Nadere informatie

Inleiding 11 Hans Alma & Adri Smaling

Inleiding 11 Hans Alma & Adri Smaling Inleiding 11 Hans Alma & Adri Smaling Referenties 15 Hoofdstuk 1. Zingeving en levens beschouwing: een conceptuele en thematische verkenning 17 Adri Smaling & Hans Alma 1. Wat kan onder zingeving worden

Nadere informatie

Ter inleiding (tot een inleiding)

Ter inleiding (tot een inleiding) Inhoud Voorwoord 3 Aanvullende lectuur 4 Ter inleiding (tot een inleiding) 1. Wijsbegeerte, haar begin(sel) en doelstelling 5 2. Waarom filosofie altijd een inleiding blijft 7 3. Waarom een historische

Nadere informatie

0. INLEIDING. 1. Wat is filosofie?

0. INLEIDING. 1. Wat is filosofie? 0. INLEIDING. 1. Wat is filosofie? philos sofia: houden van kennis historisch: ontstaan in de 6 e eeuw v.c. als reactie op het mythologisch denken (overgang mythos logos) o mythologisch denken: poging

Nadere informatie

Spinoza s Visie. Dag 1. Wie is Spinoza en wat is ware kennis?

Spinoza s Visie. Dag 1. Wie is Spinoza en wat is ware kennis? Spinoza s Visie Dag 1 Wie is Spinoza en wat is ware kennis? Opzet cursus Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Over God Over de mens Over het geluk Inleiding Hoe zit de wereld in elkaar? Hoe verhoudt de mens zich tot

Nadere informatie

Beginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980

Beginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980 Beginselverklaring van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, 1980 Noot van de editor De beginselprogramma's zijn gescand, en zover nodig gecorrigeerd. Hierdoor is het mogelijk dat de tekst niet meer

Nadere informatie

Schoordijk Instituut Centrimi voor wetgevingsvraagstukken. Mensen met macht

Schoordijk Instituut Centrimi voor wetgevingsvraagstukken. Mensen met macht Schoordijk Instituut Centrimi voor wetgevingsvraagstukken Mensen met macht Rechtsstatelijkheid ah organisatiedeugd voor maatschappelijke organisaties Caroline Raat Boom Juridische uìtgevers Den Haag 2007

Nadere informatie

Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief

Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief - Het christelijke belemmert de politiek niet, maar maakt haar juist mogelijk en waardevol - Pieter Jan Dijkman Vereniging voor Wijsbegeerte

Nadere informatie

Het Algemeen Welzijn van het Volk

Het Algemeen Welzijn van het Volk CM. Hogenstijn Het Algemeen Welzijn van het Volk Een politiek- en rechtshistorische Studie van Deventer in de Patriottentijd NlJMEGEN 2005 Inhoudsopgave Lijst van afkortingen Woord vooraf Inleiding ix

Nadere informatie

Filosofie en actualiteit. Derde avond

Filosofie en actualiteit. Derde avond Filosofie en actualiteit Derde avond Godsdienstvrijheid Alle overtuigingen toestaan? Moet de staat een oordeel vellen over een geloof? Zijn er harde criteria? (boerkaverbod omdat dat het functioneren hindert)

Nadere informatie

Voorbericht 13. Voorwoord 15. Inleiding 19. Waarom wij dit boek schrijven? 19 Waarover gaat dit boek? 25 Voor wie schrijven wij dit boek?

Voorbericht 13. Voorwoord 15. Inleiding 19. Waarom wij dit boek schrijven? 19 Waarover gaat dit boek? 25 Voor wie schrijven wij dit boek? Voorbericht 13 Voorwoord 15 Inleiding 19 Waarom wij dit boek schrijven? 19 Waarover gaat dit boek? 25 Voor wie schrijven wij dit boek? 34 1. De omschrijving van de westerse beschaving 37 Van mono- naar

Nadere informatie

Filosofie. Op het VWO. Filosofie juist op Lyceum Oudehoven!

Filosofie. Op het VWO. Filosofie juist op Lyceum Oudehoven! Filosofie Op het VWO Wat is Filosofie? Wetenschappen beantwoorden vragen: Over een eigen onderwerp (object van studie) Op een eigen manier (methode van bestuderen) Filosofie beantwoordt vragen die niet

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: Staat en macht

Hoofdstuk 2: Staat en macht Hoofdstuk 2: Staat en macht Hoofdstuk 2: Staat en macht 2.1. Bindende regels... 2 2.2. De grondwet... 2 2.2.1. Magna Carta - Engeland... 2 2.3. Macht... 3 2.3.1. Max Weber over macht... 3 2.3.2. Amartya

Nadere informatie

Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen

Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie 1. De levenswijze van jager-verzamelaars. 2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen. 3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.

Nadere informatie

BEGINSELVERKLARING. Vastgesteld door de 125 e algemene vergadering op 15 november 2008 te Rotterdam

BEGINSELVERKLARING. Vastgesteld door de 125 e algemene vergadering op 15 november 2008 te Rotterdam BEGINSELVERKLARING Vastgesteld door de 125 e algemene vergadering op 15 november 2008 te Rotterdam 1. Missie en Visie De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) wil een Nederland waar mensen de ruimte

Nadere informatie

1ste Modeltraject (60 sp verplicht) CALI-ID Naam OO Sem SP Prerequisite Corequisite Bijkomende vereisten

1ste Modeltraject (60 sp verplicht) CALI-ID Naam OO Sem SP Prerequisite Corequisite Bijkomende vereisten Overzicht inschrijvingsvereisten Politieke Wetenschappen 2016-2017 voor studenten die in 13-14 (of eerder) in BA1 zijn gestart - uitdovend minortraject Bachelor of Science in de Politieke Wetenschappen

Nadere informatie

BRIEVEN AAN K. EPICURISTISCHE VERKENNINGEN DOOR CLEMENS JANZING

BRIEVEN AAN K. EPICURISTISCHE VERKENNINGEN DOOR CLEMENS JANZING BRIEVEN AAN K. EPICURISTISCHE VERKENNINGEN DOOR CLEMENS JANZING Copyright C. Janzing 2015 ISBN 97 8940 2138 092 2 Inhoud Inleiding 5 Brief 1. Narcisme 26 Brief 2. De economische crisis van 2008 36 Brief

Nadere informatie

GESCHIEDENIS SO3 TV

GESCHIEDENIS SO3 TV GESCHIEDENIS SO3 TV 2 2014-2015 Dit schoolexamen bestaat uit 42 vragen. Bij meerkeuze vragen antwoorden met hoofdletter schrijven. Geef niet meer antwoorden dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld

Nadere informatie

Patrick Loobuyck, De seculiere samenleving: over religie, atheïsme en democratie. Antwerpen, Houtekiet, 2013 (ISBN )

Patrick Loobuyck, De seculiere samenleving: over religie, atheïsme en democratie. Antwerpen, Houtekiet, 2013 (ISBN ) Verschenen in Ethische Perspectieven 24:2 (2014), p. 203-206. Boekbespreking Patrick Loobuyck, De seculiere samenleving: over religie, atheïsme en democratie. Antwerpen, Houtekiet, 2013 (ISBN 978 90 8924

Nadere informatie

Samenvatting Levensbeschouwing Mens en Maatschappij

Samenvatting Levensbeschouwing Mens en Maatschappij Samenvatting Levensbeschouwing Mens en Ma Samenvatting door Sophie 1047 woorden 6 februari 2017 8,8 3 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Levensbeschouwing Mens & Ma Mensbeeld hoe je jezelf ziet, de

Nadere informatie

rechtsfilosofie_samenvatting.pdf Rechtsfilosofie samenvatting Open Universiteit Rechtsgeleerdheid Rechtsfilosofie

rechtsfilosofie_samenvatting.pdf Rechtsfilosofie samenvatting Open Universiteit Rechtsgeleerdheid Rechtsfilosofie rechtsfilosofie_samenvatting.pdf Rechtsfilosofie samenvatting Open Universiteit Rechtsgeleerdheid Rechtsfilosofie Rechtsfilosofie - inleiding Deel I: Wat is rechtsfilosofie? Rechtsfilosoof: extern perspectef

Nadere informatie

6,2. Samenvatting door een scholier 3387 woorden 28 januari keer beoordeeld. Filosofie. Filosofie Hoofdstuk 3: de Sociale Filosofie

6,2. Samenvatting door een scholier 3387 woorden 28 januari keer beoordeeld. Filosofie. Filosofie Hoofdstuk 3: de Sociale Filosofie Samenvatting door een scholier 3387 woorden 28 januari 2011 6,2 27 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Cogito Filosofie Hoofdstuk 3: de Sociale Filosofie 3.1 De ideale samenleving? Utopia? In 1516 schreef

Nadere informatie

Inhoudstafel. Opzet van het onderzoek en centrale onderzoeksvraag... 21

Inhoudstafel. Opzet van het onderzoek en centrale onderzoeksvraag... 21 xi Voorwoord bij de Reeks Grondslagen van het Fiscaal Recht. i Préface à la Collection Fondements de Droit Fiscal iii Woord vooraf v Avant-propos vii Dankwoord ix Afkortingen 1 Deel I Inleiding 7 Hoofdstuk

Nadere informatie

Eindkwalificaties van de bacheloropleiding Geschiedenis

Eindkwalificaties van de bacheloropleiding Geschiedenis Eindkwalificaties van de bacheloropleiding Geschiedenis Afgestudeerden van de opleiding hebben de onderstaande eindkwalificaties bereikt: I. Kennis Basiskennis en inzicht: 1. kennis van en inzicht in het

Nadere informatie

Oefening baart ethiek Neurobiologie, boeddhisme en ethiek

Oefening baart ethiek Neurobiologie, boeddhisme en ethiek Oefening baart ethiek Neurobiologie, boeddhisme en ethiek Wat heb je nodig om ethisch te handelen? De geschiedenis van de Westerse filosofie kent op deze vraag vele antwoorden: morele principes, voorbeeldige

Nadere informatie

Wie (ver)draagt de vrijheid van onderwijs? Pleidooi voor een pedagogische invalshoek. Maarten Simons KU Leuven

Wie (ver)draagt de vrijheid van onderwijs? Pleidooi voor een pedagogische invalshoek. Maarten Simons KU Leuven Wie (ver)draagt de vrijheid van onderwijs? Pleidooi voor een pedagogische invalshoek Maarten Simons KU Leuven 1. Een politiek-juridische kwestie met pedagogische ondertoon 2. Waarom (geen) vrijheid van

Nadere informatie

filosofie havo 2015-II

filosofie havo 2015-II Opgave 2 Het kosmopolitisme van Amartya Sen 6 maximumscore 2 een uitleg dat het volgens Cicero medemenselijk is dat de jonge Sen de zwaargewonde man helpt: de hulp van Sen aan de man levert geen nadeel

Nadere informatie

Een pleidooi voor een politieke theorie als Januskop

Een pleidooi voor een politieke theorie als Januskop Een pleidooi voor een politieke theorie als Januskop Roland Pierik (r.pierik@uva.nl) Te verschijnen in Res Publica De politieke theorie in de Lage Landen staat er vandaag de dag veel beter voor dan, zeg,

Nadere informatie

Samenvatting Filosofie Sociale filosofie hoofdstuk 1 t/m 3.6

Samenvatting Filosofie Sociale filosofie hoofdstuk 1 t/m 3.6 Samenvatting Filosofie Sociale filosofie hoofdstuk 1 t/m 3.6 Samenvatting door een scholier 2983 woorden 24 juni 2009 6,3 13 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie ViaDELTA Een utopie, zoals Utopia van

Nadere informatie

Eindexamen filosofie havo I

Eindexamen filosofie havo I Opgave 2 Amerika als utopisch ideaal 7 maximumscore 2 Deweys kritiek op de christelijke toekomstverwachting 1 Deweys kritiek op de toekomstverwachting van Karl Marx 1 Dewey gelooft niet in een christelijk

Nadere informatie

Nederland, mensenland, ganzenland

Nederland, mensenland, ganzenland Nederland, mensenland, ganzenland Sjaak Swart Science & Society Groep Energy and Sustainability Research Institute Groningen Rijksuniversiteit Groningen dd-mm-jj 1 Toename populaties ganzen dd-mm-jj 2

Nadere informatie

CHRISTENEN IN DE SAMENLEVING

CHRISTENEN IN DE SAMENLEVING Domènec Melé CHRISTENEN IN DE SAMENLEVING Inleiding op de sociale leer van de Kerk 2018 INHOUDSOPGAVE LIJST VAN AFKORTINGEN... 9 INLEIDING... 13 Hoofdstuk I DE SOCIALE LEER VAN DE KERK... 17 De maatschappelijke

Nadere informatie

John Rawls: de filosoof van de liberaaldemocratische

John Rawls: de filosoof van de liberaaldemocratische Page 1 of 8 Afl. 2003/18 John Rawls: de filosoof van de liberaaldemocratische verzorgingsstaat Het is grotendeels aan Rawls' invloed te danken dat het voor huidige generaties vanzelfsprekend is dat een

Nadere informatie

Inhoud. Deel 1: Enkele filosofische kaders m.b.t. handicaps en rechtvaardigheid 15

Inhoud. Deel 1: Enkele filosofische kaders m.b.t. handicaps en rechtvaardigheid 15 5 Inhoud Woord vooraf 11 Deel 1: Enkele filosofische kaders m.b.t. handicaps en rechtvaardigheid 15 Hoofdstuk 1: John Rawls en personen met een handicap: een moeizame relatie 19 Rechtvaardigheid als billijkheid

Nadere informatie

INHOUD. Verkort aangehaalde literatuur. Afkortingen EERSTE BOEK INLEIDING De aanvang van de westerse staatsleer 3

INHOUD. Verkort aangehaalde literatuur. Afkortingen EERSTE BOEK INLEIDING De aanvang van de westerse staatsleer 3 Verkort aangehaalde literatuur Afkortingen XV XIX EERSTE BOEK INLEIDING 1 Afdeling I Van staatsleer tot staatstheorie 3 1. De aanvang van de westerse staatsleer 3 2. De onafhankelijke en soevereine staat

Nadere informatie

Examenprograma filosofie havo/vwo

Examenprograma filosofie havo/vwo Examenprograma filosofie havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein

Nadere informatie

Descartes inspirator van de Verlichting

Descartes inspirator van de Verlichting Descartes inspirator van de Verlichting Granada Columbus Copernicus veroordeling Galileï Newton Revolutie 1492 1509 1666 Aristoteles Descartes Moderne wetenschap 1776 1789 N = x+ 3y + 5z Moderne filosofie

Nadere informatie

Burgerparticipatie bekeken vanuit een Belgisch constitutioneel perspectief 11 Eric Lancksweerdt. 1 Inleiding 11

Burgerparticipatie bekeken vanuit een Belgisch constitutioneel perspectief 11 Eric Lancksweerdt. 1 Inleiding 11 Inhoud Burgerparticipatie bekeken vanuit een Belgisch constitutioneel perspectief 11 Eric Lancksweerdt 1 Inleiding 11 2 Begripsomschrijving, kenmerken doelstelling 13 2.1 Begripsomschrijving 13 2.2 Kenmerken

Nadere informatie

Filosofen en oorlog: van lofprijzing tot afkeuring

Filosofen en oorlog: van lofprijzing tot afkeuring Filosofen en oorlog: van lofprijzing tot afkeuring De avond voordien waren we aangekomen uit Poteidaia, uit het legerkamp. Na zo lang weg te zijn geweest, was het heerlijk om m n oude gewoontes op te pakken.

Nadere informatie

Examenprogramma geschiedenis havo/vwo

Examenprogramma geschiedenis havo/vwo Examenprogramma geschiedenis havo/vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Historisch besef

Nadere informatie

De legitimiteit van de democratische rechtsstaat: individualistisch of communitaristisch?

De legitimiteit van de democratische rechtsstaat: individualistisch of communitaristisch? De legitimiteit van de democratische rechtsstaat: individualistisch of communitaristisch? rik reussing Dr. G.H. Reussing (redactiesecretaris van Bestuurswetenschappen) is als universitair docent werkzaam

Nadere informatie