Competency Framework for Internal Auditing

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Competency Framework for Internal Auditing"

Transcriptie

1 deel 1 Competency Framework for Internal uditing Samenvatting van de studierapporten en synthese van de belangrijkste inzichten Drs M.O.J. Vlak Instituut van Internal uditors Nederland Commissie Professional Practices Werkgroep Competency Framework

2 Vormgeving BoDesk reclamestudio, Barendrecht ISBN NGI Instituut van Internal uditors Nederland, msterdam. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, elektronisch op geluidsband of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Instituut van Internal uditors Nederland.

3 Competency Framework for Internal uditing deel 1 Samenvatting van de studierapporten en synthese van de belangrijkste inzichten Drs M.O.J. Vlak Instituut van Internal uditors Nederland Commissie Professional Practices Werkgroep Competency Framework

4 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING Voorwoord In 1999 heeft II Inc. het Competency Framework for Internal uditing gepubliceerd. Deze publicatie was voor de Commissie Professional Practices van II Nederland aanleiding om een Werkgroep Competency Framework (WCP) te installeren met als opdracht een Competency Framework specifiek voor Nederland te ontwerpen. De werkgroep staat onder voorzitterschap van C.C. van der Sluis R. Leden van de werkgroep zijn drs L.L. Kiers R, dr B. van Kuijck R RC, drs P.J. Snoep RO,. Vincenten R, drs M.O.J. Vlak en drs P. Wolff CIS. Om tot een Competency Framework voor Nederland te komen, heeft de werkgroep een aantal deelprojecten geformuleerd en vervolgens in uitvoering genomen. Het eerste deelproject is afgerond en ligt nu voor u. De werkgroep is in het bijzonder dank verschuldigd aan drs. M.O.J. Vlak op wiens conto dit deelrapport kan worden geschreven. Intussen werkt de werkgroep onvermoeibaar door aan het project om in het najaar van 2001 het eindproduct te kunnen presenteren. In de II nieuwsbrief zal de werkgroep op gezette tijden de voortgang melden. drs P. Hofstra RO Voorzitter II C.C. van der Sluis R Voorzitter WCP 3

5 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING Ten geleide De hedendaagse ontwikkelingen op het gebied van internal auditing zijn talrijk. Het merendeel van deze ontwikkelingen vindt zijn oorsprong in ngelsaksische landen, zoals de Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk en ustralië. Onlangs is door het Institute of Internal uditors (II) een wereldwijd onderzoek uitgevoerd naar de gevolgen van deze ontwikkelingen voor competenties van internal auditafdelingen en de vaardigheden en kennis waarover de moderne internal auditor dient te beschikken. Dit is vastgelegd in het Competency Framework for Internal uditing (1999). Voordat het Competency Framework for Internal uditing ook in Nederland gemeengoed wordt, heeft II Nederland gemeend zelf te onderzoeken in hoeverre dit ook van toepassing is op de Nederlandse situatie. De Werkgroep Competency Framework heeft zich als doel gesteld een Competency Framework te ontwikkelen voor internal auditing in Nederland. Hiervoor is een onderzoeksplan opgesteld. Het plan bestaat uit vijf deelprojecten, waarbij ieder deelproject kan worden gezien als een afzonderlijk onderzoek, maar die tezamen bijdragen aan het eindproduct. De volgende vijf vragen beschrijven de deelprojecten: 1. Wat is het Competency Framework for Internal uditing en welke inzichten op het gebied van competenties van de internal audit functie en internal auditors kunnen hieraan worden ontleend? 2. Wat zijn volgens internal audit afdelingen in Nederland de competenties van een internal audit functie en internal auditors? 3. Wat zijn volgens Nederlandse executives de competenties van een internal audit functie en internal auditors? 4. Hoe is op dit moment de internal audit functie ingericht bij Nederlandse organisaties? 5. Wat zijn de elementen van een Competency Framework voor Nederland? Onderstaand zijn de vijf deelprojecten en de onderlinge relaties weergegeven: Competency Framework for Internal uditing (1) Mening executives over competenties in internal audit (3) nalyse Mening groep ID's over competenties in internal audit (2) Huidige inrichting ID's in Nederland (4) Competency Framework Nederland (5) 5

6 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING In dit rapport worden de resultaten weergegeven van deelproject 1. Belangrijke aanleiding voor de uitvoering van dit deelproject is de beperkte toegankelijkheid van het originele onderzoeksrapport. In het onderhavige rapport is getracht de grote hoeveelheid informatie voor de lezer te ontsluiten. De auteur en de werkgroepleden hebben zich in dit rapport uitdrukkelijk onthouden van enig commentaar. De resultaten zullen worden gebruikt om, in relatie met de overige onderzoeken te komen tot een competentie profiel (Competency Framework) voor internal audit in Nederland (deelproject 5). 6

7 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING Inhoudsopgave Voorwoord 3 Ten geleide 5 Inhoudsopgave 7 Samenvatting 9 1. Inleiding Doel van het onderzoek Onderzoeksverantwoording Doelgroep Opbouw van het rapport Leeswijzer 19 Deel : Samenvatting studierapporten 2. Competency Framework for Internal uditing Inleiding chtergrond en aanpak Competency Framework for Internal uditing Internal uditing: The Global Landscape Doel en opzet van de studie Samenvatting van het studierapport Synthese van de inzichten Internal uditing Knowledge: Global Perspectives Doel en opzet van de studie Samenvatting van het studierapport Synthese van de inzichten The Future of Internal uditing: Delphi Study Doel en opzet van de studie Samenvatting van het studierapport Synthese van de inzichten ssessing Competency in Internal uditing: Structures and Methodologies Doel en opzet van de studie Samenvatting van het studierapport Synthese van de inzichten 57 7

8 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING 7. Competency: Best Practices and Competent Practioners Doel en opzet van de studie Samenvatting van het studierapport Synthese van de inzichten 65 Deel B: Synthese van de belangrijkste inzichten 8. Internal audit vanuit best practice perspectief Inleiding Bestaansrecht van internal audit Toekomstige rol van internal audit Kenmerken competente internal audit afdeling Bekwaamheden van internal auditors Beoordelen van competenties Competentiestandaarden voor internal audit Inleiding Referentiemodel best practice internal audit Taakomschrijvingen Cognitieve en gedragsvaardigheden Kennisvereisten 96 Begrippenlijst 99 Bijlagen Bijlage 1 : Cognitive and behavioral skills 103 Bijlage 2 : Knowledge areas/items 111 8

9 Samenvatting 9

10 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING lgemeen In 1999 is het Competency Framework for Internal uditing verschenen dat, naast een zeer algemene samenvatting, uit vijf studierapporten bestaat. In deze publicatie van de Research Foundation van het Institute for Internal uditors (II Inc.) wordt inzicht gegeven in de wereldwijde ontwikkelingen op het gebied van internal auditing en is aangegeven over welke competenties internal audit afdelingen en internal auditors moeten beschikken om in de toekomst auditdiensten van wereldklasse te kunnen leveren. In opdracht van de Commissie Professional Practices van II Nederland onderzoekt de werkgroep Competency Framework hoe internal audit in Nederland zich verhoudt tot de kenschets, zoals weergegeven in het Competency Framework for Internal uditing. Om deze opdracht uit te kunnen voeren, zijn door de werkgroep vijf deelprojecten gedefinieerd. Het eerste deelproject bestond uit een onderzoek naar de aard en inhoud van het Competency Framework for Internal uditing. In dit rapport worden de uitkomsten van het eerste deelproject weergegeven, in de vorm van een samenvatting van de studierapporten en een synthese van de belangrijkste inzichten. Competency Framework for Internal uditing De vijf studies die ten grondslag hebben gelegen aan Competency Framework for Internal uditing, hebben het vakgebied ieder vanuit een eigen perspectief bekeken, waarbij wel een aantal centrale vragen als uitgangspunt is gehanteerd. Deze centrale vragen lagen op het gebied van de toekomst van internal auditing, de kenmerken van een competente internal auditfunctie, de benodigde competenties (kennis en vaardigheden) van internal auditors en tot slot de beoordeling van internal audit afdelingen en internal auditors. Het eindresultaat is een veelomvattende publicatie van ongeveer pagina s, bestaande uit vijf op zich zelf staande studierapporten, met enerzijds een grote mate van overlap in inzichten, maar anderzijds ook grote verschillen in uitwerking van onderwerpen/centrale vragen. Internal uditing: The Global Landscape geeft de resultaten weer van een demografische survey onder beroepsverenigingen van internal auditors. Het studierapport geeft inzicht in de status van de internal audit professie wereldwijd, waarbij is ingegaan op de toekomstige rol van internal auditing, competenties van internal auditors, ontwikkelingen (bedreigingen en kansen) waarmee het vakgebied wordt geconfronteerd en de status van de internal auditprofessie per land. Internal uditing Knowledge: Global Perspectives geeft de uitkomsten weer van een analyse van gezaghebbende publicaties op het gebied van internal auditing (II Standards) of aanverwante terreinen (COSO, CoCo, etc). Het studierapport geeft inzicht in het bestaansrecht van internal audit binnen organisaties, de rol en functie van internal auditing, competenties van de internal auditfunctie en internal auditors en eisen ten aanzien van de beoordeling van competenties. The Future of Internal uditing: Delhi Studie geeft de mening van internal auditing experts weer over de aard van internal auditing in de toekomst, de kerntaken van internal auditing (nu en in de toekomst), factoren voor verandering, benodigde vaardigheden en criteria die kunnen worden gebruikt voor het beoordelen van internal audit afdelingen en internal auditors. 10

11 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING ssessing Competency in Internal uditing: Structures and Methodologies geeft de uitkomsten weer van een onderzoek onder internal auditing experts, beroepsverenigingen alsmede opleidingsinstituten over competentiebeoordeling in relatie tot internal auditing. Het studierapport geeft inzicht in de principes, criteria, processen, methoden en technieken voor competentiebeoordeling in het algemeen en beoordelingscriteria en - methoden voor internal audit afdelingen en internal auditors specifiek. In feite worden aangrijpingspunten aangereikt voor het ontwikkelen van best practice beoordelingssystemen op het gebied van internal auditing. Competency: Best Practices and Competent Practioners geeft de uitkomsten weer van een onderzoek vanuit best practice perspectief naar de aard en functie van internal auditing, de kenmerken van een competente internal auditfunctie en de vereiste bekwaamheden van internal auditors. Dit heeft geresulteerd in best practice competentiestandaarden voor internal audit afdelingen (referentiemodel en een benchmarkinstrument) en internal auditors (taakomschrijvingen en vaardigheids-/kennisprofielen). Synthese van de belangrijkste inzichten it het Competency Framework for Internal uditing blijkt dat internal auditing als vakgebied aan het veranderen is om ook in de toekomst van waarde te blijven binnen organisaties. Duidelijk is dat een statisch georganiseerde en repressief opererende internal auditfunctie in de toekomst geen bestaansrecht meer heeft: wil internal auditing meerwaarde aan het management van organisaties blijven leveren dan zal van een klantgerichte, pro-actieve aanpak sprake moeten zijn. ls operationele kerntaken in de toekomst worden gezien: het adviseren inzake risicomanagement en beheerssystemen, het realiseren van bewustwording over risico s en beheersing binnen organisaties, het faciliteren bij organisatieverandering, het bijdragen aan continue verbetering van beheerssystemen en het verschaffen van zekerheid aan het management over de doeltreffendheid van beheerssystemen. Onderstaand is de toekomstige rol van internal audit weergegeven. 11

12 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING Toekomstige rol van internal audit Definitie Internal audit is een proces waarmee een organisatie zekerheid krijgt dat de risico s waaraan zij wordt blootgesteld worden onderkend, begrepen en op juiste wijze worden beheerst in een steeds veranderende omgeving (dynamische context). Focus Risico: financiële en bedrijfsrisico s Verandering: de gevolgen hiervan op risico s en beheersing (erkenning als change agent ) Verbetering van bedrijfsprocessen. Operationele Zekerheid aan de organisatie geven dat risico s worden beheerst kerntaken Faciliteren van organisatieverandering Realiseren van bewustwording binnen de organisatie over de risico s die samenhangen met het functioneren van de organisatie en met veranderingen in de omgeving Realiseren van bewustwording binnen de organisatie omtrent de toereikendheid en effectiviteit van de beheersstrategieën, -structuren en -systemen Bijdragen aan het verbeteren van de risicomanagement- en beheerssystemen van de organisatie Scope Full scope: bestrijken van alle significante risicogebieden in de organisatie Huidige activiteiten: processen, systemen, inzet van middelen Toekomstige activiteiten: strategie, beleid en doelstellingen Betrokkenheid bij belangrijke activiteiten Timing De meerwaarde van internal auditing wordt verhoogd als het in eerdere stadia van het management proces wordt toegepast (pro-actief in plaats van reactief). ard Operational audit Financial audit Compliance audit IT (EDP) audit Kansen De rol van internal audit wordt groter door toenemende wet- en regel geving, technologische ontwikkelingen, toenemende aandacht voor corporate governance en de toenemende aandacht voor risicomanagement. Bedreigingen De grootste bedreiging voor internal audit afdelingen binnen organisaties wordt gevormd door externe aanbieders van auditservices, waardoor outsourcing dreigt. Er is een tendens dat organisaties hun auditdiensten samenvoegen, daar processen en focus (risico) gelijk zijn: het lijkt dan ook onwaar schijnlijk dat de onafhankelijke auditfunctie afzonderlijk blijft bestaan. Tabel : Toekomstige rol van internal audit De verbreding van het aandachtsgebied en aanpak - naast controleur ook adviseur en facilitator, organisatiebreed opererend, naast risico s ook gericht op verandering en verbetering en proactief betrokken bij ontwikkelingen in organisaties - heeft consequenties voor de inrichting en besturing van de internal audit functie en de eisen die worden gesteld aan internal auditors op het gebied van kennis en vaardigheden. Hieronder zijn de belangrijkste inzichten weergegeven. 12

13 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING Kenmerken van een competente internal auditfunctie Functie Charter: doel, functie, strategie, doelstellingen en organisatie van Management internal audit functie Ontwikkelen van beleidslijnen en procedures Organisatie: taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden Coördinatie van interne en externe audit activiteiten Bijdragen aan de ontwikkeling van de professie Promotie van de functie binnen en buiten de organisatie Signaleren van veranderingen in de omgeving en hieraan aanpassen van de internal audit functie Positie & Internal audit moet worden gedragen door het management structuur Onafhankelijk en objectief, hoewel onafhankelijkheid van de functie minder belangrijk lijkt te worden, omdat internal auditing steeds meer betrokken wordt bij besluitvorming en planning. Direct betrokken bij belangrijke activiteiten. Zodanig dat full-coverage van risicogebieden wordt gewaarborgd. Relatiemanagement om ontwikkelingen binnen de organisatie te kunnen volgen. llianties met andere audit afdelingen Personeel Competent personeel: diversiteit in ervaring, kennis en vaardigheden Voldoende en juiste expertise Professioneel Permanente educatie Participatie in beroepsorganisaties Multidisciplinariteit in uitvoering (specialisten en lijnpersoneel zijn direct betrokken) Cultuur Samenwerkingsgericht c.q. participerend Onafhankelijk (state of mind) en objectief Gericht op verbetering (in plaats van repressie) Naleven normen en waarden (ethiek en professionele beroepsstandaarden) Processen, (Risicogebaseerde) Jaarplanning: prioritering inzake projecten en methoden en begroting technieken uditaanpak: per audit vaststellen doel, cliëntbehoeften, scope, methode, kennis en vaardigheden, capaciteit, planning, etc. Gebruik van state of the art audittools en -technieken (geautomatiseerd) Voortdurende innovatie van auditaanpak in antwoord op organisatie verandering(en) Prestatiemeting Kritische succes factoren, prestatie-indicatoren en normen Kwaliteitssysteem: kwaliteitsborging en -verbetering Interne kwaliteitsreviews Externe kwaliteitsreviews Benchmarking (best practice) Tabel B: Kenmerken van een competente internal auditfunctie 13

14 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING De kwaliteit van een internal audit afdeling wordt bepaald door de bekwaamheden van het personeel. De vereiste vaardigheden, in termen van kennis en vaardigheden, zijn afhankelijk van de functie die iemand heeft binnen de afdeling. Bij iedere functie behoort een bepaald takenpakket, met corresponderende bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Vaardigheden kunnen worden onderverdeeld naar cognitieve vaardigheden (technische, analytische en oordeelkundige vaardigheden) en gedragsvaardigheden (persoonlijke, interpersoonlijke en organisatie vaardigheden). Kennis kan worden onderverdeeld in twee componenten: de inhoudelijke kant (aard kennis) en het kennisniveau (theoretische versus praktische kennis). Inhoudelijke kennis heeft betrekking op kennis die internal auditors moeten hebben over bijvoorbeeld organisatiekunde, risicomanagement, beheersing, informatietechnologie, internal auditing, etc. Voor een goede functieuitoefening is het van belang dat internal auditors naast theoretische kennis ook beschikken over praktische kennis over de organisatie. Hiermee wordt bedoeld kennis over de strategie, doelstellingen, processen, bekwaamheden en de context (concurrentie, wetgeving en omgeving) waarin de organisatie opereert. Maar bovenal over de risicohouding van de organisatie, de risico s die worden gelopen, de risicomanagement strategieën, de verantwoordelijkheden op het gebied van risicomanagement, de visie van het management op het gebied van beheersing en de beheersstrategieën en -structuren. Op de volgende pagina zijn de bekwaamheden van internal auditors op hoofdlijnen weergegeven. Internal audit afdelingen dienen te worden beoordeeld op prestaties, taakuitvoering (competenties om de prestaties te kunnen leveren) en functionele bekwaamheid (vermogen voor het leveren van prestaties in de toekomst). Er zijn verschillende methoden om de prestaties van een internal audit afdeling te beoordelen. Externe beoordeling kan bijvoorbeeld plaatsvinden via klantenonderzoek, beoordeling van het kwaliteitssysteem, etc. Interne beoordeling kan plaatsvinden via prestatiemonitoring (o.b.v. gedefinieerde prestatie indicatoren), focus reviews (voortgangsbewaking van doelrealisatie), benchmarking (GIN of best practice competentie standaarden). Beoordeling van internal auditors dient plaats te vinden aan de hand van beoordelingscriteria op het gebied van persoonlijke ontwikkeling (leren), taakvervulling, leidinggeven, kennis en vaardigheden (cognitieve en gedragsvaardigheden). De gebruikte beoordelingscriteria zijn hierbij afhankelijk van de functie die iemand bekleedt. Methoden die worden gebruikt voor het beoordelen van personeel zijn afhankelijk van het doel waarvoor ze worden ingezet: aanname van nieuw personeel, functioneringsgesprekken of in het kader van ontwikkeling (management development). Zodoende kunnen verschillende methoden worden gebruikt, zoals on-the-job observaties, testen, interviews, functioneringsgesprekken, etc. 14

15 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING Bekwaamheden van internal auditors Theoretische kennis Rol van de omgeving Organisatiekunde Risico s en risicomanagement Beheersingsmodellen Informatie technologie Internal auditing Praktische organisatiekennis strategie, doelstellingen, processen, bekwaamheden en de context (concurrentie, wetgeving en omgeving) risicohouding van de organisatie risico s, risicomanagement strategieën en de verantwoordelijkheden m.b.t. risicomanagement managementvisie op het gebied van beheersing beheersstrategieën en -structuren Technische vaardigheden Communicatief Rekenvaardigheid ccounting Financieel management Juridisch Computervaardigheden Interne beheersing Internal auditing nalytische vaardigheden Onderzoek & dataverzameling nalyse en beoordeling Beredeneringsvermogen Oordeelkundige vaardigheden Onderscheidingsvermogen Kritische instelling Oordeelsvorming Complexe situaties behandelen Waarde oriëntatie Persoonlijke vaardigheden Moraliteit Evenwichtig Doelgericht Flexibel Interpersoonlijke vaardigheden Communicatief Omgangsvormen Teamgedrag Onderhandelingsvaardigheden Organisatie vaardigheden Organisatie sensitiviteit Taakvervulling Managementvaardigheden Tabel C: Bekwaamheden van internal auditors 15

16 Hoofdstuk 1 Inleiding 17

17 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING 1. 1 Doel van het onderzoek Het eerste deelproject van de Werkgroep Competency Framework bestond uit een onderzoek naar de aard en inhoud van het Competency Framework for Internal uditing. Doel hiervan was vast te stellen welke inzichten aan deze veelomvattende publicatie (1.000 pagina s) kunnen worden ontleend, die kunnen worden gebruikt voor de verdere ontwikkeling van internal audit in Nederland. 1.2 Onderzoeksverantwoording Daar het Competency Framework for Internal uditing uit vijf studierapporten bestaat, met enerzijds een grote mate van overlap in inzichten, maar anderzijds ook grote verschillen in uitwerking van onderwerpen, heeft dit deelproject zich vooral gericht op het inventariseren van de belangrijkste inzichten, waarmee de essentie van deze publicatie het beste tot uitdrukking komt. De volgende aanpak is hierbij gehanteerd. llereerst is een samenvatting gemaakt van de studierapporten en per studierapport zijn de belangrijkste inzichten geïnventariseerd aan de hand van een aantal centrale vragen. Deze centrale vragen, die zijn afgeleid van het Competency Framework for Internal uditing, liggen op het gebied van: de toekomstige rol van internal auditing, de kenmerken van een competente internal audit afdeling, de bekwaamheden van internal auditors en competentiebeoordeling. Vervolgens is aan de hand hiervan geanalyseerd op welke gebieden er overlap in bevindingen tussen de studierapporten bestaat en welke inzichten en competentieprofielen (zowel voor de internal audit functie als internal auditors) de essentie van het Competency Framework for Internal uditing het beste weergeven. Hierbij zijn criteria gehanteerd als inzichtelijkheid, volledigheid en praktische bruikbaarheid. Het voorgaande impliceert dat de werkgroep bij de uitwerking niet naar volledigheid heeft gestreefd, maar dat uit praktisch oogpunt keuzes en afwegingen zijn gemaakt om alleen die zaken te presenteren die naar de mening van de werkgroep de essentie van het Competency Framework for Internal uditing het beste weergeven en kunnen bijdragen aan een discussie over competenties in internal audit in Nederland. 1.3 Doelgroep Het rapport is primair bedoeld voor internal auditors van organisaties in Nederland. Zij kunnen het rapport hanteren als een referentiekader voor het verder ontwikkelen en inrichten van hun eigen internal audit functie. Verder kan het rapport van belang zijn voor direct betrokkenen bij de internal audit functie, zoals het management van organisaties en de externe accountant. Voor hen is het rapport een hulpmiddel in de discussie met de internal auditor over de rol, functie, taak, inrichting en besturing van de internal audit functie. 18

18 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING 1.4 Opbouw van het rapport Dit rapport bestaat uit twee delen. In deel staat het Competency Framework for Internal uditing centraal. Na een eerste kennismaking met deze veelomvattende publicatie in hoofdstuk 2, wordt achtereenvolgens in de hoofdstukken 3-7 een beknopte samenvatting gegeven van de afzonderlijke studierapporten. Deel vormt het referentiekader voor het begrijpen van deel B, waarin een synthese wordt gegeven van de belangrijkste inzichten uit het Competency Framework for Internal uditing. In hoofdstuk 8 wordt internal audit vanuit een toekomstperspectief beschreven, waarin wordt ingegaan op het bestaansrecht van internal auditing, de toekomstige rol van internal auditing, de kenmerken van een competente internal audit afdeling en internal auditors en tot slot competentiebeoordeling. In hoofdstuk 9 wordt ingegaan op de competentiestandaarden op het gebied van internal audit: hierbij wordt een benchmarkmodel voor internal audit functies gepresenteerd, alsmede taakomschrijvingen en competentieprofielen voor een aantal functies binnen internal audit afdelingen (onervaren auditors, ervaren auditors en hoofden internal audit). 1.5 Leeswijzer Voor een goed begrip van de inhoud van deel B is het wenselijk dat eerst deel wordt gelezen, aangezien deel B de synthese vormt van de inzichten, zoals deze zijn verwoord in de samenvatting van de studierapporten. Een waarschuwing is hierbij echter op zijn plaats. Bij het maken van de samenvattingen is bewust de opzet van het Competency Framework for Internal uditing gevolgd, om de lezer een goed beeld te geven van de opzet, aard en inhoud van de verschillende studierapporten. Daar de studierapporten echter veelal dezelfde onderwerpen behandelen, waarbij bovendien een grote mate van overlap in bevindingen valt waar te nemen, hebben de samenvattingen dikwijls een herhalend karakter, wat de leesbaarheid niet altijd ten goede komt. Daarnaast zijn de samenvattingen beknopt van opzet, waarbij vanuit praktisch oogpunt gekozen is voor een algemene weergave van de inhoud zonder gedetailleerde uitwerking. De samenvattingen kunnen door de geïnteresseerde lezer, die meer wil weten over bepaalde onderwerpen, als gids worden gebruikt bij de bestudering van het Competency Framework for Internal uditing. 19

19 Deel : Samenvatting studierapporten 21

20 Hoofdstuk 2 Competency Framework for Internal uditing 23

21 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING 2.1 Inleiding In opdracht van de Research Foundation van het Institute for Internal uditors (II Inc.) is een internationaal onderzoek uitgevoerd. Doel van dit onderzoek was inzicht te geven in wereldwijde ontwikkelingen op het gebied van internal auditing en aan te geven over welke competenties internal audit afdelingen en internal auditors moeten beschikken om in de toekomst auditdiensten van wereldklasse te kunnen leveren. Dit heeft geresulteerd in het Competency Framework for Internal uditing, dat in 1999 is verschenen. lvorens in de volgende hoofdstukken dieper wordt ingegaan op de afzonderlijke studierapporten, staat in dit hoofdstuk de eerste kennismaking met het Competency Framework for Internal uditing centraal. Eerst wordt ingegaan op de achtergrond en het doel van het onderzoek. Daarna wordt beknopt ingegaan op de samenstellende delen, die het Competency Framework for Internal uditing vormen. 2.2 chtergrond en aanpak De Research Foundation van het Institute for Internal uditors (II Inc.) vervult een belangrijke rol met betrekking tot de overdracht van kennis over ontwikkelingen op het gebied van internal auditing. Hierbij gaat de aandacht vooral uit naar kennis en competenties. Eerdere bijdragen betreffen twee edities van het Common Body of Knowledge. Met het oog op actualisering van de laatste versie van deze publicatie is in opdracht van de Research Foundation een internationaal onderzoek uitgevoerd door een daarvoor samengesteld projectteam. Door de omvang en internationale karakter van het onderzoek heeft het zich echter ontwikkeld tot een op zichzelf staand geheel. Het projectteam heeft het vakgebied internal auditing bekeken vanuit vijf verschillende perspectieven: (1) de professie wereldwijd, (2) gezaghebbende literatuur, (3) de toekomst van de professie, (4) best practice en (5) competentiebeoordeling. In de vijf studies, waarbij gebruik is gemaakt van verschillende participanten, bronnen en onderzoeksmethoden (literatuur, interviews, surveys, forums en validatiegroepen), is getracht antwoord te geven op een aantal centrale vragen: Wat is internal auditing en welke richting gaat het op (toekomstvisie)? Wat zijn de kenmerken van een competente internal audit afdeling, bezien vanuit best practice perspectief? Over welke bekwaamheden (kennis en vaardigheden) dienen medewerkers van een competente internal audit afdeling te beschikken? Op welke wijze kunnen de competenties van internal audit afdelingen en hun medewerkers het beste worden beoordeeld? 24

22 COMPETENCY FRMEWORK FOR INTERNL DITING 2.3 Competency Framework for Internal uditing De inzichten en bevindingen zijn vastgelegd in vijf studierapporten en een summiere samenvatting, die tezamen het Competency Framework for Internal uditing (1999) vormen. Volgens de auteurs hebben de studies qua resultaat grote overeenkomsten, zodat het Competency Framework for Internal uditing als geheel een gevalideerd beeld schetst van best practice internal audit in toekomstperspectief. In tabel 1 is de opbouw en kern van de verschillende studierapporten weergegeven. Onderdeel Competency Framework for Internal uditing: n Overview Internal uditing: The Global Landscape Internal uditing Knowledge: Global Perspectives The Future of Internal uditing: Delphi Study ssessing Competency in Internal uditing: Structures and Methodologies Competency: Best Practices and Competent Practioners Inhoud Een synopsis van het Competency Framework for Internal uditing, belangrijkste punten uit de verschillende modulen, een gids naar onderdelen in de boekwerken die belangrijke inzichten/instrumenten geven. In deze studie wordt inzicht gegeven in de status van de internal audit professie wereldwijd, waarbij is ingegaan op de toekomstige rol van internal auditing, professionele kwalificaties, opleidingen, bedreigingen en kansen, etc. Onderzoek op basis van gezaghebbende publicaties wereldwijd, waarin de ontwikkelingen, competenties en competentiebeoordeling centraal staan. Hierbij is gebruik gemaakt van de Standards for the Professional Practice of Internal uditing (II Standards) en een aantal internationale publicaties zoals COSO, CoCo,. Centraal in deze studie stond de aard van internal auditing in de toekomst, sleuteltaken (nu en in de toekomst), factoren voor verandering, benodigde vaardigheden, benodigde kennis en beoordelingscriteria. Doel van het onderzoek was vast te stellen hoe beoordeling van internal audit functies en internal auditors kan plaatsvinden (binnen verschillende domeinen): ingegaan is op criteria, methoden, bewijsmateriaal, beoordelingssystemen en -structuren en principes. In deze studie is de aard en functie van internal auditing onderzocht en is vastgesteld wat de kenmerken van competente internal audit afdelingen en vereiste bekwaamheden van internal auditors zijn. Resultaat is een benchmark instrument waarmee de prestaties van internal audit afdelingen kunnen worden beoordeeld en dat hulpmiddelen oplevert waarmee internal audit afdelingen zich verder naar wereldklasse kunnen ontwikkelen. Tabel 1 Samenstellende delen van het Competency Framework for Internal uditing In de volgende hoofstukken wordt dieper ingegaan op de samenstellende delen, met uitzondering van het boekwerk Competency Framework for Internal uditing: n Overview, aangezien dit boekwerk slechts de functie van beknopte samenvatting en gids/leeswijzer vervult. 25

Competency Framework for Internal Auditing in Nederland

Competency Framework for Internal Auditing in Nederland deel 3 Competency Framework for Internal Auditing in Nederland Conclusies over de toepasbaarheid van het Competency Framework for Internal Auditing in Nederland op grond van vijf deelonderzoeken dr J.R.H.J.

Nadere informatie

2 e webinar herziening ISO 14001

2 e webinar herziening ISO 14001 2 e webinar herziening ISO 14001 Webinar SCCM 25 september 2014 Frans Stuyt Doel 2 e webinar herziening ISO 14001 Planning vervolg herziening Overgangsperiode certificaten Korte samenvatting 1 e webinar

Nadere informatie

CobiT. Drs. Rob M.J. Christiaanse RA PI themabijeenkomst Utrecht 29 juni 2005 9/2/2005 1

CobiT. Drs. Rob M.J. Christiaanse RA PI themabijeenkomst Utrecht 29 juni 2005 9/2/2005 1 CobiT Drs. Rob M.J. Christiaanse RA PI themabijeenkomst Utrecht 29 juni 2005 9/2/2005 1 Control objectives for information and related Technology Lezenswaardig: 1. CobiT, Opkomst, ondergang en opleving

Nadere informatie

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager.

Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager. Opleiding PECB ISO 9001 Quality Manager www.bpmo-academy.nl Wat is kwaliteitsmanagement? Kwaliteitsmanagement beoogt aan te sturen op het verbeteren van kwaliteit. Tevens houdt het zich bezig met het verbinden

Nadere informatie

Brigitte de Vries Staedion. Kwaliteitsbeheersing De uitdagingen voor een éénpitter

Brigitte de Vries Staedion. Kwaliteitsbeheersing De uitdagingen voor een éénpitter Brigitte de Vries Staedion Kwaliteitsbeheersing De uitdagingen voor een éénpitter Kwaliteitsbeheersing voor de éénpitter Wat kunt u verwachten Wie ben ik en waar werk ik Mijn uitdagingen Ervaring met kwaliteitstoetsing

Nadere informatie

ISO 9001: Niets aan de hand! Enkele cosmetische wijzigingen... of toch niet?

ISO 9001: Niets aan de hand! Enkele cosmetische wijzigingen... of toch niet? ISO 9001:2015... Niets aan de hand! Enkele cosmetische wijzigingen... of toch niet? NNK bijeenkomst, 09 september 2014 Bob Alisic / ActinQ V2.1 Waarom een nieuwe versie van ISO 9001? De norm in lijn te

Nadere informatie

Business as (un)usual

Business as (un)usual Business as (un)usual Beperking van de impact van incidenten begint vandaag! Aon Global Risk Consulting Business Continuity Practice Continuiteit = basis voor succesvol ondernemen.voor u business as usual?

Nadere informatie

ISA 610, GEBRUIKMAKEN VAN DE WERKZAAMHEDEN VAN INTERNE AUDITORS

ISA 610, GEBRUIKMAKEN VAN DE WERKZAAMHEDEN VAN INTERNE AUDITORS INTERNATIONAL STANDARD ON AUDITING (ISA) ISA 610, GEBRUIKMAKEN VAN DE WERKZAAMHEDEN VAN INTERNE AUDITORS Deze Internationale controlestandaard (ISA) werd in 2009 in de Engelse taal gepubliceerd door de

Nadere informatie

Wat komt er op ons af?

Wat komt er op ons af? BUSINESS ASSURANCE ISO 45001 Wat komt er op ons af? Apply veiligheidsdag Hans Snoeren 25 mei 2016 1 EHS Conversion_01_Introduction_Rev 0 SAFER, SMARTER, GREENER Introductions Planning ontwikkeling ISO

Nadere informatie

NOREA Visie 2020. - Brigitte Beugelaar. 14 september 2015

NOREA Visie 2020. - Brigitte Beugelaar. 14 september 2015 NOREA Visie 2020 - Brigitte Beugelaar 14 september 2015 NOREA, de beroepsorganisatie van IT-auditors Opgericht in 1992 1635 registerleden 253 aspirant-leden, d.w.z. in opleiding 123 geassocieerde leden,

Nadere informatie

ISO/IEC Governance of InformationTechnology. Yvette Backer ASL BiSL Foundation. 16 juni ISO Governance of Information Technoloy 1

ISO/IEC Governance of InformationTechnology. Yvette Backer ASL BiSL Foundation. 16 juni ISO Governance of Information Technoloy 1 ISO/IEC 38500 Governance of InformationTechnology Yvette Backer ASL BiSL Foundation 16 juni 2016 ISO 38500 Governance of Information Technoloy 1 Achtergrond Yvette Backer Zelfstandig consultant en trainer,

Nadere informatie

HET GAAT OM INFORMATIE

HET GAAT OM INFORMATIE Aan leiding C OB IT HET GAAT OM INFORMATIE Informatie is belangrijk voor het functioneren van een organisatie Informatie wordt gegenereerd, gebruikt, bewaard, ontsloten, verwijderd Informatietechnologie

Nadere informatie

It s CMMI Jim, but not as we know it! CMMI toegepast op een Compliance organisatie Door Jasper Doornbos Improvement Focus

It s CMMI Jim, but not as we know it! CMMI toegepast op een Compliance organisatie Door Jasper Doornbos Improvement Focus It s CMMI Jim, but not as we know it! CMMI toegepast op een Compliance organisatie Door Jasper Doornbos Improvement Focus Inhoud Compliance vakgebied en organisatie CMMI software en systems engineering

Nadere informatie

ISO 9001: Business in Control 2.0

ISO 9001: Business in Control 2.0 ISO 9001: 2015 Business in Control 2.0 Waarom Geintegreerd toepassen verschillende management normen Betere aansluiting normen op de strategie; zorgen voor een goede inbedding in de bedrijfsvoering WAAROM

Nadere informatie

Preview. Voorwoord. adviesbureaus op het gebied van managementsystemen en auditing;

Preview. Voorwoord. adviesbureaus op het gebied van managementsystemen en auditing; Voorwoord In 2003 verscheen de eerste druk van deze praktijkgids. Het doel was om organisaties te voorzien van een praktische toelichting op de nieuwe ISO 19011 Richtlijnen voor het uitvoeren van kwaliteits-

Nadere informatie

Wim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies. Voorstellen herziene Corporate Governance Code

Wim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies. Voorstellen herziene Corporate Governance Code Wim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies Voorstellen herziene Corporate Governance Code De voorstelllen voor de nieuwe corporate governance code Compliance versus impact Zeist, 8 juni 2016 Commissie Peters

Nadere informatie

ISO 41001; a game changer for Facility Management?!

ISO 41001; a game changer for Facility Management?! ISO 41001; a game changer for Facility Management?! Kennissessie 14 juni 2018 Standards and Regulations 1 Mijn gemiddelde dag... Sheryl Limburg 2 Fijn dat u er bent! Korte kennismaking met een paar vragen,

Nadere informatie

Readiness Assessment ISMS

Readiness Assessment ISMS Readiness Assessment van ISMS ISO/IEC27001:2005 1 Senior Internal/IT auditor Luyke Tjebbes EMIA RO CISA Lead Auditor ISO/IEC27001:2005 Projectleider ISO assessment 2 Wat is ISO 27001 eigenlijk? ISO/IEC

Nadere informatie

STRATAEGOS CONSULTING

STRATAEGOS CONSULTING STRATAEGOS CONSULTING EXECUTIE CONSULTING STRATAEGOS.COM WELKOM EXECUTIE CONSULTING WELKOM BIJ STRATAEGOS CONSULTING Strataegos Consulting is een strategie consultancy met speciale focus op strategie executie.

Nadere informatie

Intro ISO. Finance. Wie zijn wij? Producten. Programma

Intro ISO. Finance. Wie zijn wij? Producten. Programma 1 Intro 2 Wie zijn wij? Producten ISO Programma ICT Finance Producten 3 Visma/AccountView Vivaldi (Interim) (Financieel) Management Workshops & Trainingen De 4U way 4 Nadruk op training en kennisoverdracht.

Nadere informatie

Strategisch Risicomanagement

Strategisch Risicomanagement Commitment without understanding is a liability Strategisch Risicomanagement Auteur Drs. Carla van der Weerdt RA Accent Organisatie Advies Effectief en efficiënt risicomanagement op bestuursniveau Risicomanagement

Nadere informatie

Balanced Scorecard. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V.

Balanced Scorecard. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. Balanced Scorecard Een introductie Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 9 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMEEN... 3 1.2 VERSIEBEHEER... 3 2 DE

Nadere informatie

Managen van digitale competenties (e-skills) 2017 Paul P.M. Willockx MSc. AGENDA

Managen van digitale competenties (e-skills) 2017 Paul P.M. Willockx MSc.  AGENDA Managen van digitale competenties (e-skills) 2017 Paul P.M. Willockx MSc. www.ict-mastery.eu AGENDA e-skills / e-competenties ICT spraakverwarring e-cf raamwerk Kwaliteitsraamwerk I(v) Benutting van e-cf

Nadere informatie

Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen. Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006

Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen. Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006 Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006 Opbouw presentatie 1. Uitgangspunten veranderingen G2 - > G3 2. Overzicht belangrijkste

Nadere informatie

smartops people analytics

smartops people analytics smartops people analytics Introductie De organisatie zoals we die kennen is aan het veranderen. Technologische ontwikkelingen en nieuwe mogelijkheden zorgen dat onze manier van werken verandert. Waar veel

Nadere informatie

De essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij

De essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij De essentie van de nieuwe ISO s Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij 1 Waar ik het over ga hebben De uitdaging en de oplossing De HLS voor iedereen De HLS voor wie het wil Waar we staan en wat er

Nadere informatie

De uitdagingen van een kleine IAF

De uitdagingen van een kleine IAF De uitdagingen van een kleine IAF Wat is nodig om effectief te worden? 1 9 december 2015 Even voorstellen Michel Vlak 22 jaar ervaring op het gebied van Internal Audit, Governance en Kwaliteitsmanagement

Nadere informatie

GETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE MODERNISEREN MET UNIFACE

GETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE MODERNISEREN MET UNIFACE GETTING THE BEST OUT OF YOUR SOURCE CODE MODERNISEREN MET UNIFACE 2 OMNEXT IN HET KORT Broncode als bron van informatie Gevestigd in NL, UK en USA Kennis van meer dan 40 diverse technologieën Verschillende

Nadere informatie

ISO 9000:2000 en ISO 9001:2000. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V.

ISO 9000:2000 en ISO 9001:2000. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. ISO 9000:2000 en ISO 9001:2000 Een introductie Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 11 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMEEN... 3 1.2 VERSIEBEHEER...

Nadere informatie

Verslaggeving Duurzaam Ondernemen. I.B.R. I.R.E. Belgium

Verslaggeving Duurzaam Ondernemen. I.B.R. I.R.E. Belgium Verslaggeving Duurzaam Ondernemen I.B.R. I.R.E. Belgium Verslaggeving Duurzaam Ondernemen Rosita Van Maele Ernst & Young 1. Definities Duurzaam Ondernemen Maatschappelijk verantwoord ondernemen Societal

Nadere informatie

SAP Risk-Control Model. Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen

SAP Risk-Control Model. Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen SAP Risk-Control Model Inzicht in financiële risico s vanuit uw SAP processen Agenda 1.Introductie in Risicomanagement 2.SAP Risk-Control Model Introductie in Risicomanagement Van risico s naar intern

Nadere informatie

André Salomons Smart SharePoint Solutions BV. Cloud security en de rol van de accountant ICT Accountancy praktijkdag

André Salomons Smart SharePoint Solutions BV. Cloud security en de rol van de accountant ICT Accountancy praktijkdag André Salomons Smart SharePoint Solutions BV Cloud security en de rol van de accountant ICT Accountancy praktijkdag Cloud security moet uniformer en transparanter, waarom deze stelling? Links naar de artikelen

Nadere informatie

Frequentiemodel Internal Audit Friesland Bank. K.T. Kloosterman Leeuwarden, 31 mei 2005

Frequentiemodel Internal Audit Friesland Bank. K.T. Kloosterman Leeuwarden, 31 mei 2005 Frequentiemodel Internal Audit Friesland Bank K.T. Kloosterman Leeuwarden, 31 mei 2005 Agenda 1) Algemeen Internal Audit 2) Waarom frequenteren van onderzoeken 3) Totstandkoming en inhoud Missie Internal

Nadere informatie

Opleiding PECB IT Governance.

Opleiding PECB IT Governance. Opleiding PECB IT Governance www.bpmo-academy.nl Wat is IT Governance? Information Technology (IT) governance, ook wel ICT-besturing genoemd, is een onderdeel van het integrale Corporate governance (ondernemingsbestuur)

Nadere informatie

ACS meerdaagse opleidingen i.s.m. Auditing.nl

ACS meerdaagse opleidingen i.s.m. Auditing.nl ACS meerdaagse opleidingen i.s.m. Auditing.nl ACS biedt in 2014 weer enkele actuele, interessante opleidingen aan op het eigen kantoor in de rustieke omgeving van Driebergen. Kernwoorden zijn kleinschaligheid,

Nadere informatie

4.2 Inzichten in de behoeften en verwachtingen van de belanghebbenden. 4.3 Het toepassingsgebied van het milieumanagementsystee m vaststellen

4.2 Inzichten in de behoeften en verwachtingen van de belanghebbenden. 4.3 Het toepassingsgebied van het milieumanagementsystee m vaststellen 4 Context van de organisatie 4 Milieumanagementsysteemeisen 4.1 Inzicht in de organisatie en haar context 4.2 Inzichten in de behoeften en verwachtingen van de belanghebbenden 4.3 Het toepassingsgebied

Nadere informatie

SIS FINANCE. voor professionals door professionals. consulting. interim management. finance professionals. SIS finance

SIS FINANCE. voor professionals door professionals. consulting. interim management. finance professionals. SIS finance FINANCE consulting interim management professionals duurzame relaties met onze opdrachtgevers, gebaseerd op kennis van zaken, commitment en oplossingsgerichtheid. OVER FINANCE Finance is een middelgroot

Nadere informatie

Brochure Managing Across the Lifecycle

Brochure Managing Across the Lifecycle Brochure Managing Across the Lifecycle Over Pink Elephant Bedrijfshistorie Pink Elephant is een Nederlandse IT onderneming die rond 1980 is ontstaan als bijverdienste van een drietal studenten aan de Technische

Nadere informatie

Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018

Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 *** Onbekende risico s zijn een bedreiging, bekende risico s een management issue *** Samenvatting en besluit Risicomanagement is een groeiproces waarbij

Nadere informatie

DE CIO VAN DE TOEKOMST

DE CIO VAN DE TOEKOMST MIC 2015 DE CIO VAN DE TOEKOMST 30 oktober 2015 Mark van der Velden principal adviseur, interim manager EVEN VOORSTELLEN ONDERWERPEN De complexiteit van ICT in de zorg ICT ontwikkeling in drie stappen

Nadere informatie

Handout. Pagina 1. SYSQA B.V. Almere. Capability Maturity Model Integration (CMMI) Technische Universiteit Eindhoven SYSQA SYSQA.

Handout. Pagina 1. SYSQA B.V. Almere. Capability Maturity Model Integration (CMMI) Technische Universiteit Eindhoven SYSQA SYSQA. Capability Maturity Model Integration (CMMI) Technische Universiteit Eindhoven Johan Zandhuis SYSQA Start: 1999 Onafhankelijk Quality Assurance in IT 150 medewerkers (en groeiend) 2 SYSQA Operationeel

Nadere informatie

Risico s managen is mensenwerk

Risico s managen is mensenwerk TRANSPORT Risico s managen is mensenwerk Ondernemen is kansen zien en grijpen, maar ook risico s lopen. Risicomanagement behoort daarom tot de vaste agenda van bestuurders en commissarissen. Omdat ook

Nadere informatie

Meerwaarde Internal Audit functie. 16 maart 2017

Meerwaarde Internal Audit functie. 16 maart 2017 Meerwaarde Internal Audit functie Even voorstellen: Jantien Heimel 2 Even voorstellen: Jeannette de Haan 3 Inhoud 1. Kennismaking 2. Hoe kijken commissarissen aan tegen Internal Audit? Filmpje 3. Wat is

Nadere informatie

"Baselines: eigenwijsheid of wijsheid?"

Baselines: eigenwijsheid of wijsheid? "Baselines: eigenwijsheid of wijsheid?" Een afrondende 'beschouwende' presentatie Ing. Ernst J. Oud CISA CISSP Philips Toshiba Crypsys Data Security Getronics Business Continuity (a.k.a. CUC) Urenco Deloitte

Nadere informatie

Profielschets Raad van Commissarissen 2017 KAS BANK N.V.

Profielschets Raad van Commissarissen 2017 KAS BANK N.V. 2017 KAS BANK N.V. PROFIELSCHETS RAAD VAN COMMISSARISSEN 2017 Vastgesteld door de Raad van Commissarissen van KAS BANK N.V. d.d. 1-3- 2017. Deze profielschets is vastgesteld door de Raad van Commissarissen

Nadere informatie

EXIN WORKFORCE READINESS werkgever

EXIN WORKFORCE READINESS werkgever EXIN WORKFORCE READINESS werkgever DE ERVARING LEERT ICT is overal. Het is in het leven verweven geraakt. In een wereld waarin alles steeds sneller verandert, is het lastig te bepalen wat er nodig is om

Nadere informatie

Auteurs: Jan van Bon, Wim Hoving Datum: 9 maart 2009. Cross reference ISM - COBIT

Auteurs: Jan van Bon, Wim Hoving Datum: 9 maart 2009. Cross reference ISM - COBIT Auteurs: Jan van Bon, Wim Hoving Datum: 9 maart 2009 Cross reference ISM - COBIT ME: Monitor & Evaluate Cross reference ISM - COBIT Management summary Organisaties gebruiken doorgaans twee soorten instrumenten

Nadere informatie

Architecten-debat 21 juni 2006 PI GvIB Themamiddag. Renato Kuiper. Principal Consultant Information Security

Architecten-debat 21 juni 2006 PI GvIB Themamiddag. Renato Kuiper. Principal Consultant Information Security Architecten-debat 21 juni 2006 PI GvIB Themamiddag Renato Kuiper Principal Consultant Information Security 1 De spreker Principal Consultant Information Security Hoofdredacteur Informatiebeveiliging 15

Nadere informatie

Code Course name block Ects International Organizations Advanced Project management * Cross Cultural HRM 3 6

Code Course name block Ects International Organizations Advanced Project management * Cross Cultural HRM 3 6 Global management of Social Issues Interesting courses Global Management of Social Issues 410129 International Organizations 1 6 410130 Advanced Project management * 3 6 410133 Cross Cultural HRM 3 6 410134

Nadere informatie

Een andere blik op fraude en integriteit: zicht op geld- en goederenstromen

Een andere blik op fraude en integriteit: zicht op geld- en goederenstromen Een andere blik op fraude en integriteit: zicht op geld- en goederenstromen Hans Schoolderman Building trust in food Food Supply and Integrity Services October 2015 VMT congres, 13 oktober Hans Schoolderman

Nadere informatie

Testen en BASEL II. Dennis Janssen. Agenda. Wat is BASEL II? Testen van BASEL II op hoofdlijnen

Testen en BASEL II. Dennis Janssen. Agenda. Wat is BASEL II? Testen van BASEL II op hoofdlijnen Testen en BASEL II Dennis Janssen Test Research Centre LogicaCMG 1 Agenda Wat is BASEL II? Testen van BASEL II op hoofdlijnen BASEL II als hulpmiddel om positie testen te versterken Samenvatting 2 1 Basel

Nadere informatie

Code Cursusnaam block Ects Organization Theory Organization Development Relations and Networks of Organizations 4 6

Code Cursusnaam block Ects Organization Theory Organization Development Relations and Networks of Organizations 4 6 Minor Organisatiewetenschappen (Organization Studies) 441074 Organization Theory 2 6 441079 Organization Development 3 6 Choose 1 of the following 2 courses: 441057 Relations and Networks of Organizations

Nadere informatie

Global Project Performance

Global Project Performance Return on investment in project management P3M3 DIAGNOSTIEK IMPLEMENTATIE PRINCE2 and The Swirl logo are trade marks of AXELOS Limited. P3M3 -DIAGNOSTIEK (PROJECT PROGRAMMA PORTFOLIO MANAGEMENT MATURITY

Nadere informatie

Functiefamilie ET Thematische experten

Functiefamilie ET Thematische experten Functiefamilie ET Thematische experten DOEL Expertise in een materie* en verstrekken aan de administratieve en politieke instanties teneinde hen te ondersteunen bij de besluitvorming en de uitvoering van

Nadere informatie

Enkele klanten. Copyright 2012 IP Bank BV

Enkele klanten. Copyright 2012 IP Bank BV CGE Risk Management Solutions B.V. 1 Methods & Training Research Building concepts 2 Software Standard tools Industry leading 3 4 Development Projects Capturing industry expertise Partners Training Consultancy

Nadere informatie

DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014

DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014 DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014 In het kader van de integere bedrijfsvoering is een trustkantoor met ingang van 1 januari 2015 verplicht om zorg te

Nadere informatie

EXIN WORKFORCE READINESS opleider

EXIN WORKFORCE READINESS opleider EXIN WORKFORCE READINESS opleider DE ERVARING LEERT ICT is overal. Het is in het leven verweven geraakt. In een wereld waarin alles steeds sneller verandert, is het lastig te bepalen wat er nodig is om

Nadere informatie

Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system!

Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system! Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system!! Tom Veerman! Triple A Risk Finance B.V.! 1! Programma! Solvency II stand

Nadere informatie

Grip op fiscale risico s

Grip op fiscale risico s Grip op fiscale risico s Wat is een Tax Control Framework? Een Tax Control Framework (TCF) is een instrument van interne beheersing, specifiek gericht op de fiscale functie binnen een organisatie. Een

Nadere informatie

ACS meerdaagse opleidingen i.s.m. Auditing.nl

ACS meerdaagse opleidingen i.s.m. Auditing.nl ACS meerdaagse opleidingen i.s.m. Auditing.nl ACS biedt in 2015 weer enkele actuele, interessante opleidingen aan op het eigen kantoor in de rustieke omgeving van Driebergen. Kernwoorden zijn kleinschaligheid,

Nadere informatie

Hoe meet je prestatie op het werk?

Hoe meet je prestatie op het werk? Body@Work retraite 26-10- 10, TNO Leiden Hoe meet je prestatie op het werk? Project team: Drs. Linda Koopmans (TNO/VUmc) Dr. Claire Bernaards (TNO) Dr. Vincent Hildebrandt (TNO) Prof. Dr. Riekie de Vet

Nadere informatie

Profiel. Auditor NCP NLQF

Profiel. Auditor NCP NLQF Profiel Auditor NCP NLQF 2014 Auditor uitgebreide validiteitstoets NCP NLQF Context Het Nationaal Coördinatiepunt NLQF (NCP NLQF) heeft onder andere de taak om niet door de overheid gereguleerde kwalificaties

Nadere informatie

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 260 COMMUNICATIE OVER CONTROLE-AANGELEGENHEDEN MET HET TOEZICHTHOUDEND ORGAAN

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 260 COMMUNICATIE OVER CONTROLE-AANGELEGENHEDEN MET HET TOEZICHTHOUDEND ORGAAN INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 260 COMMUNICATIE OVER CONTROLE-AANGELEGENHEDEN MET HET TOEZICHTHOUDEND ORGAAN INHOUDSOPGAVE Paragrafen Inleiding... 1-4 Relevant orgaan... 5-10 Te communiceren controle-aangelegenheden

Nadere informatie

EXIN WORKFORCE READINESS professional

EXIN WORKFORCE READINESS professional EXIN WORKFORCE READINESS professional DE ERVARING LEERT ICT is overal. Het is in het leven verweven geraakt. In een wereld waarin alles steeds sneller verandert, is het lastig te bepalen wat er nodig is

Nadere informatie

Functieprofiel Functioneel Beheerder Functieprofiel titel Functiecode 00

Functieprofiel Functioneel Beheerder Functieprofiel titel Functiecode 00 Functieprofiel Functioneel Beheerder Functieprofiel titel Functiecode 00 Doel Zorgdragen voor adequaat beheer en onderhoud van systemen en applicaties, voor tijdige en effectieve ondersteuning van en kennisontwikkeling

Nadere informatie

Internal audit draagt bij aan comfort van commissarissen

Internal audit draagt bij aan comfort van commissarissen Spotlight Internal audit draagt bij aan comfort van commissarissen Jan Driessen - Risk Assurance Services, Assurance Bas Wakkerman - Risk Assurance Services, Assurance Commissarissen hebben steeds meer

Nadere informatie

Uw specialist in technisch management

Uw specialist in technisch management IP-Solutions Het technisch beheer van installaties staat onder druk. De toenemende concurrentie, kostendruk en veranderende wet- en regelgeving vraagt om grotere transparantie, flexibiliteit en efficiency.

Nadere informatie

Doel van de rol Iedere Compliance Officer heeft als doel het beheersen van de risico s die BKR loopt in haar strategische en operationele processen.

Doel van de rol Iedere Compliance Officer heeft als doel het beheersen van de risico s die BKR loopt in haar strategische en operationele processen. FUNCTIEPROFIEL Opdrachtgever: Functienaam: BKR Compliance Officer Security & Risk BKR is een onafhankelijke stichting met een maatschappelijk doel. BKR streeft sinds 1965, zonder winstoogmerk, een financieel

Nadere informatie

Gedragseffecten in de (internal) audit-professie. 25-jarig jubileum Internal Auditing & Advisory 29 juni 2018

Gedragseffecten in de (internal) audit-professie. 25-jarig jubileum Internal Auditing & Advisory 29 juni 2018 Gedragseffecten in de (internal) audit-professie 25-jarig jubileum Internal Auditing & Advisory 29 juni 2018 1 Introductie John Bendermacher RA CIA 57 jaar Chief Audit Executive ABN AMRO Voorheen SNS REAAL,

Nadere informatie

Managementsysteemnormen klaar voor uitdagingen in de 21 ste eeuw Nieuwe structuur en inhoud voor ISO-managementsysteemnormen

Managementsysteemnormen klaar voor uitdagingen in de 21 ste eeuw Nieuwe structuur en inhoud voor ISO-managementsysteemnormen Managementsysteemnormen klaar voor uitdagingen in de 21 ste eeuw Nieuwe structuur en inhoud voor ISO-managementsysteemnormen Wijzigingen in de belangrijkste ISO-normen voor managementsystemen, ISO 9001

Nadere informatie

Certified ISO Risk Management Professional

Certified ISO Risk Management Professional Certified ISO 31000 Risk Management Professional informatie over de driedaagse training inclusief examen organisatie MdP Management, Consulting & Training website email mobiel KvK www.mdpmct.com info@mdpmct.com

Nadere informatie

Hoezo dé nieuwe ISO-normen?

Hoezo dé nieuwe ISO-normen? De nieuwe ISO-normen Dick Hortensius Senior consultant Managementsystemen NEN Milieu & Maatschappij dick.hortensius@nen.nl 1 Hoezo dé nieuwe ISO-normen? 2 1 De cijfers voor Nederland (eind 2013) Norm Aantal

Nadere informatie

Academy. pen inschrijving NAJAAR. Programma. Ons Open Inschrijving cursusaanbod voor najaar 2018 bestaat uit: Beheersing van uitbesteding.

Academy. pen inschrijving NAJAAR. Programma. Ons Open Inschrijving cursusaanbod voor najaar 2018 bestaat uit: Beheersing van uitbesteding. Programma NAJAAR 2018 Solutional Academy heeft als doelstelling onze kennis en expertise zoveel mogelijk te delen met mensen die werkzaam zijn in de asset management- en pensioensector. Hierbij treft u

Nadere informatie

Dr. Hilde Verbeek 15 april 2014. Department of Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1

Dr. Hilde Verbeek 15 april 2014. Department of Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Dr. Hilde Verbeek 15 april 2014 Department of Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Doelstelling Nurses on the Move Bijdragen aan verbetering kwaliteit van zorg in verpleeg- en

Nadere informatie

Slide 1. Slide 2 Introduktie. Slide 3 Deze les: 2 onderwerpen. Les 1 Definities en belang Informatie Technologie. Intro docent Opzet/tentamenstof

Slide 1. Slide 2 Introduktie. Slide 3 Deze les: 2 onderwerpen. Les 1 Definities en belang Informatie Technologie. Intro docent Opzet/tentamenstof Slide 1 Les 1 Definities en belang Informatie Technologie IT A Basics en toepassing Informatie Technologie Versie 4.1 Sept 2014 Slide 2 Introduktie Intro docent Opzet/tentamenstof Stof/vraagstukken behandeld

Nadere informatie

Van Samenhang naar Verbinding

Van Samenhang naar Verbinding Van Samenhang naar Verbinding Sogeti Page 2 VAN SAMENHANG NAAR VERBINDING Keuzes, keuzes, keuzes. Wie wordt niet horendol van alle technologische ontwikkelingen. Degene die het hoofd koel houdt is de winnaar.

Nadere informatie

Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II

Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II Risicomanagement functie verzekeraars onder Solvency II Hoofdindeling: Leidraden Opgesteld door: Commissie Enterprise Risk Management (ERM) Vastgesteld door: Commissie Enterprise Risk Management (ERM)

Nadere informatie

Het succes van samen werken!

Het succes van samen werken! White paper Het succes van samen werken! Regover B.V. Bankenlaan 50 1944 NN Beverwijk info@regover.com www.regover.com Inleiding Regover B.V., opgericht in 2011, is gespecialiseerd in het inrichten en

Nadere informatie

Het Analytical Capability Maturity Model

Het Analytical Capability Maturity Model Het Analytical Capability Maturity Model De weg naar volwassenheid op het gebied van Business Intelligence. WHITEPAPER In deze whitepaper: Wat is het Analytical Capability Maturity Model (ACMM)? Een analyse

Nadere informatie

Matrix Comply-or-Explain Code Banken 2017

Matrix Comply-or-Explain Code Banken 2017 Matrix Comply-or-Explain Code Banken 2017 In oktober 2014 heeft de Nederlandse Vereniging van Banken de herziene Code Banken (de "Code Banken"), onderdeel van een pakket met de naam "Future Oriented Banking"

Nadere informatie

Risicomanagement bij veranderingen

Risicomanagement bij veranderingen Risicomanagement bij veranderingen De rol van de opdrachtgever Peter Noordam 19 april 2018 1 Er gaan nog steeds veel projecten mis Project succes (chaos report 2017) % project is completed on-time and

Nadere informatie

Effectiviteitsmeting van de IAF Dennis Webbers EMIA RO CISA

Effectiviteitsmeting van de IAF Dennis Webbers EMIA RO CISA Effectiviteitsmeting van de IAF Dennis Webbers EMIA RO CISA Effectiviteitsmeting van de IAF Rondvraag Aanleiding voor de paper Project Feedback Research Rondvraag I. Wie meet de effectiviteit van de IAF?

Nadere informatie

Van VCA naar OHSAS 18001:2007 naar ISO/CD 45001.2

Van VCA naar OHSAS 18001:2007 naar ISO/CD 45001.2 Van VCA naar OHSAS 18001:2007 naar ISO/CD 45001.2 Jacques Schouwenaars 13 oktober 2015 Onderwerpen Verschillen VCA en OHSAS 18001? ISO/CD 45001.2 Aandachtsgebieden tijdens certificatieaudits Voordelen

Nadere informatie

Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie

Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie 1 Wat kunt u verwachten? De nieuwe aanpak van ISO normen voor managementsystemen Eerste ervaringen bij herziening ISO 14001 en ISO 9001 Betekenis

Nadere informatie

SIS FINANCE. voor professionals door professionals. consulting. interim management. finance professionals SIS. finance

SIS FINANCE. voor professionals door professionals. consulting. interim management. finance professionals SIS. finance FINANCE consulting interim management professionals over sis... duurzame relaties met onze opdrachtgevers gebaseerd op kennis van zaken, commitment en oplossingsgerichtheid. Finance is een middelgroot

Nadere informatie

Programma 14 november middag. Risicomanagement Modellen. Strategisch risicomanagement

Programma 14 november middag. Risicomanagement Modellen. Strategisch risicomanagement Programma 14 november middag Risicomanagement Modellen Strategisch risicomanagement Kaplan 1www.risicomanagementacademie.nl 2www.risicomanagementacademie.nl Risicomanagement modellen Verscheidenheid normen

Nadere informatie

Kwaliteitszorg met behulp van het INK-model.

Kwaliteitszorg met behulp van het INK-model. Kwaliteitszorg met behulp van het INK-model. 1. Wat is het INK-model? Het INK-model is afgeleid van de European Foundation for Quality Management (EFQM). Het EFQM stelt zich ten doel Europese bedrijven

Nadere informatie

The influence of team diversity inside and outside the team on the level of ambidexterity

The influence of team diversity inside and outside the team on the level of ambidexterity The influence of team diversity inside and outside the team on the level of ambidexterity Synopsis onderszoeksplan Afstudeerscriptie Strategisch Management, faculteit Bedrijfskunde, Wendy Poppelaars -

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Controlling & Accounting De cursus Controlling & Accounting duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties

Nadere informatie

Gamification , Berry Kersten

Gamification , Berry Kersten Gamification 16-02-2017, Berry Kersten Agenda Level 1: Waarom Level 2: Wat Level 3: Hoe Level 4: Toekomst Gamification - TestNet 16-02-2017 2 Kennismanagement Testen Agile / DevOps KM Quest Gamification

Nadere informatie

Helpt het hulpmiddel?

Helpt het hulpmiddel? Helpt het hulpmiddel? Het belang van meten Zuyd, Lectoraat Autonomie en Participatie Faculteit Gezondheidszorg Dr. Ruth Dalemans, Prof. Sandra Beurskens 08-10-13 Doelstellingen van deze presentatie Inzicht

Nadere informatie

Governance en Business Intelligence

Governance en Business Intelligence Governance en Business Intelligence Basis voor de transformatie van data naar kennis Waarom inrichting van BI governance? Zorgorganisaties werken over het algemeen hard aan het beschikbaar krijgen van

Nadere informatie

Interne controle en risicobeheer

Interne controle en risicobeheer COMMISSIE CORPORATE GOVERNANCE PRIVATE STICHTING Interne controle en risicobeheer Richtlijnen in het kader van de wet van 6 april 2010 en de Belgische Corporate Governance Code 2009 Hulpdocument voor het

Nadere informatie

Global Project Performance

Global Project Performance Return on investment in project management PCI DIAGNOSTIEK IMPLEMENTATIE PRINCE2 and The Swirl logo are trade marks of AXELOS Limited. PCI-DIAGNOSTIEK (PEOPLE CENTERED IMPLEMENTATION) Niet zelden zien

Nadere informatie

ISO/IEC 20000, van standaardkwaliteit naar kwaliteitsstandaard. NGI Limburg 30 mei 2007

ISO/IEC 20000, van standaardkwaliteit naar kwaliteitsstandaard. NGI Limburg 30 mei 2007 ISO/IEC 20000, van standaardkwaliteit naar kwaliteitsstandaard NGI Limburg 30 mei 2007 1 Tijdlijn 80-er jaren: ITIL versie 1 2000: BS 15000 2001: ITIL versie 2 2002: Aangepaste versie BS 15000 2005: BS

Nadere informatie

E-learning maturity model. Hilde Van Laer

E-learning maturity model. Hilde Van Laer E-learning maturity model Hilde Van Laer E-learning maturity model (emm) Self-assessment van online en blended leren met e-learning maturity model (emm) A driver for change? http://www.utdc.vuw.ac.nz/research/e

Nadere informatie

Beoordelingskader Dashboardmodule Betalingsachterstanden hypotheken

Beoordelingskader Dashboardmodule Betalingsachterstanden hypotheken Beoordelingskader Dashboardmodule Betalingsachterstanden hypotheken Hieronder treft u per onderwerp het beoordelingskader aan van de module Betalingsachterstanden hypotheken 2014-2015. Ieder onderdeel

Nadere informatie

Functieprofiel: Adviseur Functiecode: 0303

Functieprofiel: Adviseur Functiecode: 0303 Functieprofiel: Adviseur Functiecode: 0303 Doel (Mede)zorgdragen voor de vormgeving en door het geven van adviezen bijdragen aan de uitvoering van het beleid binnen de Hogeschool Utrecht kaders en de ter

Nadere informatie

ISMS BELEIDSVERKLARING. +31(0) Versie 1.0: 3/7/18

ISMS BELEIDSVERKLARING. +31(0) Versie 1.0: 3/7/18 ISMS BELEIDSVERKLARING info@thepeoplegroup.nl +31(0) 73 523 67 78 www.thepeoplegroup.nl Versie 1.0: 3/7/18 INTRODUCTIE De directie van The People Group zal bij het voorbereiden en uitvoeren van het algemeen

Nadere informatie