gender seksuele diversiteit van beleid naar praktijk 31 mei 2013 Hendrik Consciencegebouw, Brussel kim baele

Transcriptie

1 gender en seksuele diversiteit op school van beleid naar praktijk 31 mei 2013 Hendrik Consciencegebouw, Brussel kim baele

2 Eén vijfde van de jongeren in Gent en Antwerpen steunen een traditionele rolverdeling, waarbij de vrouw instaat voor het huishouden en de man voor de kostwinning (Jong in Antwerpen en Gent, 2013, Acco) Hoor je het nog wel wanneer leerlingen naar anderen homo of mietje roepen? Halen jongens en meisjes evenveel profijt uit ons onderwijs? Vinden we vrouwen en mannen even geschikt als leerkrachten in het basisonderwijs? In het secundair onderwijs? Als directeur? Vinden onze leerlingen dat ook? Gender speelt in onderwijs op tal van manieren. In oktober 2012 ondertekenden de onderwijskoepels en de minister van Onderwijs en Gelijke Kansen Pascal Smet een gemeenschappelijke verklaring over een genderbewust en holebivriendelijk beleid op school. Met de studiedag op 31 mei reiken de onderwijskoepels in samenwerking met het Departement Onderwijs en Vorming inzichten en inspiratie aan voor de concretisering ervan in schoolbeleid en -praktijk.

3 uur Onthaal uur Inleidend woord van Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke kansen en Brussel Pascal Smet uur Keynote 1 Introductie tot het genderconcept en de link met heteronormativiteit en homofobie Dr. Elizabeth Meyer, California Polytechnic State University - Department of Education Prof. Elizabeth Meyer verrichtte onderzoek en publiceerde ruimschoots over de werking van gendermechanismen en seksuele diversiteit in de schoolomgeving. Zij is onder meer auteur van Gender, Bullying and Harassment: Strategies to End Sexism and Homophobia in Schools (Teachers College Press, Columbia University, 2009) en Gender and Sexual Diversity in Schools (Pringers, New York, 2010). (presentatie in het Engels) uur Koffiepauze uur Keynote 2 Aanknopingspunten voor het genderbeleid voor onderwijs in Vlaanderen Dr. Chia Longman, Universiteit Gent - Vakgroep Talen en Culturen Prof. Longman is hoofddocente genderstudies. Zij doceert en verricht onderzoek over genderongelijkheid vanuit cultuurvergelijkend perspectief. Ze is redacteur van het tijdschrift Religion & Gender en is voormalig coördinator bij ella, kenniscentrum gender en etniciteit te Brussel uur Project Gender en seksuele geaardheid (SNPB vzw) Nadine De Roover en Luc Vernaillen uur Lunchpauze & gendermarkt Organisaties stellen hun vormingen en materiaal voor op een mini-beurs uur Keuze uit tien parallelle sessies: de meeste duren een uur en worden twee keer aangeboden. Er zijn twee sessies van twee uur uur Afsluitende borrel

4 Kies drie sessies uit het volgende aanbod: 2 Een actief holebi- en transgenderbeleid op school: hoe moet zo n beleid er dan uitzien? Kaj Poelman, çavaria vzw (120 ) 1 Omgaan met gender en seksuele diversiteit vanuit een kritische mediageletterdheid Prof. Dr. Frederik Dhaenens & Prof. Dr. Sofie Van Bauwel, UGent (60 ) Deze interactieve workshop vertrekt vanuit het idee dat media waardevolle middelen zijn om genuanceerd na te denken over maatschappelijke thema s. Centraal staat het stimuleren van een kritische mediageletterdheid bij jongeren als een manier om te spreken en na te denken over gender en seksuele diversiteit. Onze focus op gender en seksualiteit komt voort uit de toenemende maatschappelijke vraag om deze thema s bespreekbaar te maken in het onderwijs. Wij gaan ervan uit dat mediaproducten en omgevingen erg geschikt zijn om mensen te laten stilstaan bij geldende culturele normen en waarden die tot discriminatie leiden. Het aanleren van vaardigheden om kritisch met media om te gaan draagt bij tot de ontwikkeling van een genuanceerd maatschappijbeeld. Aan de hand van concrete mediacases illustreren wij hoe media kunnen gebruikt worden om via een kritische mediageletterdheid te reflecteren over gender en seksuele diversiteit. 3 In deze interactieve workshop gaan we op zoek naar antwoorden op deze vraag. We nemen een kijkje in de leefwereld en bespreken de noden en behoeften van holebi- en transgender jongeren op school. Samen nemen we goede voorbeelden onder de loep en gaan we actief op zoek naar oplossingen zodat iedereen op zijn of haar school een beleid op maat kan implementeren. Lesgeven over gender en seksuele diversiteit in de praktijk: project Ik en de ander Steven De Baerdemaeker en Christelle Vanneste, GVBS Sint-Martinus (Sint-Jans- Molenbeek) (60 ) Lesgeven over onderwerpen als gender, seksuele geaardheid en weerbaarheid is voor veel leerkrachten niet evident. Hoe overtuig je alle leerkrachten om mee te doen? Hoe zullen de ouders reageren? Hoe praat je met jonge kinderen over homoseksualiteit of transgenders? En moet dat eigenlijk wel? Onze basisschool Sint-Martinus startte een werking hierrond op met een project met de hele school: Ik en de ander. Een goede voorbereiding van en door het team en een zelfgemaakte tentoonstelling bleken de sleutels tot een erg geslaagde veertiendaagse. Graag delen we onze opgebouwde ervaring en kennis met andere scholen d.m.v. een praktijk-

5 gerichte workshop. Wie een USB-stick met minstens 1 GB vrije ruimte meeheeft, kan ook meteen een pak concreet werkmateriaal meenemen. 5 Sessie basisonderwijs (60 ) Workshop en brochure Genderklik in de kleuterklas. Omgaan met verschillen, werken aan gelijkheid Katlijn Demuynck, vzw genderatwork 4 Studeren is voor mietjes : gendersensitieve verklaringen voor het differentieel presteren van jongens en meisjes in onderwijs Wendelien Vantieghem, UGent - Onderzoeksgroep CuDOS (60 ) In deze workshop wordt de genderkloof in het onderwijs geanalyseerd vanuit een onderwijssociologisch standpunt. We stellen namelijk vast dat jongens het op verschillende belangrijke parameters (zoals ongekwalificeerde uitstroom, verder studeren, resultaten, etc.) minder goed doen dan meisjes. Alvorens scholen en beleid deze tendens kunnen keren, moeten we eerst inzicht krijgen in de oorzaken van deze verschillen. De genderkloof in het onderwijs is een complex probleem waarbij verschillende processen elkaar versterken. We beschouwen in eerste instantie de impact van een machomannelijke anti-schoolcultuur op het studiegedrag- en de attitudes van jongeren. Verder beschouwen we de impact van de identiteitsontwikkeling tijdens de puberteit, met speciale aandacht voor de genderidentiteit. Ten slotte gaan we wat dieper in op mogelijke aanknopingspunten voor scholen en beleid om met deze processen om te gaan. Kleuters kijken heel open en ontvankelijk naar de wereld. Ze leren op deze leeftijd hoe ze verbonden zijn met elkaar en met de wereld. De kleuters leven zich in, spelen rollen en ontdekken hoe de wereld in elkaar zit. Jammer genoeg leren ze daarbij ook dat kaptafels niet voor jongens zijn en voetbal niet voor meisjes. Genderstereotypen sluipen de school binnen op veel manieren: je vindt ze in boekjes en materialen, in het dagelijkse taalgebruik en in onbewuste stereotypen van ouders en leerkrachten. Deze workshop en brochure geven je heel wat voorbeelden en tips om op school en in de klas de genderklik te maken of het bewust leren omgaan met genderverschillen om stereotypering tegen te gaan.

6 6 Sessie secundair onderwijs (60 - twee presentaties) Een online kennismaking met gendergeschiedenis Els Flour, AVG-Carhif (30 ) Het Archiefcentrum voor Vrouwengeschiedenis (AVG-Carhif) lanceerde eind 2012 de website met daarop het didactische instrument Jongens en meisjes: een duik in het verleden. Het is bestemd voor de derde graad van het middelbaar onderwijs en bestaat uit 12 interacties, aangevuld met heldere achtergrondinformatie. Leerlingen puzzelen er met beeld- en tekstfragmenten en leren zo hoe ideeën over jongens en meisjes, mannen en vrouwen de voorbije twee eeuwen evolueerden in België. De focus ligt op herkenbare onderwerpen als gezin, school en werk. Els Flour (AVG- Carhif) demonstreert de website, gaat in op de doelstellingen en de moeilijkheden bij de ontwikkeling ervan en vertelt over enkele klasobservaties. Het archiefcentrum (www. avg-carhif.be) bouwt met deze website voort op zijn tentoonstelling Jongens en meisjes... bestemming bekend? België Dit project kadert in het gelijkekansenbeleid van de Vlaamse minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel (zie ook www. genderklik.be). & 7 Pilootproject GO! Brussel Luc Vernaillen, pedagogisch begeleider GO! (30 ) Naar aanleiding van zowel gewelddadige uitingen van homohaat als van ongepast gedrag tegenover vrouwen in Brussel, ging Scholengroep Brussel van het GO! op zoek naar manieren om genderbewustzijn en verdraagzaamheid op structurele wijze in zijn pedagogisch project te verankeren. In deze workshop verneem je hoe alle scholen van de scholengroep beleidsmatig aandacht besteden aan dit thema. In een eerste fase in het secundair onderwijs, vanaf volgend schooljaar uitgebreid naar het basisonderwijs. Wat waren de uitdagingen en valkuilen? Hoe waren de reacties van leerlingen, leerkrachten en ouders? Hoe kunnen we dit eventueel in andere scholen(groepen) implementeren? Transgenders op de schoolbanken Dr. Joz Motmans, UA - Steunpunt Gelijkekansenbeleid en Transgender Infopunt UZGent (60 ) De aandacht voor transgender personen in onze maatschappij neemt toe. Heel wat scholen komen dan ook in aanraking met een transgender leerkracht, leerling of ouder. Aandacht voor het transgender thema ontbreekt echter meestal in het lessenpakket, en ook in de opleiding van leerkrachten. In deze workshop staan we stil bij het concept transgender en bespreken we de sociale,

7 8 medische en juridische aspecten die belangrijk zijn in de onderwijscontext. We geven ook enkele voorbeelden van hoe het thema aan te brengen in de klas, waarbij we het lessenpakket gender in de blender toelichten. Op een cultuurgevoelige manier aan de slag met het thema seksuele oriëntatie Shaireen Aftab, ella vzw (60 ) 10 nog steeds een grotere rol dan je wel zou denken, ook in de klas. Zijn jongens beter in technische vakken? Zijn meisjes braver dan jongens? Leg je je onderwerp anders uit bij jongens of meisjes? Bepaalt gender je manier van lesgeven? We zoeken het samen uit. RSV over gender en seksuele identiteit Bart Degryse, Sensoa (60 ) In deze workshop zal de trainersmanual recht op liefde gepresenteerd worden. Het gaat om een methodiek waarmee het thema seksuele oriëntatie bespreekbaar gemaakt wordt bij etnische minderheden. De doelstelling van de manual is dat intermediairen concrete handvatten krijgen om seksuele oriëntatie op een cultuursensitieve manier ter sprake te brengen, waarbij er ruimte is voor de bedenkingen, twijfels en opmerkingen van de deelnemers. De manual is ook gericht om de trainer zelf de nodige contextinformatie aan te bieden over seksuele oriëntatie zodat de trainer met een zeker inzicht aan de slag kan gaan. Tijdens deze sessie wordt ingegaan op relationele en seksuele vorming (RSV), je krijgt zicht op relevante achtergrondinformatie en maakt kennis met de belangrijkste concepten. We lichten de voor Vlaanderen uitgewerkte concepten Goede Minnaars (RSV) en het Vlaggensysteem (reageren op gedrag) toe, alsook het raamwerk voor beleid. Een degelijk RSV-aanbod heeft altijd aandacht voor gender en seksuele identiteit. Tijdens de sessie worden hiervoor diverse materialen ter illustratie gebruikt. 9 Sessie basisonderwijs (120 ) Gender in de lager school Maarten Rombouts, RoSa-documentatiecentrum Dat jongens en meisjes evenveel potentieel hebben en dus gelijke kansen verdienen is voor de meesten vandaag een evidentie. Toch speelt gender, vaak onbewust, vandaag

8 Inschrijven kan via inschrijving.aspx?id=102 Daar vindt u ook bijkomende informatie over de studiedag. Gelieve, om uw inschrijving te bevestigen, uiterlijk op 24 mei de som van 25 Euro over te schrijven op rekeningnummer (IBAN) BE van GO-NAS met als vermelding SZ13IG01 + naam en voornaam deelnemer

9