Naar een meetbaar concept van kwaliteit van bestaan; kwaliteitsdenken binnen een veranderend landschap. Studiedag Onafhankelijke Cliëntondersteuning

Transcriptie

1 Naar een meetbaar concept van kwaliteit van bestaan; kwaliteitsdenken binnen een veranderend landschap Studiedag Onafhankelijke Cliëntondersteuning

2 Overzicht presentatie Een veranderend landschap Maatschappelijke ontwikkelingen Wetenschappelijke ontwikkelingen Beleidsontwikkelingen Het concept van kwaliteit van bestaan als een richtinggevend principe Historiek van het concept Implicaties op micro-meso-macro niveau Besluit/discussie

3 1. Een veranderend landschap

4 1.1. Maatschappelijke ontwikkelingen Na WOII: gelijkheid en mensenrechten Verklaring van de rechten van de mens (1948) Alg verklaring van rechten van mensen met een handicap (1975) Convention on the rights of persons with disabilities (2006) Bindende regelgeving aan 192 lidstaten Inclusieve en diverse samenleving meer dan 20 rechten en vrijheden

5 Begrip Sociale Politiek (Van Gennep, 2007) Sociale actie van de politiek ter verbetering van het welzijn van de burgers Verzorgingsstaat Gelijkheid publieke verantwoordelijkheid sociale programma s Pedagogisering van de hulpverlening Jaren 70: dominantie van de deskundige hulpverlener Jaren 80: vermarkting decentralisatie - autonomie Civil Society: civil rights movement begrip welbevinden - QOL

6 Dialectische invulling van het begrip autonomie als interdependente zelfstandigheid (Van Houten, 2007) Zelfstandigheid vs afhankelijkheid autonomie vs erkenning van de ander inclusie empowerment ondersteuning QOL.

7 1.2. Wetenschappelijke ontwikkelingen Medisch model Burgerschapsparadigma contextueel paradigma ondersteuningsparadigma Social-ecological perspective of disability ICF model of human functioning and disability (Buntinx, 2007) Positive psychology (Naidoo, 2006)

8 = functionele en multidimensionele conceptualisering van handicap (Thompson, 2004) Functioneren centraal en niet defect Spanning tussen competenties en eisen omgeving Multidimensioneel en niet typisch voor personen met handicap

9 Begrip ondersteuning (Thompson, 2004,2008) Fundamentele gelijkwaardigheid van alle mensen in de samenleving. Elke persoon dient altijd begrepen te worden in samenhang met de context waarin hij zich bevindt. Onderkennen van beperkingen, verder gaan met sterktes Aanleren van vaardigheden Verschaffen van middelen Betrokkenheid van sociaal netwerk Persoon hoeft niet klaar te zijn Flexibele ondersteuning Gericht op kwaliteit van bestaan

10 Adaptive behavior scale/support needs assessment: Construct vaardigheden extra ondersteuning Focus profiel van adaptief gedrag profiel van nodige ondersteuning om te participeren in de samenleving Gebruik adaptieve vaardigheden instrumenten: diagnosticeren en identificeren van rehabilitatie doelstellingen ondersteuningsbehoeften op verschillende levensdomeinen als input voor ondersteuningsplannen

11 Onderzoeksmatig: Participatief actie-onderzoek Evidence-based practice

12 1.3. Beleidsontwikkelingen Vier kwadranten op basis van 2 paar parameters: (Vanderplasschen, 2006) Integrale categoriale zorg vs ondersteuning vanuit netwerken Zorgzaamheid vs zelfbeschikking Scenario 1: integrale categoriale zorg Scenario 2: vraaggestuurde dienstverlening Scenario 3: intersectorale zorgnetwerken Scenario 4: sociale rechten

13 Integraal aanbod Integraal vraag Klassieke zorg Project zorggradatie Netwerken aanbod Netwerken vraag Integrale jeugdhulpverlening Project PGB

14 2. Het concept van kwaliteit van bestaan als een richtinggevend principe

15 2.1. Historiek van het concept Van filosofisch construct naar meetbaar concept. (Schalock, 2007) Tevredenheid Functionele benadering sociale indicator fit persoon en omgeving (of stressoren) Sociaal welbevinden: welbevinden over de relatie met de omgeving Jaren 80: referentiekader well-being kwaliteitsdenken

16 Jaren 90: 12 principes Conceptualizatie: Een multidimensioneel concept Bij de kwaliteit van bestaan voor mensen met handicaps gaat het om hetzelfde als dat wat belangrijk is voor iedereen Evalueren op basis van zowel subjectieve als objectieve indicatoren Kwaliteit van bestaan wordt vergroot als mensen zelf participeren in beslissingen m.b.t. hun eigen leven

17 Meten: Perceptie van de persoon zelf Alle domeinen Fysieke, sociale en culturele context Gemeenschappelijk en gepersonaliseerd

18 Toepassing: Bevordert welbevinden binnen culturele context Basis voor interventies Evidence-based Prominente plaats in opleiding en training

19 2000: empirische basis gebruik van QOL-gerelateerde persoonlijke uitkomsten (persoonlijk welbevinden) in plaats van sociale indicatoren

20 QOL-kader: domeinen en factoren Onafhankelijkheid Persoonlijke Ontwikkeling Zelfbepaling Sociale Participatie Interpersoonlijke Relaties Sociale Inclusie Rechten Welbevinden Emotioneel Welbevinden Fysiek Welbevinden Materieel Welbevinden

21 2.2. implicaties op de praktijk en het beleid: micro-meso-macro

22 Micro: het belang van persoonlijke uitkomsten Eigenheid in het meten van persoonlijke uitkomsten (Claes, 2009)

23 Meso: van organisatie naar systems of supports Excellente positie om de ecologische context te beïnvloeden Focus op mogelijkheden en ondersteuning Right to left thinking Samenspel van leiderschap structuur cultuur strategie Organisatiewaarden competentie valkuilen voor verandering: We doen het al Het werkt niet We gaan de uitdagingen aan

24 Ondersteuning als context voor professionaliteit Partnerschap Zorg en ondersteuning (van Loon, 2008)

25 Essentiële verschillen tussen een kwaliteit van zorg vs. kwaliteit van bestaan focus in een organisatie Perspectief Belang Inhoud Typische criteria voor beoordeling Structuren Kwaliteit van zorg Kwaliteit van bestaan focus De zorgaanbieder, de organisatie, de professionals Organisatorische processen dienen soepel en efficiënt te verlopen: grote overhead als gevolg. Altijd onderweg, bezig met eigen proces! Management van zorgstelsels; leidt tot grootschaligheid en groepsdenken Efficiëntie, doeltreffendheid van de kosten, planning, gebruikerstevredenheid De huidige zorgstelsels moeten slechts verbeterd worden; strakke hiërarchie. De persoon zelf in zijn natuurlijke netwerk Gewenste resultaten voor de individuele persoon; weinig overhead Individuele ondersteuning en de effecten daarvan op iemands persoonlijk leven Op waarden gebaseerde lange termijn resultaten van inclusie, persoonlijke ontplooiing en zelfbepaling Ondersteuning moet iemand persoonlijk helpen, zelfs als dit betekent dat er alternatieve structuren moeten worden gevonden. Weinig hiërarchie in de organisatie; nadruk op zelfsturing en coaching.

26 Doel van de ondersteuning: outcome in plaats van output Rol van de professional

27 5 fasen (Thompson, 2009) Beeldvorming: diagnostiek en assessment Wensen/verlangens plus ondersteuningsbehoefte Opstellen van ondersteuningsplan Uitvoeren van ondersteuningsplan Evaluatie (van persoonlijke uitkomsten)

28 Component 1 Wensen, persoonlijke aspiraties en doelen: gestructureerd interview Component 2 Ondersteuningsbehoefte: Supports Intensity Scale Component 3: Individueel Ondersteuningsplan Op basis van de wensen,dromen en doelen, de ondersteuningsbehoefte en de domeinen en indicatoren die van belang zijn voor een goede kwaliteit van bestaan wordt een individueel ondersteuningsplan geschreven waarin beschreven staat welke ondersteuning de persoon behoeft om ten volle te kunnen participeren aan de samenleving Component 4: Monitor van de voortgang De mate waarin wensen, dromen en doelen gerealiseerd worden Ondersteuningsuitkomsten m.b.t. kwaliteit van bestaan: Persoonlijk Ondersteuningsuitkomsten Schaal Evaluatie van het Individuaeel Ondersteuningsplan (terugkoppeling naar component 1 en 2) Voortgang m.b.t. Ondersteuningsgebieden SIS

29 Vaardigheden en competenties

30 Macro: rol van de samenleving The future will also depend on members of society and how they view and interact with persons with disabilities; Onafhankelijke vraagverduidelijking Rol van inspecterende instantie Laws and legislative work cannot provide total answers to problem solving and proper actions with regards to realization of human rights. These can only come into existence in the full cultural and human context. Such problems are not only practical, but also ethical (Nirje,1985))

31