Bijlagen hoofdstuk 12 Maatschappelijke participatie Jeroen Devilee en Joep de Hart

Transcriptie

1 Thuis op het platteland. De leefsituatie van platteland en stad vergeleken. Anja Steenbekkers, Carola Simon, Vic Veldheer (red.). Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, januari 2006 Bijlagen hoofdstuk 12 Maatschappelijke participatie Jeroen Devilee en Joep de Hart B12.1 Frequentie van sociale contacten, bevolking vanaf 18 jaar, naar heid (in procenten, gewogen uitkomsten)... 2 B12.2 Effecten van heid op wekelijkse contacten met respectievelijk familieleden, buurtgenoten en vrienden of kennissen (relatieve kansenverhoudingen)... 3 B12.3 Lidmaatschap van organisaties, bevolking vanaf 18 jaar, naar heid, 1995 en 2003 (in procenten)... 4 B12.4 Lidmaatschap van verschillende soorten organisaties, bevolking vanaf 18 jaar, 1995 en 2003 (relatieve kansenverhoudingen)... 5 B12.5 Deelnemers aan vrijwilligerswerk, bevolking vanaf 18 jaar, naar heid, 1998 en 2003 (in procenten, gewogen resultaten)... 6 B12.6 Effecten van heid op drie vormen van maatschappelijke participatie, 1998 en 2003 (relatieve kansenverhoudingen)... 7 B12.7 Tekorten aan vrijwilligers, naar sector, doelgroep, werkgebied, naar heid (afwijking van het totaal in procentpunten)... 8 B12.8 Wervingsproblemen per sector, naar heid a (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten)... 9 B12.9 Behoefte aan specifieke soorten vrijwilligers per sector, naar heid (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten) B12.10 Verblijfsduur van vrijwilligers bij organisaties per sector en doelgroep, naar heid (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten) B12.11 Getroffen voorzieningen door organisaties per sector, naar heid a (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten) B12.12 Inkomstenbronnen van organisaties, naar sector en heidscategorie a (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten) B12.13 Wijze waarop vrijwilligersorganisaties ondersteund worden per sector, naar heid a (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten) B12.14 Toelichting bij de Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 1

2 B12.1 Frequentie van sociale contacten, bevolking vanaf 18 jaar, naar heid (in procenten, gewogen uitkomsten) zeer sterk sterk matig weinig zeer sterk sterk matig weinig niet niet met familieleden 1 x per week of vaker x per maand < 2 x per maand zelden of nooit met buren 1 x per week of vaker x per 2 weken < 1 x per 2 weken nooit met vrienden, kennissen 1 x per week of vaker x per maand < 2 x per maand zelden of nooit voelt zich van andere mensen geïsoleerd ja soms Bron: CBS (POLS 98 en 03) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 2

3 B12.2 Effecten van heid op wekelijkse contacten met respectievelijk familieleden, buurtgenoten en vrienden of kennissen (relatieve kansenverhoudingen) 1998 familie buurtgenoten vrienden en kennissen platteland (I.p.v. stad) 1,1 1,2 1,2*** 1,2*** 0,9 0,9 vrouw (I.p.v. man) 2,0*** 0,8* 1,2** 45 jaar (I.p.v jaar) 1,1 1,3*** 0,5*** mo of hoger onderwijs (I.p.v. lager) 1,0 0,8** 1,3*** 2003 familie buurtgenoten vrienden en kennissen platteland (I.p.v. stad) 1,3** 1,3** 1,4*** 1,4*** 0,9 0,9 vrouw (I.p.v. man) 2,0*** 0,9 1,1 45 jaar (I.p.v jaar) 0,8 1,8*** 0,5*** mo of hoger onderwijs (I.p.v. lager) 0,9 1,1 1,3** Significantie: * < 0,05 ** < 0,01 ***< 0,001 (eenzijdig) Bron: CBS (POLS 98 en 03) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 3

4 B12.3 Lidmaatschap van organisaties, bevolking vanaf 18 jaar, naar heid, 1995 en 2003 (in procenten) zeer sterk sterk matig weinig niet- zeer sterk sterk matig weinig niet ideële organisaties a belangenorganisaties b recreatieve organisaties c natuur-/milieuorganisatie lid van geen van bovenstaande organisaties d lid van een lid van twee of meer (gemiddeld aantal, bij degenen die lid zijn) d 0,9 1,1 1,1 1,1 1,3 0,7 0,8 0,8 0,9 0,9 rekent zich tot een kerkgenootschap a Politieke partij of politieke vereniging, organisatie met specifiek maatschappelijk doel (actiegroepen, Wereldwinkel, Amnesty International, etc.) b Werknemers- of werkgeversorganisatie, onderwijs- of schoolvereniging. c Sportvereniging, zang-/muziek-/toneelvereniging, hobbyvereniging, vrouwenvereniging of -bond, jeugdvereniging, clubhuis, scouting. d Exclusief natuur-/milieuorganisatie. Bron: SCP (AVO 95 en 03) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 4

5 B12.4 Lidmaatschap van verschillende soorten organisaties, bevolking vanaf 18 jaar, 1995 en 2003 (relatieve kansenverhoudingen) 1995 lid van een organisatie ideële organisaties belangenorgani saties recreatieve organisaties natuurorga nisatie rekent zich tot kerkgenootschap platteland (I.p.v. stad) 1,3*** 1,3*** 0,9 0,9 1,2*** 1,2*** 1,3 1,3.. 1,5*** 1,5*** vrouw (I.p.v. man) 0,7*** 1,0 0,5*** 0,9. 1,2*** 45 jaar (I.p.v jaar) 0,8*** 1,5*** 0,9 0,8***. 1,6*** mo of hoger onderwijs (I.p.v. lager) 2,2*** 2,7*** 1,6*** 1,8***. 0,7*** 2003 lid van een organisatie ideële organisaties belangenorgani saties recreatieve organisaties platteland (I.p.v. stad) 1,2*** 1,2*** 0,8* 0,9* 1,2*** 1,2*** 1,2*** 1,2*** vrouw (I.p.v. man) 0,7*** 1,0 0,6*** 0,9** 45 jaar (I.p.v jaar) 1,0 1,7*** 1,2** 0,9** mo of hoger onderwijs (I.p.v. lager) 2,4*** 4,9*** 1,8*** 1,8*** Significantie: * < 0,05 ** < 0,01 *** < 0,001 (eenzijdig) natuurorga nisatie 0,8** * rekent zich tot kerkgenootschap 0,8** * 1,5*** 1,5*** 1,2** * 1,3*** 2,1** * 1,8*** 3,5** * 0,8*** Bron:SCP (AVO 95 en 03) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 5

6 B12.5 Deelnemers aan vrijwilligerswerk, bevolking vanaf 18 jaar, naar heid, 1998 en 2003 (in procenten, gewogen resultaten) zeer sterk sterk matig weinig niet- zeer sterk sterk matig weinig niet totaal actief in georganiseerd verband waarvan op terrein van: politiek, arbeid en levensbeschouwing politieke organisatie vakbond, bedrijfsorganisatie levensbeschouwelijke organisatie sport, hobby en cultuur sportvereniging hobbyvereniging culturele vereniging a jeugdwerk en school jeugdwerk school lb andere organisaties informele hulp a Zang, muziek, toneel. b Oudercommissie, schoolbestuur, werken in bibliotheek, leesmoeder, e.d. Bron: CBS (POLS 98 en 03) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 6

7 B12.6 Effecten van heid op drie vormen van maatschappelijke participatie, 1998 en 2003 (relatieve kansenverhoudingen) vrijwilligerswerk mantelzorg 1998 platteland (I.p.v. stad) 1,4*** 1,4*** 1,1 1,1 vrouw (I.p.v. man) 1,0 0,9 45 jaar (I.p.v jaar) 0,9 0,9 mo of hoger onderwijs (I.p.v. lager) 1,8*** 0,8*** 2003 platteland (I.p.v. stad) 1,7*** 1,7*** 0,8* 0,8* vrouw (I.p.v. man) 1,0 0,9 45 jaar (I.p.v jaar) 1,1 0,9 mo of hoger onderwijs (I.p.v. lager) 1,8*** 0,8** Significantie: * < 0,05 ** < 0,01 *** < 0,001 (eenzijdig) Bron: CBS (POLS 98 en 03) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 7

8 B12.7 Tekorten aan vrijwilligers, naar sector, doelgroep, werkgebied, naar heid (afwijking van het totaal in procentpunten) alle organisaties platteland stad verschil (P t.o.v. S) (n) platteland (n) stad (n) totaal totaal (1525) (1628) (3153) sectoren sport en recreatie (397) (436) (833) zorg of hulpverlening (174) (241) (415) levensbeschouwing (111) (87) (198) cultuur (188) (230) (418) sociaal-cultureel werk (162) (99) (261) onderwijs en vorming (121) (135) (256) belangenbehartiging (98) (126) (224) overige sectoren (274) (263) (537) doelgroepen nee (900) (1031) (1931) jeugd (2640 (218) (482) vrouwen (84) (35) (119) ouderen (120) (96) (216) andere doelgroep (156) (240) (396) werkgebied eigen buurt, wijk, dorp (636) (321) (957) eigen gemeente (499) (667) (1166) regio rond gemeente (282) (457) (739) provincie, nationaal of internationaal (107) (178) (285) Bron: CIVIQ/ Cie Vrijwilligersbeleid (Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk ) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 8

9 B12.8 Wervingsproblemen per sector, naar heid a (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten) totaal speciale vaardigheden kantoortijden weekavonden weekend jaargetijde andere functies kost geen moeite bestuur (n) alle organisaties (3153) stad (1628) platteland (1525) sectoren sport en recreatie totaal (833) stad (436) platteland (397) zorg of hulpverlening totaal (415) stad (241) platteland (174) levensbeschouwing totaal (198) stad (87) platteland (111) cultuur totaal (418) stad (230) platteland (188) sociaal-cultureel werk totaal (261) stad (99) platteland (162) onderwijs en vorming totaal (256) stad (135) platteland (121) belangenbehartiging totaal (224) stad (126) platteland (98) overige sectoren totaal (537) stad (263) platteland (274) a Meerdere antwoordcategorieën: de percentages tellen horizontaal niet op tot 100. Bron: CIVIQ/ Cie Vrijwilligersbeleid (Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk ) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 9

10 B12.9 Behoefte aan specifieke soorten vrijwilligers per sector, naar heid (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten) totaal tot 30 jaar 30 tot 50 jaar ouder dan 50 mannen vrouwen allochtonen hoger opgeleid overige groepen nee (n) alle organisaties (3149) stad (1623) platteland (1526) sectoren sport en recreatie totaal (832) stad (435) platteland (397) zorg of hulpverlening totaal (416) stad (240) platteland (176) levensbeschouwing totaal (197) stad (86) platteland (111) cultuur totaal (417) stad (229) platteland (188) sociaal-cultureel werk totaal (261) stad (99) platteland (162) onderwijs en vorming totaal (257) stad (136) platteland (121) belangenbehartiging totaal (222) stad (125) platteland (97) overige sectoren totaal (537) stad (263) platteland (274) a Meerdere antwoordcategorieën: de percentages tellen horizontaal niet op tot 100 Bron: CIVIQ/ Cie Vrijwilligersbeleid (Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk ) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 10

11 B12.10 Verblijfsduur van vrijwilligers bij organisaties per sector en doelgroep, naar heid (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten) minder dan 2 jaar 2 tot 5 jaar 5 tot 10 jaar 10 tot 20 jaar langer dan 20 jaar (n) totaal alle organisaties (3142) stad (1617) platteland (1525) sectoren sport en recreatie totaal (829) stad (432) platteland (397) zorg of hulpverlening totaal (415) stad (239) platteland (176) levensbeschouwing totaal (193) stad (84) platteland (109) cultuur totaal (417) stad (229) platteland (188) sociaal-cultureel werk totaal (261) stad (99) platteland (162) onderwijs en vorming totaal (257) stad (136) platteland (121) belangenbehartiging totaal (224) stad (126) platteland (98) overige sectoren totaal (535) stad (261) platteland (274) doelgroep nee totaal (1925) stad (1024) platteland (901) jeugd totaal (482) stad (218) platteland (264) vrouwen totaal (119) stad (35) platteland (84) ouderen totaal (216) stad (96) platteland (120) andere doelgroep totaal (393) stad (238) platteland (155) Bron: CIVIQ/ Cie Vrijwilligersbeleid (Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk ) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 11

12 B12.11 Getroffen voorzieningen door organisaties per sector, naar heid a (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten) begeleiding vrijwilligers scholing vrijwilligers waardering vrijwilligerscontracten verzekeringen onkostenvergoeding vrijwilligersbeleid vaste contactpersoon totaal alle organisaties (3040) stad (1587) platteland (1453) (n) sectoren sport en recreatie totaal (800) stad (421) platteland (379) zorg of hulpverlening totaal (414) stad (239) platteland (175) levensbeschouwing totaal (180) stad (83) platteland (97) cultuur totaal (393) stad (220) platteland (173) sociaal-cultureel werk totaal (253) stad (98) platteland (155) onderwijs en vorming totaal (256) stad (136) platteland (120) belangenbehartiging totaal (219) stad (122) platteland (97) overige sectoren totaal (516) stad (259) platteland (257) a Meerdere antwoordcategorieën: de percentages tellen horizontaal niet op tot 100. Bron: CIVIQ/ Cie Vrijwilligersbeleid (Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk ) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 12

13 B12.12 Inkomstenbronnen van organisaties, naar sector en heidscategorie a (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten) subsidie gemeente subsidie provincieland contributies fondsen sponsors andere inkomsten totaal alle organisaties (3147) stad (1624) platteland (1523) (n) sectoren sport en recreatie totaal (834) stad (436) platteland (398) zorg of hulpverlening totaal (410) stad (238) platteland (172) levensbeschouwing totaal (197) stad (87) platteland (110) cultuur totaal (418) stad (231) platteland (187) sociaal-cultureel werk totaal (261) stad (99) platteland (162) onderwijs en vorming totaal (255) stad (134) platteland (121) belangenbehartiging totaal (223) stad (125) platteland (98) overige sectoren totaal (538) stad (263) platteland (275) a Meerdere antwoordcategorieën: de percentages tellen horizontaal niet op tot 100. Bron: CIVIQ/ Cie Vrijwilligersbeleid (Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk ) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 13

14 B12.13 Wijze waarop vrijwilligersorganisaties ondersteund worden per sector, naar heid a (afwijking van het totaal voor alle organisaties, in procentpunten) vwc of steunpunt lokale organisatie provinciale organisatie landelijke koepel algemeen landelijk (n) totaal alle organisaties (1291) stad (720) platteland (571) sectoren sport en recreatie totaal (353) stad (190) platteland (163) zorg of hulpverlening totaal (227) stad (131) platteland (96) levensbeschouwing totaal (87) stad (45) platteland (42) cultuur totaal (102) stad (62) platteland (40) sociaal-cultureel werk totaal (91) stad (45) platteland (46) onderwijs en vorming totaal (82) stad (44) platteland (38) belangenbehartiging totaal (139) stad (81) platteland (58) overige sectoren totaal (204) stad (116) platteland (88) a Meerdere antwoordcategorieën: de percentages tellen horizontaal niet op tot 100. Bron: CIVIQ/ Cie Vrijwilligersbeleid (Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk ) Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 14

15 B12.14 Toelichting bij de Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk CIVIQ heeft met de Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk inmiddels data verzameld in bijna 30 gemeenten. Om aan de hand van deze dataset iets te kunnen zeggen over het vrijwilligerswerk in Nederland is er een selectie uit het materiaal gemaakt. De selectie bestaat uit het enquêtemateriaal van 21 gemeenten verspreid over Nederland. Als een gevolg van de selectie zijn er ongeveer 3100 vrijwilligersorganisaties bij het onderzoek betrokken. In tabel B12.1 staat de provincie en de steekproefgrootte (aantal organisaties) van de geselecteerde gemeenten weergegeven. Tabel B12.1 Provincie, heidscategorie en steekproefgrootte van de geselecteerde gemeenten plaats provincie heidscategorie steekproefgrootte (n) gemeente 1 Drenthe platteland (77) gemeente 2 Limburg platteland (132) gemeente 3 Limburg platteland (159) gemeente 4 Limburg platteland (147) gemeente 5 Noord-Brabant platteland (148) gemeente 6 Noord-Brabant platteland (195) gemeente 7 Noord-Brabant stad (102) gemeente 8 Noord-Holland Stad (132) gemeente 9 Noord-Holland stad (126) gemeente 10 Noord-Holland stad (151) gemeente 11 Overijssel stad (342) gemeente 12 Overijssel stad (197) gemeente 13 Overijssel platteland (181) gemeente 14 Overijssel platteland (119) gemeente 15 Overijssel platteland (221) gemeente 16 Utrecht stad (123) gemeente 17 Utrecht stad (141) gemeente 18 Utrecht stad (76) gemeente 19 Zuid-Holland platteland (154) gemeente 20 Zuid-Holland stad (76) gemeente 21 Zuid-Holland stad (167) Van deze gemeenten hebben er vijf minder dan inwoners, zeven gemeenten hebben tot inwoners, drie gemeenten hebben tot inwoners en de overige vijf gemeenten hebben een inwoneraantal dat varieert van tot , waarbij er een mooie spreiding is over dit interval. 1 Bij de indeling naar stad en platteland is er gebruik gemaakt van de heidsgraad van de gemeente. Niet-e gemeenten (n = 4) zijn samengenomen met weinig e gemeenten (n = 6) tot platteland. Matig e gemeenten (n = 5) en sterk e gemeenten (n = 6) zijn samengenomen tot stad. Helaas maken zeer sterk e gemeenten geen deel uit van het onderzoek. Omdat CIVIQ aan de gemeenten waarin de Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk is afgenomen anonimiteit bij gebruik van de gegevens beloofd heeft, noemen we de gemeenten niet bij naam. Uit de tabel blijkt dat niet alle provincies vertegenwoordigd zijn. Zeeland, Gelderland, Flevoland, Groningen en Friesland komen in het onderzoek niet voor. In figuur B12.1 wordt de geografische ligging van de gemeenten weergegeven. Het blijkt dat de geografische spreiding redelijk is. Als een gevolg hiervan worden er vrijwilligersorganisaties uit zeer uiteenlopende delen van het land bij het onderzoek betrokken. Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 15

16 Figuur B12.1 Globale aanduiding van de geografische ligging van de gemeenten in de Monitor Lokaal Vrijwilligerswerk a gemeente 20 gemeente 19 gemeente 9 gemeente 8 gemeente 10 gemeente 16 gemeente 21 gemeente 18 gemeente 7 gemeente 1 gemeente 15 gemeente 12 gemeente 13 gemeente 14 gemeente 11 gemeente 17 gemeente 6 gemeente 5 gemeente 4 gemeente 3 gemeente 2 a De punten zijn niet nauwkeurig geplaatst; een punt correspondeert slechts bij benadering met de geografische positie van een gemeente. Bron: geraadpleegd juli 2005 (SCP-bewerking) Noten 1 Indeling gemaakt aan de hand van de inwonersaantallen zoals staan weergegeven in de Staatsalmanak Geraadpleegd 2 augustus 2005 via Thuis op het platteland Bijlagen hoofdstuk 12 16