Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid. manieren om recycling op te krikken

Transcriptie

1 Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid en andere manieren om recycling op te krikken IE-net Bouw- en Sloopafval 19 maart 2015 Niet-steenachtig afval: naar afvalvrij bouwen en kopen Mike Van Acoleyen, ARCADIS Belgium Imagine the result Een bredere kijk Niet: concrete recyclagemogelijkheden, regelgevend kader, OVAM actieplan, concrete cases Wel: hoe waait de wind? Wat kan het beleid worden op middellange of lange termijn EU beleidsdocumenten, studies, stakeholder initiatieven 2 1

2 Vier pistes Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid 2.0 Andere economische instrumenten Industriële symbiose Circulaire economie 3 Uitgebreide producenten verantwoordelijkheid

3 5 EPR Een begrip dat aan uitbreiding toe is OESO 2001 an environmental policy approach in which a producer s responsibility for a product is extended to the post-consumer stage of a product s life cycle. Visie Verantwoordelijkheid stroomopwaarts bij de producent Incentives voor design Doorheen de levensfasen van een materiaal Conclusie Breder dan de aanvaardingsplicht met financiële verantwoordelijkheid Alle fasen waarin een producent verantwoordelijkheid kan opnemen type relevantie Drukwerkafval Beperkt tot ja/neen stickers Niet relevant voor B&S EPR in Vlaanderen vandaag Afgedankte voertuigen Aanvaardingsplicht Niet relevant voor B&S Afvalbanden Aanvaardingsplicht Niet relevant voor B&S afgedankte elektrische en Aanvaardingsplicht Relevant voor B&S elektronische apparatuur; afgedankte batterijen en Aanvaardingsplicht Niet relevant voor B&S accu s afgewerkte olie Aanvaardingsplicht Niet relevant voor B&S oude en vervallen Collectief plan Niet relevant voor B&S geneesmiddelen gebruikte dierlijke en Collectief plan Niet relevant voor B&S plantaardige vetten en oliën van huishoudelijke oorsprong afvallandbouwfolies Collectief plan Niet relevant voor B&S zwerfvuil Collectief plan voor verpakte Relevant voor B&S verbruiksgoederen gebruikte injectienaalden Collectief plan Niet relevant voor B&S gebruikte wegwerpluiers Collectief plan Niet relevant voor B&S 6 verpakkingsafval Terugnameplicht cf. Relevant voor B&S samenwerkingsovereenkomst 3

4 7 EPR Europese basisprincipes leidraad voor een goed EPR systeem 1. Definitie en doelstelling van EPR moet duidelijker worden. 2. Verantwoordelijkheden en rollen duidelijk doorheen de volledige levenscyclus. 3. Dekking garanderen van de volledige nettokost voor selectieve inzameling en verwerking. 4. De bijdrage van een producent dekt de ware afvalkost voor het specifieke product. 5. Duidelijk en stabiel kader om eerlijke concurrentie te garanderen. 6. Performantie van de EPR systemen moet transparant zijn. 7. Sleuteldefinities en rapporteringsmodaliteiten geharmoniseerd op Europees vlak. 8. Lidstaten en betrokken industrie moeten gezamenlijk handhaven EPR in beleids perspectief conclusies 1. Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid zit weer in de lift, Europees en Vlaams. 2. EPR moet geharmoniseerd worden om de markt niet te verstoren 3. De volledige levenscyclus 4. De ware afvalkost voor het specifieke product 8 4

5 Een volledige levenscyclus conception extraction production distribution consumption waste post-waste 9 EPR in de ontwerpfase Strategische beslissingen Ecodesign = conception niet alleen over hoe maak ik zo duurzaam mogelijk een product (of gebouw, infrastructuur ) waarvoor een markt bestaat of kan gecreëerd worden maar ook hebben we dit product, die markt, wel nodig. Nadenken tot op het niveau van circulaire economie, nieuwe business modellen 10 5

6 EPR in grondstoffen / extractie Impact van de mijnbouw (levenscyclus) extraction Hidden costs of milieu- en sociale impact in het land van oorsprong Heffing op bepaalde bouw/grondstoffen Bonus voor bepaalde gerecycleerde bouw/grondstoffen 11 EPR in productie en distributie production distribution Productie: Geen uitgebreide maar gewone producentenverantwoordelijkheid: BBT, hinder, werkomstandigheden Mind the packaging apply the PPWD Essential Requirements on packaging minimisation 12 Distributie: Keuze van de verpakkingsstrategie Essentiële eis; minimaliseer verpakkingsmateriaal tot wat nodig is voor veiligheid, gezondheid en aanvaardbaarheid door de consument verpakking productnormen 6

7 EPR in consumptie consumption Sleet, herinrichting, flexibiliteit, multifunctionaliteit, aanpasbaarheid, repareerbaarheid = levensduurverlenging. maatregelen tegen geprogrammeerde veroudering; levenslange garantie maatregelen voor levensduurverlenging gebouwen 13 EPR in afval en post-afval waste post-waste afval: het traditionele verhaal terugnameplicht, inzamel- en recyclagepercentages selectieve sloop selectieve inzameling verhoogde recycleerbaarheid marien litter Post-afval: Samenstelling van einde-afvalproducten, REACH en RoHS aspecten ESM (environmentally sound management) in geval van export van einde-afval 14 7

8 De ware afvalkost 15 België voorbeeldland Een goed ontwikkeld EPR systeem zorgt voor hoge recyclagecijfers verpakkingsafval Fost Plus sinds 1994 VAL-I-PAC sinds

9 België voorbeeldland Een goed ontwikkeld EPR systeem zorgt niet voor voor hoge preventiecijfers verpakkingsafval Fost Plus sinds 1994 VAL-I-PAC sinds niet recycleerbaar + niet van de markt Consumptieverpakking: yoghurtpotjes botervlootjes capri-sun verpakking rode PET voor spuitwater stenen jeneverkruiken Bouw en sloop: Cementzakken: Net als behangpapier voorzien van een synthetische folielaag Recycleerbare alternatieven integraal in PE zijn beschikbaar 18 9

10 Individualiseren van collectieve systemen surf mee op de successen van anderen Collectief systeem Fost Plus en VAL-I-PAC: Collectief recyclagedoel: x% inzamelen en recycleren Breed lidmaatschap: hele sector treedt toe en betaalt (± gemiddeld) lidmaatschap Recycleren van gemakkelijke fracties Recyclagedoel wordt bereikt Moeilijke fracties hebben hun verplichting afgekocht 19 Individualisatie: Reële kost in functie van afval en recycleerkost Lidmaatschapsbijdrage specifiek op maat Duur voor moeilijke fracties Incentive voor ecodesign afvalpreventie EPR, individueel of collectief BONUS voor het milieu doel Wat als individuele bedrijven zelf voor EPR moeten instaan? Slecht presterend bedrijf, genereert moeilijk recycleerbaar afval Gemiddeld presterend bedrijf 20 Markt/sectorgemiddelde Hoog presterend bedrijf, met gemakkelijk recycleerbaar afval 10

11 EPR, individueel of collectief Doel bereikt, maar niets extra Beter presterende bedrijven dekken de slechtere af doel Wat als een collectief systeem de verplichtingen overneemt? Slecht presterend bedrijf, genereert moeilijk recycleerbaar afval Gemiddeld presterend bedrijf 21 Markt/sectorgemiddelde Hoog presterend bedrijf, met gemakkelijk recycleerbaar afval Andere economische instrumenten 22 11

12 Andere economische instrumenten Voorbeelden: Taxen, heffingen en retributies Subsidies DIFTAR systemen Groene overheidsaankopen Belang: Linaire relatie tussen stortheffingen en recyclageprecentages De portemonnee werkt beter dan wetgeving, sensibilisering, doelstellingen, engagementen 23 EU focus op markt-instrumenten boven nieuwe wetgeving Industriële symbiose 24 12

13 Industriële symbiose Definitie: Het uitwisselen tussen industriële partners van materialen die voor de ene een afvalstof of een reststof zijn en voor de andere een grondstof ter vervanging van primaire grondstoffen. Vaak rechtstreeks tussen productiebedrijven, zonder de tussenstap van de afvalverwerkende of recyclage-industrie. Belang: Inert materiaal in dichtbevolkte regio s Plastiek minder; bestaande recyclageindustrie Hout; stijgend belang 25 Industriële symbiose in de praktijk Symbioseplatform: matchmaking service platform versie 2.0 Materialenscan: tool en auditsysteem, ARCADIS creatie 26 ecoclusters: industriële symbiose aan de hand van de scan in Olen -> afval van siliconenkokers, bentoniet uit boringen, houtafval en hoogwaardiger aluminiumrecyclage 13

14 Circulaire economie 27 Circulaire economie in woelige wateren September 2014: Europese Commissie, Communicatie Naar een circulaire economie, een afvalvrij programma voor Europa Inclusief recyclagedoelstellingen en stortverboden Januari 2015: Gehele pakket circulaire economie geschrapt uit agenda Commissie 2015 Wel nog ambities, maar meer via Marktinstrumenten Implementeren wat al bestaat Wegwerken marktbelemmeringen Nieuw pakket voor eind

15 Circulaire economie in woelige wateren 29 Niet steenachtig bouw en sloopafval een blik in de toekomst van het beleid 30 15

16 Trends en verwachtingen Stijgende producentenverantwoordelijkheid Samenwerking producenten, verpakkers, aannemers : materiaal doorheen de gehele levenscyclus opvolgen. Bouwbedrijven = producenten = producentenverantwoordelijkheid; na energie nu ook materialen en afval. Selectieve sloop als kernelement Een meer geïndividualiseerde producentenverantwoordelijkheid met reële afvalkost : aangepaste verpakking, meer bulk, minder verpakking, beter recycleerbare verpakking, aangepaste afvalverwerking. Ecodesign van bouwmaterialen, met het oog op latere sloop en hergebruik 31 Trends en verwachtingen 32 Functieveranderingen van gebouwen, flexibiliteit, aanpasbaarheid en levensduurverlenging. Stijgende aandacht voor zwerfvuil en voor marien afval, collectieve plannen ook op werven. Materiaalefficiëntie, bevoorradingszekerheid en milieu-impact: grondstoftaksen, steun voor gebruik van secundaire grondstoffen. Groene overheidsbestekken genereren groen marktvolume. Stortheffingen blijven ter aanvulling van stortverboden. Overheidsinspanningen voor industriële symbiose en eco-clustering. Opportuniteiten voor bouw- en sloopafval Nieuwe instrumenten gericht op marktmechanismen, financiële instrumenten, wegwerken van marktbelemmeringen. 16

17 Imagine, the result Mike Van Acoleyen ARCADIS Belgium March