HET VLAAMSE ODA-RAPPORT 2011 ONTWIKKELINGSRELEVANTE UITGAVEN VAN DE VLAAMSE OVERHEID IN Departement internationaal Vlaanderen

Transcriptie

1 HET VLAAMSE ODA-RAPPORT 2011 ONTWIKKELINGSRELEVANTE UITGAVEN VAN DE VLAAMSE OVERHEID IN 2011 Departement internationaal Vlaanderen

2 Het Vlaamse ODA-Rapport 2011

3 Verantwoordelijke uitgever: Koen Verlaeckt, secretaris-generaal, Boudewijnlaan 30 b 80, 1000 Brussel Redactie: Simon Calcoen, Denial Sefer Layout: Simon Calcoen Druk: Agentschap voor Facilitair Management, Digitale drukkerij Depotnummer: D/2012/3241/099

4 Inhoud 1. Inleiding Internationale context: de 0,7% doelstelling Europese context De Busan conferentie aangaande effectiviteit van de hulp Methodologische toelichting Country Programmable Aid (CPA) landentoewijsbare hulp Typologieën van de hulp Andere methodologische informatie Analyse van de Vlaamse ODA Overzicht Bestedingspatroon van de Vlaamse ODA Bestedingspatroon van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking De Vlaamse ODA in perspectief Bilaterale samenwerking Zuid-Afrika Mozambique Malawi Andere landen Bi-Multi Zuid-Afrika Mozambique Malawi Zuidelijk Afrika Zuid-Oost-Afrika Centraal- en Oost- Europa Andere Multilaterale samenwerking Indirecte samenwerking Handel en ontwikkeling Vlaams Fonds Tropisch Bos Vlaams Partnerschap Water voor Ontwikkeling Vredesbevorderende initiatieven Studiebeurzen / opleidingen Varia Humanitaire hulp Noordwerking Wetenschappelijke instellingen Ontwikkelingseducatie en - sensibilisatie Steun aan NGO s Studiebeurzen Gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking

5 5

6 1. Inleiding Het Vlaamse ODA Rapport 2011 bevat een overzicht van de reële uitgaven die in het kalenderjaar 2011 door de Vlaamse overheid aan ontwikkelingshulp werden besteed. Deze uitgaven voldoen aan de vier officiële criteria voor ontwikkelingssamenwerking (Official Development Assistance of kortweg ODA ) zoals internationaal vastgelegd door de 24 leden van het Ontwikkelingscomité (DAC) van de OESO: 1. Official: de besteding is enkel afkomstig uit overheidsgelden 2. Development: economische en sociale ontwikkeling is de hoofddoelstelling 3. Assistance: het is hulp (bvb. geen commerciële transactie aan marktvoorwaarden) 4. De hulp gaat naar een land (of groep landen) of internationale instelling op de DAC-lijst. Naast financiële transfers vallen ook technische assistentie en ontwikkelingsgerichte leningen (met een giftelement van minimum 25%) onder ODA. Transfers via NGO s worden als ODA geteld als deze door overheidsinstanties gefinancierd worden. Ook schuldkwijtscheldingen verbonden met exportkredieten worden als ODA geboekt. Vanaf 1979 en 1991 worden respectievelijk administratiekosten in donorlanden en de kost in eigen land van vluchtelingen en asielzoekers eveneens aangerekend als ODA. Militaire hulp telt sinds het einde van de Koude Oorlog daarentegen niet langer als ODA. Vlaanderen wil deze internationale rapportering zo transparant en eerlijk mogelijk doorvoeren. Als substatelijke donor kan het onmogelijk militaire operaties of repatriëringskosten van vluchtelingen doorrekenen. Daarnaast verbindt het zich via het Kaderdecreet (art. 5 2) toe strikt ongebonden hulp te leveren. Om die reden werd in totaal euro aan vnl. handelsgerelateerde steun niet in dit ODA rapport van de Vlaamse Overheid opgenomen. Het gaat om de subsidies voor haalbaarheidsstudies ( euro) en uitrustingsgoederen ( euro), die het agentschap Flanders Investment & Trade toekent aan bedrijven met exploitatiezetel in het Vlaamse gewest. Ten slotte werden in 2011 geen concessionele leningen en schuldkwijtscheldingen als een ontwikkelingsinstrument ingezet. Conform de OESO/DAC-criteria bestaat de totale Vlaamse ODA enerzijds uit de betalingen vanuit de Vlaamse begroting voor ontwikkelingssamenwerking, en anderzijds uit ontwikkelingsrelevante betalingen vanuit andere beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid. De uitgaven uitgevoerd vanuit de begroting voor ontwikkelingssamenwerking en de ontwikkelingsrelevante uitgaven vanuit andere begrotingen vormen samen de totale Vlaamse ODA. De oorspronkelijke aanleiding voor het verzamelen van de Vlaamse ODA-uitgaven, is een vraag van de federale Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking (DGOS). Deze administratie verzamelt gelijkaardige gegevens van alle Belgische overheden en bezorgt ze aan het Ontwikkelingscomité (DAC) van de OESO in Parijs. De OESO/DAC groepeert s werelds belangrijkste bilaterale donoren en zij vraagt jaarlijks bij alle OESO-lidstaten de cijfers voor officiële ontwikkelingssamenwerking op. De rangschikking volgens het percentage van het BNI dat de donoren het afgelopen jaar aan ODA hebben besteed, is één van de meest bekende analyses die deze organisatie verricht. Het kaderdecreet inzake ontwikkelingssamenwerking van 22 juni 2007 beschouwt het jaarlijkse ODA-rapport als een decretaal verplichte rapportering aan het Vlaams Parlement. Het rapport heeft hierin een dubbele rol: enerzijds lijst het de Vlaamse regeringsmaatregelen op om de internationaal aanvaarde ondergrens van minstens 0,7% van het BNI aan ODA te besteden (art. 23, 24). Anderzijds vormt het een beleidsinstrument om de doelstelling van beleidscoherentie voor ontwikkeling aan af te toetsen (art. 3 1). Deze cijfers worden ook opgenomen in de volgende editie van de Vlaamse Regionale Indicatoren (VRIND), die voor elk beleidsdomein van de Vlaamse overheid een aantal kwantitatieve en 6

7 kwalitatieve metingen weergeeft. Maar ook bij vele middenveldorganisaties wekken de cijfers interesse. Zo bestudeert (de koepelorganisatie van NGO s) het rapport bij het opstellen van haar jaarrapport over de Europese, Belgische en Vlaamse ontwikkelingssamenwerking Internationale context: de 0,7% doelstelling Het ontwikkelingscomité van de OESO verzamelt sinds 1961 alle financiële stromen van OESOlanden naar ontwikkelingslanden. Speciale aandacht ging daarbij naar overheidsfondsen in het kader van ontwikkelingssamenwerking. Het DAC bepaalde in 1969 voor het eerst een definitie van ODA. De definitie van ODA werd doorheen de jaren verfijnd tot de lijvige huidige richtlijn van 75 pagina s. De officiële ontwikkelingshulp wordt traditioneel in verhouding tot het Bruto Nationaal Inkomen (BNI) van de donorlanden gemeten. Op de Algemene Vergadering van de VN van oktober 1970 namen de lidstaten resolutie 2626 aan, waarin de industrielanden zich ertoe verbonden 0,7% van hun BNI te investeren in ontwikkelingssamenwerking, en dit tegen Tot op vandaag werd deze doelstelling niet bereikt. Individueel behaalden Zweden, Noorwegen, Luxemburg, Denemarken en Nederland wel dit streefcijfer. $ $ $ $ $ $ $ $ $0 Historisch verloop van de wereldwijde ODA 0,60% 0,50% 0,40% 0,30% 0,20% 0,10% 0,00% ODA in miljoenen USD (constante prijzen 2009) ODA als aandeel van het BNI Vooral in het begin van de jaren 90 kende de ODA een sterke achteruitgang. Onder impuls van de Millennium-Ontwikkelingsdoelen (2000), de Monterrey Financing for Development Conference en enkele G8- en VN-toppen stijgt de ODA opnieuw vanaf In 2010 bereikten de netto stromen voor ontwikkelingssamenwerking van de OESO-DAC lidstaten in totaal 128,7 miljard dollar, een stijging van 6,5% ten opzichte van 2009 en het hoogste niveau ooit opgemeten (in constante prijzen van 2009). In verhouding tot het Bruto Binnenlands Product bereikten de lidstaten gezamenlijk 0,32%, het hoogste niveau sinds Op de G8-top te Gleneagles in 2005 beloofden de wereldleiders hun ontwikkelingshulp te verhogen van $80 miljard in 2004 naar $130 miljard tegen 2010 (in geldwaarde van 2004). Uit de cijfers blijkt een kloof te bestaan van $19 miljard tussen belofte en realisatie, waarvan ruim 1 miljard onmiddellijk toe te wijzen aan de economische crisis. Daarnaast engageerden de G8 donoren zich om tegen 2010 de ODA aan Afrika te verhogen met $25 miljard, maar in 2010 bleek dit slechts met $11 miljard te zijn gestegen. 7

8 Tijdens de redactie van dit rapport waren nog geen cijfers beschikbaar over de ODA van andere donoren in Uit de OESO-bevraging over de bestedingsplannen van lidstaten blijkt wel dat de geplande hulpvolumes voor projecten en programma s in ontwikkelingslanden (CPA) met 2 procent zouden toenemen tussen 2011 en De OESO-DAC heeft recent een Good Pledging Practice goedgekeurd, waarmee de organisatie advies geeft rond duidelijke, tijdige, realistische en haalbare financiële engagementen aangaande ontwikkelingssamenwerking. De publicatie wil een betere toezeggingspraktijk creëren en de transparantie en rekenschap van donoren te bevorderen Europese context De Europese Unie stond in 2010 in voor 54% van de wereldwijde Officiële Ontwikkelingshulp (ODA). Daarmee is ze de grootste donorengemeenschap ter wereld was een belangrijk jaar voor de EU-lidstaten. In 2005 beloofden ze immers gezamenlijk om tegen 2011 in totaal 0,56% van het BNI te besteden aan ontwikkelingssamenwerking - waaronder minimaal 0,51% van het BNI voor oude lidstaten en 0,17% van het BNI voor nieuwe lidstaten. In een volgende stap, tegen 2015, moet de EU als geheel de 0,7%-norm bereiken. In 2010 steeg de Europese ODA in verhouding tot het BNI tot 0,46%, waarmee de tussentijdse doelstelling van 0,51% BNI niet bereikt werd. De volgende donoren hebben meer besteed dan de tussentijdse doelstelling: Groot Hertogdom Luxemburg (1,09%), Zweden (0,97%), Denemarken (0,9%), Nederland (0,81%), België (0,64%), Finland (0,55%) en Ierland (0,53%). Frankrijk haalde de doelstelling nipt niet, met een besteding van 0,50% van het BNI. Andere donoren beantwoordden niet aan de doelstelling: Duitsland (0,38%), Griekenland (0,17%), Italië (0,15%), Oostenrijk (0,32%), Portugal (0,29%) en Spanje (0,43%). De nieuwe EU-lidstaten konden de tussentijdse doelstelling van 0,17% BNI niet bereiken. In vergelijking met het 2009 was er in 2010 volgende evolutie per donor: België (+19,1%), door toename van bilaterale giften en de uitvoering van schuldkwijtscheldingen; Denemarken (+4,3%), door toename van bilaterale giften; Duitsland (+9,9%), door toename van bilaterale leningen; Finland (+6,9%), door toename van bilaterale giften; Frankrijk (+7,3%), grotendeels door toename van bilaterale leningen; Griekenland (-16,2%), door daling van de fiscale inkomsten; Groot Hertogdom Luxemburg (-0,3%); Ierland (-4,9%), door budgettaire tekorten Italië (-1,5%); Nederland (+2,2%); Oostenrijk (+8,8%), grotendeels door schuldkwijtscheldingen; Portugal (+31,5%), grotendeels door toename van bilaterale leningen; Spanje (-5,9%), door budgettaire druk; Verenigd Koninkrijk (+19,4%), door de voortdurende toename van de hulpprogramma s; Zweden (-7,1%), de lidstaat houdt niettemin vast aan de doelstelling om 1% van het BNI aan ontwikkelingshulp te besteden. 8

9 1.3. De Busan conferentie aangaande effectiviteit van de hulp Op 30 november en 1 december 2011 vond in Busan (Zuid-Korea) de vierde Conferentie over de Effectiviteit van de Hulp plaats, na eerdere conferenties die hebben geleid tot de Verklaringen van Rome (2003) en de Verklaring van Parijs (2005) en de Accra Actieagenda (2008). De officiële ontwikkelingssamenwerking (ODA) maakt vandaag nog slechts 13% deel uit van alle financiële instrumenten ten behoeve van ontwikkelingslanden. Het was in Busan de intentie om andere belangrijke spelers in het zuiden zoals ontwikkelingsfinancieringsinstellingen en private spelers te betrekken en te sensibiliseren voor de al door de officiële donoren gedragen principes van hulpeffectiviteit. Anderzijds bleek dat de traditionele donoren nog grote vooruitgang kunnen boeken op het vlak van hulpeffectiviteit, bijvoorbeeld door betere afstemming op de beleidsprioriteiten van de ontwikkelingslanden en duidelijkere voorspelbaarheid van de hulp. Binnen het brede verhaal van de internationale effectiviteitsagenda, is ook een belangrijke rol weggelegd voor transparantie. Overheden in ontwikkelingslanden zijn beter in staat om te plannen en te sturen wanneer actuele gegevens beschikbaar en toegankelijk zijn. Door een meerjarig overzicht op geplande financiering en door passende informatiebeheerssystemen kunnen ontwikkelingslanden geplande inkomsten beter inschatten. hierdoor verhoogt de voorspelbaarheid van de hulp. Daarnaast kan een verhoogde transparantie ook het verder harmoniseren van de hulp stimuleren. De specifieke gerealiseerde en geplande bijdragen van de vele donoren, kan leiden tot afspraken rond een betere arbeidsdeling tussen donoren op het terrein. Ten slotte maakt een verhoogde transparantie dat burgers van donoren en ontwikkelingslanden hun regeringen kunnen aanspreken op de besteding van de ontwikkelingshulp. Gezien het nut van transparantie voor de hulpeffectiviteit, verbonden de donoren zich er in Busan toe om de beschikbaarheid van informatie over ontwikkelingsactiviteiten verder te verhogen. Ten laatste tegen eind 2015 wordt een gemeenschappelijke, open standaard toegepast voor de online publicatie van tijdige, volledige en toekomstgerichte informatie over de ontwikkelingsgerichte financiering. De standaard moet voldoen aan de informatienoden van de overheden en de nietstatelijke actoren in ontwikkelingslanden. 9

10 2. Methodologische toelichting Om de transparantie van de Vlaamse rapportering aangaande ontwikkelingssamenwerking verder te verhogen werd ervoor geopteerd om in deze uitgave een aantal kwantitatieve indicatoren te publiceren. Deze indicatoren zijn ontwikkeld door de statistische werkgroep aangaande ontwikkelingssamenwerking van de OESO. Vele lezers zijn niet vertrouwd met deze indicatoren, waardoor een korte toelichting over het nut en het gebruik ervan is aangewezen Country Programmable Aid (CPA) landentoewijsbare hulp Initiatieven aangaande transparantie van de hulp trachten een duidelijk overzicht te bieden van de hulpstromen die rechtstreeks tegemoet komen aan ontwikkelingslanden. Grote delen van de ODA zijn immers niet volledig transparant, of niet te beheren door de ontvangende landen. Het gaat over ODA die bestemd is voor actoren in het donorland en/of te volatiel is om te vatten in de planning van ontwikkelingslanden. Om een beter inzicht te verkrijgen in de hulpvolumes aan ontwikkelingslanden lanceerde de OESO-DAC het concept country programmable aid (CPA) of vrij vertaald landentoewijsbare hulp. CPA is het aandeel van de ODA dat door de ontwikkelingslanden kan worden ingepland als een inkomst van het land. Het vertrekpunt van CPA is de totale ODA, verminderd met volgende uitgaven: 1. inherent onvoorspelbare stromen (humanitaire hulp en schuldkwijtschelding) 2. stromen die niet rechtstreeks worden overgedragen aan ontwikkelingslanden (administratieve kosten, studentenkosten in donorland, draagvlakversterking, wetenschappelijk onderzoek, kosten van de opvang van vluchtelingen) 3. stromen die niet worden besproken tussen donor en ontvangend land (hulp die niet afkomstig is van het hoofdagentschap van de donor, voedselhulp, ontwikkelingshulp van lokale overheden, algemene steun aan internationale NGO s) Kortom, landentoewijsbare hulp (CPA) bundelt alle ontwikkelingssamenwerking waarover de ontvangende landen inzage en een zekere graad van inspraak hebben, en waarvoor uitbetalingen in rekening kunnen worden gebracht bij de planning van deze landen. Zowel bilaterale donoren als multilaterale instellingen rapporteren elk jaar aan de OESO over de gerealiseerde en geplande landentoewijsbare hulp. De OESO maakt deze informatie over aan de ontwikkelingslanden, die deze gegevens gebruiken bij onder meer de opmaak van hun begroting. In dit ODA-rapport wordt bij elk programma, project of fonds dat voldoet aan het criterium van landentoewijsbare hulp de code CPA aangebracht in de rechterbovenhoek. Het totaalbedrag voor landentoewijsbare hulp wordt afgezet tegenover de totale ODA verminderd met de ongeoormerkte bijdragen aan multilaterale instellingen (omdat deze actoren zelf rechtstreeks rapporteren aan OESO over gerealiseerde en geplande landentoewijsbare hulp). In 2011 bereikt de Vlaamse ODA in totaal euro. De multilaterale hulp bedraagt euro, terwijl de totale CPA gelijk is aan euro. Het aandeel CPA binnen de Vlaamse ODA bedraagt: ( ) = 36,11% 10

11 2.2. Typologieën van de hulp Sinds de Verklaring van Parijs aangaande de effectiviteit van de hulp (2005) wordt internationaal een groter belang gehecht aan de afstemming van hulp van donoren op bestaande beleidsdoelstellingen van de ontvangende landen. Ook de harmonisatie onder donoren van de procedures voor het ontwikkelen en uitvoeren van hulp vormt een aandachtspunt voor de internationale gemeenschap. Om de vooruitgang van donoren op dat vlak op te meten werden meetinstrumenten ontwikkeld die ook informatie bevatten over de manier waarop de projecten, programma s en fondsen tot stand zijn gekomen. Zo komen we onder meer te weten of een donor vooral gebruik maakt van afzonderlijk gestuurde projecthulp, of dat de donor haar hulp inzet via bestaande programma s of fondsen van de ontvangende overheid en/of van een groep van donoren. Afzonderlijke projecthulp gaat vaak gepaard met relatief hogere kosten op vlak van identificatie, opvolging en andere vormen van het beheer. Projecthulp kan in sommige gevallen de structurele armoedebestrijding bemoeilijken, bijvoorbeeld wanneer de hulp afzonderlijke mechanismen steunt die in competitie treden met de bestaande lokale overheidsinstellingen. Volgende typologieën worden gebruikt om beleidsrelevante informatie over donorproliferatie te meten, op een manier die toelaat om een vergelijking te maken tussen alle donoren: Typologieën van de hulp A. Begrotingssteun A01 Algemene begrotingssteun A02 Sectorale begrotingssteun B. Ongeoormerkte bijdragen en gepoolde programma s en fondsen B01 Ongeoormerkte bijdragen aan NGO s, andere private entiteiten, publiek-private partnerschappen en onderzoeksinstellingen B02 Ongeoormerkte bijdragen aan multilaterale instellingen B03 Bijdragen aan specifieke programma s en fondsen, beheerd door internationale instellingen (internationale NGO s en multilaterale instellingen) B04 Gemeenschappelijke financiering - gepoolde bijdragen C. Projecthulp C01 Projecthulp D. Experten en andere technische assistentie D01 Technische assistentie: voorzien van experts, consultants, academici, uit het donorland D02 Andere technische assistentie: gezamenlijk onderzoek door donor en ontvanger, lokale beurzen, ontwikkelingsrelevante sociale en culturele programma s,. E. Studentenkosten en beurzen in donorland E01 Beurzen / training in het donorland E02 Andere studentenkosten in donorland F. Schuldkwijtschelding F01 Schuldkwijtschelding G. Administratieve kosten G01 Administratieve kosten H. Andere uitgaven in donorland H01 Draagvlakversterking voor ontwikkelingssamenwerking H02 Uitgaven in kader van opvang van vluchtelingen Voor elke bijdrage die aan OESO-DAC wordt gerapporteerd, maakt de donor de typologie van de hulp kenbaar. Het resultaat van de typologieën wordt gebruikt bij de monitoring van de internationale agenda aangaande hulpeffectiviteit. De typologieën worden in dit rapport zowel toegepast op de ODA afkomstig uit de begroting voor ontwikkelingssamenwerking als de ODA van andere beleidsdomeinen (zie paragraaf ) 11

12 2.3 Andere methodologische informatie Meer informatie over de sectorale toewijzing In voorgaande edities van het Vlaamse ODA rapport werd de hulp opgedeeld volgens de bijdrage aan de Millennium-Ontwikkelingsdoelen (MDG s). Ervaring wees uit dat deze indeling niet altijd een goed zicht bood op de evoluties binnen de uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking. Zo hebben de doelstellingen van de hulpstromen al te vaak betrekking op meerdere MDG s: bvb. de uitbouw van een nationaal gezondheidssysteem (MDG 6) komt ook ten goede aan de gezondheid van vrouwen (MDG 5) en kinderen (MDG 4), en zorgt bovendien voor toegang tot betaalbare basismedicatie in ontwikkelingslanden (MDG 8). Zulke overlappingen worden bovendien in de hand gewerkt door de soms inconsistente opbouw van de MDG, waarin de doelstellingen rond volledige en productieve tewerkstelling (MDG 1) en waardig werk voor jongeren (MDG 8) in twee afzonderlijke doelstellingen zijn vervat. Een strikte toewijzing aan één enkele MDG is bij dergelijke hulpstromen niet altijd mogelijk. Omdat een classificatie volgens MDG s geen betrouwbare graadmeter is van de bestedingen binnen het Vlaamse ontwikkelingsbeleid, vertrekt de rapportering uit het ODA rapport 2011 vanuit het thematische doelbereik. De sectorale afbakening biedt een meer accuraat meetinstrument, omdat de sectorcodering minder afhankelijk is van verschillende interpretaties. Bovendien laat de sectorale toewijzing een eenduidige vergelijking toe op meerdere jaren (zie paragraaf ). De hoofdstukken 4 tot 9 bieden een overzicht van alle projecten en programma s die zijn gefinancierd binnen elke afzonderlijke categorie van de hulp. In de vele fiches wordt de doelstellingen van elke subsidie toegelicht. Ook de sectorale toewijzing is weergegeven in elke fiche Informatie over de beleidsdomeinen Bij elke fiche in de hoofdstukken 4 tot en met 9 is aangeduid vanuit welk beleidsdomein de hulpstroom is geïnitieerd. Ook in het derde hoofdstuk van het ODA rapport wordt verwezen naar de verdeling van de hulp volgens beleidsdomein. Vaak wordt - omwille van plaatsgebrek in grafieken, tabellen of fiches - enkel gebruikgemaakt van de afkorting van het beleidsdomein. Hieronder volgt de lijst met beleidsdomeinen binnen de Vlaamse overheid. Afkorting BZ DAR FB IV EWI OV WVG CJSM WSE LV LNE MOW RWO Beleidsdomein Bestuurszaken Diensten voor het Algemeen Regeringsbeleid Financiën en Begroting Internationaal Vlaanderen Economie, Wetenschap en Innovatie Onderwijs en Vorming Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Cultuur, Jeugd, Sport en Media Werk en Sociale Economie Landbouw en Visserij Leefmilieu, Natuur en Energie Mobiliteit en Openbare Werken Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed 12

13 13

14 3. Analyse van de Vlaamse ODA 3.1. Overzicht Zuidwerking 40% 5% 55% Zuidwerking Noordwerking Administratieve kosten De Vlaamse ODA voor 2011 bedraagt euro. Daarvan valt euro of 55% onder Zuidwerking. Met deze middelen investeert Vlaanderen in projecten, programma s en sectorale fondsen in het zuiden. Ongeveer 21,4 miljoen euro - of 73% van de ODA binnen de Zuidwerking - wordt gespendeerd in de partnerlanden van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking en de prioritaire regio Zuidelijk Afrika. Het onderstaande overzicht deelt de uitgaven op in een aantal categorieën, op basis van de kanalen van besteding. De ODA in het kader van bilaterale samenwerking bedraagt 9,9 miljoen euro. Het betreft vormen van samenwerking die gebaseerd zijn op een overeenkomst tussen de Vlaamse Regering en een partnerland van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking. Zowel overheidsinstellingen in de partnerlanden, als lokale, internationale of Vlaamse organisaties staan in voor de uitvoering van de bilaterale samenwerking. Multilaterale instellingen kunnen ook instaan voor de uitvoering van bepaalde aspecten van het bilateraal ontwikkelingsbeleid in de partnerlanden. Daarnaast kunnen multilaterale instellingen ook ingezet worden voor grensoverschrijdende, regionaal georiënteerde programma s. Uitgaven aan multilaterale instellingen die thematisch en/of geografisch geoormerkt zijn, vallen binnen de categorie Bi-multi. Ongeveer 13,2 miljoen euro of ongeveer één vierde van de Vlaamse ODA is in 2011 op die manier ingezet. Vlaanderen ontwikkelde relaties met een aantal internationale organisaties, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), UNESCO, de internationale Arbeidsorganisatie (ILO), het VN-Kinderfonds (UNICEF), het Wereldvoedselprogramma (WFP), De multilaterale samenwerking - waarbij bijdragen volledig opgaan in de begroting van een multilaterale organisatie bedraagt 1,5 miljoen euro. Uit de besteding 2011 springen organisaties in het oog die een specifieke meerwaarde hebben op het vlak van humanitaire hulpverlening, zoals CERF, Wereldvoedselprogramma en UNRWA. Ongeoormerkte hulp laat toe dat deze organisaties de Vlaamse bijdragen op een flexibele manier kunnen inzetten in functie van de voortdurend wijzigende noden. De in het zuiden ingezette indirecte samenwerking in 2011 is goed voor 3,2 miljoen euro. Bij indirecte samenwerking wordt de expertise van een organisatie (NGO s, vzw s, private spelers) ingezet bij de uitvoering van concrete projecten. Binnen de Zuidwerking onderscheiden we een aantal samenwerkingsinitiatieven die gericht zijn op het nastreven van een specifieke doelstelling. Bestedingen voor handel en ontwikkeling hebben als doel de levensomstandigheden van inwoners te verbeteren door de productiviteit en toegang tot productiemiddelen en de markt te verbeteren. Het Vlaams Partnerschap Water voor Ontwikkeling streeft de realisatie van de watergerelateerde doelstellingen binnen Millenniumdoelstelling (MDG) 7 na. Het Vlaams Fonds Tropisch Bos zet in op de baten van bosbouw en -beheer voor de strijd tegen de klimaatsverandering, het verlies aan biodiversiteit en verwoestijning in ontwikkelingslanden. Vlaanderen verleent in het kader van de internationale samenwerking ook bijstand aan gebieden die door rampspoed van natuurlijke of menselijke oorsprong werden getroffen. De resterende categorie noodhulp vertegenwoordigt 1,7 miljoen euro van de ODA-uitgaven in Om dubbeltelling te vermijden zijn de multilaterale bijdragen aan humanitaire organisaties niet nogmaals hernomen in deze categorie. De verdeling van de uitgaven op vlak van rampenpreventie, eigenlijke noodhulp en rehabilitatie geeft blijk van een bijzondere aandacht voor alle fases van de rampencyclus (voorafgaand, tijdens en na de hulpverlening). 14

15 Zuidwerking Totaal: Soort uitgaven binnen de Zuidwerking subtotaal: Bilaterale samenwerking Zuid-Afrika Mozambique Malawi Andere Bi-multi (geografisch en/of thematisch geoormerkte multilaterale bijdragen) Volgens land/regio Volgens organisatie Zuid-Afrika Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) Mozambique Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) Malawi UNESCO Zuidelijk Afrika Wereldvoedselprogramma (WFP) Centraal en Oost-Europa VN Voedsel- en Landbouwprogramma (FAO) India UNAIDS Brazilië OESO Meerdere UNICEF (Belgisch comité) Multilaterale samenwerking (ongeoormerkte bijdragen) Central Emergency Response Fund (CERF) UNAIDS Wereldvoedselprogramma (WFP) Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) VN Agentschap voor Palestijnse Vluchtelingen (UNRWA) VN Economische Commissie voor Europa (UNECE) VN-Kaderverdrag inzake klimaatverandering (UNFCCC) International Seed Testing Organisation (ISTA) Indirecte samenwerking Handel en ontwikkeling Vlaams Partnerschap Water voor Ontwikkeling Studiebeurzen (uitgevoerd in ontwikkelingslanden) Vlaams Fonds Tropisch Bos Varia (vnl. in de sector transport en opslag) Vredesbevorderende initiatieven (exclusief UNWRA) Humanitaire hulp (exclusief multilaterale bijdragen aan CERF, WFP, UNRWA) Noodhulp (niet voedselgerelateerd) Preventie van en voorbereiding op rampen Noodhulp (voedselgerelateerd) Reconstructie en rehabilitatie

16 Noordwerking In totaal valt euro - of 40% van de Vlaamse ODA - onder Noordwerking. Het betreft bijdragen die in eerste instantie het land niet verlaten, maar die indirect wel een effect kunnen hebben op ontwikkelingssamenwerking in het zuiden. Veelal gaat het om vormen van samenwerking waarbij de Vlaamse Regering zorgt voor de financiering of medefinanciering van activiteiten in het kader van het ontwikkelingsbeleid van een indirecte actor. Ongeveer 72% van de middelen voor de Noordwerking komt tegemoet aan wetenschappelijke instellingen, die ontwikkelingsrelevante activiteiten ontplooien. Het Instituut voor Tropisch Geneeskunde specialiseert zich in onderzoek, onderwijs en dienstverlening in de tropische geneeskunde en de organisatie van gezondheidszorg in ontwikkelingslanden. Het Instituut voor Ontwikkelingsbeleid en -beheer (IOB) is actief op het vlak van voortgezet academisch onderwijs, wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke dienstverlening op het gebied van de economische, politieke en sociale aspecten van ontwikkelingsbeleid en -beheer. De Universiteit van de Verenigde Naties (UNU) onderzoekt de mondiale problemen die binnen de belangstelling van de VN vallen: vrede en bestuur, ontwikkeling, milieu, wetenschap en technologie. Ongeveer 2,2 miljoen euro wordt besteed in het kader van ontwikkelingseducatie en sensibilisatie. Een positieve houding ten opzichte van ontwikkelingssamenwerking vormt een belangrijk fundament voor een vreedzame en solidaire maatschappij. Door het draagvlak te ondersteunen wordt er gewerkt aan een sterkere verantwoordelijkheidszin bij de Vlaamse individuele burger aangaande mondiale vraagstukken en armoedebestrijding. Steden en gemeenten staan dicht bij de burger en hebben een specifieke meerwaarde bij het sensibiliseren van moeilijk bereikbare doelgroepen. Anderhalf miljoen euro ging uit naar het ondersteuningsprogramma voor gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking. Ook binnen zijn Noordwerking voorziet de Vlaamse overheid in de ondersteuning van NGO s - voornamelijk in de vorm van loonsubsidies. Als actoren van de civiele samenleving op vlak van ontwikkelingssamenwerking hebben deze een belangrijke rol te spelen op het vlak van draagvlakversterking, als waakhond over het overheidsoptreden en als innovatieve ontwikkelaars van projecten in het zuiden. Door studenten in het zuiden de kans te bieden een specifieke opleiding te volgen in Vlaanderen, wordt indirect aan capaciteitsopbouw gedaan in de respectievelijke landen van herkomst. Beurzen uitgevoerd in het donorland vertegenwoordigen euro van de uitgaven in

17 Noordwerking Totaal: Soort uitgaven binnen de Noordwerking subtotaal: Wetenschappelijke instellingen Instituut voor Tropische Geneeskunde Antwerpen (ITG) Instituut voor Ontwikkelingsbeleid en -Beheer (IOB) Universiteit van de Verenigde Naties (UNU) Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) Instituut voor Plantenbiotechnologie voor Ontwikkelingslanden (IPBO/UGent) Internationaal Centrum voor Reproductieve Gezondheid (ICRH/UGent) Ontwikkelingseducatie en sensibilisatie Steun aan NGO s en/of vzw s Gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking Convenanten gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking Vereniging Van Vlaamse Steden En Gemeenten Vzw Studiebeurzen (uitgevoerd in donorland) Administratieve kosten Ten slotte worden zowel door het Departement internationaal Vlaanderen als door het Vlaams Agentschap voor Internationale Samenwerking (VAIS) administratieve kosten geboekt, noodzakelijk om het beleid en de uitvoering van de ontwikkelingssamenwerking tot stand te brengen. In 2011 beliep deze kost 5% van de totale ODA. Dit ligt in de lijn met de gemiddelde administratieve kost van alle OESO-DAC donoren in 2010, die 5,77% van de geregistreerde ODA vertegenwoordigt. Administratieve kosten Vlaams Agentschap voor Internationale Samenwerking Departement internationaal Vlaanderen

18 3.2. Bestedingspatroon van de Vlaamse ODA De Vlaamse ODA kan verder opgesplitst worden volgens begunstigde actor, hoofdsector en ontvangend land Begunstigden 30% van de Vlaamse ODA in 2011 werd aan de Verenigde Naties en aan andere multilaterale instellingen uitbetaald. Het betreft zowel ongeoormerkte, multilaterale steun, als bijdragen die gekoppeld zijn aan een geografische als thematische oormerking. Om zoveel mogelijk synergieën te creëren met het bilateraal ontwikkelingsbeleid in de partnerlanden, wordt vaak geopteerd om regionaal georiënteerde bijdragen te concentreren op de landen in Zuidelijk Afrika. Daarnaast kunnen VN agentschappen optreden als uitvoerende partner van de vijfjarige strategienota s met de partnerlanden. Wetenschappelijke instellingen schrijven 28% van de Vlaamse ODA 2011 op hun conto. Het Instituut voor Tropische geneeskunde ontving in 2011 bijna 12 miljoen euro in de vorm van structurele ondersteuning vanuit de vakdepartementen voor onderwijs (OV) en wetenschappen (EWI). NGO s of VZW s ontvingen samen 22,8% van de ODA. Dit percentage is de som van het aandeel Vlaamse NGO s en VZW s (17,6%), lokale NGO s (3%) en internationale NGO s (2%). In totaal werd 11,1% van de Vlaamse ODA rechtstreeks uitbetaald aan de overheden van Zuid- Afrika, Mozambique en Malawi. Ten slotte gaat 2,4% van de ODA naar binnenlandse steden en gemeenten, in het kader van draagvlakversterking voor ontwikkelingssamenwerking. Deze subsidies zijn volledig afkomstig van de begroting voor ontwikkelingssamenwerking. Indeling van de Vlaamse ODA 2011 volgens begunstigde 28,0% 11,1% 17,6% 30,0% 5,6% 3% 2% 2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% wetenschappelijke instellingen Vlaamse NGO's en/of VZW's andere steden en gemeenten overheden VN en multilaterale instellingen lokale ngo's internationale ngo's Ongeveer 55% van de totale ODA 2011 was gericht op ontwikkelingsrelevante acties binnen de Zuidwerking. Ongeacht het kanaal van besteding (overheid, VN, NGO, ) kunnen de tien meest ontvangende landen/regio s van ODA worden opgelijst. 18

19 Top 10 ontvangende landen/regio's van Vlaamse ODA 2010 % ODA Mozambique ,6% Malawi ,1% Zuid-Afrika ,4% Zuidelijk Afrika ,5% Centraal- en Oost- Europa ,1% India ,0% Brazilië ,8% Zuid-Oost Afrika ,5% Palestijnse gebieden ,3% Pakistan ,3% 40% De prioritaire partnerlanden en regio zijn, met 40% van de totale ODA, de grootste ontvangers van Vlaamse ODA in Indien we abstractie maken van de Noordwerking en administratieve kosten, vertegenwoordigen deze landen 73% van de totale ODA voor de Zuidwerking. De ODA aan deze prioritaire landen kan verder volgens begunstigde actor worden doorgelicht. Begunstigden van de ODA 2011 in de Vlaamse partnerlanden 50% Zuid-Afrika Malawi Mozambique Zuidelijk Afrika 0% Overheden Verenigde Naties en multilaterale instellingen Wetenschappelijke instellingen Ngo's 100% In Malawi en Mozambique volgt de besteding volgens kanaal een evenwichtige verdeling tussen overheidsentiteiten, multilaterale instellingen en NGO s. In Zuid-Afrika werd in % van de Vlaamse ODA ingezet via het kanaal van multilaterale instellingen, bijna 30% via de overheid en bijna 10% via NGO s. Voor wat regionaal georiënteerde programma s betreft, maakte de Vlaamse overheid in hoofdzaak gebruik van multilaterale instellingen. 19

20 3.2.2 Sectoren Hieronder volgt de besteding van de Vlaamse ODA per sector. Het systeem voor de codering van de sectoren werd op punt gesteld door het Ontwikkelingscomité van de OESO en laat toe sectorinformatie van alle donoren te vergelijken. Een sector geeft een beschrijving van de economische of sociale structuur waarop de finaliteit van een interventie betrekking heeft. Indeling van de Vlaamse ODA 2011 volgens sector Wetenschappelijk onderzoek Gezondheid 4% 3% 5% 3% 6% 1% 1% 3% 10% 30% Onderwijs Sensibilisatie Humanitaire hulp Landbouw, veeteelt / voedselprogramma's Administratieve kosten 11% sector onbepaald Handel en industrie Overheid & civiele maatschappij 4% 7% 12% Sociale infrastructuur Watervoorziening en -sanering Transport en opslag Andere classificatie De Vlaamse ODA 2011 wordt geconcentreerd rond de sectoren gezondheid (30%), onderwijs (12%) en landbouw en veeteelt (11%). De steun aan wetenschappelijk onderzoek (10%) vormt ook steeds een voorname categorie. Voorts blijken ook ontwikkelingseducatie en - sensibilisatie (7%) relatief belangrijke sectoren in termen van ODA. De restcategorie Andere classificatie (3%) bevat kleinere uitgaven in de sectoren energie, bosbouw, vredesopbouw, milieubescherming en toerisme. 20

21 3.2.2 Herkomst Vlaamse ODA-bijdragen Het aantal beleiddomeinen die actief zijn op het vlak van ontwikkelingssamenwerking nam tussen 2008 en 2011 af van 11 naar 8 beleidsdomeinen. Drie beleidsdomeinen stonden in voor 95,3% van de totale Vlaamse ODA: internationaal Vlaanderen (IV), Onderwijs en Vorming (OV) en Economie, Wetenschappen en Innovatie (EWI). Procentuele verdeling van de ODA volgens beleidsdomein 100% 80% 60% 40% 20% 0% % 35% 47% % 32% 48% ,3% 32,3% 51,6% 8% 25% 62% WVG RWO DAR LV MOW WSE CJSM LNE EWI OV IV 2011 Het aandeel in de totale ODA van het beleidsdomein internationaal Vlaanderen is de afgelopen twee jaren relatief toegenomen ten opzichte van andere departementen. Als gevolg van de toenemende druk op de overheidsbestedingen, hebben een aantal beleidsdomeinen een besparing doorgevoerd op de uitgaven voor buitenlandse projecten en programma s. Deze besparingen werden deels gecompenseerd door hogere bestedingen vanuit het beleidsdomein IV. Onderstaande grafiek schetst het verloop van de ODA vanuit een aantal beleidsdomeinen in 2010 en 2011 ten opzichte van de ODA die ze realiseerden in Verloop van de ODA 2010 en 2011 ten opzichte van referentiejaar OV WSE CJSM EWI LV MOW 21

22 Typologieën van de hulp De typologieën van de hulp bieden beleidsinformatie over de manier waarop projecten en programma s tot stand komen. De indicator wordt gebruikt bij de monitoring van de vooruitgang op het vlak van hulpeffectiviteit. Voor meer informatie over deze indicator, verwijzen we door naar de methodologische toelichting (2.2). Hieronder worden enkel de typologieën weergegeven waarbinnen een betaling is vastgesteld in Typologieën van de hulp Besteding begroting voor ontwikkelingssamenwerking (VAIS) Besteding andere entiteiten van de Vlaamse overheid Totale ODA (besteding VAIS + andere entiteiten) ODA % ODA % ODA % A02 Sectorale begrotingssteun ,5% 0 0,0% ,3% B01 Ongeoormerkte bijdragen aan NGO s, andere private entiteiten, publiek-private ,6% ,3% ,9% partnerschappen en onderzoeksinstellingen B02 Ongeoormerkte bijdragen aan multilaterale instellingen ,5% ,5% ,6% B03 Bijdragen aan specifieke programma s en fondsen, beheerd door internationale instellingen (internationale ,5% ,0% ,7% NGO s en multilaterale instellingen) B04 Gemeenschappelijke financiering - gepoolde bijdragen ,6% 0 0,0% ,3% C01 Projecthulp ,3% ,0% ,2% D01 D02 E01 E02 Technische assistentie: voorzien van experts, consultants, academici, uit het donorland Andere technische assistentie: gezamenlijk onderzoek door donor en ontvanger, lokale beurzen, ontwikkelingsrelevante sociale en culturele programma s,. Beurzen / training in het donorland Andere studentenkosten in donorland ,5% ,2% ,4% 0 0,0% ,9% ,9% 0 0,0% ,6% ,2% 0 0,0% 0,0% 0 0,0% G01 Administratieve kosten ,5% ,9% ,0% H01 Draagvlakversterking voor ontwikkelingssamenwerking ,8% ,6% ,7% 100% 100% 100% 22

23 De besteding vanuit de begroting voor ontwikkelingssamenwerking (VAIS) zet in op andere typologieën van hulp dan de besteding vanuit andere entiteiten van de Vlaamse overheid. Het leeuwendeel van de bestedingen van het VAIS gaat gepaard met een transfer naar het buitenland. Uitgaven van VAIS verlopen voornamelijk via projecten in de partnerlanden (39,3%). Deze worden zowel uitgevoerd door overheidsdepartementen, NGO s, als multilaterale en wetenschappelijke instellingen. De specifieke programma s of fondsen beheerd door multilaterale instellingen (19,5%) hebben betrekking op de ondersteuning van bestaande programma s en fondsen van UNAIDS, het Wereldgezondheidsprogramma, het Wereldvoedselprogramma, en het VN Voedsel- en Landbouwprogramma De derde grootste typologie beslaat de sectorale budgetsteun (12,5%). Via budgetsteun stemt een donor haar bijdrage maximaal af op de beleidsdoelstellingen van de ontvangende landen. Het gros van de bestedingen van andere entiteiten van de Vlaamse overheid gaat naar actoren die gevestigd zijn in het donorland. Deze middelen verlopen voornamelijk via ongeoormerkte bijdragen aan onderzoeksinstellingen en NGO s (64,3%). Wetenschappelijke instellingen worden voornamelijk gefinancierd door het departement Onderwijs en Vorming (OV) en het departement Economie, Wetenschappen en Innovatie (EWI). Daarnaast ondersteunt departement Werk en Sociale Economie een aantal binnenlandse NGO s. Het tweede voornaamste kanaal van besteding betreft specifieke programma s of fondsen beheerd door multilaterale instellingen (20%). Denk aan: 1. het Flanders Unesco Science Fund gefinancierd door departement Economie, Wetenschappen en Innovatie (EWI) en beheerd door Unesco 2. het Flanders Unesco Trustfund gefinancierd door departement internationaal Vlaanderen (IV) en beheerd door Unesco. 3. Het Flemish ILO Trustfund gefinancierd door departement internationaal Vlaanderen (IV), en beheerd door de Internationale Arbeidsorganisatie 23

24 3.3. Bestedingspatroon van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking De ODA-cijfers en de uitgaven vanuit de begroting voor ontwikkelingssamenwerking mogen niet met elkaar worden verward. De bestedingen van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking vormen een deel van de totale Vlaamse ODA. De Vlaamse ODA bevat bestedingen afkomstig uit meerdere beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid. VAIS, dat deel uitmaakt van het beleidsdomein internationaal Vlaanderen, staat in voor de uitvoering van de begroting voor ontwikkelingssamenwerking. De afgelopen jaren hebben de bestedingen van het VAIS een steeds groter aandeel vertegenwoordigd binnen de totale Vlaamse ODA. Aandeel bestedingen vanuit de begroting voor ontwikkelingssamenwerking binnen de totale Vlaamse ODA 60% 50% 40% 30% 20% 39,3% 41,3% 48,3% 55,1% 10% 0% In dit onderdeel (2.2) gaan we dieper in op het bestedingspatroon uit de begroting voor ontwikkelingssamenwerking. In 2011 werd in totaal ontwikkelingsrelevante bijdragen besteed door het VAIS. Deze ODA kan - op dezelfde wijze als voor de totale ODA - verder opgesplitst worden op basis van bestedingskanaal en sectorale focus Categorieën uitgaven van het Vlaams Agentschap voor Internationale Samenwerking Volgens haar oprichtingsbesluit voert het VAIS volgende taken uit: bilaterale samenwerking met partners in het Zuiden; ondersteuning van acties en activiteiten van onrechtstreekse actoren; samenwerkingsacties via multilaterale organisaties; draagvlakversterking en bewustmaking; noodhulp en humanitaire bijstand. Deze taken zijn ook af te leiden uit de effectieve bestedingen van VAIS in Ruim twee derden van de bestedingen wordt ingezet voor projecten en programma s in het zuiden; - NGO s wordt algemene ondersteuning geboden via loonsubsidies (4% van de uitgaven). Ze worden ook ingezet bij draagvlakversterking en projecten in het zuiden. - 31% van de uitgaven gaat naar programma s en projecten van multilaterale instellingen in de partnerlanden en de prioritaire regio Zuidelijk Afrika. De algemene begrotingssteun aan multilaterale instellingen bedraagt 4% van de uitgaven; - VAIS besteedt 7% aan sensibilisatie in Vlaanderen en 5% aan sensibilisatie via lokale besturen door middel van de ondersteuning van gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking - De humanitaire hulp beslaat 5% van de uitgaven van VAIS in 2011 (exclusief algemene begrotingssteun aan VN agentschappen actief op vlak van humanitaire hulp) 24

25 Verdeling van de bestedingen van VAIS volgens categorie 30,5% 30,6% 4% 6% 5% 4% 7% 5% 8% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bilateraal Bi-Multi Multilateraal Handel en ontwikkeling Humanitaire hulp Steun aan NGO's Sensibilisatie Gemeentelijke ontwikkelingssamenwerking Administratieve kosten Sectoren In vergelijking met de totale Vlaamse ODA (zie paragraaf 3.2.2) meten we een sterker doorgedreven sectorale concentratie binnen de uitgaven vanuit de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking. De focale sectoren van bilaterale samenwerking zijn te koppelen aan de effectieve betalingen: gezondheid (33%), landbouw & veeteelt (20%) en stimuleren van waardige jobcreatie (6%). Daarnaast vinden we een aantal kerntaken terug van het VAIS, met name sensibilisatie (12%), de dossierbehandeling aangaande humanitaire hulpverlening (7%) en de algemene ondersteuning van NGO s door middel van de subsidies voor loonkosten van de personeelsleden in gewezen DAC-statuut (onder sectorcode sector onbepaald : 3%). De totale administratieve kosten vertegenwoordigen 8% van de bestedingen. Indeling van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking 2011 volgens sector 4% 6% 1% 8% Administratieve kosten Gezondheid 12% Humanitaire Hulp 3% 6% 33% Landbouw en veeteelt Sociale infrastructuur Sector onbepaald Sensibilisatie 20% 7% onderwijs Handel en industrie Andere classificatie 25

26 3.3.2 Begunstigden Multilaterale instellingen vertegenwoordigen 36% van de bestedingen van VAIS in NGO s in binnen en buitenland nemen samen ongeveer 30% in van de totale besteding, terwijl overheden in Zuid-Afrika, Mozambique en Malawi aanspraak maken op 19,1% van de besteding. Steden en gemeenten ontvangen 4,4% van de uitgaven op de begroting voor ontwikkelingssamenwerking. Het geringe aandeel voor wetenschappelijke instellingen (1%) contrasteert met het grote aandeel dat binnen de totale ODA werd opgemeten (28%). Instellingen die ontwikkelingsrelevant onderzoek verrichten worden vooral vanuit de vakdepartementen EWI en OV ondersteund. Indeling van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking 2011 volgens begunstigde 19,1% 23,7% 36,2% 8,6% 3% 4% 4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% overheden VN en multilaterale instellingen lokale ngo's internationale ngo's Vlaamse NGO's en/of VZW's andere steden en gemeenten wetenschappelijke instellingen 26

27 Evolutie van de vastleggingen en uitbetalingen op de basisallocatie voor Zuidwerking De gemiddelde budgettaire omvang van de geplande programma s of projecten neemt toe in vergelijking met de voorgaande twee jaren. Op een totaal bedrag van euro werden 17 vastleggingen genomen op de begroting voor de Zuidwerking. Het aantal en de gemiddelde waarde van een vastlegging geeft een indicatie van versplintering van de hulp. Grotere financiële engagementen kunnen de voorspelbaarheid van de donor verhogen, omdat deze vaak op meerdere jaren een relevante bijdrage voorzien, waardoor ontvangende landen deze inkomsten beter kunnen inplannen in hun begroting Evolutie van het bedrag per vastlegging gemiddeld bedrag per vastlegging aantal vastleggingen 7 Een vastlegging omsluit de totale kost van een programma of project en behelst een financieel engagement van de donor. Een vastlegging wordt vervolgens uitbetaald in één of meerdere betalingsschijven, naargelang de vooruitgang van de uitvoering op het terrein. Elke betalingsopdracht brengt een zekere administratieve last mee voor donor en ontvanger. Vanuit bekommernissen aangaande de administratieve kosten van ontvangende landen, is het meten van de gemiddelde betalingsschijf voor landentoewijsbare hulp (CPA) een nuttige graadmeter om de impact van donorproliferatie op te meten. In 2011 was er een kleine terugval in de gemiddelde betalingsschijf. Dit valt gedeeltelijk te verklaren door de daling van de gemiddelde vastleggingen in 2010 en Gemiddeld betalingsbedrag landentoewijsbare hulp (CPA)

28 3.4. De Vlaamse ODA in perspectief Evolutie van de Vlaamse ODA Afgezien van de ODA tijdens het jaar 2010 kent de ODA de afgelopen 10 jaar een constante groei. In 2011 overschrijdt de Vlaamse ODA voor het eerst de kaap van de 50 miljoen euro. De groei ging gepaard met een verdere professionalisering van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking. Het VAIS, opgericht in 2006, stond de afgelopen vier jaren in voor een steeds groter aandeel van de totale hulp (blauwe kleur in de staafdiagram). Ook de financiering van wetenschappelijke instellingen en universiteiten kende een constante groei. In vele gevallen is deze steun vastgelegd bij overeenkomst, wat leidt tot een meer stabiel verloop van de uitgaven (rode kleur in de staafdiagram). Andere ODA-aanrekenbare uitgaven stegen tot in In 2010 en 2011 werd echter een daling van deze uitgaven ingezet (groene kleur in de staafdiagram). Samenstelling van de Vlaamse ODA '06-' % % % 25% % 15% 10% 5% Uitgaven vanuit de begroting voor ontwikkelingssamenwerking (VAIS) Financiering van wetenschappelijke instellingen en universiteiten Andere ODA-aanrekenbare uitgaven Aandeel landentoewijsbare hulp (CPA) in de totale ODA 0% De stijging van de uitgaven van VAIS binnen de totale ODA, komt tevens tot uiting in het verloop van de landentoewijsbare hulp (CPA). Enkel uitgaven van het hoofdagentschap, die geprogrammeerd kunnen worden binnen de ontwikkelingslanden, kunnen worden beschouwd als CPA. Voor meer informatie over deze indicator, verwijzen we door naar de methodologische toelichting (paragraaf 2.1.). Afgaande op het verloop van de CPA, konden de partnerlanden van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking de afgelopen jaren steeds hogere inkomsten inplannen in hun begroting. 28

29 Evolutie van de sectorale verdeling van de Vlaamse ODA Doorheen de tijd kan ook een analyse worden gemaakt van de verschuivingen van de sectoren binnen de totale ODA. Hieronder volgt een cumulatief overzicht van de bestedingen volgens sector, in verhouding tot de totale ODA. 100% Sectorale samenstelling van de Vlaamse ODA Andere classificatie 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 4,41% 3,50% 4,35% 4,26% 7,9% 7,5% 4,8% 4,3% 15,1% 13,0% 3,63% 4,26% 5,8% 6,8% 17,1% 3,27% 4,04% 2,88% 4,32% 5,30% 5,04% 3,9% 1,8% 6,2% 2,4% 3,4% 4,2% 16,0% 15,1% 11,6% 6,2% 6,1% 6,7% Transport en opslag Watervoorziening en - sanering Overheid & civiele maatschappij Handel en industrie NGO / sector onbepaald Administratieve kosten 55% 50% 3,1% 6,4% 6,0% 12,3% 14,5% 11,1% Sociale infrastructuur 45% 40% 35% 30% 25% 6,0% 5,2% 12,3% 9,9% 29,3% 27,3% 4,1% 11,7% 27,2% 16,2% 23,5% 12,3% 25,1% 10,2% 29,7% Humanitaire hulp Onderwijs Sensibilisatie Landbouw en veeteelt 20% 15% 10% Wetenschappelijk onderzoek Gezondheid 5% 0% In verhouding tot de totale ODA kenden de sectoren gezondheid, landbouw, sensibilisatie de afgelopen jaren een relatieve stijging in de totale ODA. De sector onderwijs kende tussen 2006 en 2011 een relatieve daling binnen de totale ODA met 3,5 procent, onder meer als gevolg van de daling van de uitgaven vanuit het departement Onderwijs en Vorming. 29

30 Wetenschappelijk onderzoek en sector onbepaald (=NGO-steun) kenden in dezelfde periode een relatieve vermindering van 2 procent. Uitgaven binnen andere sectoren varieerden in 2011 met minder dan 1% ten opzichte van het gemiddelde aandeel van de sectoren in de afgelopen zes jaren Vlaanderen als donor in de internationale context De bijdrage vanuit Vlaanderen kan binnen de partnerlanden van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking worden vergeleken met die van andere donoren. Gezien de ODA van andere donoren voor 2011 op het moment van schrijven nog niet beschikbaar is, loopt de vergelijking tot Vlaamse ODA in de partnerlanden Zuid-Afrika Vlaamse ODA ( ) Plaats donorranking % v/d totale ODA 0,78% 0,74% 0,65% 0,64% Mozambique Vlaamse ODA ( ) Plaats donorranking % v/d totale ODA 0,71% 0,75% 0,57% 0,52% Malawi Vlaamse ODA ( ) Plaats donorranking % v/d totale ODA 0,57% 0,23% 1,70% 1,98% In Zuid-Afrika bleef het aandeel van de Vlaamse bijdrage in de totale bilaterale ontwikkelingssamenwerking tussen 2009 en 2010 ongeveer constant, terwijl haar positie in de donorranking met drie plaatsen verminderde. In Mozambique zakt Vlaanderen tot de 20ste plaats in de lijst van de bilaterale donoren. De Vlaamse ODA aan Malawi kent een sterke opgang, zowel wat betreft het totale aandeel binnen de ODA aan Malawi, als binnen de donorranking. 30

31 4. Bilaterale samenwerking Het kaderdecreet inzake ontwikkelingssamenwerking omschrijft bilaterale samenwerking als die vormen van samenwerking die door de Vlaamse Regering gefinancierd worden en die op een overeenkomst tussen de Vlaamse Regering en een partnerland van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking gebaseerd zijn. Dit zijn landen uit het Zuiden, vertegenwoordigd door hun overheden, die voor de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking als prioritair worden beschouwd. Naast de centrale overheid van de partnerlanden kunnen eventueel, en voor zover dat door de wetgeving of door de centrale overheid van het partnerland wordt toegestaan, ook deelstaten en regionale overheden partners van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking zijn. De Vlaamse ontwikkelingssamenwerking heeft momenteel drie partnerlanden: Zuid-Afrika, Mozambique en Malawi. Zuid-Afrika De Vlaamse ontwikkelingssamenwerking is in 1994 met Zuid-Afrika als eerste partnerland gestart. Op een decennium tijd is de samenwerking grondig gewijzigd: van louter steun aan NGO s actief in Zuid-Afrika tot rechtstreekse samenwerking met de Zuid-Afrikaanse overheden. De ontwikkelingssamenwerking tussen Vlaanderen en Zuid-Afrika ligt vast in een bilateraal akkoord, een Memorandum of Understanding (MOU) en een strategienota die de samenwerkingsprioriteiten over een periode van vijf jaar vastlegt. De Vlaamse Regering keurde op 15 juli 2011 de tweede strategienota inzake ontwikkelingssamenwerking goed. Focus ligt op twee prioritaire sectoren van de Zuid-Afrikaanse overheid: landbouw en voedselzekerheid, en jobcreatie en ondernemerschap. Naast samenwerking met de overheid is er ook ruimte voor samenwerking met niet-statelijke actoren. Bij de opmaak van de strategienota werd rekening gehouden met de resultaten van de evaluatie van de voorgaande strategienota Mozambique De ontwikkelingssamenwerking tussen Vlaanderen en Mozambique is in 2002 formeel van start gegaan. In 2004 sloten Vlaanderen en Mozambique een eerste Memorandum of Understanding (MOU) over samenwerking in de gezondheidssector af. Dat MOU had voornamelijk tot doel de strijd tegen hiv/aids te versterken. In 2009 werd een tweede MoU onderhandeld dat veeleer op de bredere manier van samenwerking ingaat. Het handelt over de rechten en plichten van de partners en de in te zetten middelen en instrumenten bij de samenwerking. In 2006 werd de samenwerking in een eerste strategienota voor de periode gekaderd. Vlaanderen en Mozambique zetten daarbij in op de ondersteuning van initiatieven in zowel de gezondheids- als de onderwijssector. De tweede strategienota ( ), zet volledig in op het bevorderen van het recht op gezondheid van de Mozambikaanse bevolking. Verdere sectorale concentratie was nodig om een betekenisvolle, kostenefficiënte bijdrage en ondersteuning te kunnen leveren binnen het al sterk bezette donorveld in Mozambique. Binnen de sector gezondheid wordt voornamelijk ingezet op het bijdragen tot: (1) de verdere ontwikkeling van een kritische massa van goed opgeleide en gemotiveerde gezondheidswerkers; (2) het leveren van gedegen gezondheidsonderzoek en -monitoring van ziekten en epidemieën; (3) het promoten van de seksuele en reproductieve gezondheid en rechten en (4) het promoten van goede voeding(-spraktijken). 31

32 Malawi Op 28 april 2006 koos de Vlaamse Regering Malawi als derde partnerland van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking. In januari 2007 werd vervolgens een Memorandum of Understanding ondertekend. Dit Memorandum biedt een kader om de ontwikkelingsplannen van de Malawische overheid te ondersteunen met als doel armoedebestrijding en economische groei te realiseren, zoals beschreven in de Malawi Growth & Development Strategy. Uit de verkennende missies bleek duidelijk dat de prioriteiten van Malawi bij landbouw en voedselzekerheid liggen. Op vraag van de partner heeft Vlaanderen er dan ook voor gekozen om binnen die sector te gaan samenwerken. Op 7 november 2008 werd tevens een eerste gezamenlijke strategienota goedgekeurd. Naast landbouw & voedselzekerheid, werd ook gezondheidszorg een prioritaire concentratiesector in de samenwerking met Malawi vanaf Bij het uitwerken van nieuwe initiatieven streeft Vlaanderen naar donorcoördinatie en samenwerking met andere donoren. Zo wordt er ondermeer ingezet in sectorsteun voor de gezondheidssector, en is sectorsteun inzake landbouw in voorbereiding. Andere landen In 1995 ondertekenden Vlaanderen en Chili een samenwerkingsverdrag. Chili is voor het algemeen Vlaams buitenlandse beleid de enige partner in Latijns-Amerika waarmee op een structurele manier binnen verschillende domeinen wordt samengewerkt. In 2011 werden een aantal projecten in Chili ondersteund die gericht waren op economische ontwikkeling en ruraal toerisme. Departement internationaal Vlaanderen steunde het kleuter - en lager onderwijs in het binnenland van Suriname via onder meer nucleuscentra Zuid-Afrika Agribusiness development academy programme Begunstigde Limpopo Department Of Agriculture CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2006 Betaling in Sector Landbouw en veeteelt Beleidsdomein IV Het project richt zich op de verbetering van de levensomstandigheden in de landelijke gebieden van de provincie Limpopo. Tijdens de verschillende fases van de marktketen voor landbouwproducten, tekenen nieuwe landbouwers en ondernemers betere resultaten op. Dit wordt gefaciliteerd door te investeren in agro-business management, het ontwikkelen van plattelandstoerisme, het verbeteren van het aanbod van diensten, het ondersteunen van landbouwverenigingen en het tot stand brengen van een leercultuur d.m.v. kennismanagement. Social economy/community investment programme on local economic development Begunstigde Kwazulu Natal Department Of Education CPA Subsidie Vastleggingsjaar Betaling in Sector Sociale infrastructuur Beleidsdomein IV Het project heeft tot doel om een bestaande overheidssubsidie voor schoolmaaltijden te gebruiken om lokale sociale tewerkstelling te creëren, specifiek in groentetuinen en schoolkeukens. te bereiken resultaten: 1 In twee gemeenten in de provincie KwaZulu Natal wordt de economische ontwikkeling gelokaliseerd door middel van het schoolvoedingsprogramma en dit op een duurzame en sociaal aanvaardbare manier 2 Ten minste 60 mensen uit de twee deelnemende gemeenten verwerven hun eigen inkomen 3 Het project biedt goede praktijkvoorbeelden en succesvolle modellen met betrekking tot lokale economie 32

33 Local governance policy unit Begunstigde Free State Department of Local Government and Housing CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2001 Betaling in Sector Overheid & Civiele Maatschappij Beleidsdomein IV Capaciteitsopbouw voorzien voor gemeenten in de Free State door het opleiden van gemeenteraadsleden en managers met als doel het besturen en tot ontwikkeling brengen van hun grondgebied. Activiteiten: De noden aan opleiding bij de raadsleden en managers bepalen. Op een planmatige wijze lesmateriaal ontwikkelen dat aan deze noden beantwoordt. Organiseren en faciliteren van lessen voor de doelgroep. Meten van het effect van de lessen op het individueel en institutioneel presteren. Voorzien van opleiding en training op een tertiair niveau. South Africa Provincial Legislateres Support Programme Begunstigde AWEPA Subsidie Vastleggingsjaar 2008 Betaling in Sector Overheid & civiele maatschappij Beleidsdomein IV Het South Africa Provincial Legislatures (SAPL) Programme is een capaciteitsversterkend programma voor negen provinciale besturen aangaande hun legislatieve taken, de overheidsstructuur en hun functie als vertegenwoordigers van het volk. De focus ligt op het bijstaan van het provinciaal bestuur in het institutionaliseren van een genderagenda en om Hiv-aidsbeleid te ontwikkelen. Daarnaast richt men zich op het versterken van de samenwerking tussen lokale en provinciale overheden, en op het trainen van Provincial Legislature Members, Chief Whips en staff aangaande wetgeving en financieel management. Advanced Human Rights Courses (AHRC) Begunstigde Centre for Human Rights, Faculty of Law, University of Pretoria Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Overheid & Civiele Maatschappij Beleidsdomein IV Het Mensenrechtencentrum werd aan de Universiteit van Pretoria opgericht in 1986, met als doel het apartheidssysteem te bestrijden d.m.v. van vergaderingen en conferenties over mensenrechten. Tijdens de overgangsjaren had het centrum een adviserende rol bij het uitschrijven van de nieuwe grondwet van Zuid-Afrika. De laatste jaren positioneerde het centrum zich meer en meer als de referentie-instelling voor mensenrechten op het Afrikaanse continent. Het centrum ontving in 2006 de UNESCO-prijs voor Onderwijs in Mensenrechten. De Advanced Human Rights Courses (AHRC) van het Mensenrechtencentrum van de Universiteit van Pretoria hebben in de laatste jaren de sleutelfiguren op vlak van goed bestuur over het hele continent bereikt. Het centrum maakt gebruik van de subsidie voor de organisatie van 3 cursussen, voor de loop van 2 jaar. Elke cursus maakt gebruik van de expertise binnen de Vlaamse universiteiten: - Homofobie en anti-discriminatie: K.U. Leuven prof. Koen Lemmers en prof. Steven Sottiaux. - Het recht op ontwikkeling: U. Antwerpen prof. Koen de Feyter en prof. Wouter Vandenhole. - Vergelijkende mensenrechten in Afrika: U. Gent prof. Eva Brems, prof. Johan van de Lanotte, prof. Yves Haeck en dr. Burbano Herrera. Foundation Phase Development Project: Literacy, Numeracy, Life Skills in KZN Begunstigde The Culture of Learning Association Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Onderwijs Beleidsdomein OV Dit project wil werken aan kwaliteitsvol onderwijs met een focus op het trainen van leerkrachten en directeuren m.b.t. literacy, numeracy en life skills. Dit wil men bewerkstelligen d.m.v. een lead educator component en een ward expansion component. 33

34 Opstart van de Desmond & Leah Tutu Legacy Foundation Begunstigde Desmond & Leah Tutu Legacy Foundation Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Conflict, Vrede, Veiligheid Beleidsdomein IV Op 7 oktober 2011 heeft Desmond Tutu de kaap van 80 jaar bereikt. Men vond het dan ook de hoogste tijd dat de verwezenlijkingen en geschriften uit het zeer rijke leven van de Aartsbisschop voor de toekomstige generaties bewaard blijven, onder meer door de ontsluiting van zijn geschriften en toespraken over vredesbevordering wereldwijd. Het is daarbij de bedoeling om op 7 oktober van dit jaar, de dag van zijn verjaardag, de Desmond & Leah Tutu Legacy Foundation officieel op te richten. De doelstellingen van de Desmond & Leah Tutu Legacy Foundation zijn: 1) de verspreiding van de geschriften van D. Tutu door catalogisering, ontsluiting en het ter beschikking stellen voor studie en publicatie; 2) Ondersteuning van instellingen die de waarden van D. Tutu bestendigen en in de praktijk omzetten voor humanitaire doelen; 3) Programma s (helpen) opstarten die de aandacht van de aartsbisschop voor vrede, rechtvaardigheid en aandacht voor de medemens bestendigen. De Desmond & Leah Tutu Legacy Foundation zal zich voornamelijk bezig houden met beheersmatige taken, coördinatie en begeleiding van dergelijke projecten, die de erfenis van de Aartsbisschop moeten concretiseren en bestendigen. Zo werkt ze onder meer aan een standaard voor moral accountability ; die aangewend wordt om zowel overheids- als niet-gouvernementele organisaties te beoordelen. Dit moet uitgroeien tot een objectieve Tutu Legacy Scale. Via het onderdeel Tutu Vredes Ambassadeurs Project zullen personen getraind worden op alle niveaus binnen de samenleving om hen de noodzakelijke vredesopbouwende capaciteiten bij te brengen. De subsidie zal worden benut voor de juridische en administratieve oprichting van de nieuwe stichting en voor haar werking tijdens de opstartfase, die op ruim een jaar wordt berekend. Academic Literacy Support Project Begunstigde The Culture of Learning Association Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Onderwijs Beleidsdomein OV Dit project wil werken aan kwaliteitsvol onderwijs met een focus op taal en wiskunde in een meertalige context. Men zal onder andere interventiestrategieën ontwikkelen ter bevordering van geletterdheid en gecijferdheid, leerkrachten en leerlingen ondersteunen voor de ontwikkeling van academische geletterdheid in talen en wiskunde, enz. Ondersteuning workshop inspectie Begunstigde ZA onderwijsdepartement Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Onderwijs Beleidsdomein OV Het ZA onderwijsdepartement heeft met Vlaamse steun een workshop georganiseerd over de nieuwe inspectie-eenheid (NEEDU). Deze vond plaats in maart 2011 Subsidie via LifeWeb voor beschermde gebieden aan South African National Biodiversity Institute Begunstigde SANBI Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Milieubescherming Beleidsdomein LNE Via dit project wordt ondersteuning gegeven voor participatie en capaciteitsopbouw van doelgroepen en lokale communauteiten in betreffend gebied 34

35 4.2. Mozambique Steun aan het sectorfonds FASE van de onderwijssector Mozambique - TVET Begunstigde Ministério Da Educação - MINED CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Onderwijs Beleidsdomein IV In het ESSP II wordt de visie van de Mozambikaanse overheid op het onderwijssysteem toegelicht. Het ESSP II is een vijfjaren strategisch plan voor de volledige onderwijssector en verbindt de volgende niveaus en componenten: - Basisonderwijs - Secundair onderwijs (inclusief algemeen en technisch en beroepsonderwijs) - Lerarenopleidingen - Hoger onderwijs - Transversale thema's (inclusief gendergelijkwaardigheid in onderwijs en HIV/aids) - Verrijking van het onderwijs (inclusief sport op school en gebruik van ICT) Bijdrage aan Prosaúde voor uitvoering gezondheidsplan 2011 Begunstigde Ministerio Da Saude CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Gezondheid Beleidsdomein IV Algemene steun aan het sectorfonds voor gezondheidszorg in Mozambique. Geïntegreerd netwerk voor de bestrijding van hiv/aids/soa in de provincie Tete Begunstigde Artsen Zonder Grenzen CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2007 Betaling in Sector Bevolking & Reproductieve Gezondheid Beleidsdomein IV Het project heeft als algemeen doel de capaciteit van de Provinciale Gezondheidsdiensten van de provincie Tete (DPS Tete) te verbeteren inzake een kwaliteitsvolle behandeling van hiv/aids/soa. Het model van het geïntegreerd netwerk voor de dienstverlening inzake hiv/aids, dat in het strategisch plan hiv/aids/soa ( ) voor de gezondheidssector beschreven wordt, blijft van toepassing, maar krijgt een andere oriëntatie.. De klemtoon ligt nu meer op de integratie van hiv/aids-diensten in de algemene gezondheidsdiensten. In december 2006 is de provincie Tete begonnnen met de decentralisatie naar alle districten van de diensten voor de behandeling met antiretrovirale therapie. Tijdens de eerste fase van het project werd er eerder gekozen voor steun aan hiv/aids diensten die verleend werden door de gezondheidsdiensten en minder voor directe steun aan activiteiten op de bevolking gericht. Andere steun en organisaties werkten complementair. Tijdens de tweede fase wordt ervoor gekozen om deze strategie verder te zetten, zij het dat er nu ook aandacht gaat naar de decentralisatie van de verleende steun, naar een geïntegreerde opleiding in het gezondheidsopleidingscentrum en naar capaciteitsopbouw bij de provinciale en districtsgezondheidsdiensten op het vlak van coördinatie, monitoring en supervisie van de diensten. Het is de bedoeling van het project om op het einde van het eerste jaar de diensten voor hiv/aids/soa volledig over te dragen aan het provinciaal hospitaal van Tete. De activiteiten betreffende de preventie van verticale transmissie zullen versterkt en gedecentraliseerd worden zodat ze heel de provincie bereiken. Het provinciaal hospitaal blijft een referentiehospitaal. Het project wordt gecoördineerd door de Provinciale Gezondheidsdiensten van de provincie Tete (DPS Tete) en uitgevoerd door: Artsen zonder Grenzen (MSF), het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG),en het International Center for Reproductive Health van de Universiteit Gent (ICRH/UG). Het project heeft een looptijd van drie jaren (juli 2007-juni 2010). 35

36 Innovations in Maternal Child Health Begunstigde Clinton Health Access Initiative (Chai) CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Gezondheid Beleidsdomein IV Het Clinton Health Acces Initiative steunt de uitbouw van kwalitatief hoogstaande basisgezondheidszorg voor iedereen, door het faciliteren van de effectieve verdeling van gezondheidsdiensten een efficiënt management van gezondheidssystemen, in samenwerking met de overheid. Dit project ondersteunt het nationaal initiatief van de Mozambikaanse overheid om de gezondheidsdoelstellingen tegen 2015 te halen door het versterken van het nationale gezondheidssysteem en het verhogen van het aantal hiv-patiënten in behandeling. Het project richt zich op volgende specifieke doelstellingen: 1. vroegtijdige vaststelling van besmettingen, met specifieke aandacht voor zwangere vrouwen, moeders en kinderen 2. het verminderen van moeder-op-kind-transmissie 3. verhogen van toegang en beter gezondheidsresultaten voor een populatie van 8,8 miljoen patiënten Versnelde opsporing van tuberculose in Mozambique Begunstigde Apopo Vzw CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Gezondheid Beleidsdomein IV Ondanks alle inspanningen op het vlak van tuberculosecontrole in Mozambique, blijft het verhogen van de tbc-detectiegraad één van de grootste uitdagingen om deze zich samen met hiv snel verspreidende ziekte tegen te gaan. Eén van de voornaamste redenen hiervan is de afwezigheid van een eenvoudige, snelle, goedkope en accurate diagnostische methode. De Mozambikaanse regering heeft omwille van deze alarmerende redenen, deze epidemie dan ook tot nationale noodtoestand verklaard en er een Nationaal Strategisch Plan tegenover gesteld. In 2011 wil de Mozambikaanse overheid de detectiegraad van 53% naar 58% brengen en de genezingsgraad en het aantal tbcpatiënten dat getest wordt op hiv/aids substantieel verhogen. Met het oog op een oplossing voor de prangende problematiek van tbc-diagnose in landen met beperkte middelen en infrastructuur, is Apopo de mogelijkheid beginnen verkennen om Afrikaanse Reuzenhamsterratten in te zetten voor de detectie van tuberculose. Door de implementatie van Apopo s unieke tbc-detectietechnologie wil Apopo; (1) bijdragen aan het nationaal tbc-controleprogramma van Mozambique door het effectief verhogen van het aantal opgespoorde tbc-patiënten op korte termijn (2) een lokale capaciteit van tbc-detectieratten en trainers opbouwen om tevens op lange termijn een blijvende impact te hebben op het terugdringen van het tbc-probleem in Mozambique. Mine action plan mozambique gaza province Begunstigde Apopo Vzw CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Conflict, Vrede, Veiligheid Beleidsdomein IV Het Mine Action Plan Mozambique Gaza Province loopt van 2009 tot De Vlaamse overheid verleent 1,2 miljoen euro steun aan de vzw Apopo voor de ontmijningstaken in de provincie Gaza. Het Nationaal Ontmijningsinstituut (IND) heeft APOPO verzocht om de verantwoordelijkheid voor de ontmijning van de Gaza provincie op zich te nemen. APOPO heeft een programma uitgeschreven om tegen 2013 de mijnen te ruimen in deze provincie. Er zal district per district gewerkt worden. Elk district zal een Mine Free District Evaluation ondergaan alvorens het veilig wordt verklaard. Het gaat om een totale oppervlakte van bijna 3,8 miljoen m2. APOPO zal dit doen aan een kostprijs (1,3 USD per vierkante meter) die beduidend lager ligt dan de internationaal aanvaarde norm van 2 USD per vierkante meter. Naast het opsporen en ruimen van mijnen, zal APOPO ook de principes van land release toepassen. Het doel van land release is het gebruik van dure ontmijningsinstrumenten te vermijden op plaatsen waar heel waarschijnlijk geen mijnen liggen. 36

37 Verbeterde sexuele en reproductieve gezondheidsdiensten en -rechten voor hoge risicogroepen in Tete Begunstigde Universiteit Gent CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Bevolking & Reproductieve Gezondheid Beleidsdomein IV In het district Moatize staat een kliniek waar medewerkers 's avonds informatie en voorlichting aanbieden over seksuele gezondheid. Ze doen dit aan 2 specifieke doelgroepen die kwetsbaar zijn voor HIV/AIDS en soa's namelijk vrouwelijke sexwerkers en vrachtwagenchauffeurs. Daarnaast bieden de medewerkers van de kliniek ook de behandeling van soa s, het testen voor HIV en syfilis, en contraceptie aan. De doelstelling van het project is het verbeteren van de toegang tot kwaliteitsvolle diensten voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten voor vrouwelijke sexwerkers en hun klanten. De doelgroep van het project zijn de meer dan 4500 vrouwelijke sexwerkers in de streek van Tete (Mozambique) en hun klanten, voornamelijk langeafstandchauffeurs. Vrouwelijke sexwerkers lopen een hoog risico op besmetting met het HIV/AIDS en aandoeningen zoals syfilis en gonorroe, maar zijn ook vaak het slachtoffer van seksueel geweld, ongewenste zwangerschap, schadelijke vaginale praktijken en baarmoederhalskanker. Vrouwelijke sexwerkers zijn moeilijk bereikbaar en hebben een uiterst beperkte toegang tot sociale, juridische en gezondheidsdiensten. Deze vrouwen worden erg gediscrimineerd en gestigmatiseerd door hun activiteiten als sexworker. Wezen en kwetsbare kinderen (OVC) Begunstigde Rode Kruis - Vlaanderen Internationaal Vzw CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Sociale infrastructuur Beleidsdomein IV Een aantal tendensen zijn concreet toe te wijzen aan de gevolgen van HIV/AIDS: de toename van eenoudergezinnen, de toename van wezen en kinderen als gezinshoofd, een verlies aan productiviteit omwille van chronisch zieke familieleden, en de werkoverlast bij het medisch personeel. Het aantal minderjarigen dat één of beide ouders verloor wegens HIV werd geschat op van de 1,6 miljoen wezen en kwetsbare kinderen (OVC) die bestaan in Mozambique. Indirecte gevolgen zijn onder andere een stijging van het aantal kinderen dat voortijdig de school verlaat en de migratie van mannen naar andere provincies en landen op zoek naar betere levensomstandigheden. Dit project tracht aan deze uitdaging tegemoet te komen door het verlichten van het lijden van wezen en kwetsbare kinderen (OVC) en hun verzorgers/ families. De specifieke doelstelling zijn: het verbeteren van de zorg voor en ondersteuning van wezen en kwetsbare kinderen (OVC) en het verhogen van de kennis over HIV/AIDS in de doelgemeenschappen. De volgende zijn de vier verwachte resultaten van de voorliggende actie: 1. verbeterde capaciteit van de verzorgers/opvangfamilies en de doelgemeenschappen in het ondersteunen van OVC in de districten Chíuta, Chifunde en Changara tegen het einde van 2012; 2. verbeterde voeding voor de OVC in de districten Chíuta, Chifunde en Changara tegen het einde van 2012; 3. verbeterde kennis van de Rechten van het Kind in de districten Chíuta, Chifunde en Changara tegen het einde van 2012; 4. verlaging van het analfabetisme onder de OVC in de districten Chíuta, Chifunde en Changara tegen het einde van 2012; 5. verbeterd gezondheidsbevorderend gedrag inzake HIV/AIDS-preventie in de districten Chíuta, Chifunde en Changara tegen het einde van Verbetering van het aanbod van besnijdenis voor mannen in de provincie Tete Begunstigde Population Services International (PSI) Mozambique CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Gezondheid Beleidsdomein IV Doelstelling: HIV prevalentie verminderen in de provincie Tete door het verhogen van het aantal besnijdenissen bij volwassen mannen. Naast het verlagen van de kans op besmetting bij mannen, wil men tevens de opsporing van HIV-AIDS bevorderen. 37

38 Basisgezondheidszorg en capaciteitsopbouw in de provincie Tete, Mozambique Begunstigde Rode Kruis - Vlaanderen Internationaal Vzw CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Gezondheid Beleidsdomein IV Het project is een verderzetting van het gelijknamige project goedgekeurd in De projectstrategie is nog steeds opgebouwd uit twee componenten: basisgezondheidszorg en capaciteitsopbouw. Wat basisgezondheidszorg betreft, blijven de verschillende aspecten behouden: gezondheidszorg, gezondheidseducatie, water en sanitatie, HIV/Aids sensibilisering, thuiszorg voor personen die leven met HIV/Aids en zorg voor wezen. De gebruikte methodologie is echter veranderd. Daarnaast was het ook de bedoeling om in 2010 de nieuwe methodologie voor basisgezondheidszorg, de Community Based Health and First Aid approach (CBH&FA) in het programma van Tete te introduceren. Algemene doelstelling: het reduceren van de kwetsbaarheid bij de doelgroep op gezondheidsvlak en een verhoging van de capaciteit van de zustervereniging op verschillende niveaus. Specifieke doelstelling: 1. Het afwerken van overblijvende activiteiten van de actie 2. Het versterken van de activiteiten gestart tijdens de actie op vlak van basisgezondheidszorg en capaciteitsopbouw 3. Het introduceren van de nieuwe 'Community-Based Health and First Aid' methodologie (CBHFA) Disseminatie van de resultaten van de studie rond Gender, Seksualiteit en schadelijke Vaginale praktijken in Mozambique Begunstigde ICRH Mozambique CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Bevolking & Reproductieve Gezondheid Beleidsdomein IV Algemene Doelstelling van het onderzoek: het in kaart brengen en beter begrip krijgen van de vaginale praktijken die de gezondheid en seksualiteit van vrouwen beïnvloeden. Het is ook van groot belang om de globale sociale context waarbinnen deze praktijken plaatsvinden, te illustreren, met name gendergevoeligheid, economie, cultuur, religie, historische en medische setting. Belangrijk is ook om de motivatie van vrouwen te begrijpen om dergelijke praktijken uit te voeren. Algemene Doelstelling van het project is het delen van de resultaten van de studie met de gemeenschappen die deelnamen aan de studie. De resultaten dienen eveneens te worden gecommuniceerd aan iedereen die nationale beleidsplannen met betrekking tot SOA's, hiv/aids en seksualiteit voorbereidt en implementeert. Er zal ook gewerkt worden aan bewustmaking en preventie op nationaal en internationaal vlak. TERUGVORDERING Basisgezondheidszorg en capaciteitsopbouw in de provincie Tete, Mozambique Begunstigde Rode Kruis - Vlaanderen Internationaal Vzw CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2006 Betaling in Sector Bevolking & Reproductieve Gezondheid Beleidsdomein IV Doelstelling: 1. Het verbeteren van de gezondheidstoestand van de doelgemeenschappen in de districten Chiuta, Chifunde, Changara, Mutarara en Moatize in de provincie Tete; Doelstelling 2. Het versterken van de capaciteit van de Rode Kruisafdeling op provinciaal en districtsniveau. 38

39 4.3. Malawi Bijdrage aan de SWAp in de gezondheidsector voor 2010 Begunstigde Ministry Of Health Malawi CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Gezondheid Beleidsdomein IV Doelstelling: aan alle Malawiers een basisgezondheidspakket aan te bieden. Dat houdt een miniumun aan diensten in die gratis aan de ganse bevolking wordt aangeboden. Sinds 2004 wordt het PwO op nationaal niveau en districtsniveau uitgevoerd samen met donoren. Het PoW omvat pijlers: 1/ Ontwikkeling van menselijk kapitaal binnen de sector, 2/ Geneesmiddelen en medische nebodigdheden, 3/ Essentiele/basisgezondheidsvoorzieningen, 4/ Infrastructuur, 5/ Routinewerkzaamheden op dienstverleningsniveau, 6/ Centrale werkzaamheden waaronder beleids- en systeemontwikkeling Support to agricultural extension training and services Begunstigde Bunda College Of Agriculture CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2008 Betaling in Begunstigde Small Scale Livestock Promotion Programme CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2008 Betaling in Begunstigde Department Of Agricultural Extension Services CPA Subsidie Betaling in Begunstigde Natural Resources College CPA Subsidie Betaling in Sector Landbouw en veeteelt Beleidsdomein IV De algemene doelstelling is de extensiediensten te ondersteunen die boeren geleverd krijgen zodat hun activiteiten verbeterd worden, zowel het boeren zelf als de kleinschalige economische activiteiten die ze uitvoeren. De competenties van de extensiewerkers worden daarom verbeterd. Daarvoor zal in eerste instantie de capaciteit van de 3 landbouwscholen, de 2 betrokken departementen, namelijk Departement van Extensie en het Departement of Animal Health and Livestock (Gezondheid van dieren en vee) en een ngo die reeds goede ervaring op dit terrein heeft, verhoogd worden. Bovendien zal ook het trainingmateriaal voor de extensiewerkers in de scholen en bij de trainingsinstituten voor de boeren geupgrade worden. Dan zullen deze instellingen in staat zijn een meer holistisch pakket van extensiediensten aan te bieden aan de boeren. Leidersfiguren bij de boeren zullen voorzien worden van het nodige materiaal alsook boerentechnici, zodanig dat zij instaan voor de kennisoverdracht naar de boeren binnen een bepaalde gemeenschap. Die zullen dankzij de overgedragen kennis betere voedselproductie kunnen bereiken en hun levensomstandigheden verbeteren. Elke actor zal zijn specifieke bijdrage leveren tot het welslagen van het programma. ZOMBA Ondervoeding, Water en Gezondheidszorg Begunstigde Non Profit Belgium CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Multisector Beleidsdomein IV Dit project staat in voor de verdere uitbouw van een bestaand vierde pijler project in Malawi. Dit gebeurt op vraag van YOCEvim (Youth Orphan Care Education Vlaanderen in Malawi), een vierde pijler organisatie die in Malawi werkzaam is. Het project startte in 2007 met de bouw van een kinderdagverblijf. Intussen telt de organisatie 3 schooltjes, waarin 160 kinderen tussen de 2 en 7 jaar, dagelijks onderwijs en evenwichtige voeding krijgen. Het voorliggende project wil hierbij aansluiting zoeken en zich richten op de bevolking die nu bereikt wordt in het YOCE-project, met andere woorden de bewoners van de vlakte van Sitima Padoko, Chabwera, Majanga, machuma en Sumaili. De doelstellingen van het voorliggende project zijn drieledig, met name de problematiek van ondervoeding, gezondheidszorg en water en sanitatie aanpakken. 39

40 Programme of Work II Begunstigde Banya La Mtsogolo CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Bevolking & Reproductieve Gezondheid Beleidsdomein IV De uitdagingen waarmee Malawi te kampen heeft op vlak van gezondheid zijn ontelbaar. Niet alleen stijgt de HIV/aids epidemie waardoor meer kinderen wees worden. Ook het sterftecijfer bij zwangere vrouwen en kinderen onder 5 jaar is zorgwekkend. Dit in combinatie met een explosieve jaarlijkse bevolkingsgroei van 3%, maakt dat gezinsplanning aan belang wint in Malawi. Het gebrek aan goede voorlichting en sensibisering, in combinatie met armoede, behoeft een globale aanpak. De algemene doelstelling van het project zijn de moedersterfte en bevolkingsgroei doen dalen en HIV/AIDS bestrijden. Specifieke doelstelling is het gebruik van moderne gezinsplanningsmethodes doen stijgen bij de armste plattelandsbevolking. Verhogen van de inkomens van kleinschalige koffieboeren via duurzame koffieproductiesystemen Begunstigde Mzuzu Coffee Planters Cooperative Union Limited CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Landbouw en veeteelt Beleidsdomein IV Dit projectvoorstel streeft ernaar de levensomstandigheden van kleinschalige koffieboeren te verbeteren door diversificatie van de inkomens. Heel concreet wil dit project tegen het einde van jaar 3 verbeterde levensomstandigheden hebben bereikt voor 3000 koffieboeren (2600 bestaande boeren en 400 nieuwe). Dat moet zich uiten in verhoogde inkomens, verbetering in de woonomstandigheden en sociale verworvenheden. Viva Africa Dream Begunstigde Viva Africa Vzw CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Gezondheid Beleidsdomein IV De algemene doelstelling van het DREAM Programma in Malawi is controle, opvolging en behandeling van hiv/aids en het verhogen van de diagnostische capaciteit voor de epidemie in de publieke gezondheidszorg. De specifieke doelstelling van dit project is: Verbetering van diagnostiek voor de follow-up van seropositieve patiënten in behandeling in Blantyre, Malawi, meer bepaald de uitvoering van analyses voor virale lading en eveneens analyses voor CD4 tellingen, inclusief klinische behandeling. Haalbaarheidsstudie: early warning systems/satellietdata/instrumenten ontwikkelen voor impact naar landgebruik Begunstigde Vito CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Landbouw en veeteelt Beleidsdomein IV Het doel van de studie is een beter inzicht te verwerven in de ruimtelijk dynamische aspecten van de landbouw in Malawi teneinde de beschikbare informatie voor toekomstige en huidige landbouwgerelateerde interventies te verbeteren. Resultaten: Een op aardobservatie gebaseerde studie van de veranderingen in landgebruik in Malawi over de voorbije tien-twintig jaar die: - de huidige verdeling van het landgebruik in kaart brengt - een referentie biedt van de toestand bij aanvang van de projecten - belangrijke fysische oorzaken voor veranderingen blootlegt - de kwetsbare gebieden lokaliseert 40

41 Versterken van de zuivelsector voor kleine boeren in Malawi Begunstigde Malawi Milk Producers Association CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Landbouw en veeteelt Beleidsdomein IV Via dit project wil Vlaanderen de zuivelsector in het centrum en het noorden van Malawi versterken. Het project zal gedurende 4 jaar werken op volgende 4 resultaatsgebieden: 1/ capaciteitsopbouw en training van de boeren en de Melkbulkgroepen. De bedoeling is om de lage melkproductie te verhogen door middel van goede training en beheer. Nieuwe en bestaande boeren zullen getraind worden in marketing, hygiëne en kwaliteitscontrole. De effecten van dit project zullen ondermeer een verhoogd inkomen zijn, sterkere eigenwaarde, verbeterde bodems dankzij meststoffen, toegang van boeren tot de markt en voedseldiversificatie. 2/ versterken van de capaciteit van de verenigingen. Op institutioneel vlak is dit het belangrijkste resultaat van het project. Het personeel van de verenigingen (CREMPA, MDFA en MMPA) zal getraind worden om het management te verbeteren en de duurzaamheid van de verenigingen te bereiken. Dit houdt ondermeer algemeen en financieel management in, coöperatieven leiden, marketing etc. 3/ verbeteren van de technische dienstverlening. Een belangrijke taak van de verenigingen is de dienstverlening naar hun leden wat betreft informatie over welzijn van de dieren, voeding, artificiële inseminatie, schuurconstructie etc. Via het gezamenlijke aankopen van inputs zoals zaden door de regionale verenigingen, zorgt ervoor dat de boeren minder zullen moeten betalen dan wanneer ze elk individueel hun aankopen doen. Op termijn zal de vereniging op die manier zichzelf ook in stand kunnen blijven houden. Een goed draaiende vereniging die professionele diensten verleent, zal namelijk meer leden verwerven. De boeren kunnen meer en meer overstappen van informele zuivelproductie naar formele. 4/ verhogen van het aantal runderen, via trainingen en het op punt stellen van registratiesystemen. Ondersteuning van de rundveesector in Malawi: investering in artificiële inseminatie Begunstigde Department of Animal Health and Lifestock Development of Malawi Subsidie Vastleggingsjaar 2008 Betaling in Sector Landbouw en veeteelt Beleidsdomein LV Het project beoogt het verbeteren van de productiviteit en productie van melkrundvee om de consumptie van melk en zuivelproducten te verhogen en dit door de dienstverlening voor artificiële inseminatie te verbeteren. Concreet worden volgende acties ondernomen: - renovatie van de bestaande installatie voor vloeibare stikstof - de constructie van een koude kamer - investering in microscopen, vulapparaat, snelvriezer, spermabank, AI kits,... 41

42 4.4. Andere landen De ontwikkeling van Etno- en Ruraal Toerisme in Chol Chol en Lumaco in de Chileense 9de Regio Begunstigde Universidad de la Frontera (UFRO) Subsidie Vastleggingsjaar 2008 Betaling in Sector Toerisme Beleidsdomein IV De bedoeling van het project is om de ontwikkeling van Etno- en Ruraal Toerisme in de gemeenten Lumaco en Cholchol op een duurzame wijze tot stand te brengen. Het project beoogt heel duidelijk een samenwerking tussen de privé-sector en de (lokale) overheid. Productief project inzake honing en aardbeien Begunstigde NEMEC vzw Subsidie Vastleggingsjaar 2007 Betaling in Sector Landbouw en veeteelt Beleidsdomein IV In Chili bleek een grote nood te bestaan aan moderne technieken inzake bijenteelt en aan bijscholing van de lokale imkers. Via een eenvoudig onderzoek van de lokale toestand kon worden aangetoond dat een geschoolde imker zijn honingopbrengst kan verdubbelen, tot zelfs verdrievoudigen. Dit project wil de teeltcapaciteit sterk verbeteren door een grondige verandering van de teelttechnische aanpak. Het te verwachten gevolg is een hogere opbrengst genereren met vruchten die kwalitatief veel beter zijn. Dit kan in de eerste plaats met betere rassen die betaalbaar zijn voor de aardbeikweker, te realiseren met materiaal dat niet onder druk staat van een of ander patent. Bovendien worden nieuwe technieken aangeleverd, waardoor de teler minder afhankelijk is van bestrijdingsmiddelen en bijgevolg enorme voordelen ontstaan voor zowel de consument als de producent. Ook het milieu en de bodem zullen hierbij gebaat zijn. Dit maakt ook dat de druk op de onkostennota van de productie gevoelig afneemt. Integraal Programma voor ondersteuning ondernemingscapaciteiten van kleine microondernemers van Mapuche-afkomst in 9de regio (Araucanië) Begunstigde Gestiona Consultores Ltda Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Industrie Beleidsdomein IV Het economisch - ondersteuningsprogramma kwam tot stand als één van de resultaten van het "Social Responsibility and Sustainability Plan in the Araucanía Region" dat ontwikkeld werd in de loop van 2008 en waarbij meer dan 450 sleutelfiguren uit de regio betrokken waren. Uit dit plan werd een groep van prioriteiten geselecteerd die bepalend zijn voor de "Regional Strategy for Development ". Het project zal de opstelling van een werkplan inhouden met inbegrip van alle prioritaire acties die moeten ondernomen worden binnen 6 projecten aangaande ondernemersinitiatieven. Ook het formuleren van een Integraal Ontwikkelingsplan is van groot belang bij deze programma s. De onderscheiden productieve projecten met de micro-ondernemers zullen daarbij ondersteund worden door projecten die de organisatiekracht van de gemeenschappen zullen versterken en verbeteren. Capaciteitsontwikkeling voor beter onderwijs in het binnenland van Suriname Begunstigde Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Onderwijs Beleidsdomein IV PROGRESS is een samenwerkingswerkingsverband tussen het Ministerie van Onderwijs en Volksontwikkeling (MINOV) en de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand (VVOB). PROGRESS staat voor Programma Effectievere Scholen Suriname. Het programma werkt aan de verbetering van het kleuter - en lager onderwijs in het binnenland via onder meer nucleuscentra. Als pilootproject zijn twee nucleuscentra opgeleverd. Het is de bedoeling dat de nucleuscentra fungeren als krachtige kennis- en vormingsinstituten op het gebied van formele en niet formele educatie. 42

43 43

44 5. Bi-Multi De categorie Bi-Multi heeft betrekking op volgende uitgaven: - Bijdragen aan projecten en programma s uitgevoerd door multilaterale instellingen die voortvloeien uit de bilaterale samenwerking tussen Vlaanderen en de partnerlanden Zuid- Afrika, Mozambique, Malawi. - Bijdragen aan projecten en programma s van multilaterale instellingen gericht op de prioritaire regio binnen de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking: Zuidelijk Afrika - Bijdragen aan projecten en programma s van multilaterale instellingen die onderworpen zijn aan een zekere mate van oormerking (thematische of geografisch). Vlaanderen heeft structurele relaties ontwikkeld met een aantal internationale organisaties, onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO), de Voedsel en Landbouworganisatie (FAO), Het Wereldvoedselprogramma (WFP) en het Gemeenschappelijke Programma van de VN voor de Strijd tegen HIV/aids (UNAIDS). De bijdragen aan deze VN-instellingen zijn geoormerkt op de landen van Zuidelijk Afrika en/of de partnerlanden van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking. Daarnaast steunt Vlaanderen drie thematisch geoormerkte fondsen die beheerd worden door de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en UNESCO. De besteding vanuit deze fondsen gebeurt in overleg met de Vlaamse overheid. Vanuit het departement IV wordt geïnvesteerd in een programma van de OESO dat gericht is op het verbeteren van de economische, institutionele en administratieve organisatie van landen in Centraal en Oost-Europa Zuid-Afrika Creëren van werkgelegenheid via de ontwikkeling van kleine en middelgrote ondernemingen, Zuid-Afrika Begunstigde Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Sociale infrastructuur Beleidsdomein IV IAO zet in op de creatie van waardig en groene tewerkstelling voor sociaal benadeelde groepen in de provincie Vrijstaat. Hierbij worden vier doelstellingen nagestreefd: 1. Het voeden van een sterke cultuur van ondernemersschap bij jongeren in de provincie Vrijstaat, met specifieke aandacht voor vrouwen en gehandicapten. 2. Het creëren van een bevorderlijk beleids- en regelgevend kader voor de opstart en werking van KMO s in Vrijstaat 3. Het versterken van de capaciteit van lokale organisaties om te voorzien in sector-specifieke bedrijfsontwikkelingsdiensten (BDS) gericht op KMO s 4. Het stimuleren van het begrip van BDS onder beginnende jonge ondernemers en hun werknemers Public Procurement and Social Economy, Zuid-Afrika Begunstigde Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Sociale infrastructuur Beleidsdomein IV Algemene doelstelling: Waardig werk voor vrouwen en mannen (inclusief jongeren en personen met een handicap) in duurzame sociale economie bedrijven. Specifieke doelstellingen: 1. Beleidsmakers en betrokkenen aanvaarden de rol van openbare aanbestedingen als een stimulans voor jobcreatie in de sociale economie 2. Betere en meer duidelijke mogelijkheden om openbaar aan te besteden aan de sociale economie. 3. Meer efficiënte interacties tussen sociale economiebedrijven zodat deze bedrijven in staat zijn om openbare aanbestedingen uit te voeren 44

45 The promotion of decent work in the South African Transport Sector, Zuid-Afrika Begunstigde Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Sociale infrastructuur Beleidsdomein IV Dit project beoogt het creëren van waardig werk voor vrouwen en mannen in de Zuid-Afrikaanse havensector, in het kader van het streven naar een duurzame economie die waardige en productieve jobs genereert. Hierbij wordt onder meer aandacht besteed aan het bevorderen van mechanismen van sociale dialoog, en de promotie van arbeidsnormen. Het project bereikt volgende resultaten: - Het bevorderen van een dialooggerichte bemiddeling van stakeholdersbelangen in de haven van Durban - het creëren van een beleid en regulerend kader voor ondernemerschap in Durban - Versterken van de capaciteit van lokale verstrekkers van 'Business Development Services' - Een verbeterd Human Resources-beleid van de haven Review on Higher Education in Regional and City Development (Free State), Zuid-Afrika Begunstigde Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Onderwijs Beleidsdomein OV De bedoeling van de review is te analyseren hoe het hoger onderwijssysteem een impact heeft of kan hebben op regionale ontwikkelingen en hoe deze ontwikkelingen kunnen versneld worden. Hoger onderwijs levert een bijdrage aan menselijk kapitaal, de ontwikkeling van vaardigheden, technologie transfer en innovatie in business, maar ook aan sociale, culturele en milieu-ontwikkelingen. Door de samenwerking in het kader van deze review, worden hoger onderwijsinstellingen, publieke en private actoren samengebracht en worden er partnerschappen gevormd Mozambique Steun voor HRH-programma van WHO Mozambique Begunstigde Wereldgezondheidsorganisatie CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Gezondheid Beleidsdomein IV De WGO beoogt de ondersteuning van het Ministerie van Volksgezondheid om het bestand van gezondheidspersoneel uit te breiden om betere gezondheidsdiensten te kunnen bieden en de met gezondheid verbonden millenniumdoelstellingen te bereiken. De specifieke doelstellingen zijn: - ondersteunen van de capaciteit van de Mozambikaanse Overheid om HRH-beleid en HRH-plannen te ontwikkelen en implementeren; - ondersteunen van de implementatie, monitoring en evaluatie van de activiteiten rond opleidingen voor gezondheidswerkers, beheer van gezondheidsinformatie en de creatie van een HRH observatorium en HRH planning en management; - pleiten voor effectieve hulp en duurzame HRH-financiering. Samenwerkingsovereenkomst : steun aan het WFP-landenkantoor in Mozambique Begunstigde United Nations World Food Programme (WFP) CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Landbouw en Veeteelt Beleidsdomein IV Het landenkantoor beslist zelf hoe het budget het efficiëntst wordt besteed. 45

46 Health System Strengthening Programma Mozambique Begunstigde Wereldgezondheidsorganisatie CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Gezondheid Beleidsdomein IV De algemene doelstelling is de verbetering van het gezondheidssysteem door beter bestuur, betere financiering, personeel en beheer, geïnformeerd door betrouwbare en toegankelijke bewijzen en onderzoek. Volgende resultaten worden beoogd: - Versterking van het beleid rond gezondheidspersoneel - Kennisgeneratie en kennismanagement - Gezondheidsfinanciering - Verbeterde toegang tot medische producten, vaccins en technologie - Provisie en gebruik van tijdige informatie voor gezondheidsplanning en -monitoring - Bestuur, leiderschap en partnercoördinatie verbeteren Purchase for progress (p4p) - Mozambique Begunstigde United Nations World Food Programme (WFP) CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Landbouw en veeteelt Beleidsdomein IV Verhogen van de capaciteit van kleine boeren om deel te nemen aan landbouwmarketing, om zo hun inkomen en voedselzekerheid te doen toenemen. Specifieke doelstellingen: - Oprichten van een leefbare commerciële relatie tussen de kleine boeren en de WFP, voor de bevoorrading van maïs en bonen, in het kader van het Purchase for Progress (P4P) initiatief. - Op de markt beschikbaar zijn van producten van betere kwaliteit, door capaciteit-ontwikkeling: training, verbeterde opslag en toegang tot onderhoudsmateriaal. - Kleine boeren die beter getraind zijn in post-harvest management, het beheer van opslagplaatsen, productmarketing, bewustzijn rond gender, etc. Child friendly schools for Africa (Mozambique), Mozambique Begunstigde UNICEF (Belgisch Comité) Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Onderwijs Beleidsdomein OV De bedoeling van het project is om van alle basisscholen in Changara (ongeveer 100) Child Friendly Schools te maken. Alle scholen moeten voldoende basisinfrastructuur hebben om kwaliteitsvol onderwijs te kunnen geven aan alle kinderen uit het district (ongeveer kinderen), ook weeskinderen en andere kwetsbare kinderen. Hiertoe zullen scholen een minimumkwaliteitspakket krijgen, met als componenten onder andere een vorming in kindgeoriënteerd lesgeven, het herstellen van beschadigde klaslokalen, de uitbouw van gescheiden sanitaire voorzieningen voor jongens en meisjes, een focus op het aanleren van levensvaardigheden, sociale mobilisatie om onderwijs voor meisjes en HIV-preventie te promoten en de gezondheidsscreening van kinderen op school. De gemeenschappen in Changara worden actief betrokken bij het beheer van scholen. 46

47 5.3. Malawi Bijdrage voor een verbeterde voedselzekerheid- en voedingssituatie in Malawi, Fase II Begunstigde Food and Agricultural Organization of the United Nations (FAO) CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Landbouw en Veeteelt Beleidsdomein IV Dit programma vormt de tweede fase van het voedselzekerheidsprogramma De eerste fase van het project bestond uit 2 onderdelen: enerzijds de voedselonzekere gezinnen bereiken, en anderzijds het beleid van de overheid ondersteunen. Ook in de tweede fase wordt verder inzetten op deze 2 componenten. Er zal een sterkere focus liggen op training en gedragsverandering wat betreft productie en voeding. Anderzijds is er ook meer aandacht voor voeding en de link met het beleid daarontrent. Algemene doelstelling: de voedsel- en voedingssituatie van gezinnen verbeteren en gezinnen en schoolgaande kinderen educatieve training bezorgen rond voedselzekerheid en voeding. Specifieke doelstelling: De kennis en capaciteiten van de gezinnen versterken zodat ze zelf kunnen instaan voor een voedsel- en voedingszekere situatie Samenwerkingsovereenkomst : steun aan het WFP-landenkantoor in Malawi Begunstigde United Nations World Food Programme (WFP) CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Landbouw en Veeteelt Beleidsdomein IV Het landenkantoor beslist zelf hoe het budget het efficiëntst wordt besteed. Child Friendly Schools in Malawi Begunstigde UNICEF (Belgisch Comité) Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Onderwijs Beleidsdomein OV De vele onderwijsnoden in Malawi zullen gelenigd worden door tussenkomsten in de districten Mwanza, Neno, Blanytre Rural, Dedza, Kasungu, Nsanje en Thyolo. Hier zal men de capaciteit van 150 scholen versterken zodat kinderen, en in het bijzonder meisjes, zich inschrijven en hun basisschool afmaken. In 20 scholen zal daarenboven een kindvriendelijke leeromgeving gecreëerd worden door te voorzien in educatief materiaal voor leerlingen en leerkrachten, klaslokalen, schoolbanken, latrines en waterputten. Bovendien zal het Child Friendly Schools -model geïnstitutionaliseerd worden in alle basisscholen in Malawi. 47

48 5.4. Zuidelijk Afrika Samenwerkingsovereenkomst UNAIDS: strijd tegen hiv/aids in Zuidelijk Afrika Begunstigde Joint United Nations Programme on HIV/AIDS (UNAIDS) CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Gezondheid Beleidsdomein IV De concrete doelstelling van deze Partnerschapovereenkomst bestaat erin de acties van UNAIDS te ondersteunen die op de versterking van het multisectoraal en geïntegreerd antwoord op de HIVepidemie gericht zijn, en dit vnl. in de volgende 8 geselecteerde landen van de Southern African Development Community (SADC): Botswana, Lesotho, Malawi, Mozambique, Namibië, Swaziland, Zimbabwe en Zuid-Afrika. Hiermee erkent Vlaanderen UNAIDS als een strategische partner voor het bereiken van de relevante deeldoelstelling binnen Millenniumdoelstelling 6 om tegen 2015 de verspreiding van HIV en AIDS mondiaal een halt toe te roepen en om tevens met het terugdringen van deze ziekte een aanvang te maken. Vlaanderen onderschrijft daarbij de algemene strategie van UNAIDS die het bijstaan van partnerlanden bij het bereiken van universele toegang tot HIV-preventie, behandeling, zorg en ondersteuning op globaal niveau inhoudt maar wenst tezelfdertijd dat haar middelen met bijzondere nadruk voor het implementeren van deze strategie binnen de 8 hoger genoemde partnerlanden aangewend zullen worden. WHO initiative for healthy pregnancy: introducing the WHO antenatal care model in southern africa (Malawi, Mozambique & Zuid-Afrika) Begunstigde Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2008 Betaling in Subsidie Vastleggingsjaar 2009 Betaling in Sector Bevolking & Reproductieve Gezondheid Beleidsdomein IV Het project wil enerzijds bijdragen tot een betere toegang voor vrouwen in Zuidelijk Afrikaanse landen tot reproductieve gezondheidssystemen. Anderzijds beoogt het project eveneens verbeterde gezondheidssystemen in 3 Zuidelijk Afrikaanse landen in het bijzonder Malawi, Mozambique en Zuid- Afrika. Hieronder valt ondermeer aandacht voor elementaire diensten die van belang zijn voor de gezondheid van een normale moeder- en kindzorg, zoals geweld tegen vrouwen. Het programma zal uit volgende fasen bestaan: 1. De implementatie van het model voor zwangerschapsbegeleiding en kraamzorg in Mozambique door: - de bewezen en aanbevolen noodzakelijke diensten aan te bieden tijdens pre-en postnatale zorg - een aantal cruciale interventies introduceren in de pre- en postnatale zorg om de gezondheid van moeder en kind verbeteren. Dit gebeurt ondermeer via detectie, behandeling en preventie van serieuze ziekten zoals bloedarmoede en besmettelijke ziekten zoals HIV/Aids, malaria en sifilis. 2. De resultaten van het project in Mozambique verzilveren en overdragen naar gezondheidsfaciliteiten in Malawi. 3. Nagaan of een consultatie voor mishandelde zwangere vrouwen kan ge?ntegreerd worden in het basispakket voor pre- en postnatale zorg dat vrouwen in Zuid-Afrika en Mozambique ontvangen. Algemene bijdrage aan de lopende WFP-programma's in Malawi en Mozambique Begunstigde United Nations World Food Programme (WFP) CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2010 Betaling in Sector Voedselhulp Beleidsdomein IV Algemene bijdrage aan de lopende programma's van WFP in Malawi en Mozambique: Malawi: Development project - Support to education Malawi: Protracted relief and recovery operation (PRRO) Food assistance to refugees in Malawi Mozambique: Country Programme Education and child development & Support to a community safety-net system Mozambique: Protracted relief and recovery operation (PRRO) Food support for protection and promotion of lives and livelihoods of the most vulnerable people 48

49 Support to country-level learning from actions for food security in Southern Africa: het FAO Multipartner Programme Support Mechanism (FMM) Begunstigde Food and Agricultural Organization of the United Nations (FAO) CPA Subsidie Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Landbouw en veeteelt Beleidsdomein IV 1. De missie van FAO is het bereiken van voedselzekerheid voor iedereen: ervoor zorgen dat mensen regelmatig toegang hebben tot genoeg kwalitatief voedsel om een actief en gezond leven te leiden. FAO houdt zich dan ook bezig met nutritie, landbouwproductiviteit, de leefomstandigheden van rurale bevolking en groei van de wereldeconomie. 2. FAO's activiteiten concentreren zich vooral rond het bereikbaar maken van informatie, het delen van beleidsexpertise, het aanreiken van een manier om kennis naar het terrein te brengen. De bijdrage is gefocust op strategische doelstelling H: 'verbeterde voedselzekerheid en betere nutritie', en meer specifiek resultaat H: 'landen en andere stakeholders hebben een versterkte capaciteit om een coherent beleid, strategieën en programma's te formuleren, implementeren en monitoren, die de basisoorzaken van honger, voedselzekerheid en slechte nutritie aanpakken'. Begunstigde Strengthening national capacities for implementing the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage in four selected countries in Southern Africa (Zimbabwe, Botswana, Malawi en Zambië), United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) Vastleggingsjaar 2011 Betaling in Sector Sociale infrastructuur Beleidsdomein IV Met dit project wil UNESCO de betrokken landen in Zuidelijk Afrika op nationaal niveau bijstaan in het voorbereiden en implementeren van de conventie voor de bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed. De partijen van de conventie hebben de plicht om één of meerdere inventarissen op te maken van het immaterieel erfgoed dat aanwezig is op hun grondgebied. Deze inventaris moet opgesteld worden met medewerking van de lokale gemeenschappen. In 24 maanden tijd moet de technische assistentie van UNESCO, aangevuld met de ingebrachte expertise van Vlaanderen (Vlaams Steunpunt voor Cultureel Erfgoed FARO), de lokale capaciteit opwerken naar een zelfstandig opererend niveau. Momenteel wordt gewerkt aan het lesmateriaal zoals handboeken, didactische diareeksen, leerplannen enz, die in het project zullen uitgetest worden in een aantal piloot trainingprojecten. De meeste van de geselecteerde landen zijn reeds betrokken in het inventarisproject, dus er is een basis om van te vertrekken. Uiteindelijke doelstelling en verwachting van het project is dat de vier betrokken landen in staat zijn een daadkrachtiger en effectiever beleid rond de bewaring van hun immaterieel erfgoed in te voeren en de vruchten kunnen plukken van een UNESCO erkenning. Deze ervaringexpertise van UNESCO en de betrokken landen zal dienen om desgewenst de buurlanden te trainen. Op die manier wordt lokale samenwerking in regiobanden gestimuleerd en informatie uitgewisseld. 49