Gezonde grenzen in relaties Les 3

Transcriptie

1 Gezonde grenzen in relaties Les 3 DEEL 2 Welke groeifases zien we in Jezus leven? Luk 2:6,7 Luk 2:27-40 Luk 2:42-49 Luk 3:21,22 Lukas geeft ons inzicht hoe Vader God met zijn Zoon omgaat. Hierin herkennen we drie fases van groei. Hechten, loslaten en toenadering. Om gezonde relaties met anderen te kunnen onderhouden is het belangrijk om deze drie fases steeds weer te leren. Het zal ons helpen om gezonde grenzen te hebben en de grenzen van anderen te respecteren. Het is een steeds terugkomend principe in alle relaties. Hechting Matt 2:1-6, Jezus werd geboren in een zéér moeilijke tijd. Maria was hoogzwanger, toch moesten zij en Jozef op reis gaan naar Bethlehem. Daar was geen hotel beschikbaar. De bevalling moest plaats vinden in een stal. Het is zo speciaal hoe God de Vader zorgt voor zijn Zoon. Drie keer zien we hoe de Vader laat weten dat hij zijn Zoon liefheeft en wat het plan is met zijn leven. Eerst komen er engelen bij de herders, ze verkondigen het goede nieuws dat de Zoon van God is geboren. Niemand had aandacht gegeven aan deze bijzondere gebeurtenis. Maar de Vader wel. Herders gingen vervolgens naar de stal om Jezus te aanbidden. Ook liet God magiërs uit het Oosten komen om zeer kostbare geschenken te brengen. God, de vader geeft Jozef een droom, zodat deze op tijd Maria en Jezus naar Egypte brengt, waar de gekke koning Herodes dit kind, Gods Zoon, niet kan ombrengen. Wat is hechting? Ef 3:17-19 Col 2:7 De eerste periode van iets nieuws, bijvoorbeeld bij een pasgeboren baby een pas getrouwd stel of als je een gelovige volgeling van Jezus Christus wordt, is het belangrijk om je te hechten. Als baby aan je ouders, als partner aan je wederhelft, als nieuwe volger van Jezus aan God de Vader. Deze hechting legt namelijk het fundament van de relatie en zal voorzien in het ontwikkelen van gezonde grenzen. De hechting begint met onvoorwaardelijke liefde. De eerste genegenheid van een moeder naar haar kind is de lijm die de DEEL 7 SERVE Les 3 - Serve Pag. 1

2 relatie aan elkaar plakt De erkenning van je bestaan, geeft de waarde die je nodig hebt. Je voelt je welkom. Een baby voelt dat moeder en baby één zijn, of een pas getrouwd stel wil graag bij elkaar zijn, of een nieuwe christen die totaal opgaat in de liefde van de Vader. Dit gevoel van hechting is het begin van geworteld worden in de liefde. Onvoorwaardelijke liefde? 1 John 4:9,10 Toen één van mijn dochters 10 jaar oud was, vond ze een vriendje van mijn zoon heel leuk. Ik vond dat zij hiervoor te jong was op die leeftijd. Mijn vrouw was het daar niet mee eens. Toch besloot ik er iets van te zeggen. De reactie van mijn dochter was nogal heftig. Drie dagen sprak ze nauwelijks met me. Ik besloot hier met God over te praten. Elke dag bestookte ik de hemel, zodat mijn dochter haar starre houding maar zou veranderen. De derde dag ervoer ik dat God me vroeg of hij mocht zeggen wat hij ervan dacht. Natuurlijk wilde ik dat weten. Zijn antwoord was: Heb haar onvoorwaardelijk lief Direct begreep ik wat er aan de hand was. Ik had een voorwaarde gesteld aan mijn liefde voor haar. Zij had op dat moment een vader nodig die haar onvoorwaardelijk zou liefhebben. Als ouder moest ik die les leren. Loslaten Luk 2:42-49 Joh 14:1-3 In het leven van Jezus zien we een op een zeker moment dat hij als tiener meer wil weten over zijn Vader. Niet Jozef, zijn aardse vader, maar God, zijn hemelse vader. Dit was voor Jozef en Maria zo n moment van loslaten. Ook bij de discipelen zien we zo n moment van loslaten. Jezus vertelt dat hij hen tijdelijk zal verlaten. In de opvoeding van kinderen zien we minstens drie keer zo n periode. De eerste periode begint tussen het eerste en tweede levensjaar. Baby s worden groter, gaan lopen en ontdekken dat er veel meer is dan die lieve moeder. Ze gaan hun wereldje verkennen en leren NEE te zeggen. Ze willen zelf gaan ontdekken wat hun grenzen zijn. Dat lieve kindje, wordt plotseling een lastige peuter. Deze peuter leert de macht van het woord nee, en als het de zin niet krijgt, kan het krijsend en huilend op de grond gaan liggen om dat woord nee nog eens extra kracht bij zetten. Dit is voor de relatie tussen moeder en kind een crisis. Maar wel een zeer belangrijke. Het kind gaat leren te onthechten en moet in zijn grotere wereld opnieuw de grenzen ontdekken. Het gaat leren wat zijn/haar eigendom is en hiervoor te zorgen. Het gaat ontdekken wie het niet is (je kunt niet alles wat je graag zou willen) en daardoor juist wie het wel is. Ontdekken is goed voor het kind. Als ouders teveel nee Les 3 - Serve Pag. 2

3 zeggen, of teveel ingrijpen leert het kind niet zijn grenzen te bepalen. Ouders kunnen liefde onthouden door te zeggen: Als je dit of dat doet, houd ik niet meer van je. Dit zal het kind niet helpen om gezonde grenzen te leren. Het kind wil namelijk toch graag die onvoorwaardelijke liefde, maar wil ook ontdekken. God laat mensen verkeerde keuzes maken, want hij wil een relatie vanuit het hart. Een vrije keuze voor hem, niet vanuit de wet. Luk 15:11-13 Als het kind vervolgens valt, heeft die uitdagende wereld plotseling minder leuke kanten en zoekt datzelfde kind toch weer de liefde en de bescherming die hij nodig heeft van de ouder In deze fase leert het kind dat moeder en ik niet hetzelfde zijn, hierdoor komt er interesse in anderen. Het kind heeft de veiligheid gekregen en is goed gehecht, nu durft het naar buiten te kijken, het voelt zich veilig. Door het loslaten gaat het alles uitproberen, maar komt er vervolgens achter dat het niet alles kan. Dan volgt weer de volgende toenaderingsfase. Luk 15:17-20 Ook in onze relatie met God, in het huwelijk, tussen vrienden, zijn deze periodes belangrijk. Toen Adam en Eva wegliepen voor God, zocht God hen juist op. Jezus herstelde Petrus, toen Petrus Jezus had verloochend. Dit kon Jezus doen, omdat Petrus terugging naar Jezus. Andere periodes van loslaten in de opvoeding zijn de tienertijd en de adolescentie. In de puberteit komt de ontdekking van de geslachtsidentiteit, het ontdekken van je talenten, interesses en gaven. Hierdoor ontstaat een competitie met anderen. Het ontdekken waar je wel ja tegen kunt zeggen en waar je nee tegen zegt, en vooral tegen wie je nee zegt. De adolescentie is het begin van het zelfstandige leven en het begin van een carrière. Je gaat je eigen relaties aan en je gaat je eigen waarden en normen uitproberen. Toenadering Luk 15:20-24 Joh 20:19-22 Als er een goede gezonde hechting is geweest tussen een kind en een ouder, zal na de periode van loslaten, een nieuwe toenadering komen. Hierbij is er een duidelijk wederzijds respect voor elkaars grenzen. Het erkennen van de ander is Les 3 - Serve Pag. 3

4 dan een belangrijk onderdeel. Het kind is minder afhankelijk van de ouder en zal groeien naar zelfstandigheid. Maar vanuit de zelfstandigheid is er een interafhankelijkheid geboren. Het kind is niet langer meer onvolwassen, maar volwassen. Dit verdient het respect van de ouder. De relatie is verandert en in sommige opzichten gelijkwaardig. Wat zegt Paulus over volwassenheid? Hebr 6:1 Ef 4:11-15 Hechten door liefde, geeft een waarde en erkenning van wie we zijn. Het is de bedoeling dat door loslaten we de wereld om ons heen gaan verkennen. We leren normen en waarden, wat goed is en kwaad. Groei naar volwassenheid helpt ons om de juiste beslissingen te nemen. Daarna kunnen we in relaties onszelf respecteren en ook de ander. GROEPSOPDRACHT: Bespreek met elkaar de drie fases van onvoorwaardelijke liefde en hechten, loslaten en uiteindelijk toenadering. Bespreek hoe dit kan functioneren in deze groep. Kijk samen hoe Jezus zijn discipelen liefhad, hen uit stuurde en uiteindelijk ook weer terug ontving. Wanneer is iemand volwassen in Jezus Christus? Les 3 - Serve Pag. 4

5 Bijlage Aantal tips uit het boek Grenzen geschreven dr Henry Cloud, dr John Townsend: Gebruik van middelen om grenzen aan te geven: Boosheid: Boosheid is een vriend, God schiep ook boosheid. Het is de manier om te geven dat de ervaring van het kind verschilt van die van iemand anders. Kinderen moeten leren goed om te gaan met grenzen van anderen, maar ook met hun boosheid. Een kind wat niet boos mag zijn, zal daardoor gehinderd worden om aan te geven wat zijn grenzen zijn. Het is veel beter om te leren hoe goed met boosheid om te gaan. Eigendom: Ik wil die pop hebben, nee die pop is van mij. Deze boosheid is géén zonde, maar het ontdekken van de grenzen van zichzelf en anderen. Het is ook géén egoïsme. Het begin van rentmeesterschap wordt nu gelegd in de kinderen. Als er géén mijn gevoel is, kun je het ook niet bewaken. Als niets van mijn is kun je niet geven. Hier uit voort komt het geven, het offeren. Nee: Kinderen leren te zeggen wat ze niet plezierig vinden. Zo krijgen ze macht om keuzes te maken. Voor ouders is dit moeilijk, ouders willen leren wat grenzen zijn, en kunnen kinderen ook helpen dat niet alle grenzen correct zijn om te trekken. Bijvoorbeeld een woede aanval in de speelgoedwinkel om dat een kind iets wil, maar het niet krijgt. De ouder kan het kind leren goed om te gaan met deze emotie. Vaardigheden om grenzen te leren: 1) Kunst emotioneel afhankelijk te zijn, zonder een gedeelte van zichzelf te verloochenen en met de vrijheid ook afstand te kunnen houden. 2) De kunst om op gepaste wijze nee te zeggen tegen een ander zonder angst te hebben dat zij diens liefde verspelen. 3) De kunst van anderen nee te accepteren, zonder zichzelf daarbij emotioneel terug te trekken. Terugtrekken van grenzen: Bij onenigheid liefde terug trekken: Een rotgevoel geven bij mening verschil. Bij het zoeken van het kind, hoort vallen en opstaan, experimenteren, ga dan niet je liefde terug trekken. Wel laten weten wat de waarden zijn waar en wat niet getolereerd wordt. Consequenties verbinden aan grensovertredingen. Dus niet altijd de vrije teugels geven Les 3 - Serve Pag. 5

6 Voorwaardelijke liefde: Als ik lief ben houden ze van mij, als ik niet lief ben trekken ze hun liefde terug en wordt ik buiten gesloten. Het kind gaat net doen alsof of gaat zich verzetten en verbreekt de relatie. Hierdoor leert het kind of over te geven en meegaand te worden, liefhebbende en gevoelige kanten te ontwikkelen. Maar het gaat de waarheid, ondernemende kant en stoutmoedige kant wantrouwen. Het doet ons pijn als je boos bent: Je wordt zo ouder over je ouders. Jij bent namelijk dan verantwoordelijk voor het humeur van je ouders. IK heeft de macht. Vijandigheid tegen grenzen: Je doet wat ik zeg, gewoon omdat ik het zeg. Een kind leert de toorn van de ouder te ontwijken. Col 3:21, Ef 6:4 Dwangmatige beheersing: Dit geeft totale afhankelijkheid van de ouder. Risico s en creativiteit worden niet ontwikkeld. Gebrekkige grenzen: Kinderen leren niet met beperkingen om te gaan en gaan denken dat ze alles kunnen krijgen waar ze recht op hebben. Inconsequente grenzen: Leidt tot onzekere kinderen. De ene dag kan nee zeggen prima en liefde volle gevolgen hebben, maar de volgende dag kan nee zeggen een woede uitbarsting teweeg brengen. Jac 1:6 Trauma: Emotioneel, lichamelijk of seksueel misbruik gaan geheel over de grenzen van het kind heen en leidt vaak tot een spoor van gebroken relaties totdat grenzen weer hersteld worden. Tips voor gezonde grenzen: 1) De wet van zaaien en oogsten a. Gal 6:7,8 b. Ouders die kinderen niet laten oogsten bij verkeerde keuzes, hinderen de pijn die hun gedrag behoort te krijgen. 2) De wet van verantwoordelijkheid a. Gal 5:13,14 b. Leer verantwoordelijkheid te nemen over de gebieden waar je verantwoordelijk voor bent. Bijvoorbeeld je eigen kamer opruimen. Les 3 - Serve Pag. 6

7 3) De wet van macht a. Rom 7:15,19,23-25 Wij hebben de macht om te erkennen dat ik het niet kan en hulp te zoeken. b. We hebben macht om te bekeren en bij fout gedrag te veranderen, macht om anderen te vragen ons te helpen anders te reageren. 4) De wet van respect a. Respect hebben voor de grenzen van anderen, maar ook respect hebben voor je eigen grenzen. 5) De wet van motivatie a. Waarom doe je dingen? Doe je iets uit liefde of uit angst? Schuld? Leer te ontdekken waar je door geleid wordt. 6) De wet van evaluatie a. Als we grenzen aangeven kan dat consequenties hebben. Het is belangrijk om te overwegen hoe we pijnlijke kwesties moeten aanpakken. Soms is het de pijn niet waard om iets te confronteren. Leer er goed over na te denken. b. Ef 4:25 leef je in als waarheid wordt gesproken 7) De wet van pro-activiteit a. Proactieve mensen laten snel hun liefde, wensen, doelen en overtuigingen zien. b. Een slachtoffer van seksueel of emotioneel misbruik die plotseling vrijkomt van verkeerd denken kan plotseling heel anders reageren, soms totaal tegenovergesteld. Leer daar mee om te gaan. Bijvoorbeeld iemand die altijd zwaar onder regels heeft geleefd, kan de vrijheid in Christus misbruiken en alles gaan doen wat vroeger fout was. c. Gal 5:13,15 8) De wet van jaloezie a. Jac 4:2 b. Mensen blijven steken bij hun verlangens als ze alleen maar begeren wat anderen hebben. c. Om hier uit te komen, gebruik de gedachte wat je niet hebt, als energie om te kiezen wat je wel kan krijgen. En wees dankbaar voor wat je al hebt. 9) De wet van activiteit a. Actief je grenzen verkennen. Vaak kunnen we veel meer dan we geleerd zijn. b. Gelijkenis van de talenten, werk met wat je hebt. c. Matt 7:7,8 10) De wet van bekendmaking a. Maak aan je relaties bekend wat je verlangens en gedachten zijn, maar respecteer ook de grenzen van de ander. b. Kijk hoe je samen naar nieuwe grenzen kan gaan. Les 3 - Serve Pag. 7

8 Fabeltjes over grenzen: a) Als ik grenzen stel ben ik egoïstisch a. God is liefde, dus ik moet liefhebben b) Grenzen stellen zijn een teken van ongehoorzaamheid c) Als ik grenzen stel, zullen anderen mij pijn doen d) Als ik grenzen stel, kwets ik anderen e) Grenzen stellen betekend dat ik kwaad ben f) Als anderen grenzen stellen, doet me dat pijn g) Grenzen stellen veroorzaken gevoelens van schuld h) Grenzen stellen zijn permanent en ik ben bang mijn schepen achter mij te verbranden Soorten slechte grenzen: Meelopers, de meegaandheid zorgt ervoor dat eigen grenzen niet duidelijk zijn en je vaak dingen doet die er van je verwacht worden. Misbruik door anderen is dan heel makkelijk Vermijders, door niet het probleem open vertellen, daardoor blijft het slechte, de pijn binnen in je Overheersers, respecteren andermans grenzen niet, dit komt vaak doordat anderen géén nee zeggen en misbruik van die goedheid komt snel Niet ontvankelijk, deze mensen zijn niet gevoelig voor de emoties van anderen Les 3 - Serve Pag. 8