Waterplan Schiedam. 2 e fase, visie Afdeling Bouwen en Milieu. Sector Beleid & Onderzoek

Transcriptie

1 Waterplan Schiedam 2 e fase, visie Afdeling Bouwen en Milieu Sector Beleid & Onderzoek

2 Waterplan Schiedam 2 e fase, visie Gemeente Schiedam Hoogheemraadschap van Delfland Afdeling Bouwen en Milieu Sector Beleid en Onderzoek Postbus 1501 Postbus EA Schiedam 2601 DB Delft Stadskantoor Gemeenlandshuis Delft Stadserf 1 Phoenixstraat DZ Schiedam 2611 AL Delft t t f f w w

3 INHOUD 1. Inleiding Beleidskader en kernbegrippen (inter)nationale beleidskaders Kernbegrippen Knelpunten in het watersysteem van schiedam Droge voeten Gezond water Beleving en gebruik Beheer en onderhoud Uitgangspunten voor het waterplan Visie Droge voeten Gezond water Beleving en gebruik Beheer en onderhoud Visie per deelgebied Het streefbeeld Maatregelen Overzicht type maatregelen per hoofdspoor Gewenste maatregelen per deelgebied Uitwerking maatregelen in operationeel deel waterplan Financiële aspecten Algemeen Kosten en wettelijke verplichtingen Kostenverdeling, de beheerder betaalt Baten Referenties Begrippenlijst

4 2

5 SAMENVATTING Het Waterplan Schiedam, visie en maatregelenplan op hoofdlijnen, beschrijft de gezamenlijke visie van de gemeente Schiedam en het Hoogheemraadschap van Delfland op het water in de bebouwde kom van Schiedam en de stadsranden en de wijze waarop deze gerealiseerd kan worden. Doel van het waterplan is het bereiken van een duurzaam, schoon, heel en veilig watersysteem door samenwerking met alle belanghebbenden bij het Schiedamse water. Het moet bijdragen aan een goede afstemming tussen de diverse partijen bij de inrichting, het beheer en onderhoud van het stedelijk water. De vier hoofdsporen van de visie zijn: (1) het houden van droge voeten, (2) gezond water met een goede kwaliteit voor mens en natuur, (3) water om naar te kijken, van te genieten en water om te gebruiken en (4) beheer en onderhoud. Deze vier sporen vormen de leidraad van dit waterplan. In het hoofdspoor droge voeten wordt aangegeven hoe invulling wordt gegeven aan de wettelijke verplichtingen ten aanzien van bescherming tegen overstromingen en wateroverlast. Aandachtspunten zijn de toename van de neerslag door klimaatveranderingen in relatie tot de beperkte omvang van het stedelijke watersysteem. Een visieontwikkeling op de bestaande grondwateroverlast is onderdeel van droge voeten. Droge voeten leidt bijvoorbeeld tot de aanleg van meer water in de stad, met name in herstructureringen. Gezond water beschrijft de gewenste waterkwaliteit en de wijze waarop de waterkwaliteit zo kan worden verbeterd dat aan dat streefbeeld wordt voldaan. Gezond water betreft niet alleen de fysisch-chemische kwaliteit van het water, maar ook tot de biologische kwaliteit ervan. Gezond water leidt bijvoorbeeld tot de aanleg van natuurvriendelijke oevers, het baggeren van vijvers en singels en aanpassingen aan de riolering. In beleving en gebruik wordt het belang onderschreven van water als drager van de economie en de ruimtelijke kwaliteit van de stad. Er worden relaties gelegd met diverse vormen van recreatie, van vissen en terrasjes langs het water tot schaatsen of pleziervaart. Mogelijkheden voor het beter benutten van de historische kades in de binnenstad worden aangestipt. Maatregelen als het autoluw maken van kades, het beweegbaar maken van bruggen of het realiseren van aanlegplaatsen passen binnen dit spoor. Beheer en onderhoud onderstreept het belang van goed beheer van het watersysteem. Beheersplannen voor riolering, duikers, watergangen (baggeren) en oevers krijgen een plaats. Goed beheer en onderhoud zijn essentieel voor droge voeten, gezond water en optimale beleving en gebruik. De opzet van deze rapportage volgt de aanpak van het project. Eerst worden de huidige en mogelijke toekomstige knelpunten in het watersysteem benoemd. Vervolgens wordt omschreven welke wensen er zijn ten aanzien van het water. Deze worden samengebracht in een samenhangende visie. De visie wordt vervolgens vertaald in concrete en meetbare waarden, het streefbeeld. Dan wordt een eerste aanzet gedaan voor de maatregelen die nodig zijn om de visie te verwezenlijken. Deze maatregelen worden in de volgende fase (3) van het waterplan uitgewerkt. 3

6 Globale indeling van het watersysteem Stadsrand Poldervaart Polder Boezemgebied Buitendijkse Havengebied Het watersysteem in Schiedam kan worden onderverdeeld in een boezemgebied (rood), een stedelijke polder, Poldervaartpolder (geel), de stadsrand (met o.a. polders in Midden-Delfland (groen) en een buitendijks havengebied (blauw). 4

7 1. INLEIDING Schiedam en het water zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De stad dankt er haar ontstaan en ontwikkeling aan. Waterbeheer is van oudsher cruciaal voor de leefbaarheid van Schiedam. Niet alleen om de veiligheid tegen overstroming en de afvoer van afvalwater te waarborgen, maar ook om gezond en aantrekkelijk water in de woon-, werk- en leefomgeving te hebben. Water is in Schiedam een gezichtsbepalend element en een belangrijke drager van de lokale economie. Water staat volop in de aandacht. In Schiedam is vanuit diverse invalshoeken beleid ontwikkeld en er worden projecten opgezet die op enige wijze een relatie hebben met het water in de stad. Concrete voorbeelden zijn de herinrichting van de Poldervaart, de fluisterboten door de binnenstad, de aanlegplaatsen Doeleplein en de kwaliteitsverbetering van het Beatrixpark. Plannen zijn er ook voor park Kethel, de herontwikkeling van de havengebieden en voor het stimuleren van meer watertoerisme in Schiedam. In 2002 zijn daarnaast het gemeentelijk baggerplan en het rioleringsplan (GRP) van Schiedam opgesteld. Beide plannen bevatten belangrijke maatregelen ter verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater. Het baggerplan is inmiddels geactualiseerd en het baggeren kan weer hervat worden. Tegelijkertijd hebben de klimaatveranderingen en toenemende neerslag tot gevolg dat er steeds meer ruimte wordt gevraagd voor water, ook in bestaand stedelijk gebied. Dit is in het kader van het bestuursconvenant Waterbeheer 21 e eeuw ook vertaald in beleid. Om wateroverlast in de toekomst zo veel mogelijk te voorkomen, moet juist in de stad meer ruimte gevonden worden voor het vasthouden en bergen van water en moet het watersysteem op orde zijn. Het Hoogheemraadschap van Delfland heeft zich tot doel gesteld om samen met gemeenten naar oplossingen te zoeken. Natuurlijk worden hierbij ontwikkelingen op het gebied van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en de Kaderrichtlijn Water (KRW) gevolgd. Al deze plannen en ontwikkelingen hebben de gemeente Schiedam en het Hoogheemraadschap van Delfland doen besluiten om een waterplan op te stellen waarin zij hun gezamenlijke visie geven op de gewenste ontwikkeling van het Schiedamse stadswater. Met deze visie wordt invulling gegeven aan de begrippen schoon, heel en veilig uit de Stadsvisie Schiedam en aan het gebiedsgerichte beleid van Delfland gericht op integraal waterbeheer en de optimalisatie van het watersysteem. Het waterplan is een integraal plan, wat wil zeggen dat water in al zijn functies wordt bekeken en dat wordt gezorgd voor goede afstemming met sectorale plannen op het gebied van milieu, ruimtelijke ordening en economie. Ook moet het bijdragen aan een goede afstemming tussen de diverse partijen bij de inrichting, het beheer en onderhoud van het stedelijk water. Deze visienota bevat naast de visie een globaal maatregelenprogramma dat aangeeft welke maatregelen noodzakelijk zijn om de visie te realiseren. Dit maatregelenprogramma zal in een vervolgfase nader worden uitgewerkt. Doel van het waterplan is het bereiken van een duurzaam, schoon, heel en veilig watersysteem door samenwerking met alle belanghebbenden bij het Schiedamse water. Ook moet het bijdragen aan een goede afstemming tussen de diverse partijen bij de inrichting, het beheer en onderhoud van het stedelijk water. De vier hoofdsporen van de visie zijn: (1) het houden van droge voeten, (2) gezond water met een goede kwaliteit voor mens en natuur, (3) water om naar te kijken, van te genieten en water om te gebruiken en (4) beheer en onderhoud. Deze vier sporen vormen de leidraad van dit waterplan. Het Waterplan Schiedam is vooral een conceptueel plan, waarbij met name een afgewogen visie wordt gepresenteerd. Een kwalitatief goede, samenhangende visie is essentieel voor de haalbaarheid van plannen. 5

8 Grenzen en status Ruimtelijk gezien beperkt het waterplan zich tot de bebouwde kom van Schiedam inclusief de stadsranden. De polders binnen het gebied van Midden-Delfland maken dus ook geen beperkt deel uit van dit waterplan. Bovendien wordt ernaar gestreefd dat de knelpunten in de gemeente Schiedam zoveel mogelijk binnen de gemeentegrenzen worden opgelost. Maar Schiedam is geen eiland en water trekt zich nu eenmaal niets aan van gemeentegrenzen. Bestaande en gewenste relaties tussen de stad en het buitengebied en aan de gemeente grenzende gebieden worden daarom meegenomen voor zover relevant. In de tijd richt het Waterplan Schiedam zich op de middellange termijn, een periode van circa 10 jaar. De visie in het waterplan vormt het kader dat richtinggevend is voor toekomstige ontwikkelingen in het stedelijk water tot ca De maatregelen die in dit plan genoemd zijn, zullen verder worden uitgewerkt in operationele plannen met een reikwijdte van telkens ca. 5 jaar. Status van het waterplan Het waterplan stelt het kader voor toekomstige watergerelateerde ontwikkelingen. Inhoudelijk richt het Waterplan Schiedam zich op het watersysteem (oppervlaktewater en ondiep grondwater), watergebonden ecologie, de riolering en de interacties hiertussen. Aandachtspunten zijn veiligheid, kwaliteit, belevingswaarde en gebruikswaarde van water. De drink- en afvalwaterketen worden slechts globaal beschouwd in de vorm van algemene beleidsdoelstellingen. Het waterplan bewaakt de samenhang tussen het Gemeentelijk Rioleringsplan en het Gemeentelijk Baggerplan. De plannen hebben echter een eigen besluitvormingsproces. Deze plannen bevatten belangrijke maatregelen ter verbetering van de waterkwaliteit en veiligheid. Tenslotte krijgt het waterplan een belangrijke plaats in de ruimtelijke planvorming in de gemeente Schiedam. Het waterplan is richtinggevend voor ruimtelijke plannen, wordt doorvertaald in de waterparagrafen van bestemmingsplannen (watertoets) en is een hulpmiddel bij de toetsing daarvan door het Hoogheemraadschap van Delfland. Voor het water in de overige ruimtelijke plannen zoals woningbouwplannen, herstructureringsplannen, inrichtingsplannen, beheer- en onderhoudsplannen en dergelijke kan het waterplan als richtinggevend beschouwd worden en bevat het inhoudelijke suggesties. Het waterplan zal worden vastgesteld door de Schiedamse gemeenteraad en door de Verenigde Vergadering van Delfland. Voor de gemeente en het Hoogheemraadschap brengt dit de inspanningsverplichting met zich mee om de visie te verwezenlijken en de voorgestelde maatregelen in de planperiode daadwerkelijk uit te voeren. Vertegenwoordigers van belangengroepen die betrokken zijn bij het water in Schiedam hebben bij de totstandkoming van het waterplan inbreng geleverd via een klankbordgroep. Werkwijze en leeswijzer De werkwijze voor de totstandkoming van het Waterplan Schiedam is in afbeelding 1.1 weergegeven en vertaalt zich in de opzet van dit rapport. In hoofdstuk 2 wordt het kader voor het waterplan beschreven. In hoofdstuk 3 wordt de knelpuntenanalyse uit fase 1, de verkenningsfase, samengevat en wordt de in de verkenningsfase geformuleerde agenda voor het waterplan beschreven. In hoofdstuk 4 wordt eerst de visie op het watersysteem als geheel en op de deelgebieden afzonderlijk beschreven. In hoofdstuk 5 wordt ingegaan op het streefbeeld. De maatregelen die noodzakelijk zijn om het streefbeeld te realiseren zijn verwoord in hoofdstuk 6. De kosten die met de uitvoering van het waterplan gemoeid zijn en een systematiek voor het verdelen ervan over de initiatiefnemers, staan indicatief beschreven in hoofdstuk 7 en wordt nader uitgewerkt in het vervolgproject voor de 3 e fase van dit waterplan. 6

9 2. BELEIDSKADER EN KERNBEGRIPPEN Het kader voor het Waterplan Schiedam wordt gevormd door de ontwikkelingen in het rijksbeleid op het gebied van water en ruimtelijke ordening, algemene beleidsplannen en plannen op aangrenzende taakvelden van de gemeente Schiedam en het Hoogheemraadschap van Delfland. Onderstaand worden de belangrijkste ontwikkelingen en plannen samengevat. Kernbegrippen in het beleid van Schiedam zijn schoon, heel en veilig. Kernbegrippen in het beleid van Hoogheemraadschap van Delfland zijn samenwerking en integraal waterbeheer. De beleidskaders zijn in dit waterplan geconcretiseerd voor de gemeente Schiedam. 2.1 (inter)nationale beleidskaders Zowel nationaal als internationaal heeft water de aandacht. Belangrijke onderwerpen zijn o.a. - water als sturend element voor de Ruimtelijke Ordening; - anticiperen op klimaatverandering en zeespiegelstijging; - drietrapsstrategie vasthouden bergen afvoeren; Twee belangrijke beleidsontwikkelingen op het gebied van water zijn het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Deze worden hieronder kort toegelicht. Nationaal Bestuursakkoord Water Primaire doelstelling van het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) is om in 2015 het watersysteem op orde te hebben en daarna te houden, rekening houdend met alle ontwikkelingen zoals klimaatverandering. In het NBW wordt de voorkeur uitgesproken voor een integrale aanpak van de uitwerking voor veiligheid en het voorkomen van wateroverlast, rekening houdend met de aanpak van watertekorten, het tegengaan van verdroging en verbetering van de waterkwaliteit. Europese Kaderrichtlijn Water Waterkwaliteit wordt vanuit Europa steeds belangrijker door de komst van de Kaderrichtlijn Water (KRW). De KRW heeft als doelstelling de fysisch-chemische en ecologische kwaliteit van het oppervlaktewater te verbeteren. Waar tot nog toe via de Nederlandse waterkwaliteitsnormeringen een inspanningsverplichting voor verbetering van de waterkwaliteit van toepassing is, stuurt de KRW meer aan op resultaat. Welke doelstellingen, eisen en maatregelen de KRW exact met zich mee brengt is op dit moment nog niet geheel te overzien. Maar wel is al duidelijk dat hiermee de wateropgave naast het kwantitatief aspect (tegengaan wateroverlast), ook heel duidelijk een kwalitatief aspect kent. Hoe werkt de Europese Kaderrichtlijn Water? De nieuwe richtlijn betekent een ambitieuze en innovatieve aanpak van waterbeheer. Kernelementen van de wetgeving zijn: De bescherming van alle wateren, rivieren, meren, kustwateren en grondwateren. Het stellen van ambitieuze doelen, om ervoor te zorgen dat alle wateren in het jaar 2015 de goede toestand hebben bereikt. De verplichting tot grensoverschrijdende samenwerking tussen landen en tussen alle betrokken partijen. Ervoor zorgen dat alle belanghebbenden, met inbegrip van NGO s en lokale gemeenschappen, actief deelnemen aan activiteiten op het gebied van waterbeheer. De verplichting van het voeren van een waterprijsbeleid en ervoor zorgen dat de vervuiler betaalt. Het in evenwicht houden van de milieubelangen en de belangen van zij die afhankelijk zijn van het milieu. 7

10 Provincie Zuid-Holland In de Deelstroomvisie Midden-Holland zijn naar analogie van de drietrapsstrategie Vasthouden bergen afvoeren, die betrekking heeft op wateroverschot, drietrapsstrategieën opgesteld voor watertekort en waterkwaliteit. Deze luiden - vasthouden, bergen, aanvoeren - schoonmaken, scheiden, zuiveren. De deelstroomgebiedsvisie vestigt de aandacht op de stedelijke herstructureringsopgaven als kansrijke locaties voor het oplossen van de wateropgave. Gemeente Schiedam Onderstaand worden de meest relevante beleidsdocumenten van Schiedam kort beschreven. In de Schiedamse stadsvisie Schiedam naar 2010, de daad bij het woord heeft de gemeente Schiedam vastgelegd in welke richting de stad zich in het komende decennium zou moeten ontwikkelen. In de stadsvisie wordt gestreefd naar een verbetering van het woon- en werkklimaat. Water kan hierin een belangrijke rol spelen en krijgt zijn vertaling in het waterplan. Dit waterplan levert als het ware de waterparagraaf voor de stadsvisie, zodat de beide plannen elkaar versterken. De kernbegrippen uit de stadsvisie, schoon, heel en veilig, komen terug in de leidraad van dit waterplan. Het eerste Schiedamse MeerjarenOntwikkelingsProgramma (MOP) geeft voor een periode van vier à vijf jaar een overzicht van de beleidsvoornemens van de gemeente, waaronder het opstellen van een integraal Waterplan. De ambities van Schiedam, zoals verwoord in de Schiedamse Stadvisie, worden in het MOP verder geoperationaliseerd. In het Collegewerkprogramma is opgenomen meer te gaan sturen op de ruimtelijke ontwikkelingen in de stad. Onderdeel daarvan is het opstellen van de inmiddels vastgestelde Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie. Deze visie geeft een globale doorkijk op ruimtelijke ontwikkelingen in de stad tot 2020 waarbij enkele sleutelprojecten zijn benoemd waarbij een relatie wordt gelegd tussen lopende planontwikkelingen, de lange termijnvisie en het stedelijk waterplan. De bestemmingsplannen in Schiedam dateren voor een groot deel van voor Een waterparagraaf zoals die nu verplicht is, is in deze plannen vanzelfsprekend nog niet opgenomen. De bestaande bestemmingsplannen leggen daarom geen randvoorwaarden op aan het waterplan, anders dan de huidige bestemming van water. Nieuwe bestemmingsplannen vragen om heldere en samenhangende richtlijnen voor de invulling van de waterparagraaf, die door het waterplan kunnen worden gegeven. Het Gemeentelijk Rioleringsplan is vastgesteld. Riolering is een onzichtbaar maar zeer bepalend onderdeel van het stedelijk water. Belangrijke keuzes in het waterplan over de na te streven waterkwaliteit, de gebruiksfuncties van oppervlaktewater of de afvoerrichting van overtollig water hebben een grote impact op het rioleringsplan en vice versa. In het Baggerplan dat door de gemeente is opgesteld is aangegeven hoe groot het achterstallig baggeronderhoud is. Bovendien zijn de te baggeren watergangen geprioriteerd. De maatregelen in het baggerplan zijn van invloed op zowel de kwaliteits- als de kwantiteitsaspecten van het oppervlaktewater. Het baggerplan wordt met enige regelmaat geactualiseerd. Momenteel vindt er een actualisatie plaats, in de 3 e fase worden de resultaten hiervan meegenomen. In verband met de subbiedregeling (subsidieregeling baggeren) zullen alle mutaties met betrekking tot uitgevoerde baggerwerkzaamheden aan het Hoogheemraadschap worden doorgegeven. 8

11 Hoogheemraadschap van Delfland Delfland heeft in juni 2005 het nieuwe waterbeheersplan voor de periode 2006 tot 2009 vastgesteld. Dit plan geeft aan hoe Delfland de belangrijke en ingrijpende ontwikkelingen, zoals het Waterbeleid 21 e eeuw (WB21), het NBW en de KRW doorvertaalt in haar eigen beleid. Het plan geeft dan ook aan op welke wijze Delfland met de onderwerpen veiligheid, regulering en toezicht ten aanzien van water wil omgaan. Daarnaast is in het plan opgenomen hoe Delfland verder gaat met ABC Delfland en op welke wijze het met de gemeenten waterplannen opstelt. ABCDelfland Het Hoogheemraadschap van Delfland is in 1998 gestart met het project Afvoer- en BergingsCapacitiet Delfland, kortweg ABCDelfland. Dit project is erop gericht om wateroverlast tegen te gaan door een betere inrichting en beheer van het waterhuishoudkundige systeem op te zetten. Hiermee wordt voor de toekomst een verantwoord veiligheidsniveau bereikt. Op basis van deze ABC onderzoeken stelt Delfland per polder een maatregelenpakket samen voor het realiseren van polderwatersystemen die bescherming bieden tegen wateroverlast. Ook voor het boezemland worden soortgelijke maatregelenpakketten opgesteld. Herpoldering overdracht waterbeheer Een belangrijk aandachtspunt voor Schiedam is de herpoldering. Dit betekent dat het waterkwantiteitsbeheer van het ontpolderde gebied van Schiedam wordt overgedragen naar\delfland. Hiermee wordt Delfland formeel waterkwantiteitsbeheerder, maar de gemeente Schiedam voert het feitelijke beheer en onderhoud uit. Dit wordt tot uiterlijk 2006 geregeld in een overeenkomst tussen de gemeente Schiedam en Delfland. Handreiking watertoets Om bij het opstellen van de waterparagraaf in de informatiebehoefte van de gemeenten en stedenbouwkundige bureaus te voorzien heeft Delfland een Handreiking Watertoets gemaakt. De handreiking is vooral gericht op ruimtelijke plannen op gemeentelijk niveau en gaat zowel in op de proceskant van de watertoets als op de inhoudelijke kant in hoofdlijnen. Het geeft inzicht in de goedkeuringscriteria en richtlijnen over water in ruimtelijke plannen. De Watertoets De watertoets kent tenminste de volgende stappen: Verplichte beoordeling van de waterhuishoudkundige consequenties van het ruimtelijke plan, geconcretiseerd in termen van vasthouden, bergen, afvoeren. Bij de keuze voor een locatie motiveren en afwegen in hoeverre en in welke mate vasthouden wel of niet mogelijk is, mede gelet op de waterkwaliteit en verdroging, binnen het desbetreffende plangebied. Is vasthouden onmogelijk, dan moet worden gemotiveerd in hoeverre en in welke mate bergen binnen het desbetreffende plangebied al dan niet mogelijk is, mede gelet op de waterkwaliteit en verdroging. Is bergen onmogelijk, dan moet worden gemotiveerd op welke wijze afvoeren naar buiten het desbetreffende plangebied het beste kan plaatsvinden (afwenteling). Als afvoeren noodzakelijk is, dan wordt de noodzaak van het plan bestuurlijk afgewogen. Gaat het beoogde plan door, dan moeten binnen het deelstroomgebied mitigerende en/of compenserende maatregelen worden getroffen in termen van vasthouden, bergen, afvoeren en waterkwaliteit om het watersysteem op orde te houden. Deze maatregelen vormen onderdeel van het ruimtelijke besluit; de kosten komen in principe voor rekening van de initiatiefnemer van de voorgenomen activiteit. Bron:Startovereenkomst WB21 9

12 Kernbegrippen Bovenstaande paragrafen beschrijven zowel de beleidskaders van integraal waterbeheer op rijks-, provinciaal en waterschapsniveau als het beleid van de gemeente Schiedam ten aanzien van wonen, werken, milieu, ruimtelijke ordening, recreatie etc. In een waterplan wordt het integrale waterbeheer vertaald naar de context van de stad en worden gemeentelijke beleidsdoelstellingen uitgewerkt voor het aspect water. Daarom worden vanuit de beschreven beleidskaders een aantal kernbegrippen afgeleid, die een directe vertaling in het waterplan behoeven. Deze kernbegrippen staan niet op zichzelf maar vertonen overlap en samenhang. In tabel 2.1 wordt de relatie tussen begrippen en principes uit de verschillende beleidskaders weergegeven. Integraal stedelijk waterbeheer Integraal waterbeheer betekent dat bij het beheer van het water rekening gehouden wordt met de samenhang binnen het watersysteem, de samenhang met andere functies en de samenwerking en samenspraak met belanghebbenden en gebruikers. Voor het beheer van het water in de stad betekent dat: De samenhang tussen riolering (afvalwater), oppervlaktewater (zowel kwaliteit als kwantiteit), grondwater en de natuur in de stad altijd in het oog wordt gehouden, omdat ingrijpen in één onderdeel van dit systeem effecten kan hebben op de andere onderdelen. Een goed voorbeeld hiervan is dat schoon regenwater zo veel mogelijk naar het oppervlaktewater wordt afgevoerd in plaats van naar het rioolstelsel, waardoor minder inlaat van gebiedsvreemd water uit de Schie nodig is en minder schoon regenwater naar de zuivering wordt gebracht. Water moet mede als ordenend principe gehanteerd worden bij de toekenning van functies en bij de inrichting en het beheer van het stedelijk gebied. Water is in Schiedam een van de belangrijkste dragers van de economie en open water in de stad wordt meer en meer gewaardeerd; het is een wezenlijk onderdeel van de dagelijkse woon-, werk- en leefomgeving. Een voorbeeld is de vervanging van een grasstrook langs het water door een natuurvriendelijke oever. Deze oever vormt het leefgebied voor planten en dieren en vormt een schakel in het natte ecologische netwerk. Zo n stukje natuur dicht bij huis vergroot de variatie in de woonomgeving. Een optimale samenwerking tussen gemeente en waterbeheerders, in samenspraak met buurgemeenten en verschillende maatschappelijke groeperingen is nodig om de diverse functies van het water te versterken. Daarnaast moeten intenties, ambities en doelstellingen afgestemd worden met die van andere beleidsterreinen, zoals milieu, ruimtelijke ordening, wonen, economie en verkeer. Bij de totstandkoming van het waterplan zijn alle relevante ambtelijke diensten en maatschappelijke organisaties betrokken. Schoon, heel en veilig Schoon, heel en veilig geeft in het kort de visie van het gemeentebestuur van Schiedam op de fysieke, sociale en economische situatie van de stad. Deze begrippen uit de stadsontwikkeling worden in deze visie van het waterplan in 3 thema s uitgewerkt. - Schoon heeft betrekking op de kwaliteit, de natuurwaarde en de belevingswaarde van het water. - Heel geeft aan dat het watersysteem goed onderhouden moet zijn. Riolering mag niet lekken en moet goed afvoeren, stadswateren moeten op diepte zijn, kademuren, bruggen, steigers en duikers verkeren in een goede staat van onderhoud - Veilig heeft betrekking op de bescherming tegen overstroming, maar bijvoorbeeld ook op het minimaliseren van het verdrinkingsgevaar, op de volksgezondheidsaspecten van riolering en drinkwaterdistributie. 10

13 Drietrapsstrategieën Drie drietrapsstrategieën helpen bij concretiseren en prioriteren van maatregelen om de begrippen en principes van integraal waterbeheer in de praktijk om te zetten: - Vasthouden bergen afvoeren is beschreven in het Waterbeleid in de 21 e eeuw en geeft de voorkeursvolgorde in de wijze waarop met wateroverschotten wordt omgegaan, zodat wateroverlast verminderd wordt. Vertaald naar stedelijk waterbeheer betekent dat op het niveau van gebouwen en straten de afvoer zo veel als mogelijk vertraagd moet worden. Op het niveau van wijken moet meer berging in open water gevonden worden, voordat het water uiteindelijk wordt afgevoerd. - Vasthouden - bergen - aanvoeren beschrijft de volgorde voor de wijze waarop watertekorten zouden moeten worden opgelost. Het inlaten (= aanvoeren) van water vanuit de boezem, de huidige praktijk, moet worden beperkt door water voorafgaand aan de zomer te bergen in vijvers of plassen of vast te houden in de bodem door de infiltratie te verbeteren. - Schoonhouden scheiden zuiveren beschrijft dat primair ingezet moet worden op het voorkomen van vervuilen van het (oppervlakte-) water en, als dit niet lukt, tenminste vuil en schoon water gescheiden te houden. Zo wordt de noodzaak tot zuiveren vermeden. Zo zou relatief schoon regenwater bijvoorbeeld gescheiden gehouden moeten worden van het vuile rioolwater door de aanleg van een gescheiden rioolstelsel. Vertaling naar vier hoofdsporen Bovengenoemde kernbegrippen vertonen overlap. Zo wordt door toepassing van de drietrap schoonhouden scheiden zuiveren rekening gehouden met de samenhang binnen het watersysteem, hetgeen weer nodig is om het water schoon te houden; een van de doelstellingen van de gemeente Schiedam. In tabel 2.1 wordt de relatie tussen de begrippen en principes uit de beleidskaders beschreven. Ook zijn de begrippen en principes vertaald naar de vier hoofdsporen van het waterplan. De thema s uit tabel 2.1 zijn vastgesteld in fase 1, de verkenningenfase van het waterplan. Tabel 2.1. Relatie tussen de hoofdsporen van het waterplan en de begrippen en principes uit de beleidskaders. Hoofdsporen Droge voeten Principes integraal stedelijk waterbeheer - Samenhang watersysteem Visie gemeente Schiedam Drietrapsstrategieën Thema s uit fase 1* Veilig Vasthouden bergen a) Waterkwantiteitsbeheer afvoeren b) Grondwater Gezond water - Samenhang Schoon Bergen vasthouden - c) Kwaliteit water en waterbodem watersysteem aanvoeren d) Ecologie en oevers Schoonhouden-scheiden e) Riolering zuiveren Beleving en - Samenhang met Schoon f) Stedenbouw en leefomgeving gebruik andere functies g) Recreatie en scheepvaart - Samenwerking Beheer en - Samenhang Heel h) Beheer en onderhoud oppervlaktewater onderhoud watersysteem i) Beheer en onderhoud riolering - Samenhang met andere functies * een toelichting op de thema s is gegeven in het hoofdrapport van fase 1, de verkenningenfase van het waterplan. 11

14 Het water stroomt in noordelijke richting over de stuw via Groenoord en daarvandaan terug naar gemaal Fokkerstraat. Er is geen sprake van wateraanvoer naar overige delen van Schiedam. Het poldergemaal Fokkerstraat bemaalt de Poldervaart Polder naar de Schie. De persleiding van het gemaal is een kwetsbare schakel in het watersysteem van Schiedam. Water uit de oude woonwijken rond het centrum en havengebied stromen af naar de riolering. In regensituaties wordt het water via een overstort-bemaling uitgemalen op de Nieuwe Maas. De Schie is een belangrijke schakel in de afwatering van Schiedam. Door het Schiegemaal wordt water uitgeslagen vanuit de boezem op de Nieuwe Maas. Bij het Proveniershuis wordt water ingelaten naar de wijk Centrum Oost. Vanuit de Noordvest wordt op 2 plaatsen water ingelaten voor de rest van Schiedam. In tijden van droogte is de Schie de belangrijkste waterbron van Schiedam. 12

15 3. KNELPUNTEN IN HET WATERSYSTEEM VAN SCHIEDAM In dit hoofdstuk worden de knelpunten in het watersysteem van Schiedam samengevat. Hiertoe wordt het watersysteem in Schiedam per hoofdspoor kort beschreven. De knelpunten zijn vastgelegd in de verkenningenfase, die in 2000 is uitgevoerd en uit twee gerichte onderzoeken naar de waterkwantiteit en kwaliteit in de gemeente Schiedam. Bij de knelpunten wordt verwezen naar de thema s uit tabel 2.1 (zie letter tussen haakjes), waarop de knelpunten betrekking hebben. Tenslotte komt de agenda voor het waterplan aan bod, die gebaseerd is op de gesignaleerde knelpunten en is opgesteld in samenspraak met de klankbordgroep. Voor een uitgebreide beschrijving van het watersysteem wordt verwezen naar het eindrapport van fase 1, de verkenningenfase, bijlagenrapport. 3.1 Droge voeten Vanuit het hoofdspoor droge voeten heeft het oppervlaktewater twee primaire functies: bergen en afvoeren. Bergen betekent dat overtollig water opgevangen kan worden door het toestaan van peilstijgingen. Afvoeren betekent dat water door de waterlopen naar het gemaal stroomt om van daar uit het gebied gepompt te worden. Het oppervlaktewater in Schiedam bestaat uit het buitenwater, boezemwater en de polderwatergangen. De Nieuwe Maas en de zeehavens zijn onderdeel van het buitenwater. De stadsgrachten en singels in de binnenstad, de Schie en de Polderwatering zijn onderdeel van Delflands Boezem. De wijken ten noorden van de binnenstad liggen in de Poldervaartpolder. Het water in deze wijken is polderwater. Overtollig water uit de polder wordt uitgeslagen op de boezem via gemaal Fokkerstraat. Overtollig water uit de boezem wordt uitgeslagen op het buitenwater. De grondwaterstand wordt in de poldergebieden (ten noorden van de lijn Vlaardingerdijk - Noordvestsingel) voornamelijk bepaald door de polderpeilen. Ten zuiden hiervan variëren de grondwaterstanden sterk. Plaatselijk is sprake van overlast in de vorm van natte kelders, het droogvallen van houten funderingen en kans op verzakkingen. Knelpunten ten aanzien van het realiseren van het hoofdspoor droge voeten zijn hieronder weergegeven. De letters tussen de haakjes verwijzen naar de thema s uit tabel 2-1): 1. Er is (te) weinig open water in diverse delen van Schiedam, waardoor er wateroverlast optreedt bij hevige neerslag (a). 2. Zelfs als de afvoercapaciteit voldoet aan de normen van Delfland dan worden in diverse gebieden te grote peilstijgingen verwacht bij hevige neerslag door te lage percentages oppervlaktewater (a). 3. Het poldergemaal van de Poldervaartpolder is een mogelijk zwakke schakel in het watersysteem van Schiedam-Noord (a). 4. Er bestaat grondwateroverlast in de oude wijken rond het centrum. Dit betreft zowel te hoge als te lage grondwaterstanden (b). 3.2 Gezond water Gezond water heeft een goede water- en ecologische kwaliteit. Dit betekent helder water met vissen en waterplanten en geen groene soep door overmatige algenbloei. Een veldonderzoek heeft aangetoond dat de Polderwatering, de Poldervaart bij de Broekkade en bij Vijfsluizen, de singel bij de Kasteelweg, de sloot in het park Kethel en de sloot in de Noord-Kethelpolder een redelijke tot goede biologische kwaliteit hebben. De ecologische kwaliteit van de oevers wordt in bijna de helft van de locaties als slecht beoordeeld, de sloot met natuurvriendelijke oever in park Kethel als zeer goed. De nutriëntengehalten zijn, vooral voor fosfaat, op alle meetlocaties te hoog. Het Beatrixpark als groot groengebied midden in de stad, fungeert als ecologisch brongebied voor Schiedam. Voor vogels, kleine zoogdieren, amfibieën, reptielen en insecten is het park van groot belang. De huidige ecologische waarde van het water en de oevers is echter gering. Gemengde rioolstelsels zijn het meest voorkomend in Schiedam. Dat betekent dat het relatief schone regenwater vermengd wordt met het vuile afvalwater. Als bij een grote bui de neerslagafvoer de 13

16 Waterkwaliteitsplan Beatrixpark Met het opstellen van het waterplan voor het Beatrixpark is in 2001 een eerste concrete invulling gegeven aan het waterplan Schiedam. Het waterkwaliteitsplan Beatrixpark geldt daarnaast als pilot voor het waterplan als geheel en voor latere uitwerkingen per deelgebied. Het waterkwaliteitsplan Beatrixpark heeft met name betrekking op waterkwaliteit, ecologie, gebruiks- en belevingswaarde. De eerste maatregelen uit het plan Beatrixpark zijn inmiddels in uitvoering. Het waterkwaliteitsplan Beatrixpark omvat: - Een beschrijving van het watersysteem en de knelpunten in het functioneren ervan. - De uitgangspunten aar het plan Beatrix aan moet voldoen - De doelstellingen voor het water in de toekomst, vertaald in een visie op het watersysteem. - Een pakket maatregelen waarmee de visie kan worden gerealiseerd. Samenvatting Waterkwaliteitsplan Het waterkwaliteitsplan Beatrixpark beschrijft maatregelen om de waterkwaliteit in het park te verbeteren. De beoogde waterkwaliteitsverbetering in het Beatrixpark is onderdeel van de voorgenomen ontwikkeling van de Schiedamse Poldervaart tot een belangrijke ecologische en recreatieve verbindingsroute. Kwaliteitsproblemen Het Beatrixpark kampt al jaren met een aantal waterkwaliteitsproblemen. Het water is troebel, bevat te hoge gehalten aan voedingstoffen en kent regelmatig te lage zuurstofgehalten. Door deze waterkwaliteitsproblemen kunnen planten en dieren zich in en om het water slecht vestigen en/of handhaven. De oorzaken van de waterkwaliteitsproblemen zijn divers en complex doordat ze elkaar beïnvloeden. Voedingsstoffen worden van buiten het park aangevoerd, waarbij waterinlaat, ongecontroleerde wateraanvoer vanuit de sloten ten zuiden van het park en grondwater belangrijke bronnen zijn. Streefbeelden Om de waterkwaliteit te verbeteren is een streefbeelden geformuleerd. Voor sportpark Thurlede is dit leefbaar parkwater, gericht op een betere waterkwaliteit. Voor het Beatrixpark met het volkstuinencomplex is levend parkwater, gericht op een verbetering van de omstandigheden voor plant, dier en mens en een verdergaande verbetering van de waterkwaliteit. De belangrijkste maatregelen binnen het Beatrixpark zijn: - concentreren van de waterinlaat op één locatie; - stoppenzetten van de bemaling uit het sportpark op de parkvijvers; - inrichten van natuurvriendelijke oevers; - het baggeren van watergangen en het ruimen van bladafval. 14

17 capaciteit van de rioolgemaal overstijgt, dan stroomt neerslag vermengd met afvalwater naar het oppervlaktewater. Ook de waterbodem behoort tot het watersysteem. Door aanslibbing vormt zich hier een laag bagger die voor verondieping van het water zorgt. Dit heeft negatieve effecten op de afvoercapaciteit van het watersysteem en door nalevering van stoffen op de waterkwaliteit. Uit een onderzoek naar de waterbodemkwaliteit in Schiedam in 1997 en 1999 bleek dat slechts één van de 13 onderzochte trajecten voldoet aan de grenswaarde (klasse 1). Bij één traject wordt de interventiewaarde overschreden (klasse 4). De overige trajecten zijn licht verontreinigd (klasse 2). In het kader van de actualisatie van het baggerplan zullen nieuwe onderzoeken worden gedaan. Knelpunten voor gezond water zijn: 5. De waterkwaliteit voldoet in grote delen van Schiedam niet aan de MTR normen (c). 6. De waterbodemkwaliteit is lokaal onvoldoende (c). 7. Ecologische situatie van het Schiedamse water wordt deels als onvoldoende getypeerd (d) 8. Er stroomt teveel schoon oppervlaktewater naar de riolering (e). 9. Overstorten vanuit de riolering zorgen voor vervuiling van het oppervlaktewater. De effecten van emissies zijn echter nog onbekend. 3.3 Beleving en gebruik In de oude binnenstad van Schiedam heeft het water cultuurhistorische betekenis. Het groenstructuurplan geeft aan dat dit beeld versterkt moet worden door het beschermen van beeldbepalende linden langs de havens en door het herstel van strakke grastaluds langs de Westvest en de Noordvest. Bijzondere muurvegetaties moeten bij restauratie behouden blijven. Op verschillende manieren wordt geprobeerd het watertoerisme aan te trekken en het water te integreren in toeristisch Schiedam. Een goed voorbeeld hiervan is het organiseren van rondvaarttochten door Schiedam met de fluisterboot. Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van de passantenhaven bij het Doeleplein, de Florijnhaven en de realisatie van een aanlegsteiger voor de watertaxi. Tevens loopt er een project ter bevordering van het personenvervoer over water. Knelpunten voor beleving en gebruik zijn: 10. kansen voor bijdragen van water in de kwaliteit van de leefomgeving blijven onbenut (f); 11. kansen voor waterrecreatie en toeristische ontwikkeling worden onvoldoende benut (g). 3.4 Beheer en onderhoud Beheer en onderhoud is erop gericht om door middel van eenmalige en regelmatig terugkerende maatregelen en ingrepen de doelstellingen van de hoofdsporen droge voeten, gezond water en beleving en gebruik te realiseren. Voor het beheer en onderhoud van het watersysteem in Schiedam zijn verschillende instanties verantwoordelijk: - Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de Nieuwe Maas. - Delfland is formeel beheerder van het boezemsysteem, de Poldervaartpolder en de polders in Midden-Delfland. De uitvoering van het dagelijks onderhoud van de Poldervaartpolder ligt de gemeente Schiedam. Dit is vastgelegd in een overeenkomst. - De gemeente is verantwoordelijk voor het stadswater in de vooroorlogse wijken. Bovendien heeft zij de verantwoordelijkheid voor het water in het gebied rondom sportpark Harga (ontpolderde gebieden). - Tevens is de gemeente Schiedam beheerder van de openbare ruimte en de riolering De gemeentelijke taken met betrekking tot het oppervlaktewaterbeheer worden in het kader van de herpoldering in de toekomst overgedragen aan Delfland. De volgende knelpunten ten aanzien van beheer en onderhoud zijn gesignaleerd: 12. Het inzicht in het functioneren en de toestand van het watersysteem is onvoldoende (h). 13. Delen van het rioolstelsel verkeren in slechte staat (i). 14. De verdeling van verantwoordelijkheden en beheertaken is ondoorzichtig en versnipperd (h,i). 15

18 Afbeelding 3.1. Watersysteem Schiedam Afbeelding 3.2. Waterpeilen rood: boezemgebied De stippen in deze afbeelding geven een indicatie van de geel: stedelijke polder (Poldervaartpolder) locaties met de grootste overstortingen uit gemengde riool groen: polders binnen gebied van Midden-Delfland stelsels. Met name in Nieuwland, en Centrum Oost en West blauw: buitendijks havengebied zijn deze groot. In Schiedam-Noord zijn ze verhoudingsge wijs klein. 3.5 Uitgangspunten voor het waterplan Doel van het waterplan is om een duurzaam, schoon, heel en veilig watersysteem te bereiken ondermeer door bovenstaande knelpunten op te lossen. Uit de kernbegrippen in paragraaf 2.2 en de thema s uit de verkenningenfase zijn de uitgangspunten voor de visie van het water in Schiedam afgeleid. Samen met de knelpunten vormen deze uitgangspunten de inhoudelijke agenda van het waterplan. Uitgangspunten: Droge voeten 1. Bescherming tegen wateroverlast krijgt hoge prioriteit. Knelpunten worden opgelost door de drietrapsstrategie vasthouden-bergen-afvoeren toe te passen. 2. De bij de gemeente bekende grondwaterproblemen moeten worden geanalyseerd. Dit moet worden uitgewerkt in een grondwaterplan. Gezien de samenhang grondwater - riolering dienen grondwaterplan en rioleringsplan in samenhang te worden bezien. 3. De huidige structuur van het watersysteem (stroomrichting en indeling in waterhuishoudkundige eenheden) is geen vast gegeven. Wijzigingen in de structuur mogen als volwaardig alternatief worden meegenomen in het zoeken naar oplossingen van knelpunten. 4. Het principe van niet afwentelen vertaalt zich in Schiedam in de keuze knelpunten in het waterbeheer binnen de bebouwde omgeving op te lossen. De stadsranden (A4-tracé, smalle strook langs Midden-Delfland) en het stedelijk groen worden tot de bebouwde omgeving gerekend. 5. Stedelijk water uit de Poldervaart polder wordt niet geborgen in de polders van Midden Delfland. 16

19 6. De afvoercapaciteit vanuit de polders in Schiedam naar de boezem is begrensd tot de Delflandse norm (zie bijlage II). De beschikbare afvoercapaciteit moet binnen het gebied optimaal verdeeld worden. Gezond water 7. Het waterplan zet in op een goede waterkwaliteit voor alle stadswateren. Hierbij zal rekening worden gehouden met de ontwikkelingen in de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). 8. Voorkeursvolgorde bij het verbeteren van de waterkwaliteit is: schoonhouden, scheiden, schoonmaken. 9. Water stroomt bij voorkeur van schoon naar vuil. Schoon en vuil water worden gescheiden gehouden. 10. Het waterplan moet zichtbaar en meetbaar bijdragen aan het verbeteren van de (natte) ecologische structuren in Schiedam. 11. Bij elk project in of langs water moet onderzocht worden wat de mogelijkheden zijn om de ecologie en waterberging te verbeteren, zodat invulling wordt gegeven aan het principe van werk met werk maken. 12. Er bestaat geen bezwaar tegen het isoleren van schonere delen van het watersysteem om hogere waterkwaliteits- en ecologische doelstellingen te kunnen realiseren (parels) of van vuilere delen om vervuiling van het systeem als geheel te voorkomen. Echter, opknippen van het systeem in te veel kleine eenheden mag de robuustheid van het systeem niet aantasten. 13. Binnen waterhuishoudkundige eenheden kunnen ecologische- en waterkwaliteitsdoelstellingen worden gedifferentieerd. Beleving en gebruik 14. Het waterplan moet bijdragen aan het vergroten van de mogelijkheden voor kanoën en schaatsen. 15. Het waterplan moet bijdragen aan het vergroten van de mogelijkheden voor recreatievaart in en rond de binnenstad. 16. Sportvisserij houdt als viswaterbeheerder een volwaardige plaats in Schiedam 17. Elke fysieke ingreep, grootschalige ruimtelijke ontwikkelingen en stedelijke vernieuwing moeten positief bijdragen aan de verbetering van de algehele kwaliteit van het watersysteem. Het waterplan levert input voor alle stedenbouwkundige plannen en moet daartoe meetbare gebiedsgerichte doelstellingen bevatten. 18. Het waterplan geeft input voor de wettelijk vastgelegde watertoets. 19. Het waterplan mag geen belemmeringen opwerpen voor de economische ontwikkelingen van natte bedrijventerreinen. 20. Tenslotte geldt dat alle bovenstaande uitgangspunten, volgens de principes van integraal stedelijk (water-) beheer in samenhang moeten worden bezien, zodat kansen optimaal worden benut. 17

20 Visie De stadsranden met Midden-Delfland bieden mogelijkheden voor natuurwater en voor het zonodig vergroten van de waterberging. De westoever van de Poldervaart biedt volop kansen voor ecologie en natuur. De oostoever is ingericht voor fietsen, wandelen en sportvissen. De bruggen zijn hoog genoeg voor kanoër en schaatser. Onder de A20 is de Poldervaart doorgetrokken als schaats en kanoroute. Met de beheerders van lijninfrastructuur worden oplossingen gezocht voor de diffuse lozingen. De herstructurering van Nieuwland en Groenoord wordt aangegrepen om het watersysteem integraal te verbeteren (waterkwaliteit en kwantiteit, belevingswaarde, gebruikswaarde en natuurwaarde). In het Beatrixpark en park Kethel ligt het accent op waterkwaliteit en ecologische waarde. Afscheiden van het watersysteem maakt een goede waterkwaliteit mogelijk. Zolang het oppervlaktewater in Nieuwland wordt vervuild door o.a. riooloverstortingen, kan directe afvoer naar de Nieuwe Maas uitkomst bieden om vervuiling van het watersysteem van Schiedam Noord te beperken. In de havengebieden worden het rioolstelsel op orde gebracht en ongezuiverde lozingen opgeheven. Overwogen wordt de zeehavens te benutten voor het inrichten van een grote jachthaven om zo de recreatie te be- In het centrum, wordt ingezet op beleving van de historische waarden en gebruik van oevers voor recreatie. In de Schie, wordt de waterkwaliteit sterk regionaal bepaald. Mede door het weer beweegbaar maken van bruggen liggen hier kansen voor de kleine recreatievaart. 18

21 4. VISIE In dit hoofdstuk wordt de visie op de ontwikkeling van het water in Schiedam tot 2015 omschreven op basis van het onderliggende beleid en de geformuleerde uitgangspunten. In hoofdstuk 5 is de visie per spoor en per deelgebied vertaald in een concreet, meetbaar streefbeeld. De visie op integraal stedelijk waterbeheer in Schiedam is uitgewerkt in vier sporen, die in de volgende paragrafen worden besproken. 1. Droge voeten: voorkomen van wateroverlast; 2. Gezond water: verbeteren van de waterkwaliteit; 3. Beleving en gebruik: bijdragen aan een hoogwaardig woon-, werk- en leefklimaat; 4. Beheer en onderhoud: aangepast beheer en beheervelden afstemmen. 4.1 Droge voeten Vasthouden - bergen - afvoeren Wateroverlast en waterschade moeten worden voorkomen. Grote delen van Schiedam zijn gevoelig voor hevige neerslag, die kan leiden tot het onderlopen van parken en groen en onvoldoende drooglegging voor huizen en infrastructuur. Deze situatie zal door de klimaatveranderingen verslechteren. Het waterplan zet in op het verkleinen van de gevoeligheid voor wateroverlast en anticipeert op de klimaatveranderingen. Hiervoor is ruimte nodig om water op te vangen, vast te houden en te bergen. Oplossingen worden gezocht binnen de bebouwde omgeving. Er wordt geen aanspraak gemaakt op Midden-Delfland voor het bergen van water uit de stad. Mochten de geplande ontwikkelingen in Midden-Delfland echter leiden tot overschotten in schoon water, dan kan overwogen worden deze te benutten ten behoeve van de naastgelegen stedelijke gebieden van Schiedam. In nieuwbouw en herstructureringsplannen wordt ingezet op het vasthouden van water, op woningniveau (halfverharding of regentonnen) en op wijkniveau (methoden van ophogen, gebruik maken van innovaties op gebied van bijvoorbeeld poreuze wegconstructies). Daarnaast wordt nieuwe ruimte voor het bergen van water gezocht, door bijvoorbeeld het uitbreiden van singels en vijvers, door aanpassen van oevers en door sterkere peilstijgingen en flexibel peilbeheer mogelijk te maken. Hierbij wordt ernaar gestreefd om de normen van Delfland ten aanzien van vasthouden, bergen, afvoeren en bemalen te behalen. Dit betekent een bui van 100 mm in 48 uur op verantwoorde wijze verwerken. (zie bijlage II). Pas als vasthouden en bergen onvoldoende soelaas bieden wordt overgegaan tot het vergroten van de afvoercapaciteit. Uitgangspunt is dat het afvoeren bij voorkeur plaatsvindt richting de Nieuwe Maas om te voorkomen dat vervuild water door het stedelijk watersysteem van Schiedam stroomt. Ruimte voor water Ruimte die reeds beschikbaar is voor water blijft tenminste behouden en het bestaande watersysteem voldoet tenminste aan de ontwerpeisen ten aanzien van berging en afvoer. Het is belangrijk om de bergings- en afvoercapaciteit van het watersysteem, van duikers en stuwen, van gemalen en van riolering op orde te krijgen en te houden. De noodzakelijke eerste stap om dit te bereiken is het wegwerken van de achterstand in het bagger- en rioleringsonderhoud. In het baggerbeleidsplan en het rioleringsplan is dit uitgewerkt. Het waterplan zet in op werk met werk maken. Concreet betekent dit dat elke (grootschalige) ruimtelijke ontwikkeling wordt aangegrepen om (de kwaliteit van) het watersysteem te verbeteren. In elke ruimtelijke ontwikkeling krijgt water meer ruimte. Ruimtelijke ontwikkelingen worden zo cofinancier van water. Water en riolering Groot onderhoud aan riolering en wegen wordt aangegrepen om duurzamer typen riolering toe te passen en om schoon verhard oppervlak af te koppelen van riolering. Naarmate dit beleid succesvoller is en minder neerslag wordt afgevoerd naar de rioolwaterzuivering komt meer schone 19

22 Groenstructuur Schiedam Groene parken Groene linten Stadspark Groene parken Natte linten Volkstuinen 20

23 neerslag in het oppervlaktewater terecht. Het oppervlaktewater wordt hierop gedimensioneerd. Tevens wordt de bemaling van oppervlaktewater via de riolering ongedaan gemaakt door riolering en oppervlaktewater zo veel mogelijk te scheiden. Water dat niet in de riolering loopt zal door de poldergemalen moeten worden uitgeslagen. Grondwater Vanwege het sterk lokale karakter worden de grondwaterproblemen, met name in de oude stadswijken rond de binnenstad (natte kruipruimtes en droge funderingen), lokaal met technische middelen opgelost. In het kader van de Particuliere Woningverbetering wordt een beperkt monitoringsprogramma opgezet om de grondwaterstand bij te houden. Verantwoordelijkheden tussen overheden en particulieren dienen nader uitgewerkt te worden. Zijn technische maatregelen ontoereikend dan resteren het accepteren van het probleem of sloop en herstructurering als oplossingen. Belangrijk is hier de afstemming met riolering. Slecht onderhouden riolering kan door lekkage de grondwaterstand beïnvloeden. Het uitvoeren van rioleringswerken biedt de kans om drainage aan te leggen naar het oppervlaktewater, waarmee de grondwaterstanden worden beheerst Bij het stellen van prioriteiten aan rioleringswerken zullen de knelpunten in het grondwaterbeheer worden meegewogen. Waterkeringen Als gevolg van de zeespiegelstijging worden de veiligheidsnormen voor dijken en kades aangescherpt. Uitgangspunt is dat de buitendijkse gebieden nu reeds voldoen aan de toekomstige eisen. Verschillende peilvakken dienen van elkaar te worden gescheiden middels een waterscheiding. De polderkaden en boezemkaden dienen robuust te zijn en vrij van waterkeringvreemde elementen. Natuurontwikkeling en recreatief medegebruik worden gestimuleerd. 4.2 Gezond water Biologisch gezond Water is een belangrijk element in de kwaliteit van de woon-, werk- en leefomgeving van de Schiedammers. Langs het water willen inwoners en bezoekers van Schiedam een plek vinden om tot rust te komen en te genieten van alles wat in en langs het water groeit en bloeit. Omdat een goede biologische waterkwaliteit een voorwaarde is voor een grote verscheidenheid aan planten en dieren is het streven hiernaar tot één van de peilers van het waterplan gemaakt. Vanwege de relatief hoge eisen vanuit de ecologie voldoet biologisch gezond water veelal ook aan de fysisch-chemische eisen die gesteld worden vanuit andere functies. Biologisch gezond water stinkt niet, is helder, heeft de juiste inrichting en voldoende waterdiepte en kent een rijke flora en fauna. Bovendien voldoet de fysisch-chemische waterkwaliteit; hiervoor gelden de landelijke MTR-normen, tenzij de natuurlijke achtergrondwaarden te hoog zijn. In grote delen van het Schiedamse water wordt niet voldaan aan deze normen. Met name in de poldergebieden zijn nutriëntengehalten te hoog. De oorsprong van de hoge nutriëntengehalten is divers en niet eenduidig vast te stellen. Het waterplan is erop gericht voor de hand liggende en beïnvloedbare verontreinigingsbronnen (overstorten van riolering, nalevering vanuit de waterbodem, hoge visstand, bemesting van sportvelden, diffuse verontreiniging van snelwegen en spoorlijnen) gebiedsgericht en geïntegreerd te saneren. Gedurende de planperiode wordt geëvalueerd of dit voldoende soelaas biedt. Als dit niet het geval is, worden aanvullende maatregelen genomen en worden de natuurlijke achtergrondwaarden vastgesteld. Op basis daarvan wordt geëvalueerd welke strategie voor de volgende planperiode het beste is om biologisch gezond water te krijgen. Ecologie Voor planten en dieren zijn doorgaande verbindingen van water en oever van belang. Zij vormen een groen netwerk (het zogenaamde natte ecologische netwerk) waarlangs zij zich kunnen verplaatsen binnen de stad en tussen de stad en het ommeland. Bij het realiseren van een nat ecologisch netwerk is een ecologische inrichting van belang. Een ecologische inrichting betekent het aanleggen van natuurvriendelijke oevers met helofyten en waterplanten met een gevarieerd talud, voldoende waterdiepte en een afgestemd beheer. Daarnaast kan de passeerbaarheid voor fauna worden verbeterd door de aanleg van vispassages en eco-duikers. 21