Taal in alle vakken. Begrijpend lezen in de zaakvakken. Hoe simpel kan het zijn? Mentus

Transcriptie

1 Begrijpend lezen in de zaakvakken Hoe simpel kan het zijn?

2 Uitgangspunt voor deze avond Veel kinderen hebben moeite met lezen Veel kinderen hebben een woordenschatachterstand Veel teksten zijn veel te moeilijk

3 Leesprestaties in groep 8, naar etnische herkomst en schooljaar Bron: Jaarrapport integratie 2009 SCP

4 Oefening 1 Van de regen in de drup

5 Voorbeeldtekst India in beeld Voor de ongelijkmatige bevolkingsspreiding in India zijn verschillende oorzaken. In bergachtige gebieden is het te koud. De hellingen zijn te stijl om te bewerken en om er landbouw te bedrijven. Langs de rivieren is het vlak. Daar is het eenvoudig om woningen te bouwen. Er is ook voldoende water om te drinken en voor irrigatie van de landbouw. Bron Wereldwijs Malmberg Hoofdstuk India in beeld

6 India in beeld Voor de ongelijkmatige bevolkingsspreiding in India zijn verschillende oorzaken. In bergachtige gebieden is het te koud. De hellingen zijn te stijl om te bewerken en om er landbouw te bedrijven. Langs de rivieren is het vlak. Daar is het eenvoudig om woningen te bouwen. Er is ook voldoende water om te drinken en voor irrigatie van de landbouw. Bron Wereldwijs Malmberg Hoofdstuk India in beeld

7 India in beeld Voor de ongelijkmatige bevolkingsspreiding in India zijn verschillende oorzaken. In bergachtige gebieden is het te koud. De hellingen zijn te stijl om te bewerken en om er landbouw te bedrijven. Langs de rivieren is het vlak. Daar is het eenvoudig om woningen te bouwen. Er is ook voldoende water om te drinken en voor irrigatie van de landbouw. Bron Wereldwijs Malmberg Hoofdstuk India in beeld

8 Tekst India in beeld Moeilijkheidsgraad: Vakwoorden 14 % Algemene woorden 11 % Totaal: 26% Contextuele ondersteuning Geen hellingen Geen eenvoudige woningen Geen irrigatie Geen landbouw Conclusie: tekst veel te moeilijk

9 Wat maakt teksten zo moeilijk? Cummins samengevat; cognitieve last van de tekst contextuele inbedding

10 Cummins samengevat Wat maakt teksten zo moeilijk? Cognitieve last Contectuele inbedding A veel context C lage cognitieve last B D hoge cognitieve last weinig context

11 Wat zeggen de leerlingen over teksten? Over teksten; 44% vindt veel moeilijke woorden in teksten 23% vindt zinnen te lang 50% geeft aan zich te vervelen tijdens het lezen 18% snapt niet wat er staat 61% vindt het vervelend niet te begrijpen wat er staat (Hacquebord 2004)

12 Wat zeggen leerkrachten? Leerkrachten noemen als problemen o.a.: Begrijpend lezen Schrijven Antwoorden formuleren Studerend lezen (Hacquebord 2004)

13 90% 80% Volgens leerkrachten hebben leerlingen vooral problemen met... 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% beglezen schrijven antw form stud.lezen overleggen woordenschat vakwschat mond.pres Hacquebord 2004

14 90% 80% Leerkrachten onderschatten woordenschatprobleem van de leerlingen... 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% beglezen schrijven antw form stud.lezen overleggen woordenschat vakwschat mond.pres Hacquebord 2004

15 Hoe zit het met de taal?

16 Oefening 2 Jagen op woorden

17 Geschiedenis De grote verrassing Jagen en verzamelen Op donderdag 12 september 1940 liepen Marcel, Jacques, George en Simon door de bossen in de omgeving van de Franse plaats Lascaux. Plotseling zagen ze een gat in een rotswand en besloten ze erdoorheen te kruipen.tot hun verbazing kwamen ze terecht in een grot die voor een groot deel was beschilderd. De afbeeldingen van jagers, bizons, paarden en andere dieren zagen er erg oud uit. De jongens vertelden hun ontdekking in het dorp. Al snel kwamen archeologen op de ontdekking af. Zij stelden vast dat de tekeningen op de wanden ongeveer jaar oud waren! De rotsschilderingen vertelden van alles over het leven van de mensen die hier duizenden jaren geleden hadden geleefd. Bron: Memo; geschiedenis voor de onderbouw Malmberg

18 Analyse Tekst: 113 woorden 6 moeilijke woorden 5 % Bedekkingsgraad 95% Langste zin: 22 woorden Kortste zin: 8 woorden Gen zinslengte: 14,3 woorden

19 Geschiedenis De grote verrassing Jagen en verzamelen Op donderdag 12 september 1940 liepen Marcel, Jacques, George en Simon door de bossen in de omgeving van de Franse plaats Lascaux. (22) Plotseling zagen ze een gat in een rotswand en besloten ze erdoorheen te kruipen.tot hun verbazing kwamen ze terecht in een grot die voor een groot deel was beschilderd. De afbeeldingen van jagers, bizons, paarden en andere dieren zagen er erg oud uit. De jongens vertelden hun ontdekking in het dorp. (8) Al snel kwamen archeologen op de ontdekking af. Zij stelden vast dat de tekeningen op de wanden ongeveer jaar oud waren! De rotsschilderingen vertelden van alles over het leven van de mensen die hier duizenden jaren geleden hadden geleefd. Bron: Memo; geschiedenis voor de onderbouw Malmberg

20 Geschiedenis De grote verrassing Jagen en verzamelen Op donderdag 12 september 1940 liepen Marcel, Jacques, George en Simon door de bossen in de omgeving van de Franse plaats Lascaux. Plotseling zagen ze een gat in een rotswand en besloten ze erdoorheen te kruipen.tot hun verbazing kwamen ze terecht in een grot die voor een groot deel was beschilderd. De afbeeldingen van jagers, bizons, paarden en andere dieren zagen er erg oud uit. De jongens vertelden hun ontdekking in het dorp. Al snel kwamen archeologen op de ontdekking af. Zij stelden vast dat de tekeningen op de wanden ongeveer jaar oud waren! De rotsschilderingen vertelden van alles over het leven van de mensen die hier duizenden jaren geleden hadden geleefd. Bron: Memo; geschiedenis voor de onderbouw Malmberg

21 Geschiedenis De grote verrassing Jagen en verzamelen Op donderdag 12 september 1940 liepen Marcel, Jacques, George en Simon door de bossen in de omgeving van de Franse plaats Lascaux. Plotseling zagen ze een gat in een rotswand en besloten ze erdoorheen te kruipen.tot hun verbazing kwamen ze terecht in een grot die voor een groot deel was beschilderd. De afbeeldingen van jagers, bizons, paarden en andere dieren zagen er erg oud uit. De jongens vertelden hun ontdekking in het dorp. Al snel kwamen archeologen op de ontdekking af. Zij stelden vast dat de tekeningen op de wanden ongeveer jaar oud waren! De rotsschilderingen vertelden van alles over het leven van de mensen die hier duizenden jaren geleden hadden geleefd. Bron: Memo; geschiedenis voor de onderbouw Malmberg

22 Het referentiekader Wat moeten de ze eigenlijk kennen en kunnen?

23 Het referentiekader F- fundamentele kwaliteit: accent op functioneel gebruiken. S- streefkwaliteit: gericht op verdiepen: formaliseren, generaliseren en abstraheren. Bon: Expertgroep doorlopende leerlijnen taal en rekenen (2008)

24 Enkele teksten

25 Mentus Amsterdam, de opbouw van de stad In deze paragraaf leer je hoe Amsterdam in elkaar zit. Waar wonen de mensen, waar werken ze en waar winkelen ze? Vind je de opbouw van Amsterdam ook bij andere steden terug? Basisboek Hoofdstuk 2 Nederland verandert

26 Mentus Amsterdam, de opbouw van de stad Titel? Zijn dit de doelen van de les? In deze paragraaf leer je hoe Amsterdam in elkaar zit. Waar wonen de mensen, waar werken ze en waar winkelen ze? Vind je de opbouw van Amsterdam ook bij andere steden terug? Doelen geformuleerd in vragen? Basisboek Hoofdstuk 2 Nederland verandert

27 Oude woonwijken Aan het eind van de negentiende eeuw verhuisden veel mensen naar de stad. In die periode werd in de steden van Nederland de industrie steeds belangrijker. Veel fabrieken zochten een plek in de stad. In de fabrieken waren arbeiders nodig. Voor hen werden in de buurt van de fabrieken huizen gebouwd. Hierdoor groeiden de dorpen uit tot steden. Bestaande steden kregen er veel inwoners bij. In Amsterdam leidde de industrialisatie tot flinke uitbreidingen. Nieuwe wijken kwamen in een kring rond de binnenstad te liggen. Ze worden de oude woonwijken genoemd. De kwaliteit van de huizen was slecht, meestal zonder waterleiding of riolering. Soms was er maar een kamer, waar het hele gezin zat, at en sliep.. Bovendien waren de huizen tochtig en gehorig.

28 Analyse tekstdeel: Oude woonwijken Tekst: 123 woorden 13 moeilijke woorden 11 % Bedekkingsgraad 89% Langste zin: 14 woorden Kortste zin: 6 woorden Gem. zinslengte: 9,5 woorden

29 Amsterdam, de opbouw van een stad Cummins Welke contextuele ondersteuning is er? In de Amsterdamse wijk de Bijlmer staat veel hoogbouw (van voor 1970). De huizen op de voorgrond zijn later gebouwd.

30 Koude Oorlog

31 Bron 31 Europa wordt in tweeën gesplitst Na 1945 waren veel landen bang voor een nieuwe oorlog. Ze zochten bescherming bij de VS of de SU. West-Europese landen zochten bescherming bij de VS. Ook Nederland deed mee. Oost-Europese landen zochten bescherming bij de SU. Deze landen werden de Oostbloklanden genoemd. De invloed van de SU op deze landen was groot. De grens tussen Oost en West Europa werd zwaar bewaakt. De grens werd het IJzeren Gordijn genoemd. Reizen tussen Oost en West werd onmogelijk. Lees en bekijk bron 31. Zoek in je atlas de namen van vier Oostbloklanden. Schrijf ze hier op.

32 Bron 31 Europa wordt in tweeën gesplitst Na 1945 waren veel landen bang voor een nieuwe oorlog. Ze zochten bescherming bij de VS of de SU. West-Europese landen zochten bescherming bij de VS. Ook Nederland deed mee. Met wat dan? Oost-Europese landen zochten bescherming bij de SU. Deze landen werden de Oostbloklanden genoemd. De invloed van de SU op deze landen was groot. De grens tussen Oost en West Europa werd zwaar bewaakt. De grens werd het IJzeren Gordijn genoemd. Reizen tussen Oost en West werd onmogelijk. Lees en bekijk bron 31. Zoek in je atlas de namen van vier Oostbloklanden. Schrijf ze hier op.

33 Economie

34 Economie 4 VWO

35 Analyse tekstdeel: opofferingsgedrag 4 VWO Tekst: 156 woorden 11 moeilijke woorden 7 % Bedekkingsgraad 93% Langste zin: 23 woorden Kortste zin: 6 woorden Gem. zinslengte: 13,0 woorden

36

37 Vragen bij artikel Televisiegeluk Noem twee in het artikel beschreven voorbeelden van opofferingskosten voor de mensen die tv kijken.. Leg uit waarom de opofferingskosten afhangen van de leeftijd en van de hoogte van het inkomen. In welke behoefte voorziet tv-kijken?

38 Biologie

39 Caenorhabditis elegans Lees minimaal twee van de drie bron artikelen en maak een lijstje met termen die je niet begrijpt.

40

41 Caenorhabditis elegans Het aaltje leeft in de bodem. Heeft 959 cellen! Is 1,2 mm lang. Vrouwtjes leggen tot 300 eitjes (ongeslachtelijk) maar geslachtelijk wel 1000! Ze eten gisten en bacteriën. Ze leven 3-4 weken Je kunt ze invriezen en lang bewaren!

42 Caenorhabditis elegans 1. Omschrijf wat een 'genoom' is. 2. Omschrijf en teken wat 'genetische informatie' is en hoe die 'genetische informatie' eruitziet. 3. Beschrijf wat 'basenparen' zijn en maak er een tekening bij of maak een schets en schrijf daar een toelichting bij. 4. Geef drie voorbeelden van 'standaard biologische processen'. 5. Schets en beschrijf wat DNA is. 6. Leg uit wat 'metabolische processen' zijn. 7. Schets en beschrijf wat je je voorstelt bij 'het sturen van de ontwikkeling'. Welke ontwikkeling? 8. 'Als ze muteren verwerkt een cel de signalen verkeerd...' staat er. Waarop slaat 'ze'? 9. Wat is 'muteren'? 10. '.de werking van de betrokken genen is vergelijkbaar' Leg uit hoe die werking vergelijkbaar is. 11. Schets en beschrijf wat je je moet voorstellen bij 'het afbreken van eiwitten'. 12. Wat kan bedoeld zijn met 'het opvangen van boodschappermoleculen'? Ken jij boodschappermoleculen'? Noem een paar voorbeelden 13. Waar speelt het vervoer van eiwitten dat hier bedoeld wordt zich af? 14. Hoeveel basenparen heeft C. elegans gemiddeld per gen?

43 Caenorhabditis elegans 1. Omschrijf wat een 'genoom' is. 2. Omschrijf en teken wat 'genetische informatie' is en hoe die 'genetische informatie' eruitziet. 3. Beschrijf wat 'basenparen' zijn en maak er een tekening bij of maak een schets en schrijf daar een toelichting bij. 4. Geef drie voorbeelden van 'standaard biologische processen'. 5. Schets en beschrijf wat DNA is. 6. Leg uit wat 'metabolische processen' zijn. 7. Schets en beschrijf wat je je voorstelt bij 'het sturen van de ontwikkeling'. Welke ontwikkeling? 8. 'Als ze muteren verwerkt een cel de signalen verkeerd...' staat er. Waarop slaat 'ze'? 9. Wat is 'muteren'? 10. '.de werking van de betrokken genen is vergelijkbaar ' Leg uit hoe die werking vergelijkbaar is. 11. Schets en beschrijf wat je je moet voorstellen bij 'het afbreken van eiwitten'. 12. Wat kan bedoeld zijn met 'het opvangen van boodschappermoleculen'? Ken jij boodschappermoleculen'? Noem een paar voorbeelden 13. Waar speelt het vervoer van eiwitten dat hier bedoeld wordt zich af? 14. Hoeveel basenparen heeft C. elegans gemiddeld per gen?

44 Tips voor hulp bij begrijpend lezen

45 Het Win win model Methode is uitgangspunt De methodetekst is ingebed tussen de ervaringscontext en het toepassen van het geleerde! Ervaringscontext Zaakvakles Methodetekst Taalles / begrijpend lezen Toepassen van het geleerde Taalles / Mond.taalvaardigheid

46 Taalontwikkeling in interactie (Toii) Leerkrachtvaardigheden 1. Taalaanbod 2. Taalruimte 3. Feedback op taalgebruik (van de ll) Bron: Taalontwikkeling op school; Verhallen en Walst Taal een zaak van alle vakken. van Beek en Verhallen

47 Vragen