Inleiding!!!!!!!!! 2! 1! Waarlijk(Felix(gaat(eene(groote(toekomst(tegemoet!(!!! 5( Joannes!de!Clercq!en!het!successeizoen!1864/1865!!
|
|
- Stefan Dekker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2 Inhoud Inleiding 2 1 Waarlijk(Felix(gaat(eene(groote(toekomst(tegemoet( 5( JoannesdeClercqenhetsuccesseizoen1864/ EenveranderendemarktvoorconcerteninAmsterdam 3 Openheid? 19 4 Eenverstrengeldeconcertpraktijk 29 Conclusie 41 Literatuurlijst 43
3 Eenvandeeerstefoto svanhetgebouwvanfelixmeritisaandekeizersgracht. Bronafbeelding:StadsarchiefAmsterdamBeeldbank,CollectieKunsthandelGebr.Douwes.Glasnegatieven: Keizersgracht374X370en332X314enlagervoorbijdeBerenstraatmetopnummer324verenigingsgebouwFelix Meritis,1867X1875. Inleiding In2013viertAmsterdamfeest.Nietalleenishetditjaarexact400jaargeledendatdestad begonmetdeaanlegvandegrachtengordel,ookviereneenaantalbelangrijke Amsterdamsecultureleinstellingenhunjubilea.Artisbestaatditjaar175jaar,het Concertgebouwen Orkestvierenhun125 ste verjaardagenookcarrégingafgelopen decemberhaar125stelevensjaarin.inalhetfeestgedruiswordtbijnavergetendatookde oudsteconcertzaalvanamsterdam,felixmeritis,ditjaar225jaarbestaat.terwijlhet ConcertgebouwenCarrémetprachtigejubileumboekenkomenblijfthetditjaaropvallend stilrondomfelixmeritis.datisjammer,wantvanderijkegeschiedenisvandezeconcertzaal valtveelteleren.deachttiendexeeuwsemuziektempelmoestin1888haardeurensluiten omdatzijnietmeekonkomenmetdeveranderingenbinnenhetamsterdamseculturele levenvandietijd.indehuidigeculturelevernieuwingsstormwaarinopnieuwoude instellingenalsdeooitzosuccesvolleomroeporkestensneuvelen,ishetverhaalvande ondergangvanfelixmeritisactuelerdanooit. DemajestueuzethuisbasisvanhetgenootschapFelixMeritis(Latijnvoor Gelukkig doorverdiensten )aandekeizersgracht324,werd225jaargeleden,op31oktober1788 meteenfeestelijkconcertofficieelgeopend.hetgenootschapwasalenkelejarendaarvoor opgerichtdoorhorlogemaker(enverdienstelijktekenaar)willemwrits,metalsdoelom ondergelijkgestemdenzowelhandelskunde,natuurkunde,tekenkunstenletteren,als muziektebeoefenen.voordevijfdisciplineswerdenbijdeoprichting departementen ingesteld,dieopeenvasteavondindeweekbijeenkwameninwrits huisaande Leidsegracht,datalsnelveeltekleinwas.Toennajarenvanplannenmakerijen geldinzamelinghetnieuwepandin1788geopendwerdgroeidehetgenootschapdanook snel.hetmaximumaantalledenwerdgesteldopvierhonderdenerwerdeenstrenge ballotageingesteld.mededoordezebeslotenheidgingfelixmeritisbehalveals kennisinstituutsteedsmeerfungerenalssocialeontmoetingsplekvoordeamsterdamse 2
4 gegoedeburgerij.iederedagvandeweekwarenerlezingenendemonstratiestebezoeken, waardeledeninkleingezelschapwetenschappelijkeenartistiekearbeidverrichtten.eensin demaandopvrijdagkwamendeledenvanalleafdelingensamenophetconcertvande afdelingmuziek,waarhetorkestvanfelixmeritisoptradinsamenwerkingmetbekende binnenxenbuitenlandsesolisten.zovormdefelixmeritistijdensdekalmeeerstehelftvan denegentiendeeeuweenbruisendmuzikaalmiddelpuntvoordehogeresocialegroepenin Amsterdam. MaarvanafhetmiddenvandenegentiendeeeuwbegondestadAmsterdamomFelix Meritisheeninsneltempoteontwikkelen.Waarhetgenootschapvanafhaaroprichting altijdeenvoortrekkersrolhadgespeeld,werdzijnuvanverschillendekanteningehaalddoor nieuwemuzikale,artistiekeenwetenschappelijkeinitiatieven.trouwaanhaarachttiendex eeuwsegrondslagen,luktehetfelixmeritisnietommeetegaanindegolvenvan professionalisering,specialisatieensocialeverbreding,diedeindezeperiodedoorhet Amsterdamseculturelelevenging.Toenindejaren1880vanuiteenaantalwelgestelde Amsterdamseondernemershetinitiatiefkwamomeennieuweconcertzaalopterichtendie aanalleeisenvandemodernetijdvoldeed,moestfelixmeritisplaatsmaken.inhet Concertgebouwvondzijin1888eenwaardigetroonopvolger.Detijdenwarenveranderd. Ookbuitendegrachtengordelzouvoortaanmuziekklinken.WaaromluktehetFelixMeritis nietomteoverlevenbinnendezeveranderendeomstandighedeninhetamsterdamse cultureleleven?ditisdecentralevraagvanditonderzoek.dooropzoektegaannaarde problemenwaarfelixmeritismeetekampenkreegindelaatstedecenniavanhaarbestaan, geeftditonderzoeknietalleeninzichtindeachtergrondenvandeondergangvanfelix Meritis,maarlaathetookzienwatdeimpactwasvangroteontwikkelingenals professionalisering,specialisatieendemocratiseringopdepraktijkvanhetamsterdamse uitgaansleven.ommijnhoofdvraagtekunnenbeantwoordenhebikervoorgekozenomdit onderzoektelatenbeginnenbijdeaanstellingvandedirigentdiehetlangstealsdirigentbij hetgenootschapactiefwas:johannesverhulst(1864x1886),enteeindigenbijhaarlaatste dirigent:juliusröntgen(1886x1888). ErismaarweinigonderzoekgedaannaardegeschiedenisvanFelixMeritisinhet algemeenennaardeachtergrondenvandeondergangvanhetgenootschapinhet bijzonder.dirkvanderheuvelschreefin1991eenbachelorscriptieoverdeprogrammering indeeerstejaren1788x enoverdecompletegeschiedenisvanfelixmeritiszijntwee mooiejubileumboekenuitgegeven. 2 Hoewelhierinkortaandachtwordtbesteedaande opheffingin1888,gaandeauteursvanbeidewerkenvooraluitvandeverslagenvanhet AlgemeenBestuurvanFelixMeritis,zodatzijalleenvanuitditperspectiefdeproblemenvan hetgenootschapbespreken.inditonderzoekbenaderikdemoeilijkhedenwaarfelixmeritis tegenaanliepnietvanuithetperspectiefvanééngroepenéénbron,maarvanuitdeideeën vanverschillendegroepentijdgenoten.zeeruiteenlopendenegentiendexeeuwershebben hunmeninggegevenoverdegesteldheidvanfelixmeritisenhunadviezengeuitoverwat volgenshendebestekoersvoorhetgezelschapzouzijn.zijkrijgenindezegeschiedenisvan deondergangvanfelixmeritiseenstem.iederegroepdieindehieropvolgende hoofdstukkenaanbodkomt,kijktnaarhetgenootschapfelixmeritisvanuiteenandere invalshoek.zobenaderthetbestuurdeproblemenwaarzemeekampenduidelijkfinancieel, komtervandekantvandedagbladenjournalistiekeenmeersocialeanalyseengevende muziekrecensentendeproblematiekvanfelixmeritisvanuitmuzikaalperspectiefweer. Doordatditonderzoekaldezeinvalshoekenweergeeft,ontstaateenzeercompleetbeeld vandeondergangvanfelixmeritis,zoalsdiewerdgeziendoortijdgenoten. Naastdesubjectievecommentarenvantijdgenoteninkranten,tijdschriftenen 1 DirkvanHeuvel,Over(smaak(valt((niet)(te(twisten.(De(concertprogramma s(van(de(maatschappij(felix(meritis(in( de(periode(1788c1801(utrecht1991). 2 ChrisvanderHeijden,Felix(Meritis(1787C1987(Amsterdam1987)enLoesGompesenMerelLigtelijn, Geschiedenis(van(Felix(Meritis.(Spiegel(van(Amsterdam((Amsterdam2007). 3
5 4 muziekvakbladen,vormenconcertprogramma senbezoekerslijstenbelangrijkefeitelijke kadersinditonderzoek.hiermeesluitikaanopeenvrijrecenteinternationaleontwikkeling indegeschiedschrijvingvanhetnegentiendexeeuwsemuziekleven.terwijlnederlandse historicivandenegentiendeeeuwtotenmetdejaren1990nogsterkdenadruklegdenop degespeeldestukkenendelevensvangrotemusiciencomponisten,gaanrecentere buitenlandsestudiessteedsmeeruitvandesociaalculturelecontextvanhetconcert.indit nieuweonderzoekvanonderanderewilliamweber,jamesh.johnson,christinabashford enjenniferhallxwitthebbenbronnenalsabonnementslijstenenconcertprogramma shet mogelijkgemaaktomgroteontwikkelingenindeprogrammeringendesocialefunctievan concertenaantetonen.inlondenheeftditallesgeleidtotgrootschaligemuziekhistorische projectenzoalshetconcertprogrammesproject(2002x2007)endeconcertlifein NineteenthXCenturyLondonDatabase(1999X2004),beidezeeromvangrijkedatabasesvan enkelehonderdduizendennegentiendexeeuwseconcertprogramma senbezoekerslijsten waarvangretiggebruikwordtgemaaktdoorzowelhistoricialsmusicologen.hoewelinde Amsterdamsearchievenookeenschataandergelijkbronnenmateriaalaanwezigis,hebben Nederlandsehistoricihiervannognauwelijksgebruikgemaaktvoorsystematischonderzoek naardeontwikkelingvandeamsterdamseconcertpraktijk.inditonderzoekzullendeze bronnengebruiktwordenomdeontwikkelingvandeprogrammeringendesociale samenstellingvanhetledenbestandvanfelixmeritisdoordejarenheensystematischte onderzoeken.hetresultaatiseencasestudydieeenstemeerlaatzienhoeverhet AmsterdamsemuzikaleleveninhaarontwikkelingachterliepopderestvanEuropa. Ditonderzoekbegintinheteerstehoofdstukbijhetindividu.Vanuithetperspectief vanfelixlidjoannesdeclercqwordtinditopeningshoofdstukeenimpressiegegevenvande standvanzakenbijfelixmeritistijdenshetseizoen1864/1865,toenfelixmeritisnogopde laatstetopvanhaarsucceswas.hettweedehoofdstukblijftbijhetperspectiefvanfelix Meritis,maarbehandeltdeeerstefinanciëleproblemenvanhetgenootschapzoalsdiedoor hetbestuurvandemaatschappijwerdengeformuleerd.opbasisvannognieteerder bestudeerdenotulenvanalgemenebestuursvergaderingenwordtindithoofdstuk aangetoonddaterindejarenzeventigingrijpendehervormingsvoorstellenwerdengedaan dooreenprogressieveminderheidbinnenhetbestuur,dieernietinslaagdedemeerderheid vandezemaatregelenteovertuigen. Inhetderdehoofdstukverplaatsthetperspectiefvervolgensrichtingde dagbladenjournalistiek,waarbijduidelijkzalwordendatindepersdeovertuigingheerste datfelixmeritishetenkelezoureddenwanneerzijzichzouopenstellenvooreensociaal brederpubliek.ikzallatenziendathetbestuurdeledendiehiervoorstandervanwaren metsymboolpolitiektegemoetkwam,maardatdezemaatregelenindepraktijknauwelijks veranderingbrachten.inhetlaatstehoofdstukzullentenslottedemoeilijkhedenvanfelix Meritisvanuitdekritiekenvanmuziekjournalistiekuiteenwordengezet.Volgensde recensentenhieldfelixmeritismethaarconservatievemuzikalebeleidderestvanhet Amsterdamsemuziekleventegeninhaarontwikkeling,terwijlinderestvanEuropade programmeringendeconcertpraktijkinhoogtempoevolueerden.pasmetdehulpvande DuitsXNederlandsedirigentJuliusRöntgenin1886,zoudendeeerstestappenvoorwaarts wordengezet.maardehulpkwamtelaat.deplannenvoorhetconcertgebouwlagen inmiddelsalopdetekentafel. (
6 1. Waarlijk(Felix(gaat(eene(groote(toekomst(tegemoet 3 ( JoannesdeClercqenhetsuccesseizoen1864/1865 JoannesdeClercqwerdin1860lidvanFelixMeritis.Hijwastoenachttienenwerddoorzijn vaderpieterdeclercq,diesinds1834lidwas,geïntroduceerdbijhetbeslotengenootschap. AlsoudstezoonvaneenwelgesteldFelixliddatdiebovendien13jaarofficierwasgeweest bijdeamsterdamseschutterij 4,kwamdejongerechtenstudentredelijkmakkelijkdoorde strengeballotageheen. 5 Beideheren,vaderenzoon,waren algemeenlid vanfelixmeritis. Datwilzeggen:zewarennietlidvaneenvandevijfafdelingen,maarwerdenzoalsvelen vooralaangetrokkendoordathetalgemeenlidmaatschaptoeganggaftotdeconcerteninde prachtigeovaleconcertzaalvanfelixmeritis.dezezaalgoldgedurendedeeerstehelftvan denegentiendeeeuwalshetbelangrijkstepodiumvoorserieuzemuziekuitvoeringenin Amsterdam. 6 JoannesdeClercqbehoordetoteennieuwegeneratiejonge,welgestelde Amsterdammersdiesindseindjaren1850actiefdoorFelixMeritiswerdenaangetrokken.De generatievanzijnvaderhadindejaren1857x1859nogdeplotselingeterugvalvanhet aantalledenvanhetgenootschapmeegemaakt,toenveelledentijdensdehandelscrisis gedwongenwarenomtebezuinigenophunculturelegenoegens. 7 Omhetledenaantalweer vlottetrekkenwerdvanaf1859hetlidmaatschapsgeldvoor ongehuwdeleden onderde30 jaarverlaagdvanf.60naarf.30,eenmaatregeldieeenzeersnellestijgingvanaantaljonge ledenmetzichmeebracht.inslechtsvijfjaartijdsteeghetaantal jonge ledenvan9in 1860,naar86in1865.DeaanstellingvanJohannesVerhulstin1864vergroottehetsucces vandeconcertennogeensverder:hetdoorverhulstgemotiveerdeorkestwerdinde kritiekengeroemdenhetbestuurengageerdebekendesolistenzoalsclaraschumann, JosephJoachim,HenriVieuxtempsenHenrykWieniawski. 8 Thuisgekomenvanhetconcert op9december1864schrijftjoannesdeclercqindekantlijnvanhetprogrammavandie avond: Waarlijk Felix gaat eene grote toekomst tegemoet t Aantal leden boven de 300. Tachtigjongelui,inplaatsvaneenhalfdozijnwaarwijvoorvierjarenbegonnen,eene goede,flinkespiritonderonsallen.daaropeeneinzetvan tmaisonzoomooialseen mens maar kan verlangen, ten Cate, Beets, Reville, de Spoorwegkwestie, Verhulst, Coenen,wederalseersteviool,datklinktallesenwijhopennudatallesinordeisen wijnaalhetdoorgestanedetoekomstmetvertrouwentegemoetkunnengaan 9 3 StadsarchiefAmsterdam[hiernaSAA],ArchiefvandeFamilieDeClercqenAanverwanteFamilies[hierna ArchiefFam.deClercq],inv.nr.415ProgrammasenmededeelingenderMaatschappijFelixMeritismet aanteekeningenvanjoannesdeclercq,1864x1865aldaar:commentaarbijhettweedeconcert,vrijdag9 december SAA,ArchiefFam.deClercq,inv.nr.141BenoemingenenontslagvoorPieterdeClercqGz.totofficiervande schutterijvanamsterdam,alszoodanigdeelgenomenhebbendaandentiendaagschenveldtocht, Inartikel12vanAlgemenewetvandeMaatschappijwordtbepaalddat indiendevoorgesteldeeenzoonvan eenderledenis,denvoorgesteldenhetrechtheeftdeneerstenrangderkandidatentedoenaannemen. 6 Informatiesamengestelduit:SAAArchiefFCinv.nr.414DiplomavoorJoannesdeClercqbenoemdtoteffectief lidvandemaatschappijfelixmeritis.1860oct.15;418aanteekeningen,gehoudenopeencollegeinhet handelsrecht,gehoudendoorprof.c.m.f.asser ;144BewijsvanlidmaatschapvoorPieterdeClercq Gz.vandeMaatschappijFelixMeritis. 7 TheovanTijn,Twintig(jaren(Amsterdam.(De(maatschappelijke(ontwikkeling(van(de(hoofdstad,(van(de(jaren( 50( der(vorige(eeuw(tot(1876((amsterdam1965) SAAArchiefvandeMaatschappijvanVerdienstenonderdeZinspreukFelixMeritis[hiernaArchiefFM]inv.nr. 343Concertprogrammas.Methiaten1842X SAAArchiefArchiefFam.deClercqinv.nr.415Programma senmededeelingendermaatschappijfelixmeritis metaanteekeningenvanjoannesdeclercq,1864x1865aldaar:commentaarbijhettweedeconcert,vrijdag9 december
7 2. EenveranderendemarktvoorconcerteninAmsterdam Wijkunnennietontveinzendatdeweinigebelangstellingvanonzestadgenooteninde concerten der Felix Meritis ons teleurstelt, en ons soms doet vrezen dat de muzikale uitvoeringeninfelixmeritisteeenigertijdzullenmoetengestaaktworden. 25 In1874werddoorhetbestuurvanFelixMeritisdeeerstecrisisvergaderingbelegd.De tekortenopbalansvanhetseizoen1873/1874kondennietmeermetkleineaanpassingen rechtgetrokkenworden.deproblemendieindejaren1870opdebalanszichtbaarwerden stijgendekostenvoordeorganisatievankwalitatiefhoogstaandeconcertenendalende belangstellingvoordiezelfdeconcerten warenaleindjaren 50begonnen.Inhet jaarverslagvan1857uittedevoorzittervandeafdelingmuziekvoorheteerstzijnzorgen overdeteruglopendeopkomstvandeledenbijdeconcertenvandemaatschappij.inde daaropvolgendejarenzoudenverschillendeelkaaropvolgendebestuursledenmeermaalsde oorzakenvandeverslechterendefinanciëlesituatievanfelixmeritisproberenblootte leggen.daarbijwezenzijsteedsweeropdeveranderendemarktvoorconcerten,zowelaan deaanbodxalsaandevraagzijde,waarinfelixmeritis,vasthoudendaanhaartraditionele beleid,moeilijkstandhield. IndithoofdstukwordendeproblemenbijFelixMeritisindejaren1857X1877 besprokenzoalsdievanuithetbestuurvandemaatschappijwerdenuiteengezet.vervolgens zullendemaatregelendiefelixmeritisnamomdemaatschappijaandeveranderende situatieaantepassenaanbodkomen.integenspraakmethetrecentegedenkboekvanloes GompesenMerelLigtelijn,wordtindithoofdstukopbasisvannognieteerderbestudeerde notulenvanalgemenebestuursvergaderingenaangetoonddaterindejarenzeventigeen grotehervormingsgezindheidwasbijeenzeeractieveminderheidbinnenhetbestuur.veel ingrijpendehervormingendieindejarenzeventigdoordezebestuurderswerden aangedragenstuittenechteropverzetvaneenbehoudendemeerderheid,dieweliswaar schoorvoetenderkendedatdemaatschappijnietmeeraandeeisenvandetijdvoldeed, maarnaardebuitenwereldtoemooiweerwildeblijvenspelen.degrondslagenvanfelix Meritis beslotenenencyclopedisch warenvoorhentijdloos,zoblijktuitdevele discussies.omdezegrondslagentebeschermenlegdenzijnaarbuitentoesteedsdenadruk opexternefactorendiedeproblemeninhunmaatschappijzoudenveroorzaken,daarmee deaandachtafleidendvandeinterneproblemen. 26 Datondanksdezeinspanningende interneproblemenbijfelixmeritisindejaren1870allangenbreedindepubliekeopinie werdenuitgemetenzalindehieropvolgendehoofdstukkenaanbodkomen. Hoofdstedelijkevernieuwing OmstreekshetmiddenvandenegentiendeeeuwbegonnenveelAmsterdammerstevoelen dathunstadinhaarontwikkelingachterwaskomenteliggenopdeanderegrotewestx Europesesteden.NaminAmsterdamdebevolkingindeeerstehelftvandenegentiende eeuwmethoogstenstwintigprocenttoe,indeanderehoofdstedenverdubbeldeof verdrievoudigdezichdestedelijkebevolking.stedenalslonden,parijsenwenenwarenin deperiodetussen1811en1848inadembenemendtempouithunvoegengebarsten.hun centrahaddenzichdoormiddelvanmonumentalevormgevingenverfraaiingontwikkeldtot imponerenderepresentatiesvandemachtenhetaanzienvandegroteeuropesestaten. HoewelhetbeeldindetraditionelehistoriografievanhetvroegnegentiendeXeeuwse Amsterdamals slapendestedenmaagd doordebijdragenvanremiegaertsenpietderooy 25 BCAlgemeenverslagderMaatschappijFelixMeritis,aldaar:Verslagvandeafdelingmuziekseizoen1878/ SAAArchiefFMinv.nr.34NotulenvandevergaderingenvanhetAlgemeenBestuur1850X1871eninv.nr.35 ibidem
8 4. Eenverstrengeldeconcertpraktijk Lesconcertssesuiventetseressemblent.[...]Maar,menishetvanoudszoogewend.En indieniemandopdegedachtekwam,deconcertprogramma sopeennieuwemanier samentestellen,endaarbijvooralnaareenheidenharmonietestreven,geloofik,dat menhemditzeerkwalijkzounemen.tenminstezoumenindenbeginnezeerverbaasd zijn,en...onneveutpasêtreétonné 81 ( Alindeeerstehelftvandenegentiendeeeuwbegondevormeninhoudvanconcerteninde groteeuropesestedenteveranderen.parallelaandesocialeverbredingvanhet concertpubliekdieinhetvorigehoofdstukwerdbesproken,veranderdedeprogrammering enwerdeenprofessionaliseringvandemuziekpraktijkingezet. 82 Netalsveelvandegrote negentiendexeeuwseontwikkelingendrongookdezeprofessionaliseringpaslaatdoortot hetnederlandsebewustzijn.sterkernog,volgensdebekendemusicoloogeduardreeser werdpasindejaren1880inamsterdameeneerstestapgezetindezeontwikkeling.het eersteconcertinamsterdamvandemeiningerhofkapellein1885wasvolgensreesereen beslissendkeerpunt.pasvanafdatmomentbegonnenmusicienpubliektebeseffenhoe verdebestaandeamsterdamseorkesteninniveauachterlagenophunduitsecollega s. Eenbesefwaarvandesporenzijnterugtevindenindeoprichtingvanhet Concertgebouworkest,datvanaf1888eennieuwestandaardvanensemblespelzette, 83 aldusreeser.ookbijfelixmeritiswerdgevaarlijklanggewachtmetaanpassingeninhet muzikalebeleidendeprogrammering.pasmetdeaanstellingvanjuliusröntgenalsdirigent in1886zagmendeprogramma senrepetitiewijzeveranderen.maardezevernieuwing kwamtelaat;tegendietijdwashetfaillietvanfelixmeritistweejaarlateralonafwendbaar. FelixMeritisisdaarmeeeengoedvoorbeeldvanhetgebrekaanvernieuwinginde AmsterdamseconcertpraktijkdatReeserconstateert.NetalsdebeslotenheidbijFelix MeritiswerdookditmuzikaleconservatismeechternietzondermeerdoordeAmsterdamse muziekliefhebbergeaccepteerd.dekritiekenophetmuzikalebeleidvanfelixmeritisinhet specialistischemuziektijdschriftcaecilialatenziendaterindehoofdstadweldegelijkalvoor 1885deroepomvernieuwingklonk.MaarwaaromwerdmetdezeoproepdoorFelixMeritis indepraktijknietsgedaan?indithoofdstukwordendeproblemenbijfelixmeritisop muzikaalgebieduiteengezet.allereerstzalikaandehandvaneenvergelijkingmethet bredeeuropeseonderzoeknaarconcertprogrammeringvanhistoricuswiliamweberlaten zienhoegrootdeachterstandwasvanfelixmeritisophetgebiedvanprogrammering. VervolgenswordendekritiekeninmuziektijdschriftCaeciliaopdeconcertenbijFelixMeritis behandeld.ikzallatenziendatfelixmeritisinreactieopdekritiekennogsterkeraanhaar eigentraditievanprogrammerenprobeerdevasttehouden,maardoordetoenemende verstrengelingvandeverschillendeamsterdamsemuziekinitiatievenluktehetdeoudste concertzaalnietomvolovertuigingtegendestroominteblijvenzwemmen. VasthoudenaanachttiendeOeeuwseprogrammering InzijnboekThe(great(transformation(of(musical(tastetoontWilliamWeberaanhoevanaf hetmiddenvandeachttiendeeeuwtot1875concertprogramma sindegroteeuropese stedentransformeerdeninderichtingvanhetconcertprogrammadatwijvandaagdedag kennen.parallelaandesocialehergroeperingvanhetconcertpubliektoonthijeen ontwikkelingvandesmaakindeprogrammeringaan,waarbijpopulaireliedjesenserieuze 81 Anoniemerecensent, Binnenlandsnieuws.Amsterdam Caecilia:(algemeen(muzikaal(tijdschrift(van(Nederland( 35(1878), WilliamWeber,The(great(transCformation(of(musical(taste.(Concert(programming(from(Haydn(to(Brahms (Cambridge2008). 83 Reeser,Eduard,Een(eeuw(Nederlandse(muziek(1815C1915((Amsterdam1950)187X
9 19 3. Openheid? ( Nietdevolksbeschavingmaardeonderlingeontwikkelingderledenwasenbleefhet voornaamste.[...]deredenwaaromzooveelwatdoorfelixop tgetouwgezetwerdin anderehandenmeerbloeienlevenvertoonde,moetonzesinziensinnietsanders wordengezochtdaninhetbeperktevandewerkkring. 50 Inhetvoorjaarvan1877,toenhetbestuurvanFelixMeritisnetwasbekomenvandelaatste ruziesrondomdemisluktehervormingspogingenvandejaren1874x1876,werdeen FeestcommissiebelastmetdeorganisatievanhetEeuwfeestvanhetgenootschap.Inde maandvandefeestelijkheden,november1877,werdinverschillendekrantenpaginagroot aandachtbesteedaanhetjubileumvandeoudsteconcertzaalvanamsterdam.inde kritiekenwerddebalansopgemaakt.dealgemeneconclusiewasdathetfelixmeritisniet lukteomaantesluitenbijdeontwikkelingenbinnenhetconcertxengenootschapslevenin Amsterdamwaarbijgenootschappenzichsteedsverderspecialiseerdeneneenduidelijkere maatschappelijkerolgingenspelenalsinstrumenttotdeverheffingvanhetvolk.erwasveel veranderdinhetamsterdamseculturelelevenendealoudebeslotenheidvanfelixmeritis wasallangnietmeervanzelfsprekend. Indithoofdstukwordendeanalysesenkritiekenindealgemenekrantenrondom heteeuwfeestvanfelixmeritisbesprokenengeplaatstindealgemenehistoriografievan hetnegentiendexeeuwsegenootschapsxenconcertleven.ikzallatenziendatdesociale ontwikkelingendiedoortijdgenotenwerdengezienopvallendhelderterugkomeninde sociaalhistorischestudiesvanboudiendevriesoverhetgenootschapsleveninamsterdam envanonderanderewilliamweberoverdesocialeontwikkelingvanhetnegentiendex eeuwsemuzieklevenineuropesehoofdsteden.vervolgenskomtindithoofdstukdereactie vanfelixmeritisopdekritiekenaanbod.uiteenbesprekingvandejubileumtoespraakdoor vooraanstaandhoogleraartheodoorjorissen,waarvaneenzeergrootdeelaaneenreactie opdekritiekenwerdgewijd,zalblijkendathetbestuurvanfelixmeritisgeloofdedathet genootschapsindshetmiddenvandenegentiendeeeuwreedseenveelgrotereopenheid hadbereikt.hoegrootdieopenheidwas,zozalikbetogen,valtechtermaartebezien.uit eenanalysevandeledenlijstenuitdeperiode1874x1888blijktimmersdatdesocialegroep waaruitfelixmeritishaarledenwierfindezeperiodenauwelijksveranderde.destructurele hervormingenindeballotagediefelixmeritiszoumoetendoorvoerenombijhetzich verbredendegenootschapsxenmuzieklevenaantesluitenblevenuit. Dejournalistiekmaaktdebalansop Openbarepublicatiesoverbeslotengebeurtenissenzoalsconcertenwaren,zoalsinhet vorigehoofdstukalduidelijkwerd,tothetmiddenvandenegentiendeeeuwredelijk schaars.hoewelvanafdejaren1850steedsvakerverslagenvanopenbareconcertenin bijvoorbeeldhetparkenodeonindealgemenekrantenverschenen,werdendeconcerten bijfelixmeritisnauwelijksindeopenbaarheidgebracht.vooractiviteitenbijfelixmeritis werdvaakalleeneenkorteaankondiginggeplaatstindekrant;wieuitgebreide besprekingenvanfelixconcertenwildelezenmoesteenabonnementnemenophet Algemeen(muzikaal(tijdschrift(Caecilia.Desteopvallenderisdaaromhetgroteaantal krantenartikelendatinhetjubileumjaar1877verscheenrondomheteeuwfeestvanfelix Meritis.Het(Nieuws(van(de(Dag,(Het(Algemeen(Handelsblad,(De(Standaard,(de(JavaCbode(en( de(sumatraccourant(publiceerdenallemeerderelangeartikelenwaarinvooruitof teruggebliktwerdopheteeuwfeest. 50 Ibidem.
blz. 1 Alkmaar. Feestlokaal-Paardenmarkt. 19/08/1862 Amsterdam? 's Gravenhage? Paris?. 13/08/1846 Antwerpen,-Palais de l' industrie, des arts et du commerce. 26/07/1890 Antwerpen-Palais de l'industrie,
Nadere informatieBezielde zorg. Benjamin J. Blom. Het verhaal van zes diaconessen in Nederland 1940 2009
BenjaminJ.Blom Bezieldezorg HetverhaalvanzesdiaconesseninNederland 1940 2009 ScriptieMasterGeschiedenis2008 2009 Begeleiderprof.F.A.vanLieburg VrijeUniversiteitAmsterdam Inhoudsopgave WOORDVOORAF...4 1.TERINLEIDING...6
Nadere informatieBetter City, better life, less heritage.
BetterCity,betterlife,lessheritage. DezoektochtnaareenverdwenenSjanghai. MasterthesisArchitectuurgeschiedenis&Monumentenzorg JorisRoovers 3076253 Begeleider:WimDenslagen Tweedelezer:Marie ThérèsevanThoor
Nadere informatieFotoquiz Theo Bakkers Domein 2015
Week 16 - Felix Meritis, Keizersgracht 324 In de tweede helft van de achttiende eeuw heerste er een verlicht klimaat onder de burgers van de Republiek. Op allerlei plaatsen in Nederland ontstonden genootschappen.
Nadere informatieThemajaar Amsterdam 2013
Themajaar Amsterdam 2013 Projectnummer: 13093 Anne Huijzer Willem Bosveld Bezoekadres: Oudezijds Voorburgwal 300 Telefoon 020 251 0333 Postbus 658, 1000 AR Amsterdam www.os.amsterdam.nl Amsterdam, februari
Nadere informatieCurriculum Vitae GEGEVENS WERK STAGE SCHOOL. ICT Beheerder/ Applicatieontwikkelaar Friese Poort te Drachten
FC FC FC FC FC FC Simon.Hoekstra @ NomisX.nl SCHOOL STAGE WERK Tel.: 06 11 47 11 58 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 concert- FC SCHOOL STAGE WERK Cinersity.TV Concertregistraties, Videobewerking FC
Nadere informatieVoorbeelden van meeren minder-acties
Voorbeelden van meeren minder-acties Op de volgende pagina s geven we voorbeelden van acties die moeten leiden tot meer aandacht voor een bepaalde drijfveer, of juist minder. De meer-acties gebruikt u
Nadere informatieMededelingen door de ouderling van dienst. Willemien Hendriks Ouderling vorming & toerusting
Mededelingen door de ouderling van dienst Willemien Hendriks Ouderling vorming & toerusting Lied 280 vers 1-7 Allen Lied 280 vers 1-7 Cantorij Lied 280 vers 1-7 Allen Lied 280 vers 1-7 Cantorij Lied 280
Nadere informatie/
WWW.FELIXMERITIS.NL / INFO@FELIX-MERITIS.NL Beleidsplan Stichting Felix Meritis 2018-2022 Inhoud 1. Inleiding 2 2. Felix Meritis 2 Doelstelling 2 Programmering 2 Activiteiten 3 3. Doelgroepen 3 4. Financiën
Nadere informatieNog niet gedaan, ga dit dan echt doen het gaat je echt verder helpen.
In de vorige les ben je gaan onderzoeken wat je droom is en ik hoop dat je het besluit hebt genomen om elke dag te dromen en dat je een moodboard hebt gemaakt. Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het
Nadere informatieDE HEER IS WAARLIJK OPGESTAAN! SCHRIFTLEZINGEN:
DE HEER IS WAARLIJK OPGESTAAN! SCHRIFTLEZINGEN: JONA 1-2 MATTH.12:38-40 1 Meester, wij zouden wel een teken van U willen zien MATTH.12: 38-40 Voor een boos en overspelig geslacht is er maar èèn teken:
Nadere informatieStichting Koepel VU-muziekgezelschappen. p/a Cultureel Centrum De Griffioen Uilenstede AM Amstelveen. Jaarverslag 2015
Stichting Koepel VU-muziekgezelschappen p/a Cultureel Centrum De Griffioen Uilenstede 106 1183 AM Amstelveen Jaarverslag 2015 versie 1.0 d.d. oktober 2016 1. Inhoud 1. Inhoud... 2 2. Bestuurders... 3 3.
Nadere informatieMaster Thesis Fotojournalisten en websites.
MasterThesis Fotojournalistenen websites. Augustus2009 AartieS.D.Kedar MasterThesis FotojournalistenenWebsites AartieS.D.Kedar Studentennummer:313962 @:asdkedar@gmail.com Thesisbegeleider:Prof.Drs.F.Gierstberg
Nadere informatieDaar komt de boegieman!
Daar komt de boegieman! Lesbrief bij het theaterconcert Daar komt de boegieman! van Jeroen Schipper en de Boegieman-band voor groep 1 tot en met 4 Inleiding Hallo, Mijn naam is Jeroen Schipper. Ik ben
Nadere informatieNIEUWSBRIEF DE HARMENEJ
NIEUWSBRIEF DE HARMENEJ JAARGANG 5, NUMMER 19, OKTOBER 2017 De muziek is de ziel van de meetkunde. Paul Claudel Frans dichter 1868-1955 Seizoensafsluiting 2016-2017 Op zondag 02 juli vond de officiële
Nadere informatieFELIX MERITIS de salle de la cour als model voor Felix
FELIX MERITIS de salle de la cour als model voor Felix Rome 2010. Met het ovaal als bouwkunstig element in het hoofd bezochten we het Palazzo Barberini. Direct al bij de ingang stond op de plattegrond
Nadere informatieMINISTERRAAD. Ex.nr. Nr.8285
Zeer Geheim TT" Ex.nr MINISTERRAAD Nr.8285 Notulen van de v e r g a d e r i n g gehouden op v r i j d a g i n h e t C a t s h u i s, aangevangen s middags i n a a n s l u i t i n g aan de m i n i s t e
Nadere informatieBenodigd materiaal Papier om op te schrijven, te tekenen, pen/(kleur)potloden, verf (afhankelijk van de opdracht).
1 LesmateriaalbijdevoorstellingBloeddrukvandeGroundbreakers Inleiding Devoorstelling,diedeleerlingengaanzieniseenvoorstellingmetzwareonderwerpen.Wijradenu aandelesmetuwleerlingenzowelvoor alsnatebespreken.wegaanerdaarbijvanuitdatdegene
Nadere informatieNiets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd en/of vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
Artikel: Van Felix Meritis naar het Concertgebouw. Continuïteit en vernieuwing in de Amsterdamse concertpraktijk, 1884-1891 Auteur: Mascha van Nieuwkerk Verschenen in: Skript Historisch Tijdschrift, jaargang
Nadere informatieTweemaandelijkse Nieuwsbrief
Tweemaandelijkse Nieuwsbrief Editie januari en februari 2014 De harmonie wenst iedereen prettige eindejaarsfeesten! Harmonie Slagwerkklas en Drumkids Muziekids 1 en 2 Inhoudstafel Inhoudstafel... 2 Gelukkig
Nadere informatieDierenliefde. Een studie naar altruïsme als motief voor actief lidmaatschap van de Partij voor de Dieren. Erik Spratte
Dierenliefde Eenstudienaaraltruïsmealsmotiefvooractieflidmaatschapvande PartijvoordeDieren ErikSpratte 0455342 Eerstebegeleider:Prof.dr.N.A.Wilterdink Tweedebegeleider:dr.B.Paulle UniversiteitvanAmsterdam
Nadere informatieJohannes Verhulststraat 92 boven Object
1 Object Johannes Verhulst: Nederlands componist en dirigent (18161891). Schreef missen, ouvertures en liederen. Dirigent van de Caecilea-concerten en van Felix Meritis. Rond 1870 de onbetwiste leider
Nadere informatieAfspraken werkstuk Sint Sebastianus. Kleine school grote kansen
Afspraken werkstuk Sint Sebastianus Kleine school grote kansen 01-11-2013 Werkstukken - De kinderen leveren hun klad in op papier. (De kinderen die hier een uitzondering op hebben, weten dit zelf) - In
Nadere informatieCOLLOQUIUM NEERLANDISTIEK. Universiteit Pretoria
COLLOQUIUM NEERLANDISTIEK Universiteit Pretoria PROGRAMMA: COLLOQUIUM NEERLANDISTIEK Universiteit Pretoria Vanaf 9-14 maart 2015 is er op de campus van de Universiteit Pretoria in Hatfield, Pretoria een
Nadere informatieBevorderingsnormen onderbouw havo, atheneum en gymnasium. Geldend voor schooljaar 2015-2016
Bevorderingsnormen onderbouw havo, atheneum en gymnasium Geldend voor schooljaar 2015-2016 Bevorderingsmatrix leerjaar 1 HAVO naar leerjaar 2 1. Voor het gemiddeld resultaat wordt uitgegaan van het resultaat,
Nadere informatieBezonningsonderzoek,Bovenkerkweg,nabij,35a,en,37,te,Montfoort,, Inleiding!
,Bovenkerkweg,nabij,35a,en,37,te,Montfoort,, Inleiding InhetkadervandeontwikkelingvannieuwewoningenaandeBovenkerkweginMontfoort iseenbezonningsonderzoekuitgevoerd.hetbezonningsonderzoekgeeftinzichtinde
Nadere informatietoga, stadskledij A.A.U.B.
JANUARI-FEBRUARI 2007 FVG Nieuwsbrief Academische Zitting In dit nummer. Academische Zitting. Tribale Kunst & Etnografica Beurs. Departement Religieuze Kunst & Etnografica. Boekenmarkt FACULTEIT VOOR VERGELIJKENDE
Nadere informatie18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22.
Inhoudsopgave Voorwoord 1. Een gebed bij het begin van het nieuwe jaar Ik ben met u 2. Gods hand 3. Zegen Vrede met God 4. In de kerk 5. Is Deze niet de Christus? Deze ontvangt zondaars 6. Echte vrienden
Nadere informatie-----------------------------------------------------------------------
Maite de Wit Maite Cathérine studeerde Kunst & Economie aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Na haar afstuderen in 2010 vertrok zij naar Wenen om daar de klassieke muziekwereld te ontdekken, waar
Nadere informatieTweemaandelijkse Nieuwsbrief
Tweemaandelijkse Nieuwsbrief Editie januari en februari 2016 Harmonie Slagwerkklas en Drumkids Muziekids 1 en 2 Inhoudstafel Inhoudstafel... 2 Gelukkig nieuwjaar!... 2 Kerstconcert groot succes... 2 Favoriete
Nadere informatieHoe dromen werkelijkheid worden
KLASSIEKE MUZIEK OP HET AMSTELVELD Hoe dromen werkelijkheid worden Tussen de meest gepassioneerde en rasechte hemelbestormers zal de Russische pianiste en pianodocente Tatiana Chevtchouk blijven opvallen.
Nadere informatieLieve mensen, Doopouders, familie en vrienden, mensen die vandaag gast bij ons zijn, Allemaal samen: gemeente van Christus
PG Sexbierum-Pietersbierum 27 jan. 2013 ds. Anneke Wouda Lieve mensen, Doopouders, familie en vrienden, mensen die vandaag gast bij ons zijn, Allemaal samen: gemeente van Christus Jezus woonde, toen hij
Nadere informatieBevorderingsnormen onderbouw havo, atheneum en gymnasium. Geldend ingaande 1 augustus 2015
Bevorderingsnormen onderbouw havo, atheneum en gymnasium Geldend ingaande 1 augustus 2015 Bevorderingsnormen onderbouw havo/vwo (2.4.04) Pagina 1 van 8 versie 1.0, 14-09-2015 Bevorderingsmatrix leerjaar
Nadere informatieNIEUWSBRIEF oktober 2004
NIEUWSBRIEF oktober 2004 Voor u ziet u de laatste Nieuwsbrief van dit jaar ten behoeve van de vrienden van de Stichting Hans Kox, bol van de informatie en voor een belangrijk gedeelte gewijd aan de activiteiten
Nadere informatieVVOG. Vlaamse Vereniging Obstetrie Gynaecologie.
VVOG Vlaamse Vereniging Obstetrie Gynaecologie www.vvog.be VVOG Opgericht door enkele collega s ter ondersteuning van elkaar, als clubje vrienden, toen de dieren nog spraken Ondertussen uitgegroeid tot
Nadere informatieDE MARINIERSKAPEL IN DE DOELEN Maandag 9 en maandag 16 maart 2015
DE MARINIERSKAPEL IN DE DOELEN Maandag 9 en maandag 16 maart 2015 LESBRIEF BIJ SCHOOLCONCERTEN VOOR GROEP 7 / 8 onderdeel van Cultuurtraject Rotterdam Een samenwerking van Concertgebouw de Doelen, de Marinierskapel
Nadere informatieGeachte Genodigden, beste kandidaten, beste vrienden. Trots op onze organisatie: de Liberale Vakbond.
2012_03_24 Toespraak Jan Vercamst 1 Toespraak Jan Vercamst, voorzitter ACLVB ACADEMISCHE ZITTING GENODIGDEN Viering 120 jaar ACLVB 24 maart 2012 Geachte Genodigden, beste kandidaten, beste vrienden Vandaag
Nadere informatieMUZIEK VOOR JONGE GASTEN - een Raamwerk voor schoolbreed muziekonderwijs -
MUZIEK VOOR JONGE GASTEN - een Raamwerk voor schoolbreed muziekonderwijs - Philharmonie zuidnederland zoekt 2 basisscholen uit Brabant die, in zeer nauwe samenwerking, willen werken aan een schoolbreed
Nadere informatieADVIES WIJZIGING PARTICIPATIEDECREET
ADVIES WIJZIGING PARTICIPATIEDECREET Na 5 jaar participatiedecreet gebeurde een eerste evaluatie, die resulteerde in een aantal wijzigingen, goedgekeurd door de Vlaamse Regering. De Vlaamse Jeugdraad geeft
Nadere informatie1870, 1 september, Slag bij Sedan en aansluitend capitulatie Franse leger 1870, 14 september, overlijden grootvader Moritz Klengel 1870, 2 november,
686 Tijdlijn 1855, 9 mei, geboorte Julius Röntgen 1855, 10 juni, doop in de Reformierte Kirche te Leipzig 1857, 30 januari, geboorte Johanna Röntgen 1858, voorjaar, prof. dr. A.D. Loman bezoekt de Röntgens
Nadere informatieOrde voor de viering van het heilig Avondmaal
Orde voor de viering van het heilig Avondmaal Prediking Geloofsbelijdenis Onderwijzing bij het Avondmaal De apostel Paulus beschrijft hoe onze Heer Jezus Christus het heilig Avondmaal heeft ingesteld:
Nadere informatieSociaal Jaarverslag 2015 Stichting Kaleb
Sociaal Jaarverslag 2015 Stichting Kaleb 1 Inleiding... 3 Agenda activiteiten + verantwoordelijken bestuur voor 2015... 4 Bestuursvergaderingen... 5 De visie van het bestuur... 5 Hoe zijn de activiteiten
Nadere informatieL I O N S C L U B N I J M E G E N LIONS maandbericht jaargang 45, nummer 5 januari programma
L I O N S C L U B N I J M E G E N 2 0 16-2 0 17 LIONS maandbericht jaargang 45, nummer 5 januari 2017 programma Dinsdag 20 december 2016 18.00 uur, Lions Kerstviering, partners welkom Zondag 8 januari
Nadere informatieAP hogeschool Departement Gezondheid en Welzijn Bachelor orthopedagogie Optie ouderen in de samenleving
AP hogeschool Departement Gezondheid en Welzijn Bachelor orthopedagogie Optie ouderen in de samenleving Bachelor orthopedagogie Complementair aan de verzorgende en de therapeutische disciplines, bij uitstek
Nadere informatieInhoudelijk Verslag Project Der Aa in Concert. Marcel Wolfs, secretaris Looptijd project: 24 april t/m 23 juni 2013 Datum: 22 augustus 2013
Inhoudelijk Verslag Project Der Aa in Concert Auteur: Marcel Wolfs, secretaris Looptijd project: 24 april t/m 23 juni 2013 Datum: 22 augustus 2013 Kenmerk: MW1308.01 1. Inleiding Met het project Der Aa
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Brahms en Utrecht
Werkstuk Geschiedenis Brahms en Utrecht Werkstuk door een scholier 2160 woorden 12 november 2002 5,4 27 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Musizieren tue ich weiter nur in Utrecht heeft Brahms
Nadere informatieMCO_VO_krant_23_10 25-10-10 09:15 Pagina 1. MCO Educatie Voortgezet Onderwijs. Muziek. moet je maken! Muziekcentrum van de Omroep www.
MCO_VO_krant_23_10 25-10-10 09:15 Pagina 1 MCO Educatie Voortgezet Onderwijs Muziek moet je maken! Muziekcentrum van de Omroep www.mco/educatie MCO_VO_krant_23_10 25-10-10 09:15 Pagina 2 Muziek moet je
Nadere informatieRand Mental Health Inventory Dutch Version
Rand Mental Health Inventory Dutch Version Hoe gelukkig, tevreden of voldaan was u gedurende de afgelopen maand? 1. Uiterst gelukkig erg gelukkig 3. Over het geheel genomen tevreden ongelukkig of ontevreden
Nadere informatieVVOG. Vlaamse Vereniging Obstetrie Gynaecologie.
VVOG Vlaamse Vereniging Obstetrie Gynaecologie www.vvog.be VVOG Opgericht door enkele collega s ter ondersteuning van elkaar, als clubje vrienden, toen de dieren nog spraken Ondertussen uitgegroeid tot
Nadere informatieVragenlijst conflicthantering
Vragenlijst conflicthantering Doel van deze vragenlijst is een zekere mate van inzicht verkrijgen in de persoonlijke wijze van reageren op conflicten. Deze vragenlijst bevat 30 paren van uitspraken. Het
Nadere informatie(toevoeging na Interpolis Verzekeringen N.V. of Interpolis Mens & Werk Bedrijfszorg N.V. ):
Addendum, Behorende bij Pensioenreglement I, zoals deze van toepassing was op 31 december 2013 voor deelnemers aan de pensioenregeling van Achmea Interne Diensten N.V. Door de beëindiging van de uitvoeringsovereenkomst
Nadere informatiegeluid BBHR tot vaststelling van de voorwaarden voor het afspelen van elektronisch versterkt geluid in voor het publiek toegankelijke inrichtingen
Versterkt geluid BBHR tot vaststelling van de voorwaarden voor het afspelen van elektronisch versterkt geluid in voor het publiek toegankelijke inrichtingen AFDELING VERGUNNINGEN EN PARTNERSCHAPPEN DEPARTEMENT
Nadere informatiePERCUSSION (2) Let s have a dance(xyloph., marimba, drumset, guiro, cow bell & piano(2voorbeelden) Voorbeeld: zie percussie voorbeeldblad 2
PERCUSSION Orders : www.julienkeymolen.be/nl/links Dit document bevat 26 pagina s, waarvan 23 pagina s voorbeeldbladen. This document contains 26 pages of which 23 example sheets. Drum set en piano 107.055
Nadere informatieVerschillende fabrikanten kregen een uitnodiging voor deze test. De volgende lijst met fabrikanten werden aan de test onderworpen:
Resultaten van de Kippertest Reeds lange tijd was de transportsector vragende partij om de negatieve invloed, dat een slecht geladen kipoplegger op de stabiliteit van het voertuig heeft, duidelijk in kaart
Nadere informatiePasen 2012 Feestelijke dienst op Paasmorgen in de Vredevorstkerk te Beverwijk
Pasen 2012 Feestelijke dienst op Paasmorgen in de Vredevorstkerk te Beverwijk Voorganger: Ds. Stephan Kurtzahn Ouderling: Jolanda Smits Organist: Yme Joustra m.m.v. Vocaalensemble o.l.v. Ton Veltkamp Joke
Nadere informatieSponsorbrochure
Sponsorbrochure 2016-2017 Wat is het VU-Orkest? Het VU-Orkest is één van de grootste en meest baanbrekende studentenorkesten van Nederland. Vernieuwing en uitdaging zijn belangrijke kernwaarden, die onder
Nadere informatieJaarverslag Stichting Manda 2009
Jaarverslag Stichting Manda 2009 Op weg met de... Wilde Ganzen? Ons eerste leerjaar Mei 2010 Deze waterbron en watertoren staan op enige kilometers afstand van de Manda Youth Politechnic. Het geeft een
Nadere informatieStudierichtingen met bijhorende lessentabellen 1 ste graad
Studierichtingen met bijhorende lessentabellen 1 ste graad 2017-2018 Pagina 1 van 15 1 ste graad A - stroom 1 ste leerjaar 2 de leerjaar Reguliere aanpak cognosco Latijn Latijn - cognosco MODULES - Latijn
Nadere informatieZondagsschoolboekjes
Zondagsschoolboekjes Pieter Vergers * Haarlem, 7-7-1821 - Haarlem, 1901. Hij begon zijn loopbaan als onderwijzer aan een lagere school te Buiksloot. Daarna ging hij naar een lagere school in Haarlem. Vervolgens
Nadere informatieThema: Vrede zij u! Liturgie voor de 2 e Paasdag op 28 maart 2016 in de Oude Kerk te Veenendaal. *Inleidende muziek.
Liturgie voor de 2 e Paasdag op 28 maart 2016 in de Oude Kerk te Veenendaal. Thema: Vrede zij u! *Inleidende muziek *Welkom en Votum *Zingen Op Toonhoogte lied 110 : 1, 2 en 3 en Psalm 97 : 1 en 7 1.U
Nadere informatieStudierichtingen met bijhorende lessentabellen 1 ste graad
Studierichtingen met bijhorende lessentabellen 1 ste graad 2018-2019 Pagina 1 van 15 1 ste graad A - stroom 1 ste leerjaar 2 de leerjaar Reguliere aanpak cognosco Latijn Latijn - cognosco MODULES - Latijn
Nadere informatieKLOKKENLUIDERREGELING COOP HOLDING BV
KLOKKENLUIDERREGELING COOP HOLDING BV Goedgekeurd en vastgesteld door de Raad van Commissarissen en Directie op 19 april 2006. De bepalingen van deze regeling zijn besproken met de Ondernemingsraad en
Nadere informatieBij de voorstelling van het Jaarverslag van het Kinderrechtencommissariaat
Toespraak van Sven Gatz Minister van Cultuur, Jeugd, Media en Brussel Bij de voorstelling van het Jaarverslag van het Kinderrechtencommissariaat Brussel, Vlaams Parlement, 19 november 2014 Geachte voorzitter,
Nadere informatieOecumenische voorjaarszangdienst zondag 7 mei 2017 aanvang uur
Oecumenische voorjaarszangdienst zondag 7 mei 2017 aanvang 19.00 uur in de Regenboogkerk Thema: Opgewekt! Voorgangers: Nelly van der Knaap Gertjan Pellikaan Dick Peters Muzikale begeleiding: Alexander
Nadere informatieRapport. Oordeel. Op basis van het onderzoek vindt de Nationale ombudsman de klacht over de gemeente Schiermonnikoog deels gegrond.
Rapport Een onderzoek naar de informatieverstrekking door de gemeente Schiermonnikoog over de verhoging van de leges voor grafrechten en naar de mogelijkheid van een betalingsregeling. Oordeel Op basis
Nadere informatieEXECUTORIALE VEILING: Stammerkamp 15-17 te Diemen SAMENVATTING PPUBLIC
EECUTORIALE VEILING: Stammerkamp 15-17 te Diemen Executoriale verkoping (ex art. 3:268 BW) op maandag 30 september 2013, s avonds vanaf 18:00, Felix Meritis, Keizersgracht 324 te Amsterdam ten overstaan
Nadere informatieLesbrieven bij Pieter Roelf Jeugdconcert 2018
Lesbrieven bij Pieter Roelf Jeugdconcert 2018 Stel je voor Introductie Binnenkort gaat u met uw leerlingen het Pieter Roelf Jeugdconcert Stel je voor van het Noord Nederlands Orkest bezoeken. We maken
Nadere informatieAandacht is het geheime ingrediënt voor succes op alle gebieden van het leven.
Aandacht is het geheime ingrediënt voor succes op alle gebieden van het leven. Daniël Goleman aandacht Aandacht betekent je bewust zijn van wat er nu is. Je bent met al je zintuigen aanwezig in het hier
Nadere informatieFotoquiz Theo Bakkers Domein 2015
Week 50 Hollandsche Manege Aan het eind van de Leidsegracht, daar waar die overging in de Lijnbaansgracht, werd in 1744 een nieuwe rijschool geopend, de piquerschool of Hollandsche Manege. Het complex
Nadere informatieCIRCULAIRE ECONOMIE. Jobs, vaardigheden en betrokkenheid van werknemers. Inleiding door. Raf Boey Departement Werk en Sociale Economie
CIRCULAIRE ECONOMIE Jobs, vaardigheden en betrokkenheid van werknemers Inleiding door Raf Boey Departement Werk en Sociale Economie De toekomst van onze arbeidsmarkt Vele nieuwe trends Welke jobs brengt
Nadere informatieRonald Kleverlaan. Senior Partner CrowdfundingHub
Ronald Kleverlaan Senior Partner CrowdfundingHub Directeur European Centre for Alternative Finance Universiteit Utrecht ronald@kleverlaan.com @kleverlaan Crowdfunding kansen voor culturele instellingen
Nadere informatieSeptember 2015. Nieuws uit het team:
September 2015 Aan alle kinderen en ouders/verzorgers van de Jasker: In deze nieuwsbrief kunt u informatie lezen over: Nieuws uit het team Start lesplein Extra vrije woensdagen Informatieavonden Algemene
Nadere informatieHZO en jong talent : Quintijn van Heek uit Vlissingen
HZO en jong talent : Quintijn van Heek uit Vlissingen HZO en grote namen : Wibi Soerjadi HZO en cultuur in Zeeland : Stenzel & Kivits Nieuwjaarsconcert 2016 Al eeuwenlang kenmerken water, dijken en polders
Nadere informatieEngels in Glasgow - Glasgow school of english - (Schotland)
EASY LANGUAGES Groot-Brittannië Een onvergetelijke vakantie meemaken? Volg dan een taalcursus in Engeland, Wales, Schotland of Ierland! Tijdens deze cursus zul je naast de Engelse taal te leren, geweldige
Nadere informatieZondagsschoolboekjes
Zondagsschoolboekjes P.A. Sparenburg Jr. De dochter van den socialist 55 blz., [1ste druk 1913] De geit van Japie : een verhaal 16 blz., [2de druk 1914] Annotatie: ; Druk 1, 1909; 3, 1932; De geit van
Nadere informatieAWBZ Feiten en ficties
AWBZ Feiten en ficties Mr B. Zwaveling Notaris te Krimpen aan den Ijssel Lint Notarissen 27 maart 2014 Deze sheets zijn uitsluitend bedoeld ter ondersteuning van de presentatie op 27 maart 2014 en zijn
Nadere informatieProgrammering Leerstof & Toetsing Ciclo Avansa 2011 2012
Geschiedenis VWO 4 onderdeel 3. Nummer uit 33 34 35 36 37 1 ste schooldag 17 augustus Kennismaking,inleiding en werkwijze. Hoofdstuk 2: 2.1 2.2 Athene, moeder der kunsten en wetenschap. 2.2 Athene, moeder
Nadere informatieBELEIDSPLAN STICHTING DE RODE HOED INHOUD 1. INLEIDING 2 2. RODE HOED 2. Doelstelling 2. Programmering 2. Activiteiten 3 3.
BELEIDSPLAN STICHTING DE RODE HOED 2018-2022 INHOUD 1. INLEIDING 2 2. RODE HOED 2 Doelstelling 2 Programmering 2 Activiteiten 3 3. DOELGROEPEN 3 4. FINANCIËN 4 5. OVERIGE GEGEVENS 4 1. INLEIDING Wij moeten
Nadere informatieNiets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd en/of vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
Artikel: Een wereldstad waardig. De oprichting en eerste jaren van het Concertgebouw Auteur: Hidde van der Wall Verschenen in: Skript Historisch Tijdschrift, jaargang 26.1, 27-44. 2014 Stichting Skript
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Zitting 1974-1975 13 412 Protocol van de regeringsconferentie Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen, van 20 en 21 mei te Paramaribo, en de conclusies van het
Nadere informatieOpgesteld door Els van Eersel voorzitter 1 mei 2013 BELEIDSPLAN 2013-2015
Opgesteld door Els van Eersel voorzitter 1 mei 2013 BELEIDSPLAN 2013-2015 Missie, visie en doelstellingen Missie van VTN De VTN is een dienstverlenende organisatie voor de aangesloten koren. Zij streeft
Nadere informatieOntbijtsessie. Aansprakelijkheid van de verhuurder
Ontbijtsessie Aansprakelijkheid van de verhuurder Agenda Introductie kantoor en deelnemers Lezing 1: aansprakelijkheid van de verhuurder, en hoe sluit je aansprakelijkheid uit? Lezing 2: Overheidsvoorschriften
Nadere informatieONTSPANNING een film 5 januari, 20u30-22u30 DETECTIVE cluedo 13 januari, 14u-17u
Het leven gaat toch snel he! Het ene moment ben je nog een gids in de scouts van wie de examens net gedaan zijn, het volgende ontmoet je de man van je dromen in een televisieprogramma, trouw je en voor
Nadere informatieFact-based marketing biedt kansen voor culturele instellingen om publiek te binden
Fact-based marketing biedt kansen voor culturele instellingen om publiek te binden Project Publieksbinding Museumvakdagen 27 mei 2015 Agenda 1. Aanleiding en doelstellingen van project Publieksbinding
Nadere informatieHoge school van Amsterdam. Jeroen Zonneveld [POP VERSLAG] BU Keuzen verslag Jeroen Zonneveld. Publieke versie
2013 Hoge school van Amsterdam Jeroen Zonneveld [POP VERSLAG] BU Keuzen verslag Jeroen Zonneveld Publieke versie Contents Inleiding... 3 Zelfportret... 4 Persoonlijke doelstellingen... 5 Korte termijn....
Nadere informatieBijlage 1 - Concept aanvullend advies SAOZ Langestraat 37-39, W.F.K. Vermeulen (6 november 2013)
Bijlage 1 - Concept aanvullend advies SAOZ Langestraat 37-39, W.F.K. Vermeulen (6 november 2013) Gemeente Maasdrief Corr.nr. Dep: 0 7 NOV. 2013 Kopie: afdeling Het college van burgemeester en wethouders
Nadere informatieDe mythe van de knappe meester Over de betekenis van kennis op de pabo. Prof.dr. Mineke van Essen Rijksuniversiteit Groningen
De mythe van de knappe meester Over de betekenis van kennis op de pabo Prof.dr. Mineke van Essen Rijksuniversiteit Groningen De mythe van de knappe meester Over de betekenis van kennis op de pabo Knappe
Nadere informatieVLAAMSE ARBEIDSREKENING: METHODOLOGISCH RAPPORT BIJ DE HET AANTAL VESTIGINGEN MET PERSONEEL
VLAAMSE ARBEIDSREKENING: METHODOLOGISCH RAPPORT BIJ DE RAMING VAN HET AANTAL VESTIGINGEN MET PERSONEEL UPDATES Departement WSE in samenwerking met Steunpunt WSE September 2009 Inhoudstafel Inhoudstafel...
Nadere informatieEEN GASTVRIJE EN SFEERVOLLE LOCATIE IN HARTJE AMSTERDAM KEIZERSGRACHT 324 / AMSTERDAM WWW.FELIXMERITIS.NL
EEN GASTVRIJE EN SFEERVOLLE LOCATIE IN HARTJE AMSTERDAM KEIZERSGRACHT 324 / AMSTERDAM WWW.FELIXMERITIS.NL Kunst en wetenschap bevorderen. Met dat doel richtte een genootschap van veertig burgers in de
Nadere informatiegeluid BBHR tot vaststelling van de voorwaarden voor het afspelen van elektronisch versterkt geluid in voor het publiek toegankelijke inrichtingen
Versterkt geluid BBHR tot vaststelling van de voorwaarden voor het afspelen van elektronisch versterkt geluid in voor het publiek toegankelijke inrichtingen AFDELING VERGUNNINGEN EN PARTNERSCHAPPEN DEPARTEMENT
Nadere informatieKwartaalrapportage Baby Extra Tevredenheidsschaal (BETS) april Aantal Op dit moment zijn er 90 BETS-en verwerkt waarvan 6 zonder nummer.
Kwartaalrapportage Baby Extra Tevredenheidsschaal (BETS) april 2010 1. Aantal Op dit moment zijn er 90 BETS-en verwerkt waarvan 6 zonder nummer. 2. Resultaten Deel 1: relatie met het kind In het eerste
Nadere informatieBedrijfsscholing: scholen voor de concurrent?
Onderwijs en opleiding Bedrijfsscholing: scholen voor de concurrent? Wolff, Ch. J. de, R. Luijkx en M.J.M. Kerkhofs (2002), Bedrijfsscholing en arbeidsmobiliteit, OSA A-186, Tilburg. Scholing van werknemers
Nadere informatieNieuwsbrief,
Nieuwsbrief, 08-06-2016 Trapvaardigheid Op 17 en 18 mei heeft groep 8 aan het Bavo verkeersveiligheidscircuit bij voetbalvereniging Good Luck deelgenomen. De leerlingen zijn wat betreft hun fietskwaliteiten
Nadere informatieAndreaskerk Putten 16 april uur
Andreaskerk Putten 16 april 2017-8.30 uur Ds. W. Gugler Ouderling: Michiel Nieboer Muzikale begeleiding: Rik Nijs Koster: J. Hijmissen Zingen voor de dienst OTH 88 / ELB 122 1. Daar juicht een toon, daar
Nadere informatieEssay Kunst en Recht Marloes Tolman 5733510
Essay Kunst en Recht Marloes Tolman 5733510 Inleiding In de cultuursector wordt, net als in vrijwel elke andere sector, de komende jaren flink bezuinigd. De sector zal het met 200 miljoen euro minder moeten
Nadere informatieNieuwsbrief December 2016 Fiduciaschool. Bijbelonderwijs en Trefwoord. Agenda December 2016 Datum Groep Activiteit
Nieuwsbrief December 2016 Fiduciaschool CSBO Fiduciaschool, Distributiestraat 1, 9728 CR GRONINGEN Bijbelonderwijs en Trefwoord Week 49 t/m 51 (5 t/m 23 december): Kinderen van goede wil (kerstthema) Inhoud:
Nadere informatieHandleiding 1 Hour Coaching
Handleiding 1 Hour Coaching Coachingsinstrument: Eigen bedrijf beginnen? Beschrijving coachingsinstrument: Veel mensen dromen ervan om een eigen bedrijf te beginnen en tegenwoordig zijn er veel ZZP-ers
Nadere informatieoaterinzagelegging 7902620
Octrooiraad oaterinzagelegging 7902620 Nederland (jj) NL lonenbron. l) @ @ Int.CI 2.: H01J3/04. Aanvrager: United Kingdom Atomic Energy Authority te Londen. Gem.: Ir. G.F. van der Beek c.s. NEDERLANDSCH
Nadere informatieDE CLUB MET DE BESTE DIXIELAND EN JAZZ OUDE STIJL
DE CLUB MET DE BESTE DIXIELAND EN JAZZ OUDE STIJL SCHIEHAVEN 11 TEL. 010 476 02 12 3024 EC ROTTERDAM www.c5jazz.nl INTRO NIEUWSBRIEF U ontvangt hier de eerste nieuwsbrief van C5 Jazz. Wij gaan ook moderniseren.
Nadere informatieTerugblik Downloaden op
o Terugblik Downloaden op: www.nlccm.com/bijbelstudies-zoetermeer We hebben de vorige les gekeken naar hoe de zonde zich ontwikkelt en hoe wij verleidingen en de zonde kunnen overwinnen op elke stadium
Nadere informatie