Verslag sessie 1: Seksuele start

Transcriptie

1 Verslag sessie 1: Seksuele start a. Reactie discuttant (Lies Verhetsel): Enkele opvallende resultaten: o De resultaten van de seksuele startleeftijd lijken het effect van de mei 68/pil-generatie te tonen. o Na de leeftijd van 18 jaar heeft momenteel 25% nog geen seks gehad. De overgang van 50% nog geen seks naar 25 % nog geen seks gaat heel snel op de leeftijd van jaar. Dit suggereert dat jaar momenteel dé leeftijd is waarop jongeren voor het eerst seks hebben. De cijfers van het HSBC-onderzoek zijn echter iets milder. o De bevinding dat leerlingen uit het BSO over het algemeen vroeger starten, komt vaker terug. De volgende twee zaken hangen hier mogelijk mee samen: 1. Deze leerlingen hebben vaak ook heel andere toekomstaspiraties. Een vroege start is in deze optiek niet noodzakelijk dramatisch. 2. Deze leerlingen zijn er zich van bewust dat ze een iets lagere status hebben in de samenleving, wat ze compenseren door seksuele competentie. o De resultaten geven aan dat de eerste keer zeer veilig is. Dit is goed, maar dit zegt enkel iets over de 1 e keer. o 6% van de mannen geeft aan pijn gehad te hebben bij de eerste keer: dit vindt Lies veel. o Kan het zijn dat pijn bij eerste keer een impact heeft op hoe deze eerste keer ervaren werd? o Mannen met een oudere partner voelden zich minder klaar bij de eerste keer: kan hier een machtsfactor meespelen? Een andere optie is de factor van de dubbele moraal: het zou kunnen dat mannen zich laten overhalen om seks te hebben door de dubbele moraal, maar dat ze er eigenlijk nog niet echt klaar voor zijn. o Belangrijk om in het achterhoofd te houden is dat de leeftijd van de 1 e keer niet noodzakelijk een oorzaak is van later seksueel gedrag; wel kan dit wijzen op bepaalde blijvende attitudes. Ander onderzoek o Health Behaviour in School-aged children van het WHO Dit onderzoek toont eveneens de stabiliteit doorheen de tijd van de leeftijd van de eerste keer aan Met betrekking tot condoomgebruik toont dit onderzoek een daling van het gebruik bij de laatste keer. Dit wijst er op dat we moeten blijven sensibiliseren. o Ander onderzoek rond de eerste keer bevestigt dat 18 jaar wereldwijd dé saturatieleeftijd is om zich klaar te voelen voor seks. o Safe II-onderzoek over jonge starters geeft aan dat een vroege eerste keer niet noodzakelijk een slechte ervaring is.

2 Enkele voorzichtige conclusies ivm preventie o Het is belangrijk om op te letten met cijfers: deze geven niet dé norm aan! Het is belangrijk dat we jongeren geen slecht gevoel geven! o Het zijn ook jonge starters die bereikt zouden moeten worden met RSV: voor hen zou RSV zeker in de eerste graad van het middelbaar, en zelfs al in het 5 e en 6 e studiejaar basisonderwijs gegeven moeten worden. Het is ook een optie om toe te spitsen op de B- stroom en BSO-onderwijs. RSV zou ook zeker aandacht moeten besteden aan relatieopbouw en grenzen bewaken. o Momenteel wordt in RSV veel gefocust op de pil en het condoom. Er is echter veel meer variatie met betrekking tot anticonceptie waar ook aandacht aan besteed mag worden. Voor bepaalde personen werken andere methoden immers beter dan de pil en/of het condoom. Ook het samen gebruiken van anticonceptie en condoom mag nog meer bevorderd worden. o De eerste keer wordt niet altijd positief ervaren: hier moeten we zeker nog aan werken o De resultaten bevestigen de keuzes die tot nu toe reeds gemaakt zijn. b. Discussie A. Is er een verschil tussen voorlichting door school en door ouders mbt vroege starters? Dit wordt deels in het boek behandeld maar is nog niet volledig nagegaan. B. Het is verbazingwekkend hoeveel kennis kinderen in het 5 e studiejaar vaak al hebben. In lijn met deze reactie vonden we in de studie dat er heel veel over seks en seksualiteit wordt gepraat. C. In het buitengewoon onderwijs is er op de leeftijd van 17, 18 jaar zeer weinig kennis over condooms etcetera. Het sexpertsymposium is niet noodzakelijk een goed-nieuws-show, maar we wilden wel het negatieve beeld rond seksualiteit bij jongeren een beetje bijstellen. Het is daarnaast belangrijk om te benadrukken dat de bespreking van de resultaten gaat over gemiddeldes. Risico s en problemen zijn niet gelijk verdeeld en komen vaker voor bij bepaalde groepen. Opleidingsniveau blijkt in deze optiek zeer belangrijk te zijn wat overeenkomt met de bovenstaande opmerking. Echter, het sexpert-onderzoek is er op gericht om uitspraken te doen over dé jongeren en niet over elke probleemgroep. Onderzoek naar specifieke probleemgroepen is zeer belangrijk, maar binnen sexpert kunnen we hier moeilijk aan tegemoet komen. Immers, er zijn niet zoveel jongeren en als we deze groep gaan opsplitsen per opleidingsniveau, wordt deze groep zeer klein. Zo n kleine groep maakt het gevaarlijk om uitspraken te doen. B. Is er ook onderzoek gedaan naar verschillen tussen etnisch-culturele groepen? Er is een steekproef uit het Belgisch rijksregister genomen: het percentage respondenten uit een etnisch culturele minderheid is bijgevolg zeer klein. Op basis van deze kleine groep, is het gevaarlijk om

3 uitspraken te doen over etnisch-culturele groepen. Sexpert II is opgestart om hieraan tegemoet te komen: in een deelonderzoek van Sexpert II wordt er immers dieper ingegaan op de seksuele gezondheid van personen van Turkse of Marokkaanse achtergrond. D. Wat is de relatie tussen de eerste keer en de verdere seksuele carrière? In het HBSC is er ook nagegaan hoeveel condoomgebruik er is bij laatste keer is: bij de eerste keer is dit 70 procent, bij de laatste keer is dit 50 procent. Deze daling van de laatste keer zien we omdat ze vaak andere anticonceptie beginnen gebruiken. Echter, ze laten zich bij deze overgang vaak niet testen op soa. Binnen Sexpert hebben we de eerste keer niet gerelateerd aan de laatste keer of aan andere zaken uit de verdere seksuele carrière. E. Is er een effect van de juridische leeftijd voor de eerste keer op de effectieve leeftijd voor de eerste keer? Dit hebben we niet bevraagd omdat we vermoeden dat jongeren er niet echt mee bezig zijn. Lies: veel jongeren kennen de juridische leeftijd voor de eerste keer niet. Het is ook minder belangrijk of dit geweten is, maar wel of ze er zelf klaar zijn. F. Wat zegt dit over wettelijk kader? Zijn er ideeën over aanvullingen aan de wet die nuttig kunnen zijn? Jongeren lijken geen rekening te houden met wettelijke leeftijd. De discussie met betrekking tot de wettelijke leeftijd voor de eerste keer, leeft zeer sterk omdat 16 jaar als leeftijdsgrens zeer cru is gezien de experimenteerperiode al vroeger begint. Ook moeten we nadenken of we als maatschappij vinden dat het kan dat tongzoenen voor de leeftijd van 16 jaar strafbaar kan zijn. Een bijkomend argument om iets aan de leeftijdsgrens te doen is dat niemand 16 jaar au serieux neemt. In sommige gevallen zijn jongeren ook bang om volwassenen op de hoogte te brengen als de leeftijdsgrens speelt (bvb als vriendje ouder is). Hier wordt in sommige gevallen ook misbruik van gemaakt door ouders om kinderen naar bepaald gedrag te duwen. Voorstel uit de zaal omtrent wet op seksuele meerderjarigheid om iets op te nemen i.v.m. leeftijdsverschillen: In de praktijk lijkt een jeugdrechter meer rekening te houden met de aan- of afwezigheid van een machts/leeftijdsverschil dan met effectieve leeftijd. Er is al onderzoek gedaan waarbij men stelde dat vanaf 6 jaar leeftijdsverschil tussen partners meer kans is op grensoverschrijdend gedrag. Echter, het is nodig om in wetgeving ruimte te laten voor nuance over specifiek situaties. Een probleem in verband met wetgeving is dat als je nuance toelaat het moeilijker wordt om dit te handhaven: men kan er voor kiezen om nuance toe te voegen en daarom onduidelijkheid toe te laten of men kan voor de duidelijkheid vasthouden aan de bestaande wet. Een bijkomende vraag is echter of de wettelijke regulering van de eerste keer volledig in het strafrecht moet? De

4 strafwetgeving is nogal een bot instrument om deze materie te behandelen. Een ander type wetgeving laat misschien meer ruimte voor nuance en kan daardoor beter geschikt zijn. De manier waarop gecommuniceerd wordt over dergelijke zaken is echter ook van zeer groot belang. We moeten uitkijken dat de eventuele nieuwe leeftijdsgrens geen sociale druk creëert. G. Kennis van veilige anticonceptie staat niet noodzakelijk gelijk aan gebruik. Een eerste keer gebruiken staat ook niet noodzakelijk gelijk aan achteraf consequent gebruiken. Zijn er ideeën met betrekking tot anticonceptie die we zouden moeten meenemen? De pil wordt terugbetaald voor meisjes/jonge vrouwen, maar het condoom niet. Condooms zouden ook gratis ter beschikking moeten gesteld worden aan jongeren. Dat de pil terugbetaald wordt, is zeker een goede zaak. Wel is het een grote drempel dat meisjes voor een voorschrift naar de dokter moeten gaan. de terugbetaling gaat via de Ziekenkas, wat genoteerd wordt op de uittreksels van de ouders. Dit kan als een drempel ervaren worden omdat de ouders het op deze manier te weten komen. Het is daarom van belang om de derdebetalersregeling bij consultaties automatisch te maken. We moeten ook nadenken over de preventieboodschap die gegeven wordt: momenteel wordt er heel veel gefocust op de boodschap dat condoomgebruik gelijkstaat aan veilige seks. Is het daarnaast niet van belang om ook te focussen op de boodschap dat seks met condoom ook plezierig kan zijn? Belangrijk om mee te nemen is de vertrouwenskwestie rond condoomgebruik: naarmate dat mensen langer samen zijn, vertrouwen ze elkaar meer en gaan ze geneigd zijn om het condoom achterwege te laten. Als één van hen toch blijft vasthouden aan het gebruik van het condoom, lijkt dit daarentegen eerder wantrouwen te suggereren. H. Wanneer praten we best over seks en hoe integreren we dit best in het onderwijs? Wat de Pro vita-beweging doet, wordt in de discussie als zeer slecht bestempeld. De vraag wordt ook gesteld in welke mate dat dit strafbaar is. Een nuance hieromtrent is dat we niet weten hoe actief Pro vita is. Er lijkt in het onderwijs een tendens te zijn om af knabbelen van tijd en middelen voor RSV, wat in de kaarten van bewegingen als Pro vita kan spelen. Is het niet mogelijk om de krachten te bundelen om deze tendens tegen te gaan? Het is wel van belang om te benadrukken dat in het onderwijs al veel gebeurt en al veel gedaan is: RSV is bvb al ingeschreven in de eindtermen en iemand van het VSKO geeft aan dat ze hier veel aandacht aan besteden. Uiteraard is er nog veel ruimte voor verbetering: zo speelt het klimaat binnen een school nog een zeer grote rol over de manier waarop RSV gegeven wordt. Ook het feit dat er soms uiteenlopende levensbeschouwelijke vakken zijn, kan belemmerend werken. In een dergelijke context kan het nuttig zijn om deze vakken onder één noemer te plaatsen waar preventie en seksualiteit aan bod komen. De Wereldgezondheidsorganisatie geeft ook het advies om alles van RSV te koppelen aan gezondheid en RSV op deze manier te integreren in het gezondheidseducatief kader.

5