Met dank aan Leen Van Hecke, pedagogisch begeleider aardrijkskunde
|
|
- Alfred Jozef Kuiper
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Werken aan taalbeleid in de lessen aardrijkskunde Met dank aan Leen Van Hecke, pedagogisch begeleider aardrijkskunde De onderstaande situatie is wellicht heel herkenbaar voor heel wat aardrijkskundeleraren. Zeg maar het leven zoals het is in het aardrijkskundelokaal leraar Wim Leraar Wim Leraar Wie kan dat in het kort samenvatten eventueel met behulp van een tekening op het bord? Hoe die gebieden omhoog komen, hoe zullen bergen ontstaan? Ja. Eh schuift in een ze tegen elkaar doen, dat gaat heel langzaam langzaam gaat het omhoog. Wat gaat heel langzaam? Eh, de gebergten gaan de schuiven tegen elkaar aan en wordt het wel zo langzamerhand gaat het zo omhoog. Zo ook met Zuid-Amerika. Dat heeft vroeger vastgezeten aan Noord-Amerika. Ja, maar dat zijn niet zulke verhalen door elkaar. Ik geloof niet dat ik het zo verteld heb. Nadat ook andere leerlingen niet in staat zijn gebleken de stof uit de vorige les samen te vatten, begint de aardrijkskundeleraar nogmaals aan een uitleg, waarbij hij ook een tekening op het bord maakt die de leerlingen in hun schrift overnemen. Leraar ( ) dat is in ieder geval wat we gisteren gezien hebben, dat we in principe twee soorten systemen onderscheiden, systemen hoe bergen kunnen ontstaan. Dit was in de eerste plaats een plooiingsgebergte en in de tweede plaats een breukgebergte. Wel, bij een plooiingsgebergte kunnen we het beste beginnen bij de zee waar in de loop van miljoenen jaren bijvoorbeeld door rivieren of door andere manieren allerlei materiaal aangevoerd werd namelijk grind, zand, klei fossielen die of dieren, die afsterven en later fossiel worden en die vaak hele dike lagen op kunnen bouwen en dan zien we de eerste situatie zoals het vroeger was een zeebodem die bedekt wordt met allerlei lagen. Wordt onderbroken door een leerling die denkt dat hij een stippellijn heeft vergeten te trekken, wat niet het geval blijkt te zijn. Net als deze leraar in deze situatie ondervinden wij vaak hoe moeilijk het is een voor ons vertrouwd proces als gebergtevorming uit te leggen in een taal die onze leerlingen begrijpen. Niet al onze leerlingen hebben een taalniveau dat voldoende is om de les te kunnen volgen. Wij zijn er ons niet altijd van bewust, maar er zitten nogal wat talige struikelblokken in onze aardrijkskundelessen. - We gebruiken onbewust heel wat vakjargon. Als de vaktaal niet systematisch en stapsgewijs wordt aangebracht, blijven leerlingen over deze moeilijke woorden struikelen. Leid uit het klimatogram van Wladiwostock het klimaatstype af met behulp van de determinatietabel, beschrijf de karakteristieke vegetatie
2 die hierbij hoort en situeer deze op de facetkaart van de klimaten in de wereld. - Soms zit de talige struikelblok elders. In de opdracht: Welke factoren hebben bijgedragen tot de ontwikkeling van dat gebied? zitten geen echt moeilijke woorden, maar hier gaat het om de begrippen en de zinsconstructies waarvan we ons constant bedienen in de les. Deze opdracht is verpakt in een taal waarin wij ons goed thuis voelen, maar sommige van onze leerlingen hebben echt moeite met deze schooltaal. En het zijn heus niet enkel anderstalige leerlingen die zich afvragen wat er precies van hen verwacht wordt als de opdracht luidt: vergelijk de economische kenmerken van deze regio met die van België. - Ook teksten die we aanbieden als bronmateriaal of die we als leertekst meegeven, worden soms maar ten dele of zelfs helemaal niet begrepen. Concrete voorbeelden (geplukt uit actuele handboeken): De oneffen groene voorgrond met zijn ondiepe waterplassen contrasteert met het akkerland, dat in het tweede plan de boerderijen in hun geheel boven de rietkraag doen uikomen. De exponentiële groei van Latijns-Amerikaanse steden kan gezien worden in het licht van push- en pull-factoren. Het komt erop neer dat onze leerlingen omwille van die taaldrempels niet altijd begrijpen waar het over gaat en het lastig en moeilijk vinden vragen te begrijpen en te beantwoorden. De lesinhouden gaan dan aan hen voorbij en ze haken af. Leerlingen - en met hen ook leraren worden er moedeloos van Soms komt het zo ver dat leerlingen nauwelijks iets bijleren, noch op vakinhoudelijk vlak, noch op het vlak van taalverwerving. De problematiek is eigen aan alle niet-taalvakken. Taal en leren zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Die verwevenheid vormt de basis van het taalgericht vakonderwijs, waarbij men de taalontwikkeling van leerlingen bevordert vanuit het uitgangspunt van de lesonderwerpen van elk vak. Hoe kunnen wij als leraar aardrijkskunde onze lessen taalgerichter maken? Uit de litteratuur leren we dat taalgericht vakonderwijs contextrijk en interactief onderwijs met taalsteun is. Het is een geruststellende gedachte dat deze benadering naadloos aansluit bij de actuele vakdidactiek: de toepassing van de basisprincipes ervan leidt niet alleen tot groeiende belangstelling voor de aangeboden leerstof met meer leerkansen voor elke leerling, maar bevordert terzelfdertijd ook hun taalvaardigheid. We willen in deze bijdrage enkele tips meegeven om deze principes in de concrete aardrijkskundelessen te vertalen: 1 Bied de leerinhouden contextrijk aan - Kader de lesonderwerpen in een context die aansluit bij de belevingswereld van de leerlingen; maak het onderwerp op die manier zo concreet mogelijk. In aardrijkskunde maken we hiervoor veelvuldig gebruik van beeldmateriaal als instap voor de les (foto s en beeldfragmenten). Deze aanpak is voor veel thema s niet vrijblijvend, maar is geïntegreerd in de doelstellingen(en is dus verplicht!)
3 In de tweede graad staat in alle leerplandoelstellingen bij de studie van de regionale thema s expliciet uitgaande van beelden - Werk vanuit authentieke probleemstellingen, dagelijkse waarnemingen, levensechte en actuele situaties, maatschappelijke evoluties Vandaag zullen we het hebben over de rijstteelt in Moesson-Azië is heel wat minder uitdagend dan de les te doen vertrekken vanuit de vraagstelling wordt de rijst die wij hier eten hier in Vlaanderen geteeld? Waarom niet? Leerlingen voelen zich hier meer betrokken bij en zullen vlugger het woord nemen. - Maak waar mogelijk verbindingen met andere vakken In de lessen kosmografie zijn nogal wat aanknopingspunten met fysica en wiskunde. Expliciteer ze; overleg op voorhand met je collega s van die vakken op welke manier en wanneer de overeenkomstige inhouden aan bod komen. - Hou rekening met de beginsituatie van de leerlingen en bouw hierop verder. Voor de studie van de ontwikkelingskansen van het toerisme in de tweede graad bouwen we verder op de begrippen en inzichten die leerlingen over dit onderwerp al in de eerste graad hebben verworven voor de Europese toeristische landschappen. - Tracht ook contextrijk te toetsen Zal een gebied waarvan je de neerslag en de temperatuur kunt aflezen op dit klimatogram aantrekkelijk zijn voor een nieuwe vestiging van Club Med? is een contextrijke vraag, in tegenstelling tot beschrijf temperatuur en neerslag zoals getoond wordt in dit klimatogram 2 Gebruik interactieve werkvormen - Beperk passieve en reproducerende taken zoals luisteren naar de leraar en overschrijven van het bord. - Vermijd het monotone klassikale invullen van werkbladen als een vast onderdeel van de lessen; kies of maak zelf werkbladen met uitdagende en motiverende opdrachten, die uitnodigen tot afwisseling van (zoveel mogelijk) activerende werkvormen in de loop van een les. - Laat leerlingen aan het woord. Leerlingen kunnen veel leren door met elkaar over het lesonderwerp te praten o.l.v. de leraar, die het gesprek leidt. Formuleer de vragen zo dat leerlingen worden uitgedaagd om in interactie te treden. De leerlingen gebruiken dan zelf actief de aardrijkskundetaal, leren begrippen op de juiste manier uitspreken en worden zich bewust van hun eigen denken en dat van anderen (reflectie).
4 Geef hen de ruimte om een landschapsbeeld te beschrijven en te verwoorden wat ze zien en stimuleer hen hierbij zoveel mogelijk de juiste terminologie te gebruiken. In de eerste graad wordt hieraan reeds veel aandacht besteed, in de hogere jaren zou hier nog steeds ruimte moeten voor blijven. - Integreer allerlei vormen van groepswerk in de les: hier oefenen de leerlingen de aangeleerde - aanvankelijk nog puur schoolse - terminologie en zinsbouw in en leren ze die in een natuurlijke gesprekssituatie te gebruiken. Kennis en inzicht groeien door er met elkaar over te praten. Het gaat erom dat leerlingen met elkaar overleggen en hun oplossingen vervolgens opschrijven (activeren mondeling + schriftelijk taalgebruik). Zorg ervoor dat de opdrachten ook gaan over waarom denk je dat.? zodat ze moeten argumenteren. Formuleer de opdrachten zodanig dat het juiste antwoord niet onmiddellijk te grijpen is of zelfs niet eenduidig vast blijkt te liggen. Leerlingen moeten dan met elkaar bespreken welk antwoord of welke aanpak zij zullen volgen. Bouw het werken in groep geleidelijk op, ook dit is een vaardigheid die leerlingen geleidelijk moeten aanleren: start in de eerste graad met beperkte opdrachtjes van korte duur (vanuit gesloten opdrachten), zoals het twee aan twee gezamenlijk uitvoeren van een opdracht uit de cursus. In de loop van de volgende jaren kan dan overgegaan worden naar het werken in grotere groepen (tot 4 à 5), voor langere (één tot meerdere lestijden) en meer open opdrachten. - Laat de oplossingen van een groepswerk aan het bord of via de beamer mondeling toelichten aan de rest van de klas; laat de klas de gelegenheid om vragen te stellen en de oplossingen te bediscussiëren. Vraag ook als leraar toelichting bij de opdracht, waardoor je als leraar niet alleen een beeld krijgt van wat de leerling inhoudelijk heeft geleerd, maar waardoor hij ook verplicht wordt om zelf actief de vaktaal te gebruiken. - Voorzie bij socio-economische onderwerpen uit het curriculum aardrijkskunde (mondiale en lokale ecologische problemen, globalisering, ruimtelijke ordening, ) klasgesprekken waarbij de leerlingen worden uitgedaagd om een eigen mening te verwoorden en om rekening te houden met de mening van anderen. 3 Geef taalsteun (m.a.w. maak lessen, bronnen, opdrachten, toetsen, begrijpelijker voor leerlingen) - Werk met een overzichtelijk begrippenkader. In de leerplanbrochure van de eerste graad staat een lijst met begrippen die verder in de tweede en derde graad aan bod zullen komen. Die zal verder aangevuld worden in de tweede graad (verschijnt in de loop van dit schooljaar bij het addendum dat momenteel in voorbereiding is). - Gebruik met alle vakcollega s hetzelfde vakjargon, en gebruik het voortdurend in de juiste betekenis en context De begrippen i.v.m. reliëf, voor de eerste maal aangeleerd in de eerste graad, moeten blijvend gebruikt worden volgens de omschrijving die ze
5 in de eerste graad meekregen: gebergte, heuvelland, hoogland, berg, heuvel, laagland, middelland. - Waak erover dat ook de leerlingen de juiste woorden en begrippen gebruiken. - Geef direct reactie op onvolledige, onduidelijke of incorrecte taaluitingen van de leerlingen. Keur een formulering niet af, maar vraag het antwoord te herformuleren of herhaal zelf het antwoord in de juiste formulering. - Gebruik het bord voor het noteren van de structuur van de les, de moeilijke vakwoorden, - Help leerlingen de vakinhouden te verwoorden.
TAALDREMPELS OP SCHOOL
TAALDREMPELS OP SCHOOL Marijke Decavel, André Fruithof, Martine Gillis, Paul Raes, Bellinda Staelens, Martine Van Overmeiren en Riet De Vos voor leraren zaak- en praktijkvakken, leraren talen, coördinatoren,
Nadere informatieWorkshop Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten
Workshop Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten 31 oktober 2012 13.30-16.00 uur Willeke Beuker Elselien Boekeloo Met dank aan Berber Klein Vooraf: Probeer te onthouden Een krant is beter dan een weekblad.
Nadere informatietwee initiatieven Academisch Nederlands
twee initiatieven Academisch Nederlands Boekpresentatie Breda, 28 maart 2012 Inleiding Twee verhalen Cursusontwikkeling Taalgericht vakonderwijs Academisch Nederlands? Link secundair hoger onderwijs? Draaiboek
Nadere informatieMet dank aan Hilde De Maesschalck, Jef De Langhe en Luc De Wilde, pedagogisch begeleiders wiskunde.
Werken aan taalbeleid in de lessen wiskunde Met dank aan Hilde De Maesschalck, Jef De Langhe en Luc De Wilde, pedagogisch begeleiders wiskunde. De DPB van het Bisdom Gent heeft vanaf het schooljaar 2006-2007
Nadere informatieTalig rekenen. Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2
SBZW 10-4-2016 1 Talig rekenen Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 Onderwerpen Inschatten van beginniveau Taal binnen de rekenles
Nadere informatieTaalstimulering voor kinderen en volwassenen. Taal en taalbeleid 3 februari 2014
Taalstimulering voor kinderen en volwassenen Taal en taalbeleid 3 februari 2014 Enkele stellingen Taalontwikkeling 1. Voortalige fase: van 0 tot 1 jaar 2. Vroegtalige fase: van 1 tot 2,5 jaar Eentalige
Nadere informatieHANDLEIDING : VORMING INTRODUCTIE TAALBELEID VOOR VAKLEERKRACHTEN
HANDLEIDING : VORMING INTRODUCTIE TAALBELEID VOOR VAKLEERKRACHTEN Doelgroep : alle vakleerkrachten CVO TKO Mechelen (niet enkel van de opleiding kantoor) Datum : 30 juni 2011 Duur : 3 u Lokaal : aan de
Nadere informatieVerborgen taaldoelen Hoe ze ontdekken en ermee omgaan.
Verborgen taaldoelen Hoe ze ontdekken en ermee omgaan. Inspiratiedag 'De parabel van Babel 24/9/2013 Een mooi beginsel 2 Wat wordt bedoeld met irrigatie? 1.irrigatie = kunstmatige water aanvoeren 2.kunstmatige
Nadere informatieChecklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands ? - + +
Checklist Begrijpend lezen en woordenschat Curriculum Nederlands? - + + De gebruikte methoden stellen duidelijke (toetsbare) doelen en leerlijnen voor begrijpend lezen. Zwakke lezers krijgen een aanvullend
Nadere informatieType 1: De Docent TEST LEERKRACHTSTIJL LAGER. Centrum voor Taal en Onderwijs MIJN PROFIEL
Type 1: De Docent Ik weet perfect waar ik mee bezig ben. Met mijn strakke planning zien we alle vooropgestelde leerstof, met tijd voor een herhalingsles voor elke grote toets. Er zijn duidelijke afspraken
Nadere informatieRekenen op taal. Sara begrijpt niet wat haar meester bedoelt als hij zegt dat de verhouding van limonadesiroop en water 1 staat tot 5 is.
4 taal en rekenen Rekenen op taal vaktaal en schooltaal in de reken-wiskundeles Er zit meer taal in de rekenles dan je op het eerste gezicht zou denken. Leerlingen hebben taal nodig bij het lezen en begrijpen
Nadere informatieTimmeren en taal. Oefenen met taalgericht vakonderwijs in het vmbo / beroepsonderwijs
http://taalunieversum.org/onderwijs/onderzoek/ http://digischool.kennisnet.nl/community_ne www.slo.nl Referenties Bonset, H. & M. Braaksma (008). Het Schoolvak Nederlands opnieuw onderzocht. Enschede:
Nadere informatieWoordenschatverwerving & taalontwikkelend lesgeven
Woordenschatverwerving & taalontwikkelend lesgeven Wilma van der Westen Project Docenten aan zet bij taal in alle vakken Utrecht 7 november 2012 Even voorstellen: Bestuurslid Het Schoolvak Nederlands HSN
Nadere informatieTaalbewust beroepsonderwijs. Vijf vuistregels voor effectieve didactiek 1
9. Taalbeleid en -screening Ronde 4 Tiba Bolle & Inge van Meelis ITTA Contact: Tiba.bolle@itta.uva.nl Inge.vanmeelis@itta.uva.nl Taalbewust beroepsonderwijs. Vijf vuistregels voor effectieve didactiek
Nadere informatie27 November 2018 ONDERWIJSADVIES EN TRAINING. De taal van rekenen. Vincent Jonker & Monica Wijers
ONDERWIJSADVIES EN TRAINING 27 November 2018 De taal van rekenen Vincent Jonker & Monica Wijers Starter Wat zie je hier? Kennismaken MBO of VO? Docent of anders? Rekenen, taal of een ander vak? Bespreek
Nadere informatieHOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatieVorming HBO-docenten CVO Elishout. Deel 1: introductie op taalontwikkelend lesgeven
Vorming HBO-docenten CVO Elishout Deel 1: introductie op taalontwikkelend lesgeven Doelstelling Een introductie op de basisprincipes van taalontwikkelend lesgeven/taalgericht vakonderwijs. Wat kan een
Nadere informatieBINNENKLASDIFFERENTIATIE IN WISKUNDELESSEN
BINNENKLASDIFFERENTIATIE IN WISKUNDELESSEN - Situering - Lkr over binnenklasdifferentiatie - Binnenklasdifferentiatie? - Leerplannen - Binnenklasdifferentiatie in wiskunde Hilde De Maesschalck 8 oktober
Nadere informatieJubileumconferentie Vijftien jaar Platform 30 November
Jubileumconferentie Vijftien jaar Platform 30 November 2001-2016 Wat voor functie heb jij? Kun jij een verband aanleggen? Ik houd niet zo van rauwe wortels. De start 2001: tweede-taaldidactiek binnen schoolvakken
Nadere informatie«Iedere leraar een taalleraar» Waarom? Wat? Hoe?
«Iedere leraar een taalleraar» Esli Struys (estruys@vub.ac.be) Projectmedewerker taalbeleid IDLO Erasmushogeschool Brussel, 16 december 2009 Elke leraar is een taalleraar! Ik heb drie prioriteiten in verband
Nadere informatieHuiswerkbeleid de Boomgaard
Huiswerkbeleid de Boomgaard Visie Huiswerk is een brug tussen school en thuis: huiswerk betrekt ouders bij het schoolgebeuren. Het is een manier om interesse te tonen in het schoolleven van de kinderen.
Nadere informatieTaal in de rekenles. Netwerk rekencoördinatoren Sarkon
Taal in de rekenles Netwerk rekencoördinatoren Sarkon Taal in de rekenles - Voorstellen - Programma van de middag Wandel-wissel-uit Waar denk je aan bij taal in de rekenles? Besteed je bewust aandacht
Nadere informatiekijkwijzer hoger onderwijs de les de docent taalontwikkelend lesgeven
kijkwijzer hoger onderwijs taalontwikkelend lesgeven de docent 1. Is het taalaanbod van de docent rijk, verzorgd en afgestemd op de studenten? Zijn de formuleringen op het niveau van studenten? Drukt de
Nadere informatieOntwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO
Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde
Nadere informatieDE BAAN OP! Een interessant bedrijf kiezen. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS
DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf
Nadere informatieBeroepsgerichte Vorming, opleiding handel en administratie of Project Algemene Vakken
ONTBIJT OP SCHOOL De jongeren organiseren zelf een ontbijt op school. Ze bepalen hoe het ontbijt er zal uitzien en staan ook in voor de praktische organisatie. Hiervoor moeten ze een heel aantal zaken
Nadere informatieLESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING
LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Toon Steenssens UC Leuven-Limburg Lerarenopleiding Vestiging Heverlee Hertogstraat 178, 3001 Heverlee Tel. +32 16 37 56 00 Vakkencombinatie: Aardrijkskunde
Nadere informatiePOP Martin van der Kevie
Naam student: Martin van der Kevie Studentnr.: s1030766 Studiefase: leerjaar 1 Datum: 18 okt 2009 Interpersoonlijk competent Overzicht wat leerlingen bezig houdt dit kun je gebruiken tijdens de les. Verder
Nadere informatieTaalontwikkelend Lesgeven
Taalontwikkelend Lesgeven Een didactische methode voor álle docenten Conferentie Thema Leren van elkaar 15 maart 2018 Ria Chin-Kon-Sung Matti Gortemaker (Hogeschool Rotterdam) Kennismaken Inclusief onderwijs
Nadere informatieWorkshop voorbereiden Authentieke instructiemodel
Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft
Nadere informatieLESBESCHRIJVINGSFORMULIER
LESBESCHRIJVINGSFORMULIER Beroepstaak 1 Omgaan met kinderen in een leersituatie Stageschool Plaats Stagementor Stagegroep Aantal kinderen Gegevens Stageschool Datum Naam student Groep Vakgebied Gegevens
Nadere informatieVerwerkingsopdrachten bijhet hoofdstuk Mondelinge opdrachten geven Doelstelling 3.
Verwerkingsopdrachten bijhet hoofdstuk Mondelinge opdrachten geven Doelstelling 3. 1 OPDRACHT 1 Bekijk hetvolgende lijstje mondelinge opdrachten. Probeer elke opdracht te analyseren: welke soort opdracht
Nadere informatieMAGDA? REGELS OP SCHOOL EN DE WERKVLOER. Magda op school? Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. materialen. Doelen STERKE SCHAKELS
MAGDA? REGELS OP SCHOOL EN DE WERKVLOER Jongeren krijgen op school, op de werkplek, in de klas met allerlei regels en afspraken te maken. Zijn de afspraken en regels duidelijk genoeg voor hen? Wat vinden
Nadere informatieDriestar lesschema Pabo 1 2014-2015
Driestar lesschema Pabo 1 2014-201 Gegevens opleiding Naam Sandra Kögeler van Helden Klas D1B Dag- of deeltijdopleiding Deeltijd Slb er L. van Hartingsveldt Periode 4 Gegevens stageschool Code Kri Naam
Nadere informatieTOERISME. 1 Nascholing toerisme VVKSO Lessen toerisme laten leven. Dag beste collega
TOERISME Dag beste collega Hopelijk heb je genoten van een deugddoende vakantie! Een nieuw schooljaar staat in de startblokken. We zijn er klaar voor. Ik wens jullie allen alvast een boeiend schooljaar
Nadere informatieH u i s w e r k b e l e i d
H u i s w e r k b e l e i d Voor maken. sommige een Voor kinderen aantal anderen kinderen een is complexe het levert huiswerk huiswerk taak echter waarbij geen een zij problemen bron een beroep van op,
Nadere informatieONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN
ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN De meeste leerlingen hebben geen moeite met lezen op zich. Maar vanaf het moment dat ze langere teksten moeten lezen en globale vragen beantwoorden of als ze impliciete informatie
Nadere informatieInstrument om de beginsituatie in kaart te brengen op niveau van de leraar eerste graad 3de GOK-cyclus
Vraag: Hoe goed doe ik het in mijn les? op het vlak van: Instrument om de beginsituatie in kaart te brengen op niveau van de leraar eerste graad 3de GOK-cyclus 2008-2011 1 Preventie en remediëring van
Nadere informatieHet ontwerpen van taalgerichte vaklessen; planningshulpen
Ronde 3 Bart van der Leeuw & Theun Meestringa SLO Contact: b.vanderleeuw@slo.nl t.meestringa@slo.nl Het ontwerpen van taalgerichte vaklessen; planningshulpen 1. Inleiding In schoolboeken voor vakken als
Nadere informatieKIJKWIJZER VOOR PAV-BUNDELS
KIJKWIJZER VOOR PAV-BUNDELS Inleiding Uitgeverijen brengen heel wat publicaties op de markt die nuttig kunnen zijn voor leraren PAV en hun leerlingen. Daarnaast verkiezen veel leraren om volledig of gedeeltelijk
Nadere informatiePagina 1 van 5 EVALUEREN. 1 Procesevaluatie versus productevaluatie
Pagina 1 van 5 1 Procesevaluatie versus productevaluatie Procesevaluatie: richt zich op de kwaliteit van het leerproces en probeert dus het leerproces van de leerlingen en het onderwijsproces (het didactisch
Nadere informatieVoorbereiding op de studiekeuzecheck 1. Lees aandachtig het meegezonden artikel. 2. Maak hiervan een samenvatting van 10 regels. 3.
Welkom Voorbereiding op de studiekeuzecheck 1. Lees aandachtig het meegezonden artikel. 2. Maak hiervan een samenvatting van 10 regels. 3. Onderstreep de woorden waarvan je de betekenis niet weet en zoek
Nadere informatieTaalgericht vakonderwijs
Taalgericht vakonderwijs Publicatie: Taalgericht vakonderwijs in de Mens- en Maatschappijvakken. Handreiking voor opleiders en docenten, Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken en Landelijk
Nadere informatieDE INFOBEURS. Beroepsopleiding, werk, werkervaring, stage. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS
DE INFOBEURS Jongeren die nieuw aankomen op de school hebben wellicht veel vragen over hoe het eraan toegaat op de school, of ze kunnen gaan werken, welke stageplekken tof zijn, Daarnaast zijn jongeren
Nadere informatieDIDACTISCHE OPDRACHT AARDRIJKSKUNDE 3
DIDACTISCHE OPDRACHT AARDRIJKSKUNDE 3 1. ARTIKEL PASSEND BIJ MOESSON-AZIE 1.1 ARTIKEL 1. 1 Tijdschrift : QUEST p 97, 08/2014 auteur: L., Geelen. 1 1.2 ANALYSE 1.2.1 LEERVRAAG EN LEERPLANDOEL WAAR KOMT
Nadere informatieTaal in het reken-wiskundeonderwijs. Dolly van Eerde Freudenthal Instituut Universiteit Utrecht H.A.A.vanEerde@uu.nl
Taal in het reken-wiskundeonderwijs Dolly van Eerde Freudenthal Instituut Universiteit Utrecht H.A.A.vanEerde@uu.nl Opbouw van de weblezing 1. Onderzoek naar taal in reken-wiskundeonderwijs 2. Om welke
Nadere informatieDidactische verantwoording. Allemaal taal. Taal en communicatie voor pedagogisch medewerkers in de kinderopvang en op de peuterspeelzaal
Didactische verantwoording Allemaal taal Taal en communicatie voor pedagogisch medewerkers in de kinderopvang en op de peuterspeelzaal Jenny van der Ende Taalondersteuning bij kinderen Naast behoefte aan
Nadere informatieWat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?
Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid
Nadere informatieWorkshop Rekenen en Taal
Workshop Rekenen en Taal 26 januari 2011 13.30-16.00 uur Han Smits Verburg Berber Klein 1.1 Agenda 1. Introductie 1.1: Voorstellen 1.2: Programma en doelen workshop 2. Algemene inleiding op taal & rekenen
Nadere informatieCURRICULUM VITAE. Ken jezelf! Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS
CURRICULUM VITAE In dit lespakket maken jongeren hun cv. Vermits sommige jongeren al van bij het begin van het schooljaar op zoek gaan naar een job of stageplaats, maken ze zeer snel een eerste exemplaar
Nadere informatieVan beleidsplan naar docentgedrag in de klas. Etalageconferentie 7 februari 2013 Geppie Bootsma
Van beleidsplan naar docentgedrag in de klas Etalageconferentie 7 februari 2013 Geppie Bootsma g.bootsma@aps.nl Opzet lezing Taalbeleidsplan in de school Taalbewust gedrag in de les Onderzoek naar taal
Nadere informatieLESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING
LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Spilstyns Angélique Campus Heverlee Hertogstraat 178 3001 Heverlee Tel. 016 375600 www.khleuven.be Vakkencombinatie: AA - Eng Stagebegeleider DLO:
Nadere informatieLESBESCHRIJVING HOGESCHOOL ROTTERDAM PABO. Hoofdfase
HOGESCHOOL ROTTERDAM PABO Hoofdfase LESBESCHRIJVING Jongere kind - Oudere kind Semester 1-2 - 3-4 - 5* Student: Linda Ouwendijk Studentnummer: 0813937 Paboklas: 2F Datum: 19-01-2010 Stageschool + BRIN:
Nadere informatieD.1 Motiveren en inspireren van leerlingen
Didactisch bekwaam D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leerlingen krijgen ruimte voor eigen inbreng en creatieve invulling van de opdracht. De leraar zorgt ervoor dat leerlingen zich
Nadere informatiePTA ATH/GYM 6 Erratum 2012-2013 ATH/GYM 6
PTA ATH/GYM 6 Erratum 2012-2013 ATH/GYM 6 Nederlands pag. 2 Aardrijkskunde pag. 3 Natuurkunde pag. 4 Wiskunde B pag. 5 1 Vak Nederlands 6 ATH/GYM Het erratum betreft de leerstof van de SE-toetsen en CE
Nadere informatieLes 17 Zo zeg je dat (niet)
Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt
Nadere informatieTaalgericht vakonderwijs voor Neerlandici en collega s van alle andere schoolvakken
. Taalvaardigheid Ronde 3 Ingrid Evers Instituut voor Leraar en School, Radboud Universiteit in Nijmegen Contact: i.evers@ils.ru.nl Taalgericht vakonderwijs voor Neerlandici en collega s van alle andere
Nadere informatieAardrijkskunde. Thema / onderwerp Aardrijkskundeles met gebruikmaking van de geografische vierslag. Betekenis. Bedoeling
Aardrijkskunde Thema / onderwerp Aardrijkskundeles met gebruikmaking van de geografische vierslag. Betekenis Welke betekenis heeft het thema / onderwerp voor de kinderen? Hoe leg je de relatie met de beginsituatie?
Nadere informatieWetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen
Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén
Nadere informatieHUISTAAKVOORBEREIDING:
HUISTAAKVOORBEREIDING: Het blijkt dat vooral bij jonge kinderen de ouders dikwijls de opdracht opnieuw moeten uitleggen en toelichten. We zorgen bij het geven van huistaken voor ondubbelzinnige en concrete
Nadere informatieRelatiecirkels als hulpmiddel voor systeemdenken
Relatiecirkels als hulpmiddel voor systeemdenken Leerdoelen: De leerlingen kunnen onder begeleiding de verwevenheid tussen economische, sociale en ecologische aspecten in duurzaamheidsvraagstukken herkennen.
Nadere informatiePROFESSIONELE BACHELOR IN HET ONDERWIJS: LAGER ONDERWIJS
PROFESSIONELE BACHELOR IN HET ONDERWIJS: LAGER ONDERWIJS LESONTWERP Katholieke Hogeschool Leuven Departement Lerarenopleiding Professionele bachelor in onderwijs: lager onderwijs Campus Heverlee Hertogstraat
Nadere informatieAartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs
Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Vakdocumenten Frans (2004) Visie en accenten leerplan Frans BaO 1 De eerste stappen zetten - Basiswoordenschat
Nadere informatieTaalontwikkeling in de vakles. Taalgericht rekenwiskundeonderwijs. Dolly van Eerde en Corine van den Boer Freudenthal Instituut
Taalontwikkeling in de vakles. Taalgericht rekenwiskundeonderwijs Dolly van Eerde en Corine van den Boer Freudenthal Instituut Verborgen problemen De laatste decennia is ons onderwijs taliger geworden.
Nadere informatieColofon. Uitgeverij: Edu Actief b.v Auteur(s): Lily Benjamin - Merens
BPV BPV OA Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 022-22 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Lily Benjamin - Merens Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf en Floortje Vissers Titel: BPV OA ISBN:
Nadere informatiewerkbladen, telefoons en opnametoestel
DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf
Nadere informatieTAALDREMPELS OP SCHOOL
TAALDREMPELS OP SCHOOL André Fruithof, Marijke Decavel, Martine Gillis, Paul Raes, Bellinda Staelens, Martine Van Overmeiren en Riet De Vos voor leraren zaak- en praktijkvakken, leraren talen, coördinatoren,
Nadere informatieTITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.
TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende
Nadere informatieVakdidactiek: inleiding
Vakdidactiek: inleiding Els Tanghe 1 1. Inleiding Een specialist in de wiskunde is niet noodzakelijk een goede leraar wiskunde. Een briljant violist is niet noodzakelijk een goede muziekleraar. Een meester-bakker
Nadere informatieVoorscholingstraject: visie op leren. Sessie 2
Voorscholingstraject: visie op leren Sessie 2 Dagindeling Visie op leren: uiteenzetting Inoefenen m.b.t. visie op leren Opdracht: Uitwisseling praktijkvoorbeelden in functie van nieuw leerplan (reeds vertrouwde
Nadere informatieDraaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven)
Draaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven) Naam leerling: Klas:.. Wat is het? DYSORTHOGRAFIE Moeizame automatisatie aan de klank-tekenkoppeling.
Nadere informatieECTS-fiche. 1. Identificatie. Opleiding Didactische Competentie algemeen. Lestijden 80 Studiepunten 6 Ingeschatte totale
ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding SLO Module Didactische Competentie algemeen Code E1 DCa Lestijden 80 Studiepunten 6 Ingeschatte totale 150 studiebelasting (in uren) 1 Mogelijkheid tot JA aanvragen
Nadere informatieECTS-fiche. Opleiding Didactische Competentie algemeen
ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding SLO Module Didactische Competentie algemeen Code E1 DCa Lestijden 60 Studiepunten 4 Ingeschatte totale 100 studiebelasting (in uren) 1 Mogelijkheid tot JA aanvragen
Nadere informatieHet verhaal van school 1
4 - gelijke onderwijskansen scheppen door (school)taalvaardigheid te bevorderen: het proces op gang zetten Het verhaal van school 1 Een school met een 500-tal leerlingen in ASO, TSO en BSO, heeft vooral
Nadere informatieHoe werken met de portfolio s? In de portfolio s is een duidelijke leerlijn ingebouwd.
VRAAG 7 Hoe werken met de portfolio s? In de portfolio s is een duidelijke leerlijn ingebouwd. We beschouwen attitudes als voedingsbodem voor het leren leren. - Eerste graad: expliciteren : binnencirkel
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieDossieropdracht 3. Analyse 1 - Didactiek
Dossieropdracht 3 Analyse 1 - Didactiek Naam: Thomas Sluyter Nummer: 1018808 Jaar / Klas: 1e jaar Docent Wiskunde, deeltijd Datum: 22 november, 2007 Samenvatting Het realistische wiskundeonderwijs heeft
Nadere informatieProfessionaliseren van de didactische aanpak van het informatievaardighedenonderwijs
Professionaliseren van de didactische aanpak van het informatievaardighedenonderwijs Angelique van het Kaar Risbo Erasmus Universiteit Rotterdam 7 november 2012 Overzicht onderwerpen Training Didactische
Nadere informatieHoe kan je collega s coachen bij het universeel ontwerpen?
Hoe kan je collega s coachen bij het universeel ontwerpen? Hoe kan je collega s coachen bij het universeel ontwerpen? 2 Een manier van coachen die volgens ons goed aansluit bij wat er in onderwijs nodig
Nadere informatieHier vertel je wat je hebt gedaan om informatie te vinden. Wat en waar gezocht? Wie geïnterviewd, enz.
Onderzoeksverslag Omslag en titelpagina Op het omslag staan in elk geval de titel van het onderzoek en de namen van de schrijvers. Op de titelpagina opnieuw de titel en de namen van de schrijvers. Nu uitgebreid
Nadere informatieFormulier 0: verwachtingen
OBSERVATIESTAGE Formulier 0: verwachtingen SLO Geschiedenis KU Leuven Identificatie student lector vakmentor(en) Verwachtingen Dit formulier beantwoord je voor het begin van de eerste lesobservatie. Let
Nadere informatieDoeltaal is voertaal. Engels geven in het Engels. Whitepaper. Doeltaal is voertaal Marion Ooijevaar, 30 januari Introductie
Engels geven in het Engels Introductie Deze whitepaper verschijnt in een serie whitepapers over Engels in het basisonderwijs. De serie bespreekt verschillende onderwerpen die relevant zijn voor leerkrachten
Nadere informatieTijdens de vergadering van
BAS: Samenwerken Coöperatief leren Versie Versie 2 opgesteld door Erik Datum 31 augustus 2015 Documenteigenaar Borging vastgesteld in het team Teamleden Initiatief planning Tijdens de vergadering van Ria
Nadere informatie~ 1 ~ selecteren. (LPD 1,8,27) (LPD 13,22,23,27)
~ 1 ~ Functionele taalvaardigheid/ tekstgeletterdheid Eindtermen (P)AV voor 2 de graad SO 3 de graad SO 3 de jaar 3 de graad SO DBSO niveau 2 de graad DBSO niveau 3 de graad DBSO niveau 3 de jaar 3 de
Nadere informatieStudievaardigheden van A tot Z
Geschreven door Patricia Hendrikx Studievaardigheden van A tot Z Actief leren Actief leren is het tegenovergestelde van passief leren. Bij actief leren doe je meer dan alleen de leerstof doorlezen. Je
Nadere informatievan delen tot het geheel. Hij kan bijvoorbeeld zijn kleding binnenstebuiten aantrekken, of zijn kopje naast de tafel zetten.
Afasie Als iemand een beroerte krijgt gebeurt dat bijna altijd plotseling. De schok is groot. Men heeft zich niet kunnen voorbereiden en men weet niet wat hen overkomt. Het dagelijkse leven wordt verstoord.
Nadere informatieLEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: ZEG HET MET EEN T- SHIRT
LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: ZEG HET MET EEN T- SHIRT Omschrijving van de activiteit De leerlingen bedrukken een T-shirt met een eigen tekst op basis van instructies. Fase Overgang fase alfabetisering
Nadere informatieLes Dieren met een baan, thema vermaak
Les Dieren met een baan, thema vermaak Lesvoorbereidingsformulier Doelgroep: groep 6 Beginsituatie: Wat kunnen en kennen de leerlingen al m.b.t. de doelstelling? Kijk in de methode, praat met je mentor,
Nadere informatieEen geslaagde activiteit
Een geslaagde activiteit Toelichting: Een geslaagde activiteit Voor Quest 4 heb ik een handleiding gemaakt met daarbij de bijpassend schema. Om het voor de leerkrachten overzichtelijk te maken heb ik gebruik
Nadere informatieSpoor je leerlingen dus aan om een verzorgde taal te hanteren tijdens en buiten de lessen. Je maakt hen enkel sterker!
Jongeren en chattaal geen probleem, standaardtaal is ook een must in ons systeem! September Aandacht voor Standaardnederlands Taal verbindt en maakt van een groep mensen een samenleving. Een rijke taal
Nadere informatieNieuwe woorden correct kunnen schrijven, kunnen vertalen van N-F en van F-N en kunnen gebruiken in mondelinge en schriftelijke zinnen.
Vaktips Frans 1. D O E L S T E L L I N G E N De Franse taal leren verstaan, lezen, spreken en schrijven. Om dit te bereiken, moet je: Nieuwe woorden correct kunnen schrijven, kunnen vertalen van N-F en
Nadere informatiewerkblad en computers met internetaansluiting
SPOT EEN JOB! Wie zoekt die vindt! Er zijn veel manieren om vacatures te vinden. In dit lespakket worden de jongeren aan het werk gezet om via verschillende kanalen vacatures te vinden: kranten, internet,
Nadere informatieDe rol van taal in rekenen bijeenkomst 2
LAMAVOC 5 juni 2019 De rol van taal in rekenen bijeenkomst 2 Vincent Jonker & Monica Wijers Starter Cursusopzet 8 mei inleiding, taalgericht vakonderwijs, reken-inhoud Huiswerk zelf uitproberen 5 juni
Nadere informatieOpbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking
Opbrengstgericht omgaan met verschillen Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Programma Doelen en programma toelichten Terugblik op huiswerkopdracht Een
Nadere informatieHet is herfst (Rotraut Susanne Berner) Door Helga Gehre
Het is herfst (Rotraut Susanne Berner) Door Helga Gehre Doelgroep Analfabete of gealfabetiseerde anderstaligen niveau 1.1. Deze les is gemaakt voor cursisten alfa mod. 2., maar een aantal ideeën zijn ook
Nadere informatieluisteren: ET 4, 6 spreken: ET 15, 18, 23 lezen: ET 10, 12 schrijven: ET 28, 30, 31, 34 mondelinge interactie: 24, 27
TABASCO Oriëntatie + voorbereiden Leercoach Leerlingen Iemand voorstellen (schriftelijk en mondeling) Leerplandoelstellingen kiezen functionele kennis: - woordvelden: 35.1.1 en 35.1.2 en 35.1.3 - grammatica:
Nadere informatieThema 7 Activiteit 5. medelln. en leerkracht
De leerlingen ontwerpen hun vlag op een los blad. 3 de leerjaar : Overzicht lesverloop 50 1 De leerlingen ontwerpen een persoonlijke piratenvlag. Ze stellen hun vlag voor aan hun medeleerlingen in een
Nadere informatieLESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING
LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Ilona Betzhold Campus Heverlee Hertogstraat 178 3001 Heverlee Tel. 016 375600 www.khleuven.be Vakkencombinatie: Aardrijkskunde-geschiedenis Stagebegeleider
Nadere informatie