Dunnere boeken en dikkere docenten

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Dunnere boeken en dikkere docenten"

Transcriptie

1 November 2007 kennisgebieden 2 Voor de gebruikers van de methoden Speurtocht, De blauwe planeet en NatuNiek s e r v i c e b u l l e t i n Interview met Frits van Oostrom, voorzitter canoncommissie Dunnere boeken en dikkere docenten Leerkracht heeft voorbeeldfunctie in burgerschapsvorming Deze zomer verklaarde minister Plasterk dat de canon van Nederland vanaf 2008 verplichte lesstof zal zijn. Frits van Oostrom, voorzitter van de canoncommissie is blij dat de canon wordt verankerd in de kerndoelen. Nu moeten we ervoor zorgen dat de canonkaart over scholen verspreid raakt, dat er aansprekende didactiek en deugdelijke toetsing wordt ontwikkeld. 6 Surfend op ontdekkingsreis Het slotrapport van de canoncommissie werd net voor de zomervakantie gepresenteerd. De vijftig hoogtepunten uit onze nationale geschiedenis waren van tevoren al grotendeels bekend. De definitieve versie bevatte slechts één verrassing: het venster van de boekdrukkunst is vervangen door een venster voor de zeventiende-eeuwse natuurwetenschapper Christiaan Huygens. 8 Kids and science 11 Krijt is verleden tijd 4 Lees verder op de volgende pagina

2 I n h o u d Pagina 1 Pagina 4 Pagina 6 Pagina 8 Pagina 10 Pagina 11 C o l o f o n Dunnere boeken en dikkere docenten Leerkracht heeft voorbeeldfunctie in burgerschapsvorming Surfend op ontdekkingsreis Kids and Science: Jong leren innoveren Wie de ene methode kent, kent de andere twee ook Krijt is verleden tijd Het servicebulletin voor de Kennisgebieden is een uitgave van uitgeverij ThiemeMeulenhoff. Hoofd- en eindredactie Taalent Tekstschrijvers Met dank aan Frits van Oostrom, Christiaan Naves, Frank Roël, Dick Wife en leerlingen Vrije School Den Haag Vormgeving Crossings Communications Fotografie Hadewych Veys Drukwerk ARS Grafische Producties & Communicatie Redactieadres ThiemeMeulenhoff t.a.v. afdeling Marketingcommunicatie Postbus DE Utrecht info.bao@thiememeulenhoff.nl Vervolg: Dunnere boeken en dikkere docenten Mogelijkheden voor groei Toch werd er het afgelopen jaar flink gediscussieerd over de invulling en omvang van de canon en werd de ene na de andere alternatieve canon opgesteld. Van Oostrom: Natuurlijk staan er heel veel belangrijke onderwerpen niet in deze canon, maar deze vijftig vensters spreken juist zo enorm aan omdat mensen hebben durven kiezen. Pure historici zien misschien minder in de vermelding van Annie M.G. Schmidt, maar vanuit het perspectief van de Nederlandse taal is zij een heel interessant persoon om kinderen mee kennis te laten maken. Persoonlijk had ik er graag iets over ballet in teruggezien en als Neerlandicus kan ik naast Max Havelaar nog tien schrijvers aandragen. De kracht van de canon is dat hij zo compact is. Het is een leuk beginnetje waar kinderen later op voort kunnen bouwen, een basis met mogelijkheden voor groei. Tien tijdvakken en vijftig vensters Twee jaar geleden gaf de commissie-de Rooij het advies lesmateriaal in te delen in tien tijdvakken. ThiemeMeulenhoff speelde hierop in en kwam met de splinternieuwe geschiedenismethode Speurtocht. Nu wil minister Plasterk ook de canon in de kerndoelen opnemen. Van Oostrom: Ik ben er een voorstander van dat er geheel nieuwe methodes ontwikkeld worden aan de hand van de canon. De hervorming van Canon in Speurtocht In Speurtocht is al een groot aantal vensters uit de canon verwerkt. Op de website van Speurtocht vindt u een overzicht met alle vensters en waar deze aan bod komen in de methode. Met Speurtocht bent u dus prima voorbereid op de canon. Mocht u zelf suggesties hebben voor extra lesideeën over de canon, dan ontvangen wij deze graag. 2

3 aan toe kunt voegen. Zorg dan wel dat deze aansluiten op de belevingswereld van kinderen. Ik ben bijvoorbeeld een voorstander van de lokale canons. Laat kinderen de geschiedenis vooral in het hier en nu ontdekken. Waarom heet die brug in Rotterdam eigenlijk de Erasmusbrug en waar staat die markering van de brandgrens voor? In Den Haag of Woerden passeren weer andere onderwerpen de revue en dat is helemaal niet erg. Dunne leerlingenboekjes Na de eerste bekendmaking van de canon stroomden de reacties bij Van Oostrom binnen. Het blijkt niet de eerste keer te zijn dat de geschiedenis van Nederland in vijftig onderwerpen wordt weergegeven. Van verschillende mensen kreeg ik oude schoolboeken toegestuurd met daarin een soortgelijk idee. Heel dunne boekjes zijn dat, want vroeger waren de schoolboeken licht en de leraren zwaar beladen. Inmiddels is het andersom. Toch gaat er nog steeds niets boven een inspirerende leerkracht, wiens enthousiasme voor de verschillende vakken en voor de overdracht daarvan kunnen floreren. Ik pleit voor dunnere boeken en dikkere docenten. Frits van Oostrom schoolboeken waar Van Oostrom voor pleit heeft niet zozeer te maken met het toevoegen van onderwerpen uit de canon aan bestaande methodes. Veruit de meeste door ons gekozen onderwerpen staan al in de geschiedenisboeken. Maar daar staat nog zo ontzettend veel omheen. Het is gewoonweg te veel voor kinderen. Uit een brandslang kun je niet drinken, je moet dus keuzes maken om het voor kinderen interessant en behapbaar te maken. Ik zeg niet dat de vijftig vensters de enige onderwerpen uit de Nederlandse historie zijn die kinderen zouden moeten kennen. Je kunt het zien als een overkoepelend verhaal waar je zelf onderwerpen Herwaardering van de leerkracht De persoonlijke rol van de leerkracht werd de afgelopen decennia steeds onbelangrijker gevonden. Redenen die daarvoor worden aangedragen zijn de veroudering van individuele vakkennis, de noodzaak tot het zelfstandig leren leren van de jeugd, de geavanceerdheid van modern lesmateriaal, de organiseerbaarheid van scholen en de beschikbaarheid van internet. Dat zijn allemaal drogredenen, want deze ontwikkeling heeft geen betere kwaliteit leerlingen opgeleverd en heeft de beroepsgroep ook geen dienst bewezen. Natuurlijk moet er aantrekkelijk lesmateriaal beschikbaar zijn en natuurlijk zullen er onder de leerlingen altijd geboren autodidacten blijven, eigenwijze avonturiers en wie weet zelfs een paar leerlingen die het meest floreren bij een schat aan digitale hulpmiddelen. Maar een land dat de voetbalresultaten nog steeds lijnrecht in verband brengt met de coach, zou in het onderwijs de rol van de leerkracht toch meer moeten waarderen. Dat betekent overigens ook dat we meer in de leerkracht moeten investeren en in diens rol en kwalificaties. Geef de leerkracht meer inhoud en van daaruit meer vertrouwen, ruimte en gezag. Een goede basis met mogelijkheden voor groei. 3

4 Leerkracht heeft voorbeeldfunctie in burgerschapsvorming Scholen zijn sinds 2006 verplicht aandacht te besteden aan actief burgerschap en sociale integratie. Burgerschapsvorming is geen apart vak, maar komt in meerdere leergebieden aan de orde. Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) zocht naar aanknopingspunten in bestaande methodes, waaronder Speurtocht. Burgerschapsvorming geeft kinderen inzicht in waarden en normen van de samenleving. Kennis over deze normen en waarden en weten hoe daarnaar te handelen, zijn voorwaarden voor het goed functioneren in onze maatschappij. Scholen spelen hierin een belangrijke rol. Een rol die sinds 2006 niet meer vrijblijvend is. Hoe zij invulling geven aan burgerschapsvorming, mogen scholen zelf bepalen. De rol van de leerkracht is hierbij belangrijk. Hij of zij vervult een voorbeeldfunctie bij het in de praktijk brengen van burgerschapsdoelen, vooral als het gaat om gelijkwaardigheid tussen mensen, het betrekken en motiveren van leerlingen en het ingaan op actuele gebeurtenissen binnen en buiten de school. Naast het gebruik van lesmethodes waarin burgerschapsvorming verweven is, leent ook de omgeving van de school zich prima voor het oefenen en toepassen van sociale en communicatieve vaardigheden, democratische principes en het kennismaken met de maatschappij. Bij burgerschapsvorming staan drie begrippen centraal: Democratie wat zijn mijn rechten, plichten en verantwoordelijkheden als burger in een democratische rechtstaat? Participatie hoe kan ik meedoen en meedenken, op school en in de samenleving? Identiteit wie ben ik en tot welke maatschappelijke geleding behoor ik? 4

5 Burgerschapsontwikkeling in Speurtocht SLO onderzocht in hoeverre de verschillende domeinen van burgerschaps-vorming terugkomen in geschiedenismethode Speurtocht. Hieruit blijkt dat de meeste onderwerpen van het domein democratie in de bovenbouw aan de orde komen. Van het domein participatie wordt het onderwerp verantwoordelijkheid behandeld in de groepen 6 tot en met 8, aan de hand van goede doelen en solidariteit. Bij het domein identiteit wordt in groep 3 aandacht besteed aan de eigen achtergrond (familie, stamboom, woonomgeving). Hierbij worden ook de ouders betrokken. Religieuze en levensbeschouwelijke stromingen komen vooral in groep 7 aan de orde en godsdienstvrijheid in groep 8. Ook is er in groep 7 aandacht voor etnische groepen in de samenleving en integratie. Samenwerkend leren Naast de behandelde onderwerpen in de methode onderzocht SLO ook of de vragen, opdrachten en activiteiten in Speurtocht aansluiten op de aangetroffen inhouden van burgerschapsvorming. Hieruit blijkt dat de toetsing van Speurtocht zich meer richt op kennis en inzicht, maar dat de vragen, opdrachten en activiteiten burgerschapsvorming wel stimuleren. Zo hanteert Speurtocht het principe van samenwerkend leren en wordt er geregeld een kringgesprek gehouden. Er is ook aandacht voor persoonlijke identificatie door middel van sfeerverhalen en de kinderen die daar een rol in spelen. Goede basis Speurtocht biedt goede mogelijkheden om onderdelen van burgerschapsvorming via het vak geschiedenis onder de aandacht te brengen. De methode bevat veel van de onderwerpen die binnen de domeinen van burgerschapsvorming belangrijk zijn. Ook kunt u als leerkracht op eenvoudige wijze extra opdrachten koppelen aan de behandelde onderwerpen om burgerschapsvorming te bevorderen. Denk aan het organiseren van een discussie en het uitnodigen tot kritische meningsvorming over een behandeld onderwerp. Op vindt u meer informatie over burgerschap en concrete handreikingen om burgerschap een structurele en planmatige plek te geven op de basisschool. 5

6 Methodesites voor leerkrachten, ouders en leerlingen Surfend op ontdekkingsreis Speurtocht, De blauwe planeet en NatuNiek nemen kinderen mee op ontdekkingsreis. In de klas, via de leerlingenboeken en ook op internet. Want daar valt ontzettend veel te leren en te beleven. Naast het gedeelte voor de leerlingen is er ook een schat aan informatie voor leerkrachten en ouders te vinden. De website van Speurtocht ( is heel leerzaam, maar Jesse (11) vindt hem vooral vet. Hij vertelt geanimeerd over de opdrachten die hij op internet gemaakt heeft. Laatst heb ik een paar opdrachten op de website gemaakt, gewoon voor de lol. Ook heeft hij vast bij groep 8 gekeken. Ik zag dat we een reis gaan organiseren naar Rome!, zegt hij enthousiast. Virtueel op reis De opdrachten zijn beschikbaar vanaf groep 5 en sluiten aan bij de hoofdstukken in het boek. Zo reist groep 5 met een tijdmachine door de prehistorie en organiseert groep 8 een virtuele, vijfdaagse reis naar het oude Romeinse rijk. De opdrachten kunnen basaal worden gemaakt, maar raakt een kind geïnteresseerd, dan is er meer informatie beschikbaar. Bij de prehistorie is dat bijvoorbeeld een pagina over de materialen die mensen toen gebruikten en een link naar het Rijksmuseum van Oudheden. Test uw kennis! Het Historisch Nieuwsblad en de Stichting Actueel Verleden legden 683 Nederlanders vijftien geschiedenisvragen voor. Het resultaat was een gemiddeld cijfer van 4,2. Test uw kennis en maak het geschiedenisproefwerk in het docentengedeelte van en kijk meteen uw antwoorden na. Surfend leren Ook op staan sinds het begin van dit schooljaar boeiende opdrachten. Deze zijn vooral geschikt voor leerlingen die meer over een bepaald onderwerp willen weten. Het is ideaal verrijkingsmateriaal waarmee leerlingen liefst in tweetallen aan de slag gaan. Zo kunnen de leerlingen Suggesties en tips Leerkrachten vinden op de website nuttige informatie zoals het combinatiegroepenmodel. Dit is een handig schema met suggesties voor een lesstructuur. Daarnaast staan de docentenhandleiding en tips voor het werken met Speurtocht in het speciaal onderwijs op het web. Ook handig zijn de filmpjes die via de link naar KlasseTV te tonen zijn. Hiermee kunt u uw lessen verrijken en verlevendigen. In het oudergedeelte kunnen ouders lezen wat hun kind in welke groep gaat leren. De virtuele plant 6

7 Nieuwsbrieven boordevol lesideeën De methodes Speurtocht, De blauwe planeet en NatuNiek bieden alle drie een digitale nieuwsbrief. Deze nieuwsbrieven verschijnen een aantal keer per jaar en zitten vol met leuke links, lesideeën en achtergrondinformatie voor de leerkracht. Aanmelden kan via de methodesites en We wensen u veel leesplezier! samenwerken en samen ontdekken. De opdrachten sluiten perfect aan bij de onderwerpen die in de groepen aan bod komen. Spelend en surfend leren, leerlingen vinden het vaak geweldig! Een grappig element op de NatuNieksite is de virtuele plant die leerlingen kunnen verzorgen. Met licht, water en mest moeten ze de plant in leven zien te houden. Lukt het om de plant in bloei te krijgen of blijft er een dorre steel over? Thuis-topo Op de website vindt u oefenbladen voor topografie. Bij elk hoofdstuk is een blad met acht vragen over de nieuwe onderwerpen. De werkwijze is hetzelfde als bij de Kwismeester. Aan de ene kant van het dubbelgevouwen oefenblad zit de leerling die wordt overhoord, aan de andere kant zit degene die de vragen stelt en de goede antwoorden kan zien. Het is een leuke, speelse vorm van oefenen. De internetopdrachten in het leerlingendeel laten leerlingen op een andere manier werken aan hun kennis van de wereld om hen heen. Niet alleen boven, maar ook onder de grond. Zo mogen de kinderen bijvoorbeeld hun eigen waterleiding aanleggen. Waarbij natuurlijk het hele proces naar schoon drinkwater uit de kraan wordt toegelicht. Voor leerkrachten, leerlingen én ouders De drie methodesites zijn echte aanraders, voor u als leerkracht, natuurlijk voor de leerlingen, maar ook voor de ouders. Vertel ze over deze methodesites en het zal niet de eerste keer zijn dat ook de ouders de spelletjes en oefeningen met veel plezier doen. Voorbeeld thuistopobladen 7

8 Kids and Science: Jong leren innoveren Kinderen uitdagen de wereld om hen heen te verbeteren en hen stimuleren en ondersteunen zelf innovatieve ideeën te bedenken en ontwikkelen. Dat is het doel van de stichting Kids and Science. Half juli voerde de stichting een pilot uit van haar nieuwste programma Straks30. De zeer geslaagde pilot vond plaats op de Vrije School van Den Haag. Hoe ziet de wereld er uit voor kinderen wanneer ze straks dertig zijn? Staan er tegen die tijd 24 uur per dag files? Is er dan nog wel elektriciteit? Is Den Haag een eiland geworden en drinken we alleen nog zeewater? Aan de hand van de zeven thema s, lucht, water, vervoer, materialen, leven, transport en energie, gingen de leerlingen in groepjes aan de slag oplossingen te bedenken voor problemen die er nu al zijn of dreigen te ontstaan. Al na drie dagen kwamen de dolenthousiaste kinderen terug met soms verbluffende, maar in ieder geval zeer creatieve en grappige oplossingen. Zo bedacht één team een wel heel creatief alternatief voor het bontprobleem; bontvelden waarop bont wordt gekweekt zonder dat daar een dier voor hoeft te lijden. Niet voor niets kregen zij de Out of the Box-prijs. Een ander team kwam terug met een complete, doordachte en duidelijke PowerPoint-presentatie over alle vormen van energieverspilling en alle mogelijke oplossingen om zuiniger en schoner met energie om te gaan. Zij werden beloond met de Impact-prijs. Niet alleen hielden jullie een geweldige presentatie. Jullie hebben bovendien heel goed door hoe groot het energieprobleem is, zo oordeelde de jury. Bewuster worden van problemen Het team van Priscilla, Krishnina en Ellya bedacht een oplossing voor de verkeersproblematiek. Zij hadden een maquette gemaakt van een kabelbaan met daaraan een soort gondels. Op die manier zijn er geen files en ongevallen meer en is er meer plek voor de natuur, legt Priscilla uit. Bovendien werkt de kabelbaan op stroom waardoor ook geen olie meer nodig is. Zij kregen de prijs voor beste presentatie. Normaal sta je nooit zo stil bij alle problemen die ons boven het hoofd hangen, vertelt Krishnina. Door drie dagen lang met dit soort dingen bezig te zijn, word je je bewuster van die problemen. Of, om met de woorden van Dick Wife, oprichter van Kids and Science, te spreken: Wij hebben er een zooitje van gemaakt, dat moeten jullie straks opruimen. Tijdens zijn slotwoord spreekt Dick dan ook de hoop uit dat de kinderen niet ophouden met het bedenken van ideeën en oplossingen. 8

9 Leerkracht als stimulator Christiaan Naves, klassenleraar van groep 8, is net als de kinderen, erg te spreken over de pilot. Kinderen zijn nog onbegrensd in hun ideeën. Ze zitten vol fantasie en zijn daardoor niet beperkt. Het is bovendien leuk te zien dat echt alle leerlingen er in meegaan. Dat is ook de kracht van Kids and Science. Dick is zo inspirerend. Net als zijn collega s overigens. De rol van de leerkracht tijdens een dergelijk programma is vooral die van stimulator, aldus Christiaan. Zijn belangrijkste tip: Je moet als leerkracht zorgen dat er een groot gevoel van veiligheid en geborgenheid is. Alleen op die manier durven kinderen daadwerkelijk aan de slag te gaan met hun fantasie en die ook uit te spreken en uit te dragen. Je moet ze als het ware uitdagen raar te zijn. Anders komen ze nooit op een idee van bijvoorbeeld de bontvelden. Zelf ideeën ontwikkelen Het idee voor Kids and Science, bedoeld voor kinderen van 10 tot 15 jaar, werd geboren in Dick: Ik wilde kinderen laten zien hoe leuk wetenschap en technologie zijn. Én welke rol dit speelt in hun leven en hoe belangrijk het voor hen is in hun toekomst. Want waar ze uiteindelijk ook voor kiezen, bijna alles zal afhankelijk zijn van wetenschap en technologie. Wij helpen en stimuleren kinderen zelf ideeën te ontwikkelen om de wereld om hen heen te verbeteren. Door onze aanpak realiseren ze zich al snel dat ook zij met hun verbeelding en energie en wat ondersteuning van ons, wetenschap kunnen gebruiken om het leven te verbeteren. Het is als het ware een avontuur dat wij samen met de kinderen beleven. Wij hebben respect voor de kinderen en werken op hetzelfde niveau als de kinderen. Maar, en dat is heel belangrijk, het is hun uitdaging. Het kind staat centraal. Voor ervaringen van leerkrachten, meer ideeën van jongeren en meer informatie over Kids and Science, kunt u terecht op U kunt ook contact opnemen met Dick Wife ( ) of Jitske de Vries ( ). Wij helpen en stimuleren kinderen zelf ideeën te ontwikkelen om de wereld om hen heen te verbeteren. 9

10 Speurtocht, De blauwe planeet en NatuNiek: Wie de ene methode kent, kan ook met de andere twee werken Aan het begin van dit schooljaar gingen de leerlingen van OBS de Venser in Diemen-Zuid aan de slag met maar liefst drie nieuwe methodes. De oude geschiedenismethode werd vervangen door Speurtocht, voor aardrijkskunde hebben ze nu De blauwe planeet en NatuNiek geeft invulling aan het vak natuur & techniek. Een grote vernieuwingsslag in één keer. Die durfden ze wel aan, want, zoals directeur Frank Roël het zegt: Wie de ene methode kent, kent de andere twee ook. De methodes die OBS de Venser tot vorig jaar voor de kennisgebieden gebruikte, waren na veertien jaar behoorlijk verouderd. Het was tijd voor iets nieuws en wij wilden de geschiedenis-, aardrijkskunde- en onze oude biologie-methode in één keer vervangen. Dan is het handig te kiezen voor methodes die herkenbaar zijn in opzet en gebruik. Heb je eenmaal door hoe één van de drie werkt, dan kun je ook met de andere twee uit de voeten. Dat geldt zowel voor leerkrachten als voor leerlingen. Eigenlijk zijn er maar twee series op de markt die aan deze wens tegemoetkomen en die ook voldoen aan de kerndoelen. En deze serie voor de kennisgebieden is daar één van. Aandacht voor taal Bij het maken van de keuze speelde ook de aandacht voor taal een grote rol. Wij zijn een echte multiculti-school en het komt geregeld voor dat kinderen een taalachterstand hebben. Het taalgebruik in deze methodes sluit aan op de belevingswereld van de kinderen en het is op allerlei manieren mogelijk om extra aandacht aan taal te besteden. De methodes werken veel met verhalen, maar die zijn natuurlijk niet spannend als je veel woorden niet begrijpt. Leerkrachten kunnen hierop anticiperen door leerlingen voorafgaand aan het verhaal, bekend te maken met alle moeilijke woorden. In het computerprogramma worden begrippen helder uitgelegd met behulp van plaatjes of filmpjes. Ook kunnen leerlingen het verhaal beluisteren en meelezen op de computer. Verschillende werkvormen Van en met elkaar leren is het motto op OBS de Venser. Wij kiezen dan ook bewust voor samengestelde groepen. Niet alle methodes zijn daar geschikt voor. Deze methodes kennen veel verschillende werkvormen, in groepsverband, maar ook zelfstandig. Als de leerkracht groep 5 iets uitlegt, kunnen de kinderen van groep 6 zelf met een oefening aan de slag. Elk kind kun je bovendien op zijn eigen niveau bedienen met de extra opdrachten. Natuurlijk is het nog even wennen, maar het is vooral ook heel leuk om met deze mooie, moderne boeken en computerprogramma s te werken. 10

11 Krijt is verleden tijd: Het digitale schoolbord verovert Nederland Steeds meer scholen kiezen voor digitale schoolborden vanwege de vele voordelen die deze innovatie biedt. Krijt en stof zijn verleden tijd. Filmpjes, internet, de globe... Je kunt het zo gek niet bedenken of het verschijnt in een handomdraai op het bord. ThiemeMeulenhoff zorgt ervoor dat in 2008 de inhoud van de methodes voor de kennisgebieden op het digitale schoolbord te gebruiken is. Digitaal lesmateriaal In 2008 is het lesmateriaal van Speurtocht, De blauwe planeet en NatuNiek geschikt voor het digitale schoolbord. U kunt daarmee eenvoudig interactief instructie geven. Alle leerlingenboeken, werkschriften en toetsboeken kunnen met het grootste gemak getoond worden op het digibord. Een simpel navigatiesysteem maakt het mogelijk om snel een hoofdstuk en een les te vinden. Tijdens de instructieles kunnen beelden vergroot worden om beter details beter te bekijken. De animaties bij de methode worden met een druk op de knop klassikaal vertoond. Ook kunt u makkelijk een link naar zelfgekozen beelden van internet toevoegen. U heeft onderwijskundig volledig de touwtjes in handen. Dus meer resultaat en meer plezier met en door de groei van uw leerlingen. Simpel, maar effectief. We houden u op de hoogte van de ontwikkelingen. Alles wat u nodig heeft voor het digibord Leerboek, werkschrift én toetsboekje of toetsbladen digitaal Eenvoudig instructielessen geven Gemakkelijk en betaalbaar! 11

12 Kwismeester bij NatuNiek en De blauwe planeet Oefenen wordt leuk! Herhaling is belangrijk om leerstof te laten beklijven. En wat is er leuker dan leerstof te herhalen aan de hand van quizvragen? NatuNiek en De blauwe planeet hebben hiervoor een unieke kwismeester ontwikkeld. Leerlingen én leerkrachten zijn er enthousiast over. Vanaf groep 5 of 6 oefenen de leerlingen aan het eind van iedere les, van NatuNiek of De blauwe planeet, de behandelde leerstof en topografie met deze kwismeester. Eén leerling stelt vragen, de ander geeft antwoord. Deze opzet bevordert niet alleen het samenwerkend leren; het maakt oefenen ook gewoon leuk! De geschiedenismethode Speurtocht heeft nog geen kwismeester. Mocht hier veel interesse voor zijn, dan kunnen we dit wel gaan verzorgen. Maak daarom uw interesse kenbaar. Dat kan door een te sturen naar l.verheul@thiememeulenhoff.nl. De kwismeester bevordert het samenwerkend leren én de stof wordt beter opgenomen. De kwismeesters zijn per leerjaar verkrijgbaar. Bij NatuNiek is de kwismeester vanaf groep 5, bij De blauwe planeet vanaf groep 6. Wij adviseren minimaal 1 kwismeester per 4 leerlingen. NatuNiek kwismeester Groep 5, isbn Groep 6, isbn Groep 7, isbn Groep 8, isbn De blauwe planeet kwismeester Groep 6, isbn Groep 7, isbn Groep 8, isbn Downloaden Servicebulletin Heeft u extra servicebulletins nodig of wilt u oude bulletins nog eens nalezen? Dat kan. Ga naar onze websites, en en download dit bulletin. ThiemeMeulenhoff Postbus AA Zutphen T (0575) F (0575) E info.bao@thiememeulenhoff.nl I

Op en top actueel. Alles over de nieuwste ontwikkelingen voor de zaakvakkenmethoden. Zaakvakken Groep 3 t/m 8

Op en top actueel. Alles over de nieuwste ontwikkelingen voor de zaakvakkenmethoden. Zaakvakken Groep 3 t/m 8 Op en top actueel Alles over de nieuwste ontwikkelingen voor de zaakvakkenmethoden Zaakvakken Groep 3 t/m 8 Zaakvakken van ThiemeMeulenhoff Op en top actueel Wie had vijf jaar geleden vermoed dat in nagenoeg

Nadere informatie

Voorbereidende les en opdrachten. uit de geschiedenismethode Speurtocht DE SLAG OM ARNHEM. voor groep 8, uitgeverij ThiemeMeulenhoff.

Voorbereidende les en opdrachten. uit de geschiedenismethode Speurtocht DE SLAG OM ARNHEM. voor groep 8, uitgeverij ThiemeMeulenhoff. Voorbereidende les en opdrachten uit de geschiedenismethode Speurtocht DE SLAG OM ARNHEM voor groep 8, uitgeverij ThiemeMeulenhoff. 2011 Airborne Museum Educatieve dienst (versie 11 juli 2011) Colofon

Nadere informatie

NatuNiek is doen! Natuur en Techniek Groep 3 t/m 8

NatuNiek is doen! Natuur en Techniek Groep 3 t/m 8 NatuNiek is doen! Natuur en Techniek Groep 3 t/m 8 NatuNiek is doen! Hoe kunt u uw leerlingen op een uitdagende manier bewust laten worden van de natuur om hen heen en de verschillende (technische) verschijnselen

Nadere informatie

1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren

1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren Stellingen visie 1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren 2. Ik heb voldoende vertrouwen in mijn leerlingen om ze op afstand te coachen en begeleiden 3. Ik houd

Nadere informatie

Draaiboek voor een gastles

Draaiboek voor een gastles Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Alles over. Speurtocht. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen

Alles over. Speurtocht. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Alles over Speurtocht Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking

Nadere informatie

Open huis. Verrassend nieuw onderwijs voor vmbo-t/havo leerlingen

Open huis. Verrassend nieuw onderwijs voor vmbo-t/havo leerlingen Open huis zaterdag 16 januari 10.00-13.00 uur Verrassend nieuw onderwijs voor vmbo-t/havo leerlingen Gaat uw kind vanaf augustus 2016 naar het voortgezet onderwijs? Kies dan voor de Nieuwe Thermen, een

Nadere informatie

Individueel gebruik van ICT in het onderwijs belemmerd de ontwikkeling van sociale contacten tussen leerlingen:

Individueel gebruik van ICT in het onderwijs belemmerd de ontwikkeling van sociale contacten tussen leerlingen: Individueel gebruik van ICT in het onderwijs belemmerd de ontwikkeling van sociale contacten tussen leerlingen: 1. ICT is een middel en wordt steeds meer gebruikt in het onderwijs. Daarbij kijk je ook

Nadere informatie

PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM

PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM In het FLL World Class SM Project zal jullie team: Een onderwerp kiezen waar jullie enthousiast over zijn of altijd al meer over hebben willen weten. Een innovatieve oplossing

Nadere informatie

Alles over. Tijdzaken. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen

Alles over. Tijdzaken. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen?

Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen? Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen? In groep 5-6 nemen kinderen steeds vaker werk mee naar huis. Vaak vinden kinderen het leuk om thuis aan schooldingen

Nadere informatie

www.gynzy.com Handleiding

www.gynzy.com Handleiding www.gynzy.com Handleiding Samen steeds beter is ons motto. Als leerkracht sta je elke dag voor de klas en weet je veel beter wat je nodig hebt dan wij. Door goed te luisteren naar jouw behoefte en deze

Nadere informatie

DaVinci: Wereldverkenning

DaVinci: Wereldverkenning DaVinci: Wereldverkenning samen met ouders Alles heeft te maken met al het andere, Leonardo Da Vinci Ik verwonder me over Ik verwonder me over Ik verwonder me over DaVinci Ieder kind is uniek en het is

Nadere informatie

ThiemeMeulenhoff en S(B)O

ThiemeMeulenhoff en S(B)O ThiemeMeulenhoff en S(B)O Agenda: ThiemeMeulenhoff en het S(B)O en de passende perspectieven door Nicola Brijde, uitgever Handig werken en tijdsbesparing met de Methode Startpagina door Miriam Hennephof

Nadere informatie

brengt natuur én techniek tot leven

brengt natuur én techniek tot leven Natuur en techniek Geschikt voor Het digibord brengt natuur én techniek tot leven Woord vooraf Bent u al klaar voor natuur én techniek? s Morgens na het opstaan onder de warme douche, daarna ontbijt met

Nadere informatie

Topondernemers - methode voor wereldoriëntatie.

Topondernemers - methode voor wereldoriëntatie. Topondernemers - methode voor wereldoriëntatie. Nieuwe, verfrissende aanpak voor Geschiedenis, Aardrijkskunde en Natuur & Techniek! Groep 3 t/m 8 Verfrissende aanpak voor geschiedenis, aardrijkskunde natuur

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Wet van 9 december 2005, houdende opneming in de Wet op het

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

Product informatie. Pagina 1 van 5

Product informatie. Pagina 1 van 5 Pagina 1 van 5 Product informatie Pagina 2 van 5 SMARTBoards: Voor een leerkracht is het schoolbord een van zijn belangrijkste gereedschappen. Hoe vaak gebruik je niet even het bord om een aantekening

Nadere informatie

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. 1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,

Nadere informatie

en De blauwe planeet kunnen scholen het komend schooljaar starten met NatuNiek. De methodes vallen op omdat ze zo ontzettend

en De blauwe planeet kunnen scholen het komend schooljaar starten met NatuNiek. De methodes vallen op omdat ze zo ontzettend april 2007 kennisgebieden 12 Voor de gebruikers van de methoden Speurtocht, De blauwe planeet en NatuNiek s e r v i c e b u l l e t i n 2 4 NatuNiek daagt uit tot zelf ontdekken Speuren naar sporen uit

Nadere informatie

C. 3 Wat wil ik Wat is je ambitie/drive; jouw motivatie en interesse

C. 3 Wat wil ik Wat is je ambitie/drive; jouw motivatie en interesse C. 3 Wat wil ik Wat is je ambitie/drive; jouw motivatie en interesse en ook: wil ik werken, of door naar een (passende) hbo-opleiding? Optie 1: Een vraag die ieder mens zich vroeg of laat stelt: wat wil

Nadere informatie

BiblioMemo. Handleiding voor de bibliotheek Groep 5

BiblioMemo. Handleiding voor de bibliotheek Groep 5 BiblioMemo Handleiding voor de bibliotheek Groep 5 Colofon Cubiss Tilburg, 2009 Het spel BiblioMemo is een product van NBD/Biblion en is ontwikkeld in samenwerking met Cubiss. Samenstelling: José Peijen,

Nadere informatie

School en computers. Paulusse BedrijfsOpleidingen

School en computers. Paulusse BedrijfsOpleidingen School en computers School en computers Computers zijn niet meer weg te denken uit ons leven. Kinderen van nu spelen vaak al computerspelletjes voor ze naar groep 1 gaan. Op school nemen computers een

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Een overtuigende tekst schrijven

Een overtuigende tekst schrijven Een overtuigende tekst schrijven Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Je mening geven over een andere manier van herdenken op school instructieles oefenlesles Lesdoel: Leerlingen kennen

Nadere informatie

Rapport Docent i360. Test Kandidaat

Rapport Docent i360. Test Kandidaat Rapport Docent i360 Naam Test Kandidaat Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Sterkte/zwakte-analyse 3. Feedback open vragen 4. Overzicht competenties 5. Persoonlijk ontwikkelingsplan Inleiding Voor u ligt het

Nadere informatie

Handleiding Echt gebeurd!

Handleiding Echt gebeurd! Handleiding Echt gebeurd! Inhoud 1. Introductie Pag. 1 2. Echt gebeurd! lessen Pag. 1 3. Kerndoelen Pag. 2 4. Excursies, lezingen en workshops Pag. 3 5. De website Pag. 4 7. Pag. 5 1. Introductie Welkom

Nadere informatie

VoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips

VoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips VoorleesExpress Samen met ouders aan de slag Praktische tips Samen met ouders aan de slag Ouders betrekken bij het voorlezen Je gaat straks via de VoorleesExpress twintig weken voorlezen bij een of meerdere

Nadere informatie

Sabine Sommer is Interne begeleider van de bovenbouw.. Zij gaat vooral over de zorg van de kinderen.

Sabine Sommer is Interne begeleider van de bovenbouw.. Zij gaat vooral over de zorg van de kinderen. Informatie over de gang van zaken in leerjaar 5 Sabine Sommer is Interne begeleider van de bovenbouw.. Zij gaat vooral over de zorg van de kinderen. ALGEMEEN Het allerbelangrijkste vinden wij dat de kinderen

Nadere informatie

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8

Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8 Lespakket over verantwoorde voeding voor mens, dier en milieu. Inleidend katern Groep 7 & 8 Voorwoord We willen het wel van de daken schreeuwen: alles wat we weten over verantwoorde en biologische voeding.

Nadere informatie

Software binnen een softwaregroep

Software binnen een softwaregroep Software binnen een softwaregroep Met ons team hebben we gekozen om nader onderzoek te doen naar Wereldoriëntatie. Na zelf ontdekt te hebben op onze stage scholen dat er nog niet veel software aanwezig

Nadere informatie

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht Drents Archief Het meisje met de hoepel Groep 2 Thema-overzicht Thema-overzicht Het meisje met de hoepel Groep 2 Drents Archief Kern van het thema Een beeld vertelt een verhaal. Om het verhaal te kunnen

Nadere informatie

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING

Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die

Nadere informatie

Discussiëren Kun Je Leren:

Discussiëren Kun Je Leren: Chantal Deken Discussiëren Kun Je Leren: discussielessen voor groep 3 t/m 8; sluit aan bij referentieniveaus Mondelinge taal; versterkt 21 e -eeuwvaardigheden als communiceren en samenwerken; compleet

Nadere informatie

Je eigen nieuwjaarsbrief

Je eigen nieuwjaarsbrief Je eigen nieuwjaarsbrief Doelgroep Eerste, tweede, derde graad Aard van de activiteit De leerlingen schrijven zelf een nieuwjaarsbrief voor hun ouders. Vooraf Verzamel allerhande nieuwjaarsbrieven: tekstjes

Nadere informatie

SaNdWiCh RoBoT. Wat leren leerlingen van deze les?

SaNdWiCh RoBoT. Wat leren leerlingen van deze les? SaNdWiCh RoBoT leer programmeren zonder een computer te gebruiken! Bij deze les speelt de leraar of gastdocent de rol van een robot. Een robot die boterhammen maakt met boter en hagelslag. De leerlingen

Nadere informatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten

Nadere informatie

De kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht

De kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht Claudia de Graauw Bo Broers Januari 2015 1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

De foto s in deze PowerPoint zijn van het ipad-project op het Hondsrugcollege in Emmen.

De foto s in deze PowerPoint zijn van het ipad-project op het Hondsrugcollege in Emmen. De foto s in deze PowerPoint zijn van het ipad-project op het Hondsrugcollege in Emmen. 1 Een aantal maanden geleden (jan. 2012) hebben docenten met elkaar een gesprek gehad over de rol van ICT in het

Nadere informatie

DOCENTENHANDLEIDING. Met opdrachten voor het digitale schoolbord. Belangrijke thema s in praktische werkvormen

DOCENTENHANDLEIDING. Met opdrachten voor het digitale schoolbord. Belangrijke thema s in praktische werkvormen DOCENTENHANDLEIDING Met opdrachten voor het digitale schoolbord Belangrijke thema s in praktische werkvormen Kinderrechtenlespakket: opzet en doelen Speciaal voor leraren van groep 7 en 8 stelt Stichting

Nadere informatie

Aandacht voor taal in methodes zaakvakken. Extra taaloefeningen uit de groepsmap. Wandelende tak met vier poten! s e r v i c e b u l l e t i n

Aandacht voor taal in methodes zaakvakken. Extra taaloefeningen uit de groepsmap. Wandelende tak met vier poten! s e r v i c e b u l l e t i n mei 2007 4 Voor de gebruikers van de methode Taalverhaal s e r v i c e b u l l e t i n 6 7 10 Aandacht voor taal in methodes zaakvakken Extra taaloefeningen uit de groepsmap Wandelende tak met vier poten!

Nadere informatie

Zelfbewust en sociaal bewust leren, werken en leven DE BRUG NAAR DE TOEKOMST

Zelfbewust en sociaal bewust leren, werken en leven DE BRUG NAAR DE TOEKOMST Zelfbewust en sociaal bewust leren, werken en leven DE BRUG NAAR DE TOEKOMST DE BRUG NAAR DE TOEKOMST Zelfbewust en sociaal bewust leren, werken en leven De basisschool is de brug naar de toekomst. Een

Nadere informatie

Geschiedenis en Techniek Groep 7

Geschiedenis en Techniek Groep 7 Geschiedenis en Techniek Groep 7 Water verplaatsen Grieken en Romeinen Groep 7 Handleiding voor de leerkracht Deze handleiding en de opdrachten zijn bedoeld als aanvulling op de geschiedenislessen over

Nadere informatie

Lestip 'De avonturen van Kapitein Onderbroek'

Lestip 'De avonturen van Kapitein Onderbroek' Lestip 'De avonturen van Kapitein Onderbroek' Over het boek 'Mijn wraak zal zoet zijn!', dacht meneer Krupp, de gemeenste en knorrigste directeur van de Toon Hermans basisschool. Hij is de grappen en streken

Nadere informatie

Feedback aan leerkrachten

Feedback aan leerkrachten Feedback aan leerkrachten Studiedag Leerlingenparticipatie 24 april 2013 Paleizenstraat Saskia 90 > 1030 Vandeputte Brussel T 02 215 32 29 > F 02 215 41 78 > www.vsknet.be Wie ben ik? Saskia Vandeputte

Nadere informatie

Mindmappen met kleuters

Mindmappen met kleuters Mindmap Woordenschat Groep 1-2 Mindmappen met kleuters Rianne Hofma Mindmappen met kleuters? Ongetwijfeld een goed idee! Maar hoe kun je dit bij jonge kinderen, die niet kunnen lezen en schrijven, gestalte

Nadere informatie

Aanbod burgerschap en sociale integratie

Aanbod burgerschap en sociale integratie Aanbod burgerschap en sociale integratie 1 Kanjertraing Dronenplein 7 2411 HE Bodegraven www.d4w.nl/prinses-beatrixschool 2 Visie Levensbeschouwelijke visie: Wij zijn een open Protestants Christelijke

Nadere informatie

U levert maatwerk, wij ook. Zakelijke taaltrainingen op maat.

U levert maatwerk, wij ook. Zakelijke taaltrainingen op maat. Klantbeoordelingen 2015 - zakelijke taaltrainingen januari t/m december 2015, n = 1.247 Klantenwaardering Vraagstelling Uitstekend Goed Voldoende Onvoldoende Slecht Wat vindt u van het gebruikte lesmateriaal?

Nadere informatie

Vorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013

Vorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Vorm en inhoud geven aan burgerschap MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Inhoud Inleiding Bespiegelingen burgerschap Praktische middelen: - Kijk in mijn wijk - Geen grapjes

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek

Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek KIEZEN Een goed begin is het kiezen van het juiste boek. Er zijn zo veel mooie verhalen waardoor het soms lastig is om een goede keuze

Nadere informatie

Les 17 Zo zeg je dat (niet)

Les 17 Zo zeg je dat (niet) Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

NME en Digitale Media

NME en Digitale Media NME en Digitale Media Een goeie combinatie! Workshop voor de Wisselwerkdag van het NME op 22 juni 2010 in Zeist Kennismaken Christel Otto en Anneke Groen Geen digitale media experts, wel enthousiast over

Nadere informatie

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30 Workshops! Meer creativiteit in je werk Interactieve bijeenkomsten vormgeven Ideeën voor promotie van jouw onderneming Nieuwe producten voor jouw bedrijf Creatieve werkvormen (serie van 4 workshops) Wegens

Nadere informatie

De beste basis voor je toekomst

De beste basis voor je toekomst Visser t Hooft Lyceum Leiderdorp KANSRIJK EN UITDAGEND De beste basis voor je toekomst i 11gymnasium 11atheneum 11havo vhl.nl 11mavo (vmbo-t) Muzenlaan 155 q Op de open avond vond ik de school meteen leuk

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid: interviewschema

Ouderbetrokkenheid: interviewschema Ouderbetrokkenheid: interviewschema Contactinformatie: Prof. dr. Johan van Braak, Lien Ghysens en Ruben Vanderlinde Vakgroep Onderwijskunde Universiteit Gent Inleiding Met dit interview willen we meer

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

Samen Inspireren Ontdekken. Informatiegids. IKC de Plattenburg.

Samen Inspireren Ontdekken. Informatiegids. IKC de Plattenburg. Samen Inspireren Ontdekken Ontwikkelen Informatiegids IKC de Plattenburg www.deplattenburg.nl Kiezen Het kiezen van een basisschool voor uw kind: een belangrijke stap. Bij de Plattenburg gaat er voor uw

Nadere informatie

Nieuwsbegrip Masterclasses Verbeter het begrijpend leesonderwijs op uw school

Nieuwsbegrip Masterclasses Verbeter het begrijpend leesonderwijs op uw school Nieuwsbegrip Masterclasses Verbeter het begrijpend leesonderwijs op uw school Wat is nu eigenlijk goed begrijpend leesonderwijs? Hoe ga ik om met verschillende leesniveaus? En hoe model ik begrijpend lezen

Nadere informatie

Fases van vernieuwing. Beschikbare hardware/software

Fases van vernieuwing. Beschikbare hardware/software Het schoolportret Een portret brengt in beeld hoe iemand eruit ziet door het oog van degene die het portret maakt. Zo is dat ook bij het maken van een schoolportret. Ik heb de school waar ik stage loop,

Nadere informatie

Professionaliseringsaanbod

Professionaliseringsaanbod E-Learning, Workshops en begeleidings trajecten Professionaliseringsaanbod Door Sander Gordijn - MeesterSander.nl Schooljaar 2019/2020 Even voorstellen Mijn naam is Sander Gordijn en ik ben leerkracht

Nadere informatie

Schooljaar 2015-2016 Telefoon: 040-2016092. 26 februari Weeksluiting groep 3a en 7a

Schooljaar 2015-2016 Telefoon: 040-2016092. 26 februari Weeksluiting groep 3a en 7a t Letterken Mededelingenblad van OBS t Smelleken Emmalaan 5, 5554 JM Valkenswaard Schooljaar 2015-2016 Telefoon: 040-2016092 Uitgave: 2 februari 2016 info@obstsmelleken.nl www.obstsmelleken.nl Belangrijke

Nadere informatie

Gedragscode. Gewoon goed doen

Gedragscode. Gewoon goed doen Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel

Nadere informatie

Talentenkijker: instructie voor beroepsbeoefenaars

Talentenkijker: instructie voor beroepsbeoefenaars Talentenkijker: instructie voor beroepsbeoefenaars Talentenkijker is een lessenserie van vijf lessen waarin leerlingen uit groep 7 en 8 van het basisonderwijs kennismaken met beroepen in (exacte) Wetenschap

Nadere informatie

> In plaats van losse filmpjes of niet-methodische materialen

> In plaats van losse filmpjes of niet-methodische materialen Inleiding Nieuwe zaken koppelt geschiedenis, aardrijkskunde, natuur en techniek aan actualiteit. Met aantrekkelijke en flexibel inzetbare lessen op basis van het laatste nieuws, brengt Nieuwe zaken wekelijks

Nadere informatie

User Centered Design. Personas ontwikkelen

User Centered Design. Personas ontwikkelen User Centered Design Personas ontwikkelen Persona: Wat is een persona? Een model gebaseerd op realistisch gedrag, motivatie, houding, vaardigheden en behoeften Gefilterd uit het observeren van echte mensen.

Nadere informatie

Hoe geef ik een toolbox?

Hoe geef ik een toolbox? Hoe geef ik een toolbox? Dag voor de preventiemedewerker Arbouw Mirjam Kousbroek Wat is een toolboxmeeting? Periodieke bijeenkomst Doel: arbeidsveiligheid bevorderen Over een specifiek onderwerp Voorlichting

Nadere informatie

Wegwijzer voor locatie Rachmaninowlaan

Wegwijzer voor locatie Rachmaninowlaan Wegwijzer voor locatie Rachmaninowlaan brugklas info 2014-2015 gymnasium vwo havo Eerst goed rondkijken, dan pas kiezen! We zochten een school die helemaal bij ons paste. Daarom hebben we in groep 8 goed

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

De olifant die woord hield

De olifant die woord hield De olifant die woord hield Een voorstelling van verhalenverteller Peter Faber www.peterfaber.eu Inleiding Aan het eind van haar leven las Annie MG Schmidt al haar sprookjes nog eens door. Genadeloos streepte

Nadere informatie

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders

Nadere informatie

Alles over. Blink Wereld geschiedenis. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen

Alles over. Blink Wereld geschiedenis. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve

Nadere informatie

Boekwerk. Voorstel voor een project omschrijving. 1.1 Doelstelling

Boekwerk. Voorstel voor een project omschrijving. 1.1 Doelstelling Boekwerk Voorstel voor een project omschrijving 1.1 Doelstelling Het doel van het te ontwikkelen lespakket Boekwerk is leerlingen op een nieuwe manier bezig te laten zijn met taal, boeken en vakinhoud.

Nadere informatie

Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO

Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO Hieronder vind je een lesvoorbereiding voor twee lesuren rond lichaamsbeeld bij kinderen van 10 tot 12 jaar. Het bevat verschillende

Nadere informatie

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd vanaf 4 jaar

ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd vanaf 4 jaar ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd vanaf 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met

Nadere informatie

Verslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen

Verslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen Verslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen Data verzameld in de derde graad van de basisschool en verslag opgesteld door Amber Van Geit Opleiding:

Nadere informatie

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van

Nadere informatie

Media binnen PM. Smartboard. Het beschikbare digitale materiaal vind je op de website http://mediapm.weebly.com/

Media binnen PM. Smartboard. Het beschikbare digitale materiaal vind je op de website http://mediapm.weebly.com/ Media binnen PM Smartboard Het beschikbare digitale materiaal vind je op de website http://mediapm.weebly.com/ Gemaakt door Stephanie Beuten & Karsten Campsteyn 1 Wat is een Smartboard? Een smartboard

Nadere informatie

Voor en vroegschoolse educatie

Voor en vroegschoolse educatie Organisatie Voor en vroegschoolse educatie Hoe zit het nu precies? S K S G Centraal Bureau Heresingel 10 9711 ES Groningen Telefoon: (050) 313 77 27 E-mail: algemeen@sksg.nl Wat is VVE? De afkorting VVE

Nadere informatie

ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE

ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE Heutink ICT ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE op de C.B.S. De Bruinhorst 22-5-2012 Inhoudsopgave Inleiding 3 Pagina 1. Burgerschap op de Bruinhorstschool 3 2. Kerndoelen 3 3. Visie 4 4. Hoofddoelen

Nadere informatie

JAARPROGRAMMA GROEP 7

JAARPROGRAMMA GROEP 7 JAARPROGRAMMA GROEP 7 Even voorstellen De leerkrachten van deze groep zijn: Patricia Mulder, zij werkt op maandag en dinsdag. Evelien Rikken werkt op woensdag, donderdag en vrijdag. Technisch lezen Technisch

Nadere informatie

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: > Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,

Nadere informatie

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken? Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat

Nadere informatie

Alles over. Blink Wereld Geschiedenis. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen

Alles over. Blink Wereld Geschiedenis. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve

Nadere informatie

CHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL

CHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL CHATTEN verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL Stotteren Kom op, Roy. Het is allang tijd. De leraar informatica legt een hand op Roys schouder. Maar Roy kijkt niet op of om. Hij zit achter de fijnste computer

Nadere informatie

Creatieve Begeleiding

Creatieve Begeleiding Creatieve Begeleiding voor bijzondere kinderen met liefdevolle aandacht voor de belevingswereld en behoefte van uw kind www.brani.nl Creatieve begeleiding met liefdevolle aandacht voor de belevingswereld

Nadere informatie

Op 21 maart is er een dansvoorstelling voor onze groep: Wiewawit

Op 21 maart is er een dansvoorstelling voor onze groep: Wiewawit Kijk ook eens naar onze website met heel mooie foto s: www.sbodebrigantijn.nl Jaargang 16 Februari 2016 Nieuw gebouw Zondag 28 februari heeft de Brigantijn een opendag in het nieuwe gebouw de Vlieger.

Nadere informatie

LEESPLEIN Met lezen meer beleven

LEESPLEIN Met lezen meer beleven LEESPLEIN Met lezen meer beleven Leesplein.nl: dé vraagbaak voor jonge lezers en hun opvoeders Leesplein biedt al meer dan tien jaar een schat aan informatie over lezen en leesbevordering. Hierdoor is

Nadere informatie

Strategisch beleidsplan O2A5. De dialoog als beleid

Strategisch beleidsplan O2A5. De dialoog als beleid Strategisch beleidsplan O2A5 De dialoog als beleid Bij de tijd, open, boeiend en passend, dat zijn zowel het onderwijs als de werkwijze van O2A5. We hebben dan ook gekozen voor een vernieuwende en eigentijdse

Nadere informatie

Een goede vangst! Een goede vangst 2014 - http://omwb.braintrigger.nl

Een goede vangst! Een goede vangst 2014 - http://omwb.braintrigger.nl Een goede vangst! Om fijn te leven maak je veel gebruik van energie. Bijvoorbeeld om eten te koken, of om te spelen met een spelcomputer. Maar ook om het huis te verwarmen of jezelf te vervoeren. Voor

Nadere informatie

User Centered Design. Ontwerpbeslissingen

User Centered Design. Ontwerpbeslissingen User Centered Design Ontwerpbeslissingen Ontwerpbeslissingen: Wat wij willen doen voor jou is Met betrekking tot lessen voorbereiden: Overzichten, schema s en lesplannen moeten ook door leerlingen begrepen

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie