BOUWEN BAKSTEEN. met. nr oktober-november-december afgiftekantoor 8000 Brugge 1 2 e afdeling 4/02

Transcriptie

1 BAKSTEEN BOUWEN met 4/02 nr oktober-november-december afgiftekantoor 8000 Brugge 1 2 e afdeling Studentenprijs 2002

2 BOUWEN MET BAKSTEEN is het driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Baksteenfederatie. Voor meer informatie, aarzel niet ons te contacteren. Abonnement: Catherine Bral Redactie: Laurie Dufourni Verantwoordelijke uitgever: Giovanni Peirs Adres: Visverkopersstraat 13 bus 22, 1000 Brussel tel. (02) ~ fax (02) Druk: INHOUD Metselwerk met dunne voegen Kantoren te Duffel, Stouffs Winderickx Industrieel gebouw te Deinze, Demey Mathijs Woning te Aalst, François Bank te Bergen, Gicard Renaud en partners Zoeklicht op Emile Verhaegen Binnenlandse Architectuur Woning te Bergiliers, Fontaine Buitenlandse Architectuur Banque del Chianti, Italië Techniek: Over water, damp en ijs

3 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG VOORWOORD Dit is het vierde nummer van Bouwen met Baksteen. Zoals de traditie vereist wordt het jaar afgesloten met een nummer dat volledig is gewijd aan de Studentenprijs waaraan zestien Belgische architectuurscholen deelnamen. Deze uitgave is een belangrijk trefpunt van ons tijdschrift omdat zij een verbinding legt tussen onze federatie en de architectuurscholen. Zij getuigt van de interesse die wij hebben voor de evolutie van architecturale stromingen. U wordt ondergedompeld in de wereld van jonge architecten, de ontwerpers van morgen, die wij bijstaan bij hun eerste stappen op het spoor van creativiteit en nieuwe technieken. De prijswinnaars worden aangeduid door de architectuurscholen. Elk dezer scholen beloont aldus de student voor de rijkdom van de architecturale opbouw, de vernieuwende technische oplossingen, het rekening houden met de stedenbouwkundige, historische en sociale samenhang. INHOUD Marie-Emilie Geerinckx Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas Brussel Levi Deryckere Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas Gent An Vervoort Hogeschool Antwerpen Henry van de Velde Instituut Nick Ceulemans Provinciale Hogeschool Limburg Taha Bouhassoun ISACF La Cambre Bruxelles Christine Jadot ISA Lambert Lombard Liège Jérôme Vanaise ISAI Institut d Architecture de Mons Fabienne Bauwens ISA Saint-Luc Bruxelles Caroline Dethier / Jonathan Renson ISA Saint-Luc de Wallonie Liège Magali Demeyere ISA Saint-Luc de Wallonie Tournai Olivier Leruth ISAI Victor Horta Bruxelles Wendy Vandenberk Katholieke Universiteit Leuven Gert Somers Vrije Universiteit Brussel Maarten Van Den Driessche Nathalie Van Hulle Universiteit Gent Ronald Paternoster Faculté Polytechnique de Mons Vincent Duvigneaud Université Catholique de Louvain Studentenprijs op internet Lijst van de instellingen voor architectuuronderwijs

4 2 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 The Wall: een interpretatie van de Belgische kust Marie-Emilie Geerinckx Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas Brussel Het project bevindt zich aan het oud-zwembad in Knokke-Heist. Dit is de laatste bebouwde plek van de oostkust en kan bijgevolg beschouwd worden als het beginpunt of het eindpunt van onze Belgische kust. Het concept bestond erin om dit punt te benadrukken door het in te vullen met een metafoor van de Belgische kust, namelijk een grote wand langs de natuurlijke bestaande lijn van de zee. De donkere gevel benadrukt het feit dat deze gebouwen bijna steeds in de schaduw staan. Onze kust is een nietbelichte wand. De site bevindt zich tussen het Zwin en de zee. Vanuit het gebouw wordt men geconfronteerd met het prachtige spektakel dat de natuur biedt. De aanwezige gelaagdheid van het landschap, zoals op de maquette zichtbaar heeft ertoe aangezet om het gebouw op te bouwen uit verschillende lagen. Aan de buitenzijde verkrijgt men een massa die glad is alsof men met een mes door die lagen heen heeft gesneden. Deze lagen worden op verschillende plaatsen uitgesneden en door deze verschillende lagen te stapelen komt men tot ruimten die vormgeven aan handelingen. Deze opeenvolging van lagen kon vrij ingevuld worden maar ik besloot er handelingen in te creëren die noodzakelijk zijn in Knokke, namelijk een Spa (of kuuroord) met een binnen- en buitenzwembad, een lounge met overdekt openlucht-terras en een restaurant. Het oude zwembad wordt zelf ook opgeknapt tot openbaar zwembad met een bad dat van binnen naar buiten loopt. Het bestaande gebouw dat de banaan wordt genoemd moet een hotel worden maar is hier niet uitgewerkt. Het geheel wordt verbonden door een architectonische wandeling en op het dak een groot platform waar het restaurant zich bevindt.

5 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG

6 4 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Dam & poort Gent Vrijplaats voor nieuwe stedelijkheid Levi Deryckere Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas Gent De Dampoort in Gent is een beladen historische plek. Vroeger altijd een poort, nu een druk verkeersknooppunt en een chaotische stationssite. Een plaats die weinig uitnodigt tot verblijven, maar met de nieuwe toekomstplannen van het stadsbestuur een nieuwe kans zou kunnen krijgen. heel wat nieuwe mogelijkheden. Het zou naast een doorgangsruimte ook een stedelijke verblijfsplek kunnen worden. Langsheen het water, op 800 m van de historische binnenstad, naast een nieuw station en op de breuklijn van de landschappen met recreatiefuncties zoals zwembaden, een kunstmatig strand en sportterreinen op het dak, met uitzicht op het stadscentrum en over het uitgesterkte havengebied. Verder zijn er nog andere ruimten voor Binnen de atelierwerking in het 5de jaar van de architectuuropleiding te Sint-Lucas Gent werd de Dampoort als studiegebied voor nieuwe stedelijkheid gekozen door een van de werkgroepen. Want de Dampoort heeft zeker troeven als verblijfplaats voor de omliggende stadsdelen en als knooppunt voor een nieuwe stedelijkheid. Het eindwerkproject bevindt zich op een stuk kunstmatig teruggewonnen land door gedeeltelijke demping van het achterdok, op het kanaal tussen station en stadscentrum. Een litteken uit de jaren zestig, waar vanuit de toenmalige mobiliteitsvisie een prioritair kluwen van viaducten was gepland. Na demping van het dok zijn de plannen voor weginfrastructuur niet uitgevoerd en ligt het landstuk langsheen het kanaal er al meer dan dertig jaar braak. Door de bevrijding van het doorgaand ringverkeer met een tunnel onder de Dampoort, krijgt de gehele site plots stedelijke kleinschaligheid en de grootschalige havenactiviteiten, kan het ruimte bieden voor openbare groepsactiviteiten. De vraag naar meer stedelijk centraalgelegen sport-en recreatieruimte stuurde het ontwerp. Op het kunstmatig stukje grond een nieuw recreatielandschap creëren met verschillende niveaus was de uitdaging. Het gebouw wordt een lineaire opeenstapeling van indoor-sporten, bezinningsruimten, een sporthal, enz. Ook de kaaien worden voorzien van aanlegsteigers voor waterrecreatie langsheen het handelsdok, zoals kajak, waterski, pleziervaart, enz. Aan dit alles wordt eveneens een jeugdherberg gekoppeld die bewust mikt op actieve jongeren die de vele mogelijkheden van deze nieuwe poort kunnen ontdekken en vitaliseren.

7 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG

8 6 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Woningbouw-projecten te Anzegem An Vervoort Hogeschool Antwerpen Henry Van de Velde Instituut De problematiek van de binnengebieden biedt een studieonderwerp aan waarin het actuele thema van de verdichting wordt opgenomen en waarbij wordt ingespeeld op de relatie tussen stedenbouw en architectuur. Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen diende als leidraad in het ontwerpmatig onderzoek naar densiteit versus woonkwaliteit en landschappelijke kwaliteit. De theoretische inzichten zijn concreet toegepast in de twee woningbouwprojecten te Anzegem, nabij Kortrijk. De randvoorwaarden van de twee studiegebieden in deze gemeente verschillen onderling, waardoor een aparte benadering zich opdringt: In de eerste zone zijn de helling, het zicht naar de omgeving, de openheid en de oriëntatie bepalend. De ingreep laat vooral de fundamentele kenmerken van het landschap van deze regio zien: de woningen worden zo georganiseerd dat de blik vanzelf het lager gelegen dal ingetrokken wordt door het inschuiven van de volumes in de helling. Het concept vloer-wordt-dak met beperkte impact wordt aangepast aan de helling en de ontsluiting. De tweede zone is volledig omsloten door achterkanten van bestaande woningen en groen. De parameter zicht is hier veel minder belangrijk. Het gebied is opgevat als een enclave en de centrale open ruimte voldoet aan de voorwaarden van een binnengebied waarmee alle woningen rechtstreeks of onrechtstreeks in contact staan. Elk volume vraagt een andere uitwerking omwille van de verschillende randvoorwaarden: de oriëntatie, de helling en de situering ten opzichte van het binnengebied.

9 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG Terreinsnede zone 1 Terreinsnede zone 2

10 8 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Inter_esse Centrum voor alternatieve muziek Maastricht Nick Ceulemans Provinciale Hogeschool Limburg Het afstudeerproject Inter_esse is het resultaat van een intense zoektocht naar de relatie tussen opdracht en context. Zowel stedenbouwkundig als tot in het kleinste architecturale detail is het te vergelijken met een Russische Baboesjka; op elk niveau is er sprake van twee polen met een tussenruimte of interludium. Aan de oevers van de Jeker, ter hoogte van de voormalige Tapijnkazerne te Maastricht, werd een geheel ontworpen dat bestaat uit twee gescheiden complexen die zich als aanhechtingen links en rechts van het stadspark bevinden. Door deze twee-eenheid (studie-ontspanning) óver het park heen te plannen, ontstond een nieuwe dynamiek die de rust en geborgenheid van het tussengebied optimaal gebruikt. Een centraal opengewerkt grondplan verraadt in het Zuidcomplex het idee van het belangrijke tussen_zijn, op deze schaal uitgedrukt in een grote trappenpartij die enerzijds toegang geeft tot het dakterras en anderzijds tot de ondergrondse parkeergarage die aangesloten is op een nieuw aangelegde, ondergrondse Singel. Ook de inkom is niet langer traditioneel gecentraliseerd, maar opent zich over de gehele lengte van de foyer naar dit binnengebied. Op deze wijze wordt een al te theatrale benadering ontweken en krijgt het gebouw haar anoniem gezicht, eigen aan het ondergronds, industriële karakter van de alternatieve muziek. Overal doorheen het gebouw is ruimte gecreëerd voor muziek. Zelfs de meest onverwachte plekken kunnen zich ontpoppen als functionele ruimten waarbinnen gemusiceerd kan worden. Het noordcomplex omvat studentenhuisvesting, horeca en uitbreidingsmogelijkheden voor de nabij gelegen universiteit. Het verder uitgewerkte Zuidcomplex is opgevat als een centrum voor alternatieve muziek met ruimte voor repetitie, educatie, informatie, lezingen, tentoonstellingen, optredens en voorstellingen. Dit Zuidcomplex bestaat zowel structureel als functioneel uit drie delen: Repetitie, Educatie en Presentatie, zodat (mede versterkt door de aanwezigheid van het muziekconservatorium) een waardig alternatief wordt geboden voor een breder publiek.

11 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG

12 10 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Stadspoort te Tetoean Marokko Taha Bouhassoun ISACF La Cambre-Bruxelles Morfologie van de Medina Morfologie van de Mellah Morfologie van de Ensanche Plaatsbeschrijving Tetoean is een gemengde stad met Maghrebijnse en Spaanse tradities en beschikt over aanzienlijke gronden die verbonden waren aan de militaire bezetting door het oude Spaanse protectoraat. Het bestudeerde gebied betreft een gewezen kazerne op de kruising van de Medina en de Spaanse wijk, waarvan de toekomst een belangrijke inzet betekent voor de gehele stadsstructuur. Probleemstelling Bovenop de oplossingen voor stadsontwikkeling spelen namelijk volgende aspecten een rol: het beeld (het aanzicht kan men zeggen, maar ook de doorsnede ), de drieledige structuur van de stad en ook de herontdekking van haar culturele grondslagen en van haar ruimtelijke, morfologische en architecturale uitdrukking: de bevestiging van de ontwikkeling als cultureel project. Het project Het project berust op een uitvoerige ontleding van actuele en historische verhoudingen van het gebied dat tegemoet komt aan de boven- en de benedenstad, een culturele ontdekking van het begrip grens (de vestingmuur) en het begrip doorgang (de stadspoort), in de Maghrebijnse stads- en architecturale traditie, om er zich uiteindelijk een metaforische herinterpretatie van te kunnen voorstellen als projectthema. De omvang van de projectopdracht bestaat uit het in eer herstellen en herbestemmen van een bestaand Spaans militair gebouw tot handelspanden en artisanale ateliers, uit het ontwerpen van een plein dat een uitzicht biedt op de vallei en uit het bouwen van een kunstschool kortom, een gebouw dat het begrip stadspoort zal uitdrukken in haar architectonische indeling en in haar relatie met de omwallingsmuur. Verplaatsing in zigzag kenmerkt de

13 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG architecturale wandelomgang die wordt ingericht doorheen de patio van de school. Natuursteen, beton, glas en hout (bv. Moucharabiehs) worden op hun best aangewend volgens hun contextuele betekenis.

14 12 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Josaphat-site Bewoond Park Christine Jadot ISA Institut d Architecture Lambert Lombard Liège Het project brengt de Josaphat-site onder in een reeks van openbare parken die onderling verbonden zijn door de woonwijken en het verbindingsnet. Het park wordt aantrekkelijk gemaakt voor de bewoners van nabij en verder gelegen wijken door de aanwezigheid van een planteninfrastructuur, de inplanting van culturele voorzieningen, ontmoetingsruimten en gebruikersvriendelijke plaatsen, alle ter dienste van de woonwijken en vooral door het neerpoten van woongelegenheden in het park zelf, waardoor een scharnier wordt aangebracht tussen het park en de bestaande woonwijken. Het project steunt op het reeds op de site aanwezige leven 2 RER-spoorlijnen, een ambachtszone (atelier, beroepsschool, studio, ), moestuinen, en ook op de bijzondere aard van de bestaande structuren die de site afbakenen. De vage golving van het park (in S-vorm, op het kruispunt van de spoorwegen en de naburige woonwijken) geeft structuur aan het geheel van functies en biedt gevarieerde ruimten met intens leven aan.

15 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG

16 14 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Bergen Grands Prés Cité du Patrimoine Jérôme Vanaise ISAI Institut d Architecture de Mons De Grands Prés vormen een bijna verlaten gebied, afgezonderd door de weg naar Jemappes en de oprit naar de autosnelweg en is van de stad Bergen afgesneden door de spoorweg en de Haine. De mogelijkheden van dit gebied zijn enorm, getuige de inplanting van een nieuwe tentoonstellingshal of het stadsproject om er het commercieel complex van Bergen te vestigen (Carrefour, een kleinhandelsgalerij en een door de NMBS uitgeschreven wedstrijd voor een voetgangersbrug, ). Aan de studenten werd gevraagd een Cité du Patrimoine te bedenken, een ware universiteit voor het artisanale in een tussengebied van ongeveer 30 ha, tussen enerzijds de spoorweg en de Haine en anderzijds de verbindingen tussen de Grands Prés en de binnenstad. De noordzijde bevat hoofdzakelijk de inrichtingen voor tentoonstellingen, voor promotie en voor bescherming van het patrimonium. Deze omzomen een beplante bevloering, die net een groene stroom is tussen binnen-en buitenstad: een schakel van de wandelweg die achter het Parkplein doorheen de hele Cité du Patrimoine loopt. Rond de thema s de ontdekking en de inneming van de stadsruimte werden meerdere gebouwen gepland: een Internationaal Centrum voor het Patrimonium, een museum voor Stadskunst, handelszaken langsheen de Haine en de zetel van een instelling ter bescherming van het patrimonium.

17 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG

18 16 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Parcourir l incertitude Museum voor Hedendaagse Kunst Fabienne Bauwens ISA Saint-Luc Bruxelles Dit project voor het Museum voor Hedendaagse Kunst is een onderdeel van de ontwikkeling van een cultuurcentrum te Josaphat (Schaarbeek en Evere) dat een gunstige ligging heeft in de stad Brussel. De hedendaagse kunstvoorwerpen vertonen een grote verscheidenheid, zij evolueren voortdurend. De Plastische Kunsten en meer bepaald de Audio-Visuele Kunst ontwikkelen zich aanzienlijk. Op welke wijze nu zich een tentoonstellingsruimte in te denken voor onzekere kunsten in onophoudelijke beweging? De bedoeling van het project is het laten aanvoelen van de onzekerheid van de hedendaagse kunst. Het wordt uitgewerkt door een in twijfel trekken,wat vertaald wordt door de golving van het dak, de bewegingen en verschuivingen van schuine muren die een geanimeerd parcours bieden, een afwisselende sfeer, onverwachte ruimten, De audio-visuele kunst wordt op het voorplan gebracht in een overstekend volume dat de inkom vormt en dat een tentoonstellingszaal van 800 m 2 bevat, door scheidingswanden ingedeeld waarop beelden worden geprojecteerd. Een andere ruimte van 4500 m 2, in een enkel volume ondergebracht, biedt een maximum aan flexibiliteit en vrijheid om de werken voor te stellen. Een opeenvolging van schuine wanden die horizontaal en verticaal kunnen verschoven worden

19 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG geeft structuur aan de ruimte en biedt gelegenheid tot het visualiseren van de werken volgens verschillende gezichtspunten. De zij-openingen (tussen de U- muren) en dakopeningen (door opgetilde dakvlakken) geven een lichtspel dat door de schuine wanden weerkaatst wordt en onvoorspelbaar is. Tenslotte wordt een buiten-tentoonstellingsruimte begrensd door muurtjes die de verschillende niveaus hernemen. Het toegankeijk zijn doorheen een park beantwoordt aan de verzuchtingen van de bezoekers een museum te ontdekken dat rust uitstraalt.

20 18 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Verdichting en herstructurering van het stadsweefsel van Vaux-sous-Chevremont, dat verstoord wordt door de doorgang van de HST Caroline Dethier Jonathan Renson ISA Saint-Luc de Wallonie Liège Opdrachtbeschrijving: KMO s, handelszaken, woningen, een Museum van de Ambachten uit de Vesder-vallei, een Chocolademuseum, de halte Ravel,. Project: De idee achter het project berust op de bereidheid een verbinding te maken tussen de twee door de HST gescheiden delen van Vaux. Deze verbinding wordt opgevat als een vrijgemaakte ruimte. In feite wordt op deze plaats de betonzool voor de HST op palen gezet waardoor een ruimte wordt vrijgemaakt met een ruime opening naar de Vesder toe. Deze ruimte wordt voorzien van een parking en van een openbaar park dat van het water kan genieten. Deze openbare plaats is blijvend en bezield door een Chocolade museum en een van de Ambachten uit de Vesder-vallei, door de handelszaken en de KMO s. Deze laatsten vormen een beschermingsscherm voor de woningen die worden ingeplant op de omtrek van het nieuw ingerichte eiland. Deze woningen sluiten aan op het bestaande gabariet. Het centrale deel van het eiland wordt ingenomen door de KMO s. Deze mengeling van bestemmingen verleent aan de nieuwe wijk een bezieling en een verdichting van leven; de natuur is eveneens aanwezig door de beplanting die opduikt uit de priveetuinen. Het project levert een verhoogde dichtheid door het aanbieden van een aangename en comfortabele leefomgeving (huis met tuin). Het symbolisch samenvloeien van het verleden en de toekomst van de streek wordt gematerialiseerd door het Museum voor Ambachten uit de Vesder-vallei dat ingeplant wordt op de kruising van de rivier, de oude spoorweg (historische stichtingsreden van Vaux) en de HST, het spoor van de toekomst

21 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG

22 20 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Klooster te Pienza Magali Demeyere ISA Saint-Luc de Wallonie Tournai Pienza werd door toedoen van paus Pius II in de vijftiende eeuw verbouwd en is een schitterend voorbeeld van architectuur en stedenbouw van de Italiaanse Renaissance. De voor de inplanting van een dominikanenklooster gekozen wijk bevindt zich naast het Piccolomini-paleis. Op deze plaats bleven een kerk en een klooster bewaard, getuigen van een oude cultus. De rest van het eiland wordt verdeeld onder een hotel en enkele woon- en handelshuizen. Deze met geschiedenis beladen context richt zich zuidwaarts naar de Orcia-vallei, een bewonderenswaardig Toscaans landschap.het paalt aan de noordzijde aan de hoofdweg van de stad. De stadsstructuur en het landschap werden de bepalende elementen in het uitwerken van het project. De stad, gestoeld op een sokkel die een vesting vormt, is rijk aan pleintjes, aan hoge en smalle straatjes en aan gekadreerde zichten op het landschap. Zij bevat in haar wezen de samenstellende delen die onmisbaar zijn voor de uitwerking van het project. De muur werd gekozen als hoofdbestanddeel van het geheel, omwille van zijn overeenkomst met de opdrachtgegevens en de kenmerken van de site. Zowel steunmuur als afsluitingsmuur, als scheidingsmuur tussen binnen- en buitenruimten, is dit element geleed om de verscheidenheid van de kloosterruimten en de osmose hiervan met de historische context van Pienza te kunnen weergeven. Van de ingetogen ruimte, nodig voor het gebed, tot de ruimte die geopend is naar het landschap, ontpopt de muur zich als een samenbundelingselement. In het hart van het geheel wordt de muur het schrijn van de kapel, de ontmoetingsplaats van dominikanen, semenaristen en bezoekers.

23 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG

24 22 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Verdichte verkaveling in een randzone Olivier Leruth ISAI Victor Horta Bruxelles Rekening houdend met een venieuwing van de wijkbevolking en met de toekomstige inplanting van een RER-station in de nabijheid, wordt de voorgestelde site heringericht en aangepast waarbij een sterkere verdichting van het woongebied wordt geboden. Het gebied werd zo volledig herzien dat het parcours verscheidenheid brengt, nu eens vrijgemaakt in openbare ruimten, dan weer samengetrokken in beperktere woonzones waar de meer verdichte gebouwen zich openen naar de (groene) gemeenschappelijke ruimten. In deze uitgebreide stedenbouwkundige opdracht is de ontworpen architectuur er een van een compact geheel van woningen dat aan de achtergrens van de huidige belendende percelen wordt geplaatst. De woningen zijn per twee geschikt rond een binnenplaats waarop hun respectievelijke tuinen uitkomen. Dit plateau kenschetst het private karakter van deze ruimte ten opzichte van het publiek, terwijl met de hoogteverschillen van het terrein wordt gegoocheld. De ondergrondse parking is bestemd voor zowel de nieuwe inwijkelingen die er over een parkeerplaats beschikken, als de huidige bewoners. De huizen zijn halfverzonken ingericht om aan te sluiten op de helling van het terrein, om niet beklemd te geraken door de hoogte van naburige woongebouwen en ook om binnen de toegemeten ruimte autonomie en vrijheid te verkrijgen. Het geheel heeft de bedoeling een verdicht en open woongebied te zijn, dat de gemeenschappelijke functionaliteit van appartementen paart aan het individualisme van viergevelwoningen.

25 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG

26 24 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Costa Turistica Een stadslandschappelijk ontwerp te Denia Wendy Vandenberk Katholieke Universiteit Leuven Les Bassetes : een stedelijk complex in een toeristich centrum Denia bevindt zich in de steeds breder wordende banale kuststrook van Spanje, een gebied dat vrijwel uitsluitend leeft van de toeristenindustrie. Het landschap wordt snel opgebruikt door goedkope vakantiewoningen en villa s, door horeca en uitgaanscomplexen, zonder zinvolle sturing of ruimtelijke planning. Op basis van een stedenbouwkundige analyse worden de problemen van de site scherper gesteld en worden geargumenteerde strategieën voor verdichting en centrumversterking geformuleerd. Op één van de open plekken in het bebouwde weefsel wordt een aanzet van centrumvorming aangegrepen om, door de inplanting van een stadslandschappelijk complex, de plek een nieuwe betekenis en een continu zinvol functioneren mee te geven. Daarom is een programma uitgekiend dat zowel in het hoogseizoen als in de winter een voldoende dichtheid aan gebruikers garandeert: shops, toeristische faciliteiten, parking, stedelijk plein, podium, terrassen, restaurants, enz. Het complex is één topografisch landschap, een stedelijke meerlagige machine, waarbij een organisch geplooide betonplaat tegelijk volumes en open ruimten genereert. Dit geheel bevindt zich tussen twee groene zones die als buffer en verblijfsruimte het complex omkaderen in zijn omgeving.

27 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG

28 26 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Herbestemming Bonduelle-Site Mechelen Gert Somers Vrije Universiteit Brussel Het project voor de site van de vroegere Bonduelle-fabriek, waar groenten en fruit voor Marie-Thumas werden ingeblikt, is opgevat als een aaneenschakeling van open kamers. Ze hebben verschillende sferen (stedelijke antichambre, volkstuinen, groen hellingsvlak, ) en zijn verbonden door een spline, een wandel- en fietsroute. De dichte bebouwing werd hierrond gegroepeerd. Een secundair netwerk van paden laat een veelzijdig gebruik toe van de verschillende functies. De verweving ervan werd drastisch doorgevoerd. De redenen hiervoor zijn divers: het streven naar hoge dichtheden om onder meer een bedreigde groene lob te vrijwaren, ghettobestrijding en het symbiotisch samenbrengen van functies. De densifiëring appelleert ook aan dichte industriële weefsels met constructivistisch ogende volumetrie. De vertande contouren van het gebouw zijn het gevolg van de industriële mall, die als uitgangspunt werd genomen en waarin de kantoren, sportfuncties, een school, een kinderdagverblijf en vooral diverse woonfuncties werden ingegoten. Het aantal ingezette materialen is beperkt. Beton, rode baksteen, glas en gegalvaniseerd staal geven blijk van een rigide aanpak. De detaillering van de materialen heeft zijn tentakels in de banalisering van het agrarische van het Vlaamse landschap en het industriële van de site. Wanneer het project enkele jaren in gebruik is treden de eerste differentiaties op door (gestuurde) veroudering. Beton wordt meer dan zijn initiële verschijningsvorm. Er treden bezoedelingen op, waardoor bakstenen volumes hun eigen karakter krijgen. Het gegalvaniseerd staal corrodeert op gecontroleerde manier. De verouderingspatronen die infaden maken het globaal coherent project plaatselijk sterk gediversifieerd.

29 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG

30 28 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Forum voor Beeld &Muziek Maarten Van Den Driessche Nathalie Van Hulle Universiteit Gent Het Forum Romanum was een buitenruimte die zich bevond tussen de belangrijkste openbare gebouwen van de stad Rome. Het forum was in de eerste plaats een fysieke verbinding tussen deze gebouwen, maar door haar centrale positie functioneerde het plein ook als de belangrijkste ontmoetingsplaats van de stad: een plaats waar gepalaverd of gediscussieerd werd, een plaats waar men aan voorbijging of even stilstond. Kortom het forum was eveneens een mentale restruimte tussen de belangrijkere gebouwen. Het concertgebouw van Gerard Mortier wil een forum zijn voor de podiumkunsten. Rond de site van de Krook bevinden zich al een aantal templa zoals de Vooruit, het Circus Mahy, het Capitool en de Minardschouwburg-, gigantische basilica en een aantal triomfbogen. Enkel het forum of de verbinding tussen de verschillende templa is afwezig. Zonder dat er moet gebouwd worden, kan de site zelf, als een objet trouvé, de rol van het forum vervullen. Door met een aantal vlakken een intermediair te maken, dat de niveauverschillen en de omliggende cultuurtempels met elkaar verbindt, willen we dit potentieel duidelijker in de verf zetten. In de opdrachtbeschrijving constateerden we bovendien een dubbelzinnig-

31 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG heid in de wensen van de opdrachtgevers. Enerzijds was er een zeer concreet en gedetailleerd organigram voor een klassiek concertgebouw, anderzijds was er de uitdrukkelijke vraag naar iets nieuws. Omdat er in de omgeving een aantal goed functionerende cultuurtempla en een enorm ongebruikt capitool (Circus Mahy) aanwezig waren, kozen we ervoor de opdracht te optimaliseren. Zo plaatsten we in het forum een aantal repetitiefaciliteiten en openbare diensten, terwijl we andere functies verschoven naar de bestaande cultuurinfrastructuur.

32 30 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Tijdelijk poppentheater te Charleville-Mézières (Frankrijk) K. Miedzinska - A. Notté - R. Paternoster Faculté Polytechnique de Mons - Ecole Supérieure des Arts Plastiques et Visuels De wereld van het poppenspel explodeerde werkelijk de laatste dertig jaar. In het kader van het driejaarlijks werreldfestival voor poppentheater te Charleville-Mézières, dienden de studenten van het 5de jaar ingenieur-architect van de Faculté Polytechnique te Bergen (FPMs), in samenwerking met de leerlingen van het 4de jaar binnenhuisarchitectuur van de hogeschool voor plastische en visuele kunsten (ESAPV Mons), een ontplooibaar theater te bedenken dat 120 toeschouwers kan bevatten. Het hier voorgestelde project plaatst het thema kinderwereld op de voorgrond, dat verbonden is met het oproepen van de poppenwereld. Eigenlijk is deze samenstelling net een groot stuk speelgoed dat door een kind werd achtergelaten. Het type scharnierende houten dozen en het openen van de deuren door middel van gigantische mechanismen die duidelijk zichtbaar zijn aan de zijvlakken van de dozen tonen goed het ludieke aspect van het bedenksel aan. De drie kubussen hebben elk een duidelijk afgelijnde functie; de eerste is bestemd voor het publiek en is toegankelijk langs twee grote openstaande deuren die een mysterieus aspect verlenen aan de ingang; de tweede wordt gebruikt voor toneelopvoeringen en de derde bevat de kleeedkamers en de technische ruimte om te eindigen met een beweegbare wand die als podium dient voor de buitenoptredens. Deze drie ruimten zijn onderling verbonden door balgen, wat het plooibaar-demonteerbaar karakter van het ontwerp ondersteunt. Het project moet gerealiseerd worden voor het volgende festival in 2003.

33 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG

34 32 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Stadsontwikkeling op de schaal van het landschap een uitkijktoren en een voetgangersbrug als menselijke vestiging te Luik Vincent Duvigneaud Université Catholique de Louvain In de stadskernen is er ruimte voorhanden met een opmerkelijk vermogen er mensen te vestigen. Deze ruimten beschikken over fenomenale mogelijkheden. Ze zijn geschikt om woonplaatsen te worden. De menselijke tussenkomst heeft misschien deze ongelooflijke kracht om ruimten in woonplaatsen om te zetten. Het project bestaat uit het inrichten van twee uiteinden van een stadsas die gevormd wordt door de Sint-Gilles- en de Kathedraalstraat. Aan de ene zijde bevinden wij ons aan de rand van het Hesbignon-plateau, aan de kant van de Sint-Niklaaskerk. Aan de andere zijde zijn wij in contact met de Maas, geklemd in een reliëf dat door de Chartreuse en de Citadel wordt beklemtoond. Op deze hoogte richt het landschap zich op Nederland. De tussenkomst bestaat uit het oprichten van een uitkijktoren aan de rand van het plateau en van een asymmetrische voetgangersbrug over de Maas. - De uitkijktoren biedt een panorama op de stad en dit strategisch punt wordt aan het publiek overgegeven. De twee betonvleugels zijn verbogen om de stadsas te volgen en om de verhouding tussen het uitzichtspunt en de straat te benadrukken. - De voetgangersbrug wordt geplaatst tussen de boogbrug en de Sint-Leonardbrug, loodrecht op de stadsas. Zij is asymmetrisch om de asymmetrie van het landschap te onderlijnen. Hierdoor kan de wijk Outre-Meuse te Hors- Château bereikt worden door een aaneenrijging van alkoven op de Maas. De beslissing betreffende de asymmetrie werd genomen op grond van een onderzoek met een informatica-model. Deze studie op de schaal van het materiaal laat het bouwen toe met een vormstabiliteit door het gebruik van een tegenboog in het bovenste deel van het staalraster. Ook is het mogelijk de alkoven te verzamelen in een groot geheel op de schaal van het landschap. De techniek heeft zo het project gevoed. De uitkijktoren, de Sint-Gillesstraat en het brugje vormen een vaste maat in de stad door de geometrische verban-

35 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG den die zij onderling en met de topografie en de geschiedenis van de mensen onderhouden. Stedenbouw is een indicator voor de verhouding tussen de mens en zijn omgeving. Indien hij wil kan het menselijk wezen goochelen met de ruimten om er woonplaatsen van te maken. In de wonderbaarlijke wereld die ons is gegeven, is alles een kwestie van keuze. Het is misschien door middel van een bevraging omheen de openbare ruimte dat wij ons zelf kunnen bevragen over de pertinentie van onze hedendaagse stedenbouwkundige ingrepen.

36 34 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002 Belgische instellingen voor architectuuronderwijs Hogeschool voor Wetenschap en kunst Sint-Lucas Brussel Departement Architectuur Campus Brussel Paleizenstraat, Brussel Hogeschool voor Wetenschap en kunst Sint-Lucas Gent Departement Architectuur Campus Gent Hoogstraat, Gent Hogeschool Antwerpen Henry van de Velde Instituut Mutsaertstraat, Antwerpen Provinciale Hogeschool Limburg Universitaire Campus Diepenbeek Departement Architectuur Universitaire Campus Gebouw E 3590 Diepenbeek ISA Lambert Lombard Rue Saint-Gilles, Liège ISA Mons Rue d Havré, Mons ISA Victor Horta Campus de la Plaine Boulevard du Triomphe, CP Bruxelles ISA La Cambre Bruxelles Place E. Flagey, Bruxelles ISA Saint-Luc Bruxelles Rue d Irlande, Bruxelles ISA Saint-Luc de Wallonie Liège Boulevard de la constitution, Liège ISA Saint-Luc de Wallonie Tournai Chaussée de Tournai, Ramegnies-Chin Katholieke Universiteit Leuven Faculteit Toegepaste Wetenschappen Departement Architectuur Kasteel van Arenberg 3001 Heverlee Universiteit Gent Faculteit Toegepaste Wetenschappen Departement Architectuur J. Plateaustraat, Gent Vrije Universiteit Brussel Faculteit Toegepaste Wetenschappen Dienst Architectuur Pleinlaan, Brussel Faculté Polytechnique de Mons Unité d Architecture Rue du Joncquois, Mons Université Catholique de Louvain Faculté des Sciences Appliquées Unité d Architecture Bâtiment Vinci Place du Levant, Louvain-La-Neuve Université de Liège Faculté des Sciences appliquées Chaire d architecture Chemin des chevreuils, Liège

37 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG Studentenprijs op internet De Studentenprijs kan vanaf heden geraadpleegd worden op de webstek van de federatie. De verbinding bevindt zich op het voorblad en neemt u mee naar een overzicht dat de zestien projecten bevat die werden voorgesteld in dit nummer van Bouwen met Baksteen. Van daaruit kan u telkens een aan een project gewijde pagina vinden en ook doorschakelingen naar de architectuurscholen.

38 36 BOUWEN MET BAKSTEEN DRIEËNDERTIGSTE JAARGANG 2002

39 BELGISCHE DAKPAN- EN BAKSTEENFABRIKANTEN Bakstenen voor gewoon metselwerk: V : volle baksteen voor gewoon metselwerk P : geperforeerde baksteen voor gewoon metselwerk L : geperforeerde baksteen met lichte scherf Bakstenen voor gevelmetselwerk S : strengpersgevelsteen ( machinale gevelsteen) H : handvorm en vormbakperssteen K : klampsteen A : andere soorten (traditionele en rustieke gevelstenen zoals veldovensteen, baksteen op basis van leisteen, enz.) Andere producten: W : welfsels D : dakpannen en muurdeksels T : Boomse kerktegels, ongeglazuurde tegels O : straatklinkers Voor details over het productiegamma van elke fabriek, kan men zich best rechtstreeks tot de bedrijven wenden. De lijst is samengesteld op basis van de ledenlijsten van de B.B.F. Vele producenten verkopen hun producten al dan niet exclusief, via een afzonderlijke verkoopsorganisatie. In de gevallen waar dit nuttig lijkt, is de naam tussen haakjes bijgevoegd. Oost-Vlaanderen Kleiprodukten HOVE Lindendreef Ninove Tel. (054) Fax (054) (V-H-A) Steenfabriek VANDE MOORTEL Scheldekant Oudenaarde Tel. (055) Fax (055) (H-O) SVK Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S-H-W) AMT Gentstraat Temse Tel. (03) Fax (03) (P-L) West-Vlaanderen Steenbakkerij AMPE Brugsesteenweg Egem (Pittem) Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S) DESIMPEL Hoogledestraat 92, 8610 Kortemark Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S-H) TERCA - ZONNEBEKE Ieperstraat Zonnebeke Tel. (051) Fax (051) (V-P-S) Steenbakkerij DE KEIGNAERT Stationsstraat 30, 8460 Oudenburg Tel. (059) Fax (059) (V-S-H) Steenbakkerij DUMOULIN Rollegembosstraat Ledegem Tel. (056) Fax (056) (V-P) TERCA Ter Bede Business Center 8500 Kortrijk Tel. (056) Fax (056) (V-P-L-S-H-A-O) KORAMIC Kapel-ter-Bede Kortrijk Tel. (056) Fax (056) (D) Limburg Siersteenfabriek HEYLEN 2de Carabinierslaan Veldwezelt-Lanaken Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabriek NELISSEN - HAESEN Kiezelweg Veldwezelt Tel. (012) Fax (012) (H) TERCA - SCHOUTERDEN Venlosesteenweg Maaseik Tel. (089) Fax (089) (H-A) Steenfabrieken VANDERSANDEN Riemstersteenweg Spouwen Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabriek VANDERSANDEN Nijverheidslaan Lanklaar Tel. (089) Fax (089) (H) TERCA - TESSENDERLO Havenlaan Tessenderlo Tel. (013) / Fax (013) (P-L) Antwerpen Steenbakkerijen DAMMAN Steenbakkerijen Niel Tel. (03) Fax (03) (P-L) Steenbakkerij HEYLEN (DESIMPEL) Oude Baan Terhagen (Rumst) Tel. (03) Fax (03) (P-L) Steenbakkerij GEBR. LAUWERS Noeveren Boom Tel. (03) Fax (03) (K-A-T) Steenfabriek van NIEL (DESIMPEL) Landbouwstraat Niel Tel. (03) Fax (03) (H) SYNDICAAT MACHIENSTEEN Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S) DESTA Heerle Minderhout (Hoogstraten) Tel. (03) Fax (03) (S) Steenbakkerij FLOREN Vaartkant Rechts St.-Lenaarts Tel. (03) Fax (03) (V-S) TERCA - NOVA Steenbakkersdam Beerse Tel. (014) Fax (014) (V-P-L-S) TERCA - SAS Sint Jozefslei Rijkevorsel Tel. (03) Fax (03) (H-A) TERCA - BEERSE Absheide Beerse Tel. (014) Fax (014) (H) TERCA - QUIRIJNEN Sint Jobbaan Westmalle Tel. (03) Fax (03) (V-S-H-A) Brabant Steenfabrieken VANDERSANDEN Kortenbos Hekelgem Tel. (053) Fax (053) (H) Henegouwen Briqueterie de PERUWELZ (DESIMPEL) Rue de l Europe, Péruwelz Tel. (069) Fax (069) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT Barry Chaussée de Bruxelles Barry Tel. (056) Fax (056) (S) TERCA - GHLIN Route de Wallonie Ghlin Tel. (065) Fax (065) (V-S-O) TERCA - WARNETON Chaussée du Pont Rouge Warneton (Comines) Tel. (056) Fax (056) (H) Steenbakkerij van PLOEGSTEERT Touquetstraat Ploegsteert Tel. (056) Fax (056) (P-L-W) Namen Briqueterie de WANLIN (DESIMPEL) Route de Beauraing Wanlin Tel. (082) Fax (082) (S-A-O)

40 Pour recevoir cette revue en français, contactez-nous au 02/